Post on 05-Jan-2016
description
Arabiera hitz egiten duten herriek (Berdez: arabiera hizkuntz ofiziala da. Urdina: arabiera hizkuntz koofiziala da.)
Herrialde asko, etnia eta kultura asko ere.
Arabiera, Árabe-al / العربية'ʕarabīya
256,000,000 pertsonek hitz egiten dute munduan
Arabieraren hiztunak, nortzuk dira?Arabieraren hiztunak, nortzuk dira?
Sudaneko neska-mutilak
Mali
اِئ�ا �َج�َز� �ْل / Algeria
Egipto مصر
Somalia
Eritrea
Saudi Arabia
Siria
Jordania
Ume marokiarrak Ume amazight
(bereber), bere hizkuntza eduki arren arabiera ere hitz
egiten dute
Tuareg: Algeria, Mali eta Niger
Alfabeto Alfabeto arabieraarabiera
Arabiera eskumatik ezkerrera idazten da.
Gaurko idazkera IV. Mendean sortu zen eta nasji deitzen da.
ARABIAR KALIGRAFIA ARTEA DA
Kaligrafia arabierak badu, mendebaldekoarekin konparatuz, itzelezko alde bat. Ez zen sortu helburu praktikoarekin baizik eta Jainkoarekin komunikatzeko.
Idazteko baliabideak
”Todos los hombres son libres e iguales” Mensaje repetido en distintas formas de escritura
Escritura Kúfica antigua
Escritura Kúfica
Escritura Magrebí
Escritura Diwani
Arabieratik datozen hitz batzuk:Arabieratik datozen hitz batzuk:
Aljofar Azucena
Añil Azahar Azafrán
Albahaca Añil,
Jofaina, Cero, Noria Ronda, Rincón, Rehén , Aceite, Aceituna,
Acequiaaceituna Balde
Alfombra
Arsenal
Cifra
Arabieratik 4000 hitz Arabieratik 4000 hitz
baino gehiago ditu baino gehiago ditu
gaztelaniakgaztelaniak
ZOOLOGIAri buruzko ERDI AROKO LIBURUA
ERDI AROAN arabiar kultura oparoa zen
AJEDREZA ren jatorria misterioa
da, baina jakiten da oso, oso joko
aintzina dela eta bere sorlekua Txina
eta Indiaren artean kokatzen dela.
Arabiara pasatu zen eta arabiarrek
ekarri zuten Espainiara. Espainiatik
Europara zabaltzen joan zen. Erdi
Aroan gorte guztietan jokatzen zen.
NORIA فيريس makina hidraulikoa da. Ura عجلة
ateratzeko metodo bat zen aintzinaroan.
Ekialde hurbilean sortu zen eta arabiarren Iberiar Penintsulara
ekarri zuten
LAUD arabiarra
ISLAMAKO musika موسيقى ,
arabiar, pertsiar, indiar eta turkiarren
arteko interakziotik emaitza da.
Dervitzen dantza
Arabiarrek ALGEBRA asmatu zuten
Algebra «Al-gabr» arabiar hitzatik dator.
Erabiltzen ditugun zenbaki arabiarrak Indian sortu ziren baina arabiarren
Europara ekarri zituzten. 0 zifra aurrerapen ikaragarria izan zen.
Medikuntza arabiarraMedikuntza arabiarra• Erdi Aroan, mediku arabiarrek
hamaika ekarpen egin zituzten. • Arabiar medikuntza mendebaldekoa
baina aurreratuagoa zen.Arabiar medikurik Ospetsuenak:
• Abulcasis (936-1013 d.C.). Lehenengo aldiz, hezurren apurketak sendatzeko igeltsua erabili zuena zen.
• Avicena (980-1073 d.C.) bost libiriki medikuntza-lana idatzi zuen.
• Maimonides Dietetika eta terapeutika jarraitzen zuen
KARTOGRAFIAKARTOGRAFIA
• Oso kartografo onak ziren arabiarrak
• Abu Abdullah Mohammed Ibn al-Sharif al-Idrisi, 1154-1192
• Bere mun- du mapa
Ibn Jaldún Ibn Jaldún (1332-1406)(1332-1406)
بن محمد بن اْلرحمن عبد زيد أبو خلدون
• Tunez-en jaiotako historiatzaile, soziologo, filosofo, ekonomilari, demografo eta estatu gizon ospetsua zen.
• Gizarte zientzien sortzailea konsideratzen da.
• Al-Andalusen bizi zen.• Arnold Toynbee historiatzaile
ingelesak berari buruz esan duena:
"Ibn Jaldún concibió y formuló una filosofía de la historia que es sin duda el trabajo más grande que jamás haya sido creado por una persona en ningún tiempo y en ningún país“.
Abū Alī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan ibn al-Haytham Abū Alī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan ibn al-Haytham
بن اْلحسن بن اْلحسن علي، ابواْلهيثم
• En abril de 1999, el periodista estadounidense Richard Powers escribió para The New York Times Magazine un artículo en el que rendía homenaje a la, a su entender, mejor idea científica del último milenio. Los lectores quizá se sorprendieran al no encontrar rastro en sus comentarios de Isaac Newton ni de Charles Darwin. Tampoco una mención del genio prodigioso de Albert Einstein. El elegido por Powers era un escasamente conocido pensador árabe del siglo X, Abú Alí al-Hassan ibn
(965 Basra - 1039 Cairo)
• Ibn al-Haytham ingeniero, físico, matemático , sus estudios principales versaron sobre la refracción de la luz, sentando las bases de la óptica moderna.
Beste zientzialari arabiar batzukBeste zientzialari arabiar batzukX eta XIII. Mendeen artean arabiar zientziaren urrezko garaia dago.
MATEMATIKO ARABIARRAK
al-Karaji fue el primero en dar al algebra una descripción precisa.
Al-Biruni (n. 973) Fundó la moderna trigronometria.
On Al-Samawa’l and Al-Kashi Contribuyó a desarrollar las fracciones decimales.Abu Mussa Djafar Al Kufi (Djeber), que vivió
en la segunda mitad del siglo VIII.fue un gran químico. Alcohol, alambique, alcali, elixir,etc. son de origen árabe.
• Alcohol, alambique, alcali, elixir, etc. son palabras de origen árabe relacionadas con la química.
Ar Razí (850-923),Alkimista oso garrantzitsua zen.Alkimia kimikaren aitzindaria da.
Brújula: asmakuntza
txinatarra. Europara
arabiarrek eraman
zuten XII. Mendean.
Astrolabio izarren kokapena asmatzeko erabiltzen da. Ez da jakiten nork asmatu zuen baina arabiarrek erabili eta hobetu zuten.
Bolbora. Asmakuntza txinatarra. Baliabide piroteknikoa zen hainetzat. Arabiarrek eraman zuten Europara eta gerrarako erabili zuten. Bolbora egiteko zufre, gesal eta ikatza nahasten dira.
Papera: Asmakuntza txinatarra, arabiarrek zabalduta eta hobetuta. Hasieran papera egiteko banbu zuntzak erabiltzen ziren.
Arabiarrek trapu hondakinez egiten zuten papera merkeagoa ateratzen.
Paperari ezker liburuen prezioa izugarri jaitsi egin zen.
• Naguib Mahfuz, (1911-2006) Literatura Nobel Sariduna (1988), egipziarra eta literatura arabierraren nobel saridun bakarra.
ARTE ARABIARRAK giza figura sahiesten zuen. Hori dela eta mokarabeak , landareak eta figura geometrikoak erabili zituzten.
Azulejo hitz arabiarra
Azulejoz apaindutako eraikinak, Mezkitak hain zuzen.
OHITURAKOHITURAK
Abegikortasuna Abegikortasuna (Hospitalidad)(Hospitalidad)
• Abegikortasun arabiarra oso garrantzitsua da.
• Agurra: Tradizionalki agurtzen dira eskua ematen eta masaila musukatzen
Gizonak eta emakumeak bakarrik hitz batzuk esango zaizkie emakumearen pribatizidadea errespetatzeko.
• Ohitura da ere familiaz, lanaz eta osasunaz galdera batzuk egitea.
• Te eta kafea. Abegikortasuna askotan te edo kafea eskeintzen adieraten da . Oso normala da dendetan ere eskeintzea. Errefusatzea iraina konsideratzen da.
OHITURAKOHITURAK
• Agurra oso erabilia Ahlan wa sahlan da.
• Jateko beti eskumako eskua erabili, ezkerra zikina konsideratzen da eta.
• Emakumeak aparte jaten dute.
Henna edo AlheñaHenna edo Alheña
• Duela 3000 urte edo gehiago erabiltzen dela ipar Afrikatik Indiaraino.
• Ezkontzetan asko erabiltzen da.
• Alhena bi metroko zuhaiska da.
• Sinesten da alheñak ona dela azalarako
Basamortuko ibiltariak
Gizon urdinak, Afrikaren iparraldekoak
OASIS Saharako Basamortuan
Atlas mendiak
TUNEZ اْلتونسية اْلَجمهورية
KARTAGO
Riad
Areako ekaitza
Jordania (Jordania ( ((Al-’UrdunnAl-’Urdunn األردن@األردن@• Monarkia kosntituzionala da.• Ez du ia baliabiderik, hori dela eta
turismoa da bere ekonomiaren alde garrantzitsuenetako bat.– Hiri greko—erromatarrak ditu– Gurutzaden garaiko gaztelu ibilbidea
ARABIAKO PENINTSULAREN (Emir Herri Batuak
المّت�حدة العربي�ة -Al-Imārāt al-‘Arabīya al اإلمارات
Muttaḥida)
Federazioa osatzen dute. Herrialdeen aberastasuna petrolioa da. Petrolioa Abu Dhabin 1958.ean aurkitu zen eta Dubain 1969.ean
Abu Dhabi أبوظبي
دبي
اْلكويت دوْلة
الكويت دولةDawlat al-Kuwayt
• Herri osoa basamortua da.• Kuwait uraren inolako
erreserbarik gabeko munduko herri bakarra da.
• Udan tenperatuak 51º baino gehiago lortzen ditu
Afrika ipar guztia, arabiar baino lehen, erromatar probintzia izan zen
• Arabiarrak ibiltariak ziren
• Mahomaren garaian.
• Arabiar penintsula guztiz bananduta zegoen tribuetan.
• Mahomak batu egin zituen .
• Mahoma (La Meca, c. el 26 de abril de 570/571 — Medina, 8 de junio de 632) fue el profeta (nabi نبي) fundador del Islam
Mahomaren izena arabiar kaligrafiaz idatzita.
INICIO DEL ISLAMINICIO DEL ISLAM
• Mahoma recibiendo la revelación del ángel Gabriel (Yibril, جبريل),)
• El arcángel Gabriel le indicó que había sido elegido como el último de los profetas y como tal predicó la palabra de Dios sobre la base de un estricto monoteísmo, prediciendo el Día del Juicio Final.
La Hégira La Hégira • A medida que
Mahoma iba consiguiendo más adeptos, la vida en la Meca se hizo peligrosa.
• Rompe los lazos tribales y se traslada a Medina (año 623, año de la Hégira que marca el inicio del calendario musulmán)
Ilustración del siglo XV de una copia de un manuscrito de Al-Biruni que representa a Mahoma predicando El Corán en La Meca
• Mahoma 632.urtean hil zen baina orduan bere erlijioa guztiz ezarrita zegoen eta Arabiar penintsula batua
Al-Masjid al-Nabawi en Medina. En esta mezquita se encuentra la tumba de Mahoma y de los dos primeros califas, Abu Bakr y Umar ibn al-Jattab
• El islam (en árabe اإلسالم, al-Islām ) es una religión monoteísta cuyo dogma se basa en el libro del Corán, el cual establece como premisa fundamental para sus creyentes que «No hay más Dios que Alá y que Mahoma es el mensajero de Alá»
Alá (Dios) en árabe
• La oración o salat, realizada cinco veces al día, mirando a la Meca, es uno de los 5 principales preceptos del Islam.
• La limosna, el ayuno, la peregrinación y el testimonio “no hay más dios que Alá y Mahoma su profeta” son los pilares del Islam.
• Mahoma hil ostean arabiarrek eta berahiekin beste herri batzuk hasi ziren zabaltzen eta bere hizkuntza eramaten.
Ezarri ziren lekuetan, denboraren poderioz kultura oparoa garatu zuten.
• El islam es hoy la religión más seguida después del cristianismo. Cuentan con 1,3 miles de millones de creyentes, sobre el 20% de la población mundial