ANIMALIEN ERREINUAANIMALIEN ERREINUA Animaliak zelula anitzeko izakiak dira; zelula guztien Animaliak zelula anitzeko izakiak dira; zelula guztien

funtzionamendu koordinatuaren emaitza da animalien funtzionamendu koordinatuaren emaitza da animalien bizitza.bizitza.

Animaliaren zelula guztiak ingurune urtsuan bizi dira. Animaliaren zelula guztiak ingurune urtsuan bizi dira. Uretako animaliarik bakunenetan, ingurune urtsu hori Uretako animaliarik bakunenetan, ingurune urtsu hori bizitoki den ura bera da, hau da beren bizitoki den ura bera da, hau da beren kanpo-inguruneakanpo-ingurunea..

Animalia konplexuagoetan, zelula gehienek ez dute kanpo-Animalia konplexuagoetan, zelula gehienek ez dute kanpo-ingurunea ukitzen, baina ingurune likido batean bizi dira, ingurunea ukitzen, baina ingurune likido batean bizi dira, barne-inguruneanbarne-ingurunean..

Animalia bakunetan, Animalia bakunetan, likido interstizialezlikido interstizialez osatuta dago osatuta dago barne-ingurunea, eta bertan bizi dira zelulak.barne-ingurunea, eta bertan bizi dira zelulak.

Animalia konplexuagoetan hodien barruan dabiltzan Animalia konplexuagoetan hodien barruan dabiltzan likidoek osatzen dute barne-ingurunea, eta likido horiei likidoek osatzen dute barne-ingurunea, eta likido horiei likido zirkulatzailelikido zirkulatzaile esaten zaie; horiek likido interstiziala esaten zaie; horiek likido interstiziala berritzen dute.berritzen dute.

BARNE

INGURUNEA

Barne-inguruneak kanpo-ingurunetik eskuratzen Barne-inguruneak kanpo-ingurunetik eskuratzen ditu mantenugaiak eta bertara egozten ditu ditu mantenugaiak eta bertara egozten ditu hondakinak. hondakinak. (ELIKADURA-FUNTZIOAK)(ELIKADURA-FUNTZIOAK)

Animalia osatzen duten zelulen jarduerak Animalia osatzen duten zelulen jarduerak koordinatuta daude, adibidez hormonen bitartez. koordinatuta daude, adibidez hormonen bitartez. (HARREMAN-FUNTZIOAK)(HARREMAN-FUNTZIOAK)

Zelulen ugalketak ez dakar animaliaren ugalketa, Zelulen ugalketak ez dakar animaliaren ugalketa, baizik eta zelula hilak ordeztea eta gorputza baizik eta zelula hilak ordeztea eta gorputza haztea. Animalien ugalketa zelula zehatzek haztea. Animalien ugalketa zelula zehatzek bideratzen dute, bideratzen dute, zelula germinalakzelula germinalak, gainerako , gainerako zelulei zelulei zelula somatikozelula somatiko esaten zaie. esaten zaie. (UGAL-(UGAL-FUNTZIOAK)FUNTZIOAK)

BIZI-FUNTZIOAKBIZI-FUNTZIOAK

ANIMALIA-EHUNAKANIMALIA-EHUNAK

EHUN-MOTAK

EHUN-EPITELIALA EHUN KONEKTIBOA MUSKULU-EHUNA NERBIO-EHUNA

• Odola• Ehun konjuntiboa

• Ehun kartilaginosoa• Hezur-ehuna

• Ehun adiposoa

• Estalki-ehun epiteliala

• Guruin-ehuna

• Muskulu-ehun leuna• Muskulu-ehun

ildaskatua• Muskulu-ehun kardiakoa

Bizkarrezur muina

Listu-guruina

Birika

Azala

Giltzurruna

Garuna

Muskulu sartorioa

Tendoia

Belauneko artikulazioa

Tibia

Odol Albeoloa

Kapilarra

NUTRIZIO FUNTZIOAK ANIMALIETAN

DIGESTIOA

DIGESTIO-APARATUAK Animalien eboluzioan zehar aldatu egin da horien digestio-mota

Lehenengo animaliek Lehenengo animaliek zelula barneko zelula barneko digestioadigestioa egiten zuten. Adib. Belakiak. egiten zuten. Adib. Belakiak.

Ondoren zelula barneko zein kanpokoa, hau Ondoren zelula barneko zein kanpokoa, hau da, da, digestio mistoadigestio mistoa egiten zuten. Adib. egiten zuten. Adib. Zelenteratuak.Zelenteratuak.

Hurrena beste animalia batzuk Hurrena beste animalia batzuk zelulaz zelulaz kanpoko digestioakanpoko digestioa egiten zuten soilik. Gaur egiten zuten soilik. Gaur egun gehienek horrelakoa dute, hodi egun gehienek horrelakoa dute, hodi itxurako digestio-aparatua.itxurako digestio-aparatua.

ORNOGABEEN DIGESTIO-APARATUAK

Atal bereziturik gabeko digestio-hodia

Atal berezituak dituen digestio-hodia

Atal berezituak eta guruin erantsiak dituen digestio-hodia

Irekidura bakarreko digestio-barrunbea

Faringea

Esofagoa

Gibela eta behazun-xixkua

Urdaila

Ahoa

Area edo pankrea

Heste meharra

Heste Itsua

Kolona

Ondestea

Uzkia

Listu-guruinak

GIZA DIGESTIO-HODIA ETA

GURUIN ERANTSIAK

Digestio-prozesuaren laburpena

GAS TRUKAKETA

ARNAS-APARATUA

IGURUNE URTARRA:IGURUNE URTARRA: Abantaila: gasak uretan disolbatuta daude eta Abantaila: gasak uretan disolbatuta daude eta

urak heze mantentzen ditu arnas azalak.urak heze mantentzen ditu arnas azalak. Desabantaila: uretan oxigeno gutxiago eta CODesabantaila: uretan oxigeno gutxiago eta CO22

gehiago dago airean baino, beraz, motel zabaltzen gehiago dago airean baino, beraz, motel zabaltzen dira gas horiek.dira gas horiek.

INGURUNE LEHORTARRA:INGURUNE LEHORTARRA: Abantaila: gas-trukaketaren abiadura handiagoa Abantaila: gas-trukaketaren abiadura handiagoa

da.da. Desabantaila: heze eduki behar da arnas azala.Desabantaila: heze eduki behar da arnas azala.

Arnas egiturak lotura du animaliaren gorputzaren konplexutasun-mailarekin eta ingurunearen ezaugarriekin.

LAU ARNAS EGITURA MOTA DAUDE:

AZALAAZALA Azal mehearen Azal mehearen

bidez.bidez. Azala odol-Azala odol-

kapilarrekin kapilarrekin harremanetan harremanetan dago.dago.

Anelido batzukMolusku batzukAnfibioak

BRANKIAK, BRANKIAK, arrainetan ZAKATZAKarrainetan ZAKATZAK

Brankiak animaliaren Brankiak animaliaren kanpokaldean daude.kanpokaldean daude.

Azala heze irauten Azala heze irauten du.du.

Gasak garraiatzeko Gasak garraiatzeko odol-kapilarrak behar odol-kapilarrak behar dira.dira. Anelido batzuk

Molusku batzukAnfibioak

KrustazeoakArrainak

Ekinodermatuak

BIRIKAKBIRIKAK Birikak animaliaren Birikak animaliaren

barrualdean daude.barrualdean daude. Era horretan ez Era horretan ez

dira lehortzen.dira lehortzen. Gasak garraiatzeko Gasak garraiatzeko

odol-kapilarrak odol-kapilarrak behar dira.behar dira.

Barraskiloak eta bareak NarrastiakAnfibioakHegaztiakUgaztunak

TRAKEAKTRAKEAK Hodi adarkatuak Hodi adarkatuak

dira, zelula dira, zelula guztietara guztietara ailegatzen direnak.ailegatzen direnak.

Tamaina txikiko Tamaina txikiko animalietan daude.animalietan daude.

Ez dute gasak Ez dute gasak garraiatzeko beste garraiatzeko beste zirkulazio zirkulazio sistemarik behar.sistemarik behar.

Intsektu eta lehorreko artropodo batzuk

ARNAS EGITURA MOTAK

GIZA ARNAS APARATUAGIZA ARNAS APARATUA