POMBA DOURADA
Instituto Alfredo Brañas Carballo de Bergantiños
PortaÁlvaValeConfXoséOndeAntoFolla¿De SairáRefleArtígVII FSaudViaxPerco(páx.As mUn pVeloPasatPaisaAuto POMCoorDeseSupePombRúa Páxin
2
ada: Foto doaro Cunqueintín Paz Anferencia do é Luís Ménde o mundo sonio Casaresas de Carbalque equipo á o barco a fexións en cogo sobre a FFeira das Cidade de Carbxe de fin de orrido ciclo. 34-37)
morenas de Vpremio nobeociraptor (pátempos (páxaxe.VI.9.Acor - Xulio G
MBA DOURrdinador: Xaeño e Maqueervisión Linbas: Óscar VCorcubión na web: http
o Instituto Airo: Pomba Dndrade (páxPresidente dez Ferrín (se chama Cs Rodríguezllo (pax 17)es? (páx. 1
flote? (páx. ol da presió
Feira das Ciiencias- IESballo (páx. curso: Italia
oturista polo
Vilariño (páel en Carbaláx. 40) x. 41,42) cuarela e tin
García Rivas
RADA, REVan Fraga etación: Car
ngüística: FiVázquez Abs/n, Carballp://centros.e
POM
Alfredo BraDourada (p
x. 4-6) da Real Acapáx. 8,9) elso Emilioz (pax 12-16) 8,19) 20-23)
ón, ó redor dencias (páx
S Alfredo B30,31) a (páx. 32,3
o Danubio d
áx. 38) llo (páx. 39)
nta chinesa.Ps (Páx. 43)
VISTA DO
rlos Álvarezilipe Diez belenda lo. Tfno.: 98edu.xunta.e
MBA DOURA
2012 SUMARIO
ñas. Ano 19áx. 3)
ademia Gal
o (páx. 10,116)
de tres histox. 27)
rañas (páx.
33) desde Passau
)
Papel. 42 X
IES ALFR
z e Xan Fra
81 700 911 s/iesalfredo
ADA
O
972.
lega no Insti
1)
orias (páx. 2
28,29)
u (Alemaña
X 29 cm 201
EDO BRAÑ
aga
Fax: 981 70obranas/
ituto (páx. 7
24-26)
a) ata Viena
1.
ÑAS
04 014
POMBA DOU
7)
(Austria)
URADA
POMBBA DOURADA
Q
POM
QUEN PUI
No nihai unhquen pquen p
Canta en frauquen pquen p
Ten aicousaquen pquen p
Tamén tee andquen pquen p
(Álvaro C
MBA DOURA
IDERA NA
iño novo doha pomba dpuidera nampuidera nammeu amigo
o luar e o m
uta de verdepuidera nampuidera nammeu amigo
ires de flor rs de recén cpuidera nampuidera nammeu amigo
en sombra dar primeiro puidera nampuidera nammeu amigo
Cunqueiro, 1
ADA
AMORALA
o vento ourada;
morala, morala, .
mencer e olivo; morala, morala, .
recente casada; morala, morala, .
de sombrade río
morala, morala, .
1911-1981)
A
3
Licensúa aJuan figurobra.
FormII AdireccandPresique xno Pa
Foi CandCabaantepEstud
ComoutroVilla
Foi udos iarma
DebiFAOpubli
Na scolabLa Nse reFern
DuraComsenadfermdebu
Foi m
Obra
EscriTaméde co
4
nciado en Dactividade l
Bautista Ara que terá .
mou parte dAsamblea Nctor do xorndo foi pechidiu o Grupxunto con oartido Galeg
candidato didatura Ganillas. Coproxecto dodos Galego
mezada a Guos xuridicamanueva de la
un avogado impulsores adora europe
ido ao seu aO (ONU), c
icou o prim
súa faceta borando con
Noche. Taméeunía con iández del R
ante a chammisión dos D
dor por Ponmoso cartaz uxo Xulio G
membro da
a
ibiu diversoén escribiu olaborar na
Dereito (192literaria porAndrade, qumoita impo
do movemenNacionalistanal galeguis
hado pola dpo Autonomoutros galegguista cand
ás Cortes aleguista, olaboru ao estatuto s (1931).
uerra Civil mente. Foi a Serena (Ba
de moito pdo grupo inea de buque
alto nivel focoa que pa
meiro tratado
de escritorn diversos aén organizointelectuais Riego, os irm
mada TransiDez e da
ntevedra polque anunci
García Rivas
Real Acade
os ensaios nvarias obraexcelente re
POM
VALENT(Pontevedr
21) en Comr influencia uen lle preortancia na
nto galeguisa de Compsta Galicia ditadura demista Galegguistas destao se funda e
constituinxunto a C
activamentede Autono
española, desterrado adajoz).
prestixio, dirndustrial Pees conxelad
ormativo enrticipou en
o sobre Prin
r galeguistaartigos en xou a partir d
e artistas máns Álvare
ición demoPlataforma la Candidatiaba a súa s.
emia dende
nos que reflas como técevista Indus
MBA DOURA
TÍN PAZ Ara, 1898 – V
mpostela, comde seu tío,
esentou a Ca súa vida e
sta, particippostela (19entre 1922
e Primo de go (1930) da cidade se en 1931.
ntes de 19Castelao e e na redomía de G
axudou moa Verín, C
rector da reescanova, c
dores. n temas pesn diversos cncipios de ec
a, seguiu nxornais comde 1945 a tecómo Carloez Blázquez
ocrática, forde Organi
tura Democcandidatura
1964 e reci
licte a súa pcnico especstrias Pesqu
ADA
ANDRADEVigo, 1987)
mezou a o poeta
Castelao, e na súa
pando na 19). Foi e 1926, Rivera.
de Vigo, integrou
31 pola Ramón
dacción doGalicia prese
oitos galeguastro Calde
vista Industompañía qu
queiros, tracongresos economía pe
na medida mo El Puebloertulia do caos Maside, z, etc.
rmou parte izacións Drática Galega foi elabor
ibiu o Pedró
preocupaciócializado enueiras.
)
o entado pol
uistas a fuxelas, A Pob
trias Pesqueue se conve
aballou come seminario
esquera (195
en que dao Gallego, Fafé Alamed
Laxeiro, P
da Xunta Democráticasga nas eleccrado polo n
ón de Ouro e
ón polo progn temas pesq
Debuxo f
POMBA DOU
o Seminari
xiren e defebra de Trive
eiras (1942)erteu na prim
mo técnico pos, e para 54).
aquela se pFaro de Vig
da, en Vigo, Prego de O
Democrátics, sendo elcións de 19noso profes
en 1975.
greso de Gaqueiros, ade
feito por Mas
URADA
io de
endeu es e a
) e un meira
para a a cal
podía go ou onde
Oliver,
ca, da lixido 77. O or de
alicia. emais
side
POM
POMB
Comevidé(192SemeliteraRamó
Ensa
••••••
Sobr
•
•••••
Poes
••••
Narr
•
BA DOURADA
mo poeta forénciase unh1) e Prantoenteira do varias da súaón Otero Pe
aio literario
Galicia c La anunc La marg A galecid Castelao Galiza la
re temas pe
Los puer(1928).
Producc Sistema Los dere El capita El conce
sía
Pranto m Semente Cen chav Cartafol
rativa
Soldado
rmou parte ha motivacio matricialvento (1968a autoría soedrayo (198
o, histórico
como Tareaciación de V
ginacíón de dade na obr
o na luz e naavra a sua i
esqueiros
rtos nacion
ción y fluctueconómico
echos sobre al como facepto de zona
matricial (19ira do ventoves de sombl de homena
da morte (1
MBA DOURA
da Xeracióión patrióticl (1954), p8) canta a p
on Cen chav85).
e económi
a (1959). Valle-InclánGalicia (19ra de Guima sombra, 1imagem (19
nales de pes
uación de lade la pescael espacio tor del desaa económica
954). o (1968). bra (1979).axe a Ramón
1921), inédi
Castelao co
ADA
ón de 1925 ca, como seoemario nopaisaxe, o ves de som
ico
n (1967). 970). arães Rosa982).
985).
sca. Aporta
s pesqueríaa en Galiciamarítimo (1
arrollo de Ga en el nuev
n Otero Ped
ita.
on Valentín P
e na maioe pode obso que evocexilio e o bra (1979)
(1978).
acíón de Vig
as (1954). a (1958). 1960). Galicia (197vo derecho d
drayo (1985
Paz Andrade
r parte da servar en Soa a morte amor ausene Cartafol
go al estud
70). del mar (19
5).
súa obra pooldado da mde Castela
nte; outras l de homena
dio del prob
oética morte
ao; en obras axe a
blema
974).
5
•
•
•
6
HomaxeNon sei pXílgarosVeñen e non sei pXílgaros Xílgarossobor dodo mar d GaivotasNon sei pBrancas sobor doNon sei pNon sei pTantos aDe camede ledos E tí e má
Lorenzo Feito par
CEN CH
e cativo a Vporqué:
s. van,
porqué: s.
s que van e vo vento marede Vigo.
s. porqué. gaivotas az
o mar de Vigporqué. porqué, me
anos de sangelias nos paztoxos ferin
áis eu, meu Varela
ra o libro deHAVES DE
POM
Valentín Pa
veñen eiro
zúis go.
u amigo. gue prestadozos,
ntes. amigo, dán
e poemas de SOMBRA
MBA DOURA
az-Andrade
o que ningu
ndolle cada d
e Valentin P, de Ediciós
ADA
e
uén pagará.
día á morte
Paz-Andrads do Castro,
a sua ración
de , 1978.
POMBA DOU
n.
URADA
POM
POMB
C
DuraconfepresiMénVale
AnteagradcolabVázqpresedeseñfacer
En pnós Ménde G
MéndifíciValelitera
Come doAntecivil políti
Na sactivtarea
Na fpoemCast
A coseguiprofeabarrpáxinas grdelei
BA DOURADA
CONFEREN
ante a semferencia quidente da dez Ferrín, ntín Paz An
es de ndecer a variboración nequez e entación, a ño do cartelr o díptico.
primeiro lugfoi emoci
dez Ferrín, Galicia na se
dez Ferrín iles da guentín Paz An
ato.
mo político co Seminarieproxecto d
e posterioica, como s
súa faceta dvidades pesqa (1954).
faceta de esmario Prantelao na luz
onferencia ida con moesorado rotaba o salnas da Pomrazas infinititarnos co te
NCIA DO P
mana da Feue o escRAG, Xosnos ofrece
ndrade.
adas quixios profesorste acto. A
Olivia Xulio Garc
l e a Xan Fr
gar, dicir qionante est unha figurgunda meta
fixo homeerra e do fndrade (189
coincidiu coio de Estue Estatuto
ormente, xaenador por
de economiqueiras e ta
scritor, destto matriciale na sombr
de Méndezita atencióne alumnlón de acto
mba Douradatas por estaeu saber. Gr
MBA DOURA
PRESIDENI
eira das Lcritor e sé Luís eu sobre
xeramos res a súa Carmen
pola cía polo raga por
que para tar con ra clave ade do sécul
enaxe aos qfranquismo.98-1987): co
on moitos mudos Galede Autonom
a morto FraGalicia.
ista realizouamén de ca
tacan o seul e o ensaiora.
z Ferrín foin por todo onado ques. Dende asa, dámoschear con nós erazas.
ADA
NTE DA RNSTITUTO
Letras tivem
lo XX.
que deron . Falou dosomo político
membros daegos, ademmía. Padeceanco, foi u
u importantarácter gale
u o
i o e s e e
Noela
REAL ACAO
mos o priv
a vida pols diversos o, como avo
s Irmandadmais de pa
eu a represun elemento
tes estudos eguista, com
ADEMIA G
a Baldomir,
vilexio de
a liberdadeaspectos d
ogado e eco
es da Fala, articipar nasión duranteo importan
técnicos, smo é o libr
Henar Garc
GALEGA N
disfrutar d
e nos momda traxectoronomista, e
da xeracióna redaccióne e tras a gnte na trans
singularmenro Galicia
cía e Zaira P(2º Bachare
NO
dunha
mentos ria de como
n Nós n do
guerra sición
nte de como
Pallas elato)
7
O pomáisde Cdend
HomditadcomoCarbregiopolo
En Camigdivertivo así co
HoxeGaleautor
Poes•••••••••••
Narr
••••••••••••
8
olígrafo gal importante
Con pólvorade 2010.
me compromdura, padeceo doutras f
ballo cando onal gallegogobernador
Carballo en gos, como rsas obras da representaomo a xunta
e no Alfredga (secciónr a quen se l
sía Voce na Antoloxí Sirventés Con pólv Poesía e O fin dun Erótica, Estirpe, O outro, Era na s Contra M
rativa
Percival O crepús Arrabald Retorno Elipsis e Antón e Crónica Amor de Arnoia, A Bretaña Arraiano No ventr
X
lego Méndees de Galicis e magnol
metido políeu as súas cformas de
en 1975 no en el siglor civil.
particular, por exemp
do escritor cación en Caanza do gru
do Brañas, in Literatura)lle dedica a
néboa, 195ía Popular, s pola destrvora e magnenteira de Hn canto, 1981992. 1994. 2002.
selva de EsmMaquieiro,
l e outras hisculo e as fodo do nortea Tagen At
e outras somos inocentede nós, 198
e Artur, 198Arnoia, 198Esmeraldin
os, 1991. re do silenci
POM
XOSÉ LUÍ
ez Ferrín (Oia da segunlias é presid
tica e sociconsecuenci
expresión. non puido o XIX”, po
e en Bergaplo o pintorcomo por exarballo da supo Brais Pi
instituto ca) 2008, ofre
as Letras Ga
57. 1972 ( Heri
rucción de Onolias, 1976
Heriberto Be82.
m, 2004. 2005.
istorias, 195formigas, 19, 1964. ta, 1971. mbras, 1974es, 1976. 80 2.
85. na, 1987.
io, 1999
MBA DOURA
ÍS MÉNDE
Ourense, 19da metade
dente da Re
almente deias con cárc
Unha peqdar unha
is (a pesar
antiños en xr e gravadoxemplo O osúa obra teainto en terra
arballés do Cece unha coalegas deste
iberto BensOccitania, 16. ens, 1980.
58 961,
4.
ADA
EZ FERRÍN
938) é sen do século X
eal Academ
ende os temcere, multas quenísima m
conferenciado título ta
xeral, Méndor Manuel
outro. E lematral Celtas as bergantiñ
Choris, o Pnferencia soano 2012.
s). 1975.
N
dúbida un XX. Na actu
mia Galega,
mpos non te censura t
mostra puida titulada “an inofensiv
dez Ferrín cFacal, que
mbramos o esen filtro c
ñás.
Premio Nacobre Valent
POMBA DOU
dos intelecualidade, o cargo que o
tan lonxanotanto da súademos vivi“El pensamvo) foi proh
conta con men colaboroenorme éxitco grupo Ar
ional da Cutín Paz And
URADA
ctuais autor
ocupa
os da a obra la en
miento hibida
moitos ou en o que rtello,
ultura drade,
POMB
Teat
•
Ensa
•
Artig
•
Entr•
BA DOURADA
tro
Celtas se
aios
De Pond
gos periodí
Un escri
revistas Conversa
en filtro, 19
dal a Novon
ísticos
itor nos xorn
as con Xosé
qLing
Q
u
t
gr
Que
pe
POM
983
neyra, 1984.
nais, 2001
é Luís Ménd
Terra de prdespaciosa
acochadoque pon nos gua que me e coma un
Quero dicir xente de te
un por un dGalicia com
terra de esmQuero dicirbaleira, me
rande arado noite que v
uixera alzar pór na miñ
ero non hai
Poesía ente
MBA DOURA
dez Ferrín,
oseguir e noa Galicia quos en ti! Len
ollos unha enche a borío interno mteu nome e
erra, homes evecendo e
ma un río qumorecer, patrr teu nome eergullada dosen bois, fe
vén, enorme
meu canto ña voz teu nninguén par
eira de Her
Departa
ADA
2006.
on dar nadaue nos levasnto veleno cousa verde
oca enteiramme asolaga
e digo apenalentamentesendo nada
ue se estiñaria do ventoe digo dornaorna negra,eira sen xene noite fría..
coma un puome ergueitra escoitarm
iberto Bens
amentos: Ga
a,
e! mente
. as e a. , o! a
nte, .
uño to
me.
s (1980).
alego e Xeoografía e Hi
9
storia
Celsopermpoetade REduamoitAntofigur
Celsono aGuerno bamortcoñeLongconsdesdMaxiUnivxuríd
Viviubreveobrasos m
Celsosúa sobretranscase Franseu dmilitlibrem
MaistradiAsí, comosegui
Este de htribucompexpocomo
10
o Emilio manece a tras galegos d
Rosalía de Cardo Pondalos outros–
onio e Celsoras da nosa p
o Emilio naano 1912. rra Civil espando franqute, experiencida e qu
ga noite deguiu o ine o punto onisterio e
versidade ddico como p
u a maior pe estadía nas máis embl
malos hábitos
o Emilio folingua, co
esalientes, sformar a re
a súa morcisco Francdispor: coatante nacionmente.
s Celso Emición de Curalgúns dos o o emotivointe.
ano, co galhomenaxe áuto é ler os puxeron so
osición, asiso protagoni
ONDE O
Ferreiro foravés do tedo século XCastro, Manl, no XX ter
de Ramóo Emilio Fepoesía.
aceu en CelTiña 24 anpañola, na quista. Acaboncia da que e tivo unh
de pedra. Fndulto e punde a deixaalgúns a
de Compostprocurador.
parte da súa a emigraciólemáticas e s –como o c
oi sobre todoa súa cult
pero tamealidade. E drte foi a d
co, a posturaa palabra, cnalista que
ilio foi, aderros Enríqumáis belos
o texto que
llo do centeá súa inmen
seus poemobre eles. Pstir a confesta, aprovei
POM
O MUNDO
oi –é, poiempo– un dXX. Se no Xnuel Currosríamos que
ón Cabanillerreiro como
lanova, terrnos cando que foi obrigou preso e c
nace a súaha enorme Finalmente
uido seguir ara antes da anos de Dtela, aínd a
vida adultaón, concreta
polémicas caciquismo–
do un hometura, coa én comprodado que a rda represióna de Celso como poetareclamaba
mais dun hez, tamén npoemas amdedica a M
enario do sensa figura.
mas, ou escoPero se aderencias ou itade a ocas
MBA DOURA
SE CHAM
is a poesíados grandeXIX falamos Enríquez e
falar –entrelas, Manueo as maiore
ra de poetascomezou a
gado a loitacondenado aa obra mái
influencia, a familiaa súa vidaguerra: fixo
Dereito naque curio
a en Vigo –amente en Vdo autor, V– dos centro
e compromerecuperacióometido corealidade qun dunha diEmilio foi
a; coa cultuo dereito d
ome cun fonacido en C
morosos en lMoraima, a s
eu nacemenXa sabede
oitalos nas vdemais tede
participar ión. Non vo
ADA
MA CELSO
a s s e e
el s
s, a
ar a s
a, a a o a samente ac
cidade na qVenezuela.
Viaxe ao paísos galegos a
etido. Compón das súaoa verdadeue lle tocouitadura fasca de combaura, como edo pobo ga
ortísimo comCelanova –, u
ingua galegúa muller, e
nto, están a s que a meversións caes a oportu
en calqueros ha decepc
O EMILIO
cabou dedic
que morreu Desa viaxe
ís dos ananoalí estableci
prometido as figuras e como f
u viver desdcista como atela coas areditor; e colego a deci
mpromiso soun poeta lír
ga debémosle que poded
realizarse nellor manei
antadas que unidade de ra outro evcionar.
POMBA DOU
cado ao m
en 1979–, ce surxe outros, na que ridos.
con Galiciahistóricas
ferramenta e a mocidada exercida
rmas que tioas ideas, idir o seu f
ocial – na mrico excepcillos á súa pldes ler na p
numerosos ira de lle rdiversos grvisitar alg
ento que o
URADA
mundo
cunha ra das etrata
a, coa máis para
de até a por ña ao como futuro
mellor ional. luma,
páxina
actos ender rupos gunha o teña
POMB
Para seus prisióConv(tamseu bit.lyquerea gañ
LON
O teDe pi as tDe pi as rAs pas cao airas feas olson Os cque feitotaméde pI eu,nestde p
BA DOURADA
que coñezamáis belos ón; e Xanevídovos a qén na do no
nome cy/celsoemiliendo, mimaña.
NGA NOIT
No mtinha
no m
eito é de pedpedra son ostebras. pedra o chanreixas.
portas, adeas, re, enestras, lladas, de pedra.
corazós dos ao lonxe es
os están én
pedra. , morrendo a longa noit
pedra.
ades un poupoemas: Lo
eiro 1972, que leades oso instituto
celsoemiliofio2. Esperoando e falan
E DE PEDR
meio do camina uma pedra n
meio do caminh
Carlos Dru
dra. s muros
n
homes spreitan,
te
POM
uquiño máisonga noite dII, que comoutros textoo) ou na weferreiro.orgo que o desndo a lingua
RA
nho tinha umano meio do ca
tinha umaho tinha uma p
ummond de An
MBA DOURA
s de Celso Ede pedra, nmo vos dixos seus: poeb, por exe
ou nosfrutedes e,
a galega por
a pedraaminhoa pedrapedra.
ndrade
XAN
¿C
Canddigo DigocandDigoe pon
Canddigo digo candDigoe pon
Canddigo DigocandDigoe pon
Canddigo DigocandDigoe pon
Candnon dE máde no
ADA
Emilio Ferreno que fala dxen é dediodedes atopmplo no sits enderezocomo dixo
rque si, porq
NEIRO 1972
O Cómo comer o
do quero vivMoraima.
o Moraimado semento ao Moraimanse azul a a
do quero soMoraima.Moraima
do a noite é po Moraimanse a luz en
do quero chMoraima.
o Moraimado a anguriao Moraimanse a mar e
do quero suMoraima.
o Moraimado a mañá éo Moraimanse a tarde
do querro mdigo nada.átame o sileon dicir Mo
eiro, déixovda opresión cado ao se
palos en caltio da fundaos bit.ly/c Celso Emique quero e
2, II
pan é máis úto pan sin o co
vir
a espranza.
alba.
oñar
pechada.
n marcha.
horar
a me abafa.
n calma.
urrir
é crara.
mansa.
morrer
encio oraima.
vos con douda ditadura
eu grande alquera bibliación que lcelsoemilioilio, que sige me peta e
til que a poesíompango da po
Filipe
11
us dos a e da amor. ioteca eva o
o1 e gades dame
ía, prooesía?
A. S.
e Diez
Coidsocieprecique ovía cmáisdo imhistomasc(cienpolítiArqucondcompconfiunive
PreguplenaseicaComnon certonon sinvesseríaaplicdescodedicRodrvida
Así pGalicpartia vidintenmosapermno ám
E agounhaunhaunivenumeCateDecaUniv
12
do que, tal eedade que isa camiñar obstaculicencerta cara o potente pa
mprescindíboria, así cculinos e femntífico, filoico, …) A
uímedes, sódicións de “pletar, que
fianza precersalidade.
untarédesvoamente na a, á maneira
mo? … que oaparece tal
o é que o nosó para Galstigacións -
an pioneirascación e meoñecementocado ao chríguez son re obra.
pois, á vistcia sobre acular, poñoda e obra
ncionalidadeaico históric
mitir un máimbito dos a
ora, vaiamoa primeira oa persoa cuersitario deerosos cargdrático de ano das Facversidade co
AN
e como nospersiga o
r libre de men un futuro fracaso. Ne
ara superar ebel coñecemcomo dos mininos, enosófico, li
Arremedand a partir de“mover o msó a través
cisa para
os a conto vosa inteli
a galega tópo ignorades persoeiro?oso científiclicia, senón- así como s e abrirían ellora da reo actual deshamado ámbrelativament
ta das enoras nosas ac mans á obrdeste ilust
e de redesco-científicos doado trá
avances cien
os ao substallada ao seuun alto gre Galicia, gos que oQuímica A
cultades de ompostelá.
POM
NTONIO C
s acontece seu naturaledos, compprometedor
este sentido,este tipo de
mento e recoseus prin
n todos os eiiterario, a
do a famoeste punto dmundo”. Ds do coñecconstruír o
de que vénixencia e sapica-típica -s?. Revisade?. Como é pco tivo unh
n internacionas súas inicampos no
ealidade ecoste científicobito científte recentes
rmes carenhegas ao sra e ofrézovtre (por inscubrirmos o galego qu
ánsito colectntíficos, técn
ancial: Quenu currículo arao de recarredor da
ostentou naAplicada ásFilosofía, d
MBA DOURA
CASARES R
ás persoas,l avance e
plexos e inser e/ou profe, penso que
e atrancos voñecementoncipais proidos do sabe
artístico, esa frase a
de apoio estDiremos taemento do o futuro a
n todo isto qagacidade, : Sabedes
e nos manuposíbel?. B
ha relevancinalmente; taciacións en
ovos para a onómica e o galego é cfico -. As ie aínda que
cias informsaber humavos, humild
nstruído e fe recoloca
ue debemostivo - firmenicos e hum
n foi Antonacadémico,
coñecementosegunda m
a Universids Artes, de de Farmacia
ADA
RODRÍGU
, calquera progreso,
eguridades eticen unha
o antídoto én da man
o da propia otagonistas er humano conómico,
atribuída a taremos en amén, para
medio no anseiado e
que acabo dresponderequen foi A
uais escolareBen, rematoia vital paraal é así, que
n especialidépoca, sobsocial. Por case masivoinvestigació
eda moito po
mativas e fono en xera
demente, unhfrutífero) darmos xunts reconstruíre e seguro-
manísticos, e
io Casares Rdeduciríam
o e prestixmetade do dade de S
Historia Na, de Quími
UEZ
que se vive acadarmo
de dicir. Poeivos con o
Antonio Casaes de Quím coa ironíaa as cienciae moitos do
dades académre todo en moi estrañ
o – mesmo eóns sobre Aor descubrir
ormativas qal e, ao sabhas breves
devanceiro. tos unha pr e que, sen para un pr
en xeral.
Rodríguez?mos que o noxio no mu
século XISantiago deNatural, de ica, … até
POMBA DOU
ve, posuiremos realmen
ois, como coutra preguares Rodríg
mica. Ah!, …a retranqueias experimeos seus estumicas diverrelación co
ño que pareentre o coleAntonio Car respecto d
que subsisteber científicpinceladas Todo isto
peza máis n dúbida, norometedor f
?. De realizaoso científicundo acadéIX, á vistae CompostQuímica XReitor da p
URADA
mos a nte a
confío unta – guez?. … que ira. O entais, udos e rsas -
oa súa eza, o ectivo asares da súa
en en co en sobre , coa dese
os vai futuro
armos co foi émico a dos tela : Xeral; propia
POMB
Son recomnoso
28
Primes
Títue
No
Ag
1
BA DOURADA
tan abondoméndovos q científico,
8 de abril de1.812
meiros anos colarización
lo de Bachaen Filosofía
1.836
ovamente, e1.836
1.840
osto de 1.84
1.845
1.846
1.857
1.859
869 - 1.872
1.872
1.888
osos os seuque realiceda través do
e Data mesmnacem
de n
Realivila nValla
arel Expedcursotraslá
Acadcolex
en GañaSocieconveinstituprime
É nomNatur
41 ObténSantiaano.
Acced(UnivHisto
É nomSantia
Foi nFarm
É nom
2 Realigrao sobre
Foi ninstitu
Data
POM
us logros ades unha prseguinte ca
de nacemenma data do mento).
za os seus enatal: Monfoadolid
dido pola Uo de Físicádase a Mad
da o grao dxio de San F
a, por oposicedade de Aerténdose ución, dediceiras industr
meado proral, na Univ
n o grao deago e acada
de, en pversidade deoria Natural.
meado Decaago.
nomeado Dmacia
meado prim
zou os estude Licen
esaliente.
nomeado Reución até o
do seu falec
MBA DOURA
cadémicos rimeira apr
adro-resumo
nto do nosopresente an
estudos nunforte de Lem
Universidadeca experimdrid.
de LicenciadFernando en
ción a “CátAmigos dono primeicada á formrias.
fesor substversidade de
e Licenciada o doutora
propiedade, e Santiago),.
ano da Facu
Decano inte
meiro Decano
dos de Mednciado en
eitor da Unimesmo ano
cemento.
ADA
que, para roximación o :
o persoeiro eno, cumprír
n colexio rexmos para, po
e de Valladmental e
do en Farmn Madrid.
edra de Quo País de iro catedrámación de a
tituto da cáe Santiago.
do en Filosamento o 12
á Cáted, que contin
ultade de Fi
erino da re
o da Faculta
dicina e ciruMedicina
iversidade do do seu fale
non vos faao currícul
en Monforteronse así, 2
xentado porosteriormen
olid, onde tQuímica.
macia e rea
ímica aplicSantiago d
ático de artesáns e tr
átedra inter
ofía pola U2 de setemb
dra de Qnúa a compa
ilosofía da U
ecén creada
ade de Quím
urxía e finala, coa cu
de Santiagoecemento.
atigar con dlo académic
e de Lemos200 anos do
r xesuítas nante, traslada
tamén realizPosteriorm
aliza estudo
ada ás artesde ComposQuímica draballadores
rina de His
Universidadbro dese me
Química Xatibilizar co
Universidad
a Facultade
mica.
lmente acadualificación
o, dirixindo
13
datos, co do
s (Na o seu
a súa rse a
za un mente
os no
s” da stela, desta s das
storia
de de esmo
Xeral oa de
de de
e de
dou o de
esta
Cos Antocomo-paraligadcientimposobreaplicRodrxeralligadcomoaplicdaquO noresulque opara esaxeQuímespecde einternincríbsi?
ContsigniCasavimo
o
14
apuntamentonio Casareo das humaa alén da súdo ao estudotíficas propiortantes quee todo, pocada ás cieríguez entenl- como cieda á sociedao simple acado á realiuelas caracteoso científicltados satisfos labregosque as inv
eramos, poimica” en Gacialidade cienorme esnacional, nabel o desco
tinuemos, ificativos doares Rodríguos de realiz
o No eido experimelaborator“facer cpráctica.traduciónestudantactualizaescribir para a “TratadoQuímicaconvertenumerosanos). Ensúa tenamellora o saber c
tos sinaladoes era moi nidades; maúa erudicióo; á traduciias; ao seu e estaban teor consolidncias. Nestndía a Químencia aplicaade. A ciencactividade ddade e desterísticas susco trazou cofactorios pas e gandeirovestigaciónis, se declaralicia, así científica. Asstatura ciena altura do ñecemento
pois, e po intenso e uez e que, e
zar :
da docenciaentación; drio, a realizciencia”, a Así mesmon de numerado dispuada. Asemae publicar docencia e
o Práctico a General”euse en msas universin toda a sú
acidade en das actividacientífico co
POM
os no cadro completa, tais a releva
ón- no seu iión; á produinterese e pendo lugar dar en Gate sentido, mica – e toada; a Químcia, tiña intde erudiciótinada ao sesceptíbeis deomo obxectiara que os ouos lograrann químicasramos a Cascomo o inicsí mesmo, entífica, consegundo teren Galicia
procedamosextenso trab
exemplifican
a, tiña Casade aí que zar visitas a
súa metodo, a súa vocrosas obras xese dunh
ade, esa vonumerosos
e que acade Analis
”, … (Cmanual de idades espa
úa obra e labpoñer de
ades artesanoa mellora d
MBA DOURA
anterior é etanto no ca
ancia do nosintenso e inución e pub
posta ao díano mundo
alicia a “epodemos d
da a actividmica como c
erese para Cón, senón ceu servizo, e a converteivo dos seusurives podetirar máximfosen utili
sares Rodrígciador da acestamos per
n prestixio rcio do sécudesta figura
s a sinalaballo despren e avalan a
ares, especiafose un pio campo, …doloxía eracación doceestranxeira
ha formaciocación foi s libros de adaron enorsis Químic
Concretamenreferencia
añolas, ao lbor docenterelevo a apnais, labregada calidade
ADA
evidente queampo das cso científiconcesante qublicación de
a nos avance naquela alxperimentadicir que Cdade científciencia fortCasares, nocomo instrumediante a
er en útil pas traballos ceren realizarmo proveitoizadas con guez como ctual I+D+irante un pee recoñece
ulo XIX . Sa das cienci
ar aqueles egado por Aas afirmació
al preocupaioneiro en … Empeñada eminenteente conducs, co fin deión compla que o legrande uti
rme repercca”, “Manunte, o se
na materilongo de cae é significaplicación pas, industriade vida dos
e a formaciciencias o reside uefacer, e obras es máis ltura e,
alidade” Casares fica, en temente on tanto umento a experimenara a sociedacientíficos ar mellor o so da terra, dfins terapé
“Pai da i, nesta
ersoeiro emento
Semella ias, non
feitos Antonio óns que
ción polo enlevar o se
do como estemente ciuno á e que o leta e evou a ilidade cusión: ual de egundo ia, en ase 40 ativo a práctica da ais, terapéus homes e m
POMBA DOU
ón académi
ntación e anade na que va consecuciseu produto;dos viñedoséuticos; …
nsino a traveu alumnadtaba en ensi
química puticas, … ligmulleres do p
URADA
ica de
nálise vivía. ón de ; para s, …;
Non
vés da do ao inar a
ara a gando país.
POM
POMB
o
o
o
o
o
o
o
BA DOURADA
o Realizoue o seu que foi territorioNeste sea análisfotografípor Casadas auga
o No ano Universi(con arcoanécdotaaparecermáxica”dun biblestá varr
o Foi pionen Españaugas mtraballo Kirchoffse afai (pertenceno séculatoparse
o No campda súa vfai probconsidertantos andoutoramnos seusalientarcloroformnovembrefectos; Santiagoonde se i
o Casares de dous admitida
o Foi inic
o Como annos trabsobre os
u multitude prestixio narequirido e
os do Estadentido, cómse das auía na que seares e que
as carballesa
1.851 coidade de Sao voltaico) a que ilustrr referencia(1923), do liotecario, arida da Terr
neiro no camña. O seu tr
minerais sigdata, con t
f inventan acun espec
ente á Faculo XX, pono actual m
po da medivocación doba o feito rou importanos comezamento. Por us libros, tremos o feimo fosen uro de 1847probounos
o os utilizasiniciou tal p
abordou traminerais:
a actualmen
iador de act
nécdota, deallos sobre cales realiz
MBA DOURA
de análisesa materia a
en múltiplesdo para real
mpre subliñaugas de Ce amosa a po
contén os as).
onseguíu acantiago, a pque funcionra a repercado este acescritor Arm
alude a este a”.
mpo da espraballo sobrgnificou untoda probaba técnica de ctroscopio ultade de Qulo profesor
museo de Fa
cina cabe docente e do
de que aoante realizaase a carreiroutro lado,todo tipo ito máis relusados como7), Casares
na súa pesen, sendo, práctica.
aballos en ma morenosi
nte como esp
tividades m
estacamos aos restos d
zou o seu di
ADA
s de augas dacadou tal ms ocasións pizar a anted
ar moi espeCarballo. (ortada do libresultados
cender, no primeira luznou en Espausión de taontecementmando Cotafito históri
pectroscopíare o descubrn fito impobilidade de
espectroscoe domina
uímica de Sr Bermejo armacia.
destacar varseu grande
o ser desigar estudos nra de Medic, ocupouse de avance
levante: Poo anestésicolevou a c
ersoa e chepolo tanto
mineraloxíaita e a zarapecie miner
museísticas e
a súa particdescubertositame, en 18
de Galicia, magnitude, por outros dita tarefa. ecialmente, Véxase a bro escrito analíticos
patio de z eléctrica aña. Como al iniciativato nun extrarelo Valledico a través
a, como outrimento dos
ortante para1864 e, tenopía en 185
a súa técantiago, ondMartínez)
rios feitos: Oe sentido dagnado profena materia;cina, na quepor introdu
es médicosoucos días dos por Jamabo a súa
egou a conso Galicia o
a, campo oatita (aínda ral propiame
e de coleccio
cipación, ens no subsolo879.
a, salientareracto da nodor, quen ba
da coñecid
tra especials metais Rua a cienciando en cont59, é clara acnica. Estede foi restauaínda se c
O primeiro a responsabfesor de fu de aí quee acadou a ucir, tanto ns da épocadespois de es Young Ssíntese; an
seguir que primeiro lu
onde realizoque esta ú
ente dita).
onismo.
n calidade o da catedr
emos o feiovela “A caixo o persoda frase “A
lidade de anubidio e Cesa española. ta que Bun
a rapidez cone espectrosurado e utilconserva e
deles, dá cbilidade, douturos médie con sesenlicenciaturanas aulas ca. Por últque o éter
Simpson (1nalizou os os médico
ugar de Esp
ou a descubúltima, non
de especialral de Santi
to de chispa onaxe noite
nálise sio en
Este nsen e n que copio lizado
pode
conta que icos,
nta e a e o omo
timo, r e o 6 de seus s en paña
berta está
lista, iago,
15
DespunhanaceuprocucalidfacilipólasasepsRealidos eestudCasamedi
Ben, a prieléctdescumanu40 achausorprde tinadmilustr
16
pois desta ba intensa viu. Reiteramura da util
dade de viditación dos s da árbore sia, as vaciizou amplaestudos sobdo sobre osares Rodrígicina, a agri
se chegasteimeira anestrica con aubrimento dual de químanos, foi obuvinismo ouresa que protraballo, mmisíbel. Iluración propo
reve pincelida científic
mos, máis unlidade práctda dos gale
seus laborda ciencia
inas, o estuas investigacbre toxicolos viños de Gguez focalizicultura e a
es até aquí (stesia realizarco voltaide Rubidio
mica xeral mbra deste iu ánimo poduce que t
mérito …, ustrémonosorciona unh
POM
ada é evideca, académnha vez, a tica ao sabegos e galeres produtiv
a que non foudo e saneacións sobreoxía, meteorGalicia e tzou a meiraindustria.
(confío en vzada en Espico que fue Cesio en
máis estudadilustre gale
patrioteiro ntanta capacipermaneza
! Aprenderha outra dim
MBA DOURA
ente que Anmica e de g
súa inmensber científicegas, así covos . Case osen por elamento das e nutrición aroloxía (detratamento ande parte
vós), segurapaña tivo luncionou eaugas mine
do nas univeego … Sorningún. Tridade, entrean agochadr axuda a
mensión da r
ADA
ntonio Casargrande compsa cultura, eco, respectomo en rel
podemos dl abordadas
augas (quíanimal; foi e aplicabiliquímico dado seu lab
amente reparlugar en Gen España erais levousersidades dorprendidos/arátase dunhega, intelixedos tras u
comprendrealidade. Á
res Rodrígumpromiso co
espírito de o da saúdelación coa dicir que a: a anestesiímica aplico introdutodade para oas viñas, …bor en apli
rastes en cealicia; que
foi en Gse a cabo eno Estado, aoas? Non, nha infeliz cencia, imaxiunha ignoraer. E é co
Ánimo!
Xosé Carlo
POMBA DOU
uez desenvooa terra na traballo e te e mellorarendibilidad
apenas existia, os aduboada á saúdor, en Santios labregos
… En definiicacións ca
ertos feitos: a primeira
Galicia; qun Galicia; qo longo de
non se trataconstatacióninación, espancia colecousa sabid
os Alvarez F
URADA
olveu que
enaz a da de e tiron os, a
de)… iago, s/as); itiva, ara a
Que a luz ue o que o
case a de n: a
pírito ctiva
da: a
Flórez
POM
POMB
A camoitLumtamé
BA DOURADA
nteira de esos froitos. H
mieira de Carén da de mo
scritores queHai pouco srballo, que xitos carballe
MBA DOURA
FOLLA
e sairon do aiu este prexa forma paeses.
ADA
AS DE CAR
instituto Alecioso libro arte da nosa
RBALLO
lfredo Brañaeditado pol
a bilioteca d
as, deu e segla Agrupaci
do instituto e
gue dando ión Culturale seguro qu
l e
17
Un gprincequipou seA noedificonsusigniTal vficouElabengapratacircuson d
ComaceptalumNo teprefedecid
Por onon q
SomOs arespo
18
grupo de alucipio do curpo de Primee eran todososa primeircio comparultar a toificativa. vez non esteu satisfeita. oramos unh
adindo o Déa por moitounstancia sede índole pr
mo era de atación por
mnos. Recibeerceiro lugaeridos forondimos recol
outra bandaquixeron co
os culés alumnos do ostas ás nos
umnos de 3rso estabameira Divisiós do Berganra idea era rtimos moi
oda esa po
ea feita con ha serie deépor, xa queo tempo. Poe cadra quiterivada, supo
agardar, osparte dos
e o apoio dar sitúase o n moi divelela como “
a, a proporcontestar com
Alfredo Bsas pregunta
POM
¿DE Q
3º ESO B smos interesaón preferidontiños.
consultar itas horas oboación, a
n todo o rigo
e preguntas e coidamosor motivos e algunha rioñemos que
s dous granenquisadoso 44,34 % dclube galeg
ersos, acada“outros”.
ción de “noma aos que n
rañas somoas. E iso refl
Equ
MBA DOURA
QUE EQUIP
omos grandados en sabo ou se, pola
a todos osao día. Poasí que fi
or que esixe
sobre os es que é de p
económicoigorosidadenon restou
ndes equips. O F.C. dos emitidogo R.C. Depando cada u
n sabe ou nnon lles gus
os do Barçaflíctese no m
uipo favo
ADA
PO ES?
dísimos entuber se o noa contra, no
s que estudor diversosixemos unh
e a Estatísti
equipos de primeira e nos, a votaci, aínda que,liberdade a
os da LigaBarcelona
os, seguido portivo co un deles ta
non conteststa o fútbol.
a. Polo menmomento de
orito
usiastas do oso institutoon lles gusta
dando ou trs motivos ha mostra
ica, pero a n
Primeira Dnon vai ficaión foi a m, dado que a
aos enquisad
a espñola gé o equip
do Real M16,51 %. O
an pequena
ta” contemp
nos é o que elexir o me
POMBA DOU
fútbol. Deno tiña ou noaba este dep
raballando non foi po
que coid
nosa curios
División daar na divisióman alzada.as preguntados.
gozan de mpo preferido
Madrid (27,8Os outros eq
porcentaxe
pla tanto ao
e deducimoellor xogado
F.C. Barce
R. Madrid
R.C. Depor
NS/NC
URADA
nde o on un porte,
neste osible damos
idade
a liga, ón de Esta
as non
maior o dos 83%).
quipos e que
os que
os das or.
lona
rtivo
POMB
Seguo xoportutódal
Se dselecValeporce
BA DOURADA
undo os nosogador do Rugués Cristlas aulas en
POM
diversa foi acción gañadrón, algún entaxe. E un
os compañeR.C. Deportiano Ronaquisadas ag
a resposta ddora da Coxogador de
n dato. Ning
MBA DOURA
eiros, Lionertivo Juan aldo, do R.gás 3º B e 1º
EQU
1º Ba
2º Rea
3º Deportiv
XOGA
1º Lion
2º Juan C
3º Cristian
de equipo popa do Mune Segunda,guén prefer
Ma
Xogad
ADA
el Messi é oCarlos Va
Madrid, cuº B de Bach
o xogador faalerón (12,un 12,26%
herelato.
UIPO FAVOR
arcelona (44
l Madrid (2
vo da Coruñ
ADOR FAVO
nel Messi (3
arlos Valeró
no Ronaldo
preferido, ando, tódala etc. Demaiu o Celta.
anuel Gundí
Blanc
dor favo
RITO
4,34%)
27,83%)
ña (16,51%)
VORITO
33,5%)
ón(12,6%)
o (12,26%)
aínda mais as figuras dasiados xog
n Martínez,Marc Añó
ca Cerdeiro
orito
favorito, cun,6%) e no . Ademais
)
a de xogadda primeiragadores par
, Venancio ón Mertz, Roo Pérez, Lor
Lione
Cristia
Juan C
NS/NC
n 33,5 %. Tterceiro lugMessi gaño
dor. Case toa división, ra aparecer
Serrano Lorocío Bello Mena Rey Fer
3º E
l Messi
ano Ronaldo
Carlos Valerón
C
Tras el gar o ou en
n
oda a Raúl, unha
renzo Mallo rreiro SO B
19
Na údúas econfase, chegnunhcun ameapregu
O obbuscUniódesem
TaxaNa úde crdesen
En Ecincoun 7aumeúltimentreO paque oNo apartir
20
última décadfases moi
nomía estabaa partir do
gar, na actuha situacióndéficit púbazados polaunta inicial.
bxectivo dearemos ana
ón Europeamprego, a ta
a de desemúltima décadrecemento nvolvement
España, a tao anos e nót7,5% paulatenta consta
mo trimestree os anos 20aro en Galico conxunto
ano 2007, prr deste mom
0
5
10
15
20
2000
25
da, na econoi diferenciaa a crecer, ano 2008,
ualidade, a n de recesiólico moi pr
a prima de r.
este traballoalizar a evoa en base axa de infla
prego da, a taxa dee de recesito da econo
axa de desetase un levetinamente.
antemente ae do 2011. U007 e 2009. cia segue un
do Estado rodúcese un
mento, segu
2001
2002
20
POM
SAIRÁ O
omía de Gaadas: a primcunha taxa cando comeunha situa
ón económireocupante risco e pola
o non consolución ecoa tres var
ación e o PIB
e desempregión económmía en Gali
emprego pree descenso A partir d
ao longo deUn bo exem
n comportampresenta ci
nha baixadaue unha tend
Comparación
2003
2004
2005
MBA DOURA
BARCO A
alicia, de Esmeira ata de desemp
eza no nosoación econóica, cunha te cun futu
a posible int
iste en daronómica de riables macB per cápita
go sufriu grmica. A paricia, España
esenta un centre os an
do ano 200estes últimomplo son os
mento similfras un pou
a do desempdencia alcist
ns das taxas d
5
2006
2007
ADA
A FLOTE?
spaña e da Ucomezos d
prego inferioo país a crisómica moi taxa de des
uro bastantetervención
r resposta aGalicia e
croeconómica.
randes modirtir dos sega e a Unión
carácter basos 2005 e 2
08 dispáraseos anos, ches 10,3 punto
lar ao de Esuco máis eleprego, a difta.
de desmprego
200
8
2009
2010
Unión Europdo ano 200or ao 10%;
se con toda preocupan
semprego sue incerto, pda nosa eco
a esta incerde España cas como
ificacións dguintes dato
Europea.
stante estab2007, pasane a taxa deegando a aos porcentu
spaña ata o evadas que ferenza dos
o
010
2011
POMBA DOU
pea pasamo08, onde a e unha sega súa durez
nte. Atopámuperior ao
permanentemonomía. De
rteza, senónen relaciónson: a tax
debido a peros, analizam
le nos prim
ndo dun 9,1%e desemprecadar o 23
uais que aum
ano 2006, as do nosodatos estata
GaliciaEspañaUE
URADA
os por nosa
gunda za, ata monos
20%, mente e aí, a
n que n coa xa de
ríodos mos o
meiros % ata ego e % no menta
aínda o país. ais. A
POM
POMB
Na UEstadanos Polo desemmotivecon
Taxa
Antenun p
Sinaldécim
Dendde IPpaulaviña demadebid
A meprezoque pO IPmantque o
BA DOURADA
Unión Europdo español,centrais datanto, a p
mprego, tanvo, podemo
nomía.
a de inflaci
es de comezpaís. E para
lar que o Imas dende o
de o ano 20PC en Galicatinamente dada polo a
anda. No ando á crise, c
ediados do os ata medipodemos di
PC da UE eténdose entoscila entre
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
20
%
pea, as vari, manténdosa década, peesar de que
nto en Galicos sinalar
ón
zar a analizaa medila úsa
IPC de Galo ano 2001
001 ata o 20cia, en Españ
entre 2.5 %alto crecemno 2007 atochegando ao
2009, épocados do 20cir que se trestaba moi re o 2% e oo 2% e o 2
2001
2002
2003
2
MBA DOURA
acións da tase máis ou
ero aumentae a crise a
cia coma enque hoxen
ar a inflacióase o Índice
licia e Espaata o 2011.
002 pasou dña e na Uni
% e 4%. Dumento económ
opábase no o 0,8% no a
ca na que a 10, debido rata dunha idesigual aoo 3,5% e cu,5 %: é dici
2004
2005
2006
A
ADA
axa de desemenos est
ando no 201
emprego sontable en tor1 ata un 10
afecta a todn España supdía é o pr
ón, primeiro de Prezos a
aña é moi
dun 2,7 % aión Europeaurante estesmico, polo 4.2% e tivo
ano 2009 .
taxa se atopá laza dos pinflación deo de Españaunha estabiir, non houb
IPC
620
0720
0820
09
ños
da Europa, pera o dobrerincipal pro
o diremos quao Consumo
similar, dif
a un 4%, caa, e a partir s anos –do tanto estabao unha baix
pa no 0,9%prezos do pe custos. a e Galiciailidade dendbo moita var
0920
1020
11
n menos acurno ao 9%, %. podemos oe da media
oblema que
ue esta é a o (IPC).
ferenciándo
ando se atinde aí rexist2001 ao 20
amos ante uxada de pre
%, prodúcesepetróleo e da
a, case sempde 2003 atariabilidade d
EspañGaliciUnión
usadas que diminuíndo
observar coeuropea. Po temos na
subida de p
ose tan só u
nxiu a maiortrou uns cam007– a influnha inflaciezos signific
e unha subias enerxías,
pre por deba 2008, épodos prezos.
ñaa Europea
as do o nos
mo o or ese
nosa
prezos
unhas
r taxa mbios lación ón de cativa
da de , polo
baixo, ca na
21
No 2anali1% d
PIB A coen EsPero produequit2000ComEspaper caltosautonpartirpola subid
Na gmenoen Etaxa este tendeunhadesemoutraUnióa súa
22
2009 atopábizamos; e hdebido á cri
per cápita
ontinuación spaña e en Gprimeiro, u
ucidos nun tativa entre 0.
mo se pode aña, dun xeicápita en E. Este feitonómica, obtr do 2008 eentrada tan
da do desem
gráfica pódeos constantespaña e en de desempcrecementoencia vén da redución dmbocará nua parte, estón Europea a produción
base no 3,5houbo unha se .
imos tratar Galicia. unha aclarapaís, ou Ptoda a pob
apreciar naito constante
España e os o vén dado tendo comoe até o 2010nto de Esp
mprego, deb
ese apreciare, dende o 2Galicia, grarego, etc. P
o e incluso dado pola apdos investimun descensoe forte desdebido ás fnun nivel m
POM
5%, que fogran baixad
a evolución
ación: o PIBProduto Inteboación. Os
a gráfica, o e dos anos 220.000 en polo aumen
o consecuen0, prodúcespaña como bido ao desc
r como o P2000 ata o 2azas ao cre
Porén, a parse produce
paración da mentos e, poo da producscenso prodfortes economáis ou men
MBA DOURA
oi a taxa mda de prezo
n do PIB pe
B per cápitaerior Bruto s seguintes
PIB per cá2000 a 2008Galicia, am
nto constanncia un nivee un leve dde Galicia
censo da pro
PIB per cáp2007, no cacemento dortir do ano unha baixacrise, que p
olo tanto, unción, descenducido en Eomías de Frnos constan
ADA
máis alta neos ata medi
er cápita, tan
a mide a ca(PIB), se edatos son
ápita creceu8, chegandombos nos snte da produel estable de
descenso do en crise. E
odución.
ita foi asceaso da Unióno Produto In2008, podeada do PIB provoca unh
n aumento dndendo o PEspaña resurancia e Alente.
este períodoados do 20
nto na Unió
antidade deestes se repa prezos co
u, tanto en Go a alcanzareus valoresución, tantoe emprego. PIB per cá
Este descen
endendo, dun Europea. nterior Brutemos observ
per cápita.ha diminuci
do nivel de dPIB e o PIBultou moitoemaña, que
POMBA DOU
o de tempo10, chegand
ón Europea
e bens e serartiran de fonstantes do
Galicia comr os 24.000 s históricos o nacional Non obstan
ápita, ocasionso ocasion
un xeito máIsto tamén
to (PIB), á var como se Este cambión do consdesemprego
B per cápitao máis suav
lograron m
URADA
o que do ao
como
rvizos forma o ano
mo en euros máis
como nte, a onado nou a
áis ou se dá baixa e frea bio de sumo, o. Isto a. Por ve na
manter
POM
POMB
Conc
EspaEspaneceque aque reforser cclavevolva
En cdesemrecupecon
BA DOURADA
clusión
aña está entraña está altasario aplicaas cargas esvenderon a
rmas financclaves para e será que ta a crecer o
conclusión, mprego, doperación da
nómicas de E
re a espada amente endear as políticstean melloas hipotecaeiras e unhao crecemenodos os axe investimen
España, Go IPC e da economíaEuropa.
Traballo r
MBA DOURA
de Alemañebedada e ocas económor repartidass lixo e osa reforma lanto do PIB entes econónto. A partir
Galicia e Edo PIB dura ata o ano
realizado po
ADA
ña e a paredos nosos acr
micas axeitads. Non podes derivadosaboral que ae polo tant
ómicos teñanr dese mome
Europa teránrante os ano 2014, seg
olos alumno Jul
Alba Ma
de dunha daredores estrdas para loie ser que os financeiroaposte pola to para a xen mellores ento podere
as peores criranxeiros noitar contra s especulad
os, marchenxeración deeración de expectativa
emos mante
n un descenos 2012 egundo font
os de Econoiana Garcíaartínez, Mar
Ed
enso modere 2013, notes das prin
mía de 1º Ba, Luís Iglesría Matos, S
duardo Trillo
ises económon dan trega crise, de
dores de onn de rositase emprego pemprego. P
as cara o futer o barco a
rado da taxon comezanncipais axe
B de Bacharsias, Diego LSilvia Rodrío e Noelia V
micas. gua. É
xeito te, os s. As poden Pero a turo e flote.
xa de ndo a encias
elato: Lago, íguez, Veiga
23
R
A prno mestama for(kiloocéanela). nunhfondo
PeteExistfalar HolarealmasolaconstlendaPeterunhachovdecatpolo estasmedrondaestivcandholanque aa queÉ poquereOutrmuñetemobrazoa supabertrevir
A autantomaiometromar)
24
REFLEXIÓ
esión é a fomar. O que mos mergulrza por unigramo forzno gasoso qPero se som
ha montaña,o dunha pis
r o heroe hte unha lendaquí: os P
anda, recibemente por dagamento dtruíron uns a que unha r recibiu una casa pasaver, e a augatouse de quque saía un
s fugas de aran e podena o burato evo toda a nodo o rescatarndesa. Se oa presión é ae actúa. or esa razónes correr, do exemplo: eca, unhas v
os a man abo vaise paraperficie queto, pois aumralo, como m
uga é mil veo como un ores problemos no mar. P morre ao s
ÓNS EN CO
orza que podpesa ese ailados, chámdade de sua por centím
que é a nosamerximos n, si que íamoscina); e no
holandés da holandes
Países Baixoen ese nomedebaixo do das terras, h
diques quetarde, un c
n encargo dndo a caróa do mar esue había unn chorro deauga nun den rebentalo.e tapouno coite papandron esmorec
o burato fosa mesma, a
n que nunhadespregas to
quen non xveces de ca
berta contraa adiante (ae lle opoñemmenta a supmáis de un t
eces máis delitro de air
mas; pero pPola mesmaubir á super
POM
OL DA PR
demos notare da nosa
mase presiónuperficie. Ametro cadraa atmosfera,na auga douos estar incsegundo po
sa moi bonitos, como see porque as nivel do m
hai anos que conteñen acativo de seda nai polo ón dos diqustaba moi a
n buratiño p auga. Seu
eles eran mo. Decidido, cun dos seudo frío ata acido de canse de gran tforza é tant
a regata de odas as velxogou a botanto e outraa o vento, bo diminuír
mos. Outro perficie e pterá compro
ensa que o are. Por iso pouca xentea razón a mrficie.
MBA DOURA
RESIÓN, Ó
ar, como resatmosfera on. En realid
A unidade dado). Como , non o nota
us ou máis mómodos. No
or pouca pre
ta da que cóe chama tamsúas terras
mar. Para evue os holanas augas. Cote anos chaque tiña qu
ues. Comezlta. Nestas,
pequeno no pai dixérall
oi perigosasbaixou cor
us dediños. a mañá seg
nsazo e frío.tamaño, Petto maior can
iates de velas para quear o brazo f
as contra o vbótanos o bra forza). O caso: candoolo tanto ta
obado.
aire: un cenpodemos s
e pode mermaioría dos p
ADA
REDOR D
sultado de eou a auga q
dade a definde medida m
xa nacemoamos (a realmetros, ou o primeiro cesión.
ómpre mén a están
vitar o ndeses onta a amado ue ir a zaba a
Peter dique le que s, pois rrendo
E así guinte, Peter é un ter non podnto máis gra
ela, ou de ne a presiónfóra do cochvento? Sentrazo para atvento (pres
o hai vento amén a forz
ntímetro cúbsubir e baixrgullar, senpeixes abisa
DE TRES H
estar mergulque está enrnición corremáis habitus mergulladlidade é quesubimos a mcaso por ex
heroe naciodería facer ande sexa a
naves antign do vento he coa man timos claramtrás, e se xsión) é o menon se pod
za sobre el,
bico de augaxar montes n adestrameais (os das p
POMBA DOU
HISTORIA
llando no airiba nosa, ccta de presi
ual é o Kilodos neste ene nos afacemmáis de 400ceso (no ma
onal na tradnada, pois
a superficie
as a vela, cfaga máis faberta xira
mente que cxiramos a mesmo; só cade ter o para tal que ch
a (un dedal)e montaña
ento, máis dprofundidad
URADA
AS
ire ou cando ión é: o/cm2 norme mos a 00 m, ar, ou
dición aínda sobre
cando forza. ndo a cando
man, o ambia augas
hega a
) pesa as sen de 20 des do
POM
POMB
O su
ComnavesubmdifervolumdecatArqudecatdixo.de ausabiopodepor ocorpofalarporqupara augadentrcantoque a
que vparte(botavarianin bpodemar,
BA DOURADA
ubmarino K
mo sabedes gar por de
marinos. Estrenza fundame efectivtariamos).
uímedes enttouse de qu. E de contauga (o volumo da Grecia e penetrar. Ooutra. Logooral. Isto seemos outroue o seu pearriba e qu
a nun corpo ro da auga (o máis voluafundirse m
variamos o e da auga inar fóra) a “nación de pesbaixa. Quede con poten
co cal subir
Kursk hai unha es
ebaixo ou ptes son unsamental é vo (aínda É importa
trou na súa bue ao meterado se deu dme) que saíclásica, me
O sitio que o, a cantidaerviulle par
o día, se é eso é menorue chamamo
que se me(mesmo no
ume se despmáis, e así de
volume da nterior, co qnave”, e polsos e forzas
da aí. Como ntes bombasría; ou pode
MBA DOURA
specie de bapor riba das buques mque podenque por
ante entendbañeira (atarse el, a augde conta de ía fóra, era eu señor Do
ocupa unhaade de líquira resolver que non far que esa foos empuxe. rgulla. Podbaño da ca
prace. Un baesprazar má
botella: o oque aumentao tanto pesas en que asun submari
s botar fórae deixar ent
ADA
arcos que poa auga: son
moi especiain variar o fóra non
der isto. Caa arriba de aga saía. Lóxque a cantiexactament
on Arquímeda cousa nonido que saío famoso p
alamos xa. orza que fai
Esta forza dédela notarasa). Pois bearco de cargáis auga, qu
obxecto flotaamos o volua menos. Res dúas forzaino. Exactama a auga dotrar auga ne
oden n os is. A
seu nos
ando auga) xico! dade te igual ao vdes. E é quen pode estaa da bañeirproblema dVolvamos i o líquido sé realment
r se pretenden, esta forga, se quere
ue o empuxaun suaxudefunciocollempor dentroesteatubo
,d
ou mauga como vai paaí, sopno esquebotelldetermsubir
ante. Ao sopume de augesumindo: sas son iguaimente pola
os depósitosses depósito
volume do ce é normal:
ar simultanera coincidía
da coroa de ao conto: usobre nós, qte orixinadadedes introdza cara arrie aguantar oa cara arribaubmarino de a onamento mos unha bexemplo,
o un globo a súa vez,de plástico
máis. Deixamneste sisto conxun
ara o fondo.pramos e inglobo (q
ezamos, esla), veremminado moma botella.
prar no globga que é capsobe. Hai unis. Entón a mesma raz
s laterais chos, co cal af
corpo do ina materia n
eamente ocua co seu vo
ouro. Perounha cousa que nos ema pola presióducir unha piba é tanto mo peso novoa. Podemos de xoguete
entender do subma
botella de ve metém
o inchable,, conectadode medio m
mos que entema e v
nto botella-g. Pero se estntroducimoque, nonstá dentro
mos como mento comO que ocobo, botamospaz de despn momento botella ninón. O submheos de augfunde.
nsigne non se upado olume o diso
flota mpurra
ón da pelota maior o, ten facer
e que o
arino: vidro,
moslle , que a un metro ntre a vemos globo tando s aire
n o o da
nun meza a orreu? s fóra prazar nesta
n sobe marino
ga do
25
A his155 mpor iBareprofu4000no anlembinternpresique spara
CochSemeEnsínmetroque fsupermort
DousNa Lcunhseus cabinE paartifique uformdo Smilló
Enlac-Lend- Kurs- Vela- Vela
O Sa
26
storia do Kum de lonxitiso a súa cnts (norte undidade no0 m) e se o sno 2000 (1
brarán da nnacional. Aión, que a 1sobre da tesaír ou entr
he do río ellante casonolles aos mo ou dous dfacer unha rficie! Engates deste xei
s exemplosLúa non hai ha atmosfera
vasos sanna hai unha ara rematar, iciais (na imusan como
mado por unol a unha e
ón e medio
ces: da do cativo hosk: http://bit.lya solar: http://ba solar: http://
télite NanoSa
ursk ilustra tude, que suapacidade pde Rusia-Fon era (apasubmarino s
12 de agostnoticia. NonA causa? as100 m vén srra á carónrar.
o repítese, meus alumnde auga, nonforza de madídelle o fito. Por sup
máis aire nin ma
a artificial dnguíneos. C
presión artiunha nota
maxe o amemedio de p
nha morea denorme velo de Km/h.
olandés: http:/y/kursk01 e htbit.ly/velasola/es.wikipedia.
ail-D (USA, n
POM
esta situaciufriu unhas epara subir,
Finlandia), aarentementese puxera vto: mirade an houbo ns moi baixsendo dunh
n do mar. C
por desgraznos que se cn poderías aáis de mil q
frío, a posibosto, explíc
ar, pero os ndentro: cunhCousa seme
ificialmenteinteresante
ericano; o ppropulsión
de partículaocidade: unA forza qu
m“vsaksuapvare
//bit.ly/lendadttp://bit.ly/kurar .org/wiki/Vela
nov 2011)
MBA DOURA
ión: o Kurskexplosións e que o de
a uns 108 e) moi gran
vertical sobra noticia en
ningún supeas temperaas 10 ou 12
Con esa pres
za, doutro caes cun cocabrir as portquilos para ble escuridacolles o que
nosos astronha presión allante ocore xerada, igurelacionad
primeiro foia “presión”s extraordin
ns 450 Km/ue fai este mosca batenvento” actúatélite, que
kilómetros duperficie. Epenas se m
velocidade elgunha por egatas interp
depeter rsk02
a_solar
ADA
k era un subque inundareixaron poum de profunde (o Presresairía bastn internet oervivente, aaturas da au2 atm; é dicsión, é imp
xeito nas nche ao río etas do cochpoder abril
ade, o medodeben face
nautas tiñanartificial. Serre nos aviual á que tiña co tema: i xaponés, o” do “ventonariamente segundo, qu“vento” é t
ndo as ás a 2úa sobre unteñen enorm
de longo: éE por riba
move, pero pe pódese de
todo o Sisplanetarias!
Jo
bmarino atóron parte dausado no foundidade. Fstige está stante parte fou na Galipa pesar do uga e sobrecir dez ou dposible abrir
nosas terrase quedas apehe por mor dlas. A un m
o... e tedes aer.
n que levar ue non fora asións comerña o avión aestanse a co Ikaros, eno” solar. O miúdas e liue veñen setan pequena20 m de disnhas velas mes dimensé dicir, teñea é constanpouco a pouesprazar sestema Solar!.
osé María d
POMBA DOU
ómico ruso,a nave, perdondo do MFixádevos qsomerxido afóra da augapedia); algú
esforzo rue todo a gr
doce veces mr unha com
s todos os enas cubertda presión:
metro e meda razón de t
un traxe espsí, rebentarírciais: dentra rentes do cconstruír satn xuño de 2vento solar
ixeiras, queendo máis da como a dstancia, pero
despregadasións; falamen unha ennte. No couco vai coln gastar en
r. Aínda ter
de la Viña V
URADA
duns dendo
Mar de que a a uns a. Foi
úns se uso e rande maior
mporta
anos. o cun terías
dio da tantas
pacial ían os ro da chan. télites 2010) r está
e saen de un dunha o este as no
mos de norme omezo lendo
nerxía remos
Varela
POMB
ComNestmatemedidúas os lude vpreocdistincalenmesodelesde Baparede dcalende ppartique pgaña
Non realizanterDespdisfru
BA DOURADA
mo todos os a VII celeb
emáticas, seida do temppartes: na p
ugares do muvista xeral,cupación dontos tipos dndario exipcoamericano,s. Tamén noBacharelato eceron algudías, ademandario. Todpresentacióncipar no xopara avanza
ador recibía
sempre estizaron turnoriores. pois destes utando.
ARTÍG
anos, o Depbración do empre coa po” no cal primeira deundo é a me, explicandos antigos pde calendarcio ata o ch, o grego e oomearon o c
con detallunhas curiosais das refoa a exposic
n multimedogo da oca, ar nas celasun premio.
iveron os ms para dar a
dous días d
POM
GO SOBRE
partamento evento, os axuda dos
se falou a elas, os alumesma data, e
do nun pripola medidarios que po
hinés, pasano babilónicocalendario Gle posto qusidades comormas que ción estivo idia. Unha v
pero iso sis teríase qu
mesmos aluma coñecer ao
de intensas
MBA DOURA
E A FEIRA
de Matemáalumnos d
s profesorecerca dos c
mnos de 4º ce a partir diimeiro moma do tempoodemos atodo polo mao, contándoGregoriano,ue é o no
mo o porqué se realizar
ilustrada covez rematad, sempre de
ue acertar u
mnos explico público to
matemática
ADA
A DAS CIEN
áticas particde 4º da ESs, realizaro
calendarios.comezaron isto plantexmento a o, seguido d
opar. Na exaia, o hebreoonos datos e, que máis tso calendado nome d
ron ata cheon imaxes qdo isto, o ende un pun
unha pregun
cando, xa qudo o traball
as, vemos q
NCIAS.
cipou na FeSO e 1º deon un traba A exposicaclarando qaron o tema
orixe dos cdunha brevexposición to, o musulme curiosidadtarde explicrio actual. os meses e egar á estr
que se proxepúblico tivnto de vistanta deste tem
ue tanto de lo que fora r
que tamén s
ira das Ciene Bacharelaallo tituladción dividiuque non en a dende un pcalendarios
e explicaciótrataron denmano, o astedes sobre cacaron os alu
Na explicda súa cantrutura actuaectaron en fvo a ocasióa matemáticma, e adem
4º como derealizado en
se pode apr
27
ncias. ato de o “A
use en todos punto
e a n dos nde o eca, o
ada un umnos cación tidade al do forma ón de co, xa
mais o
1º se n días
ender
Luc
garda
Peroresulseñortivemfacheprofecoa eque pforzaunhaultimque t
28
V
es, cámara,
ados baixo
, á fin e ao ltar difícil res, para qu
mos que inendeando cesionais se esperanza dpasas cos t
as, a vésperaa piña para mar os derrateriamos qu
VII F
chave en s
EIRA
acción! O
e
cabo, todomanter en ue todo ponvestir horcoa nosa btratase, exp
de ver os resteus compaa cando o aaxudarnos u
adeiros detaue mostrar a
POM
DAS CIEN
24 de xanecada ufísicosriñas dásenomáis eidea dque ao
Transcprácticcabeciprimeiauga, probleexpertrepetirFeira”semanque dihai qufalla; amago
egredo de su
o merece a pequilibrio
idera saír áras e horabata brancaperimentandsultados e, sañeiros, as xagobio nos iuns aos out
alles, e sobrao público o
MBA DOURA
NCIAS- IES
eiro comezaun foille asis por una bado estilo: “os mal!” ouesta ou a o
da película, o final todos
corrida tancas xa en iñas, empeziras dúbidaou neste c
ema!” (se sótos), “Carloríamos as fr”, “Non nona”. As expicilo, requir
ue poñer none isto xunt
o de explosumario.
pena; ben éos estudos
ás mil maraas durante a e coas ndo, engadinsobre todo, xa míticas nvade, un dtros, cando re todo, ese froito do n
ADA
S ALFRED
a o show. Oignada a súaanda e quím“non, a quu “non, sortoutra”. En f
o típico qus acabamos
n só unha mente, com
zan a xurdiras, comezamaso, nun eró fora un…os, isto non frases “Ai, qos dá tempperiencias deren moito tn só os cincto con peqsión e outro
é certo que s coas horaabillas (deix
as tardes osas luvas
ndo e quitande non facemerendas c
dos momentxa sendo n
es tan espernoso traballo
DO BRAÑA
Os grupos foa disciplina
micos pola oímica imoseámolo, qufin, xa podue ocorre nrindo.
semana, cmezan a trar os primeirmos a afogrlenmeier. “ pero querifunciona!”
que só quedpo a prepae física e qtraballo e dco, senon sequenos percos incidente
nalgún momas de práctxemos a m
metidos ncomo se
ndo, botánder ninguna dcon chocolatos nos que
noite pecha ados dous d
o.
POMBA DOU
AS
oron elixidoa correspondoutra, despos nos”, “a
ue a nós gúsdedes facer nestes casos
on algunhaaballar as nos problem
gar nun vas“Viña, temoiamonos fac”, e cantas vda un mes parar todo nquímica, toddedicación: eis sentidos cances, comes que que
mento nos pticas, porqu
modestia de nun laboraduns autén
donos á avedesfeita; o tate para reptodos formnos faltabadías, os día
URADA
os e a dente, ois de física
stanos unha e do
a das nosas
mas, as so de os un cer os veces
para a nunha do hai
nelas se fai
mo un darán
puido ue sí, lado)
atorio, nticos entura empo poñer
mamos an por as nos
POM
POMB
A díalumlisto vivimconfidesapmáisbotelláminmarrpregudos
ensin
BA DOURADA
ía 28 de febmnos polos
esperando mos diversafianza foi parecendo, pequenos,lla de viñona de maderón se convuntas, o seuteus amigo
nou a mellor
breiro, ás 9corredores,as visitas.
as experienchegando
e é que ver, tentando
o de papá seira ou comverte nunha u interese, aos, disposto
rar en moito
MBA DOURA
9 da mañá, , mesas preDurante es
cias e pouca nós e
r o xesto decomprende
se mantén mo unha mo
moeda doua aparición dos a poñert
os sentidos.
ADA
xa non haeparadas, tostes dous dco a poucoe os nerve sorpresa der por queestable nunoeda de coburada, as súda túa famite nun aputonterías)..podemos lquímica temaxia, unhaxa e que
Finalmentedarnos copunto: eagradecidopoideramo
.
Ánge
abía caras dodo días o, a vios dos e a nha bre úas lia,
uro (iso son.. todo iso limitarnos aeñen o seu
nha maxia qe marca a di
e, todo esteonta de quen que os a todos oos disfrutar
ela Pedre Ou
de sono: tod
n amigos enon ten p
a certificar u encanto, que as fai ferenza.
e percorridoue todos c
estamos os que fixedesta expe
uteiro e Lar
do eran ner
e o demaisprezo, e nóque a físico seu toquúnicas ond
o serviunoscoincidimos
inmensameron posibleeriencia que
ra Periscal T
rvios,
s son ós só ca e a ue de de as
s para nun
mente e que e nos
Taibo.
29
Carbcon eDespparte
O quconc
Xa sdo pa
30
ballo, a comedificios sinpois viñerone substancia
ue sería de ello de Xul
e sabe: queasado.
mezos dos anngulares comn tempos mal do noso p
Carballo hoio Galán, co
en perde a m
POM
SAUDAD
nos vinte, fomo se mostrmalos de coatrimonio, d
oxe se contoa casa de C
memoria, pe
MBA DOURA
DE DE CAR
oi unha vilaran nestas imobiza, avarida nosa mem
tásemos cosChinto, por
erde a ident
ADA
RBALLO
a moi ben dmaxes de aricia e ignormoria colec
s dous balndicir algúns
tidade. Deb
deseñada a nrquitectura rancia que
ctiva.
nearios, coa s exemplos
emos apren
POMBA DOU
nivel urbaníxa desaparedestruíron
igrexa vellsignificativ
nder das lec
URADA
ístico, ecida. unha
la, co vos!
ccións
POMB
BA DOURADA
POMMBA DOURAADA
31
TodoBrañprofe
UnhaHotealumdecid
Ao panoacompola
DespcompVaticSixtide ce
A mpregu
En Svisitasacamagua
Pola non que coñe
O 5dirixautochabithabittroul
32
o comezou ñas despediaesores: Silv
a vez instel de Roma
mnos, acomdimos ir vis
día seguiorámica pompañados du
nosa conta,
pois de retompras polos cano. Unhina, tiñamosear e de cam
metade do gruntándolle a
Siena non amos, comomos a foto “
antándoa.
noite chegaprecisamená noite tivecemos uns
5º día saíxímonos cacar. Cando tacións, ceatación todala.
VIA
o mércoresamonos doseira, Eva e
talados nase ao acaba
mpañados sitar o Colis
inte fixemor Roma, unha guía. , como case
mar forzas, postos e á
ha vez des que estar cmiño cara o
rupo, ao rea un garda p
é que estio non, a fa“típica” da
amos ao honte luxoso,:emos músiccroatas moi
mos de aara a Vene
chegamos amos e esta a noite,
POM
AXE DE FI
s 28 de mar nosos famiClaudina.
s habitacióar de cear,
dos profeo.
mos unha na que
Ese día come todos.
fixemos algá tarde fomentro da calados, perhotel, visita
egresar ao hpor onde se
veramos mamosa TorrTorre, tirán
otel de Flore:o único boca e puidemi simpáticos
aquel “luxezia, outrasao hotel, divemos de porque ha
MBA DOURA
IN DE CUR
rzo ás 6.30iliares para
óns do algúns
fesores,
visita fomos
memos
gunhas mos ao Capela ro como comamos a Font
hotel, perde ía cara o ho
ben. Ao fpuidemos
O terceirsubir cosalgúns msó tedes qRoma....
Ao día sautocar pFlorencia
moito. En Pre, onde to
ndoa ou mes
encia, un hoo que tivo mos bailar. s.
oso” hotels 6 horas distribuimos
habitaciónabía ganas
ADA
RSO: ITAL
0 da mañá. emprender
mprenderedtana di Trev
euse e tivo otel, aínda qfinal chamas saber onde
ro día nonstas e máis
monumentosque imaxina
seguinte, espara ir visita.
Pisa odos smo
otel foi Ali
l e no
s as n en
de
LIA
Os 51 alumunha viaxe
des, ninguénvi.
que volverque el non namos aos noe se localiza
n fixemos o costas. De
s puidemos ar uns carba
stivemos untar Siena, P
POMBA DOU
mnos do Al a Italia, co
n o estaba. A
r pola súa cnos entendíaosos profesoaban.
outra cousaespois de vir ao noso
alleses solto
nhas 4 horaPisa e qued
URADA
lfredo n tres
Antes
conta, a moi ores e
a que visitar aire:
os por
as no dar en
POMB
O penun va tarque acabrapac
E chpodíanosodesp
Unhaque nnon d
O dídormesper
Tramde fin
BA DOURADA
enúltimo díavaporetto. Ade libre. Esos días antadas as comces da nosa
hegou o últiamos coller avión cheegou o avió
a vez en Manos axenciodurmimos e
a 4 de abrilmía, incluínraban os no
mada en Italn de curso q
a da nosa vAo chegar áse dia cometeriores facímpras e visidade que n
imo día, our o noso avgaba tarde.
ón con desti
adrid, xa quou Iberia. Ce montamos
l ás 7.30h pndo os nosoosos familiar
lia fácil, moque puidem
POM
viaxe pasámá illa visitamezou a faceía moita casitas, o quenon coñecía
u eso criamvión porque. Pasamos tno Madrid.
ue o noso avComo só pos tramada fá
puxemos ruos profesorres.
oi fácil, paramos ter.
MBA DOURA
molo en Venmos coa noser moito fríoalor. Para pe fixemos aamos, eles rí
os, xa que e había unhatoda a tard
vión marchaodiamos duácil.
umbo cara ares. Ás 11.
a nada difíc
ADA
nezia. Para ca guía uns mo e nos levasar a tardealgúns foi índose poñí
unha vez na folga de
de no aerop
ara, tivemosurmir unhas
a Santiago. .30h chegam
il. Italia, se
N
chegar á illmonumento
vábamos roue podías ir quitar fotosíanse para a
no aeroportcontrolador
porto. Sobre
s que pasar s 3 horas, m
No avión mmos a Car
n dúbida, fo
Noelia CostAlba Añ
la tivemos qos e volvemupa de veráen góndola
s con grupoa foto.
o de Milánres francesee as 19h po
a noite nun metade do g
metade do grballo, onde
oi a mellor
ta Ferreiro –ñón Cotelo –
33
que ir mos ter án, xa a. Xa os de
n, non es e o or fin
hotel grupo
grupo e nos
viaxe
– 4ºA – 4ºA
No vviaxedistricurso
Partitivemque enorme fermgran leste existsinaldentr
O prciclisvelocquilóentei
Outrsempque émorg
Alugcantoíamoalforespec
mencAo c
1 Coñde aug2 O Ddesem
34
PERCOR
verán de 20e en bicicibuídos en o do Danub
indo da cmos a oportu
conta conme beleza, mosas vilasinterese, ee oeste do
ten pistas alización, punro dunha red
rimeiro questas, desdecidade, ata ómetros, segiras con nen
a cousa a dpre dispostoé costume sgen! (apóco
gamos unhao a cambiosos preparadrxas. E tal vctacular. Po
cionado mechegar, o tem
ecida como a gas aparentemanubio, segun
mboca no Mar
RRIDO CIC(AL
06 fixemosleta duns seis xorna
io. idade bávaunidade de n paisaxes parques nac
s e cidades e que discoo mencionasfaltadas pantos de infode de roteir
e nos chamo deportistaanciás (sí, sguramente pnos. E o ben
destacar é os a botarchsaudar a todpe de guten
as bicis, pras, freos, etc dos para a valeu, porqor certo qu
andro. A sumpo despex
cidade dos tre
mente máis limndo río máis lo
Negro despoi
POM
CLOTURILEMAÑA) As unha inter370 quilóm
adas, segui
ara de Pagozar dun r
naturais cionais, peqe outros sit
orre polas mado río2 naara uso funormación e ros ciclistas
ou a atencias de alto sí, anciás enpara facer a n equipados
o extremadhe unha mado canto cicn morgen, “b
acticamente e que entregchoiva, co
que xa o priue unha señ
rc
GRdumap
ubida é impoxou e puidem
es ríos, nela x
mpas, o Ilz, proongo de Europis de percorre
MBA DOURA
STA POLOATA VIENresante metros ndo o
assau1, roteiro dunha
quenas tios de marxes as que ndamentalm
outras infraque atraves
ión é o frecnivel, que
n bici!) quecompra ouque van!
damente eduan. Non queclista, viandbo día” en a
novas, quegaríamos, d
on roupa aximeiro día ñora abriu refuxiaramochegou a of
Gran meanRematamosdespois de un espectacmontaña gra pé a un mpermitiu adoñente e aínmos gozar d
úntanse o Innocedente do npa despois do r 2888 quilóm
ADA
O DANUBINA (AUSTR
mente ciclistaestruturas,san toda Au
cuentadas qe che arrane se desprazu ir ver os am
ucada e amero pararmedante, etc cralemán) par
e funcionarodías máis tarxeitada e fde marcha a porta do
os os ciclistfrecernos al
ndro do Das a primeirfacer uns 4cular meandranítica. Un
miradoiro qudmirar unhanda por ribada vista e fa
n (Eno), o máisnorte, e o Danu
Volga, nace emetros e atrave
IO DESDERIA)
ta e dotadas pistas que
ustria e Alem
que están pncan as etizan á vila domigos, pasa
mable que ée en detallesruces polo cra quedar be
on dun xeitorde, en Vienfundas de pcaeu unha
o seu garaxtas que estago para tom
anubio en Sra das etap47 quilómetrdro xa que
nha vez alí, ue hai monta fantásticaa chovía, pecer fotos.
s caudaloso, pubio, procedenen Donaueschesar dez paíse
POMBA DOU
E PASSAU
s dunha perestán integmaña.
or toda claiquetas coao lado, a esando por fam
é a xente ds, pero citarcamiño. Basen.
o inmaculadna. Naturalmplástico patromba de
xe para queabamos en rmar...
Schlögen as en Schlros. Alí o r se atopa cdecidimos
e arriba, qua panorámicero pagou a
procedente do nte do NO.
hingen (Alemas.
URADA
rfecta gradas
ase de a súa scasos milias
de alí, rei só sta un
do en mente ara as
auga e nos ruta e
ögen, río fai cunha subir
ue nos ca do pena.
sur e
aña) e
POMB
Regrdá fapara
Ao dIamoparecquilósobrevivirastróAdoligrex
Cons
Da rAo dcidadDuraonde
A abun onove
A abis buigrex
Desd
BA DOURADA
resamos paracer deportefacer fotos,
día seguinteos camiño dcido ó da Cómetros. Ace as tres daron, entre oónomo e malf Hitler. Nxas e, en xer
sérvanse per
rexión de Stdía seguinte de de Melkante o transce naceu o últ
badía de Meouteiro. Pareela O nome d
badía, rexentusiness) e ixa.
de o adro da
ra cear e, aíe ao aire libr, admirar a p
e empezamode Linz, u
Coruña. Decicompañadosa tarde, paraoutros, os matemático J
Nela puidemral, o encan
rfectamente
Nau
Chpoates
Catea Chlo
trudengau atravesarem
k, na rexióncurso da etatimo emper
elk represenece ser queda rosa.
tada polos miso dache a
a igrexa hai
POM
índa que care, sen présapaisaxe ou
os a pedaleunha das cididimos faces por un feia ducharnomúsicos An
Johannes Kemos admirarnto da súa zo
CampA xoruns 7antes concecélebrobrigapreso
e os barracó
as súas depudioguías en
hamounos olos norteamtravesa todaspañois saúd
ansos tras alo percorridGrein, pois hegaríamos
ocalidade ha
á abadía dmos un parqn vitivinícolapa paramosrador austro
nta o cumio e Umberto
monxes bieacceso ao m
unhas preci
MBA DOURA
ansos, sentimas, a un ritmsimplement
ear sobre asdades máiselo pola marxe de ciclots e ir dar unton Bruckepler, destir a súa moona vella. po de concernada seguin5 quilómetrdecidimos
entración dere escalinaados a subs do campo
óns onde sob
pendencias n diversos id
a atención mericanos, na a fachaddan as forza
a forte penddo, decidim
aínda queds alá sobreai un teatro q
de Melk que nacionala de Wachs en Persen
o-húngaro, C
da arte barEco se insp
itos, pódesemuseo das
iosas vistas
ADA
mos esa senmo que che te tomar alg
s 8:30 da ms importanterxe dereita turistas, que
unha volta pkner e Frannada a ser
onumentalid
entración dnte vai resuros e vainos
desviarnose Mauthauseata da súabir cargadoo, moitos dbrevivían am
alberga undiomas.
unha fotogna que se ve
da e que das de liberac
dente de submos repoñer daban uns ce as sete que é o mái
al na rexiónhau, sesentanbeug para vCarlos I.
roca austríapirou nela
e visitar porxoias, á bi
da cidade d
nsación de bpermite par
go de beber.
mañá (foi ases de Austdo río e a ee ían e viñapara coñecenz Schuberttamén o lu
dade, as fer
de Mauthauultar dura. Ts levar á vils para visien, famoso a canteira s con saco
deles republmontoados.
n museo e
grafía, do de unha panc
di: ‘Os preción’.
bida ao camforzas e segorenta e tanda tarde.
is antigo de
n de Strudena quilómetrver o castelo
aca e presidpara escrib
r 21 euros ciblioteca (fe
de Melk.
benestar qurar onde che.
sí todos os tria, dun tametapa era duan, chegamoer a cidade t e o cient
ugar de retirmosas pra
usen Temos por dla de Grein,tar o camppola tristempola que
os de pedralicanos espa
alí dispoñe
día da libercarta enormsos antifas
mpo e despoguir camiñontos quilóm
Nesta preAustria.
ngau ata cheos máis ado dos Habsb
de a cidade dbir a súa fa
cada un (busfermosísima
35
ue che e pete
días). maño
uns 55 os alá onde
tífico, iro de azas e
diante , pero po de mente
eran as os añois.
en de
ración me que
cistas
ois de o cara
metros. eciosa
egar á diante. burgo
desde amosa
siness a) e á
De M
A vlocalDürnproduKrem
Por fNestaproxdebidinundalgún
Para e viFinalduchKartnwien
Ao sring:Muside Aano 1
Finaltípicada gmusisimp
A mo
Este
Precade cacami
Debepara Beta
Interenerx
Ás vson e
Comwied
36
Melk a Kreía entre amlidades comnstein, etc. ucen un viñ
ms, cuxa cid
fin, Viena a últimaximadamendo a unha dadas, polon despiste q
chegar á mlas con allmente cheg
ha corresponnerstrasse, o
ner snitzel, u
seguinte día: o Parlamenikverein (na
Aninovo, o p1900, onde
lmente foma vienesa (hastronomía ical que inpático e rela
odo de conroteiro para
aucións: usaaída. Ademiño está moi
es beber conlimpar as
dine (exper
resante taméxía.
veces tes quextremadam
mo xa queddersehen (at
ms
mbas cidadmo Willendo
Estamos nño branco qdade antiga
a etapa nte 80 quil
indicación o que houbque outro.
meta atraveslgunha quegamos ao nondente, saímonde está a unha milane
a, xa sen binto, a Ópera foto) desd
palacio de Spodes toma
mos cear ao bheuriger) on
austríaca, nterpreta canxado. Pasám
clusión
a bicicleta e
ar luvas de ais diso, roui ben sinaliz
nstantementferidas, po
riencia prop
én é levar b
ue circular pmente coidad
da dito, saué logo) deb
POM
des consta orf –onda a nunha rexióque está moé Patrimoni
deberíamlómetros e que nos le
bo que ret
samos peque outra escoso destino
mos a dar uncatedral de
esa do tamañ
icis, visitara, o hotel Sde onde se chönbrunn
ar un café ao
barrio de Gnde che poñtodo iso amncións tradmolo moi be
está conside
ciclista, imupas para azado con sin
te, especialmolo que tamia).
bolsiñas de
por estradasdosos cos ci
udar é obries responde
MBA DOURA
duns 50 famosa Venón vitivinícoi bo, parecio da Huma
mos facfixemos 9
evou a zontroceder, e
uenas cidadcala técnice, despois d
nha volta poe San Estevoño dun prat
íamos a zoacher (o datransmite ae o café Ceo lado da es
Grinzing, a uñen viño do menizado pdicionais nuen. Sería o v
erado fácil, s
mprescindibla choiva, e, nais coma o
mente se vampouco est
e froitos sec
s, xeralmenticlistas e da
gatorio, peer con outro
ADA
quilómetronus paleolítcola. Para cido ó noso
anidade, dun
cer 91 as a
des ca. da olo centro do, e perto dto (véxase fo
ona monumea famosa toranualmente entral –o mástatua de Pe
unha tabernano e pratoor un grupun ambientviño?
sendo a mai
le para non como non,
os da foto.
ai calor. En á de máis
cos ou algo
te de poucaanlles sempr
ero tamén do; se non, va
os e atravetica–, Schwonde mires
o albariño. n trazado e s
da cidade, pde alí ceamofoto).
ental de Virta), o palaca todo o m
áis famoso deter Altembe
na os o te
ior parte cha
mancarse nguías e map
caso de caílevar un b
o de chocol
a circulaciónre preferenc
despedirse: ailles parece
POMBA DOU
esamos divwallenbach, S
s hai viñasAsí chegamsabor medie
pola animados unha auté
iena, o chamcio de Hofbu
mundo o conde Viena deerg, o poeta
a.
nas mans nopas. Aínda
ída, a auga bote pequen
ate para rep
n. Os conducia. Dou fe.
se che diner mal.
URADA
versas Spitz, s que mos a evais.
dísima éntica
mado urg, o ncerto esde o a.
o caso así, o
serve no de
poñer
utores
n auf
POM
POMB
Wiener s
C
BA DOURADA
Passau: a c
snitzel, acomp
afé Central (V
cidade dos tre
pañada dun viñ
Viena): Peter A
MBA DOURA
s ríos
ño branco do
Palacio d
Altemberg
ADA
ano M
de Schönbrunn
Maio de 1945: forz
n (Viena)
HeuriXabier
Li
os presos antzas de liberaci
ger (taberna) Parguiña sc
inz
ifascistas espaión (Mauthaus
nas aforas de
37
cripsit
añois saúdan asen)
Viena
as
Ola, cachiCons
Comxeralque glaciexten
Estasson especestarglacigrandencochamse deno
Tedemiñaentenmesmrealidmoree o c
38
chámome iño das mso (Ourense
mezo por dl: son acumquedaron
iar nunhansa.
s morenas (uns d
ctaculares r en fronte iar, senóndiosidade e ro de aprov
mado “O valencontran,
omínase Cha
es aquí unha modesta ndo moito mo velas edade, xa qenas, estás veo ao mesm
Pablo e vomorenas dee).
describir asmulacións dacumulado
a zona
(xa falo dasdos exemen Galicia,dunha xa
n tamén por encontveitamento l do Cenza”
dentro aguazoso.
has fotos, opinión –
disto– digoen imaxes que aparte vendo o va
mo tempo.
POM
AS MORE
ouvos falar Vilariño
s morenas de sedimens ao pé drelativamen
s de Vilariñmplos m, non só pantiga ling
pola trarse baixohidroeléctr
”. O lugar onde Vilari
aínda que –que eu no que non
que velas de veres
l, as monta
MBA DOURA
ENAS DE V
un de
en ntos dun nte
ño) máis
por gua súa
o un rico nde iño,
na non é o na as
añas
ADA
VILARIÑO
Pablo C
O
Carballo Pa
POMBA DOU
coret - 1º E
URADA
SO C
POMB
O 25confede Eano efeitoprofeseu inter
BA DOURADA
5 de xaneiferencia no iEnsinantes d
e incluso d: o motivoesor Ernst aprofesor deese, reprodu
UN
iro de 200instituto Al
de Ciencias ous alumno deste artig
aos alumnose Física, Cucimos a ca
POM
PREMIO N
08, o premfredo Brañade Galicia)
os fixéronllego é facer s de bachareConstantinoarta e a súa t
MBA DOURA
NOBEL EN
io Nobel das de Carba); sobre estee unha entrchegar aos
elato do IESo Armesto tradución po
Carb
Algúanos
Se ao qu
2sociprov
3formque
Estepodevida
Rich
ADA
N CARBAL
de Químicaallo convocae feito xa crevista. Polos alumnos S Illa de TaRamón. Cor se é dalg
ballo, 25-1-
úns consellos a novos es
1. Se sempautocrítico cue fas ao teu
2. Intenta sedade e non
veito person
3. Fagas o ma posible. I
como o fas
es son uns cerían axudaa.
hard Ernst
LLO
a Richard ado por Enccomentamoso tanto nonas palabras
aibo de Maromo creem
gunha utilida
2008
os dun señostudiantes.
pre honradoco que fas e u ámbito.
sempre trabn penses demnal.
que fagas, Importa me.
antos consearche no teu
Ernst deu ciga (Asocis na revista
n imos falars que dedicrín, a petició
mos que soade.
or entrado en
o contigo meen como af
ballar a favomasiado no
faino da meenos o que f
ellos que camiño pol
39
unha iación a dese r dese cou o ón do on de
n
esmo. fecta
or da teu
ellor fas
la
dunhrecobparmos
tit
nun c
O prposibdescuGobi
Na cé copapeasasiadap
40
ha ducia debrados. cularmente tra un Vecombate cun
rimeiro fósblemente Vuberto en 1i, en Mongo
cultura popuoñecido sobl como uino, na novtación fílmi
e esqueletoUn efamoso é
elociraptor n Protocera
sil de veloV.mongolien1922 no deolia.
ular, o velobre todo pun cruel evela de 199ica Parque X
POM
VEL
Écm
Fepdpcdv
Omb
s fósiles espécime é o que
enleado atops.
ociraptor, nsis, foi eserto do
ociraptor polo seu e astuto 0 Parque XXurásico, es
MBA DOURA
LOCIRAPT
É un xénerocara a finaimillóns de a
Foi un carníe tres garraspata, a cal diferenza doposuía un cchato, dirixide grande velocidade.
O Velocirapmáis coñeciben coñecid
Xurásico destreada en 1
ADA
TOR
o de dinosas do períod
anos.
ívoro bípeds, unha delausaba para
outros dromcranio baixido cara ab
lonxitude
ptor é un didos polo p
do polos pal
Michael C1993 e dirix
auros terópodo Cretácic
o, cunha coas alongadaa matar as meosáuridosxo e alongabaixo. Posuí, o que
dos xéneropúblico en leontólogos
Crichton, e xida por Stev
Alba
POMBA DOU
odos que vio, fai uns 7
ola longa e ra e curva en
súas presas, o velocirado e un fía patas trasexplica a
os de dinosxeral. Tam
, con non m
na súa posven Spielbe
Añón 4ºES
URADA
iviron 75-71
ríxida n cada as. A raptor fociño seiras
a súa
sauros mén é menos
sterior erg.
SO- A
POMB
Sopa
Tes q
Busc
BA DOURADA
as de letras
que atopar o
ca 10 nomes
V B CO O LL V LO S SI P CA V OS W LC I CI P JP A RE K FÑ W AC R IS D HB E AV M TB U RF Z O
s
o nome de s
P AO NK RE MM SO WN LT FE CY RN P
s de deporte
C B A L A Y L A O S E J C C I O L E L A M C L I J Ñ O R K O F O R A B C I S J H C F A B S T L E R R O O W Q
POM
PA
seis series d
A T RN O ZR O CM S OS D EW V DL H GF B RC A I R O LP O C
es e os nome
W U CN X TW T AG V OF O GB B OC O FS M LX I SU R IL A NV I KL G PU T BS Y KT D DG B AT E N
MBA DOURA
ASATEMP
de debuxos a
I C IL Ñ DI P LL P MÑ R MO R AI Ñ PA J SL L OA S MO Y O
es dos autor
C I CT V P A T LO B ÑG Y NO L F F E J L T OS R S I I EN A CK T AP L RB O LK N OD O S A L ON I S
ADA
OS
animados.
O BU T AI O ZJ F EF T YE Y PL S OÑ A TU T OI O T
M B Q
res desta so
L I SF D JE T IO G HD F TD C JG E LS M EG A UG K NE L IH T OK A LH K NR D GD C VN C EA P R
I P A S Z D E S Y Q P F O A T I O Q T G Q W
G
opa
M O TK F OS M OQ O NN A HO S EY C KS S I H G
M Q MN E OE S QA Q LX U AO I M L SS T OO F E
Iván S
Gabriel Org
T R B O A I O N F N A A H L G E D E K O S I N Q G O U M T I O N L Q I U L M H A D N J A O S B T O A N E B A
41
Sotelo
gueira
XeroQue
42
oglífico come Pedroo?
POMMBA DOURAADA
POMBA DOU
Kevin 1º
URADA
º ESO
POM
POMBBA DOURADA
PAISAAXE 9.VI. .AC
MBA DOURA
CU E EAR LA Autor -
ADA
TIN ITA CH N- Xulio García
NESA.PAPELa Rivas
L. m42 X 29 c 2011.
43
I.E.S.
ALFREDOO BRAÑAS
POMBA
S – CARBA
A DOURAD
ALLO DE B
DA 2012
BERGANT
TIÑOS
Top Related