IES EDUARDO PONDAL
Programación Didáctica
Departamento de Relixión Católica
Xefa de Departamento María Inés López Blanco
Curso 2019-2020
Sumario
1. Introdución e contextualización ....................................................................................................................................................................... 4
2. Obxectivos .......................................................................................................................................................................................................... 5
2.1 Obxectivos da educación secundaria obrigatoria ........................................................................................................................................... 6
2.2 Obxectivos do Bacharelato ............................................................................................................................................................................ 7
3. Metodoloxía .......................................................................................................................................................................................................... 9
4.Elementos tranversais......................................................................................................................................................................10
5. Programación de relixión.1ºESO ...................................................................................................................................................................... 12
a. Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave ............................................................................................. 12
b. Unidades didácticas ............................................................................................................................................................................................ 13
c. Distribución do currículo en Unidades didácticas .............................................................................................................................................. 14
d. Concrecións metodolóxicas ................................................................................................................................................................................ 19
e. Materiais e recursos didácticos .......................................................................................................................................................................... 20
f. Medidas de atención á diversidade. .................................................................................................................................................................... 20
g. Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso. ................................................................................................................. 21
h. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado .............................................................................................................. 23
6. Programación de relixión.2ºESO ............................................................................................................................................................................ 28
a. Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave ............................................................................................. 28
b. Unidades didácticas ............................................................................................................................................................................................ 29
c. Distribución do currículo en Unidades didácticas .............................................................................................................................................. 29
d. Concrecións metodolóxicas ................................................................................................................................................................................ 36
e. Materiais e recursos didácticos .......................................................................................................................................................................... 37
f. Medidas de atención á diversidade. .................................................................................................................................................................... 38
g. Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso. ................................................................................................................. 38
h. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado .............................................................................................................. 44
7. Programación de relixión.3ºESO ............................................................................................................................................................................ 50
a. Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave ............................................................................................. 50
b. Unidades didácticas ............................................................................................................................................................................................ 51
c. Distribución do currículo en Unidades didácticas .............................................................................................................................................. 51
d. Concrecións metodolóxicas ................................................................................................................................................................................ 56
e. Materiais e recursos didácticos .......................................................................................................................................................................... 57
f. Medidas de atención á diversidade. .................................................................................................................................................................... 58
g. Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso. ................................................................................................................. 58
h. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado .............................................................................................................. 63
8. Programación de relixión.4ºESO ............................................................................................................................................................................ 67
a. Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave ............................................................................................. 67
b. Unidades didácticas ............................................................................................................................................................................................ 68
c. Distribución do currículo en Unidades didácticas .............................................................................................................................................. 73
d. Concrecións metodolóxicas ................................................................................................................................................................................ 74
e. Materiais e recursos didácticos .......................................................................................................................................................................... 75
f. Medidas de atención á diversidade. .................................................................................................................................................................... 75
g. Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso. ................................................................................................................. 76
h. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado .............................................................................................................. 79
9. Programación de relixión.1ºBAC ............................................................................................................................................................................ 82
a. Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave ............................................................................................. 82
b. Unidades didácticas ............................................................................................................................................................................................ 83
c. Distribución do currículo en Unidades didácticas .............................................................................................................................................. 84
d. Concrecións metodolóxicas ................................................................................................................................................................................ 89
e. Materiais e recursos didácticos .......................................................................................................................................................................... 90
f. Medidas de atención á diversidade. .................................................................................................................................................................... 90
g. Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso. ................................................................................................................. 91
h. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado .............................................................................................................. 94
10. Programación de relixión.2ºBAC .......................................................................................................................................................................... 99
a. Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave ............................................................................................. 99
b. Unidades didácticas .......................................................................................................................................................................................... 100
c. Distribución do currículo en Unidades didácticas ............................................................................................................................................ 101
d. Concrecións metodolóxicas .............................................................................................................................................................................. 103
e. Materiais e recursos didácticos ........................................................................................................................................................................ 104
f. Medidas de atención á diversidade. .................................................................................................................................................................. 105
g. Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso. ............................................................................................................... 105
h. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado ............................................................................................................ 107
11. Deseño da avaliación inicial e medidas individuais ou colectivas que se poidan adoptar como consecuencia dos seus resultados. 110 12. Organización dos procedementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios en
12.Organización dos procedementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios en determinadas materias,
no caso do bacharelato. .............................................................................................................................................................................................. 112
13. Organización das actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes. ............................................................. 112
14. Plan de atención ao alumnado repetidor ............................................................................................................................................................ 114
15. Contribución ao plan lector ................................................................................................................................................................................. 114
16. Contribución ao plan TIC ................................................................................................................................................................................... 116
17. Educación en valores ............................................................................................................................................................................................ 116
18. Contribución ao plan de convivencia ................................................................................................................................................................. 116
19. Actividades complementarias e extraescolares programadas por cada departamento didáctico. ................................................................ 117
19. Indicadores de logro para avaliar o proceso do ensino e a práctica docente. ................................................................................................. 118
19.1 Indicadores de logro para avaliar o proceso do ensino ........................................................................................................................... .. .118
19.2 Indicadores de logro para avaliar a práctica docente .................................................................................................................................. 119
20. Mecanismos de revisión, avaliación e modificación da programación didáctica. .......................................................................................... 120
20.1 Periodicidade coa que se revisará a programación .................................................................................................................................... 120
20.2 Indicadores de avaliación da programación didáctica .....................................................................................................................................
1. Introdución e contextualización
O I.E.S. Eduardo Pondal está situado na zona Sur da Cidade de Santiago de Compostela, no barrio de Conxo. Trátase dun centro urbano e ten
coma centros adscritos o CEIP Cardenal Quiroga Palacios, CEIP de Roxos e o Colexio da Milagrosa. O instituto conta cun edificio principal, un
pavillón polideportivo e un anexo que contén a aula de música e o Taller de Tecnoloxía. No exterior tamén se atopa unha pista polideportiva. O
contexto familiar máis frecuente é o de familias de nivel socioeconómico medio. A maior parte do alumnado posúe un nivel medio de
coñecementos, ou medio alto, pero tamén contamos con alumnado con dificultades académicas.
O Departamento para o curso 2019-2010 está composto por:
M. Inés López Blanco
Esta programación recolle os apartados xerais comúns a todos os cursos e que representa a estratexia coordinada e conxunta para o presente curso
e as programacións curso por curso onde se analizan e se especifican os elementos comúns adaptándoos ás características de cada curso.
Grupos e niveis
O Departamento de Relixión Católica ten ao seu cargo neste curso 2019-20 a docencia da materia en todos os cursos da ESO e de Bacharelato.
2. Obxectivos
2.1 Obxectivos da Educación Secundaria Obrigatoria.
Tal e como aparecen reflectidos no artigo 10 DECRETO 86/2015 os obxectivos para a educación secundaria obrigatoria son:
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a
cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato
e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía
democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización
eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por
razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación
entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a
violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos
e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha
preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.
f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar os métodos para
identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia.
g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse
no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura.
i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada
l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural.
Coñecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.
m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde
corporais, e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a
dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o
coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.
n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación.
ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e na
súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto
cara ao exercicio deste dereito.
o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como
medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en
especial coas pertencentes á comunidade lusófona.
2.2 Obxectivos do Bacharelato
Tal e como aparecen reflectidos no artigo 26 DECRETO 86/2015 os obxectivos para a educación secundaria obrigatoria son:
O bacharelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lle permitan:
a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da
Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na
construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade.
b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser
quen de previr e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.
c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e
discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por
calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade.
d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de
desenvolvemento persoal.
e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá.
f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.
g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación.
h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa
evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.
i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da modalidade elixida.
l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a
contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente
e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego.
m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido
crítico.
n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento cultural.
ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables.
o) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.
p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo
globalizado.
3. Metodoloxía
A metodoloxía será activa e participativa, de forma que facilite a aprendizaxe, tanto individual como colectiva, e que, como un dos seus eixos,
favoreza a adquisición das competencias clave, especialmente a relacionada coa competencia matemática e competencias básicas en ciencia e
tecnoloxía.
Empregaranse diversas estratexias metodolóxicas:
- Exposición do profesorado utilizando diversos soportes. Antes de comezar a exposición, débense coñecer as ideas previas e as dificultades de
aprendizaxe do alumnado.
- Sempre que sexa posible vincular os contidos a contextos reais, así como xerar posibilidades de aplicación dos contidos adquiridos
- Utilización de software educativo para entender mellor os contidos, para comprobar as actividades realizadas e, en xeral, como soporte e
recurso facilitador de la construción de ideas.
- Traballo reflexivo persoal no desenvolvemento das actividades individuais e de proxectos para investigar e descubrir.
- Traballo en grupo cooperativo para o desenvolvemento das actividades e problemas propostos.
- Posta en común despois do traballo individual.
4. Elementos transversais
A comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a comunicación audiovisual, as tecnoloxías da información e da comunicación, o
emprendemento, a educación cívica, a prevención contra a violencia e a educación e seguridade viaria traballaranse en todas as materias.
Así, para cada materia, concretaranse estes elementos transversais relacionándoos con elementos concretos do currículo. De todas formas,
dun modo xeral podemos establecer aspectos comúns a todas as materias para o tratamento dos elementos transversais:
Comprensión lectora.
Ver o apartado “contribución ao plan lector” desta programación.
Expresión oral e escrita.
A lectura de textos en clase e a exposición de ideas, conclusións, opinións... son actividades que se prestan a fomentar este elemento transversal.
Comunicación audiovisual.
En todas as unidades didácticas foméntase a realización de esquemas, gráficos, etc que nos axudan a entender e comprender mellor os conceptos
e contidos da unidade.
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación.
Ver o apartado “contribución ao plan TIC” desta programación.
Emprendemento.
A realización de estimacións, elaboración de conxecturas sobre os resultados dos problemas, o desenvolvemento de actitudes de curiosidade e
indagación, xunto con hábitos de formular e formularse preguntas e procurar respostas axeitadas na resolución de problemas axuda a fomentar a
capacidade do alumno/a para tomar a iniciativa. No traballo individual e traballos en grupo tamén se fomenta a iniciativa persoal.
Prevención da violencia e a educación e seguridade viaria.
Estes dous elementos traballaranse propoñendo actividades que nos permitan abordar estas problemáticas e fomentando procedementos e
actitudes no alumnado que favorezan actitudes de respecto, fomento da paz e da non violencia.
5. Programación de relixión. 1ºESO
5.a. Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave
Competencias
clave
Nº CCL CMCCT CD CAA CSC CSIEE CEC
1 REB1.1.1 REB1.1.1 REB1.1.1 REB1.1.1
2 REB1.1.2 REB1.1.2 REB1.1.2
3 REB1.2.1 REB1.2.1
4 REB1.3.1 REB1.3.1
5 REB1.4.1 REB1.4.1 REB1.4.1
6 REB1.4.2 REB1.4.2
7 REB2.1.1 REB2.1.1 REB2.1.1 REB2.1.1
8 REB2.1.2 REB2.1.2 REB2.1.2
9 REB2.2.1 REB2.2.1
10 REB2.3.1 REB2.3.1 REB2.3.1
11 REB3.1.1 REB3.1.1
12 REB3.1.2
13 REB3.2.1 REB3.2.1
14 REB3.3.1 REB3.3.1 REB3.3.1
15 REB4.1.1 REB4.1.1 REB4.1.1
16 REB4.2.1 REB4.2.1
17 REB4.2.2 REB4.2.2
18 REB4.2.3
5.b. Unidades didácticas
Nº Título da UD Trimestre
1 A realidade creada e os acontecementos
son signo de Deus
1
2 A historia de Israel: elección, alianza,
monarquía e profetismo
2
3 A divindade e humanidade de Xesús
2
4 Os evanxeos
3
5 A Igrexa, presenza de Xesús 3
5.c. Distribución do currículo en unidades didácticas
Relixión. 1º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Competencia
clave
Bloque 1. O sentido relixioso do home
A realidade creada e os
acontecementos son signo de
Deus.
1. Recoñecer e valorar que a
realidade é un don de Deus
2. Identificar a orixe divina da
realidade
3. Contrastar a orixe da creación nos
diferentes relatos relixiosos acerca da
creación
1.1.1 Expresa por escrito sucesos
imprevistos nos que recoñece que a
realidade é dada.
1.1.2. Avalía, compartindo cos seus
compañeiros, sucesos e situacións nas que
queda de manifesto que a realidade é don
de Deus.
1.2.1. Argumenta a orixe do mundo e a da
realidade coma froito do designio amoroso
de Deus.
1.3.1 Relaciona e distingue, explicando
coas súas palabras, a orixe da creación nos
relatos míticos da antigüidade e o relato
bíblico.
CL,CAA,
CSC,CEC
CAA
CSC
CSIEE
CL
CSIEE
CEC
CL
Relixión. 1º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Competencia
clave
4. Diferenciar a explicación teolóxica
e científica da creación
1.4.1 Coñece e sinala as diferenzas entre a
explicación teolóxica e científica da
creación.
CL
CMCT
CAA
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
clave
Bloque 2. A revelación: Deus intervén na historia
A historia de Israel: elección,
alianza, monarquía e
profetismo
1. Coñecer, contrastar e apreciar os
principais acontecementos da
historia de Israel
2. Sinalar e identificar as diferentes
maneiras de comunicación que Deus
usou nas distintas etapas da historia
de Israel
3. Distinguir e comparar o
procedemiento co que Deus se
manifiesta nas distintas etapas da
historia de Israel
2.1.1 Coñece, interpreta e constrúe unha
liña do tempo cos principais
acontecementos e personaxes da historia
de Israel.
2.1.2 Mostra interese pola historia de
Israel e dialoga con respecto sobre os
beneficios desta historia para a
humanidade.
2.2.1 Busca relatos bíblicos e selecciona
xestos e palabras de Deus nos que
identifica a manifestación divina
2.3.1 Recorda explica constructivamente,
de modo oral ou por escrito, accións que
reflicten o desvelarse de Deus para co
pobo de Israel.
CMCT,CD,
CAA,CEC
CSIEE,CSC,
CEC
CL
CAA
CCL
CCSC
CSIEE
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencia
s clave
Bloque 3. Xesucristo, cumprimento da Historia da Salvación
A divindade e a humanidade de
Xesús
1. Distinguir en Xesús os rasgos da
súa natureza divina e humana
2. Identifica a natureza e finalidade
dos evanxeos
3. Coñecer e comprender o proceso
de formación dos evanxeos
3.1.1 Identifica e clasifica de maneira
xustificada as diferenzas entre a
natureza divina e humana de Xesús nos
relatos evanxélicos.
3.1.2 Esfórzase por comprender as
manifestacións de ambas naturezas
expresadas nos relatos evanxélicos.
3.2.1 Recoñece a partir da lectura dos
textos evanxélicos os trazos da persoa
de Xesús e deseña o seu perfil.
3.3.1 Ordena e explica coas súas palabras
os pasos do proceso formativo dos
evanxeos.
CL
CAA
CAA
CL
CSIEE
CL
CD
CAA
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencia
s clave
Bloque 4. Permanencia de Xesucristo na historia: a Igrexa
A Igrexa, presenza de Xesús na
historia
1. Comprender a presencia de
Xesucristo hoxe na Igrexa
2. Recoñecer que a acción do
Espírito Santo da vida a Igrexa
4.1.1 Sinala e explica as distintas formas
de presenza de Xesucristo na Igrexa:
sacramentos, palabra de Deus,
autoridade e caridade.
4.2.1Coñece e respecta que os
sacramentos son acción do Espírito para
construir a Igrexa.
4.2.2. Asocia a acción do Espírito nos
sacramentos coas distintas etapas e
momentos da vida.
4.2.3. Toma conciencia e aprecia a acción
do Espírito para construir a Igrexa.
CL
CSC
CSC,CEC
CSIEE,CEC
CSIEE
5.d. Concrecións metodolóxicas
A normativa educativa derivada da LOMCE define metodoloxía didáctica como: «conxunto de estratexias, procedementos e accións
organizadas e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexiva, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro
dos obxectivos suscitados.» (Real Decreto 1105/201Concrecións 4, de 26 de decembro). Neste sentido, a asignatura de Relixión Católica utilizará
unha metodoloxía centrada na persoa, que respectará os seguintes principios:
Recoñecemento do rol do docente. O docente é peza crave na elaboración da planificación, a elaboración e implementación de actividades
de aula axustadas ao grupo concreto que está ensinando, así como á avaliación do proceso. A súa formación e a súa responsabilidade no
acompañamiento do proceso de crecemento do estudante resulta, polo tanto, fundamental á hora de garantir o éxito do proceso de
aprendizaxe.
Adaptación ao ámbito emocional e cognitivo dos estudantes respectando o desenvolvemento psicoevolutivo propio de cada etapa. Esta
atención, centrada na persoa, permite combinar de xeito adecuado o concreto e o abstracto, o traballo individual e o grupal, o
manipulativo, experiencial e visual cos aspectos conceptuais.
Respecto polos ritmos e estilos de aprendizaxe dos estudantes. Non todos os estudantes son iguais, non todos aprenden á mesma
velocidade nin utilizan as mesmas estratexias. A atención á diversidad e o desenvolvemento da inclusión comeza na asunción deste
principio fundamental.
Consideración da dimensión humanista. Todas as aprendizaxes están ao servizo da formación humana. A materia de relixión, desde a súa
clave personalizadora, require que todo tipo de aprendizaxes, instrumentales, cognitivos, actitudinales, socio afectivos non sexan
considerados fin en si mesmo senón que estean ao servizo da formación integral do ser humano.
Respecto pola curiosidade e inquietudes dos estudantes. Consideración dos intereses e expectativas dos estudantes así como dos
coñecementos previos, de maneira que se garanta unha aprendizaxe significativa.
Seguimiento dos criterios de avaliación educativa. Para facilitar o cumprimento destes principios metodológicos aplicarase unha
avaliación continua, global e formativa ao longo do proceso de ensino e aprendizaxe; e sumativa ao final do proceso, de maneira que se
evalúe o nivel de logro alcanzado. A avaliación obxectiva garante unha valoración adecuada da dedicación, esforzo e rendemento de
todos os estudantes.
Desenvolvemento da aprendizaxe en equipo e/ou cooperativo. O estudo e reflexión do cristianismo, polo seu intrínseca dimensión
comunitaria, é unha materia adecuada para desenvolver o traballo en equipo e a aprendizaxe cooperativo.
Utilización educativa dos recursos tecnolóxicos. O ensino da relixión promueve a utilización da tecnoloxía da información e a
comunicación non só dun xeito instrumental, que resulte útil ao estudante na procura de información ou na resolución de problemas
suscitados na clase, senón procurando a súa integración na vida do suxeito e o seu uso ético. As redes sociais ou as ferramentas de
construción e manipulación de imaxes, por exemplo, son instrumentos que permiten novas formas de expresión da cultura e a identidade
persoal que hai que aprender a dominar.
5.e. Materiais e recursos didácticos
Explicación por parte da profesora.
Libro de texto e material proporcionado polo departamento de Relixión.
Caderno do alumno.
Fichas de traballo do departamento.
Documentos da Igrexa Católica (encíclicas, Concilio Vaticano II,etc.)
Revistas, diarios, información do Terceiro Mundo.
Comentarios de texto (especialmente para 2º Bacharelato).
Películas, vídeos.
Internet na aula.
Exposición en paneis, murais.
Diversos recursos lúdicos (crucigramas, sopas de letras...)
Cancións e actividades musicais.
Xogos e dinámicas grupais.
Presentacións en Power-Point.
Exercicios de valores.
Bibliografía na Biblioteca do Instituto.
5.f. Medidas de atención á diversidade
As medidas de atención á diversidade do departamento de relixión están orientadas a responder ás necesidades educativas concretas dos
estudantes e á consecución das competencias básicas e os obxectivos do curso. Para atender á diversidade do alumnado e conseguir unha
mellora dos seus resultados académicos o departamento elaborou unhas fichas de traballo con actividades de reforzo e de ampliación para as
diferentes unidades do libro do alumno.
5.g. Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso
Lenda dos elementos transversais
CL Comunicación lingüística
CMCT Competencia matemática e competencias
básicas en ciencia e tecnoloxía
CD Competencia dixital
CAA Competencia aprender a aprender
CSC Competencias sociais e cívicas
SIEE Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor
CEC Conciencia e expresións culturais
Estándares de aprendizaxe CL CMT CD CAA CSC SIEE CEC
REB 1.1.1 Expresa por escrito sucesos imprevistos nos que se recoñece
que a realidade é un don.
X X X X
REB1.1.2. Avalía, compartindo cos seus compañeiros, sucesos
e situacións nas que queda de manifesto que a realidade é don
de Deus.
X X X
REB1.21. Argumenta a orixe do mundo e a realidade como
froito do designio amoroso de Deus.
X X
REB1.3.1. . Relaciona e distingue, explicando coas túas
palabras, a orixe da creación nos relatos míticos da antigüidade
e o relato bíblico.
X X
REB1.4.1 . Coñece e sinala as diferenzas entre a explicación
teolóxica e científica da creación.
X X X
REB1.4.2. . Respecta a autonomía existente entre as
explicacións, teolóxica e científica, da creación.
X X
REB1.4.1. . Respecta a autonomía existente entre as
explicacións, teolóxica e científica, da creación.
X X
REB2.1.1 Coñece, interpreta e constrúe unha liña do tempo cos
principais acontecementos e personaxes da historia de Israel.
X X X X
REB2.2.1 Mostra interese pola historia de Israel e dialoga con
respecto sobre os beneficios desta historia para a humanidade.
X X X
REB2.3.1 Recorda e explica construtivamente, de modo oral ou
por escrito, accións que reflicten o desvelarse de Deus para co
pobo de Israel.
X X X
REB3.1.1. Identifica e clasifica de xeito xustificado as
diferenzas entre a natureza divina e humana de Xesús nos
relatos evanxélicos.
X X
REB3.1.2. Esfórzase por comprender as manifestacións de
ambas naturezas expresadas nos relatos evanxélicos
X
REB3.2.1 Recoñece a partir da lectura dos textos evanxélicos
os trazos da persoa de Xesús e deseña o seu perfil.
X X
REB3.3.1 Ordena e explica coas túas palabras os pasos do X X
proceso formativo dos evanxeos.
REB4.1.1. Sinala e explica as distintas formas de presenza de
Xesucristo na Igrexa: sacramentos, palabra de Deus, autoridade
e caridade.
X X X
REB4.2.1 Coñece e respecta que os sacramentos son acción do
Espírito para construir a Igrexa.
X X
5.h. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
Avaliación continua coa nota obtida en todos os traballos e actividades.
Nota nun rango1-10 á que aportan as seguintes actividades:
1. TRABALLO PERSOAL E CADERNO DE CLASE DO ALUMNADO -30% Nota
Corresponde á resolución de exercicios, toma de apuntamentos no caderno e lectura das diferentes leccións. Aspectos importantes na avaliación
do caderno son: calidade, acabado, creatividade, información, vocabulario, orden, presentación e limpeza. Ao comezo de curso facilitaráselle ao
alumnado unha rúbrica para avaliar o caderno.
2. ACTITUDE E INTERESE POLA MATERIA -30% Nota
Aspectos a ter en conta na nota son: participación do alumno no traballo da aula, a atención , o interese e a realización das tarefas da clase.
Tamén a actitude cara á materia e cara aos demais compañeiros, cumprindo as normas de respecto, boa educación e convivencia.
3. PROBAS (ORAIS OU ESCRITAS) -30% Nota
Exames ( test ou convencionais), controis, traballos sobre dos contidos estudados.
4. TRABALLO EN EQUIPO -10% Nota
Traballos en equipo.
Se ao final do trimestre o alumno/a non acada o 50 % da puntuación, fará unha proba de recuperación previa á entrega das notas.
Para avaliación dos estándares de aprendizaxe podemos fixarnos en tres aspectos: a temporalización, os axentes que avalían e as técnicas que
usamos.
1. Temporalización
Avaliación ordinaria: ao longo do curso realizaranse tres avaliacións, unha por cada trimestre. A deste último coincidirá coa avaliación fina
ordinaria do mes de xuño.
Avaliación extraordinaria: estará baseada nos graos mínimos de consecución que constan nesta Programación Didáctica.
2. Axentes
En canto ós axentes non somentes avalía o docente senón que teremos en conta a avaliación entre iguais.
3. Técnicas
En canto ás técnicas van depender do estándar que se queira avaliar e agrupámolas en catro grandes bloques: observación na aula, producións
escritas e dixitais, intervencións orais e probas específicas. Estes instrumentos constitúen o soporte físico que se emprega para recoller a
información sobre as aprendizaxes esperadas do alumnado correspondentes aos procedementos de avaliación subliñados anteriormente:
Observación sistemática. Leva consigo a observación das actitudes manifestadas polo alumno e das súas respostas ás tarefas suxeridas a
cotío na aula. Comprobación de respecto aos compañeiros/as, á orde na clase, ao profesor/a, aos materiais propios e alleos. Valoración de
se o alumno acepta ou non os roles asignados, axuda a organizar o grupo, coopera nas tarefas comúns.
Producións do alumno: Expresión nun caderno de clase e/ou nun blog das actividades realizadas. Resolución de exercicios e prácticas
realizadas na clase. Elaboración de resumos, monografías, informes.
Expresións orais: Conversación co alumno para medir a súa implicación nos temas desenvolvidos na clase: valoración da súa creatividade
e investigación persoal. Valoración no diálogo do seu grado de interese pola materia, do seu comportamento, da integración cando o
traballo sexa en grupo. Participación positiva nas postas en común. Respecto ás quendas nos debates.
Probas específicas: probas tipo test e cuestionarios. (A verdadeiro ou falso, a encher espazos en branco, a aparellar e de selección
múltiple). Exposición de un tema. Interpretación de datos.
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación
na aula
Traballo
individual
REB1.1.1 Expresa por escrito sucesos imprevistos nos que se recoñece que a
realidade é un don.
2 X X X
REB1.1.2 Avalía, compartindo cos teus compañeiros, sucesos e situacións nas que
queda de manifesto que a realidade é don de Deus.
1 X
REB1.2.1 Argumenta a orixe do mundo e a realidade como froito do designio
amoroso de Deus.
2 X
REB1.3.1 Relaciona e distingue, explicando coas túas palabras, a orixe da creación
nos relatos míticos da antigüidade e o relato bíblico.
2 X
REB1.4.1 Coñece e sinala as diferenzas entre a explicación teolóxica e científica da 2 X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación
na aula
Traballo
individual
creación.
REB2.1.1 Coñece, interpreta e constrúe unha liña do tempo cos principais
acontecementos e personaxes da historia de Israel.
3 X X
REB2.1.2 Mostra interese pola historia de Israel e dialoga con respecto sobre os
beneficios desta historia para a humanidade.
1 X X X
REB2.2.1 Busca relatos bíblicos e selecciona xestos e palabras de Deus nos que
identifiques a manifestación divina.
1 X X X
REB2.3.1 Recorda e explica construtivamente, de modo oral ou por escrito, accións
que reflicten o desvelarse de Deus para co pobo de Israel.
1 X X X
REB3.1.1 Identifica e clasifica de xeito xustificado as diferenzas entre a natureza
divina e humana de Xesús nos relatos evanxélicos.
3 X X X
REB3.1.2 Esfórzase por comprender as manifestacións de ambas naturezas
expresadas nos relatos evanxélicos.
1 X X X
REB3.2.1 Recoñece a partir da lectura dos textos evanxélicos os trazos da persoa de
Xesús e deseña o seu perfil.
1 X X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación
na aula
Traballo
individual
REB3.3.1 Ordena e explica coas túas palabras os pasos do proceso formativo dos
evanxeos.
2 X
REB4.1.1 Sinala e explica as distintas formas de presenza de Xesucristo na Igrexa:
sacramentos, palabra de Deus, autoridade e caridade.
2 X X
REB4.2.1 Coñece e respecta que os sacramentos son acción do Espírito Santo para
construír a Igrexa.
1
REB4.2.2 Asocia a acción do Espírito nos Sacramentos coas distinta etapas e
momentos da vida.
1
REB4.2.3 Toma conciencia e aprecia a acción do Espírito para o crecemento da
persoa.
2 X
Grao de consecución dos estándares de aprendizaxe
1 Básico
2 Intermedio
3 Avanzado
6. Programación de Relixión. 2ºESO
6.a Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave
Competencias
clave
Nº CCL CMCCT CD CAA CSC CSIEE CEC
1 REB1.1.1 REB1.1.1 REB1.1.1
2 REB1.2.1 REB1.2.1 REB1.2.1
3 REB1.3.1 REB1.3.1 REB1.3.1
4 REB1.4.1 REB1.4.1 REB1.4.1
5 REB1.4.2 REB1.4.2 REB1.4.2
6 REB2.1.1 REB2.1.1 REB2.1.1
7 REB2.2.1 REB2.2.1 REB2.2.1
8 REB2.3.1 REB2.3.1
9 REB2.4.1 REB2.4.1
10 REB2.5.1 REB2.5.1 REB2.5.1
11 REB2.5.2 REB2.5.2
12 REB3.1.1 REB3.1.1
13 REB3.1.2 REB3.1.2 REB3.1.2 REB3.1.2
14 REB3.2.1 REB3.2.1 REB3.2.1 REB3.2.1
15 REB3.3.1 REB3.3.1
16 REB3.4.1 REB3.4.1
17 REB4.1.1 REB4.1.1 REB4.1.1 REB4.1.1
18 REB4.1.2 REB4.1.2 REB4.1.2 REB4.1.2 REB4.1.2 REB4.1.2
19 REB4.2.1 REB4.2.1 REB4.2.1
20 REB4.2.2 REB4.2.2 REB4.2.2 REB4.2.2
6.b Unidades didácticas
Nº Título da UD Trimestre
1 Deus, persoa e relixión. A orixinalidade do ser humano 1
2 O fundamento da dignidade da persoa. O sentido e finalidade da
acción humana
1
3 A fe que se fai razoable e que revela ao Deus que se revela. A
orixe , composición e interpretación dos libros sagrados
2
4 Expansión da Igrexa e primeiras comunidades cristiás 3
6.c Distribución do currículo en unidades didácticas
As unidades da área de Relixión Católica de 2.º de Educación Secundaria e os seus correspondentes contidos, criterios de avaliación e
estándares
de aprendizaxe, organizáronse en función dos seguintes criterios:
Os bloques de contidos do currículo de Relixión Católica (2015):
Bloque 1. O sentido relixioso do home.
Bloque 2. A revelación: Deus intervén na historia.
Bloque 3. Xesucristo, cumprimento da historia da Salvación.
Bloque 4. Permanencia de Xesucristo na historia: a Igrexa.
Relixión. 2º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Competencia
Bloque 1. O sentido relixioso do home
Relixión. 2º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Competencia
A persoa humana, criatura de
Deus libre e intelixente e a
súa imaxe e semellanza
O fundamento da dignidade da
persoa
O ser humano colaborador da
creación de Deus
1. Establecer diferenzas entre o ser
humano creado a imaxe de Deus e
os animais
2. Relacionar a condición de criatura
ca orixe divina
3. Explicar a orixe da dignidade do
ser humano coma criatura de Deus
4. Entender o sentido e a finalidade da
acción humana
1.1.1 Argumenta a dignidade do ser
humano en relación aos outros seres
vivos
1.2.1 Distingue e debate, de forma
xustificada e respectuosa, a orixe do ser
humano
1.3.1 Valora, en situacións de seu
contorno, a dignidade de todo ser humano
con independencia das capacidades físicas,
cognitivas, intelectuais, sociais, etc.
1.4.1 Clasifica accións do ser humano que
respectan e destrúen a Creación
1.4.2 Deseña en pequeno grupo un plan de
colaboración co seu centro educativo na
que se inclúan polo menos cinco
necesidades e as súas posibles solucións
CL
CAA
CSC
CL
CSC
CSIEE
CAA
CSC
CEC
CSC
CSIEE,CEC
CMCT,
CSIEE
Relixión. 2º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Competencia
que o propio grupo levaría a cabo
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Competencias
Bloque 2. A revelación: Deus intervén na historia
A aceptación da revelación: a
fe
Orixe, composición e
interpretación dos
Libros Sagrados
1. Coñecer e aceptar que Deus
revélase na historia
2. Comprender e valorar que a fe é a
resposta á iniciativa de Deus
3. Coñecer e respectar os criterios do
maxisterio da Igrexa en torno a
interpretación bíblica
4. Recoñecer na inspiración a orixe
da sacralidade do texto bíblico
2.1.1 Busca e elixe personaxes
significativos do pobo de Israel e
identifica e analiza a resposta de fe
2.2.1 Interésase por coñecer e valora a
resposta de fe ao Deus que se revela.
2.3.1 Identifica, clasifica e compara as
característicasfundamentais dos Libros
Sagrados mostrando interese pola súa
orixe divina
2.4.1 Le, localiza e esquematiza os
criterios recollidos na Dei Verbum en
torno á interpretación da Biblia,
valorándoos como necesarios
CL
CAA
CEC
CAA,
CSIEE
CEC
CL
CEC
CCL
CSIEE
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Competencias
5. Recoñecer na inspiración a orixe
da sacralidade do texto bíblico
2.5.1 Distingue e sinala en textos bíblicos
a presenza dun Deus que se comunica,
xustificando no grupo a selección dos
textos
2.5.2 Coñece e xustifica por escrito a
existencia nos Libros Sagrados do autor
divino e humano
CL,CAA
CSC
CL
CAA
Bloque 3. Xesucristo, cumprimento da Historia da Salvación
Deus revélase en Xesucristo.
Deus un e trino
O credo, síntese da acción
salvífica de Deus na historia
1. Mostrar interese por recoñecer o
carácter relacional da Divindade na
revelación de Xesús
2. Vincular o sentido comunitario da
Trinidade coa dimensión relacional
humana
3. Descubrir o carácter histórico da
formulación do credo cristiano
4. Recoñecer as verdades da fe cristiá
presentes no credo
3.1.1 Coñece e describe as características
do Deus cristián
3.1.2 Le relatos mitológicos, localiza
trazos das divindades das relixións
politeístas e contrástaos coas
características do Deus cristián
3.2.1. Recoñece, describe e acepta que a
persoa humana necesita do outro para
alcanzar a súa identidade a semellanza de
Deus
3.3.1. Confecciona materiais onde se
expresan os momentos relevantes da
historia salvífica e os relaciónaos coas
verdades da fe formuladas no Credo
3.4.1 Clasifica as verdades da fe contidas
no Credo e explica o seu significado
CL
CCEC
CL
CD
CAA
CCEC
CL,CAA
CSC
CEC
CD
CSIEE
CL,CAA
Bloque 4. Permanencia de Xesucristo na historia: a Igrexa
Expansión da igrexa, as
primeiras comunidades
As notas da Igrexa
1. Comprender a expansión do
cristianismo a través das primeiras
comunidades cristiás
2. Xustificar que a Igrexa é unha,
santa, católica e apostólica
4.1.1 Localiza no mapa os lugares de
orixe das primeiras comunidades cristiás
e describe as súas características
4.1.2 Reconstrúe o itinerario das viaxes de
San Paulo e explica coas súas palabras a
difusión do cristianismo no mundo
4.2.1 Describe e valora a raíz da unidade e
santidade da Igrexa
4.2.2 Elabora materiais, utilizando as
tecnoloxías da información e a
comunicación, onde se reflícte a
universalidade e apostolicidade da Igrexa
CL
CMCT
CD
CAA
CL
CCMT
CD
CAA
CSC
CEC
CL
CAA
CEC
CD
CSIEE
CEC
6. d Concrecións metodolóxicas
A normativa educativa derivada da LOMCE define metodoloxía didáctica como: «conxunto de estratexias, procedementos e accións
organizadas e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexiva, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro
dos obxectivos suscitados.» (Real Decreto 1105/2014, de 26 de decembro). Neste sentido, a asignatura de Relixión Católica utilizará unha
metodoloxía centrada na persoa, que respectará os seguintes principios:
Recoñecemento do rol do docente. O docente é peza crave na elaboración da planificación, a elaboración e implementación de actividades
de aula axustadas ao grupo concreto que está ensinando, así como á avaliación do proceso. A súa formación e a súa responsabilidade no
acompañamiento do proceso de crecemento do estudante resulta, polo tanto, fundamental á hora de garantir o éxito do proceso de
aprendizaxe.
Adaptación ao ámbito emocional e cognitivo dos estudantes respectando o desenvolvemento psicoevolutivo propio de cada etapa. Esta
atención, centrada na persoa, permite combinar de xeito adecuado o concreto e o abstracto, o traballo individual e o grupal, o
manipulativo, experiencial e visual cos aspectos conceptuais.
Respecto polos ritmos e estilos de aprendizaxe dos estudantes. Non todos os estudantes son iguais, non todos aprenden á mesma
velocidade nin utilizan as mesmas estratexias. A atención á diversidade e o desenvolvemento da inclusión comeza na asunción deste
principio fundamental.
Consideración da dimensión humanista. Todas as aprendizaxes están ao servizo da formación humana. A materia de relixión, desde a súa
clave personalizadora, require que todo tipo de aprendizaxes, instrumentais, cognitivos, actitudinais, socio afectivos non sexan
considerados fin en si mesmo senón que estean ao servizo da formación integral do ser humano.
Respecto pola curiosidade e inquietudes dos estudantes. Consideración dos intereses e expectativas dos estudantes así como dos
coñecementos previos, de maneira que se garanta unha aprendizaxe significativa.
Seguimento dos criterios de avaliación educativa. Para facilitar o cumprimento destes principios metodolóxicos aplicarase unha
avaliación continua, global e formativa ao longo do proceso de ensino e aprendizaxe; e sumativa ao final do proceso, de maneira que se
evalúe o nivel de logro alcanzado. A avaliación obxectiva garante unha valoración adecuada da dedicación, esforzo e rendemento de
todos os estudantes.
Desenvolvemento da aprendizaxe en equipo e/ou cooperativo. O estudo e reflexión do cristianismo, polo seu intrínseca dimensión
comunitaria, é unha materia adecuada para desenvolver o traballo en equipo e a aprendizaxe cooperativo.
Utilización educativa dos recursos tecnolóxicos. O ensino da relixión promove a utilización da tecnoloxía da información e a
comunicación non só dun xeito instrumental, que resulte útil ao estudante na procura de información ou na resolución de problemas
suscitados na clase, senón procurando a súa integración na vida do suxeito e o seu uso ético. As redes sociais ou as ferramentas de
construción e manipulación de imaxes, por exemplo, son instrumentos que permiten novas formas de expresión da cultura e a identidade
persoal que hai que aprender a dominar.
6.e Materiais e recursos didácticos
Explicación por parte do profesora.
Libro de texto e material proporcionado polo departamento de Relixión.
Caderno do alumno.
Fichas de traballo do Departamento.
Documentos da Igrexa Católica (Encíclicas,Concilio Vaticano II,etc.)
Revistas, diarios, información do Terceiro Mundo.
Comentarios de texto.
Películas, vídeos.
Internet na aula.
Exposición en paneis, murais.
Diversos recursos lúdicos (crucigramas, sopas de letras...)
Cancións e actividades musicais.
Xogos e dinámicas grupais
Presentacións en Power-Point, Prezi e noutros recursos on-line.
Exercicios de valores.
Bibliografía na Biblioteca do Instituto.
6.f Medidas de atención á diversidade.
As medidas de atención á diversidade do departamento de relixión están orientadas a responder ás necesidades educativas concretas dos
estudantes e á consecución das competencias básicas e os obxectivos do curso.
Para atender á diversidade do alumnado e conseguir unha mellora dos seus resultados académicos o departamento elaborou unhas fichas
de traballo con actividades de reforzo e de ampliación para as diferentes unidades do libro do alumno.
6.g Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso.
Lenda dos elementos transversais
CL Comunicación lingüística
CMCT Competencia matemática e competencias
básicas en ciencia e tecnoloxía
CD Competencia dixital
CAA Competencia aprender a aprender
CSC Competencias sociais e cívicas
SIEE Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor
CEC Conciencia e expresións culturais
Estándares de
aprendizaxe
CL CMCT CD
CAA CSC SIEE CEC
REB 1.1.1 Argumenta a
dignidade do ser
humano en relación aos
outros seres vivos.
X X X
REB1.2.1. Distingue e
debate de forma
xustificada e
respectuosa a orixe do
ser humano
X X X
REB1.3.1. Valora, en
situacións do seu
contorno, a dignidade
de todo ser humano con
independencia das
capacidades físicas,
cognitivas, intelectuais,
sociais, etc.
X X X
Estándares de
aprendizaxe
CL CMCT CD
CAA CSC SIEE CEC
REB1.4.1. Clasifica
accións do ser
humano que
respectan ou
destrúen a
Creación.
X X X
REB1.4.2 Deseña, en
pequeno grupo, un plan
de colaboración co seu
centro educativo no que
se inclúen polo menos
cinco necesidades e as
posibles solucións que
o propio grupo levaría a
cabo.
X X
REB2.1.1 Busca e elixe
personaxes
significativos do pobo
de Israel e identifica e
analiza a resposta de fe
neles.
X X X
REB2.2.1. Interésase por X X X
Estándares de
aprendizaxe
CL CMCT CD
CAA CSC SIEE CEC
coñecer e valora a
resposta de fe ao Deus
que se revela.
REB2.3.1 Identifica,
clasifica e compara as
características
fundamentais dos
Libros Sagrados
mostrando interese pola
súa orixe divina.
X X
REB2.4.1 Le, localiza e
esquematiza os criterios
recollidos na dei
verbum en torno á
interpretación da Biblia
valorándoos como
necesarios.
X X
REB2.5.1 Distingue e
sinala en textos bíblicos
a presenza dun Deus
que se comunica,
xustificando no grupo a
selección dos textos.
X X X
Estándares de
aprendizaxe
CL CMCT CD
CAA CSC SIEE CEC
REB2.5.2 Coñece e
xustifica por escritoa
existencia nos Libros
Sagrados do autor
divino e o autor
humano.
X X
REB3.1.1 Coñece e
describe as
características do Deus
cristián..
X X
REB3.1.2 Le relatos
mitolóxicos, localiza
trazos das divindades
das relixións politeístas
e contrástaos coas
características do Deus
cristián.
X X X X
REB3.2.1. Recoñece,
describe e acepta que a
persoa humana necesita
o outro para alcanzar a
súa identidade a
semellanza de Deus
X X X X
Estándares de
aprendizaxe
CL CMCT CD
CAA CSC SIEE CEC
REB3.3.1 Confecciona
materiais onde se
expresan os momentos
relevantes da historia
salvífica e relaciónaos
coas verdades de fe
formuladas no Credo.
X X
REB3.4.1 Clasifica as
verdades de fe contidas
no Credo e explica o
seu significado.
X X
REB4.1.1 Localiza no
mapa os lugares de
orixe das primeiras
comunidades cristiás e
describe as súas
características.
X X X X
REB4.1.2. Reconstrúe o
itinerario das viaxes de
San Paulo e explica
coas súas palabras a
difusión do
cristianismo no mundo
X X X X X X
6.h Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
Avaliación continúa coa nota obtida en todos os traballos e actividades.
Nota nun rango 1-10 á que aportan as seguintes actividades:
1. TRABALLO PERSOAL E CADERNO DE CLASE DO ALUMNADO – 30% Nota
Corresponde á resolución de exercicios exercicios, toma de apuntamentos no caderno e lectura das diferentes leccións. Aspectos importantes
na avaliación do caderno son: calidade, acabado, creatividade, información, vocabulario, orden, presentación e limpeza. Ao comezo de curso
facilitaráselle o alumnado unha rúbrica para avaliar o caderno.
2. ACTITUDE E INTERESE POLA MATERIA -30% Nota
Aspectos a ter en conta na nota son: participación do alumno no traballo da aula, a atención, o interese e a realización das tarefas da clase. Tamén
a actitude cara á materia e cara aos demais compañeiros, cumprindo as normas de respecto, boa educación e convivencia.
3. PROBAS (ORAIS OU ESCRITAS) -30% Nota
Exames ( test ou convencionais), controis, traballos sobre dos contidos estudados.
4. TRABALLO EN EQUIPO -10% Nota
Traballos en equipo.
Se ao final do trimestre o alumno/a non acada o 50 % da puntuación, fará unha proba de recuperación previa á entrega das notas.
Para avaliación dos estándares de aprendizaxe podemos fixarnos en tres aspectos: a temporalización, os axentes que avalían e as técnicas que
usamos.
1. Temporalización Avaliación ordinaria: ao longo do curso realizaranse tres avaliacións, unha por cada trimestre. A deste último coincidirá coa avaliación fina
ordinaria do mes de xuño.
Avaliación extraordinaria: estará baseada nos graos mínimos de consecución que constan nesta Programación Didáctica.
2. Axentes
En canto ós axentes non somentes avalía o docente senón que teremos en conta a avaliación entre iguais.
3. Técnicas
En canto ás técnicas van depender do estándar que se queira avaliar e agrupámolas en catro grandes bloques: observación na aula, producións
escritas e dixitais, intervencións orais e probas específicas. Estes instrumentos constitúen o soporte físico que se emprega para recoller a
información sobre as aprendizaxes esperadas do alumnado correspondentes aos procedementos de avaliación subliñados anteriormente:
Observación sistemática. Leva consigo a observación das actitudes manifestadas polo alumno e das súas respostas ás tarefas suxeridas a
cotío na aula. Comprobación de respecto aos compañeiros/as, á orde na clase, ao profesor/a, aos materiais propios e alleos. Valoración de
se o alumno acepta ou non os roles asignados, axuda a organizar o grupo, coopera nas tarefas comúns.
Producións do alumno: Expresión nun caderno de clase e/ou nun blog das actividades realizadas. Resolución de exercicios e prácticas
realizadas na clase. Elaboración de resumos, monografías, informes.
Expresións orais: Conversación co alumno para medir a súa implicación nos temas desenvolvidos na clase: valoración da súa creatividade
e investigación persoal. Valoración no diálogo do seu grado de interese pola materia, do seu comportamento, da integración cando o
traballo sexa en grupo. Participación positiva nas postas en común. Respecto ás quendas nos debates.
Probas específicas: probas tipo test e cuestionarios. (A verdadeiro ou falso, a encher espazos en branco, a aparellar e de selección
múltiple). Exposición de un tema. Interpretación de datos.
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB1.1.1 Argumenta a dignidade do ser humano en relación aos outros seres
vivos.
2 X X X
REB1.2.1 Distingue e debate de forma xustificada e respectuosa a orixe do ser
humano
2 X
REB1.3.1 Valora, en situacións do seu contorno, a dignidade de todo ser humano
con independencia das capacidades físicas, cognitivas, intelectuais, sociais, etc.
1 X
REB1.4.1 Clasifica accións do ser humano que respectan ou destrúen a Creación.
1 X
REB1.4.2 Deseña, en pequeno grupo, un plan de colaboración co seu centro
educativo no que se inclúen polo menos cinco necesidades e as posibles solucións
que o propio grupo levaría a cabo.
2 X X
REB2.1.1 Busca e elixe personaxes significativos do pobo de Israel e identifica e
analiza a resposta de fe neles.
1 X X X
REB2.2.1 Interésase por coñecer e valora a resposta de fe ao Deus que se revela. 1 X X
REB2.3.1 Identifica, clasifica e compara as características fundamentais dos
Libros Sagrados mostrando interese pola súa orixe divina.
1 X X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB2.4.1 Le, localiza e esquematiza os criterios recollidos na Dei Verbum en
torno á interpretación da Biblia valorándoos como necesarios.
3 X X X
REB2.5.1 Distingue e sinala en textos bíblicos a presenza dun Deus que se
comunica, xustificando no grupo a selección dos textos.
3 X X X
REB2.5.2 Coñece e xustifica por escrito a existencia nos Libros Sagrados do autor
divino e o autor humano.
2 X X X
REB3.1.1 Coñece e describe as características do Deus cristián. 1 X X X
REB3.1.2 Le relatos mitolóxicos, localiza trazos das divindades das relixións
politeístas e contrástaos coas características do Deus cristián.
2 X X X
REB3.2.1. Recoñece, describe e acepta que a persoa humana necesita o outro para
alcanzar a súa identidade a semellanza de Deus.
2 X
REB3.3.1 Confecciona materiais onde se expresan os momentos relevantes da
historia salvífica e relaciónaos coas verdades de fe formuladas no Credo.
2 X X
REB3.4.1 Clasifica as verdades de fe contidas no Credo e explica o seu
significado.
1 X X X
REB4.1.1 Localiza no mapa os lugares de orixe das primeiras comunidades 1 X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
cristiás e describe as súas características.
REB4.1.2. Reconstrúe o itinerario das viaxes de San Paulo e explica coas súas
palabras a difusión do cristianismo no mundo
2 X X
Grao de consecución dos estándares de aprendizaxe
1 Básico
2 Intermedio
3 Avanzado
7. Programación de Relixión. 3ºESO
7.a Perfil Competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave
Competencias
clave
Nº CCL CMCCT CD CAA CSC CSIEE CEC
1 REB1.1.1 REB1.1.1
2 REB1.2.1 REB1.2.1 REB1.2.1
3 REB1.2.2 REB1.2.2
4 REB2.1.1 REB2.1.1 REB2.1.1
5 REB2.2.1 REB2.2.1
6 REB3.1.1 REB3.1.1
7 REB3.1.2 REB3.1.2
8 REB3.2.1 REB3.2.1 REB3.2.1 REB3.2.1
9 REB4.1.1 REB4.1.1 REB4.1.1
10 REB4.2.1 REB4.2.1
11 REB4.3.1 REB4.3.1 REB4.3.1
12 REB4.3.2 REB4.3.2 REB4.3.2
7.b Unidades didácticas
Nº Título da UD Trimestre
1 A procura do sentido da vida. O sentido cristián da vida
1
2 A ruptura do home con Deus. O mal moral
2
3 O encontro con Xesús cambia a forma de comprender o mundo,
a historia, a realidade, as persoas, etc
2
4 A cultura cristiá da vida
3
7.c Distribución do currículo en unidades didácticas
As unidades da área de Relixión Católica de 3.º de Educación Secundaria e os seus correspondentes contidos, criterios de avaliación e estándares
de aprendizaxe, organizáronse en función dos seguintes criterios.
Os bloques de contidos do currículo de Relixión Católica (2015):
Bloque 1. O sentido relixioso do home.
Bloque 2. A revelación: Deus intervén na historia.
Bloque 3. Xesucristo, cumprimento da historia da Salvación.
Bloque 4. Permanencia de Xesucristo na historia: a Igrexa.
Relixión. 3º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencia
s clave
A natureza humana desexa o
infinito
A búsqueda do sentido da vida na
experiencia da enfermidade, a
1. Recoñecer o deseo de plenitude que ten
a persoa
2. Comparar razoadamente distintas
respostas frente a finitude do ser humano
1.1.1 Expresa e comparte en grupo situacións
ou circunstancias nas que recoñece a
esixencia humana de felicidade e plenitude
1.2.1 Analiza e valora a experiencia persoal
fronte a feitos bellos e dolorosos
1.2.2 Selecciona escenas de películas ou
documentales que mostran a procura de
sentido
CL
CSC
CAA
CSC
CSIEE
CD
Relixión. 3º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencia
s clave
morte, a dor, etc
CSIEE
CEC
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencia
s clave
Bloque 2. A revelación: Deus intervén na historia
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencia
s clave
A ruptura do home con Deus
polo pecado
O relato bíblico do pecado
orixinal
1. Descubrir que o pecado radica no
rechazo á intervención de Deus na
propia vida
2. Distinguir a verdade revelada da
roupaxe literaria no relato da Xénese
2.1.1 Identifica, analiza e comenta
situacións actuais onde se expresa o
pecado como rexeitamento ou
suplantación de Deus.
2.2.1 Analiza o texto sagrado
diferenciando a verdade revelada da
roupaxe literaria e recrea un relato da
verdade revelada sobre o pecado
orixinal con linguaxe actual
CL
CAA
CSC
CL
CAA
CSIEE
CEC
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencia
s clave
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencia
s clave
Bloque 3. Xesucristo, cumprimento da Historia da Salvación
A persoa transformada polo
encontro con Xesús
Orixe, composición e
interpretación dos libros
sagrados
1. Recoñecer e apreciar que o
encontro con Cristo cambia a forma
de comprender o mundo, a historia,
a realidade, as persoas, etc
2. Comprender que a pertenza a
Cristo conleva unha nova forma de
comportarse na vida
3.1.1 Busca e selecciona biografía de
conversos
3.2.1 Crea e comparte textos, videos clip,
curtos, para describir as consecuencias
que na vida dos cristiáns supuxo o
encontro con Xesús.
CL
CD
CL
CD
CAA
CSIEE
Relixión. 3º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Competencia
Bloque 4. Permanencia de Xesús na historia: a Igrexa
A Igrexa, lugar de encontro
con Cristo
Experiencia de plenitude no
encontro con Cristo
A experiencia de fe xenera
unha cultura
1. Tomar conciencia do vínculo
indisoluble entre o encontro con
Cristo e a pertenza á Igrexa
2. Valorar críticamente a experiencia
de plenitude que promete Cristo
3. Identificar na cultura a riqueza e a
beleza que xenera a fe
4.1.1. Busca , selecciona e presenta
xustificando a experiencia dunha persoa
que encontrou a Cristo na Igrexa
4.2.1 Escoita testemuñas de critiáns e
debate con respeto acerca da plenitude
de vida que neles se expresa
4.3.1. Demostra mediante exemplos
previamente seleccionados que a
experiencia cristiá foi xeneradora de
cultura ao longo da historia
4.3.2 Defende de maneira razoada a
influencia da fe na arte, o pensamento,
os costumes, a saúde, a educación, etc.
CL
CAA
CSIEE
CL
CSC
CL
CAA
CEC
CL
CSC
CEC
7.d Concrecións metodolóxicas
A normativa educativa derivada da LOMCE define metodoloxía didáctica como: «conxunto de estratexias, procedementos e accións
organizadas e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexiva, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro
dos obxectivos suscitados.» (Real Decreto 1105/2014, de 26 de decembro). Neste sentido, a asignatura de Relixión Católica utilizará unha
metodoloxía centrada na persoa, que respectará os seguintes principios:
Recoñecemento do rol do docente. O docente é peza clave na elaboración da planificación, a elaboración e implementación de actividades
de aula axustadas ao grupo concreto que está ensinando, así como á avaliación do proceso. A súa formación e a súa responsabilidade no
acompañamiento do proceso de crecemento do estudante resulta, polo tanto, fundamental á hora de garantir o éxito do proceso de
aprendizaxe.
Adaptación ao ámbito emocional e cognitivo dos estudantes respectando o desenvolvemento psicoevolutivo propio de cada etapa. Esta
atención, centrada na persoa, permite combinar de xeito adecuado o concreto e o abstracto, o traballo individual e o grupal, o
manipulativo, experiencial e visual cos aspectos conceptuais.
Respecto polos ritmos e estilos de aprendizaxe dos estudantes. Non todos os estudantes son iguais, non todos aprenden á mesma
velocidade nin utilizan as mesmas estratexias. A atención á diversidad e o desenvolvemento da inclusión comeza na asunción deste
principio fundamental.
Consideración da dimensión humanista. Todas as aprendizaxes están ao servizo da formación humana. A materia de relixión, desde a súa
clave personalizadora, require que todo tipo de aprendizaxes, instrumentales, cognitivos, actitudinales, socio afectivos non sexan
considerados fin en si mesmo senón que estean ao servizo da formación integral do ser humano.
Respecto pola curiosidade e inquietudes dos estudantes. Consideración dos intereses e expectativas dos estudantes así como dos
coñecementos previos, de maneira que se garanta unha aprendizaxe significativa.
Seguimiento dos criterios de avaliación educativa. Para facilitar o cumprimento destes principios metodolóxicos aplicarase unha
avaliación continua, global e formativa ao longo do proceso de ensino e aprendizaxe; e sumativa ao final do proceso, de maneira que se
evalúe o nivel de logro alcanzado. A avaliación obxectiva garante unha valoración adecuada da dedicación, esforzo e rendemento de
todos os estudantes.
Desenvolvemento da aprendizaxe en equipo e/ou cooperativo. O estudo e reflexión do cristianismo, polo seu intrínseca dimensión
comunitaria, é unha materia adecuada para desenvolver o traballo en equipo e a aprendizaxe cooperativo.
Utilización educativa dos recursos tecnolóxicos. O ensino da relixión promueve a utilización da tecnoloxía da información e a
comunicación non só dun xeito instrumental, que resulte útil ao estudante na procura de información ou na resolución de problemas
suscitados na clase, senón procurando a súa integración na vida do suxeito e o seu uso ético. As redes sociais ou as ferramentas de
construción e manipulación de imaxes, por exemplo, son instrumentos que permiten novas formas de expresión da cultura e a identidade
persoal que hai que aprender a dominar.
7.e Materiais e recursos didácticos
Explicación por parte do profesora.
Libro de texto e material proporcionado polo departamento de Relixión.
Caderno do alumno.
Fichas de traballo do Departamento.
Documentos da Igrexa Católica (Encíclicas, Concilio Vaticano II,etc.)
Revistas, diarios, información do Terceiro Mundo.
Comentarios de texto (especialmente para 2º Bacharelato).
Películas, videos.
Internet na aula.
Exposición en paneis, murais.
Diversos recursos lúdicos (crucigramas, sopas de letras...)
Cancións e actividades musicais.
Xogos e dinámicas grupais.
Presentacións en Power-Point.
Exercicios de valores.
Bibliografía na Biblioteca do Instituto.
7.f Medidas de atención á diversidade
As medidas de atención á diversidade do departamento de relixión están orientadas a responder ás necesidades educativas concretas dos
estudantes e á consecución das competencias básicas e os obxectivos do curso.
Para atender á diversidade do alumnado e conseguir unha mellora dos seus resultados académicos o departamento elaborou unhas fichas de
traballo con actividades de reforzo e de ampliación para os diferentes niveis do alumno.
7.g Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso.
Lenda dos elementos transversais
CL Comunicación lingüística
CMCT Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
CD Competencia dixital
CAA Competencia aprender a aprender
CSC Competencias sociais e cívicas
SIEE Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor
CEC Conciencia e expresións culturais
Estándares de aprendizaxe
CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
REB1.1.1 Expresa e comparte en
grupo situacións ou circunstancias
nas que recoñece a esixencia
humana de felicidade e plenitude.
X X
REB1.2.1 Analiza e valora a
experiencia persoal fronte a feitos
bellos e dolorosos.
X X X
REB1.2.2 Selecciona esceas de
películas ou documentais que
mostran a procura de sentido.
X X X
REB2.1.1 Identifica, analiza e
comenta situacións actuais onde se
expresa o pecado como
rexeitamento ou suplantación de
Deus
X X X
Analiza o texto sagrado
diferenciando a verdade revelada
X X X X
Estándares de aprendizaxe
CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
do ropaje literario e recrea un
relato da verdade revelada sobre
o pecado orixinal con linguaxe
actual
REB3.1.1 Busca e selecciona
biografía de conversos.
X X
REB3.1.2 Expresa xuízos
respetuosos sobre a novidade que
o encontro con Cristo introduciu
na forma de entender o mundo,
segundo as biografías
seleccionadas.
X X X
REB3.2.1 Crea e comparte textos,
videos clip, curtos, para describir
as consecuencias que na vida dos
cristiáns supuxo o encontro con
Xesús.
X X X X
REB4.1.1 Busca, selecciona e
presenta xustificando a
experiencia dunha persoa que
atopou a Cristo na Igrexa.
X X X
Estándares de aprendizaxe
CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
REB4.2.1 Escoita testemuñas de
cristiáns e debate con respecto
achega da plenitude de vida que
neles se expresa.
X X
REB4.3.1 Demostra mediante
exemplos previamente
seleccionados que a experiencia
cristiá foi xeradora de cultura ao
longo da historia.
X X X
REB4.3.2 Defende de forma
razoada a influencia da fe na arte,
o pensamento, os costumes, a
saúde, a educación, etc.
X X X
7.h Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
Avaliación continua coa nota obtida en todos os traballos e actividades.
Nota nun rango 1-10 á que aportan as seguintes actividades:
1. TRABALLO PERSOAL E CADERNO DE CLASE DO ALUMNADO -30% Nota
Corresponde á resolución de exercicios, toma de apuntamentos no caderno e lectura das diferentes leccións. Aspectos importantes na avaliación
do caderno son: calidade, acabado, creatividade, información, vocabulario, orden, presentación e limpeza. Ao comezo de curso facilitaráselle ao
alumnado unha rúbrica para avaliar o caderno.
2. ACTITUDE E INTERESE POLA MATERIA -30% Nota
Aspectos a ter en conta na nota son: participación do alumno no traballo da aula, a atención, o interese e a realización das tarefas de clase. Tamén
a actitude cara á materia e cara aos demais compañeiros, cumprindo as normas de respecto, boa educación e convivencia.
3. PROBAS (ORAIS OU ESCRITAS) -30% Nota
Exames ( test ou convencionais), controis, traballos sobre dos contidos estudados.
4. TRABALLO EN EQUIPO -10% Nota
Traballos en equipo.
Se ao final do trimestre o alumno/a non acada o 50 % da puntuación, fará unha proba de recuperación previa á entrega das notas.
Para avaliación dos estándares de aprendizaxe podemos fixarnos en tres aspectos: a temporalización, os axentes que avalían e as técnicas que
usamos.
1. Temporalización
Avaliación ordinaria: ao longo do curso realizaranse tres avaliacións, unha por cada trimestre. A deste último coincidirá coa avaliación fina
ordinaria do mes de xuño.
Avaliación extraordinaria: estará baseada nos graos mínimos de consecución que constan nesta Programación Didáctica.
2. Axentes
En canto ós axentes non somentes avalía o docente senón que teremos en conta a avaliación entre iguais.
3. Técnicas
En canto ás técnicas van depender do estándar que se queira avaliar e agrupámolas en catro grandes bloques: observación na aula, producións
escritas e dixitais, intervencións orais e probas específicas. Estes instrumentos constitúen o soporte físico que se emprega para recoller a
información sobre as aprendizaxes esperadas do alumnado correspondentes aos procedementos de avaliación subliñados anteriormente:
Observación sistemática. Leva consigo a observación das actitudes manifestadas polo alumno e das súas respostas ás tarefas suxeridas a
cotío na aula. Comprobación de respecto aos compañeiros/as, á orde na clase, ao profesor/a, aos materiais propios e alleos. Valoración de
se o alumno acepta ou non os roles asignados, axuda a organizar o grupo, coopera nas tarefas comúns.
Producións do alumno: Expresión nun caderno de clase e/ou nun blog das actividades realizadas. Resolución de exercicios e prácticas
realizadas na clase. Elaboración de resumos, monografías, informes.
Expresións orais: Conversación co alumno para medir a súa implicación nos temas desenvolvidos na clase: valoración da súa creatividade
e investigación persoal. Valoración no diálogo do seu grado de interese pola materia, do seu comportamento, da integración cando o
traballo sexa en grupo. Participación positiva nas postas en común. Respecto ás quendas nos debates.
Probas específicas: probas tipo test e cuestionarios. (A verdadeiro ou falso, a encher espazos en branco, a aparellar e de selección
múltiple). Exposición de un tema. Interpretación de datos.
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB1.1.1 Expresa e comparte en grupo situacións ou circunstancias nas que recoñece a
esixencia humana de felicidade e plenitude.
1 X X X
REB1.2.1 Analiza e valora a experiencia persoal fronte a feitos bellos e dolorosos. 1 X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB1.2.2 Selecciona escenas de películas ou documentales que mostran a procura de
sentido.
2 X X X
REB2.1.1 Identifica, analiza e comenta situacións actuais onde se expresa o pecado
como rexeitamento ou suplantación de Deus.
2 X X X
REB2.2.1 Analiza o texto sagrado diferenciando a verdade revelada do ropaje literario e
recrea un relato da verdade revelada sobre o pecado orixinal con linguaxe actual
3 X X
REB3.1.1 Busca e selecciona biografía de conversos. 1 X X
REB3.1.2 Expresa xuízos respectuosos sobre a novidade que o encontro con Cristo
introduciu na forma de entender o mundo.
1 X
REB3.2.1 Crea e comparte textos, videos clip, curtos, para describir as consecuencias
que na vida dos cristiáns supuxo o encontro con Xesús.
2 X X
REB4.1.1 Busca, selecciona e presenta xustificando a experiencia dunha persoa que
atopou a Cristo na Igrexa. 2 X X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB4.2.1 Escoita testemuños de cristiáns e debate con respecto achega da plenitude de
vida que neles se expresa.
1 X X
REB4.3.1 Demostra mediante exemplos previamente seleccionados que a experiencia
cristiá foi xeradora de cultura ao longo da historia.
3 X X
REB4.3.2 Defende de forma razoada a influencia da fe na arte, o pensamento, os
costumes, a saúde, a educación, etc.
3 X X
Grao de consecución dos estándares de aprendizaxe
1 Básico
2 Intermedio
3 Avanzado
8. Programación de Relixión. 4ºESO
8.a Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave
Competencias
clave
Nº CCL CMCCT CD CAA CSC CSIEE CEC
1 REB1.1.1 REB1.1.1 REB1.1.1 REB1.1.1
2 REB1.1.2 REB1.1.2 REB1.1.2
3 REB1.2.1
REB1.2.1
4 REB1.2.2
REB1.2.2 REB1.2.2 REB1.2.2
5 REB2.1.1 REB2.1.1
6 REB2.1.2 REB2.1.2
7 REB2.2.1
REB2.2.1
8 REB3.2.1 REB3.2.1
9 REB3.1.1 REB3.1.1
10 REB3.2.1 REB3.2.1
11 REB3.2.2 REB3.2.2 REB3.2.2
12 REB4.1.1 REB4.1.1 REB4.1.1 REB4.1.1
13 REB4.1.2 REB4.1.2 REB4.1.2
14 REB4.1.3 REB4.1.3 REB4.1.3
15 REB4.2.1 REB4.2.1 REB4.2.1
16 REB4.2.2 REB4.2.2
17 REB4.2.3 REB4.2.3 REB4.2.3
18 REB4.3.1 REB4.3.1 REB4.3.1 REB4.3.1 REB4.3.1
8. b Unidades didácticas
Nº Título da UD Trimestre
1 As relixións coma respostas de sentido
1
2
A fidelidade de Deus ao longo da historia de Israel
2
3
Xesús, Igrexa e misión
3
4
A pertenza a Cristo na Igrexa ilumina todas as dimensións do ser
humano
3
8.c Distribución do currículo en Unidades didácticas
As unidades da área de Relixión Católica de 4.º de Educación Secundaria e os seus correspondentes contidos, criterios de avaliación e estándares
de aprendizaxe, organizáronse e secuenciáronse en función dos seguintes criterios.Os bloques de contidos do currículo de Relixión Católica
(2015):
Bloque 1. O sentido relixioso do home.
Bloque 2. A revelación: Deus intervén na historia.
Bloque 3. Xesucristo, cumprimento da historia da Salvación.
Bloque 4. Permanencia de Xesucristo na historia: a Igrexa.
Relixión. 4º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
Bloque 1. O sentido relixioso do home
As relixións: procura do
sentido da vida
Plenitude na experiencia
relixiosa: a revelación de
Deus na historia
1. Aprender e memorizar os
principais rasgos comúns das
relixións
2. Comparar e distinguir a
intervención de Deus na historia dos
intentos humanos de resposta á
procura de sentido da vida
1.1.1. Identifica e clasifica os trazos
principais (ensinanza, comportamento e
culto) das relixións monoteístas
1.1.2. Busca información e preséntalle ao
grupo as respostas das distintas relixións
ás preguntas sobre o sentido da vida
1.2.1. Razoa por que a revelación é a
plenitude da experiencia relixiosa
CL
CD
CAA
CEC
CL
CAA
CEC
CL
CAA
Relixión. 4º de ESO
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
1.2.2. Analiza e debate as principais
diferenzas entre a revelación de Deus e as
relixións
CL
CSC
SIEE
CEC
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competen
cia
Bloque 2. A revelación: Deus intervén na historia
A fidelidade de Deus á alianza co
ser humano
A figura mesiánica do servo de
Yahveh
1. Recoñecer e valorar as accións de
Deus fiel ao longo da historia
2. Comparar e apreciar a novedade entre
o Mesías sufrinte e o Mesías político
2.1.1. Identifica e aprecia a fidelidade
permanente de Deus que atopa na historia de
Israel
2.1.2. Toma conciencia e agradece os
momentos da súa historia nos que recoñece a
fidelidade de Deus
2.2.1. Identifica, clasifica e compara os trazos
do Mesías sufridor e do Mesías político
CAA
CEC
CAA
CSIEE
CL
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competen
cia
2.2.2. Esfórzase por comprender a novidade do
Mesías sufridor como criterio de vida
CEC
CAA
CSC
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
Bloque 3. Xesucristo, cumprimento da Historia da Salvación
A chamada de Xesús a
colaborar con
Él xenera unha comunidade
1. Descubrir a iniciativa de Cristo
para formar unha comunidade que
orixina a Igrexa
2. Coñecer e apreciar a invitación de
Xesús a colaborar na súa misión
3.1.1. Localiza, selecciona e argumenta
en textos evanxélicos a chamada de
Xesús
3.2.1. Le de xeito comprensivo un
evanxeo, identifica e describe a misión
salvífica de Xesús
CL
CAA
CL
CSC
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
3.2.2. Busca e identifica persoas que
actualizan hoxe a misión de Xesús e
expón en grupo por que continúan a
misión de Xesús.
CL
CSC
CSIEE
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
clave
Bloque 4.Permanencia de Xesuscristo na historia: a Igrexa
A pertenza a Cristo na Igrexa
ilumina todas as dimensións do
ser humano
A autoridade eclesial ao servicio
da verdade
A misión do cristiano no mundo:
construir a civilización do
amor
1. Descubrir e valorar que Cristo
xenera unha forma nova de usar a
razón e a liberdade, e de expresar a
afectividade da persoa
2. Distinguir que a autoridade está o
servicio da verdade
3. Relacionar a misión do cristiano coa
construción do mundo
4.1.1. Elabora xuízos a partir de
testemuños que exemplifiquen unha
forma nova de usar a razón e a liberdade e
de expresar a afectividade
4.1.2. Adquire o costume de reflexionar
buscando o ben ante as eleccións que se lle
ofrecen
4.1.3. É consciente das diferentes formas de
vivir a afectividade e prefire a que recoñece
coma máis humana
4.2.1.Identifica persoas que son autoridade
na súa vida e explica como recoñece nelas a
verdade
4.2.2. Recoñece e valora na Igrexa distintas
figuras que son autoridade, polo servicio ou
pola testemuña.
4.2.3. Localiza e xustifica tres
acontecementos da historia nos que a Igrexa
defendeu a verdade do ser humano.
3.3.1. Investiga e debate sobre as iniciativas
eclesiais da súa contorna que colaboran na
construción da civilización do amor
CL,CAA,CSIEE,
CEC
CAA,CSC,CSIEE
CAA,CSC,CEC
CSC,CAA
CL
CAA,CSC
CEC
CL,CEC
CSIEE
CSIEE,CL
CEC,CD,
CSC
8. d Concrecións metodolóxicas
A normativa educativa derivada da LOMCE define metodoloxía didáctica como: «conxunto de estratexias, procedementos e accións organizadas
e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexiva, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos
suscitados.» (Real Decreto 1105/2014, de 26 de decembro). Neste sentido, a asignatura de Relixión Católica utilizará unha metodoloxía centrada
na persoa, que respectará os seguintes principios:
Recoñecemento do rol do docente. O docente é peza crave na elaboración da planificación, a elaboración e implementación de actividades
de aula axustadas ao grupo concreto que está ensinando, así como á avaliación do proceso. A súa formación e a súa responsabilidade no
acompañamiento do proceso de crecemento do estudante resulta, polo tanto, fundamental á hora de garantir o éxito do proceso de
aprendizaxe.
Adaptación ao ámbito emocional e cognitivo dos estudantes respectando o desenvolvemento psicoevolutivo propio de cada etapa. Esta
atención, centrada na persoa, permite combinar de xeito adecuado o concreto e o abstracto, o traballo individual e o grupal, o
manipulativo, experiencial e visual cos aspectos conceptuais.
Respecto polos ritmos e estilos de aprendizaxe dos estudantes. Non todos os estudantes son iguais, non todos aprenden á mesma
velocidade nin utilizan as mesmas estratexias. A atención á diversidade e o desenvolvemento da inclusión comeza na asunción deste
principio fundamental.
Consideración da dimensión humanista. Todas as aprendizaxes están ao servizo da formación humana. A materia de relixión, desde a súa
clave personalizadora, require que todo tipo de aprendizaxes, instrumentales, cognitivos, actitudinais, socio afectivos non sexan
considerados fin en si mesmo senón que estean ao servizo da formación integral do ser humano.
Respecto pola curiosidade e inquietudes dos estudantes. Consideración dos intereses e expectativas dos estudantes así como dos
coñecementos previos, de maneira que se garanta unha aprendizaxe significativa.
Seguimiento dos criterios de avaliación educativa. Para facilitar o cumprimento destes principios metodológicos aplicarase unha
avaliación continua, global e formativa ao longo do proceso de ensino e aprendizaxe; e sumativa ao final do proceso, de maneira que se
evalúe o nivel de logro alcanzado. A avaliación obxectiva garante unha valoración adecuada da dedicación, esforzo e rendemento de todos
os estudantes.
Desenvolvemento da aprendizaxe en equipo e/ou cooperativo. O estudo e reflexión do cristianismo, pola sua intrínseca dimensión
comunitaria, é unha materia adecuada para desenvolver o traballo en equipo e a aprendizaxe cooperativa.
Utilización educativa dos recursos tecnolóxicos. O ensino da relixión promueve a utilización da tecnoloxía da información e a
comunicación non só dun xeito instrumental, que resulte útil ao estudante na procura de información ou na resolución de problemas
suscitados na clase, senón procurando a súa integración na vida do suxeito e o seu uso ético. As redes sociais ou as ferramentas de
construción e manipulación de imaxes, por exemplo, son instrumentos que permiten novas formas de expresión da cultura e a identidade
persoal que hai que aprender a dominar.
8. e Materiais e recursos didácticos
Explicación por parte do profesora.
Libro de texto e material proporcionado polo departamento de Relixión.
Caderno do alumno.
Fichas de traballo do Departamento.
Documentos da Igrexa Católica (Encíclicas,Concilio Vaticano II,etc.)
Revistas, diarios, información do Terceiro Mundo.
Comentarios de texto (especialmente para 2º Bacharelato).
Películas, videos.
Internet na aula.
Exposición en paneis, murais.
Diversos recursos lúdicos (crucigramas, sopas de letras...)
Cancións e actividades musicais.
Xogos e dinámicas grupais.
Presentacións en Power-Point.
Exercicios de valores.
Bibliografía na Biblioteca do Instituto.
8. f Medidas de atención á diversidade
As medidas de atención á diversidade do departamento de relixión están orientadas a responder ás necesidades educativas concretas dos
estudantes e á consecución das competencias básicas e os obxectivos do curso.
Para atender á diversidade do alumnado e conseguir unha mellora dos seus resultados académicos o departamento elaborou unhas fichas de
traballo con actividades de reforzo e de ampliación para os diferentes niveis do alumno.
8. g Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso
Lenda dos elementos transversais
CL Comunicación lingüística
CMCT Competencia matemática e competencias
básicas en ciencia e tecnoloxía
CD Competencia dixital
CAA Competencia aprender a aprender
CSC Competencias sociais e cívicas
SIEE Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor
CEC Conciencia e expresións culturais
Estándares de aprendizaxe CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
REB 1.1.1. Identifica e clasifica os trazos principais (ensinanza, comportamento e culto) das relixións
monoteístas.
X X X X
REB1.1.2. Busca información e preséntalle ao grupo as respostas das distintas relixións ás preguntas
sobre o sentido da vida.
X X X
REB1.2.1. Razoa por que a revelación é a plenitude da experiencia relixiosa. X X
REB1.2.2. Analiza e debate as principais diferenzas entre a revelación de Deus e as relixións. X X X X
REB2.1.1. Identifica e aprecia a fidelidade permanente de Deus que atopa na historia de Israel. X X
REB2.1.2. Toma conciencia e agradece os momentos da súa historia nos que recoñece a fidelidade de
Deus.
X X
Estándares de aprendizaxe CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
REB2.2.1. Identifica, clasifica e compara os trazos do Mesías sufridor e do Mesías político. X X
REB2.2.2. Esfórzase por comprender a novidade do Mesías sufridor como criterio de vida. X X
REB3.1.1. Localiza, selecciona e argumenta en textos evanxélicos a chamada de Xesús. X X
REB3.2.1. Le de xeito comprensivo un evanxeo, identifica e describe a misión salvífica de Xesús. X X
REB3.2.2. Busca e identifica persoas que actualizan hoxe a misión de Xesús e expón en grupo por que
continúan a misión de Xesús.
X X X
REB4.1.1. Elabora xuízos a partir de testemuños que exemplifiquen unha forma nova de usar a razón e
a liberdade e de expresar a afectividade.
.
X X X X
REB4.1.2. Adquire o costume de reflexionar buscando o ben ante as eleccións que se lle ofrecen. X X X
REB4.1.3.É consciente das diferentes formas de vivir a afectividade e prefire a que recoñece coma
máis humana.
X X X
REB4.2.1. Identifica persoas que son autoridade na súa vida e explica como recoñece nelas a verdade. X X X
REB4.2.2. Recoñece e valora na Igrexa distintas figuras que son autoridade, polo servizo ou polo
testemuño.
X X X X
REB4.2.3. Localiza e xustifica tres acontecementos da historia nos que a Igrexa defendeu a verdade do
ser humano.
X X X
REB4.3.1.Investiga e debate sobre as iniciativas eclesiásticas da sua contorna que colaboran na
construción da civilización do amor.
X X X X X
8. h Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
Avaliación continua coa nota obtida en todos os traballos e actividades.
Nota nun rango 1-10 á que aportan as seguintes actividades:
1. TRABALLO PERSOAL E CADERNO DE CLASE DO ALUMNADO – 30% Nota
Corresponde á resolución de exercicios, toma de apuntamentos no caderno e lectura das diferentes leccións. As pectos importantes na
avaliación do caderno son: calidade, acabado, creatividade, información, vocabulario, orde, presentación e limpeza. Ao comezo de curso
facilitaráselle ao alumnado unha rúbrica para avaliar o caderno.
2. ACTITUDE E INTERESE POLA MATERIA -30 % Nota
Aspectos a ter en conta na nota son: participación do alumno no traballo da aula, a atención, o interese e a realización das tarefas da clase. Tamén
a actitude cara a materia e cara aos demais compañeiros, cumprindo as normas de respecto, boa educación e convivencia.
3. PROBAS (ORAIS OU ESCRITAS) - 30% Nota
Exames (test ou convencionais), controis, traballos sobre dos contidos estudiados.
4. TRABALLO EN EQUIPO – 10%
Traballos en equipo.
Se ao final do trimestre o alumno/a non acada o 50 % da puntuación máxima, presentarase a unha proba de recuperación previa á entrega das
calificacións.
Para avaliación dos estándares de aprendizaxe podemos fixarnos en tres aspectos: a temporalización, os axentes que avalían e as técnicas que
usamos.
1. Temporalización Avaliación ordinaria
Ao longo do curso realizaranse tres avaliacións, unha por cada trimestre. A deste último coincidirá coa avaliación fina ordinaria do mes de xuño.
Avaliación extraordinaria. Estará baseada nos graos mínimos de consecución que constan nesta Programación Didáctica.
2. Axentes En canto ós axentes non somentes avalía o docente senón que teremos en conta a avaliación entre iguais.
3. Técnicas En canto ás técnicas van depender do estándar que se queira avaliar e agrupámolas en catro grandes bloques: observación na aula, producións
escritas e dixitais, intervencións orais e probas específicas. Estes instrumentos constitúen o soporte físico que se emprega para recoller a
información sobre as aprendizaxes esperadas do alumnado correspondentes aos procedementos de avaliación subliñados anteriormente:
Observación sistemática. Leva consigo a observación das actitudes manifestadas polo alumno e das súas respostas ás tarefas suxeridas a
cotío na aula. Comprobación de respecto aos compañeiros/as, á orde na clase, ao profesor/a, aos materiais propios e alleos. Valoración de
se o alumno acepta ou non os roles asignados, axuda a organizar o grupo, coopera nas tarefas comúns.
Producións do alumno: Expresión nun caderno de clase e/ou nun blog das actividades realizadas. Resolución de exercicios e prácticas
realizadas na clase. Elaboración de resumos, monografías,informes.
Expresións orais: Conversación co alumno para medir a súa implicación nos temas desenvolvidos na clase: valoración da súa creatividade
e investigación persoal. Valoración no diálogo do seu grado de interese pola materia, do seu comportamento, da integración cando o
traballo sexa en grupo. Participación positiva nas postas en común. Respecto ás quendas nos debates.
Probas específicas: probas tipo test e cuestionarios. (A verdadeiro ou falso, a encher espazos en branco, a aparellar e de selección
múltiple). Exposición de un tema. Interpretación de datos.
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB1.1.1. Identifica e clasifica os trazos principais (ensinanza, comportamento e culto)
das relixións monoteístas
1 X X X
REB1.1.2. Busca información e preséntalle ao grupo as respostas das distintas relixións ás
preguntas sobre o sentido da vida
1 X X
REB1.2.1. Razoa por que a revelación é a plenitude da experiencia relixiosa 2 X X
REB1.2.2. Analiza e debate as principais diferenzas entre a revelación de Deus e as
relixións
2 X X
REB2. 1.1. Identifica e aprecia a fidelidade permanente de Deus que atopa na historia de
Israel
1 X X
REB2.1.2. Toma conciencia e agradece os momentos da súa historia nos que recoñece a
fidelidade de Deus
1 X X X
REB2.2.1. Identifica, clasifica e compara os trazos do Mesías sufridor e do Mesías
político.
2 X X
REB2.2.2. Esfórzase por comprender a novidade do Mesías sufridor como criterio de
vida.
3 X X
REB3.1.1. Localiza, selecciona e argumenta en textos evanxélicos a chamada de Xesús. 1 X X X
REB3.2.1. Le de xeito comprensivo un evanxeo, identifica e describe a misión salvífica
de Xesús.
1 X X X
REB3.2.2. Busca e identifica persoas que actualizan hoxe a misión de Xesús e expón en
grupo por que continúan a misión de Xesús.
1 X X X
REB4.1.1. Elabora xuízos a partir de testemuños que exemplifiquen unha forma nova de 2 X X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
usar a razón e a liberdade e de expresar a afectividade.
REB4.1.2.Adquire o costume de reflexionar buscando o ben ante as eleccións que se lle
ofrecen.
2 X X X
REB4.1.3.É consciente das diferentes formas de vivir a afectividade e prefire a que
recoñece coma máis humana.
3 X
REB4.2.1. Identifica persoas que son autoridade na súa vida e explica como recoñece
nelas a verdade.
2 X X
REB4.2.3. Localiza e xustifica tres acontecementos da historia nos que a Igrexa defendeu
a verdade do ser humano.
1 X X X
REB4.3.1. Investiga e debate sobre as iniciativas eclesiásticas do seu contorno que
colaboran na construción da civilización do amor.
3 X X
8. Programación de Relixión. 1ºBacharelato
9.a Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave
Competencias
clave
Nº CCL CMCCT CD CAA CSC CSIEE CEC
1 REB1.1.1 REB1.1.1 REB1.1.1
2 REB1.2.1 REB1.2.1 REB1.2.1
3 REB1.3.1 REB1.3.1 REB1.3.1 REB1.3.1
4 REB1.3.2 REB1.3.2 REB1.3.2 REB1.3.2 REB1.3.2 REB1.3.2
5 REB1.4.1 REB1.4.1 REB1.4.1
6 REB2.1.1 REB2.1.1 REB2.1.1 REB2.1.1
7 REB2.2.1 REB2.2.1 REB2.2.1
8 REB2.3.1 REB2.3.1 REB2.3.1 REB2.3.1
9 REB3.1.1 REB3.1.1 REB3.1.1 REB3.1.1 REB3.1.1
10 REB3.2.1 REB3.2.1
11 REB3.2.2 REB3.2.2 REB3.2.2 REB3.2.2
12 REB3.3.1 REB3.3.1 REB3.3.1
13 REB3.3.2 REB3.3.2 REB3.3.2 REB3.3.2
14 REB4.1.1 REB4.1.1 REB4.1.1
15 REB4.2.1 REB4.2.1 REB4.2.1 REB4.2.1
16 REB4.3.1 REB4.3.1 REB4.3.1
17 REB4.3.2 REB4.3.2 REB4.3.2 REB4.3.2
9.b Unidades didácticas
Nº Título da UD Trimestre
1 O home, ser relixioso na procura dun sentido á vida 1
2 Expresións históricas do sentido religioso 1
3 Diversas posturas ante o feito relixioso na sociedade actual 1
4 Orixe e evolución da doutrina social da Igrexa 2
5 Principios fundamentais da doutrina social da Igrexa 2
6 Percorrido histórico das relacións entre a ciencia e a fe. Vínculo
indisoluble entre ciencia e ética
3
7 A vida monacal, fonte de cultura 3
9.c Distribución do currículo en unidades didácticas
Relixión. 1ºBacharelato
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Bloque 1. Antropoloxía cristiá
Relixión. 1ºBacharelato
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
O home, ser relixioso que
busca un sentido á
vida.Expresións históricas do
sentido religioso.
O misterio da persoa humana.
Fundamento da súa dignidade
Diversas posturas ante o feito
relixioso na sociedade actual
1. Recoñecer e respectar a necesidade
de sentido no home.
2. Comparar manifestacións
históricas que permitan desvelar
dende sempre o sentido relixioso do
ser humano.
3. Dar razón da raíz divina da
dignidade humana
4. Identificar e contrastar no
momento actual diversas respostas de
sentido
1.1.1. Reflexiona sobre acontecementos
mostrados nos medios de comunicación e
emite xuízos de valor sobre a necesidade de
sentido.
1.2.1. Identifica e diferencia a diversidade de
respostas salvíficas que mostran as relixións.
1.3.1. Descubre,a partir dun visionado que
mostre a inxustiza, a incapacidade da ley para
fundamentar a dignidade humana. Compara con
textos eclesiaique vinculan a dignidade do ser
humano a súa condición de criatura.
11.4.1.Califica as respostas de sentido que ofrece
o ateísmo, agnosticismo ou laicismo e
contrástaas coa proposta de salvación que
ofrecen as relixións.
CL
CSIEE
CEC
CL
CAA
CEC
CL
CD
CAA
CSC
CL
CSIEE
CEC
Relixión. 1ºBacharelato
Orixe e evolución da doutrina social
da Igrexa
Principios fundamentais da doutrina
social da Igrexa
1. Coñecer e valorar o contexto en
que nace e o ensino da doutrina
social da Igrexa.
2. Identificar a dignidade humana
como clave para unha convivencia
xusta entre os homes, diferenciándoa
dos recoñecementos que o Estado
realiza a través das leis.
3. Coñecer e aplicar os principios
fundamentais da doutrina social da
Igrexa a diversos contextos.
2.1.1. Identifica problemas sociais de
finais do século XIX. Estuda a súa
evolución ata a actualidade e analiza as
respuestas da doutrina social da Igrexa.
2.2.1. Elabora unha definición persoal
sobre os termos, legal, ético e
moral.Explica públicamente as diferenzas
entre os termos coa axuda de medios
audiovisuais.
2.3.1. Comprende e define con palabras
persoais o significado de ben común,
destino universal dos bens e
subsidiariedade. Aplica a situacións
concretas devanditos principios
xustificando o pensamento social da
Igrexa.
CL
CAA
CSC
CEC
CL
CD
CSC
CL
CAA
CSC
CEC
Bloque 3. Relación entre a razón, a ciencia e a fe
Formas de coñecemento ao longo da
historia cas que o ser humano descubre a
realidade e a verdade
Percorrido histórico das relacións entre a
ciencia e a fe
Vínculo indisoluble entre ciencia e ética
1. Coñecer e distinguir os diferentes
métodos utilizados pola persoa para
coñecer a verdade
2. Coñecer e aceptar con respecto os
momentos históricos de conflito entre a
ciencia e a fe, sabendo dar razóns
xustificadas da actuación da Igrexa.
3.1.1. Identifica , a través de fontes, os
diferentes métodos de coñecer a verdade na
filosofía, na teoloxía, na ciencia e a técnica.
Distingue qué aspectos da realidade permite
coñecer cada método
3.2.1. Recoñece con asombro e esfórzase por
comprender a orixe divina do cosmos e
distingue que non provén do caos ou o azar
3.2.2. Infórmase con rigor e debate
respectuosamente, sobre o caso de Galileo,
Servet, etc. Escribe a súa opinión, xustificando
razoadamente as causas e consecuencias de
ditos conflitos
CL
CMCT
CAA
CSC
CEC
CMCT
CAA
CL
CMCT
CSC
CEC
3. Ser consciente da necesidade de relación
entre ciencia e ética para que exista
verdadeiro progreso humano
3.3.1. Aprende, acepta e respecta que o criterio
ético nace do recoñecemento da dignidade
humana
3.3.2. Analiza casos e debate de maneira
razoada as consecuencias que se derivan do uso
da ciencia sin referencia ética
CAA
CSC
CEC
CL
CMCT
CSC
CEC
Bloque 4. A Igrexa xeneradora da cultura ao longo da historia
Significado do término e dimensións
da cultura
A vida monacal, fonte de cultura
1. Coñecer e comparar diferentes
acepcións do término cultura
2. Ser consciente que a persoa é
xeneradora de cultura
3. Caer na conta do cambio que o
monacato introduce na configuración
do tempo e do traballo
4.1.1. Estuda, analiza e define o concepto
de cultura en diferentes épocas e o
contrasta co carácter antropológico da
ensinanza da Igrexa
4.2.1. Identifica os elementos propios de
diversas culturas e elabora un material
audiovisual onde as compare críticamente
4.3.1 Coñece e respecta os trazos da vida
monástica. Identifica a súa influencia na
organización social e a vida laboral.
4.3.2. Valora o traballo dos monxes por
conservar a arte e a cultura grecolatina,
elaborando un material audiovisual no
que se recolla a síntese do seu estudo
CL
CAA
CEC
CL
CD
CSC
CEC
CSC
CAA
CEC
CL
CD
CAA
CEC
9. d Concrecións metodolóxicas
A normativa educativa derivada da LOMCE define metodoloxía didáctica como: «conxunto de estratexias, procedementos e accións organizadas
e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexiva, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos
suscitados.» (Real Decreto 1105/2014, de 26 de decembro). Neste sentido, a asignatura de Relixión Católica utilizará unha metodoloxía centrada
na persoa, que respectará os seguintes principios:
Recoñecemento do rol do docente. O docente é peza crave na elaboración da planificación, a elaboración e implementación de actividades
de aula axustadas ao grupo concreto que está ensinando, así como á avaliación do proceso. A súa formación e a súa responsabilidade no
acompañamiento do proceso de crecemento do estudante resulta, polo tanto, fundamental á hora de garantir o éxito do proceso de
aprendizaxe.
Adaptación ao ámbito emocional e cognitivo dos estudantes respectando o desenvolvemento psicoevolutivo propio de cada etapa. Esta
atención, centrada na persoa, permite combinar de xeito adecuado o concreto e o abstracto, o traballo individual e o grupal, o
manipulativo, experiencial e visual cos aspectos conceptuais.
Respecto polos ritmos e estilos de aprendizaxe dos estudantes. Non todos os estudantes son iguais, non todos aprenden á mesma
velocidade nin utilizan as mesmas estratexias. A atención á diversidad e o desenvolvemento da inclusión comeza na asunción deste
principio fundamental.
Consideración da dimensión humanista. Todas as aprendizaxes están ao servizo da formación humana. A materia de relixión, desde a súa
clave personalizadora, require que todo tipo de aprendizaxes, instrumentales, cognitivos, actitudinales, socio afectivos non sexan
considerados fin en si mesmo senón que estean ao servizo da formación integral do ser humano.
Respecto pola curiosidade e inquietudes dos estudantes. Consideración dos intereses e expectativas dos estudantes así como dos
coñecementos previos, de maneira que se garanta unha aprendizaxe significativa.
Seguimiento dos criterios de avaliación educativa. Para facilitar o cumprimento destes principios metodológicos aplicarase unha
avaliación continua, global e formativa ao longo do proceso de ensino e aprendizaxe; e sumativa ao final do proceso, de maneira que se
evalúe o nivel de logro alcanzado. A avaliación obxectiva garante unha valoración adecuada da dedicación, esforzo e rendemento de todos
os estudantes.
Desenvolvemento da aprendizaxe en equipo e/ou cooperativo. O estudo e reflexión do cristianismo, polo seu intrínseca dimensión
comunitaria, é unha materia adecuada para desenvolver o traballo en equipo e a aprendizaxe cooperativo.
Utilización educativa dos recursos tecnolóxicos. O ensino da relixión promueve a utilización da tecnoloxía da información e a
comunicación non só dun xeito instrumental, que resulte útil ao estudante na procura de información ou na resolución de problemas
suscitados na clase, senón procurando a súa integración na vida do suxeito e o seu uso ético. As redes sociais ou as ferramentas de
construción e manipulación de imaxes, por exemplo, son instrumentos que permiten novas formas de expresión da cultura e a identidade
persoal que hai que aprender a dominar.
9. e Materiais e recursos didácticos
Explicación por parte do profesora.
Libro de texto e material proporcionado polo departamento de Relixión.
Caderno do alumno.
Fichas de traballo do Departamento.
Documentos da Igrexa Católica (Encíclicas,Concilio Vaticano II,etc.)
Revistas, diarios, información do Terceiro Mundo.
Comentarios de texto (especialmente para 2º Bacharelato).
Películas, videos.
Internet na aula.
Exposición en paneis, murais.
Diversos recursos lúdicos (crucigramas, sopas de letras...)
Cancións e actividades musicais.
Xogos e dinámicas grupais.
Presentacións en Power-Point.
Exercicios de valores.
Bibliografía na Biblioteca do Instituto.
9.f Medidas de atención á diversidade
As medidas de atención á diversidade do departamento de relixión están orientadas a responder ás necesidades educativas concretas dos
estudantes e á consecución das competencias básicas e os obxectivos do curso.
Para atender á diversidade do alumnado e conseguir unha mellora dos seus resultados académicos o departamento elaborou unhas fichas de
traballo con actividades de reforzo e de ampliación para as diferentes unidades do libro do alumno.
9.g Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso
Lenda dos elementos transversais
CL Comunicación lingüística
CMCT Competencia matemática e competencias
básicas en ciencia e tecnoloxía
CD Competencia dixital
CAA Competencia aprender a aprender
CSC Competencias sociais e cívicas
SIEE Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor
CEC Conciencia e expresións culturais
Estándares de aprendizaxe CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
REB1.1.1 Reflexiona sobre acontecementos
mostrados nos medios de comunicación e emite
xuízos de valor sobre a necesidade de sentido.
X X X
REB1.2.1 Identifica e diferencia a diversidad de
respostas salvíficas que mostran as relixións.
X X X
REB1.3.1Descobre, a partir dun visionado que mostre
a inxustiza, a incapacidade da lei para fundamentar a
dignidade humana. Compara con textos eclesiales
que vinculan a dignidade do ser humano á súa
condición de creatura
X X X X
Estándares de aprendizaxe CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
REB1.3.2 Investiga, obtén datos estatísticos e analiza
sacando conclusións, comportamentos dos mozos que
defenden ou atentan contra a dignidade do ser
humano.
X X X X X X
REB1.4.1 Cualifica as respostas de sentido que ofrece
o ateísmo, agnosticismo ou laicismo e contrástaas coa
proposta de salvación que ofrecen as relixións.
X X X
REB2.2.1 Elabora unha definición persoal sobre os
términos, legal, ético e moral.
X X X
REB2.3.1 Comprende e define con palabras persoais
o significado de ben común, destino universal dos
bens e subsidiariedad. Aplica a situacións concretas
devanditos principios xustificando o pensamento
social da Igrexa
X X X X
REB3.2.1 Recoñece con asombro e esfórzase por
comprender a orixe divina do cosmos e distingue
que non provén do caos ou o azar.
X X
REB3.2.2 Infórmase con rigor e debate
respetuosamente, sobre o caso de Galileo, Servet,
etc. Escribe a súa opinión, xustificando ra
zonadamente as causase consecuencias de ditos
conflitos.
X X X X
Estándares de aprendizaxe CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
REB3.3.1 Aprende, acepta e respeta que o criterio
ético nace do recoñecemento da dignidade humana.
X X X
REB4.1.1 Estuda, analiza e define o concepto de
cultura en diferentes épocas e contrástao co carácter
antropológico do ensino da Igrexa.
X X X
REB4.2.1 Identifica os elementos propios de diversas
culturas e elabora un material audiovisual onde as
compare críticamente.
X X X X
REB4.3.1 Coñece e respecta os trazos da vida
monástica. Identifica a súa influencia na
organización social e a vida laboral.
X X X
REB4.3.2 Valora o traballo dos monxes por conservar
a arte e a cultura grecolatina, elaborando un material
audiovisual.
X X X X
9.h Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
Avaliación continua coa nota obtida en todos os traballos e actividades.
Nota nun rango 1-10 á que aportan as seguintes actividades:
1. TRABALLO PERSOAL E CADERNO DE CLASE DO ALUMNADO -30%
Corresponde á resolución de exercicios, toma de apuntamentos no caderno e lectura das diferentes leccións. Aspectos importantes na avaliación
do caderno son: calidade, acabado, creatividade, información, vocabulario, orden, presentación e limpeza. Ao comezo de curso facilitaráselle ao
alumnado unha rúbrica para avaliar o caderno.
2. ACTITUDE E INTERESE POLA MATERIA -30% Nota
Aspectos a ter en conta na nota son: participación do alumno no traballo da aula, a atención, o interese e a realización das tarefas da clase. Tamén
a actitude cara a materia e cara aos demais compañeiros, cumprindo as normas de respecto e boa educación.
3. PROBAS (ORAIS OU ESCRITAS) -30% Nota
Exames ( test ou convencionais), controis, traballos sobre dos contidos estudados.
4. TRABALLO EN EQUIPO -10%
Traballos en equipo.
Se ao final do trimestre o alumno/a non acada o 50 % da puntuación, fará unha proba de recuperación previa á entrega das notas.
Para avaliación dos estándares de aprendizaxe podemos fixarnos en tres aspectos: a temporalización, os axentes que avalían e as técnicas que
usamos.
1. Temporalización Avaliación ordinaria: ao longo do curso realizaranse tres avaliacións, unha por cada trimestre. A deste último coincidirá coa avaliación fina
ordinaria do mes de xuño.
Avaliación extraordinaria: estará baseada nos graos mínimos de consecución que constan nesta Programación Didáctica.
2. Axentes En canto ós axentes non somentes avalía o docente senón que teremos en conta a avaliación entre iguais.
3. Técnicas En canto ás técnicas van depender do estándar que se queira avaliar e agrupámolas en catro grandes bloques: observación na aula, producións
escritas e dixitais, intervencións orais e probas específicas. Estes instrumentos constitúen o soporte físico que se emprega para recoller a
información sobre as aprendizaxes esperadas do alumnado correspondentes aos procedementos de avaliación subliñados anteriormente:
Observación sistemática. Leva consigo a observación das actitudes manifestadas polo alumno e das súas respostas ás tarefas suxeridas a
cotío na aula. Comprobación de respecto aos compañeiros/as, á orde na clase, ao profesor/a, aos materiais propios e alleos. Valoración de
se o alumno acepta ou non os roles asignados, axuda a organizar o grupo, coopera nas tarefas comúns.
Producións do alumno: Expresión nun caderno de clase e/ou nun blog das actividades realizadas. Resolución de exercicios e prácticas
realizadas na clase. Elaboración de resumos, monografías,informes.
Expresións orais: Conversación co alumno para medir a súa implicación nos temas desenvolvidos na clase: valoración da súa creatividade
e investigación persoal. Valoración no diálogo do seu grado de interese pola materia, do seu comportamento, da integración cando o
traballo sexa en grupo. Participación positiva nas postas en común. Respecto ás quendas nos debates.
Probas específicas: probas tipo test e cuestionarios. (A verdadeiro ou falso, a encher espazos en branco, a aparellar e de selección
múltiple). Exposición de un tema. Interpretación de datos.
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB1.1.1 Reflexiona sobre acontecementos mostrados nos medios de comunicación e
emite xuízos de valor sobre a necesidade de sentido.
1 X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB1.2.1 Identifica e diferencia a diversidade de respostas salvíficas que mostran as
relixións.
1 X X
REB1.3.1 Descobre, a partir dun visionado que mostre a inxustiza, a incapacidade da lei
para fundamentar a dignidade humana. Compara con textos eclesiais que vinculan a
dignidade do ser humano á súa condición de criatura.
2 X X
REB1.3.2 Investiga, obtén datos estatísticos e analiza sacando conclusións,
comportamentos dos mozos que defenden ou atentan contra a dignidade do ser humano.
2 X
REB1.4.1 Cualifica as respostas de sentido que ofrece o ateísmo, agnosticismo ou
laicismo e contrástaas coa proposta de salvación que ofrecen as relixións.
3 X X
REB2.2.1 Elabora unha definición persoal sobre os términos, legal, ético e moral.
Explica públicamente as diferenzas entre os términos coa axuda de medios audiovisuais.
3 X X X
REB2.3.1 Comprende e define con palabras persoais o significado de ben común, destino
universal dos bens e subsidiariedad. Aplica a situacións concretas devanditos principios
xustificando o pensamento social da Igrexa.
2 X X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
REB3.1.1 Identifica, a través de fontes, os diferentes métodos de coñecer a verdade na
filosofía, a teoloxía, a ciencia e a técnica. Distingue que aspectos da realidade permite
coñecer cada método.
1 X X
REB3.2.1 Recoñece con asombro e esfórzase por comprender a orixe divina do cosmos e
distingue que non provén do caos ou o azar.
1 X X
REB3.2.2 Infórmase con rigor e debate respectuosamente, sobre o caso de Galileo,
Servet, etc. Escribe a súa opinión, xustificando razoadamente as causase consecuencias de
ditos conflitos.
1 X X
REB3.3.1 Aprende, acepta e respecta que o criterio ético nace do recoñecemento da
dignidade humana.
1 X X
REB4.1.1. Estuda, analiza e define o concepto de cultura en diferentes épocas e
contrástao co carácter antropolóxico do ensino da Igrexa.
2 X X X
REB4.2.1. Identifica os elementos propios de diversas culturas e elabora un material
audiovisual onde as compare criticamente. 3 X X
REB4.3.1 Coñece e respecta os trazos da vida monástica. Identifica a súa influencia na
organización social e a vida laboral.
1 X X
REB4.3.2 Valora o traballo dos monxes por conservar a arte e a cultura grecolatina, 1 X X
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo
consecución
Procedementos
e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na
aula
Traballo
individual
elaborando un material audiovisual no que se recolla a síntese do seu estudo
Grao de consecución dos estándares de aprendizaxe
1 Básico
2 Intermedio
3 Avanzado
10. Programación de Relixión. 2ºBacharelato
10.a Perfil competencial. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave
Competencias
clave
Nº CCL CMCCT CD CAA CSC CSIEE CEC
1 REB1.1.1 REB1.1.1 REB1.1.1
2 REB1.2.1 REB1.2.1 REB1.2.1 REB1.2.1
3 REB1.2.2 REB1.2.2
4 REB2.1.1 REB2.1.1 REB2.1.1
5 REB2.2.1 REB2.2.1 REB2.2.1 REB2.2.1
6 REB3.1.1 REB3.1.1 REB3.1.1 REB3.1.1 REB3.1.1
7 REB4.1.1 REB4.1.1 REB4.1.1
8 REB4.2.1 REB4.2.1 REB4.2.1
10.b Unidades didácticas
Nº Título da UD Trimestre
1
A identidade do ser humano. 1
2 O mundo actual e a bioética. 1
3 A doutrina social da Igrexa e as súas implicacións no traballo, as
relacións internacionais e a economía
2
4 As achegas dos investigadores cristiáns a ciencia e a técnica no
contexto actual.
2
5 A acción evanxelizadora da Igrexa e a promoción dos dereitos
humanos.
3
6
A expresión da fe xenera beleza a través do arte. 3
10.c Distribución do currículo en unidades didácticas
Relixión. 2ºBacharelato
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Relixión. 2ºBacharelato
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe
Bloque 1. Antropoloxía cristiá
A identidade do ser humano
O mundo actual e a cuestión bioética
1. Recoñecer e respectar o carácter
sexuado da persoa e a súa
importancia para construir a súa
identidade.
2. Comprender e respectar os
principios fundamentais da Igrexa
respeto á vida.
1.1.1. Comprende e respecta o significado
bíblico da afirmación “home e muller
creounos”.
1.2.1. Coñece e explica os diferentes
problemas bioéticos relacionados coa
orixe, o desenvolvemento e o final da
vida.
1.2.2. Posúe argumentos para defender ou
dar razón dende a posición cristiá ante
situacións reais ou supostas que se
propoñan na aulas
CL
CSC
CEC
CL
CMCT
CSIEE
CEC
CL
CSC
Bloque 2. Doutrina social da Igrexa
A persoa, a vida, o traballo, as
relacións internacionais e a
economía á luz da doutrina eclesial
1. Recoñecer e apreciar o cambio que
a doutrina social da Igrexa outorga á
persoa e a vida.
2. Deducir as consecuencias que
implica a doutrina social da Igrexa no
traballo, as relacións internacionais e
a economía.
2.1.1. Descubre, valora e justifica o
sentido humanizador que ten o traballo.
2.2.1. Propón proxectos ou solucións que
poderían levarse a cabo nas políticas
nacionais ou internacionais para facer o
mundo máis humano.
CL
CSC
CEC
CL
CAA
CSC
CSIEE
Bloque 3. Relacións entre a razón, a ciencia e a fe
As achegas dos
investigadores cristiáns á
ciencia e a técnica no
contexto actual.
1. Recoñecer o valor social
das achegas feitas polos
investigadores cristiáns
3.1.1. Selecciona, estuda e expón a biografía dun
investigador cristiá resaltando as súas aportacións o ámbito
da ciencia e a técnica.
CL
CMCT
CAA
CSC
CEC
Bloque 4. A Igrexa xeneradora da cultura ao longo da historia
A acción evanxelizadora da
Igrexa e a promoción
dos dereitos humanos
A expresión da fe xenera
beleza a través da arte
1. Recoñecer os esforzos que
a Igrexa realizou ao longo da
historia para que se respecte
a dignidade do ser humano e
os seus dereitos.
2. Comprender que algunhas
creacións culturais son
expresión da fe.
4.1.1. Nomea e explica situacións históricas nas que a
Igrexa defendeu con radicalidade o home e xustifica a
elección realizada
4.2.1. Selecciona obras de arte, investiga sobre o autor e
descubre o seu sentido relixioso. Confecciona un material
creativo que permita coñecer a eses artistas.
CL
CSC
CD
CSIEE
CEC
10.d Concrecións metodolóxicas
A normativa educativa derivada da LOMCE define metodoloxía didáctica como: «conxunto de estratexias, procedementos e accións organizadas
e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexiva, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos
suscitados.» (Real Decreto 1105/2014, de 26 de decembro). Neste sentido, a asignatura de Relixión Católica utilizará unha metodoloxía centrada
na persoa, que respectará os seguintes principios:
Recoñecemento do rol do docente. O docente é peza crave na elaboración da planificación, a elaboración e implementación de actividades
de aula axustadas ao grupo concreto que está ensinando, así como á avaliación do proceso. A súa formación e a súa responsabilidade no
acompañamiento do proceso de crecemento do estudante resulta, polo tanto, fundamental á hora de garantir o éxito do proceso de
aprendizaxe.
Adaptación ao ámbito emocional e cognitivo dos estudantes respectando o desenvolvemento psicoevolutivo propio de cada etapa. Esta
atención, centrada na persoa, permite combinar de xeito adecuado o concreto e o abstracto, o traballo individual e o grupal, o
manipulativo, experiencial e visual cos aspectos conceptuais.
Respecto polos ritmos e estilos de aprendizaxe dos estudantes. Non todos os estudantes son iguais, non todos aprenden á mesma
velocidade nin utilizan as mesmas estratexias. A atención á diversidad e o desenvolvemento da inclusión comeza na asunción deste
principio fundamental.
Consideración da dimensión humanista. Todas as aprendizaxes están ao servizo da formación humana. A materia de relixión, desde a súa
clave personalizadora, require que todo tipo de aprendizaxes, instrumentales, cognitivos, actitudinales, socio afectivos non sexan
considerados fin en si mesmo senón que estean ao servizo da formación integral do ser humano.
Respecto pola curiosidade e inquietudes dos estudantes. Consideración dos intereses e expectativas dos estudantes así como dos
coñecementos previos, de maneira que se garanta unha aprendizaxe significativa.
Seguimiento dos criterios de avaliación educativa. Para facilitar o cumprimento destes principios metodológicos aplicarase unha
avaliación continua, global e formativa ao longo do proceso de ensino e aprendizaxe; e sumativa ao final do proceso, de maneira que se
evalúe o nivel de logro alcanzado. A avaliación obxectiva garante unha valoración adecuada da dedicación, esforzo e rendemento de todos
os estudantes.
Desenvolvemento da aprendizaxe en equipo e/ou cooperativo. O estudo e reflexión do cristianismo, polo seu intrínseca dimensión
comunitaria, é unha materia adecuada para desenvolver o traballo en equipo e a aprendizaxe cooperativo.
Utilización educativa dos recursos tecnolóxicos. O ensino da relixión promueve a utilización da tecnoloxía da información e a
comunicación non só dun xeito instrumental, que resulte útil ao estudante na procura de información ou na resolución de problemas
suscitados na clase, senón procurando a súa integración na vida do suxeito e o seu uso ético. As redes sociais ou as ferramentas de
construción e manipulación de imaxes, por exemplo, son instrumentos que permiten novas formas de expresión da cultura e a identidade
persoal que hai que aprender a dominar.
10.e Materiais e recursos didácticos
Explicación por parte do profesora.
Libro de texto e material proporcionado polo departamento de Relixión.
Caderno do alumno.
Fichas de traballo do Departamento.
Documentos da Igrexa Católica (Encíclicas,Concilio Vaticano II,etc.)
Revistas, diarios, información do Terceiro Mundo.
Comentarios de texto (especialmente para 2º Bacharelato).
Películas, videos.
Internet na aula.
Exposición en paneis, murais.
Diversos recursos lúdicos (crucigramas, sopas de letras...)
Cancións e actividades musicais.
Xogos e dinámicas grupais.
Presentacións en Power-Point.
Exercicios de valores.
Bibliografía na Biblioteca do Instituto.
10.f Medidas de atención á diversidade
As medidas de atención á diversidade do departamento de relixión están orientadas a responder ás necesidades educativas concretas dos
estudantes e á consecución das competencias básicas e os obxectivos do curso.
Para atender á diversidade do alumnado e conseguir unha mellora dos seus resultados académicos o departamento elaborou unhas fichas de
traballo con actividades de reforzo e de ampliación para as diferentes unidades do libro do alumno.
10.g Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso
Lenda dos elementos transversais
CL Comunicación lingüística
CMCT Competencia matemática e competencias
básicas en ciencia e tecnoloxía
CD Competencia dixital
CAA Competencia aprender a aprender
CSC Competencias sociais e cívicas
SIEE Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor
CEC Conciencia e expresións culturais
Estándares de aprendizaxe CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
REB1.1.1 Comprende e respecta o significado
bíblico da afirmación “home e muller
creounos”.
X X X X
REB1.2.1 Coñece e explica os diferentes
problemas bioéticos relacionados coa orixe, o
desenvolvemento e o final da vida.
X X X X
REB1.2.2 Posúe argumentos para defender ou
dar razóns dende a posición cristiá ante
situacións reais ou supostas que se propoñen
na aula.
X X
REB2.1.1 Descubre, valora e xustifica o
sentido humanizador que ten o traballo.
X X
REB2.2.1 Propón proxectos ou solución que
poderían levarse a cabo nas políticas nacionais
ou internacionais para facer o mundo máis
humano.
X X X X
REB3.1.1 Selecciona, estuda e expón a
biografía dun investigador cristiá resaltando as
súas aportacións o ámbito da ciencia e a
X X X X X
Estándares de aprendizaxe CL CMCT CD CAA CSC SIEE CEC
técnica.
REB4.1.1 Nomea e explica situacións
históricas nas que a Igrexa defendeu o home e
xustifica a elección realizada.
X X X
REB4.2.1Selecciona obras de arte, investiga
sobre o autor e descubre o seu sentido
relixioso. Confecciona un material creativo
que permita coñecer a eses artistas.
X X X
10.h Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
Avaliación continua coa nota obtida en todos os traballos e actividades.
Nota nun rango 1-10 á que aportan as seguintes actividades:
1. TRABALLO PERSOAL E CADERNO DE CLASE DO ALUMNADO -30%
Corresponde á resolución de exercicios, toma de apuntamentos no caderno e lectura das diferentes leccións. Aspectos importantes na avaliación
do caderno son: calidade, acabado, creatividade, información, vocabulario, orden, presentación e limpeza. Ao comezo de curso facilitaráselle o
alumnado unha rúbrica para avaliar o caderno.
2. ACTITUDE E INTERESE POLA MATERIA -30%
Aspectos a ter en conta na nota son: participación do alumno no traballo da aula, a atención, o interese e a realización das tarefas da clase. Tamén
a actitude cara á materia e cara aos demais compañeiros, cumprindo as normas de respecto, boa educación e convivencia.
3. PROBAS (ORAIS OU ESCRITAS) -30%
Exames ( test ou convencionais), controis, traballos sobre dos contidos estudados.
4. TRABALLO EN EQUIPO -10%
Traballos en equipo.
Se ao final do trimestre o alumno/a non acada o 50 % da puntuación, fará unha proba de recuperación previa á entrega das notas.
Para avaliación dos estándares de aprendizaxe podemos fixarnos en tres aspectos: a temporalización, os axentes que avalían e as técnicas que
usamos.
1. Temporalización Avaliación ordinaria: ao longo do curso realizaranse tres avaliacións, unha por cada trimestre. A deste último coincidirá coa avaliación fina
ordinaria do mes de xuño.
Avaliación extraordinaria: estará baseada nos graos mínimos de consecución que constan nesta Programación Didáctica.
2. Axentes En canto ós axentes non somentes avalía o docente senón que teremos en conta a avaliación entre iguais.
3. Técnicas En canto ás técnicas van depender do estándar que se queira avaliar e agrupámolas en catro grandes bloques: observación na aula, producións
escritas e dixitais, intervencións orais e probas específicas. Estes instrumentos constitúen o soporte físico que se emprega para recoller a
información sobre as aprendizaxes esperadas do alumnado correspondentes aos procedementos de avaliación subliñados anteriormente:
Observación sistemática. Leva consigo a observación das actitudes manifestadas polo alumno e das súas respostas ás tarefas suxeridas a
cotío na aula. Comprobación de respecto aos compañeiros/as, á orde na clase, ao profesor/a, aos materiais propios e alleos. Valoración de
se o alumno acepta ou non os roles asignados, axuda a organizar o grupo, coopera nas tarefas comúns.
Producións do alumno: Expresión nun caderno de clase e/ou nun blog das actividades realizadas. Resolución de exercicios e prácticas
realizadas na clase. Elaboración de resumos, monografías,informes.
Expresións orais: Conversación co alumno para medir a súa implicación nos temas desenvolvidos na clase: valoración da súa creatividade
e investigación persoal. Valoración no diálogo do seu grado de interese pola materia, do seu comportamento, da integración cando o
traballo sexa en grupo. Participación positiva nas postas en común. Respecto ás quendas nos debates.
Probas específicas: probas tipo test e cuestionarios. (A verdadeiro ou falso, a encher espazos en branco, a aparellar e de selección
múltiple). Exposición de un tema. Interpretación de datos.
Estándares de aprendizaxe Grao
mínimo consecución
Procedementos
e instrumentos de avaliación
Proba escrita Observación na aula Traballo
individual
REB1.1.1 Comprende e respecta o significado bíblico da afirmación “home e muller creounos”
1 X X
REB1.2.1 Coñece e explica os diferentes problemas bioéticos relacionados coa orixe, o
desenvolvemento e o final da vida.
1 X X X
REB1.2.2 Posúe argumentos para defender ou dar razón dende a posición cristiá ante situacións
reais ou supostas que se propoñan na aula.
2 X X
REB2.1.1 Descubre, valora e xustifica o sentido humanizador que ten o traballo 1 X X
REB2.1.1 Propón proxectos ou solucións que poderían levarse a cabo nas políticas nacionais ou
internacionais para facer o mundo máis humano.
1 X X
REB3.1.1 Selecciona, estuda e expón a biografía dun investigador cristiá resaltando as súas
achegas o ámbito da ciencia e a técnica.
1 X X X
REB4.1.1 Nomea e explica situacións históricas nas que a Igrexa defendeu o home e xustifica a
elección realizada.
1 X X X
REB4.2.1 Selecciona obras de arte, investiga sobre o autor e descubre o seu sentido relixioso.
Confecciona un material creativo que permita coñecer a eses artistas.
2 X X X
Estándares de aprendizaxe Grao mínimo
consecución
Procedementos e instrumentos
de avaliación
Proba escrita Observación na aula Traballo individual
REB4.2.1. Identifica os elementos propios de diversas culturas e elabora un material audiovisual
onde as compare críticamente.
2 X X X
REB4.3.1 Coñece e respecta os trazos da vida monástica. Identifica a súa influencia na
organización social e a vida laboral.
2 X X X
REB4.3.2 Valora o traballo dos monxes por conservar a arte e a cultura grecolatina, elaborando un
material audiovisual no que se recolla a síntese do seu estudo
2 X X
11. Deseño da avaliación inicial e medidas individuais ou colectivas que se poidan adoptar como
consecuencia dos seus resultados
Realizarase unha proba escrita ou oral a principio de curso para coñecer as competencias coas que chega o alumno.
Os contidos desa proba serán os axeitados aos contidos mínimos do curso anterior.
Esta proba terá soamente un carácter informativo e non terá validez para a cualificación final.
Á hora de planificar as medidas de atención á diversidade e inclusión temos que recoller, en primeiro lugar, diversa información sobre cada grupo
de alumnos e alumnas; como mínimo debe coñecerse a relativa a:
Descrición do grupo:
• O número de alumnos e alumnas.
• O funcionamento do grupo (clima da aula, nivel de disciplina, atención...).
• As fortalezas que se identifican no grupo en canto ó desenvolvemento de contidos curriculares.
• As necesidades que se puideran identificar; convén pensar nesta fase en cómo se poden abordar (planificación de estratexias
metodolóxicas, xestión da aula, estratexias de seguimento da eficacia de medidas, etc.).
• Os aspectos que se deben ter en conta ao agrupar aos alumnos e ás alumnas para os traballos cooperativos.
• Os tipos de recursos que se necesitan adaptar ao nivel xeral para obter un logro óptimo do grupo.
Esta información obterase mediante a observación do grupo durante as primeiras semanas de clase.
A avaliación inicial facilítanos non só coñecemento acerca do grupo como conxunto, senón que tamén nos proporciona información acerca de
diversos aspectos individuais dos estudantes:
Necesidades individuais
• Identificar ós alumnos ou ás alumnas que necesitan un maior seguimento ou personalización de estratexias no seu proceso de
aprendizaxe. (Débese ter en conta a aquel alumnado con necesidades educativas, con altas capacidades e con necesidades non
diagnosticadas, pero que requiran atención específica por estar en risco, pola historia familiar, etc.).
• Saber as medidas organizativas a adoptar. (Planificación de reforzos, xestión de tempos grupais para favorecer a intervención
individual).
• Establecer conclusións sobre as medidas curriculares que se vaian a adoptar, así como sobre os recursos que se van a empregar.
Esta outra información obterase mediante a observación directa de cada individuo na aula, do traballo individual realizado durante ese
período e, de considerarse necesaria, dunha proba escrita.
12. Organización dos procedementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos
necesarios en determinadas materias, no caso do bacharelato
No Bacharelato, para coñecer a situación do alumno procederemos así:
Unha proba de comprensión dun texto bíblico para verificar a comprensión de contidos.
Unha presentación do alumno dun tema escollido ao chou (dos contidos mínimos de relixión na ESO) para verificar a capacidade de presentar
información e defensa dun tema.
Unha redacción dun pequeno ensaio para valorar a capacidade de expresión escrita do alumno, tamén a súa habilidade para desenvolver un
argumento coherente, o uso de referencias e a súa avaliación crítica de ideas.
13 .Organización das actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes
Se un alumno con Relixión Católica se atopara nesa situación terá, no momento que el elixa, unha proba que constará de
preguntas e cuestións axeitadas aos obxectivos e contidos mínimos correspondentes ó curso que non teña superado así como aos criterios e
instrumentos de avaliación desta programación. Segundo o criterio do profesor poderase substituír a proba pola entrega dun traballo
relacionado cos temas correspondentes.
No caso de que non aprobe terá un exame a final de curso.
Os materiais de reforzo para a materia pendente serán os propios do nivel e curso no que estivese matriculado o alumno. Neses materiais,
este departamento poderá establecer outros materiais de reforzo se o estima oportuno para acadar os obxectivos.
A. Se un alumno ten pendente a Relixión Católica do curso anterior e sigue cursándoa, valorarase no primeiro trimestre se o alumno
vai acadando os contidos mínimos co rendemento no actual curso. Esa valoración será mediante unha proba escrita ou oralmente
mediante preguntas no desenvolvemento das clases habituais. Se o alumno non acadara os obxectivos mínimos ao longo do curso
poderá optar por realizar unha nova proba de pendentes en Setembro.
B. No caso de que o alumno non siga cursando a materia de Relixión realizará, coincidindo coa primeira avaliación, unha proba
axeitada ós contidos mínimos. Se non a supera terá, a final de curso, outra proba ou entrega de traballos relacionados cos temas
correspondentes.
En calquera caso os plans para a superación serán os propios do nivel que lle quedou pendente ao alumno. E a avaliación terá carácter
continuo sendo sumamente importante o interese que mostre o alumno.
Se un alumno con Relixión Católica se atopara nesa situación terá, no momento que el elixa, unha proba que constará de preguntas e
cuestións axeitadas aos obxectivos e contidos mínimos correspondentes ó curso que non teña superado así como aos criterios e
instrumentos de avaliación desta programación. Segundo o criterio do profesor poderase substituír a proba pola entrega dun traballo
relacionado cos temas correspondentes.
No caso de que non aprobe terá un exame a final de curso.
Os materiais de reforzo para a materia pendente serán os propios do nivel e curso no que estivese matriculado o alumno. Neses materiais,
este departamento poderá establecer outros materiais de reforzo se o estima oportuno para acadar os obxectivos.
C. Se un alumno ten pendente a Relixión Católica do curso anterior e sigue cursándoa, valorarase no primeiro trimestre se o alumno
vai acadando os contidos mínimos co rendemento no actual curso. Esa valoración será mediante unha proba escrita ou oralmente
mediante preguntas no desenvolvemento das clases habituais. Se o alumno non acadara os obxectivos mínimos ao longo do curso
poderá optar por realizar unha nova proba de pendentes en Setembro.
D. No caso de que o alumno non siga cursando a materia de Relixión realizará, coincidindo coa primeira avaliación, unha proba
axeitada ós contidos mínimos. Se non a supera terá, a final de curso, outra proba ou entrega de traballos relacionados cos temas
correspondentes.
En calquera caso os plans para a superación serán os propios do nivel que lle quedou pendente ao alumno. E a avaliación terá carácter
continuo sendo sumamente importante o interese que mostre o alumno.
Aqueles alumnos que non superaron a materia no curso anterior realizarán actividades de recuperación propostas polo departamento que serán
entregadas na data indicada.
No mes de maio os alumnos que non superen as actividades realizarán unha proba escrita.
14. Plan de atención ao alumnado repetidor
1. O alumno repetidor na ESO terá, na materia de Relixión Católica, o mesmo programa e tratamento que calquera outro alumno do
grupo habitual no que o alumno estea integrado.
15. Contribución ao plan lector
A continuación propóñense algunhas actividades para fomentar hábitos de lectura e potenciar a expresión oral e escrita.
Na aula:
a. Lectura de parte dun libro polo profesor en voz alta e invitar os alumnos a que prosigan eles ca lectura de forma silenciosa. Unha vez
rematado o libro os alumnos realizarán unha ficha de lectura.
b. En datas sinaladas (Nadal, Semana Santa, día escolar da Paz, día dos dereitos do Neno…) seleccionaranse libros ou textos que estean
relacionados con esas datas e cada clase realizará actividades que poidan ser expostas o resto de compañeiros (exposición de debuxos,
“collages”, elaboración de elementos que representan a historia….).
c. Qué pasaría se? Plantéxanse interrogantes sobre situacións inverosímiles. Por exemplo, qué pasaría si foses Deus?
d. Debates sobre dilemas morais.
Na biblioteca:
Levar os alumnos á biblioteca para que busquen bibliografía sobre un tema proposto pola profesora. Unha vez seleccionada a profesora entregará
un cuestionario para completar.
Actividade fora do centro (por exemplo no casco histórico de Santiago de Compostela)
Nome da actividade: Perdido na Catedral.
Descrición da actividade:
1. PERDIDO NA CATEDRAL
INTRODUCIÓN
A actividade consiste en atopar un libro, entre tres seleccionados, nos arredores da Catedral de Santiago de Compostela. A actividade realizase en
grupos de tres alumnos.
OBXECTIVOS
Fomento do hábito de lectura.
Espertar o interese polo entorno cultural e artístico.
Fomentar o traballo en grupo.
DESTINATARIOS
Alumnado de primeiro ciclo da ESO.
DESCRICIÓN DA ACTIVIDADE
O desenvolvemento da actividade consta de dúas fases:
Descubrir o título do libro. Prepáranse 7-8 pistas en forma de xogos de enxeño, descifrar mensaxes, busca nun plano, probas de rúas....,
para descubrir o título do libro en cuestión.
Atopar o libro nos arredores da Catedral. O libro está perdido e para atopalo os equipos teñen que seguir unha serie de pistas escondidas
nos monumentos máis significativos do casco histórico de Santiago. A modo de exemplo: comezamos o percorrido na Praza do Obradoiro
e pedímoslles os grupos que identifiquen unha estatua ecuestre nalgún dos edificios que están preto, como o Pazo de Raxoi, Hostal dos
Reis Católicos e Colexio de San Xerome. O nome deste personaxe (....) está moi relacionado co lugar onde se atopa o noso libro (....).
16. Contribución ao plan TIC
A continuación propóñense algunhas actividades:
1. En parella, ou individualmente, realizar investigación de temas propostos pola profesora manexando información en internet e elaborar un
informe para presentalo á clase no que se reflicta a información conseguida.
2. Consultar en internet a web da Consellería de Cultura ou da Dirección Xeral de Patrimonio e elaborar un breve informe e un mural sobre
patrimonio cultural e artístico do cristianismo e as relixións da localidade na que se vive.
3. Saber localizar nalgún buscador de internet noticias e imaxes de todo o mundo relacionadas coa fame, a escravitude, a emigración, etc.
4. Consultar e analizar diferentes webs católicas para aprender a desenvolver a espiritualidade a fe cristiás desde as TIC.
17. Contribución ao plan de convivencia
Na contribución ó Plan de convivencia esta materia de Relixión Católica ten moitísimo que aportar desde os valores que promove.
En todo momento seguirá as pautas do Plan de Convivencia do Centro así como as indicacións do Departamento de Orientación e das
Titorías.Independentemente diso traballará constantemente aspectos propios da educación para a Paz, o respecto da Natureza, a solidariedade e
todos aqueles indicadores xa reflectidos na programación de valores.
Ademais sempre esixirá:
Asistencia puntual e diaria ás clases.
Asistencia ó Centro cos materiais necesarios para as clases.
Respecto para as persoas que teñen crenzas distintas.
Diálogo cos que pensan de xeito diverso.
Colaboración para a realización das tarefas propostas polo profesorado.
Colaboración para a modificación da conduta do alumno ou alumna e seguimento nos cambios que se produzan.
Rexeitamento pacífico de todo tipo de violencia.
Escoitar para entender.
Compartir cos demais.
Respecto ós compañeiros e a todo o persoal do Centro.
Non permisión de actitudes racistas nin sexistas.
Moderación consumista e coidado da hixiene persoal.
18. Actividades complementarias e extraescolares
As actividades realizaranse sempre en coordinación co Departamento de Actividades Extraescolares que, no noso Centro, está baixo a
supervisión de Vicedireción. Por iso a temporalización de cada actividade concreta farase co Plan que ha de establecerse nos primeiros días de
clase cando se teñan os datos concretos de cada grupo e de outras materias e que ha de ser aprobado polo Consello Escolar do Centro.Valorarase
coa Xefatura de Estudos a oportunidade de dar, ou non, participación ós alumnos que teñan sido apercibidos por mal comportamento.
PROPOSTA DE ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS DO DEPARTAMENTO DE RELIXIÓN
1º e 2º ESO: visita á cidade histórica, as cubertas da Catedral, e o Museo de Terra Santa de Santiago.
2º ESO: visita ós conventos de clausura e o Museo das Peregrinacións de Santiago. Realización dun tramo do Camiño de Santiago.
3º ESO: visita á cidade histórica de Pontevedra e o Mosteiro de Poio. Realización dun tramo do Camiño de Santiago.
4º ESO: visita ó Mosteiro de Celanova e á cidade de Ourense.
1º e 2º BAC: visita á cidade de Roma cos alumnos de Relixión.
1º BAC: visita o Mosteiro de San Francisco de Santiago.
PROPOSTA DE ACTIVIDADES DO GRUPO SOLIDARIO
Realizaranse diferentes actividades tendo coma referentes os seguintes días:
20 de novembro: día dos dereitos da infancia.
30 de xaneiro: día escolar pola paz e a non violencia.
12 de febreiro: menores soldado.
14 de febreiro: día dos namorados.
8 de marzo: día para os dereitos das mulleres.
5 de xuño: día mundial do medio ambiente.
19. Indicadores de logro para avaliar o proceso do ensino e a práctica docente
19.1 Indicadores de logro para avaliar o proceso do ensino
Escala
1 2 3
1. O nivel de dificultade foi adecuado ás características do alumnado.
2. Conseguiuse a participación activa de todo o alumnado.
3. Conseguiuse motivar a todo o alumnado.
4. Contouse co apoio e coa implicación das familias no traballo do alumnado.
5. Mantívose un contacto periódico coa familia por parte do profesorado.
6. Adoptáronse as medidas adecuadas para atender ao alumnado con NEAE.
7. Atendeuse adecuadamente á diversidade do alumnado.
8. Usáronse distintos instrumentos de avaliación.
9. Valorouse adecuadamente o traballo do alumnado na aula.
19.2 Indicadores de logro para avaliar a práctica docente
Escala
1 2 3
1. Como norma xeral, fanse explicacións xerais para todo o alumnado.
2. Ofrécense a cada alumno/a as explicacións individualizadas que precisa.
3. Elabóranse actividades atendendo á diversidade.
4. Elabóranse probas de avaliación adaptadas ás necesidades do alumnado con
NEAE.
5. Utilízanse distintas estratexias metodolóxicas en función dos temas a tratar.
6. Poténcianse estratexias de animación á lectura.
7. Poténcianse estratexias tanto de expresión como de comprensión oral e
escrita.
8. Incorpóranse as TIC aos procesos de ensino – aprendizaxe.
9. Ofrécense ao alumnado de forma rápida os resultados das probas / traballos,
etc.
10. Analízanse e coméntanse co alumnado os aspectos máis significativos
derivados da corrección das probas, traballos, etc.
11. Avalíase a eficacia dos programas de apoio, reforzo, recuperación,
ampliación...
20 Mecanismos de revisión, avaliación e modificación da programación didáctica
20.1 Periodicidade coa que se revisará a programación
En reunións de carácter mensual realizarase un seguimento da programación didáctica . Ao finalizar o curso, nunha reunión do departamento,
farase unha análise dos resultados e os posibles cambios na programación cara o curso seguinte. Indicadores de avaliación da programación
didáctica.
Escala
1 2 3
1. Adecuación do deseño das unidades didácticas a partir dos elementos do
currículo.
2. Adecuación da secuenciación e da temporalización das unidades didácticas.
3. Adecuación dos mínimos esixibles para superar a materia.
4. Vinculación de cada estándar a un ou varios instrumentos para a súa avaliación.
5. Adecuación da metodoloxía empregada.
6. Adecuación dos materiais e recursos didácticos utilizados.
7. Adecuación das medidas de atención á diversidade.
8. Asociación dos estándares cos elementos transversais.
9. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación.
10. Adecuación dos criterios establecidos para a cualificación.
11. Adecuación dos criterios establecidos para a promoción.
12. Adecuación do deseño da avaliación inicial.
13.Adecuación do procedemento de acreditación de coñecementos previos [Só para
determinadas materias de 2º de bacharelato].
14. Adecuación dos criterios establecidos para o seguimento e avaliación de
materias pendentes.
15. Adecuación dos programas de apoio, recuperación, etc.
16. Contribución desde a materia ao plan de lectura do centro.
17. Contribución desde a materia ao plan de convivencia do centro.
18. Grao de integración das TIC no desenvolvemento da materia.
19. Grao de desenvolvemento das actividades complementarias e extraescolares
previstas.
20. Adecuación do seguimento e da revisión da programación ao longo do curso.
M. Inés López Blanco
Xefa do Departamento de Relixión
Santiago 26 de Setembro de 2019
Top Related