Download - Luce Irigaray Entrevista La Jornada

Transcript
  • 5/4/2015 ARTICULOS

    http://www.jornada.unam.mx/1999/08/02/irigaray.htm 1/6

    DESPECULUMAENTREORIENTEYOCCIDENTE:

    LUCEIRIGARAY,25AOSDEFILOSOFAFEMINISTADELADIFERENCIA(*)

    Entrevistaexclusiva

    JuandeAvila

    LuceIrigaray,quiennacienBlgicayresideenPars,esunadelasmsgrandespensadorasyfilsofasdelfeminismodeladiferencia.DesdesulibroSpeculum,publicadoen1974,sucrticaalaculturapatriarcalmonosexuadahasidocentralparaunpensamientoyunhacerdelmundoquerompalaideadelvarncomoelneutrouniversalycontenedordelgnerofemenino.Suprofusareflexinfilosfica,orientadasiemprealsermujerenestaculturayalabsquedadecondicionesparaeldesarrollodeuna"subjetividadfemeninaautnoma",haabarcadoanlisisdelasrelaciones,dellenguaje,delderecho,delahistoria,delasexualidad,delacreatividadydelaesttica.EnentrevistaexclusivaparaTripleJornada,realizadaensudepartamentoparisino,estafilsofa,psicoanalista,investigadora,escritora,conferencistayluchadoraporunasociedadcapazdecontenerdiferenciadamentealosdosgneros,habladelasconstantesdesuobra,aportasunuevavisinsobrelavirginidadfemenina,sobrelanecesidadderefundarlafamiliabasadaenunreconocimientoentrehombreymujercomopersonascivilesynoslocomoidentidadesnaturalesycriticaalasfeministasquehanabandonadosusobjetivosy"hastaaellasmismas"porhacerunacarrera.ElloenelcontextodesultimolibroEntreOrientetOccidentpublicadoesteaoenFranciaporEdicionesGrassetyansintraduccinalespaol.

    TripleJornada.Cmohasidolaevolucindesupensamientodesdesuprimeraobra,Speculum,pasandoporEtreDeux(SerDos)yahoraEntre

  • 5/4/2015 ARTICULOS

    http://www.jornada.unam.mx/1999/08/02/irigaray.htm 2/6

    OrientetOccident.

    LuceIrigaray.Miobraescritasedesarrollaarazndeunlibroporao,lamayorpartedestoshansidotraducidosalingls,italiano,espaol,alemnyjapons.Tresintencionesorganizaneldesarrollodemipensamiento:lacrticadeunaculturadesujetonico,elmasculinoladefinicindeparmetrosquepermitanlaconstitucindeunasubjetividadfemeninaautnoma,ylabsquedadecondicionesdeposibilidadfilosficas,lingsticas,polticasdeunaculturadedossujetosnosometidosunoalotro.Aunqueeldesarrollodelaobraesciertamentecronolgico(7485,deSpeculumaParlernestjamaisneutre8592,deParlernestjamaisneutreaJaimetoiy9297deJaimetoiaEtredeux),estasdiferentesdimensionesintervienenconfrecuenciaenelmismolibro.Esdecir,yaesposibleencontrarenSpeculumelproyectorealizadoenEtreDeux.

    T.J.EnsulibroEntreOrientetOccident,derecientepublicacinaquenFrancia,usteddaungiroasupensamientoydestinagranpartedesusreflexionesalaculturadelcercanoylejanoOriente.

    LI.AlgunosdelosltimosfilsofosoccidentaleshanvolteadohaciaelOrienteparabuscarallelementosolvidadosenlatradicinoccidental.Aslohehechoyomisma,leyendoaNietzscheyaHeidegger,porejemplo.Porotrolado,abordesteregresoalOrientecuando,despusdesufrirunaccidentedeauto,semeaconsejlaprcticadelyoga.Elmaestroquemeinicilohizotambinenlecturasacordesconlaprctica.DeestamaneradescubrtextostradicionalesdeculturasdellejanoycercanoOriente,enlascualesencontrunmododepensardiferentealhabitualenOccidente,elcualmeparecequecorrespondeaciertonmerodemisdeseos:unpensamientomsencarnado,expresinmscercanaalarealidadyallenguajepotico,sabiduramsatentaalaidentidadfemeninaymsrespetuosadelcosmos.Intentoasestablecer,orestablecer,puentesentrelastradicionesdelOrienteydelOccidente,perodemaneradiferentealadelosfilsofosoccidentales:miacercamientoestligadoaunaprcticayaunalecturadelostextostradicionalesdeesasculturasdelascualeshablanpocolosfilsofosdeOccidente.

    T.J.EnEntreOrientetOccidentustedhabladeenseanzasespiritualesnuevasaprendidasdelasculturasorientales.

    LI.Deesasculturas,aprend,enefecto,queespiritualidadypensamientonoseseparanennuestratradicin,diramos:filosofayreliginnoseseparan,peroenlasculturasnooccidentales,setratadeunaespiritualidadbastantediferente,quecadaunoestinvitadoapracticarrespetandolosritmosdesucuerpo,losritmosdeluniverso.Unaculturadelarespiracin,

  • 5/4/2015 ARTICULOS

    http://www.jornada.unam.mx/1999/08/02/irigaray.htm 3/6

    delaliento,permite,porotraparte,uniresosdosaspectosdelmundonatural.EnOccidente,lafilosofanosenseaqueelhombreesunanimaldotadodelenguajeenOriente,elhumanorealizadoaparecemsbiencomocapazdedominarsualientoy,atravsdeestadominacin,despertarytransfigurarpocoapocolamateriadelacualesthecho,ladelmundoasualrededor,ladelosotrosseresvivos.Alaluzdeestaculturadelaliento,hepodidointerpretarporotraparteciertosmisteriosdelatradicinoccidental,demaneramsapropiadaaundevenirespiritualfemenino.

    T.J.EnsucaptulosobrelasEnseanzasorientalesabordaeltemadelavirginidadcomounanecesidadounadecisindelamujeryhastapodradeducirsequerecomiendasuprctica,buscaabrirustedunanuevavaparainterpretaryvalorizardemaneradiferentealaactuallavirginidadfemenina?

    LI.Virginidadesunapalabraquedurantemuchotiempohaservidoparalaexplotacindelamujer.Porellopiensoqueesimportantedescubrirleoredescubrirleunsentidopositivo.Estoesposibleapartirdeunaculturadelaliento:lavirginidadcorrespondeentoncesaunadimensinespiritualenlacuallasmujerespuedenasegurarellasmismaslaprctica(delavirginidad),sinunasumisinalasenseanzasmasculinaspocoprevenidassobrelasubjetividadfemenina.Porotrolado,lavirginidaddelamujerpuedeigualmentesignificarunderecho,paraella,alaintegridadfsicaymoral,quedeberasergarantizadoporunalegislacin.Lavirginidadfemeninahasidoconsideradadurantemuchotiempocomounvaloralserviciodelvarn,notoriamenteparahacerdelamujerunobjetodeintercambioentreloshombres.Reencontrarunsentidopositivoalavirginidadporpartedelamismamujeresimportanteculturalmentehablando.

    T.J.Eltemadelafamiliaysucrisiscontemporneaesttambinpresenteensuobra.Cmorefundarlafamiliaapartirdelasituacinactual?

    LI.ActualmenteenOccidentelasfamiliasexplotan:padresymadresseseparan,loshijosvandeunaalotro,delotroalauna.Volveralosantiguosmodelosfamiliaresnoesunasolucin.Setratamsbiendeinventarunanuevafamilia:nomsesaenlacualcadaunoocadaunapierdesuidentidadenuntodoindiferenciadodondegobiernalamadreenlacasayelpadre,comociudadano,dentroyfueradelhogar.Parasalirdeestetipodecomunidadfamiliar,noseralasolucinrefundarlafamiliasobreunaalianzaentreelhombreylamujer,reconocidosamboscomopersonascivilesynosolamentecomoidentidadesnaturales?Lafamiliaseconvierteasenunlugarenconstruccindelacomunidadcivilydeldevenirculturaldelahumanidad.Lafiliacinnoesmssuobjetivoprincipalsinoel

  • 5/4/2015 ARTICULOS

    http://www.jornada.unam.mx/1999/08/02/irigaray.htm 4/6

    florecimientodelaparejaydelmundoenelcualvive.Porqutemerqueesteflorecimientoseopongaalageneracin,sistetomaelsentidonodeundestinoodeunaobligacin,sinodeunauninmsntimaymscompleta?

    T.J.Elconceptodeladiferenciaentrehombreymujereslaclaveensuobra.Porqumientraslamayorahabladelaigualdadustedhabladeladiferencia?

    LI.Primero,creoquecontinuamentehayunaconfusinentreigualdadyequivalenciadelosderechos.Segundo,devenirigualsignificafrecuentementeabolirsuidentidad.Msprofundamente,yodiraqueelmaldenuestrapocavienesobretododeunaprdidadelaautonomapersonal,resultantedeunafaltadeculturadelavidacomotal,quehacequedifcilmentenosencontremoselunofrentealotro.ElOtroseconvierteenunpadreounnio,enunamoounesclavo,unsuperiorouninferior,unacosaounverdugo.Larelacindereconocimientoydereciprocidadesrara.Noesalldondeseencuentraelmayorbien?Elproblemadelaigualdadentrelosindividuos,particularmenteentrelossexos,nopuederesolverlacuestin:laigualdadseevalaenfuncindealgoencomnqueposeemsomenoscadauno,loqueentraarelacionesdecompeticinagresiva.Nohaycuestionamientoentoncesrespectoalamorylareciprocidaddelaspersonas.Estonopuedeocurrirmsquedentrodelrespetodelasdiferencias,cuandoelotroesreconocidoporloquees,enundeseo,unaalianzayunentrelazamientodelascualidadespropiasdecadaunoouna.

    T.J.Veentoncesustedunamaneradeconstruirununiversoculturalysocialdondelarelacindeamor,afecto,interaccin,tengaunamayorparticipacinenlaconstruccindeparejasyfamilias?

    LI.S,enelmundoenteronoexistensinohombresymujeres,dediferentesedades,dediferentesrazas,dediferentestradiciones.Desarrollarunaculturadelrespetodeladiferenciaentrehombresymujeresvuelveaconstruirlasbasesdeunademocraciauniversal,porloqueladesaparicindeladiferencia,delasdiferencias,conduce,ella,alacompetencia,alconflicto,alaguerra.

    T.J.Qupiensausteddelosdebatesactualessobrelaparidadenpoltica?Lasmodificacionesconstitucionalesalrespectoleparecendeseables?

    LI.Segnyo,laparidaddeberacomenzaralniveldelaciudadanaentremujeresyhombres,enlavidaprivadaypblica.Paraestaparidad,debemoscompletarelCdigoCivilmsquemodificarlaconstitucinque,

  • 5/4/2015 ARTICULOS

    http://www.jornada.unam.mx/1999/08/02/irigaray.htm 5/6

    enFranciaalmenos,noconciernealasleyesrelativasalgobierno.Porejemplo,lamujerdebepoderdecidirlibreyresponsablementesobresumaternidad,delocontrarioellaquedacomomenordeedad.Estaparidadporlobajoesnecesariaalademocraciacomoparidadrealdelosciudadanosdelantedelaley,elEstado.Esellalaquepuedellevaraunaparidadporloalto.Representaralosotrossinrepresentarseasmismanoconviene.Unaidentidadcivilgarantizadaporelderecho,ynounaidentidadnatural,esnecesariaparaasegurarunarepresentacindemocrtica.Entreelelector/ayelelegido/a,untercerobjetivolegalesnecesario:elcdigocivil.Elnmerodeasuntospolticosquesetratanhoyenlopenalloprueba.Lasmujeresdeberanabrirlavaaunapolticadiferente:enloqueconciernealasrelacionesentrederechoymandatorepresentativoyenloqueconciernealadefensaypromocindevaloresquelesonmsfamiliares:lavidaylasrelacionesentrelaspersonas,porponerdosejemplos.

    T.J.Qupiensadelaevolucindelmovimientofeminista?UnacrticarecientequesehaceecoenMxicoyenotraspartesesquepocoonadahacambiadorespectoalacondicindelasmujeres?

    LI.Esdifcildecirquenadahacambiado,inclusosilaevolucinentraaavecescosaspocodeseables.Estasresultansobretododelhechoquelasmujeresnocontinanmilitandojuntasparalaobtencindederechosparatodaslasmujeres.Ciertasmujeresutilizanlaaperturaobtenidaporlosmovimientosdeliberacinparahacercarrerarenunciandoalosobjetivosdelosmovimientosdeliberacin,einclusoaellasmismas.Ellashanservidoasalacausadeloshombresmspatriarcalesynoaladeellasmismas.Adems,estasmujeressonfrecuentementeincompetentesdesdeelpuntodevistadelasposturasdelaliberacindelasmujeres,yes,porotrolado,laraznporlacualellashanpodidohacerfcilmentecarrera.

    T.J.Porltimo,alleersusobras,lasencuentrountantocomplicadas,conlenguajemuydenso,noparacualquierpblico.ParaquinescribeLuceIrigaray,culessupblico?

    LI.Speculummehavalidolaexclusindelasinstitucionesuniversitarias,pero(porotrolado)laatencindenumerosasmujeresconmenosdiplomas.Elamor,lavidaeinclusolaverdadsonfrecuentementemejorcomprendidosporlosniosyporlaspersonasunpocoingenuasculturalmentequeporlosintelectuales,lossabios,quetienenunaposicinadquiridaadefender.Sinforzosamentecomprenderelcontextofilosficodeciertaspalabrasirreductible,indireccin,apropiacin,etcsuatencinseasisteporeldeseoquepermiteintuirelsentidodelaspalabrasqueformanpartetambindelocotidiano.MilibroJaimetoi(Amoati)hasidoadoptadoporlasjvenesitalianascomoguaamorosa,singrandescompetenciastericas.

  • 5/4/2015 ARTICULOS

    http://www.jornada.unam.mx/1999/08/02/irigaray.htm 6/6

    Consideraralosnointelectualescomoincapacesdecultura,comosituvierannecesidaddeundiscursoestndar,predigerido,esunerrorgrave.Ellopuedellevaraaberracionestotalitarias.Lacapacidaddepensardelosciudadanosesloqueponeobstculosatalespeligros:nosolamenterumiarelpasadosinoconstruir,demanerapositivaycrtica,unfuturomsjustoymsfeliz.

    (*)LasrespuestasdeLuceIrigaray,fueronrevisadasporella,porloqueseentregansinningunacorreccin.