Download - Kasuaren ebazpena x.mendiguren

IKASGELAKO GIROARI BURUZKO TAILERRA

Hausnarketa Lana

DERRIGORREZKO BIGARRE� HEZKU�TZA�,

BATXILERGOA�, LA�BIDE HEZIKETA� ETA HIZKU�TZE�

IRAKASKU�TZA� IRAKASLE GISA ARITZEKO GAITZE�

DUE� U�IBERTSITATE MASTER OFIZIALA

2009-2010 ikasturtea

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

EGILEA

Xabier Mendiguren Igarzabal

KASUARE� EBAZPE�A Irakasleak hartu beharreko jarrera, ikasleen arteko

gatazka baten aurrean

Kasuaren ebazpena 2

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, Batxilergoan, Lanbide Heziketan eta Hizkuntzen Irakaskuntzan

irakasle gisa aritzeko gaitzen duen Unibertsitate Master Ofiziala

AURKIBIDEA

1. KASUARE� AUKERATZEA...................................................................... 3

1.1 Kasuaren aurkezpena................................................................................. 3

1.2 Kasu honen aukeratzearen zergatia........................................................... 4

2. KASUARE� EBAZPE�A............................................................................ 4

2.1 Sarrera........................................................................................................ 4

2.2 Gatazka suertatzeko arrazoiak................................................................... 4

2.3 Gatazkari bilatu beharreko irtenbideak...................................................... 5

2.4 Gatazkaren inguruan egin beharreko analisia. Prebentzioa....................... 6

3. BESTE KASU BATEKI� LOTURA........................................................... 7

4. O�DORIOAK................................................................................................ 8

Kasuaren ebazpena 3



1. KASUARE� AUKERATZEA

1.1 Kasuaren aurkezpena

Goi mailako zikloko 1. Mailako produkzioko modulua. 13 ikasle, 12 mutil eta neska

bat. 18-35 urte bitarteko ikasleak dira, batzuk lehenagotik beste mekanika arloko

zikloren bat egina dute, aldiz beste batzuk ez dute ideiarik ere mekanika arloaz. Hori

honela izaki ikasle guztien aurrezagutzak ez dira berdinak ez eta, ikasle guztien ikasteko

gogoa eta motibazioa ere. Aurrezagutzen ezberdintasun nabaria dela eta irakasleak

beraiek nahi bezala esertzen uzten die ikasleei, bat, bi eta hiruko taldeetan jartzen

direlarik. Esertzeko modu honen helburua ikasleak beraien artean laguntzea eta

ezagutzak elkarbanatzea da. Esertzeko modu honek onurak eduki arren, baditu bere

desabantailak ere kasu honetan gertatzen den bezala:

Klasea hastean irakaslea aurreko egunean eginikoaren errepaso azkar bat gauzatzen ari

zen gai berarekin aurrera jarraitzeko asmoa baitzuen. Bien bitartean, atzealdean

aurkitzen ziren binaka eserita Eneko eta Telmoren zurrumurrua entzuten zen. Bat-

batean Telmok izugarrizko bizkarrekoa eman dio Enekori eskua zabal zabalik duela.

ENEKO: Gilipollas!

IRAKASLEA: Biok kalera?

ENEKO: �ik ez dut ezer egin, berak jo nau.

IRAKASLEA: Biok kalera?

ENEKO: Berak jo nau!

IRAKASLEA: Telmori galdetzen badiogu baietz kulpa zuk eduki? Zerbait egingo

zenuen! Ez duzu uste?

ENEKO: Bale bale, lasaitu zaitez mutil! Txorakeria bat esan diot Telmori eta jo egin

nau.

IRAKASLEA: Lasaitu ni? Oraintxe sartu naiz klasean eta zue danoi laguntza emateko

asmoz aurreko egunekoaren errepasoa egiten ari nintzen. Badirudi zue biok ez duzuela

errepasoaren beharrik. Errepasoarekin hasi naizenetik ez zarete isildu ere egin. Ikusiko

dugu notak iristen direnean errepasoaren beharra duzuen edo ez. Beraz, horrela

jarraituko baduzue badakizue non dagoen atea.

ENEKO: Bale bale, ez haserretu mutil!

IRAKASLEA: Ixo!

Errepasoarekin jarraitu du aurrera, gertakariari garrantzia kentzeko asmoz.

Kasuaren ebazpena 4



1.2 Kasu honen aukeratzearen zergatia

Kasu honetan, Lanbide Heziketako klase batean, bi ikasleen arteko gatazka puntual bat

suertatu da. Arreta deitzen du zelan kudeatu beharko lirateke horrelako gatazkak,

bapatekoak, hauen aurrean, irakaslearen hainbat habilidade agerian geratzen bait dira,

laguntzen dutenak klaseko kontrola galdu ez dadin. Beraz, hausnarketa lan honetan,

gatazka baten aurrean irakasleak kudeatu beharko lituzkeen atalak aztertuko dira.

2. KASUARE� EBAZPE�A

2.1 Sarrera

Aipatu den bezala, bapateko gatazka baten aurrean, irakasleak modu egoki baten

erreakzionatu beharko luke, klaseko kontrola galdu ez dezan eta ikasleak konturatu

daitezen nolako jarrera duen irakaslea horrelako gertakizun baten aurrean, ikasle beren

etorkizuneko joerak baldintzatu bait ditzake (irakaslea, ikasleen jarreren ispilu).

Irakaslearen jarrera honek, gatazkaren aurrean kudeatu beharko lituzkeen atalen edo

urratsen ezagutzaren arabera bereganatzen da. I. Eranskinean bereizten ditugu

gatazkaren aurrean jarraitu beharreko urratsak.

2.2 Gatazka suertatzeko arrazoiak

Bi ikasleen arteko gatazka suertatzeko arrazoiak bilatu nahi baditugu, aipatutako

urratsen bukaeratik hasi beharko ginateke (4.1 azpi-urratsa), hau da, zergatik izan da

ikasleen arteko liskarra. Non dagoen irakaslearen erantzunkisuna eta non ikasleen kulpa,

beharbada zigorra merezi beharko lukeena (3. Urratsa), baina helduko gara atal

honetara.

Gatazka suertatzeko arrazoiak, hurrengo alderdietan banatuko genituzke:

1. Ikasleen harreman txarra: Agian bi ikasle hauen arteko hitz itsusien elkartrukaketa

bapatekoa izan da, eta normalean ikasle lasaiak dira. Horrela izan daiteke. Baina

arruntena zera da, aspalditik bien arteko desadostasun eta harreman txarra egon omen

daitekela, eta irakasleak egoera desegoki hauek aldez aurretik zuzendu behar ditu.

2. Motibazioa: ikasleen liskarra klase hasieran gertatu da. Irakasleak zelan hasten duen

saioa klabea da, klaseko ondorengo gertaerak baldintzatzen duena.

3. Klasearen antolaketa: kasua ondo azaltzen duen bezala, ikasleak atzealdean eserita

daude. Klasean ematen diren gatazkak, atzealdean esertzen diren ikasleen artekoak ohi

dira. Horregatik, irakasleak ezin du baimendu klaseko edozein moduko antolaketa

(ikasleak binaka edo hirunaka esertzen dira), ikasle gatazkatsuenak atzeko partean

eseriko baitira beti.

Kasuaren ebazpena 5



2.3 Gatazkari bilatu beharreko irtenbideak

Gatazkari bilatu beharreko irtenbideen inguruan, denboran banaturiko bi tarte ezberdin

bereiztuko genituzke. Bi ikasleen arteko gatazka gertatzen den momentuan hartu

beharreko erabakiak, eta klasetik kanpo hartu beharrekoak.

Horrela izanda, argi dago irakasleak erreakzionatu behar duela horrelako liskar baten

aurrean (1. Urratsa). Kasu honetan erreakzio mota egokiena adierazpenezkoa izango

litzateke. Proyecto Atlantidako “La convivencia democrática y la disciplina escolar”

gidan azaltzen den bezala:

“...Sintetizando, los tipos de reacción a la disrupción serían el agresivo..., el pasivo...,el

asertivo (afronta la disrupción con decisión y temple, aplicando las normas acordadas

al respecto, a ser posible con el máximo rigor), y el cooperativo...”

Adierazpenezko erreakzioa aukeratuko genuke, modu honetan, zorroztasun osoz, bi

ikasleak, bata bestearengandik, banatuko genituzke klasean, bien arteko beharrezko

distantzia markatuz, beste gatazkaren bat sahiesteko asmoarekin.

Garrantzitsua da zehaztea ere zelako eredua egokitzen duen irakasleak (2. Urratsa)

gatazkak izan lituzkeen ondorioak gutxiezteko, baina batez ere, gainontzeko ikasleen

aurrean diziplina arauak zeintzuk diren adierazteko. Bidea bilatu behar da, alde batetik,

ikasleak, egoera gatazkatsuaren aurrean, ikaskideekiko estimarik galdu ez dezaten, eta

beste aldetik, irakaslearen zorroztasuna kaltetua izan ez dezan. Paco Cascón irakasleak

“¿Qué es bueno saber sobre el conflicto?”artikuloan argi usten ditu gatazkaren aurrean

hartu beharreko ereduak. Gure kasurako, irakasleak eredu kooperatiboa aukeratu

beharko luke:

“La cooperación (gano/ganas): En este modelo, conseguir los propios objetivos es muy

importante, pero la relació también. Tiene mucho que ver con algo muy intrínseco a la

filosofía “noviolenta”: el fin y los medios tienen que ser coherentes. Es el modelo hacia

el que vamos a intentar encaminar el proceso educativo. En él sólo sirven las

soluciones del tipo gano-ganas; se trata de que todos y todas ganemos.”

Gatazka gertatzen den momentuan murgildurik gaudela, irakaslearen komunikazio

abileziari buruz hitz egingo dugu. Honen inguruan, hurrengo bi alderdiak

esanguratsuak iruditzen zaizkigu:

1. Irakasleak, desegokia dirudien komunikazio erasotzailea erabiltzen du, bi ikasleak

kalera botako dituela mehatxatuz eta elkarrizketa bukaeran, nagusikeriz, hitz egiten ari

den ikasleari isiltzeko aginduz.

2. Irakasleak jarrera autoritario erabiltzen du, ikasleen harriduraz, elkarrizketaren

ondorengo lerrotan Ni-mezua erabiltzeko. Irakasleak bere emozioak azalarazten ditu,

egoera argitzeko eta gatazkaren goraldia sahiesteko nahian.

Kasuaren ebazpena 6



Atalaren arestian aipatu dugun bezala, irakasleak, gatazkaren inguruan, klasetik

kanpoko erabakiak ere hartu behar ditu. Beharrezkoa du liskarra izan duten ikasleekin

hitz egitea (3. Urratsa), eta argi utzi zein den irakasle berak klase barruan eskatzen duen

ikasleen jarrera egokia. Ez du zergatik zigorrik jarri behar, baina bai errieta egin

ikasleei, berriro horrelako jarrera itsusia izatekotan, beste erabaki batzuk hartu beharko

lukeela.

Aipatu dugu, irakasleak, gatazkaren aurrean, eredu kooperatiboa jarraitzen duela,

galtzailerik egon ez dezan klaseko gertakizun honetan. Modu honetan, I. Eranskineko

diagraman zehazten den bezala, irakasleak esku hartzeko jarrera kooperatiboa dauka,

klasean jarraitu behar dituen esku hartzeko estrategiak kontrolpean dituelako. Hau

da, klaseko egoera denak menperatzen ditu, eta kontrol honek gaitzen du irakaslea behar

duen jarrera hartzeko. Klaseko egoeren menperatzea bi alderdietan bereiztuko genituzke

batez ere:

a) Irakaslearen gaitasuna nagusitasun-kontrolean jarduntzeko (Kounin, 1970).

Irakasleak momentuoro badaki klasean gertatzen dena. Normala den bezala, klasearen

egoeraren ezagutza zehatza ez da beti edukitzen, baina bai kontrol nahikoa, bapateko

gatazkaren aurrean, beharrezko erreflexuak bermatzen dituztenak erreakzio egokia

izateko.

b) Irakaslearen gaitasuna talde-alerta atxikitzeko (Kounin, 1970). Ikertzen ari garen

kasu honetan, irakasleak liskarra izan duten bi ikasleen arreta galduta zuen klase

hasieratik . Horrelakorik ezin du baimendu. Ikasleen arreta klase hasieratik edukitzeko,

irakasleak teknika ezberdinak erabili beharko ditu: aldez aurretik, ariketen zailtasunari

buruz berri eman, ikasleei galderak egin azaltzen duen bitartean edo ikasleei helarazi

arreta jarri behar dutela jarduera zehatz baten inguruan.

b) Irakaslearen gaitasuna irakaste-jarduera bat eta ikasleen jarreren kontrola momentu

berean egin ahal izateko. Gaitasun honek ahalbidetzen dio irakasleari gatazka baten

aurrean noiz esku hartu behar duen jakiteko. Irakasle eraginkor batek gatazka gertatzen

den hasieratik esku hartzen du eta horrela lortzen du gatazka klase guztian eraginik ez

izatea (Emmer, Evertson eta Anderson, 1980). Gure kasuaren irakasleak hasieratik esku

hartzen du liskarran eta aipatutako Ni-mezua erabiliz azkar lortzen du ikasleen arteko

hitz-burruka apaltzea.

2.4 Gatazkaren inguruan egin beharreko analisia. Prebentzioa

Lan honen zehar egin dugun diagramaren urratsen jarraipenarekin bukatzeko, 4.2 azpi-

urratsean aipatzen den prebentzioari buruz hitz egingo dugu. Irakasleak, iadanik egoera

hotzean eta bere bulegoan, lasai hausnartu behar du, bizi izan duen gatazkaren arabera,

zelan prebenitu horrelakorik berriro ez suertatzeko. Kasu honetan, hurrengo erabakiak

hartu beharko lituzke klasean praktikan jartzeko:

Kasuaren ebazpena 7



� Lekuen antolaketa eta betetzea. Betiko patroiak alde batera utzita, irakasleak ikasleen jarrera ezagutzen du, eta honen arabera, batzuetan, klasean ikasleen kokapena

antolatu beharko du. Proyecto Atlantidako “La convivencia democrática y la

disciplina escolar” gidan azaltzen den bezala:

“ La disposición de las personas y de los materiales en el aula, como sabemos, no

es ningún tema irrelevante. Hay patrones casi universales en cuanto a dónde tienen

que sentarse los alumnos...Es necesario poner en cuestión y flexibilizar estos

patrones.”

Gainera, irakasleak baimentzen du ikasleen antolatzea binaka eta hirunaka,

beraien arteko lan kooperatiboaren mesederako. Ideia ez da txarra, baina kontu

haundiarekin antolatu behar da klasea, kontutan hartuta gainera, ikasleen artean

ezagutza maila ezberdinak daudela, eta honen arabera ere ikasleak batu beharko

lirateke.

� Denboraren erabilera. Gure kasuan, ikasleen arteko gatazka, klase hasieran gertatu da, momentu horretako irakaslearen jarduera ezpait du ikasleen guztien arreta lortu.

Beharbada irakasleak klase hasierako jarduerak aldatu beharko lituzke. Aurreko

egunean eginikoaren errepasoa egin beharrean, jarduera berritzaile bat aukeratu

beharko luke klase hasierarako, eta errepasoa klaseko beste momentu baterako utzi.

Proyecto Atlantidako “La convivencia democrática y la disciplina escolar” gidarekin

jarraituz:

“Las sesiones del aula suelen responder igualmente a un patrón definido en cuanto

a la distribución del tiempo. Y también éste tiene relación con el clima del aula, con

el rendimiento de los alumnos y con la mayor o menor presencia de disrupción.”

� Ahozko interakzioa (proxemia). Irakaslearen hitzekin batera, keinuak eta klasean zeharreko mugimendua klaseko gatazkan eragin zuzena dute. Beharbada gure kasuko

irakasleak, errepasoa egiten duen bitartean, klasetik mugitu beharko luke eta ikasle

guztien arreta bermatu, arbelan geldirik geratu beharrean.

3. BESTE KASU BATEKI� LOTURA

Atal honetan, aztertu dugun kasua beste ikastetxe batetan izandako beste kasu batekin

lotura bilatuko diogu. Kasuen arteko loturen bilatzea helburu zehatza dauka, hau da,

kasu batetan nabariak diren jarrera eta jarduera egokiak beste kasura eraman,

aipatutako jarrera egokietatik abiatuz, honetan suertatutako gatazkak konpontzeko

asmoarekin.

Kasuaren ebazpena 8



Kasu honek, Batxilergoko 1. kurtsoko ekonomia ikasgaian kokatuta dago. 30 ikasleez

osoturiko klasea da. Desordena nabaria da: mahaiak nonahi kokatuta eta ikasle guztiak

klasearen aurrekaldean eta atzekaldean biltzen dira. Bitxia da, baina klasearen erdiko

partea hutsik dago. Nahiz eta lekuaren antolaketa desegokia izan eta irakasleak

baimendu atzekaldean ikasle bihurrienak jartzea, klaseko giro nahasia guztiz

kontrolpean duela nabaritzen zaio, gatazka gertatzeari aukerarik ez emanez. Pertzepzio

hau hurrengo irizpidetan oinarritzen dut:

1. Irakasleak klasetik mugitzen da, ikasle guztien arreta irabaziz 2. Hitz-jarioa oso egokia da, ikasleen interesa bereganatuz 3. Dirudi ikasleek barneratuta dutela irakasleak erakusten duen autoritate jarrera.

Irakaslea izugarrizko konfidantzarekin zuzentzen da ikasleei

Beraz, irakasleak erakusten dituen gogoak eta gaitasunak funtsezkoak dira klaseko giro

egokia mantentzeko.

4. O�DORIOAK

Dagoeneko irakasleak gara, baina oraindik ez ditugu ezagutzen tokatuko zaizkigun

klaseetan kudeatu beharko ditugun eguneroko egoera normalak, edo zergatik ez, egoera

larriak. Hauen aurrean erabakiak hartu beharko ditugu. Beti koherentziaz eta ikaslea,

gure laneko oinarria izanda, babestuz. Bakoitzak bere irakaste eredua bilatu beharko

du eta aukeraketa honetan irakaslearen hainbat baldintza parte hartzen dute: izaera,

auto-kontrola, pazientzia, esperientziak ematen dizkigun irizpideak momentu

bakoitzean jokaera egokia aukeratzeko, etab. Baldintza danak ezinbestekoak izango

ditugu, egunero gure jokabidea hobetzeko eta honen inguruan hausnarketa egokiak

egiteko.

Baina aipatu den bezala, ikaslea beti izango da gure lanaren nukleoa. Irakasleok

izango gara beraien ereduaren ispilu, horregatik, merezi duen bezala, erantzukizun eta

ardura osoz jokatu beharko dugu beti.

Klasean ikasleen arteko gatazkak izango ditugu, eta ikasleen eta gure artekoak ere, argi

dago, baina zihur nago irakasleak jartzen dituen jarrera eta gogoak, guztiz baldintzatuko

dutela gatazken agerraldiak edo azaltzeak.

Dena den, ez ahaztu, gatazka baten aurrean, sistematika bat erabiltzea komeni dela:

lehenengo erreakzioa, irakasleak hartu beharreko eredua, ikasleei jarraipena eta

egoeraren analisia. Urrats hauekin batera, esku hartzeko jarrerak eta estrategiak.

Koherentzia hutsa da. Sen ona erabili, motibazioarekin jokatu eta ikasleari jakinarazi

zein garrantzitsua den, fundamentuz eta ganoraz, bizitzan ibiltzea.

I. ERA�SKI�A

Gatazkaren aurrean jarraitu beharreko urratsak

1. Urratsa

Irakaslearen lehenengo

erreakzioa bi ikaskideen

arteko liskarraren

aurrean

2. Urratsa

Irakasleak zelako eredua

jarraitu beharko lukeen,

gainontzeko ikasleengan

eragina baikorra izateko

Gatazkaren aurrean, esku

hartzeko jarrerak

Klaseak bertan,

momentuan hartu

beharreko erabakiak

3. Urratsa

Nolakoa izan beharko

lukeen gatazka

eragindako ikasleei

jarraipena horrelakorik

berriro ez suertatzeko

4. Urratsa

Egoeraren analisia, ateratako

ondorioak erabilgarriak izan

daitezen

Klasetik kanpo,

hotzean hartu

beharreko erabakiak

4.1 Azpi-urratsa

Izandako gatazkaren

zergatiak identifikatu

4.2 Azpi-urratsa

Hartu beharreko neurriak

horrelako gatazkarik edo

beste motakorik ez

gertatzeko

Gatazkaren aurrean, esku

hartzeko estrategiak

Irakasleak, klaseko

kontrola mantentzeko

hartzen dituen

estrategiak, gatazken

aurrean bereganatuko

dituen jarrerak

baldintzatu ditzakete