Revista do CEIP Ramón Cabanillas. Ano 2012
O
O
S
S
B
B
U
U
G
G
A
A
L
L
L
L
O
O
S
S
Érase unha vez un carballo moi xeneroso: no
verán daba sombra e na súa copa facían os
seus niños moitos paxaros,
a hedra subía polo seu tronco e as
súas landras servían de alimento
para os esquíos e os porcos.
Un día uns insectos puxeron ovos
nas súas verdes follas.
o carballo sentíuse incómodo e
pronunciou as palábras máxicas:
Así que o carballo, que era tan
xeneroso, pedíulle unha folla
ao seu veciño o piñeiro.
Pasou algún tempo e dos ovos
naceron pequenos insectos. Un
deles, ao verse pechado, comezou a
berrar, chorando:
Con ela fixo un buratiño en todos
os bugallos. Por alí saíron os
insectos.
E sabedes que?.
Uns nenos que corrían pola
carballeira, puxéronse a xogar
ás bolas cos bugallos que caéran
ao chan.
Os nenos de 3ºA do cole
Ramón Cabanillas son os seus
amigos e fixeron o trato de
coidalos por sempre.
A
A
V
V
I
I
M
M
B
B
I
I
E
E
I
I
R
R
A
A
V
V
I
I
A
A
X
X
E
E
I
I
R
R
A
A
Que cousa é
larga, flexible
e amarela
e fas cestos con ela?
A
A
D
D
I
I
V
V
I
I
Ñ
Ñ
A
A
O VIMBIO
Os lo
ure
iro
s
do
c
ole
xio
Unha vez, unha avoa regaloulle
unha semente a Pepiño e díxolle:
-Plántaa e cóidaa moito, procura
que medre san, e así cando sexas
grande axudaráche máis veces
das que ti poidas imaxinar.
Pepiño deulle as grazas e foise
para a casa. Contoullo aos seus
pais e estes dixéronlle que lle fixera
caso, xa que todos os avós saben
do que falan.
Pepiño plantou a semente ao lado
do río para que non lle faltara
auga. E ao pouco tempo naceu
unha árbore marabillosa que ía
medrando ao igual ca el, un
bidueiro.
Un día de festa, no que Pepiño
comera moito, doíalle a barriga e
el foi durmir debaixo do bidueiro,
pero a barriga non lle paraba de
doer. Púxose nervioso e empezou a
mordisquear nas follas e a barriga
paroulle de doer. Entón deuse
conta de que as follas eran boas
para a dor de barriga. E acordouse
do que lle dixera a avoa, e pasou
toda a noite pensando niso. Ata
chegou a soñar como sería el de
maior, e viuse na súa casa ao
carón do río xunto ao bidueiral.
Cando espertou contoullo aos seus
pais e estaba tan ledo, tan ledo
que case non se lle entendía o que
dícia.
Logo súa nai díxolle que coidara
moito a árbore e que seguira
plantando as sementes, e así
cumpliría o seu soño e aparte,
seguiría descubrindo moitas
cousas e boas, da que fora a súa
pequena semente da avoa.
PEPIÑO E A SEMENTE
o bidueiro
Meu sabugueiro de follas verdes,
antano tan querido,
Sabugueiriño, sabugueiro!
Moitos nomes tes en galego,
bieiteiro, virandoiro, samuxeiro,
Es sambuca musiqueiro
e tamén bo cervexeiro.
Sabugueiro menciñeiro,
tes remedios para todos.
Dores, feridas e catarros
Esas flores tan branquiñas
que semellan estreliñas,
todas nun acio xuntiñas,
Sabugueiro fermoso,
sabugueiro máxico,
descubrirte foi para min, un soño.
O
O
s
s
a
a
b
b
u
u
g
g
u
u
e
e
i
i
r
r
o
o
R
R
e
e
c
c
e
e
i
i
t
t
a
a
O
O
s
s
a
a
b
b
u
u
g
g
u
u
e
e
i
i
r
r
o
o
é
é
u
u
n
n
b
b
o
o
c
c
o
o
c
c
i
i
ñ
ñ
e
e
i
i
r
r
o
o
,
,
s
s
e
e
n
n
ó
ó
n
n
í
í
d
d
e
e
l
l
o
o
v
v
e
e
r
r
:
:
C
C
o
o
l
l
l
l
e
e
d
d
e
e
f
f
l
l
o
o
r
r
e
e
s
s
d
d
o
o
s
s
a
a
b
b
u
u
g
g
u
u
e
e
i
i
r
r
o
o
a
a
n
n
t
t
e
e
s
s
d
d
a
a
p
p
o
o
l
l
i
i
n
n
i
i
z
z
a
a
c
c
i
i
ó
ó
n
n
.
.
B
B
a
a
t
t
e
e
d
d
e
e
o
o
v
v
o
o
c
c
o
o
n
n
f
f
a
a
r
r
i
i
ñ
ñ
a
a
,
,
c
c
o
o
m
m
a
a
s
s
e
e
f
f
o
o
r
r
a
a
d
d
e
e
s
s
f
f
a
a
c
c
e
e
r
r
c
c
h
h
u
u
l
l
a
a
s
s
.
.
E
E
n
n
g
g
a
a
d
d
i
i
d
d
e
e
u
u
n
n
c
c
h
h
i
i
s
s
q
q
u
u
i
i
ñ
ñ
o
o
d
d
e
e
s
s
a
a
l
l
e
e
,
,
s
s
e
e
s
s
o
o
d
d
e
e
s
s
m
m
o
o
i
i
l
l
a
a
r
r
p
p
e
e
i
i
r
r
o
o
s
s
o
o
u
u
l
l
a
a
r
r
p
p
e
e
i
i
r
r
a
a
s
s
,
,
b
b
o
o
t
t
á
á
d
d
e
e
l
l
l
l
e
e
a
a
z
z
u
u
c
c
r
r
e
e
.
.
R
R
e
e
b
b
o
o
z
z
a
a
d
d
e
e
a
a
s
s
f
f
l
l
o
o
r
r
e
e
s
s
e
e
,
,
d
d
e
e
s
s
p
p
o
o
i
i
s
s
d
d
e
e
e
e
s
s
c
c
o
o
r
r
r
r
e
e
l
l
a
a
s
s
,
,
f
f
r
r
i
i
t
t
í
í
d
d
e
e
a
a
s
s
e
e
n
n
a
a
c
c
e
e
i
i
t
t
e
e
b
b
e
e
n
n
q
q
u
u
e
e
n
n
t
t
e
e
.
.
C
C
a
a
n
n
d
d
o
o
s
s
a
a
e
e
n
n
d
d
a
a
t
t
i
i
x
x
o
o
l
l
a
a
,
,
p
p
o
o
u
u
s
s
á
á
d
d
e
e
l
l
a
a
s
s
e
e
n
n
r
r
i
i
b
b
a
a
d
d
e
e
p
p
a
a
p
p
e
e
l
l
a
a
b
b
s
s
o
o
r
r
b
b
e
e
n
n
t
t
e
e
.
.
E
E
x
x
a
a
e
e
s
s
t
t
á
á
n
n
f
f
e
e
i
i
t
t
a
a
s
s
!
!
Q
Q
u
u
e
e
v
v
o
o
s
s
a
a
p
p
r
r
o
o
v
v
e
e
i
i
t
t
e
e
n
n
l
l
a
a
r
r
p
p
e
e
i
i
r
r
o
o
s
s
e
e
l
l
a
a
r
r
p
p
e
e
i
i
r
r
a
a
s
s
!
!
O
r
a
t
o
e
o
s
a
b
u
g
u
e
i
r
o
M
o
i
t
o
p
e
n
s
a
o
s
a
b
u
g
u
e
i
r
o
á
b
e
i
r
a
d
e
s
e
r
e
g
a
t
o
.
S
o
ñ
a
q
u
e
c
h
e
g
a
a
o
c
a
m
i
ñ
o
,
Á
n
o
i
t
i
ñ
a
v
e
u
u
n
r
a
t
o
,
p
e
r
o
s
ó
e
s
t
i
v
o
u
n
a
n
a
c
o
.
T
i
v
o
q
u
e
m
a
r
c
h
a
r
l
i
x
e
i
r
o
,
n
o
n
s
o
p
o
r
t
a
b
a
a
q
u
e
l
c
h
e
i
r
o
.
O
O
T
T
E
E
I
I
X
X
O
O
N
o
m
e
c
i
e
n
t
í
f
i
c
o
:
T
a
x
u
s
b
a
c
c
a
t
a
.
C
a
r
a
c
t
e
r
í
s
t
i
c
a
s
:
A
c
a
d
a
e
n
t
r
e
1
2
a
1
5
m
e
t
r
o
s
d
e
a
l
t
u
r
a
.
É
u
n
a
á
r
b
o
r
e
m
o
i
l
o
n
x
e
v
a
,
d
e
m
e
d
r
e
l
e
n
t
o
,
p
o
s
ú
e
u
n
h
a
m
a
d
e
i
r
a
m
o
i
d
u
r
a
e
r
e
s
i
s
t
e
n
t
e
.
A
c
o
r
t
i
z
a
d
a
á
r
b
o
r
e
t
e
n
u
n
h
a
c
o
r
q
u
e
o
s
c
i
l
a
e
n
t
r
e
o
c
a
s
t
a
ñ
o
v
e
r
m
e
l
l
o
.
A
s
f
o
l
l
a
s
s
o
n
a
g
u
l
l
a
s
,
p
l
a
n
a
s
d
e
c
o
r
v
e
r
d
e
,
m
i
d
e
n
p
o
l
o
x
e
r
a
l
e
n
t
r
e
1
e
4
c
m
.
E
n
G
a
l
i
c
i
a
é
u
n
h
a
p
l
a
n
t
a
r
a
r
a
q
u
e
a
p
a
r
e
c
e
i
l
l
a
d
a
e
n
l
u
g
a
r
e
s
c
o
m
a
O
C
o
u
r
e
l
,
o
s
A
n
c
a
r
e
s
.
No cemiterio xunto as lousas
hai unha árbore máxica,
grande e frondosa.
Esa árbore viviu moitos anos
e tamén viu moitas cousas.
pobos celtas e romanos e
pelegríns camiño de Santiago.
É o teixo dos druídas,
que cos seus froitos
redondos e vermellos
curaban as feridas.
Hoxe vive solitario
triste e calado
xa que cos seus compañeiros
case temos acabado.
N
o
m
e
c
i
e
n
t
í
f
i
c
o
:
T
a
x
u
s
b
a
c
c
a
t
a
.
C
a
r
a
c
t
e
r
í
s
t
i
c
a
s
:
A
c
a
d
a
e
n
t
r
e
1
2
a
1
5
m
e
t
r
o
s
d
e
a
l
t
u
r
a
.
É
u
n
a
á
r
b
o
r
e
m
o
i
l
o
n
x
e
v
a
,
d
e
m
e
d
r
e
l
e
n
t
o
,
p
o
s
ú
e
u
n
h
a
m
a
d
e
i
r
a
m
o
i
d
u
r
a
e
r
e
s
i
s
t
e
n
t
e
.
A
c
o
r
t
i
z
a
d
a
á
r
b
o
r
e
t
e
n
u
n
h
a
c
o
r
q
u
e
o
s
c
i
l
a
e
n
t
r
e
o
c
a
s
t
a
ñ
o
v
e
r
m
e
l
l
o
.
A
s
f
o
l
l
a
s
s
o
n
a
g
u
l
l
a
s
,
p
l
a
n
a
s
d
e
c
o
r
v
e
r
d
e
,
m
i
d
e
n
p
o
l
o
x
e
r
a
l
e
n
t
r
e
1
e
4
c
m
.
E
n
G
a
l
i
c
i
a
é
u
n
h
a
p
l
a
n
t
a
r
a
r
a
q
u
e
a
p
a
r
e
c
e
i
l
l
a
d
a
e
n
l
u
g
a
r
e
s
c
o
m
a
O
C
o
u
r
e
l
,
o
s
A
n
c
a
r
e
s
.
Busca as palabras marcadas
en negrita desta poesía.
O
O
l
l
l
l
o
o
!
!
:
:
Q
Q
u
u
e
e
a
a
v
v
i
i
s
s
t
t
a
a
e
e
n
n
g
g
a
a
n
n
a
a
.
.
Hai capudres no colexio
teñen copa irregular
e cos nenos polo medio
seguro que che han gustar.
Capudre dos nosos bosques
que adornas as nosas fragas
ti que vives polo norte
chegaches as nosas casas.
Dime ti que non che gusta
que estás mellor cos bidueiros
aportando fermosura
lonxe dos nosos horteiros.
As túas lanceoladas follas
dunha cor verde especial
mestúranse coas flores novas
invítannos a descansar.
Pousadas nas túas pólas
estaba un paxariño
daba gusto ver a nai
dando de comer ao fillo.
As túas flores olorosas
albergan moitos insectos
queren nas pólas pelosas
faceren os seus casetos.
Ao teu froito foi picar
un negro e fermoso merlo
mais axiña botou a voar
ocultándose no ceo.
Tamén quixo a raposa
alí durmir unha sesta
espertábana as follas
que lle caían pola testa.
Así pasan os outonos
invernos e primaveras
acubillando a uns e outros
días e noites enteiras.
Se prenden lume e estás seco
que será do teu futuro?
Quedarás coma un boneco
co corazón ben escuro.
Xa sabes o que ha pasar
se non coidas a paisaxe,
todos temos que axudar
seguide esta mensaxe.
C
C
A
A
P
P
U
U
D
D
R
R
E
E
Nome científico: Pinus Pinaster Aiton
Nomes populares : Piñeiro bravo, Piñeiro do
país, Piñeiro marítimo.
Descrición: Árbore de tamaño variable
duns 25-35 m de altura. Pode vivir entre 200
e 300 anos. Monoica (ten flores femininas e
masculinas separadas), perenne e resinosa.
As súas follas en forma de agulla fan que o
pino transpire pouco H2O e resista nos
climas secos. Miden entre 15-25 cm, son
ríxidas,dun verde intenso,aciculares e
agrupadas de dúas en dúas.
Ademais a lonxitude das súas raíces
permítenlle captar mellor a H2O do chan.
O seu tronco é dereito e algo flexible. Ten a
cortiza grosa, escura e gretada.
Tamén ten flor masculina e feminina, con
forma de conos.
A súa copa é irregularmente redondeada,
pouco densa.
As piñas son de 8-22 cm, cónicas,
alongadas e de cor castaño brillante.
Florece entre marzo e maio.
Hábitat: É unha árbore naturalizada en
Galicia, amplamente usada en
repoboacións forestais
desde o século XVIII, parece ser que
procede de Portugal. Prefire solo silíceos,
aínda que tamén habita nos calcáreos.
Adoitan estar en climas húmidos con
invernos suaves.
Valores: Coa madeira fanse pasamáns,
pincheiros, cadeiras...
Coa cortiza fanse manualidades como por
exemplo: barquiños de xoguete.
As flores convértense en piñas coas que se
prende o lume.
Outros: Son o Piñeiro silvestre, o Piñeiro
Brutia, o Piñeiro Pinea, o Piñeiro Mugo, o
Piñeiro Nigra.
Había unha vez un carballo e un piñeiro que
se levaban moi ben.
Un día pola tarde, por mala sorte, o carballo
escoitou que ían talalo.
Cando o gaio, que sempre ía comer as súas
landras, viu que o carballo estaba triste,
preguntoulle que lle pasaba. El contoulle o
que escoitara. O gaio marchou e foi
contarllo ao piñeiro,que era moi amigo seu.
O piñeiro preocupouse moito e decidiu que
ía axudar ao carballo.
Ao día seguinte, chegaron os leñadores
cuns machados e tentaron cortar o
carballo, pero o piñeiro lanzoulles unha piña
e deulle nas tempas e fíxoos durmir ata a
noite. Con isto gañaron tempo, xa que pola
noite tiñan que ir para a casa.
Á maña seguinte foron cun trade. Cando se
achegaron ao carballo os animais
comezaron a atacalos. Mentres, o piñeiro
lanzoulle ao seu amigo o carballo uns piñóns
da invisibilidade e os taladores quedaron
pampos porque a árbore desaparecera.
Despois, aos taladores lanzoulles unha
cortiza envolvente e lanzounos a un río preto
de alí. Deixounos flotar ata que o río os
arrastrou bastante lonxe e logo fixo que a
cortiza se abrise e saíran. Así aprenderon a
lección e decidiron que ían plantar máis
árbores.