2

Zer da hezkidetza?

Ume bakoitzaren norbanakotasun eta berezitasunen arabera

generotik at egiten den hezkuntza da.

Bizitzaren arlo guztietan ume bakoitzaren garapen integrala lantzea

litzateke irizpide ez sexistak jarraituz, gizon eta emakumeei

tradizionalki egokitutako rol, jarrera eta balioak kontutan hartu

gabe heziz.

Zeintzuk dira hezkidetzaren helburuak?

•Emakume edo gizon jaiotzetik eratorritako

berezitasunak alde batera utzita ahalmenak

eta nahiak garatzeko aukera zabaltzea.

1

•Emakumeari ukatu zaion ikusgarritasuna

ematea eta hauek erreferente bezala

ikustaraztea.

2

•Hizkuntza inklusiboa bultzatzea, alegia,

emakume, zein, gizonen ekarpen edo eginkizunak

barneratuko dituena.

3

•Hezte moduak duen inpaktuaren inguruan hausnartu eta genero

berdintasuna ahalbidetuko duten

baliabideak erabili eta sortzea.

4

•Emakumearen aurkako tratu txarrak prebenitzea.

•Biolentziarik gabeko bizitza sustatzea emakumeen aurkako tratu txarrak prebenituz.

5

3

Zer egin dezake familiak hezkidetza lortzeko?

Familia, lehen mailako erakunde gizarteratzailea da eta erabateko eragina dauka

seme-alaben hezkuntzan. Hau honela, umeek garatuko dituzten balio, jokaera, rol,

erantzukizun edo izaeran paper garrantzitsua jokatuko dute. Beraz, argi dago familiak

funtsezkoak direla beren seme-alabek era osasuntsu, parekide eta librean beren

ahalmenak garatu ditzaten.

Hona hemen familia giroan hezkidetzan oinarritutako hezkuntza garatzeko erabili

daitezkeen zenbait gomendio eta material.

Gizona eta emakumea izaten irakasten

dute.

Genero desberdintasuna markatzen

dute.

Heldu eta haurren arteko harremanak,

generoren arabera bideratzen dituzte.

Harremanak sexuaren arabera

markatzen dituzte.

Sexuen arteko bereizketa birproduzitzen

dute.

Sexuari loturiko genero-rolak ez dituzte

errepikatzen.

Pertsona moduan gaitasun anitzak bultzatuz,

osotasunez garatzen laguntzen dute.

Estereotipo sexista eta indarkeriaren

transmisioa saihesten dute.

Eredu zabal eta itxietan jolasteko aukera

ematen dute.

Jasangarritasunean,

erantzunkidetasunean eta

parekidetasunean oinarrituta bizitzarako

eredu berri bat bultzatzen dute.

Jostailu eta jolas SEXISTAK

Jostailu eta jolas

EZ SEXISTAK

4

Jostailuak erakargarriak izan behar dira, behin baino gehiagotan

erabiltzeko modukoak; arruntenak dibertigarrienak izan ohi dira.

Irudimena eta sormena garatzen lagundu behar dute.

Jostailua, umearen adin eta gustuetara egokitu behar da.

Segurua izan behar da.

Estereotipo sexistak finkatzeko ez da erabilia izan behar.

Kooperazio eta berdintasun baloreak bermatuko dituzte.

Sexu, etnia eta kulturen arteko desberdintasunak errespetatzen

lagunduko du.

Ez du indarkeriazko portaerarik bultzatuko, berdintasunaren aldeko

baloreak bultzatzen lagunduko du.

Publizitatea modu kritikoan aztertu behar dugu.

Jostailua tresna bat da bakarrik, garrantzitsuena jolasa da.

Jostailu

eta jolasak aukeratzeko

irizpideak

5

Bideo jokoen kasuan, kontuan hartu beharra dago hauen eskaintza oso zabala dela eta

sarritan balore sexisten transmisioa bultzatzen dutela. Bideo joko bat aukeratzerakoan,

elkarlana, trebetasun motorrak edota dedukzio-gaitasuna bultzatzen dituztenen alde egin

behar da.

Film ez sexisten adibideak

Tradizionalki nola islatzen dira emakumeak marrazki bizidunen filmetan? Ahulak,

xamurrak, ederrak, amatiarrak, langileak edota garbiak dira. Bere helburua printzearekin

ezkontzea da. Gizon batek salbatzea behar dute. Argiak izan arren, adimena

manipulatzeko erabiltzen dute. Sorginak edo amaordeak direnean beraien ezagutzak

esoterikoak dira ez zientifikoak. Arriskatzen badute eskarmentua lortzen dute. Anbizioa

badute zigortuak izaten dira.

Eta gizonak? Dotoreak, emakumeen salbatzaileak, ausartak eta seguruak. Etxeko

arduretan murgiltzeko ezintasuna dute. Alargun gelditzen diren erregeak emakume

bihozgabeekin ezkontzen dira. Txarrak direnean oso bihozgabeak dira. Boteretsuak dira,

hau da, errege, printze edo enperadore. Zientzialariak, adimentsuak eta nagusiak dira.

Hurrengo marrazki bizidunen filmak, gomendagarriak dira sexu estereotipo tradizionalak

gainditzen dituztelako, emakumeak direlako protagonistak edota maitasun

erromantikoaren mitoa apurtzen dutelako.

6

Bestalde hezkidetza gaia lantzen duten eta emakumeen/nesken eskubideen egoera

mundu mailan irudikatzen duten film batzuk gomendatzen dizkizuegu familian ikusteko

eta publiko guztietara zuzenduak.

BRAVE MULAN ENREDADOS FROZEN VAIANA

Billy Elliot – Quiero Bailar (Stephen Daldry) Gaia: hezkidetza.

Quiero se como Beckham (Gurinder Chadha) Gaia: hezkidetza.

La bicicleta verde (Haifaa Al Mansour) Gaia: hezkidetza.

Boxing for freedom (Juan Antonio Moreno Amador y Silvia Venegas Venegas) Gaia: emakumeen/nesken eskubideen egoera mundu mailan

Sonita (RokhsarehGhaemMaghami) Gaia: emakumeen/nesken eskubideen egoera mundu mailan

Mustang (Deniz Gamze Ergüven) Gaia: emakumeen/nesken eskubideen egoera mundu mailan

GOMENDAGARRIAK

7

Liburu eta ipuin ez sexisten adibideak

Hona hemen, hezkidetza lantzeko gomendagarriak izan daitezkeen zenbait ipuin eta liburu

adin tarteka:

* ikurra daukaten liburuak gazteleraz ere aurki ditzakezu

0-3 urte bitartekoentzat

NOLA DASTATU ILARGIA? MichaelGrejniec. Kalandraka*

ANTTON ETA NESKAK. Ole Könnecke. Alberdania*

TXUKUNDU ZURE ETXEA. Beascoa internacional. Ttarttalo

TIGRI EZIN DA GELDI EGON. JAUZI, KORRIKA IGO. Marie-Helene Delval. Ttarttalo*

AYUDANDO. Helen Oxenbury. Juventud

4 - 6 urte bitartekoentzat

OSTERATXO BAT PARKEAN. Anthony Browne. Kalandraka, Pamiela*

URDABURUTARRAK. Anthony Broene. Kalandraka*

Badakizu zer den Bechdel testa?

3 galdera egitean datza. Bere bidez, ikusten ditugun filmetan

emakumeen presentzia eta haien “papera” neurtu dezakegu.

1- Filmean, gutxienez, bi emakume agertzen dira?

2- Beraien artean hitz egiten dute?

3- Gizonezkoen inguruan ez den zerbaitez?

Egin ezazu ariketatxo hau ikusten ari zaren filmean zenbat

emakume agertzen diren eta nola irudikatzen diren ohartzeko.

8

PINTO OILARRAREN EZTEIAK. Juan Alfonso Belmontes. Tafalla*

NORAK SUHILTZAILE IZAN NAHI DU. Arantxa Iturbe. Elkar

ETA HANDIA EGITEN NAIZENEAN ZER? Elisabet Abeyá. Sirena*

LEHENENGO TXANGOA. Fina Casadelrrey. Erein*

ESTITXUK PIRATA IZAN NAHI DU. Xabier Mendiguren. Elkar

ANAI TXIKI BAT DAUKAT. Encarna Torres; Antonio Amago. Siete lenguas*

TXIMELETA-BELARRIAK. Andrés Neves. Pamiela, Kalandraka*

DERRIGORREZ MUSURIK EZ. Marion Mebes. Maite Canal editorea*

AITA DESPISTATU BAT.Josep Gregori. Elkar*

IRIS ETA LILA. Sexu aniztasuna eta familia berriak. Ana Mujika Flores. Aldarte Elkartea

AITONA MAITEA. Elisabet Abeya, Roser Capdevila. Elkar*

LA MITAD DE JUAN. Genma Lienas. SM

LAS PRINCESAS TAMBIÉN SE TIRAN PEDOS. Ilan Brenman. Algar

MI PRIMER LIBRO SOBRE ELLAS. Marta Rivera de la Cruz. Anaya

LA CONEJITA MARCELA. Esther Tusquets. Kalandraka

7tik 9ra

EZ GARA BERDINAK, BAINA BERDIN DA. Severino Calleja Pérez. Desclee

AHATETXOA ETA SAHATS NEGARTIA. Mariasun Landa. Elkar

AITONAREN TXALUPAN.Mariasun Landa. A Fortiori, s.l ALEX. Mariasun Landa. Erein

ELISABETE LEHOI DOMATZAILEA. Mariasun Landa. Elkarlanean

ERRUSIKA.Mariasun Landa. Elkarlanean

9

FRANZEN OPORRETAKO KONTUAK. Chistine Nostlinger. Desclee de Brouwer*

GOLA KATU TRAPEZISTA. Xabier Etxaniz. Pamiela

IHOLDI. Mariasun Landa. Erein

IZEBA MARIASUNEN IPUINAK. Joseba Sarrionandia. Elkarlanean

IZEBA TXIKIA. Mariasun Landa. Erein

JOXEPI DENDARIA. Mariasun Landa. Elkarlanean

KASKARINTXO. Mariasun Landa, Joxantonio Ormazabal. Elkar

LEIREREN OPOR MIRESGARRIAK. Agurtzane Ortiz de Landaluce. Zubia

MARKEL, MADDI ETA MALUTA. Christine Nostlinger. Zubia

NIRE OSABA TEO. Pilar Mateos. Anaya infantil y juvenil*

NOLA BIZI, ZAZPI BIZI. Yolanda Arrieta. Descleé De Brouwer

PARTXELA. Mariasun Landa. Elkarlanean

TXAN FANTASMA. Mariasun Landa. Elkar

TXITOEN ISTORIOA. Bernardo Atxaga. Erein

XOLA ETA BASURDEAK. Bernardo Atxaga. Erein

ZERGATIK? Gabriela Keselman. Elkar

ZIRIKO ZERRITXOA. Eveline Hasler. SM *

ZORIONEKO HONDAMENDIA. Adela Turin, Nella Bosnia, Fernando Rey Escalera. Kalandraka,

Pamiela*

BONOBO BETAURREKODUNEN EGIAZKO HISTORIA. Adela Turin, Nella Bosnia, Fernando Rey

Escalera. Kalandraka, Pamiela*

ARROSA ETA LEUNA. Adela Turin, Nella Bosnia, Fernando Rey Escalera. Kalandraka, Pamiela*

10

ARTURO ETA KLEMENTINA. Adela Turin, Nella Bosnia, Fernando Rey Escalera. Kalandraka,

Pamiela*

KLAUDIA ETA BALOIEN SEKRETUA. Aitor Arana. Ibaizabal.

ENEKOREN SOINEKO ARROSA. Anne Fine. Alfaguara*

PIPI KALTZALUZE. Astrid Lindaren. Elkar*

MARKOS KANTINERA. Patxi Zubizarreta. Elkar

IZEKO MIRENEK LAGUN BERRIA DU. Goio Ramos. Ibaizabal

NIRE AITA ETXEKOANDREA DA. Silvia Ugidos. Elkarlanean*

ESKUBELTZ TALDEAREN ABENTURAK. Hans Jurgen Press; Elkar*

EZKUTUKO MAITEA. Angel Lertxundi; Antton Olariaga. Elkar

BILLY Y EL VESTIDO ROSA Anne Fine. Alfaguara

MOMO. MIchael Ende. Alfaguara*

OLIVER BUTTON ES UNA NENA. Alfredo Gómez Cerda.Everest

ÉRASE DOS VECES BLANCANIEVES. Belen Gaudes y Pablo Macias. Cuatro Tuercas

10tik- 12ra

URTZIREN DIARIOA. Antton Kalabon. Ibaizabal

KASIOPEA EDO UDA BAT POLONIAR ARTEAN. Michèle Marineau. Elkar*

MARIZIPRISTINEK EZ DU ZORIONEKO GALAPERRIK NAHI. Nunila Lopez Salamero, MyriamCameros

Sierra. Txalaparta*

JARA. Jasone Osoro. Alfaguala, Zubia

JARA BARTZELONAN. Jasone Osoro. Alfaguara, Zubia

JARA BIKIAK ETA BIKOTEAK. Jasone Osoro. Alfaguara, Zubia

AMETS UHINAK. Mariasun Landa. Elkarlanean

NIRE ESKUA ZUREAN. Mariasun Landa. Erein

11

AMONA SAGAR GAINEAN. Mira Lobe. Elkarlanean*

AZKEN HERENSUGEA. Edith Nesbit. Descleé*

BELDURRA PASA NAHI BADUZU. Angela Sommer-Bodenburg. Descleé De Brouwer*

VELLE, LANDETAKO SIRENA. Mikel Garmendia. Zubia

BENEK ANNA MAITE DU. Peter Hartling. Elkar*

JULIETA, ROMEO ETA SAGUAK. Mariasun Landa. SM

PIPPI ITSASORAKO ASMOTAN. Astrid Lindgren. Elkarlanean*

UNA (ESTUPENDA) HISTORIA DE DRAGONES Y PRINCESAS (MAS O MENOS) Jordi Sierra i Fabra.

Alfaguara

VANESA LA INTRÉPIDA. Joachim Masannek. Destino

12

Webgrafia

Interneten hezkidetza lantzeko baliabideak aurki daitezke. Horien artean hurrengoak

proposatzen dira:

EMAKUNDEK garatutako Nahiko programak bere unitate didaktikoetan euskara, zein,

gaztelerako ipuin, joko eta material ezberdinak eskaintze ditu:

http://www.emakunde.euskadi.eus/nahikoeu/-/informazioa/unitate-didaktikoak/

Gida honetan zenbait joko tradizional hezkidetza lantzeko moldatuak izan dira:

http://www.aulaviolenciadegeneroenlocal.es/consejosescolares/archivos/Mat_185_G

uia_Nuevas_formas_de_jugar.pdf

ZUBIAK ERAIKITZEN hezkidetza taldearen blog-a:

http://zubiakeraikitzen.blogspot.com.es/

SESTAOKO BERRITZEGUNEAREN materialak:

https://sites.google.com/a/b03sestao.es/hezkidetza-b03-sestao/zonaldeko-

ikastetxeen-materialak