ASTEKO ASMAKIZUNAberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA 767. ZENBAKIA LARUNBATA, 2018KO MARTXOAREN 17A

Etxearen begi,argiaren biltegi,

igar ezazu eta segi. Zer da?

m a n t a n g o r r iErantzuna: leihoa.

Asmakizunaren jatorria: Auskalo! Igarkizun eta aho-korapiloak liburutik, Xabier Olaso / Agurtzane Villate (Pamiela).

IDOI

A ZA

BALE

TA /

FOKU

Gazte etaekintzaile

m a n t a n g o r r i2 LARUNBATA, 2018KO MARTXOAREN 17A berria

Aupa,

MANTANGORRItxoak!!! Gu

Markel eta Mattin

gara,

Zugarramurdikoak.

Gure arrebak ,

JanireOtxotekok, urte

bat bete du, eta aunitz

urtez erran nahi diogu

Mantangorritik. Segi

gurekin handitzen,

polita!!

ZORiON AGURRAK

Ipuinez ipuin....Martxoaren 7an, asteazken goizez, kolegiora gonbidatu dugu Xan

Errotabehere ipuin kondalaria. Gela bakoitzean ordubetez, ipuinez ipuin,

ixtorioz ixtorio, pertsonaia zenbait antzeztu ditu Xanek, ahozabalik eta

begiak erne egon diren ikasleen aitzinean. Eta nola! Neska eta otsoaren

arteko sekretua, Martin ttipi eta basajauna, joaldunen janzkeraren

sinbolizazioa, ihauteriak eta naturaren atzartzea, lamina eta emagina,

ninia eta sugea, Tomas arrantzalea eta Bilintx, Tartalo - Patxi eta Kuxkul,

lamina eta laborari amorosa, Fernandio Uztaritzekoa.... Milesker, Xan!

Kaixo, lagunok!

June, Aratz eta

Ilargi gara.

MANTANGORRI

koloreztatzeko

marrazki bana egin

dugu. Ea gustatzen

zaizkizuen. Agur bero

bat Tolosatik!

Izaga, 10 urte borobil. Jarrai ezazu alai eta dantzari.

Zorionak etxeko guztion partetik.

IlargiAratz

June

m a n t a n g o r r i 3berria LARUNBATA, 2018KO MARTXOAREN 17A

ZU ERE ARTiSTA

Bidali zure gutunak helbide hauetara Helbide elektronikoa: mantangorri@berria.eus Egoitza nagusia: BERRIA. MANTANGORRI. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain.

Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Lege Gordailua: SS-616/05 Zuzendaria: Martxelo Otamendi Koordinatzailea: Izaro Zinkunegi Barandiaran

Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain ISSN: 1699-728x

Joan den martxoaren 8an, Orioko Zaragueta Herri Eskolakoikasle eta irakasleak herri mailan antolaturiko ekitaldi bateratuan egonginen. Udaletxeko balkoitik, LH6ko ikasle batek bertso bat abestu zuen. Gero,

prestaturik zeuden beste hiru bertso bildutakoen artean abestu genituen.

Kaixo, MANTANGORRIko

lagunok! Urtero bezala,

PortugaletekoVirgen de La

Guia eskolakolagunok bat egin

genuen martxoaren

8an Emakumeon

Nazioarteko

Egunarekin.

Neguko Feria proiektuari bukaera emateko, martxoaren

6an, 3. mailako ikasleek etxean prestatutako produktuak

dastatzera gonbidatu zituzten LHko ikasleak. Ikasle

bakoitzak prestatutakoaren errezeta ere ekarri zuen, eta

errezeta guziekin bilduma bat osatu zuten. Arras sukaldari

onak ditugula erran dezakegu. Plater guziak arras goxoak

zeuden eta LHko ikasle eta irakasle guziak asetzeko adina

prestatu zuten. Esker mila Zangotxo gelakoei!

m a n t a n g o r r i4 LARUNBATA, 2018KO MARTXOAREN 17A berria

Ametsetako jolas ge-la diseinatu duteEtxarri Aranazko An-dra Mari ikastolan(Nafarroa). BigarrenHezkuntzako lehen

mailako ikasleak aritu dira propo-samenak prestatzen, taldeka. Ikas-le guztien artean aukeratu duteFort Nite diseinu irabazlea, eta go-gotsu daude martxan jartzeko. Jo-lastu eta lasai egoteko txokoak di-tu diseinuak. Europako YESictproiektuan aritu dira lanean;proiektu horrek ekintzailetza sus-tatzea du helburu.

Urtarrilean hasi ziren ikasleak‘Gure ametsetako jolas gela’proiektua lantzen. Ikastolako jolasgela egokitzeko diseinuak egin di-tuzte, horretarako 300 euroko au-rrekontua zutela kontuan izanik. Bi

gelatako 38 ikaslek hartu dute par-te, hamar taldetan banatuta etabost irakaslek lagunduta. Fort Niteproiektua izan da bozkatuena, bo-toen %28,2 jasota. Izaro Lakuntzak,Oinatz Carreñok, Iraitz Imazek etaInge Martinek egin dute.

Diseinu irabazleak lau txoko ditu:atetik sartu eta ezkerrean ping-pong mahaia du, eta horren ondoan«esertzeko eta ping-ponga ikuste-ko banku bat». Eskuinean, berriz,«lasai-lasai egoteko bi sofa eta puffbatzuk» jarri dituzte. Horren ondo-an, mahai jolasen txokoa jarri dute,eta, aldamenean, jolasteko txokoa.Lehenengo aldia da maila horreta-ko ikasleek horrelako proiektu ba-tean parte hartzen duten, eta erre-pikatuko luketela esan dute. «Taldelanean hobeto aritzen ikasi dugu»,adierazi du Inge Martin ikasleak.

Amaia Montes Andra Mari ikas-tolako irakaslea aritu da proiek-tuaren gidaritza lanetan; IkastolenElkarteko YESict proiektuko ardu-raduna ere bada. Montesen iritziz,ekintzailea izatea haiek egindakoa-

rekin zerbait alda dezaketela sen-titzea da: «Nik egiten dudanak ba-lio du» pentsatzea. «Adin horretan,ekintzailetza oso lotuta dago sor-menarekin, planifikazioarekin etaerabakiak hartzearekin», adierazi

Jolas gela egokitzeko diseinuak egin dituzteEtxarri Aranazko Andra Mari ikastolako ikasleek.Jolaserako eta lasai egoteko txokoak dituendiseinua izan da bozkatuena. Lanketakekintzailetza sustatzea du helburu.

ERREPORTAJEAIkasleen berrikuntzak

Ametsetakojolas gela

m a n t a n g o r r i 5berria LARUNBATA, 2018KO MARTXOAREN 17A

rren jarriko dugu martxan proiek-tua, ikasleek ikus dezaten erreali-tate bihurtu dela». Aurrekoetxea-ren iritziz, «errealitatea da, jolasto-kia bera, hain justu, proiektuhonen elementu motibagarria».

Zazpi fase izan ditu proiektua-ren lanketak: motibazio fasearekinekin diote, Jon Etxeberria ekin-tzailearen eta bertako ikasle ohia-ren esperientzia ezagutuz. «Egun,enpresa munduan dabil, baina,krisi ekonomikoa iritsi zenean,Sakana Garatzen proiektuan arituzen lanean», azaldu du Montesek.Sakana bailarako dinamizaziosozioekonomikorako agentzia da.Gero, ikasleek erronka identifikatueta lehen proiektuen irudikapenakegin dituzte. Horren ostean, talde-ak osatu eta rolak banatu dituzte,esplorazioari ekiteko. Ideaziofasean, proiektuak zehazteko jar-duerak egin dituzte, zentzumene-na, esaterako: «Zer ikusi, entzunedo usaindu nahi dut jolas gelan?»galderari erantzun diote. Fase horigustatu zaie gutxien talde irabaz-leko kideei, fitxak osatzea «neka-garri samarra» egin baitzaie.

Ideiak landutakoan, horien pro-totipo digitalak sortu dituzte.Hurrengo urratsa prototipoak fisi-koki egitea izan da. «Maketak egi-tea gustatu zait gehien, denonartean egin ditugulako», esan duOinatz Carreño ikasleak. Adosdaude beste taldekideak ere. Kar-toia, plastilina, txotxak, oihalak...eskura dituzten materialak erabilidituzte. Proiektuei egokitzapenbatzuk egin ostean, plazaratu egindituzte, ikastolan egindako ekital-di batean. Carreñok adierazi du ezzitzaiela erraza egin: «Hasieranurduri samar geunden, jende askogenuen eta aurrean».

2015 amaieran inauguratu zuenAndra Mari ikastolak eraikin berria.Ordutik, Bigarren Hezkuntzako gaz-tetxoak bakarrik daude eraikinzaharrean. Jolas gela handi bat

du Manu Aurrekoetxeak, IkastolenElkarteko Bigarren Hezkuntzakoarduradunak.

Bigarren Hezkuntzako ikasleguztiek hartu dute parte jolas ge-laren proiektua aukeratzeko boz-

ketan. Proiektu guztiak ikastolarenwebgunean eta blogean izan dituz-te ikusgai. Iñaki Tolosa Andra MariIkastolako zuzendari pedagogiko-ak diseinua gauzatzeko asmoaazaldu du: «Orain ahalik eta laste-

dute han, lehen Haur Hezkuntzakogela izan zena. Espazio hori izan dadiseinuak egiteko abiapuntua.Egun, jolas orduetarako erabiltzendute han ikasten duten 100 ikaslepasatxok.

Bigarren aldia

Andra Mari ikastolan, iaz ekin zio-ten YESict programari. ‘Gure ame-tsetako herria’ izan zuten orduanjo puntuan. Sakanako herrietakobeharrak identifikatu eta soluzioaematea zuten helburu. «Herriaskotako ikasleak datoz hona, eta,taldeka, herriko soluzioak bilatzenaritu ziren», azaldu du Tolosak.Proiektu ugari landu zituzten: hon-dartza, parke naturala, herritarguztientzako moduko zaborron-tziak... Maketan geratu ziren iazkoproiektuak. Oraingoan, gauzatuegingo dute.

Iazko esperimentazio hura izanda aurten landu duten proiektua-ren aurrekaria. Izan ere, Aurrekoe-txeak adierazi duenez, ekarpenakjaso eta proiektuari doikuntzakegin dizkiote. Ikastolen Elkarteakaurtengo esperientziarekin unita-te bat osatu eta estandarizatuta-ko proiektu bat osatzea du xede,beste zentroetan ere baliagarriaizan dadin. «Jarraipena eman nahidiogu honi; uste dugu ekintzaile-tzak baduela lekua Lehen eta Biga-rren Hezkuntzan», adierazi duAurrekoetxeak.

Erasmus+ programak hiru urtezfinantzatutako proiektua daYESict. Informazio eta komunika-zio teknologien bidez ekintzaile-tza sustatzea du helburu. Hainbaterakunde aritu dira lankidetzanEuropako proiektuan; tartean,Ikastolen Elkartea, Mondragon GoiEskola Politeknikoa, eta ANTICPays Basque. Bidelagun izan dituz-te Danimarkako, Zipreko eta Aus-triako beste hainbat erakundeere.

Diseinu irabazlearen egileak maketarekin. IDOIA ZABALETA / FOKU

m a n t a n g o r r i6 LARUNBATA, 20168KO MARTXOAREN 17A berria

DENBORA-PASAK

2. Osatu hitzak. Leihotikikusten dituen objektuenmarrazkiak egin ditu Garazik.Begiratu marrazkiaeta ordenatu silabakhitzak osatzeko.

DA-A-RE-LAN

1. Puntuak lotu. Aralarko larreetan ibili da Urritz, lagunekin arratsalde-pasa. Zer animalia ikusi du?

PAI-KAN-AES-LE-RA-KAI

m a n t a n g o r r i 7berria LARUNBATA, 2018KO MARTXOAREN 17A

‘Akats bat lehenengolerroan’ Ingek argi zuen bere bizitzaren lehenen-go lerroan akats bat zegoela, eta, horizuzentzen hasteko, Gartxot izena jarrizion bere buruari. Horrenbestez, orainGartxot da haren benetako izena, etaInge, aldiz, plastikozko izena. Gartxotengelakideak dira Haitz eta Noa, gelako ka-zetari finak, bertan gertatzen diren isto-rio eta pasadizoen kontalari iaioak.

Oraingoan, igerilekuan gertatuaren berri emango diete Gartxo-ti eta bere lagunei.

Garazi Kamio eta Eider Eibar

Argitaletxea: Elkar

‘Txokolatezkoarrainak’ Beñatek ez daki zer marraztu eskolan,Naiara andereñoak marrazki bat egite-ko eskatzen dienean. Naiarak zizaretxourdin bat marraztuko du Beñaten pape-rean, lagundu asmoz. Hortik abiatuta

hasiko da Beñat marrazten, eta arrainez betetako itsasoaegingo du. Itsaso horretan ez da faltako haurrik, ezta txokola-tezko arrainik ere.

Karlos Santisteban eta Leire Salaberria

Argitaletxea: Ibaizabal

AZOKA

BAI BITXIA!

Ezagutzen al duzueAltzoko Handia?Altzoko Erraldoiaren istorioa ezaguna eginda azken asteotan, hari buruzko filmak ha-mar Goya sari irabazi baititu. Baina ba al daki-zue nor zen Handia? Migel Joakin Eleizegi Ateagazen Handiaren benetako izena, eta 1818an jaio zen,Altzon (Gipuzkoa). 20 urte bete zituenean, haren gorputza hazi etahazi hasi zen, akromegalia deituriko gaixotasun baten ondorioz. 2,41metroko garaiera izatera iritsi zen, eta 203 kilo pisatzen zituen. Bi be-soak horizontalean zabal-zabal jarriz gero 2,42 metro neurtzen zuten.Haren oinetakoak 39 zentimetro luze ziren. Haren gorputz erraldoiaerakusteko, ikuskizunak eman zituen Europako hainbat herrialdetan.1867an hil zen, 43 urte zituela, bere jaiotetxean.

3. Osatu hitzak. Lurrek gustuko ditu Iraitzpirataren marrazkiak. Zazpiezberdintasun daude bi marrazkihauen artean. Bilatu!

Erantzunak: 1.-Ardia.2.-Eskailera, kanpaia eta landarea. 3.-

berria

GAZTETXOEN ASTEKARIA LARUNBATA, 2018KO MARTXOAREN 17A

1Jolas hau txingoka jolastekomodu berezi bat da. Lurrean

laukizuzen handi bat margotu beharda, eta sei zatitan banatu; hau da,sei laukitxo izango ditugu. Laukitxobakoitzean gauza baten izena idatzibehar da: fruituak, zuhaitzak, anima-liak, herriak, ibaiak, mendiak, kolore-ak…

2Laukitxo guztietatik pasatubeharko dugu txingoka, ida-

tzitako gauzen izenak esanez. Adibi-dez: lehenengo laukitxoan «fruituak»idatzi badugu, lehenengo jokalarialaukitxo horren gainean jarriko da,

hanka baten gainean, eta esango du:«fruituak, fruituak, kanpora». Eta, ja-rraian, laukitxotik kanpora aterakoda. Ondoren, sei laukitxoak jarraianpasatu beharko ditu txingoka, frui-tuen izenak esanez. Adibidez:

1. laukitxoan: fruituak, fruituak.2. laukitxoan: laranja, laranja.3. laukitxoan: sagarra, sagarra.4. laukitxoan: gerezia, gerezia.5. laukitxoan:marrubia, marru-bia.6. laukitxoan:udarea, udarea,kanpora.

3Izen guztiak jarraian esatenbaditu (ez da onartzen pen-

tsatzen geratzea), eta marrarik zapal-tzen ez badu, hurrengo gauzen mul-tzoari ekingo dio. Oraingo honetan,bigarren laukitxoan «zuhaitzak» idatzibadugu, adibidez, honela egin behar-ko du: lehen laukitxoan «fruituak, fruituak», bigarren laukitxo-an «zuhaitzak, zuhaitzak, kanpora».

4Ondoren laukitxo guztiak iga-ro beharko ditu, baina orain-

go honetan zuhaitzen izenak esa-nez:1. laukitxoan: pagoa, pagoa.

JOLASA

Fruituak,fruituakkanpora

m a n t a n g o r r i

DATUAKPartaide kopurua:

Gutxienez bi lagun.Baliabideak: Audioa esku-ragarri Jolasgunea atalean.Espazioa: Zoru gogorra.Iturria: Euskal Jolasen

Bilduma (Urtxintxa).Webgunea:

www.urtxintxa.org

2. laukitxoan: zuhaitzak, zuhai-tzak.3. laukitxoan: pinua, pinua.4. laukitxoan: haritza, haritza.5. laukitxoan: izeia, izeia.6. laukitxoan: gorostia, gorostia,kanpora.

5Berdin egin behar da laukitxoguztiak igaro arte. Toki ba-

tzuetan, sei laukitxo margotu beha-rrean, lau laukitxo margotzen dituz-te. Era horretan, jolasa laburragoaizango da. Bi oinekin ere salto egindaiteke, hanka baten gainean saltoegin ordez.