YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti...

127
HECHOS 1:1 1 HECHOS 1:5 YIN ̈ TZET ISWATXꞌE EBNAJ ISCHEJAB COMAM JESUCRISTO Yal Comam Jesús tato chati Comam Espíritu Santo 1 Hanin Lucas intiꞌan, chintzꞌibn̈etojan huneꞌ hum tiꞌ tawet mam Teófilo. Wal xin yul huneꞌxa hum tzꞌibn̈e- bilxato tawet wuhan yet yalan̈tocanoj, waltojan tawet tzettaj ye tuꞌ iswatxꞌe Comam Jesús, yeb xin yin̈ sunil cuybanile yakꞌ Comam iscuyuꞌ anma yichtax istzabnico Comam iscuywa xol anma, 2 masanta yet yapni istzꞌay- ical ispaxcanto Comam yul satcan̈. Yet maẍto chipaxto Comam tuꞌ, yalnicano Comam ischejbanil ebnaj ischejab sicꞌbililo yu, yu yip Comam Espíritu Santo. 3 Hayet lahwi iscam Comam xin, yitzitzbipaxocan̈ Comam xol camom, caw txꞌiꞌalto el isye isba Comam tet ebnaj ischejab. Yulbal cuarenta tzꞌayic isye isba yun̈e istxumnilo ebnaj tato caw yeli itzitzbican̈ Comam. Istzotel Comam tet ebnaj yin̈ tzet chu yoc anma yul iskꞌab Comam Dios yun̈e yoc Comam Yahawilo anma. 4 Yet aytocꞌo Comam xol ebnaj ischejab tuꞌ, yalnicano Comam tet ebnaj: —Canan̈wecano yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, echmawe yul huneꞌ tzet halbilcano teyet yu Inmaman hacaꞌ wute wal- nihan teyet. 5 Wal naj Juan, caw yeli han̈e ha haꞌ yakꞌ naj yahbalo haꞌ iswiꞌ anma, walex tiꞌ xin, yulbal hayebx- an̈echꞌan tzꞌayic cat hechahni Comam Espíritu Santo yul heyanma hacaꞌ yahbalo haꞌ hewiꞌ, ẍicano Comam Jesús tet ebnaj ischejab tuꞌ. Yet isto Comam Jesús yul satcan̈

Transcript of YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti...

Page 1: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 1:1 1 HECHOS 1:5

YIN̈ TZET ISWATXꞌE EBNAJ ISCHEJABCOMAM JESUCRISTO

Yal Comam Jesús tato chati Comam Espíritu Santo1 Hanin Lucas intiꞌan, chintzꞌibn̈etojan huneꞌ hum tiꞌ

tawet mam Teófilo. Wal xin yul huneꞌxa hum tzꞌibn̈e-bilxato tawet wuhan yet yalan̈tocanoj, waltojan tawettzettaj ye tuꞌ iswatxꞌe Comam Jesús, yeb xin yin̈ sunilcuybanile yakꞌ Comam iscuyuꞌ anma yichtax istzabnicoComam iscuywa xol anma, 2 masanta yet yapni istzꞌay-ical ispaxcanto Comam yul satcan̈. Yet maẍto chipaxtoComam tuꞌ, yalnicano Comam ischejbanil ebnaj ischejabsicꞌbililo yu, yu yip Comam Espíritu Santo. 3Hayet lahwiiscam Comam xin, yitzitzbipaxocan̈ Comam xol camom,caw txꞌiꞌalto el isye isba Comam tet ebnaj ischejab. Yulbalcuarenta tzꞌayic isye isba yun̈e istxumnilo ebnaj tato cawyeli itzitzbican̈ Comam. Istzotel Comam tet ebnaj yin̈ tzetchu yoc anma yul iskꞌab Comam Dios yun̈e yoc ComamYahawilo anma.

4 Yet aytocꞌo Comam xol ebnaj ischejab tuꞌ, yalnicanoComam tet ebnaj:

—Canan̈wecano yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, echmawe yulhuneꞌ tzet halbilcano teyet yu Inmaman hacaꞌ wute wal-nihan teyet. 5 Wal naj Juan, caw yeli han̈e ha haꞌ yakꞌnaj yahbalo haꞌ iswiꞌ anma, walex tiꞌ xin, yulbal hayebx-an̈echꞌan tzꞌayic cat hechahni Comam Espíritu Santo yulheyanmahacaꞌ yahbalo haꞌ hewiꞌ, ẍicano Comam Jesús tetebnaj ischejab tuꞌ.

Yet isto Comam Jesús yul satcan̈

Page 2: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 1:6 2 HECHOS 1:136 Yet cutxantoco ebnaj ischejab Comam Jesús iscꞌatan̈,

iskꞌambenilo ebnaj tet Comam hacaꞌ tiꞌ:—Mamin, ¿ham tinan̈ chacolcanilti ebnaj jet con̈ob

Israel tiꞌ yalan̈ yip bay ayon̈ico tiꞌ? ẍi ebnaj.7Yalni Comam tet ebnaj:—Mach heyeto heyohtan̈enilo istzꞌayical yeb xin

istiempohal yin̈ tzet ye tuꞌ han̈cꞌan̈e Comam Dios ayyoc yin̈ yalnilo tzet yehi. 8 Yaj xin chiyakꞌ Comam Diosyip teyet hununex yet chul Comam Espíritu Santo yulheyanma. Chilahwi tuꞌ xin, cat heyanico heba heyalnilointzotiꞌan yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, yebpaxo yul sunilismajul Judea, yeb xin yulaj ismajul Samaria masantochiabchalo yu sunil anma ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, ẍiComam.

9 Yet lahwi yalnicano Comam Jesús huntekꞌan tuꞌ, yi-laxto Comam yul satcan̈. Caw xin tꞌan̈ancanahto ebnajischejab Comam tuꞌ yet iscꞌaycanocan̈ Comam xol moyan.

10Yet tꞌan̈anahto ebnaj yilni isto Comam satcan̈, isyeni-can̈ isba cawan̈ ebnaj ángel caw sajhopon̈e xil iskꞌap, yoclin̈no ebnaj iscꞌatan̈ ebnaj ischejab Comam.

11Yalni ebnaj ángel tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ:—Hex ah Galilea, ¿tzet yin̈ xin to tꞌan̈anex ahto satcan̈?

Haꞌ Comam Jesús tiꞌ, maꞌilaxilo texol yu ispaxto Comamsatcan̈. Hacaꞌticꞌa mayu heyilni isto Comam tiꞌ, hac tuꞌxin chu yulpaxo Comam, ẍi ebnaj ángel tet ebnaj.

Saylax selel naj Judas12 Lahwi tuꞌ xin, ispaxayti ebnaj ischejab Comam Jesús

bey huneꞌ won̈an chiyij Olivo, ismeltzo ebnaj bey yulcon̈ob Jerusalén. Etza yicta legua yelo won̈an tuꞌ yin̈con̈ob. 13 Lahwi yapni ebnaj yul con̈ob, yahto ebnaj yulhuneꞌ cuarto yin̈ iscab piso bay ay isposada ebnaj. Haꞌ tonxin naj Pedro, naj Jacobo yeb naj Juan, naj Andrés, naj Fe-lipe, naj Tomás, naj Bartolomé, naj Mateo, yeb naj Jacobo,

Page 3: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 1:14 3 HECHOS 1:21-22

iscꞌahol ichamAlfeo, yebpaxo xin naj Simón, naj ayticꞌacoyin̈ huneꞌ partido chiyij Cananista. Aypaxo xin huneꞌxanaj chiyij Judas, iscꞌahol naj Jacobo. 14 Hununn̈eticꞌatzꞌayic xin, iscutxban isba ebnaj sunil yeb yuẍta ComamJesús yu istxahli ebnaj tet ComamDios. Aypaxo huntekꞌanebix chitxahli yinta ebnaj. Xol ebix tuꞌ, ayco ix María,ismiꞌ Comam Jesús.

15Haꞌ yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, aymi hunu ciento veinteanma ayco yul iskꞌab Comam cutxanico bey tuꞌ. Lahwi tuꞌxin, yah lin̈no naj Pedro xol ebnaj tuꞌ, yalni naj:

16 —Hex wuẍtaj, hex wanab, caw yilal yijni isba hacaꞌyu istzꞌibn̈encano naj rey David yet payxa yu ComamEspíritu Santo yin̈ naj Judas, naj yewa tet ebnaj tzabnayoComam Jesús. 17 Naj Judas tuꞌ, ayco naj jetbiho yetyalan̈tocanoj, huneꞌn̈e comunil yeb naj. 18 Yu istoholistxꞌojal iswatxꞌe naj yin̈ Comam, islokꞌ naj huneꞌ txꞌotxꞌ.Lahwi tuꞌ xin istit xulna naj, ispohto iswiꞌ naj, hac tuꞌyu yelti chꞌitna yul iscꞌul naj, istan̈ilo naj. 19 Sunil anmaay yul con̈ob Jerusalén aben iskꞌumal huneꞌ tiꞌ, yuxintoAcéldama occano isbiho huneꞌ txꞌotxꞌ tuꞌ yin̈ yabxubalanma. Haꞌ chal yelapnoj txꞌotxꞌ lokꞌbil yu istohol chicꞌ.

20Yuto hac tuꞌ yalni yul Yum Comam Dios yin̈ Salmos:Canojabcano huneꞌ yatut naj tuꞌ ischuquil, machojab mac

xin chꞌoc yahawoj,* ẍi. Chalnipaxoj:Ocojab hunoxa mac selelo yin̈ ismunil,* ẍicano yul Hum

tuꞌ, ẍi naj Pedro.21-22Yalnipaxo naj Pedro:—Yuxin cosayaꞌwelo hunuxamac chioc selelo naj Judas

tuꞌ, cat yoc yalnocꞌo xol anma tato caw yeli itzitzbican̈Comam Jesús. Haꞌ hunu mac chicosayilo tuꞌ yilal xaecꞌ* 1:20 Sal 69:25 * 1:20 Sal 109:8

Page 4: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 1:23 4 HECHOS 2:6

tzujtzun jinta yet yah haꞌ iswiꞌ Comam Jesús yu naj Juanmasanta yet istocano Comam yul satcan̈, ẍi naj Pedro.

23Yuxin issayilti ebnaj cawan̈ ebnaj tuꞌ. Huneꞌ naj chiyijMatías, huneꞌxa naj José Barsabás isbi, chiyijpaxo Justo.24 Lahwi tuꞌ xin, istxahli ebnaj sunil hacaꞌ tiꞌ:

—Mamin, caw hawohtaj tzet ye yanma hunun anma,yuxin ye jetan̈ mac huno ebnaj cawan̈ tiꞌ sicꞌbilxalo hawu.25 Yun̈e ischahni hamunil bejbilcano yu naj Judas, yet is-tocano naj bayticꞌa caw tꞌin̈an istohi, ẍi ebnaj tet Comam.

26 Lahwi tuꞌ yilwen ebnaj mac chicancano yin̈ huneꞌmunil tuꞌ. Cꞌuxan xin yapni yin̈ naj Matías. Hac tuꞌ xin yuyoccano naj yetbiho ebnaj hunlahon̈wan̈ ischejab ComamJesucristo tuꞌ.

2Yet yul Comam Espíritu Santo yiban̈ macta ayxaco yul

iskꞌab Comam Jesucristo1 Yet yayilo istzꞌayical kꞌin̈ Pentecostés, huneꞌn̈e bay

cutxanico sunil ebnaj yeb ebix ayxaco yul iskꞌab ComamJesús. 2Cawhunepixto xin yaben ebnaj tuꞌ isbili istit huneꞌhacaꞌ jakꞌekꞌ yul satcan̈ yin̈ caw ip chieqꞌui. Isbilipaxosunil yul n̈a bay ayicto yuninal Comam Jesús tuꞌ. 3 Lahwituꞌ xin yilni ebnaj yayilo hacaꞌ xaj kꞌa kꞌaꞌ, ispujnacan̈yiban̈ iswiꞌ hunun tuꞌ. 4 Sunil ebnaj yeb ebix tuꞌ occanoyalan̈ ischejbanil Comam Espíritu Santo yoc tzotelo yin̈nananta abxubal yu yip Comam.

5 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, caw txꞌiꞌal anma Israel aycoyanma yin̈ Comam Dios, cutxanico yul con̈ob Jerusaléntuꞌ. Caw nananta bay titico anma tuꞌ yul sat yiban̈kꞌinaltiꞌ. 6 Yet yaben anma isbili huneꞌ hacaꞌ jakꞌekꞌ tuꞌ, is-cutxbanico isba anma bey huneꞌ n̈a tuꞌ. Caw cꞌaycan̈ iscꞌulanma yaben istzotel macta ayxaco yul iskꞌab Comam yul

Page 5: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 2:7 5 HECHOS 2:14yabxubal hunun anma tuꞌ. Yuto sunil yabxubal anma yalebnaj yeb ebix ayxaco yul iskꞌab Comam Jesucristo.

7Caw cꞌaycan̈ iscꞌul anma yoc tꞌan̈no yin̈ ebnaj chitzoteltuꞌ. Yalni anma hacaꞌ tiꞌ:

—Wal huntekꞌan ebnaj yeb ebix chitzotel tiꞌ, caw ahGalilea sunil. 8 ¿Tzimi yin̈ xin chijabe istzotel ebnajyul jabxubal bay pitzcꞌanajon̈ hununon̈? 9 Wal xincoxol han̈on̈ tiꞌ ay anma titna yul ismajul Partia, aypaxoanma ah Media, ay anma ah Elam. Aypaxo anma ahMesopotamia, aypaxo anma ah Judea, yeb Capadocia yebPonto, yeb anma ay yul ismajul Asia. 10 Aypaxo anma ahFrigia, yeb anma ah Panfilia, yeb anma ah Egipto. Aypaxoanma titna yul ismajul Africa bey iscawilal Cirene, yebxin aypaxo anma ah con̈ob Roma. Xol sunil anma tiꞌxin, ay anma jet Israelal, yebpaxo xin mac xayaco isbahacaꞌ bay ayon̈ico han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ. 11 Aypaxo anmaah Creta, yebpaxo anma ah Arabia, yajaꞌ cosunil han̈on̈tiꞌ chijabe istzotel ebnaj yeb ebix yul jabxubal yin̈ iscꞌulaliscꞌul Comam Dios, ẍi anma tuꞌ.

12 Caw toxan̈e chicꞌay iscꞌul sunil anma, issomchalo yuliswiꞌ, yuxin iskꞌambele anma tet hunun hacaꞌ tiꞌ:—¿Tzet chalilo huntekꞌan chijabe tiꞌ? ẍi anma.

13Aypaxo huntekꞌanxa anma chibuchwahi, le-yalni ha-caꞌ tiꞌ:—Haꞌ huntekꞌan ebnaj yeb ebix tiꞌ, caw ucꞌum ebnaj, ẍi

anma tuꞌ.Yet yalni naj Pedro Istzotiꞌ Comam Dios

14 Yuxin ah lin̈no naj Pedro yeb ebnaj hunlahon̈wan̈xayetbi tuꞌ, istzablo istzotel naj xol sunil anma yin̈ caw iphacaꞌ tiꞌ:

—Hex ay bey yul ismajul Judea, yeb xin sunilex nanantacon̈obal aycꞌo yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, caw chiwakꞌan

Page 6: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 2:15 6 HECHOS 2:22heyohtan̈eloj tzet yelapno ye huneꞌ tiꞌ. Wal xin, haj hetx-iquin yin̈ tzet chiwalan. 15Han̈on̈tiꞌan̈ mach ucꞌumojon̈an̈hacaꞌ cheyute hetxumni jin̈an̈, yuto sahab sacꞌayal ayon̈tinan̈ yin̈ chꞌen balon̈eb. 16Wal xin, lan̈an yijni isba tzethalbilcano yul Yum Comam Dios yu naj Joel, ischejabComam Dios yet payat, 17 bay yalcano hacaꞌ tiꞌ:Yet chꞌapni islahobal tzꞌayic, chiwatijan Wespírituhan

yiban̈ anma yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Yuxin haꞌej hecꞌahol yebpaxo ej hecutzꞌin, haꞌ chalnoloIntzotiꞌan. Chinyehan huntekꞌan cuybanile tetebnaj tzehtaj yin̈ sajsatil. Yebpaxo ebnaj ichamtajchintzotelan tet ebnaj yul iswayic.

18Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ chiwacoWespírituhan yin̈ sunilanma chiyakꞌ chejaꞌ isba wetan, ebnaj winaj yebebix ix, cat yalnicꞌo ebnaj yeb ebix Intzotiꞌan tetanma.

19 Chinyehan cꞌaybalcꞌule yul satcan̈ tet anma, cat iscꞌay-ilo iscꞌul yilni. Yeb xin bey yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ,chinyehan huneꞌ tzet chiyenilo wipan tet anma.Haꞌ huntekꞌan tiꞌ xin, haꞌ ton chicꞌ yeb kꞌa kꞌaꞌ, yebhuneꞌ niman n̈ub hacaꞌ moyan, ẍi Comam.

20 Chiꞌoc kꞌejholo yin̈ sat tzꞌayic, wal yin̈ ixahaw xin, cawcajpon̈pon̈e chucoj hacaꞌ chicꞌ. Haꞌ huntekꞌan tiꞌbabel chiyu yet maẍto chihul huneꞌ istzꞌayical baychul Comam Dios Yahawil. Huneꞌ tzꞌayic tuꞌ, cawniman yelapno yehi, yebpaxo aytam sakꞌal.

21Haꞌ yin̈ huneꞌ tzꞌayic tuꞌ xin, haꞌ mac chiawten ComamYahawoj chicolchahi,* ẍicanoj.

22Hexwet con̈ob Israel, hajba hetxiquin yin̈ tzet chalilohuneꞌxa chiwalan teyet tiꞌ:

—Caw xaꞌisyelo Comam Dios ismunil Comam Jesucristoah Nazaret jet cosunil, yet iswatxꞌen Comam Jesús iscꞌulal* 2:21 Jl 2:28-32

Page 7: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 2:23 7 HECHOS 2:30yeb cꞌaybalcꞌule yeb yechel yip Comam Dios. Wal xincaw heyohtaxa sunil tiꞌ yuto haꞌ coxol yuhi. 23 Wal xinalaxico Comam Jesucristo yul hekꞌab yuto hac tuꞌ yocheiscꞌul Comam Dios. Caw xin yohtaxa Comam Dios yettaxpayat yin̈ tzet chihul yiban̈ Comam Jesucristo. Walexhex tiꞌ xin, hekꞌan iskꞌab ebnaj txꞌoj yu yanican̈ ebnajComam yin̈ teꞌ culus. Hac tuꞌ xin yu iscam Comam heyu.24 Wal xin itzitzbican̈ Comam yu Comam Dios. Iscolniloyul iskꞌab camical yuxinmachi yu iskꞌoji huneꞌ camical tuꞌismajchenayo Comam. 25Naj rey David yet payat, yalcanonaj huntekꞌan Tzotiꞌ yal Comam Jesucristo hacaꞌ tiꞌ:Sunilbal tiempowohtajan tato ay ComamDios incꞌatan̈an.

Ayn̈eticꞌaco Comam yin̈ inwatxꞌkꞌaban, hac tuꞌ xinmachi mac chiakꞌni cabconcan̈ wanmahan, catwaycꞌayan.

26 Yuxin caw chitzala wanmahan, chintzotelan yin̈ cawtzalahilal. Waxan̈ca chicam innimaniltiꞌan, yajchicawxi incꞌulan yin̈ Comam.

27 Mamin, mach chahincꞌuln̈e wanmahan xol anmacamom, mach chawakꞌ kꞌajoꞌto innimanilan xolanma camom tuꞌ, hanin sicꞌbil incan̈an hawu.

28 Xahaye huneꞌ beh chꞌakꞌni kꞌinale ayn̈eticꞌa sunilbaltiempo wetan. Caw chawakꞌ tzalaho wanmahanyet chinapnihan tacꞌatan̈,* ẍi Comam Jesús. Hactuꞌ yu istzꞌibn̈encano naj rey David yin̈ tzet yalComam Jesucristo, ẍi naj Pedro tet anma beyJerusalén tuꞌ.

29Yalnipaxo naj Pedro:—Hex wet con̈ob, yin̈ caw isyelal chiwalan teyet, naj

jichmam David tuꞌ, caw johtaj tato cam naj, ismujlaxpaxonaj. Haꞌ bay mujan naj tuꞌ xin, caw ixtan̈to coxol tinan̈.30 Wal naj rey David tuꞌ, ischejab Comam Dios ye naj.* 2:28 Sal 16:8-11

Page 8: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 2:31 8 HECHOS 2:38Caw xin yohta naj tato haltebilcano yu Comam Dios tetnaj tato yin̈ yuninal yuninal naj chipitzcꞌa Comam Cristo,cat yoccano Jahawo isselelo naj. 31 Yuxin yet caw yalan̈-tocano tuꞌ, akꞌlax yohtan̈elo naj, yuxin yalcano naj tatochiitzitzbican̈ Comam Jesucristo. Yalnipaxo naj tatomachchicancano yanma Comam xol camom anma, machi xinchichahlax kꞌajoꞌto isnimanil Comam. 32 Haꞌ xin ComamDios akꞌni itzitzbocan̈ isnimanil Comam Jesucristo tuꞌ.Cosunilan̈ chijakꞌ cobahan̈ testigohal yin̈ huneꞌ tiꞌ. 33HaꞌComam Dios inito Comam Jesucristo yul satcan̈ yu yoctzꞌon̈no Comam yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios. YakꞌniComam Dios Comam Espíritu Santo tet Comam Cristohacaꞌ yu yalnicanoj. Yuxin haꞌ Comam Jesús aniti tzetlan̈an heyilni tiꞌ, yeb huneꞌ cheyabe tiꞌ. Hac tuꞌ chuisyenicanilo isba yulbal Comam Espíritu Santo jiban̈an̈.

34 Naj David tuꞌ, mach beyahto naj yul satcan̈ yaj xinyalpaxo naj hacaꞌ tiꞌ:—Yal Comam Dios Jahawil tet wahawilan:“Ayan̈ tzꞌon̈no yin̈ inwatxꞌkꞌabtiꞌan,35 masanto chiwacojan anma ayco ishowal tawin̈ yalan̈

hawoj,” ẍi Comam Dios, ẍi naj rey David.36 Tinan̈ xin, yilal heyabencano yin̈ caw ishabanil hex

wet con̈ob Israel. Waxan̈ca xaheyacan̈ Comam Jesúsyin̈ teꞌ culus, yaj haꞌ Comam Dios anico Comam JesúsYahawiloj, yeb xin yin̈ Cristohal, ẍi naj Pedro.

37Yet yaben anma Israel sunil tzet yal naj, cꞌayilo iscꞌulanma, yoc biscꞌulal yin̈ yanma anma tuꞌ. Iskꞌamben anmatet naj Pedro yeb xin tet huntekꞌanxa ebnaj ischejabComam Jesucristo:

—Hex wet con̈ob, ¿tzet wal juten cobahan̈ tinan̈heyalni? ẍi anma.

38 Istakꞌwican̈ naj Pedro tet anma hacaꞌ tiꞌ:

Page 9: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 2:39 9 HECHOS 2:47—Bejwe hewatxꞌen istxꞌojal, cat yahcano haꞌ hewiꞌ

hununex yin̈ isbi Comam Jesucristo, cat yakꞌlaxcano ni-mancꞌulal yin̈ hemul. Hac tuꞌ xin chu hechahnicanoComam Espíritu Santo yul heyanma hununex. 39 Huneꞌtiꞌ hallax jet yeb tet juninal yeb tet sunil anma nahat aya,sunil huntekꞌan mac chawte Comam Dios, ẍi naj Pedro.

40Wal xin, txꞌiꞌalto tzet yal naj, yoc naj yiptzeno anmatuꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Colwelo heba tet isyaꞌtajil chihul yiban̈ anma txꞌojchiswatxꞌe, ẍi naj Pedro.

41 Caw hanta mac chahni Comam yul yanma yu tzetyal naj Pedro, yahcano haꞌ iswiꞌ anma tuꞌ. Haꞌ yin̈ huneꞌtzꞌayic tuꞌ xin, aymi oxebomil anma occano yetbiho ebnajayxaco yul iskꞌab Comam. 42Hac tuꞌ xin chilann̈eticꞌa is-cutxꞌban isba ebnaj yeb ebix yaben iscuywa ebnaj ischejabComam. Huneꞌn̈e xin yute yanma ebnaj, chiswahni ebnajixim pan, chitxahlipaxo ebnaj tet Comam Dios.*

Yin̈ tzettaj yu mac babel oc yul iskꞌab Comam Jesús43 Sunil anma cꞌayilo iscꞌul yin̈ huntekꞌan cꞌaybalcꞌule

yeb xin yechel yip Comam Dios isye ebnaj ischejab Co-mam Jesús. 44 Haꞌ anma chahnicano Comam Jesús yulyanma tuꞌ, caw huneꞌxan̈e anma elico sunil, yebpaxoxin caw huneꞌxan̈e yutecanayo ebnaj tzettaj aya. 45 Ayebnaj txon̈nito istxꞌotxꞌ yeb tzettaj aya, haxa istohol tuꞌxin, ispohcan̈ ebnaj yin̈ anma hataticꞌa hanta chiꞌocnicoyu hunun. 46 Caw hunun tzꞌayic iscutxban isba ebnajyul yatut Comam Dios, yuto huneꞌxan̈e isnabal ebnaj.Wal yulaj yatut ebnaj xin, chispohcan̈ ebnaj ixim pan,cat iswahni ebnaj ixim yin̈ caw tzalahilal, yeb xin cawcꞌulchꞌan chiyute iscꞌul ebnaj yin̈ hunun. 47 Chisbitn̈en* 2:42 Ay traducción chalni tato iscutxba isba ebnaj iswahni ixim pan yuisnaniti iscamical Comam Jesús

Page 10: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 3:1 10 HECHOS 3:10ebnaj Comam Dios, caw xin chitzala sunil anma yin̈ebnaj. Yeb xin cawhunun tzꞌayic ischꞌibcan̈ isbisil yuninalComam Jesús yu anma chaco isba yul iskꞌab Comam yun̈eiscolchahi.

3Belwican̈ huneꞌ naj maẍticꞌa chu yeqꞌui

1 Yet hunel yin̈ chꞌen oxeb yin̈ kꞌejbiyalil to naj Pedroyeb naj Juan yul yatut Comam Dios, yuto yin̈ huneꞌ orahiltuꞌ chitxahli ebnaj Israel yul yatut Comam.

2 Ay huneꞌ naj tiꞌ xin, caw mach chu isbelwi yichitaxispitzcꞌahi. Caw xin hunun tzꞌayic isbey yalaxocano najistiꞌ ispultahil yatut Comam tuꞌ, huneꞌ chiyij Cꞌulchꞌan Jilni,yu iskꞌanni naj ismelyu tet anma chiocto bey tuꞌ. 3Hayetyilni naj yoctonaj Pedro yebnaj Juanyul pulta tuꞌ, iskꞌanninaj melyu tet ebnaj cawan̈ tuꞌ. 4Yoc tꞌan̈no naj Pedro yebnaj Juan tuꞌ yin̈ naj, yalni naj Pedro hacaꞌ tiꞌ:

—Ocan̈ tꞌan̈no jin̈an̈, ẍi naj. 5 Yoc tꞌan̈no naj yin̈ ebnajcawan̈ tuꞌ, haꞌ yute istxumni naj tomelyu chiakꞌlax tet najyu ebnaj cawan̈ tuꞌ yalni. 6Yalni naj Pedro:

—Wal hanintiꞌan, mach inmelyuhan, yaj wal huneꞌikꞌbil wuhan chiwakꞌan tawet. Yu yip Comam Jesucristoah con̈obNazaret, ahan̈wanoj cat xinhabelwi, ẍi naj Pedrotuꞌ tet naj.

7 Yoc tzabno naj Pedro tuꞌ yin̈ iswatxꞌkꞌab naj, isx-ecnican̈ naj naj. Caw xin yin̈ an̈e occano yip yoj naj,yikꞌnipaxcanocan̈ yip isnukꞌ yoj naj tuꞌ. 8 Yah lin̈no najxin, istzabnico naj isbelwi, yocto naj yul yatut ComamDios yinta ebnaj cawan̈ tuꞌ. Caw chitꞌujla yah naj yutzalahilal, yalni naj tzotiꞌ cꞌul yin̈ Comam Dios. 9Wal sunilanma ilni isbelwi naj, yeb yaben yalni naj tzotiꞌ cꞌul yin̈Comam Dios, 10 caw cꞌayilo iscꞌul yeb caw xiwpaxo anmayilni huneꞌ tuꞌ, yuto yohta anma tato caw hunun tzꞌayic

Page 11: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 3:11 11 HECHOS 3:17yay tzꞌon̈no naj iskꞌanno ismelyu tet anma istiꞌ ispultahilyatut Comam Dios chiyij Cꞌulchꞌan Jilni.

Tzotel naj Pedro yul yatut Comam Dios11 Haꞌ naj cawxican̈ tuꞌ, hunelxan̈e istzabico naj yin̈

iskꞌab naj Pedro yeb naj Juan yet ay ebnaj istiꞌ yatutComam Dios, huneꞌ chiyij Yamakꞌil Salomón. Yapni bulnaanma yilno naj mach chu yecꞌ yet yalan̈tocanoj. Caw xincꞌaycan̈ iscꞌul anma yilni naj. 12 Yet yilni naj Pedro yapnianma tuꞌ, yalni naj xin:

—Hex wet con̈ob Israel, ¿tzet yin̈ yuxinto caw chicꞌay-can̈ hecꞌul yu huneꞌ tiꞌ? ¿Tzet yin̈ yuxin caw tꞌan̈anexicojin̈an̈? ¿Ham henani ta yu cohelanilan̈ maca yu jipan̈yuxin mabelwican̈ huneꞌ naj tiꞌ? 13Machoj, to haꞌ ComamDios, isDiosal jichmam Abraham yeb jichmam Isaac yebjichmam Jacob, haꞌ Comam tuꞌ yeni iskꞌakꞌal yip yin̈Comam Jesucristo, Iscꞌahol Comam Dios. Haꞌ ComamJesús tuꞌ, heyaco yul iskꞌab naj Pilato. Yoche naj Pilatotuꞌ isbejtzoꞌ Comam, yaj machi heje hex tiꞌ. 14 Caw Diosye Comam Jesús, caw machi nino istxꞌojal yin̈ Comam,caw toholcanoj, yaj walex tiꞌ, maẍticꞌa heje ta chibejtzolaxComam. Wal xin haꞌ huneꞌ naj potxꞌom anma hebejtzoselelo Comam. 15 Yaj heyakꞌ camo Comam, Comam chuyakꞌni cokꞌinal; yaj itzitzbipaxocan̈ Comam xol anmacamom yu yip Comam Dios. Yin̈ huneꞌ tiꞌ xin, caw chijakꞌcobahan̈ testigohal.

16Wal huneꞌ naj cheyil tiꞌ, caw heyohta naj, haꞌ ComamJesús maꞌakꞌni yip yoj naj, yuxin mawatxꞌilo naj. Yuto yuayco janmahan̈ yin̈ Comam yuxin mawatxꞌicanilo yoj najyin̈ hesat.

17 Wal tinan̈ hex wet con̈ob, wohtajan ta hayet is-cam Comam Jesús heyu, hewatxꞌe huneꞌ tuꞌ yu hesucal.Hacpax tuꞌ ebnaj yahaw con̈ob, mach yohtajo ebnaj tzet

Page 12: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 3:18 12 HECHOS 3:25iswatxꞌe. 18 Yajaꞌ hac tuꞌ yu yijni isba yu Comam Diostzet yal Comam yul Yum yet payat yu sunil ebnaj ischejabComam, tato yilal chiꞌecꞌyaꞌ yanma Comam, Comam akꞌbilismunil yu Comam Dios.* 19 Yuxin bejwecano istxꞌo-jal. Aweco haba yul iskꞌab Comam, cat istan̈tzelaxcanilohemul. Tato cheyije hacaꞌ tuꞌ, chihul huneꞌ tiempohalbay chiyakꞌ Comam Dios tzalahilal jet han̈on̈ Israel hon̈tiꞌ. 20 Hac tuꞌ xin chati Comam Dios yakꞌlobal hecꞌulhaꞌ ton Comam Jesús, huneꞌ haltebilcano jet yet payat.21Yajaꞌ yilal iscancanoComamyul satcan̈masanto chꞌapniistiempohal bay chiswatxꞌencano Comam Dios yin̈ cawistoholal sunil tzet ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Hacaꞌ yuyalnicano Comam yet payat yu ebnaj ischejab Comamecꞌlena yet payat tuꞌ. 22 Yalpaxo naj Moisés tet ebnajjichmam hacaꞌ tiꞌ:

—Comam Dios Jahawil chisayni hunu ischejab texol,hacaꞌ yu quinyanicojan Comam texol. Yuxin caw yilalcheyabe sunil tzet chal naj teyet. 23Wal sunil huntekꞌananma mach ishajba istxiquin yaben tzet chal huneꞌ ische-jab Comam Dios chihul tuꞌ, makꞌbil istan̈tzelaxcanilo xolanma jet con̈ob tiꞌ, ẍicano naj Moisés yul Yum ComamDios.

24 Sunil ebnaj ischejab Comam Dios ecꞌlena yet payattuꞌ, ichicanti yin̈ istiempohal jichmamSamuel, sunil ebnajtuꞌ halnicano yin̈ tzet chiyu yin̈ huneꞌ tiempohal tiꞌ.25Walex hex tiꞌ, yuninalto ebnaj jichmam ischejab ComamDios heyehi. Yet iswatxꞌen Comam Dios istrato yeb ebnajjichmam yet payat tuꞌ, iswatxꞌenpaxcano Comam istratojet, han̈on̈ tiꞌ. Hac tiꞌ yu iswatxꞌencano Comam istrato yebjichmam Abraham hacaꞌ tiꞌ:

—Sunil anma yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ chischab iscꞌulalyu ej yuninal hawuninal, ẍicano Comam Dios tet jich-* 3:18 Is 52:13–53:12

Page 13: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 3:26 13 HECHOS 4:7mam Abraham tuꞌ. 26 Yuxin hayet yitzitzbican̈ ComamJesucristo, Iscꞌahol Comam Dios, haꞌ jet babel chejlaxtij,yu cochahnicano iscꞌulal, cat cobejnicano cotxꞌojal hu-nunon̈, ẍi naj Pedro.

4Yet yilaxto naj Pedro yeb naj Juan tet ebnaj iswiꞌehal yin̈

lahtiꞌ yul con̈ob Israel1Hayet lan̈an istzotel naj Pedro yeb naj Juan xol anma

tuꞌ, yapni ebnaj sacerdote yin̈ anma Israel, yeb xin ebnajcaw yahawil yeco istan̈en yatut Comam Dios, yebpaxoebnaj saduceo;* apni huntekꞌan ebnaj tuꞌ sunil yin̈ ebnajcawan̈ tuꞌ. 2 Caw tit ishowal ebnaj yin̈ ebnaj yuto cuywaebnaj yin̈ anma tato yeli chiitzitzbican̈ anma camomhacaꞌyu yitzitzbican̈ Comam Jesús. 3 Yuxin tzablaxayo ebnajcawan̈ tuꞌ, yalaxicto ebnaj yul preso yu ebnaj. Yajaꞌ yukꞌejbiyalxa yuxin toxan̈e maji ebnaj masanto yet ishajchacapil yin̈ hunxa tzꞌayic. 4Yajaꞌ cawxinhantan̈e anmaabenIstzotiꞌ Comam Dios, yanayto anma Istzotiꞌ Comam Jesúsyul yanma. Caw xin ahcan̈ isbisil yuninal Comam Dioshanicꞌxan̈e mach howebo mil isbisil ebnaj winaj.

5Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, iscutxbanico isba ebnajyahawil yin̈ anma Israel bey con̈ob Jerusalén, yeb ebnajichamta winaj ay ismunil xol anma tuꞌ, yebpaxo xin haꞌhun ebnaj chicuyni anma yin̈ isley naj Moisés. 6Xol ebnajtuꞌ xin ayco huneꞌ naj chiyij Anás, yahaw yeco yin̈ ebnajsacerdote yin̈ anma Israel, aypaxicto naj Caifás, yeb najJuan yeb huneꞌxa naj chiyij Alejandro, yeb sunil mac aybey yatut naj yahaw yeco yin̈ ebnaj sacerdote yin̈ anmaIsrael tuꞌ. 7 Ischejni ebnaj yilaxoti naj Pedro yeb naj Juan* 4:1 Ebnaj saduceo, chal ebnaj tato mach chiitzitzbican̈ anma camnaxa

Page 14: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 4:8 14 HECHOS 4:14sata ebnaj. Hayet yapni ebnaj sata ebnaj tuꞌ, iskꞌambenebnaj tet ebnaj cawan̈ tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

—¿Mac akꞌni heyip heyakꞌni cawxo yoj naj tuꞌ? yebpaxoxin, ¿mac yin̈ isbi hewatxꞌe huntekꞌan tiꞌ? ẍi ebnaj tetebnaj cawan̈ tuꞌ.

8 Wal naj Pedro tuꞌ xin, ayco naj yalan̈ ischejbanilComam Espíritu Santo, yuxin yal naj tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Hex iswiꞌehal con̈ob, yebhex ichamtawinaj yul con̈obIsrael tiꞌ, 9 caw cheyakꞌ hekꞌambebal jetan̈ yin̈ huneꞌiscꞌulal cowatxꞌehan̈ yin̈ huneꞌ naj maẍticꞌa chiyu isbelwitiꞌ yuto cheyoche heyohtan̈eloj yin̈ tzet yu iscawxican̈ naj.10 Yuxin chijalan̈ huneꞌ tiꞌ yu chijochehan̈ chiyohtan̈elosunil ebnaj jet con̈ob Israel tato haꞌ naj aycꞌo cocꞌatan̈tiꞌ, cachann̈e yu yip Comam Jesucristo ah Nazaret, yuxincawxican̈ naj. Haꞌ Comam Jesús tuꞌ xin heyacan̈ yin̈ teꞌculus, yaj itzitzbican̈ Comam xol anma camom yu ComamDios. 11 Hex tiꞌ, lahanex hacaꞌ huno naj watxꞌem n̈a,haxa Comam Jesús xin, lahan Comam hacaꞌ huno chꞌenchꞌen machi ocnico yin̈ ismunil heyu, yajaꞌ huneꞌ chꞌentuꞌ, haꞌ chꞌen caw ay yelapno yoc xeꞌo n̈a.* 12 Machihunoxa mac chiyu con̈iscolni, yuto matxa hunoxa macyul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ akꞌbil yip yu Comam Dios yu yakꞌnicocolbanil; caw han̈cꞌan̈e Comam Jesús chiyu con̈iscolni,ẍi naj Pedro tet ebnaj tuꞌ.

13 Hayet yilni ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ yin̈ con̈ob Is-rael tuꞌ tato caw mach chixiw naj Pedro yeb naj Juanistzoteli, waxan̈ca mach iscuyu ebnaj cawan̈ tuꞌ yebpaxocaw comon anma ebnaj, yuxin caw cꞌaycan̈ iscꞌul ebnajyin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ. Isnanipaxo ebnaj tato ecꞌ tzujtzunebnaj yinta Comam Jesús. 14Waxan̈ca caw chichiwa iscꞌulebnaj yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ, yaj matzet tzꞌaj yalaꞌ ebnajyin̈ ebnaj yuto haꞌ hun naj cawxican̈ tuꞌ lin̈anico iscꞌatan̈* 4:11 Sal 118:22

Page 15: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 4:15 15 HECHOS 4:24ebnaj. 15 Yuxin yal ebnaj yahawil con̈ob tuꞌ tato chꞌel najPedro yeb naj Juan tuꞌ xol ebnaj, iscancano ebnaj yahawiltuꞌ tzotelo ischuquil.

16Yalni ebnaj tet hunun:—¿Tzet wal juten ebnaj cawan̈ tuꞌ heyalni? Caw sunil

anma yul con̈ob Jerusalén tiꞌ ohtan̈e huneꞌ cꞌaybalcꞌuleiswatxꞌe ebnaj, yuxin mach chu jalni tato lekꞌtiꞌ ebnaj.17 Tinan̈ xin, matxahojab chispujbacꞌo ebnaj huneꞌ tiꞌxol anma, yuxin coxibteꞌwe iscꞌul ebnaj, haxinwal matxachiyalicꞌo ebnaj iscuybanil naj Jesús tuꞌ xol anma, ẍi ebnajyahawil tuꞌ yin̈ ebnaj cawan̈.

18 Lahwi tuꞌ xin, yawtelaxpaxto ebnaj cawan̈ tuꞌhunelxa, yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Matxa cheyalicꞌo iscuybanil naj Jesús tuꞌ tet anma,yeb matxa checuy anma yin̈ tzet yelapno ye naj, ẍi ebnaj.19 Istakꞌwi naj Pedro yeb naj Juan tet ebnaj:

—Yul sat Comam Dios, ¿cꞌulmi tato chicoyijehan̈ tzetcheyala mato coyijehan̈ tzet chiyal Comam? 20 Wal xin,caw mach chu cobejnicanojan̈ jalnihan̈ tzettaj jilan̈ yebxin tzet abebil juhan̈, ẍi ebnaj tet ebnaj cutxanico tuꞌ.

21 Ton̈e oc ebnaj yahawil con̈ob tuꞌ isxibteꞌ ebnaj, yajaꞌbejtzolaxto ebnaj. Machi xin txumcha yu ebnaj tzet walisbalnican̈ ebnaj yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ yun̈e yay isyaꞌtajilyiban̈ ebnaj, yuto sunilxa anma caw cꞌul istzotel yin̈Comam Dios yu huneꞌ iscꞌulal iswatxꞌe ebnaj tuꞌ. 22 Walhuneꞌ naj watxꞌilo yoj yu yip Comam Jesús tuꞌ, ecꞌbalxacuarenta ishabilal naj.

Yet iskꞌanni ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yip yanma tetComam Dios

23 Haxa yet bejtzobilxa naj Pedro yeb naj Juan tuꞌ, istoebnaj iscꞌatan̈ huntekꞌanxa yetbi. Yalni ebnaj sunil tzethallax tet ebnaj yu ebnaj yahawil sacerdote yeb yu ebnajichamtawinaj yin̈ anma Israel tuꞌ. 24Yet yaben ebnaj sunil

Page 16: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 4:25 16 HECHOS 4:31tzet yal ebnaj cawan̈ tuꞌ, istxahli ebnaj tet Comam Dios,yalni ebnaj yin̈ istxah hacaꞌ tiꞌ:

—Mamin, hach coDiosal, caw hach hawatxꞌe satcan̈ yebsunil tzet ay bey tuꞌ, yeb txꞌo txꞌotxꞌ yeb haꞌ mar, yebsunil tzet ay xol haꞌ, yeb sunil tzet ay yul sat yiban̈kꞌinaltiꞌ. 25Yu yip Comam Espíritu Santo hawakꞌ yalaꞌ jichmamDavid hachejab yet yalni naj hacaꞌ tiꞌ:¿Tzet yin̈ yuxinto chihawejna ej con̈ob yin̈ Comam? ¿Tzet

yin̈ yuxin chisnapaxo anma iswatxꞌen huntekꞌantzet mach cꞌulu yin̈ Comam?

26Wal xin iscutxba isba ebnaj iswiꞌehal xol anma yeb ebnajyahaw con̈ob yu yanico ebnaj howal yin̈ ComamDios Jahawil, yeb yin̈ Mac Akꞌbilxa Ismunil yu,† ẍinaj David tuꞌ.

27Mamin, caw yeli naj Herodes, yeb naj Poncio Pilato,yeb anma yulajla con̈ob, yeb ebnaj Israel iscutxbaco isbaebnaj yul huneꞌ con̈ob tiꞌ yu yanico ebnaj ishowal yin̈Hacꞌahol Jesucristo, huneꞌ Mac Akꞌbilxa Ismunil yul iskꞌabhawu. 28 Caw yij isba yu ebnaj sunil tzet halbilcano hawuyet payxa, yuto el yin̈ hacꞌul ta hac tuꞌ chiyute isba. 29Waltinan̈ Mamin, caw ilcꞌanab tzet yal ebnaj jetan̈, yuxinakꞌ yip janmahan̈ haxinwal mach chon̈xiwan̈ jalnicꞌojan̈hatzotiꞌ, yuto caw hachejab jehan̈. 30 Yuhojab hawipchicawxican̈ anma yaꞌay juhan̈, cat hayeni yechel hawip,yeb cꞌaybalcꞌule yu yip Comam Jesús hachejab, Comamcaw toholcanoj, ẍi ebnaj yin̈ istxah tet Comam Dios.

31 Yet lahwi istxahli ebnaj xin, istzictzoncan̈ huneꞌ n̈abay cutxanico ebnaj tuꞌ yu yip ComamDios. Yoccano sunilebnaj tuꞌ yalan̈ yip ComamEspíritu Santo. Caw xin, matxachixiw ebnaj ispujbanicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios.

Caw huneꞌxan̈e ye tzet ay anma ayxaco yul iskꞌab Comam† 4:26 Huneꞌ Mac Akꞌbil Ismunil, haꞌ ton Comam Cristo. Sal 2:1-2

Page 17: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 4:32 17 HECHOS 5:432 Caw lahanxan̈e isnabal sunil anma ayxaco yul iskꞌab

Comam tuꞌ, cawhunxan̈echꞌan yute isba, machi hunomacchiyalico huno tzet ye tuꞌ yeto ischuquil yuto caw hun yesunil tzettaj ay ebnaj. 33Wal ebnaj ischejab Comam Jesústuꞌ, caw islahico ebnaj yalnicꞌoj tato itzitzbican̈ ComamJesús xol camom. Caw xin, aypaxayo iscꞌulal ComamDios yiban̈ sunil anma tuꞌ. 34-35 Caw machi huno macyaꞌta chꞌecꞌ yilaꞌ xol ebnaj tuꞌ, yuto haꞌ mac ay istxꞌotxꞌmaca yatut, chistxon̈toj, cat isbey yakꞌno istohol tet ebnajischejab Comam Jesús, haxa ebnaj chiixkꞌanto yin̈ macmatzet aya.

36 Ay huneꞌ naj tiꞌ chiyij José, yajaꞌ xin Bernabé occanoisbiho naj yu ebnaj ischejab Comam Jesús, yuto huneꞌ biheBernabé, chal yelapnoj Akꞌomico Yakꞌlobal Iscꞌul Anma. NajBernabé tuꞌ, yuninalto naj jichmam Leví ye naj, pitzcꞌananaj bey con̈ob Chipre. 37 Ay xin huneꞌ istxꞌotxꞌ naj istx-on̈toj, yapni naj yakꞌno istohol yul iskꞌab ebnaj ischejabComam Jesús tuꞌ.

5Yet yanico naj Ananías islekꞌtiꞌal yeb yixal

1 Ay huneꞌ naj chiyij Ananías, Safira isbi yixal naj,istxon̈to naj huneꞌ istxꞌotxꞌ. 2 Yet ischahni naj istoholistxꞌotxꞌ tuꞌ, islahtiꞌn̈en isba naj yeb yixal, yinicano najhanicꞌ istohol txꞌotxꞌ yuxinmatxa tzꞌajano yakꞌ naj istoholtxꞌotxꞌ tet ebnaj ischejab Comam Jesús. Haxa yute yalninaj tet ebnaj ischejab Comam tuꞌ to tzꞌajan chahcanicꞌonaj istohol txꞌotxꞌ yalni. 3 Yalni xin naj Pedro tet najAnanías:

—Ach wuẍta Ananías, ¿tzet yin̈ yuxin chawaco najmatzwalil yul hawanma? Chawanico lekꞌtiꞌal tet ComamEspíritu Santo yet maxawinicano hanicꞌ istohol hatxꞌotxꞌtiꞌ. 4 Yet maẍto chatxon̈to txꞌotxꞌ, caw hawet txꞌotxꞌ,

Page 18: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 5:5 18 HECHOS 5:12yeb xin yet maxatxon̈to txꞌotxꞌ, caw hawetpaxo istoholtxꞌotxꞌ. ¿Tzet yin̈ yuxintomaxanahawutenhuneꞌ istxꞌojaltiꞌ? Wal xin caw mach anmaho huneꞌ bay maxawacolekꞌtiꞌal tiꞌ, haꞌ caw tet Comam Dios bay maxawacolekꞌtiꞌal, ẍi naj Pedro tuꞌ tet naj.

5 Lahwi yaben naj Ananías huneꞌ tiꞌ yaycꞌay naj, is-camilo naj xin. Sunil anma aben iskꞌumal huneꞌ tzetyu tuꞌ, caw xiwcan̈. 6 Lahwi tuꞌ xin, yapni huntekꞌanebnaj tzehtaj, ispichnico ebnaj huneꞌ kꞌap yin̈ isnimanilnaj Ananías tuꞌ, isbey ebnaj ismujnoꞌcano naj.

7 Ayxam oxebo hora iscam naj Ananías tuꞌ yapni yixalnaj, yaj xin mach yohtajo ix tato xacam yichamil ix.8 Iskꞌamben naj Pedro tuꞌ tet ix:

—¿Yelmi chal hawichamil tato hac tiꞌ yij istohol txꞌotxꞌotxꞌ hetxon̈toj? ẍi naj tet ix. Istakꞌwi ix:

—Hoꞌ, caw hac tuꞌ istohol txꞌotxꞌ, ẍi ix tet naj.9Yalni naj Pedro tuꞌ tet ix:—¿Tzet yin̈ yuxinto maxelahtiꞌn̈e heba heyoc heyil-

weno Comam Espíritu Santo? Lan̈an yul ebnaj mabeymujnocano hawichamil, wal tinan̈ xin hachxa chito ebnajcachismujuꞌcanoj, ẍi naj Pedro tuꞌ tet ix.

10Yin̈n̈ena tuꞌ xin, yaycꞌay ix yin̈ sat naj Pedro, iscamiloix. Haxa yet yapni ebnaj tzehta tuꞌ xin, yilni ebnaj tatocamnaxapaxo ix yixal naj Ananías, yinipaxto ebnaj ixmujuj iscꞌatan̈ yichamil. 11Yu huneꞌ yu tuꞌ, yuxin occanohuneꞌ niman xiwquilal yin̈ sunil anma ayxaco yul iskꞌabComam, yeb sunil anma aben huneꞌ tuꞌ.

Tzetcꞌa cꞌaybalcꞌule iswatxꞌe ebnaj ischejab Comam Jesús12 Caw ay cꞌaybalcꞌule iswatxꞌe ebnaj ischejab Comam

Jesús xol anma, caw isyecanilo ebnaj yip Comam Diostet anma. Bey huneꞌ yamakꞌil istiꞌ yatut Comam Dioschiyij Pórtico de Salomón, haꞌ tuꞌ chiscutxba isba sunil mac

Page 19: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 5:13 19 HECHOS 5:21ayxaco yul iskꞌab Comam. 13 Wal anma mach ayoco yuliskꞌab Comam xin, waxan̈ca cꞌul istzotel anma yin̈ ebnajayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ, yaj yet chiscutxban isbaebnaj chixiw anma isto xol ebnaj. 14Wal xin, caw ay ebnajwinaj yeb ebix ix yaco yanma yin̈ Comam Dios, hac tuꞌyu ischꞌib isbisil yuninal Comam Dios. 15 Chiyinilti anmaisyawub yulaj beh. Ay anma chiinilti isyawub yiban̈ txꞌat,aypaxo anma, sat pop chisbatxilti isyawub, yun̈e hayetchiecꞌto naj Pedro cat yay yen̈el naj yiban̈ anma yaꞌaytuꞌ. 16 Caw ay anma titpaxo yulajla con̈ob bey iscawilalJerusalén tuꞌ. Ay anma ikꞌbil isyawub yu, yeb anma aycoischejab naj matzwalil yin̈, caw xin cawxilo sunil anma yuebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ.

Yet yalaxicto naj Pedro yeb naj Juan yul preso17 Yaj wal naj yahawil yehico yin̈ ebnaj sacerdote xol

ebnaj Israel yeb sunil yetbi naj, ebnaj ayco yin̈ huneꞌ par-tido chiyij saduceo, caw chichiwa iscꞌul ebnaj yin̈ cawan̈ischejab Comam Jesús tuꞌ. 18 Yuxin oc ebnaj istzabayoebnaj cawan̈ tuꞌ, yalaxicto ebnaj yul preso.

19Haxa yet akꞌbalil xin, yapni huneꞌ yángel ComamDiosishajaꞌ istiꞌ teꞌ preso tuꞌ, yilaxilti ebnaj yu naj ángel, yallaxtet ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

20 —Asiꞌwe helin̈ba heba yul yatut Comam Dios catheyalni sunil cuybanile yin̈ huneꞌ acꞌ kꞌinale tiꞌ, ẍi najángel tuꞌ tet ebnaj.

21 Yuxin haxa yet issajbilo yin̈ hunxa tzꞌayic, isyijenebnaj cawan̈ tuꞌ tzet yal naj ángel, isto ebnaj yul yatutComam Dios, yoc ebnaj iscuyni anma.

Wal naj yahawil yeco yin̈ ebnaj sacerdote yeb yetbi tuꞌ,yawte ebnaj sunil ebnaj ichamta iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ xolebnaj Israel yu islahtiꞌn̈en isba. Ischejnito ebnaj haywan̈ebnaj chitan̈en yatut Comam Dios, ikꞌwal yin̈ ebnaj cawan̈

Page 20: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 5:22 20 HECHOS 5:29ischejab Comam tuꞌ. 22 Haxa yet yapni ebnaj yul teꞌpreso xin, matxa ebnaj ischejab Comam tuꞌ ayictoj, yuxinmeltzo ebnaj yalaꞌ tet ebnaj yahawil tuꞌ.

23Yalni ebnaj:—Yet macon̈apnihan̈, caw cꞌul yehico ismajil teꞌ preso

tuꞌ, lin̈anpaxico ebnaj tan̈em preso tuꞌ istiꞌ teꞌ, yajaꞌ hayetmacohajnihan̈ teꞌ xin, matxa ebnaj ayictoj, ẍi ebnaj tetebnaj caw yahawil tuꞌ.

24 Yet yaben naj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnajyetbi, yebpaxo naj yahaw yin̈ ebnaj chitan̈e yatut ComamDios tuꞌ, caw cꞌayilo iscꞌul ebnaj yabeni. Caw maẍticꞌachitxumcha yu ebnaj tzet chielcanico huneꞌ tuꞌ.

25 Hunepixto tuꞌ xin, yapni huneꞌ naj yalno tet ebnajhacaꞌ tiꞌ:

—Ebnaj heyacto yul preso, ayicto ebnaj yul yatut Co-mam Dios tinan̈, caw ayco ebnaj iscuynicanto anma, ẍihuneꞌ naj tuꞌ.

26Hayet yaben ebnaj huneꞌ tuꞌ, isto naj yahaw yin̈ ebnajchitan̈en yatut Comam Dios yeb ebnaj chimunla yintaebnaj yinoꞌti ebnaj cawan̈ tuꞌ; yajaꞌ yin̈ akꞌancꞌulal yutochixiw ebnaj tet anma; cꞌuxanta chikꞌojlaxcan̈ ebnaj yuanma. 27Apnin̈e ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ sata sunilebnaj yahawil tuꞌ. Yalni naj yahaw sacerdote tuꞌ tet ebnaj:

28—Caw xajalan̈ teyet tato matxa cheyalicꞌo iscuybanilnaj Jesús tuꞌ, ¿tom caw mach cheyije tzet chijalan̈? Cawxapujnacan̈ sunil tzet chi-la-heyakꞌ iscuyuꞌ anma sunil yulcon̈ob Jerusalén tiꞌ. Cheyanipaxico iscamical naj Jesús tuꞌjiban̈an̈, ẍi ebnaj tet ebnaj cawan̈ tuꞌ.

29 Istakꞌwican̈ naj Pedro yeb huntekꞌanxa ebnaj ischejabComam Jesús tuꞌ, yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Caw yilal haꞌ tzet chiyal Comam Dios, haꞌ chicoy-ijehan̈. Walpaxo tzet chiyal anma, ta mach chischahisba yin̈ tzet chal Comam mach chicoyijehan̈, ẍi ebnaj.

Page 21: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 5:30 21 HECHOS 5:3830Walex hex tiꞌ, heyaco Comam Jesús yul iskꞌab camical,heyanican̈ yin̈ teꞌ culus. Comam isDiosal ebnaj jichmam,haꞌ Comam Dios tuꞌ xin, akꞌni itzitzbocan̈ Comam Jesúsxol camom. 31Haꞌ Comam Dios akꞌni yip Comam Jesús yin̈iswatxꞌkꞌab yul satcan̈. Hac tuꞌ xin yu yoccano Comam tuꞌJahawiloj yeb Cocolomalopaxoj. Hac tuꞌ yu yakꞌni Comamhamanil jet, han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, yun̈e cotxumniloj tatotxꞌoj jecoj, yuxin yilal comeltzoco yul iskꞌab Comam, catistan̈tzencanilo Comam comachiswalilal jiban̈. 32 Walhan̈on̈tiꞌan̈, caw testigo jehicojan̈ yin̈ huntekꞌan tzet yetuꞌ xayu tuꞌ, yebpaxo xin testigo yeco Comam EspírituSanto, huneꞌ xayakꞌ Comam Dios jetan̈ yeb tet sunil anmachiyijen tzet chal Comam, ẍi ebnaj tet ebnaj cutxanico tuꞌ.

33 Yet yaben ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ yul con̈ob Israelhuneꞌ tuꞌ, yah lemla ebnaj yu ishowal yin̈ ebnaj tuꞌ. Cawyoche ebnaj yakꞌa camo ebnaj ischejab Comam Jesús tuꞌ.34Xol sunil ebnaj tuꞌ ay huneꞌ naj fariseo chiyij Gamaliel.Caw cuywawom naj yin̈ isley naj Moisés. Caw nimeanmapaxo naj yul sat anma. Yah lin̈no naj xol ebnaj,ischejnilto naj ebnaj ischejab Comam Jesús istin̈a hunep.35Hayet ayilto ebnaj istin̈a tuꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wet con̈ob Israel, txumwe yin̈ caw istoholalyin̈ tzet wal heyuten ebnaj tiꞌ. 36 Cotxumuꞌwe yin̈ najTeudas yet payxa, caw yalico isba naj yahawilo xol anma,aymi can̈ebo ciento anma oc tzujno yinta naj. Haxa yetispotxꞌlax camo naj xin, ispujnacanto anma oc yinta najtuꞌ, istan̈ilo huneꞌ tuꞌ.

37 Lahwi tuꞌ xin, ay huneꞌxa naj chiyij Judas ah Galilea.Yaco isba naj yahawilo yet yilaxcan̈ isbisil anma, cawhantan̈e anma ocpaxo yinta naj. Haxa yet ispotxlaxcamo naj xin, ispujnacanto sunil anma yaco isba yintanaj. 38 Yuxin chiwalan teyet, cobejaꞌwecano huntekꞌanebnaj tiꞌ, yilaꞌxam ebnaj. Tato yet ebnaj ischuquil huneꞌ

Page 22: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 5:39 22 HECHOS 6:4

chiswatxꞌe tiꞌ, chitan̈oloj. 39Yaj tato yet Comam Dios xin,maẍticꞌa chiyu cotan̈tzeniloj. Conabawe tzet chicowatxꞌecꞌuxanta yin̈ Comam Dios chijakꞌ howal, ẍi naj tet ebnaj.

40 Wal ebnaj yahawil tuꞌ caw yabeꞌ ebnaj yin̈ tzet yalnaj Gamaliel, yawtelaxicto ebnaj ischejab Comam Jesústuꞌ hunelxa ishatelax ebnaj. Iscachlaxpaxo ebnaj hunelxatato matxa chiyalicꞌo ebnaj Istzotiꞌ Comam Jesús. Lahwituꞌ, isbejtzolax ebnaj. 41Hayet yelti ebnaj ischejab Comamsata ebnaj yahawil con̈ob tuꞌ, caw chitzala iscꞌul ebnaj,yuto yu ischejab Comam Jesús ye ebnaj yuxinto caw chꞌayisyaꞌtajil yiban̈ ebnaj. 42Hunun tzꞌayic iscuyni ebnaj anmayul yatut Comam Dios yebpaxo yulaj n̈a. Chalnicꞌo ebnajIstzotiꞌ Comam Jesucristo, tato haꞌ Comam Iscolomalanma.

6Saylaxilo hujwan̈ ebnaj diácono oc munil yin̈ yet Comam

1 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ xin caw yin̈ an̈e chꞌibcan̈isbisil ebnaj juẍtaj yeb ebix janab, yaj ebnaj griegoayxaco yul iskꞌab Comam iscajlecan̈ isba ebnaj yebhuntekꞌanxa ebnaj chihalni abxubal arameo, yuto yetchiakꞌlax huntekꞌan colwal yin̈ hunun tzꞌayic yin̈ ebixhunix, mach tzꞌajano chꞌakꞌlax tet ebix hunix griego.2Yuxin cutxbalaxico sunil ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comamyu ebnaj cablahon̈wan̈ ischejab Comam Jesús tuꞌ, yalniebnaj tet ebnaj:

—Mach cꞌuloj tato chicobejan̈ jalnicꞌojan̈ Istzotiꞌ Co-mam Dios, cat jocan̈ jilnihan̈ tzettaj chiocnico yu ebixjanab hunix tiꞌ. 3Wal tinan̈ hex wuẍtaj, saywelo hujwan̈oebnaj juẍta texol, caw cꞌul tzet chiswatxꞌe, yeb ay ishelanilyeb ayco yalan̈ yip Comam Espíritu Santo, cat yoccanoismunil yilni huneꞌ munil tiꞌ. 4 Wal han̈on̈tiꞌan̈ caw

Page 23: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 6:5 23 HECHOS 6:11chicolahicojan̈ cotxahlihan̈ yeb jalnicꞌojan̈ Istzotiꞌ ComamDios, ẍi ebnaj cablahon̈wan̈ tuꞌ.

5 Wal xin, caw tzalacan̈ iscꞌul sunil ebnaj ayxaco yuliskꞌab Comam yet yaben ebnaj huneꞌ tuꞌ. Hac tiꞌ xin isbiebnaj sicꞌlaxilo tuꞌ; naj Esteban, naj juẍta tuꞌ caw aycoyanma naj yin̈ Comam Dios, yebpaxo caw ayco naj yalan̈yip Comam Espíritu Santo. Huneꞌxa naj chiyij Felipe,yebpaxo naj Prócoro, yeb naj Nicanor yeb naj Timón,yeb naj Parmenas, yeb naj Nicolás, naj ah Antioquía,naj yaco isba yet yalan̈tocanoj yin̈ isreligión ebnaj Israel.6 Yet lahwi issicꞌlaxilo ebnaj tuꞌ, yilaxto ebnaj sata ebnajischejab Comam Jesús, istxahli ebnaj ischejab Comam yin̈ebnaj, yanayo ebnaj iskꞌab yiban̈ iswiꞌ ebnaj yu isyeniloj taischah ebnaj hujwan̈ tuꞌ ismunil yin̈ yet Comam.

7Wal Istzotiꞌ Comam xin, caw pujnacan̈ xol anma. Cawecꞌna chꞌibcanocan̈ isbisil ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comambey yul con̈ob Jerusalén tuꞌ. Xol anma tuꞌ caw txꞌiꞌal ebnajsacerdote yin̈ ebnaj Israel yaco isba yul iskꞌab Comam.

Yet istzablaxayo naj Esteban8Wal naj Esteban, caw ayayo iscꞌulal Comam Dios yiban̈

naj, caw aypaxico yip Comam yin̈ naj, yuxin caw hantan̈ecꞌaybalcꞌule yeb yip Comam Dios isyecanilo naj xol sunilanma. 9Yaj ay hun majan ebnaj Israel chiscutxba isba yulhuneꞌ capilla chihallax yetxa isba ischuquil. Xol huntekꞌantuꞌ xin ay ebnaj ah Cirene yeb ebnaj ah con̈ob Alejandría,aypaxo ebnaj ah Cicilia, yeb ebnaj ay bey Asia. Istzabnicoebnaj tuꞌ isteyelen isba yeb naj Esteban. 10 Yaj machikꞌoji ebnaj yin̈ istzotiꞌ naj Esteban tuꞌ yuto haꞌ ComamEspíritu Santo chiakꞌni ishelanil naj. 11 Yuxin istohlaebnaj huntekꞌan ebnaj yun̈e yalni ebnaj tato caw txꞌojistzotel naj Esteban yin̈ naj Moisés hacaꞌ tiꞌ:

Page 24: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 6:12 24 HECHOS 7:3—Caw jabehan̈ isbahwa naj Esteban tiꞌ yin̈ naj jichmam

Moisés, yeb xin yin̈ Comam Dios, ẍi ebnaj. 12 Hac tuꞌ xinyu yakꞌni somchahoto ebnaj isnabal sunil anma, yeb ebnajichamta winaj akꞌbil ismunil xol ebnaj Israel, yebpaxoebnaj chicuyni anma yin̈ isley naj Moisés. Yapni bulnaebnaj yin̈ naj Esteban, istzablaxayo naj yu ebnaj, yilaxtonaj sata ebnaj yahaw con̈ob Israel. 13Lahwi tuꞌ xin, issayniebnaj haywan̈ ebnaj nanican̈ lekꞌtiꞌal yin̈ naj Esteban,yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Naj Esteban tiꞌ, cawmach chisbej ninonaj isbahwayin̈yatut Comam Dios, huneꞌ caw yet Comam yehi. Yeb xinchibahwapaxo naj yin̈ isley naj Moisés. 14 Jabenpaxojan̈yalni naj hacaꞌtiꞌ:

—Naj Jesús ah Nazaret, chiyuchcꞌayo naj huneꞌ yatutDios tiꞌ, cat ishelni naj cobeybal akꞌbilcano yu naj Moisés,ẍi ebnaj isnanican̈ ebnaj lekꞌtiꞌal yin̈ naj Esteban tuꞌ.

15 Hayet istꞌan̈xico ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ yin̈ najEsteban tuꞌ, yilni ebnaj tato caw lahan yillax sat najEsteban tuꞌ hacaꞌ jilni sat hunu yángel Comam Dios.

7Yet iscolni isba naj Esteban sata ebnaj yahaw con̈ob Israel

1Naj yahawil ebnaj sacerdote Israel, oc naj iskꞌambeꞌ tetnaj Esteban:

—¿Yelmi sunil tzet challax tawin̈ tiꞌ? ẍi naj. 2 Istakꞌwinaj Esteban xin:

—Hexwet con̈ob yebhex iswiꞌehal yeco yin̈ con̈ob Israeltiꞌ, abewe tzet chiwalan. Wal Comam Dios, caw aycanoyip Comam, isye isba Comam tet jichmam Abraham yetaytocꞌo icham bey ismajul Mesopotamia, yet maẍto chitoicham bey con̈ob Harán. 3 Yalnicano Comam Dios teticham hacaꞌ tiꞌ:

Page 25: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 7:4 25 HECHOS 7:9—Bejcano hatxꞌotxꞌ tiꞌ yeb sunil hawicꞌal, cat hato bey

huneꞌ txꞌotxꞌ chinyecanojan tawet, ẍi Comam tet icham.4Lahwi tuꞌ xin isto icham yul ismajul txꞌotxꞌ Caldea, yapniicham yul con̈ob Harán, haꞌ tuꞌ xin ehayo icham. Haxa yetiscam ismam icham xin, yilaxti icham yu Comam Dios sattxꞌotxꞌ bay ayon̈ tiꞌ. 5Machi nino istxꞌotxꞌ icham akꞌlax tetyu Comam bey tiꞌ, yaj xin yal Comam tet icham hacaꞌ tiꞌ:

—Chiwakꞌan huneꞌ hatxꞌotxꞌ, yajaꞌ yet chaẍcami catiscancano txꞌotxꞌ yul iskꞌab hawuninal,* ẍi Comam teticham.

6Yalnipaxo Comam Dios tet icham hacaꞌ tiꞌ:—Wal hawuninal chipohchacan̈ xin, chitocano ebnaj

yul huneꞌxa nan con̈obal, chioc ebnaj ischejabo anma tuꞌ.Caw can̈eb ciento habil chiyakꞌle ebnaj isyaꞌtajil. 7 Yajchiwatijan isyaꞌtajil xol anma nan con̈obal bay chꞌoc ebnajchejaboj. Chilahwi tuꞌ xin cat winilojan ebnaj yul huneꞌcon̈ob tuꞌ, yun̈e yinayo isba ebnaj wetan sat huneꞌ txꞌotxꞌotxꞌ tiꞌ, txꞌotxꞌ chiwakꞌan tet ebnaj, ẍicano ComamDios tet icham Abraham. 8 Yakꞌnipaxcano Comam Diosistrato tet icham Abraham, yalnicano Comam tet ichamtato chioc yechel isnimanil icham. Huneꞌ yechel tuꞌ, haꞌton huneꞌ chiyij circuncisión, yuxin hayet ispitzcꞌa huneꞌiscꞌahol icham Abraham chiyij Isaac, waxajebxa tzꞌayicispitzcꞌahi, yoccano yechel isnimanil. Hacpax tuꞌ xin yetispitzcꞌa iscꞌahol naj Isaac chiyij Jacob, ocpaxo yecheltuꞌ yin̈ naj. Wal naj Jacob tuꞌ xin, cablahan̈wan̈ iscꞌaholnaj yocpaxo huneꞌ yechel isnimanil ebnaj. Wal ebnajcablahon̈wan̈ tuꞌ xin, caw ichmame yeco ebnaj jin̈, han̈on̈Israel hon̈ tiꞌ.*

9Ebnaj cablahon̈wan̈ tiꞌ xin, ay huneꞌ yuẍtaj ebnaj chiyijJosé; caw yaco ebnaj ishowal yin̈ naj José tuꞌ. Yapni huneꞌ* 7:5 Gn 12:1-7 Yet yalnicano Comam huneꞌ tuꞌ tet icham Abraham maẍtohunu yuninal icham * 7:8 Jn 7:22

Page 26: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 7:10 26 HECHOS 7:19tzꞌayical xin, yet istxon̈nito ebnaj huneꞌ yuẍta tuꞌ beyEgipto. Yaj xin caw ayco Comam Dios yetbiho naj José.10 Comam Dios coln̈elo naj xol sunil isyaꞌtajil ecꞌle yiban̈,caw yakꞌ Comam ishelanil tet naj, yebpaxo xin caw aycoComam yetbiho naj, yuxin caw cꞌul isbeybal naj sata najrey Faraón. Yu iscꞌulal naj tuꞌ yuxinto oc naj gobernadoralyin̈ txꞌotxꞌ Egipto yu naj Faraón, Yocpaxo naj yahawil yin̈sunil tzet ay naj Faraón tuꞌ.

11 Lahwi tuꞌ xin yapni huneꞌ tiempohal yet yay huneꞌwahil yiban̈ ebnaj ah Egipto yeb ebnaj ah Canaán. Cawxin oc yin̈ iscꞌul ebnaj yin̈ huneꞌ wahil tuꞌ, matxaticꞌa baychiyikꞌ ebnaj tzet chislo. 12 Yet yaben naj Jacob tato ayixim trigo bey Egipto, ischejnito naj ebnaj iscꞌahol ikꞌotrigo; haꞌ ton ebnaj tuꞌ xin, jichmam. Hac tuꞌ yu isbeycꞌoebnaj islokꞌoꞌ ixim babelal. 13Haxa yet ischejlaxtoj ebnajyet iscayel xin, isyenilo isba naj José tet ebnaj tato cawyuẍta isba ebnaj. Hac tuꞌ yu yohtan̈enilo naj Faraón macanmahil naj José yu ebnaj yuẍta naj. 14 Ischejniti najJosé tuꞌ yilaxoti ismam, haꞌ ton icham Jacob yeb sunilyuẍta naj José tuꞌ, yebpaxo yixal ebnaj, yeb sunil yuninalebnaj. Yin̈ sunil mac tuꞌ caw setenta y cinco isbisil. 15Hactuꞌ yu yapnicano icham Jacob bey Egipto. Haꞌ bey tuꞌxin camto ebnaj jichmam tuꞌ. 16 Hayet payxa tuꞌ xin,ilaxto isnimanil ebnaj jichmam tuꞌ bey yul con̈ob Siquem.Haꞌ tuꞌ occanto isnimanil ebnaj yul huneꞌ chꞌen chꞌenholbil lokꞌbilcano yu icham Abraham yet yalan̈tocanoj tetyuninal naj Hamor ay bey txꞌotxꞌ Siquem.

17 Yet toxa chꞌapni istiempohal yijni isba tzet yal Co-mam Dios tet icham Abraham, ispohcan̈ yuninal ichambey Egipto tuꞌ. Hac tuꞌ yu ischꞌibcan̈ isbisil ebnaj. 18 Yethuneꞌ tiempohal tuꞌ xin, oc huneꞌxa naj reyal yin̈ txꞌotxꞌEgipto tuꞌ, yaj matxa ohtabilo naj José tuꞌ yu naj, yuto cawpayxa camto naj José. 19 Caw xin etalax ebnaj jichmam

Page 27: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 7:20 27 HECHOS 7:29yu huneꞌ naj rey tuꞌ. Yalni naj tet sunil ebnaj israelitatuꞌ tato sunil niẍte iscꞌahol chipitzcꞌahi chisbejcano ebnajyun̈e iscamiloj, haxinwal matxa chipohcha ebnaj.

20 Yulbal huneꞌ tiempohal tuꞌ xin, pitzcꞌa naj Moisés.Caw cꞌulchꞌancano huneꞌ naj nichꞌan tuꞌ yul sat ComamDios. Yulbal oxeb ixahaw akꞌlax chꞌibo naj yu ismiꞌ yeb yuismam. 21 Lahwi tuꞌ xin, yebalaxilo naj yu ismam yeb yuismiꞌ tuꞌ tet huneꞌ ley ayco yu naj rey tuꞌ. Haxa ix iscutzꞌinnaj rey tuꞌ bey ilchanoti naj nichꞌan tuꞌ, yanico ix najyuninoj, yakꞌlax chꞌibo naj yu ix. 22 Yuxin caw cuylax najMoisés yin̈ sunil tzet yohta ebnaj ah Egipto tuꞌ. Yuxintocaw helan elcanico naj yin̈ sunil tzet chala yeb yin̈ tzetchiswatxꞌe.

23 Yet ayxaco naj Moisés yin̈ cuarenta habil, yoc yin̈iscꞌul naj isto yilno ebnaj yet con̈ob Israel ay bey tuꞌ.24Haxa yet yilni naj ta lan̈an yetalax huneꞌ naj jet con̈obyu huneꞌ naj ah Egipto, yoc naj iscolnilo naj jet con̈ob tuꞌ,ismakꞌnicano camo naj huneꞌ naj ah Egipto tuꞌ. 25Haꞌ yuteisnani naj Moisés tuꞌ to txumchalo yu ebnaj jet con̈ob tuꞌtato haꞌ Comam Dios an̈eco naj yun̈e iscolnilo naj ebnajyul iskꞌab isyaꞌtajil, yaj maẍticꞌa txumchapaxilo yu ebnaj.

26 Haxa yet huneꞌxa tzꞌayical xin, yilni naj Moisésyakꞌlen howal cawan̈xa ebnaj jet con̈ob, yu yoche najyakꞌaco ebnaj yin̈ akꞌancꞌulal yuxin yal naj hacaꞌ tiꞌ tetebnaj:

—¿Tzet yin̈ yuxin cheyakꞌle howal? Caw heyet con̈obheba, ẍi naj tet ebnaj.

27 Istenlaxilo naj Moisés yu huneꞌ naj lan̈an yakꞌlenhowal yeb hunxa naj tuꞌ, yalni naj tet naj Moisés:

—¿Mac macachanico jahawilojan̈ yuxin chaẍhulcachwal jin̈an̈? 28 ¿Tom chawoche chinhamakꞌ camojanhacaꞌ hawute naj ah Egipto yet ewi hawalni? ẍi naj tetnaj Moisés tuꞌ. 29 Yet yaben naj Moisés yalni naj hacaꞌ

Page 28: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 7:30 28 HECHOS 7:37tiꞌ, yelcan̈ naj. Isto naj xol ebnaj nan con̈obal bey huneꞌtxꞌotxꞌ chiyij Madián. Haꞌ bey tuꞌ xin, pitzcꞌa cawan̈iscꞌahol naj.

30 Cuarenta habilxa yapni naj bey txꞌotxꞌ Madián,isyenican̈ isba huneꞌ naj ángel tet naj xol xaj kꞌa kꞌaꞌ yin̈huneꞌ teꞌ txꞌix bey txꞌotxꞌ desierto yich witz Sinaí. 31 Yetyilnito naj huneꞌ tuꞌ, caw cꞌaycan̈ iscꞌul naj yu. Haxa yetishitzico naj iscawilal teꞌ, yaben naj istzotel Comam DiosJahawil hacaꞌ tiꞌ:

32—Haninan isDiosal sunil ebnaj hawichmam, isDiosalnaj Abraham, yeb naj Isaac, yebpaxo naj Jacob, ẍi Comamtet naj. Caw xin cꞌayilo iscꞌul naj Moisés tuꞌ yu xiwquilal,yuxin matxa tꞌan̈xico naj yin̈ huneꞌ kꞌaꞌ tuꞌ.

33Yalni Comam Dios tet naj:—Ilo haxan̈ab yin̈ hawoj, yuto huneꞌ bay ayayo hawoj

tiꞌ caw txahul, yuto haꞌ bey tiꞌ lan̈an intzotelan tawet.34 Ebnaj incon̈oban ay bey Egipto, chiwilan tato caw aycoebnaj yin̈ isyaꞌtajil, yuxin manayilojan walaꞌan tawet tatochincolilojan ebnaj xol isyaꞌtajil tuꞌ. Wal xin asiꞌ, haninanchaẍinchejtojan bey Egipto, ẍi ComamDios tet naj Moiséstuꞌ.

35 Waxan̈ca isyah ebnaj naj Moisés yet yalni ebnaj tetnaj hacaꞌ tiꞌ:

—¿Mac macachanico jahawilojan̈? ẍi ebnaj. Yaj xinComamDios anico naj yahawilo ebnaj Israel tuꞌ, yeb xin yuiscolwa naj Moisés tuꞌ yin̈ ebnaj yu yip naj ángel isyecan̈isba tet naj xol kꞌaꞌ kꞌaꞌ yin̈ teꞌ txꞌix tuꞌ. 36Haꞌ naj Moisésinilti jichmam sat txꞌotxꞌ Egipto, yakꞌnipaxo cꞌaybalcꞌuleyilaꞌ ebnaj bey Egipto, yeb bey haꞌ mar Rojo, yebpaxo sattxꞌotxꞌ desierto yin̈ cuarenta habil.

37Yal naj Moisés tuꞌ tet ebnaj jet con̈ob Israel hacaꞌ tiꞌ:—Chissiqꞌuilo Comam Dios huneꞌ ischejab xol ebnaj jet

con̈ob tiꞌ, hacaꞌ yu quinissicꞌnilojan Comam tiꞌ. Caw xin

Page 29: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 7:38 29 HECHOS 7:43chehajba hetxiquin yin̈ tzet chal naj, ẍicano naj tet ebnaj.38 Yet yecꞌle naj Moisés tuꞌ xol ebnaj jet con̈ob Israel tuꞌbey txꞌotxꞌ desierto, ay huneꞌ naj ángel isye isba tet naj,bey iswiꞌ witz Sinaí. Haꞌ tet naj Moisés tuꞌ yakꞌ naj ángelcuybanile yet cokꞌinal mach istan̈bal yu Comam Dios,haxa naj Moisés an̈ecano jet han̈on̈ tiꞌ.

39 Yaj machi yoche iscꞌul ebnaj jichmam tuꞌ isyije tzetyal naj Moisés, yuxin yilo ebnaj naj yul yanma, yu huneꞌtuꞌ xin yoche paxoꞌto isba ebnaj hunelxa bey txꞌotxꞌEgipto. 40Yalni ebnaj tet naj Aarón:

—Watxꞌe ej cotioẍalan̈ cat yoc cosatajan̈, yuto haꞌ najMoisés con̈iniltijan̈ sat txꞌotxꞌ Egipto, mach johtajojan̈tzet yucanto naj, ẍi ebnaj tet naj Aarón tuꞌ. 41 Yoc ebnajiswatxꞌeno yechel huneꞌ yunin wacax; haꞌ huneꞌ yechelyunin wacax tuꞌ yalico ebnaj isDiosaloj. Ispotxꞌni camoebnaj huntekꞌan no nokꞌ yanico ebnaj xahanbalil tet chꞌenwacax tuꞌ, yecꞌtzen ebnaj huneꞌ kꞌin̈ tet istioẍ tuꞌ.

42Yu huneꞌ tuꞌ, yuxinto yilo isba ComamDios xol ebnaj.Isbejlaxcano ebnaj ischuquil yu Comam yun̈e yinayo isbaebnaj tet ej txꞌumel. Hacaꞌ yu istzꞌibn̈encano huneꞌ najischejab Comam Dios bay chala:Hex ah Israel, cuarenta habil hepotxꞌ no nokꞌ yin̈ xahan-

balil bey txꞌotxꞌ desierto, yajaꞌ ¿tom wetan heyakꞌnoꞌ xahanbalil? ¡Machoj!

43 Walxinto haꞌ tet huneꞌ hetioẍ cheyijicꞌoj, huneꞌ chiyijMoloc, yeb huneꞌ yechel txꞌumel yeb hediosalchiyij Renfán. Tet huntekꞌan yechel hewatxꞌe tuꞌ,haꞌ tet caw heyiyo heba; yu huneꞌ tuꞌ yuxintochexwilojan sat huneꞌ txꞌo txꞌotxꞌ tiꞌ, cat quexwan-itojan yintato txꞌotxꞌ Babilonia,* ẍicano ComamDios yul Hum tzꞌibn̈ebilcano tuꞌ.

* 7:43 Am 5:25-27

Page 30: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 7:44 30 HECHOS 7:5144 Yaj yet yecꞌ ebnaj jichmam sat txꞌotxꞌ desierto tuꞌ,

yetbicꞌo ebnaj huneꞌ kꞌap mantiado, watxꞌebilayo n̈ahil,chiyeniloj ta ayco Comam Dios yetbiho ebnaj. Watxꞌebilhuneꞌ mantiado tuꞌ yu naj Moisés hacaꞌticꞌa yu isyeniComam yechel tet naj.† 45 Haꞌ huneꞌ mantiado tuꞌ,akꞌlaxcano yul iskꞌab huntekꞌanxa ebnaj jichmam, ikꞌbilxin huneꞌ mantiado tuꞌ yu ebnaj yet iskꞌoji ebnaj yin̈huntekꞌan con̈ob yu naj Josué. Haꞌ anma ay yul huntekꞌancon̈ob tuꞌ, istzumbelo Comam Dios yun̈e yanicano ebnajhuntekꞌan con̈ob tuꞌ tet ebnaj jichmam; huneꞌ mantiadotuꞌ ikꞌbilto yu ebnaj masanto oc naj David reyal.

46Naj rey David tuꞌ xin, tzalacano Comam Dios yin̈ naj.Iskꞌanni naj tet Comam Dios ta chiswatxꞌe naj huneꞌ yatutComam bay chiyiyo isba anma titna yin̈ jichmam Jacob.47 Yaj xin haxa naj Salomón watxꞌen huneꞌ yatut Comamtuꞌ. 48 Comam Dios, Comam caw aycano yip, machi ehayoyul huno n̈a chiwatxꞌelax yu anma. Hac tuꞌ yute yalniComam tet huneꞌ ischejab yet payxa yet yalnicanoComamhacaꞌ tiꞌ:49Yul satcan̈, haꞌ tuꞌ ay incapilan yeb intzꞌon̈obalan, haxa

yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, isbatxobal wojan yehi yutoayco yalan̈ wipan. Yuxin ¿tzet n̈ahil cheyacan̈wetan heyalni? ¿Aymi hunu bay cꞌul inxewan?Machoj.

50 ¿Tom maẍtajinan watxꞌen̈e sunil tzettaj ye tuꞌ xin?ẍicano Comam Dios,* tet naj Isaías.

51Yalnipaxo naj Esteban tet ebnaj tuꞌ:—Walex hex tiꞌ, caw hip yecanilo heyanma hacaꞌ yanma

anma mach ohtan̈eho Comam Dios. Caw ay hetxiquinyaj mach cheyabe tzet chal Comam. Ton̈eticꞌa cheman̈cꞌo† 7:44 Ex 26:1-35 Yul huneꞌ kꞌapmantiado ayco chꞌen chꞌen bay tzꞌibn̈ebilicolahon̈eb chejbanile * 7:50 Is 66:1-2

Page 31: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 7:52 31 HECHOS 7:60tzet chal Comam Espíritu Santo, yuxin caw lahanex yebheyichmam tuꞌ. 52 Ebnaj ischejab Comam Dios yet payxa,caw etalax ebnaj yu ebnaj heyichmam tuꞌ, ispotxꞌlaxpaxoebnaj yu ebnaj. Haꞌ ebnaj ischejab Comam halnicano tatochihul huneꞌ naj caw toholcano yanma, haxa yet yul huneꞌnaj tuꞌ xin, hesaynican̈ lekꞌtiꞌal yin̈ naj yu heyakꞌnipaxocamoj. 53 Waxan̈ca yakꞌcano naj ángel huneꞌ ischejbanilComam Dios teyet, yaj caw mach heyije tzet chala, ẍi najEsteban tuꞌ tet ebnaj.

Yet iskꞌojlax camo naj Esteban54 Yet yaben ebnaj sunil tzet yalcano naj Esteban tuꞌ,

caw chin̈etxꞌla yeh ebnaj yu ishowal. 55 Yaj naj Estebantuꞌ, caw occano naj yalan̈ yip Comam Espíritu Santo, yahtꞌan̈no naj satcan̈, yilni naj iskꞌakꞌal yip Comam Dios, yilninaj tato lin̈anico Comam Jesús yin̈ iswatxꞌkꞌab ComamDios. 56Yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Ilwecꞌanabi lah, hajan yul satcan̈. Caw chiwilanyin̈ Comam Jesucristo, Comam Akꞌbilti coxol yu ComamDios, lin̈anico Comam yin̈ iswatxꞌkꞌab Comam Dios, ẍi najEsteban tuꞌ.

57Hayet yaben ebnaj huneꞌ tuꞌ yah wejna ebnaj yel yawyin̈ caw ip, ismajchen ebnaj istxiquin, isto bulna ebnajyin̈ naj Esteban tuꞌ. 58 Yinito ebnaj naj istxam con̈ob, walebnaj balnican̈ tzotiꞌ yin̈ naj Esteban yet yalan̈tocanoj, haꞌebnaj kꞌojnico chꞌen chꞌen yin̈ naj. Yet maẍto chiskꞌojcamo ebnaj naj Esteban tuꞌ, yacano ebnaj huntekꞌanxilkꞌape chishucbaco yiban̈ xil iskꞌap istan̈eꞌ huneꞌ najtzeh chiyij Saulo. 59 Hayet lan̈an iskꞌojni camo ebnaj najEsteban tuꞌ, istxahli naj tet Comam Dios hacaꞌ tiꞌ:

—Mam Jesús, chachabaꞌ wanmatiꞌan, ẍi naj tet Comam.60 Yaypaxo jahno naj, istxahlipaxo naj yin̈ caw ip hacaꞌ

tiꞌ:

Page 32: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 8:1 32 HECHOS 8:8—Mamin, mach chawaco huneꞌ tiꞌ ismulo ebnaj, ẍi naj.

Yet lahwi yalnicano naj huneꞌ tiꞌ, iscamilo naj.8

Oc naj Saulo yeta ebnaj yuninalxa Comam Jesucristo1 Caw tzalacano iscꞌul naj Saulo yin̈ iscamical naj Es-

teban. Yin̈ huneꞌ tzꞌayic tuꞌ xin ichico huneꞌ nimanisyaꞌtajil yin̈ macta ayxaco yul iskꞌab Comam bey yulcon̈ob Jerusalén, hac tuꞌ xin yu ispujnato ebnaj. Ay ebnajtocano yulaj ismajul txꞌotxꞌ Judea, aypaxo ebnaj tocanoyulaj ismajul txꞌotxꞌ Samaria, cachanxan̈e ebnaj ischejabComam Jesús cancano bey yul con̈ob Jerusalén tuꞌ. 2 Ayxin huntekꞌan ebnaj ayco yanma yin̈ Comam caw cꞌuliscꞌul, haꞌ ebnaj tuꞌ inito isnimanil naj Estebanmujuj. Cawchꞌokꞌcanico ebnaj yin̈ isnimanil naj Esteban tuꞌ. 3Wal najSaulo, caw islahcanico naj istan̈tzenilo ebnaj ayxaco yuliskꞌab Comam. Caw beh yoc naj yulaj n̈a, cat istarnilti najebnaj winaj yeb ebix ix yul yatut, cat yilaxto preso yu najSaulo tuꞌ.

Pujbalaxicꞌo Istzotiꞌ Comam Jesús bey Samaria4-5 Haꞌ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam xiwilo bey yul

con̈ob Jerusalén tuꞌ, nanantaxan̈e bay tocanico ebnaj. Haꞌbay chi-la-ecꞌ ebnaj tuꞌ xin chiyalicꞌo ebnaj Tzotiꞌ cꞌul yetcolbanile. Xol ebnaj tuꞌ, ay huneꞌ naj Felipe isbi. Haꞌ najtuꞌ apni yul huneꞌ niman con̈ob ay yul ismajul Samaria.Istzabnico naj yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Cristo xol anmabey tuꞌ. 6 Caw yabe anma sunil tzettaj chal naj Felipetuꞌ. Yilnipaxo anma huntekꞌan cꞌaybalcꞌule isye naj xolanma. 7 Caw hantan̈e anma ayco ischejab naj matzwalilyin̈ cawxicaniloj. Hayet chielcano ebnaj yin̈ anma tuꞌ cawchiel yaw. Caw ay anma camnajilo isnimanil, yeb anmamach chu isbelwi, caw watxꞌican̈ yu naj Felipe tuꞌ. 8 Yu

Page 33: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 8:9 33 HECHOS 8:17tzet iswatxꞌe naj Felipe, caw tzalacan̈ iscꞌul sunil anma yulhuneꞌ niman con̈ob tuꞌ yul ismajul Samaria.

9 Ay huneꞌ naj yul con̈ob tuꞌ chiyij Simón, nawal naj;payxa ichiti yakꞌni subchaho naj anma, caw ay yelapnoye naj yalni. 10 Caw xin chiyaco yanma anma yin̈ naj, catyabelax tzet chal naj. Sunil anma machi yelapno yehi yebanma caw ay yelapno yehi, chalni yin̈ naj hacaꞌ tiꞌ:

—Haꞌ naj Simón tiꞌ, haꞌ naj huneꞌ niman yip ComamDios, ẍi anma yin̈ naj.

11 Caw chahcanico anma yanma yin̈ naj Simón tuꞌ,caw xin payxa ichico naj yetan anma, chalni anma tatocaw tzꞌajan iscꞌul naj. 12 Yalni naj Felipe Istzotiꞌ ComamJesucristo xol anma. Haxa yet yalni naj yin̈ tzet chu yocanma yul iskꞌab Comam Dios caw txꞌiꞌal ebnaj winaj yebebix ix yayto yul yanma yin̈ tzet chal naj. Lahwi tuꞌ xin,yahcano haꞌ iswiꞌ. 13 Yaj xin yapaxayto naj Simón tuꞌyul yanma yin̈ tzet yal naj Felipe tuꞌ, yahcano haꞌ iswiꞌnaj. Lahwi yahcano haꞌ iswiꞌ naj, yoc tzujno naj yintanaj Felipe. Ay xin huntekꞌan nimeta cꞌaybalcꞌule isye najFelipe, caw cꞌaycan̈ iscꞌul naj Simón tuꞌ yet yilni naj.

14Yet yaben ebnaj ischejab Comam Jesús bey Jerusaléntato ay anma bey yul con̈ob Samaria chahni IstzotiꞌComam Dios yul yanma, ischejnito ebnaj naj Pedro yebnaj Juan istucleno ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam beyyul ismajul Samaria tuꞌ. 15 Yet yapni ebnaj cawan̈ tuꞌ,yoc ebnaj txahlo yeb anma ayxaco yul iskꞌab Comamyun̈e ischahnicano Comam Espíritu Santo yul yanma,16 yuto maẍto huno ebnaj chichahni Comam EspírituSanto, cachann̈e yin̈ isbi Comam Jesucristo ahcano haꞌiswiꞌ ebnaj. 17 Yanayo naj Pedro yeb naj Juan tuꞌ iskꞌabyiban̈ iswiꞌ ebnaj yet istxahli ebnaj. Hac tuꞌ yu ischahni-cano ebnaj Comam Espíritu Santo yul yanma.

Page 34: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 8:18 34 HECHOS 8:2618 Yet yilni naj Simón tato yet chiyanayo ebnaj iskꞌab

yiban̈ iswiꞌ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ, cat ischah-nicano ebnaj Comam Espíritu Santo, yalten naj Simónmelyu tet ebnaj ischejab Comam tuꞌ.

19Yalni naj hacaꞌ tiꞌ:—Akꞌwecanohuneꞌ heyip tiꞌ wetanhaxinwalmacxan̈et-

icꞌa hunu mac chiwahto inkꞌaban yin̈ iswiꞌ, cat ischahni-cano Comam Espíritu Santo, ẍi naj tet ebnaj cawan̈ tuꞌ.

20Yalni naj Pedro:—Hunn̈ehojab chu hatan̈ilo yeb hamelyu tiꞌ yuto chatx-

umu tato hunu tzet chiyakꞌ ComamDios jet chiyu colokꞌni.21Cawmach chu hawoc yin̈ huneꞌ tzet chijutiꞌan̈, yuto haꞌismachiswalil chiꞌecꞌ yul hawanma yul sat Comam Dios.22 Wal tinan̈ na haba, bejcano huneꞌ hamachiswalilal tiꞌ.Kꞌan nimancꞌulal tawin̈ tet Comam Dios, yuto aytotaxcanimancꞌulal yu Comam tawin̈ yin̈ tzet chꞌecꞌ yul hawanmatiꞌ. 23 Yuto chiwilan tato caw chichiwaco hacꞌul hawilniyin̈ tzet chicowatxꞌetiꞌan̈, haꞌ ton xin huneꞌ istxꞌojal tiꞌcꞌaln̈e hachayoj, ẍi naj Pedro tuꞌ tet naj Simón.

24 Istakꞌwi naj Simón tuꞌ:—Caw chinkꞌanan teyet, kꞌanwe nimancꞌulal win̈an

tet Comam Dios, haxinwal machi huno isyaꞌtajil chihulwiban̈an yu Comam, ẍi naj tet ebnaj.

25 Lahwi yalnicꞌo naj Pedro yeb naj Juan yin̈ej tzettaj yetuꞌ ilbilcano yu ebnaj yin̈ tzet iswatxꞌe Comam Jesucristo,yeb cuybanil yin̈ Comam, ispaxto ebnaj Jerusalén; cawhantan̈e yaldeahil Samaria bay ecꞌ ebnaj yalaꞌcꞌo IstzotiꞌComam Jesús.

Naj Felipe yeb huneꞌ naj ah Etiopía26Ayhuneꞌ yángel ComamDios halni tet naj Felipe hacaꞌ

tiꞌ:—Asiꞌ bey sur, cat hato yul beh chitit bey Jerusalén,

huneꞌ chiapni yul con̈ob Gaza, ẍi naj ángel tet naj. Huneꞌ

Page 35: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 8:27 35 HECHOS 8:34

beh tuꞌ xin chiecꞌ sat txꞌotxꞌ desierto. 27Yoc naj Felipe yin̈isbel isto naj. Istzujcha huneꞌ naj ah Etiopía yul beh yunaj.Haꞌ huneꞌ naj tuꞌ eunuco naj, yahawil yeco naj yu huneꞌix reina chiyij Candace, yin̈ iscꞌuban ismelyu ix. Ispetonaj yul con̈ob Jerusalén yu yinayo isba tet Comam Dios.28 Ayahto naj yul iscaret, lan̈an xin yilni naj cuybaniletzꞌibn̈ebilcano yu naj Isaías, huneꞌ naj ischejab ComamDios yet payat.

29Yalni Comam Espíritu Santo tet naj Felipe hacaꞌ tiꞌ:—Hitzan̈ico iscꞌatan̈ huneꞌ teꞌ caret tuꞌ, ẍi tet naj.30 Isto naj yin̈ an̈e. Yet yapni naj iscꞌatan̈ teꞌ caret

tuꞌ yaben naj tato lan̈an yilni naj huntekꞌan cuybaniletzꞌibn̈ebilcano yu naj Isaías. Yalni naj Felipe tuꞌ tet naj:

—¿Chimtxumchalo hawu tzet lan̈an hawilni tiꞌ? ẍi naj.31Yalni naj ah Etiopía tuꞌ xin:—¿Tzet chu intxumnilojan tato machi hunu mac chi-

halni wetan tzet chaliloj? Ahan̈ti yul caret incꞌatan̈tiꞌan,cat xin hawalni wetan tzet chaliloj, ẍi naj eunuco tet najFelipe.

32Hac tiꞌ chute yalni teꞌ Hum bay lan̈an yilni naj:Hacaꞌ hunu noꞌ meꞌ chiilaxto camoj, hac tuꞌ chiyu yilaxo-

toj. Hacaꞌ chu hunu noꞌ nichꞌan meꞌ matzet chalayet chiilaxilo xil, hac tuꞌ chiyuteꞌ isba, machi hunotzotiꞌ chiahti yul istiꞌ.

33 Caw txꞌixobal chꞌutelaxi, machi hunu mac chiwatxꞌenistoholal yin̈. Machi hunu mac chu yalni hantaistxꞌojal anma yet aycꞌo naj yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ,*ẍi Yum Comam Dios.

34 Lahwi tuꞌ xin iskꞌambenilo naj ah Etiopía tet najFelipe:* 8:33 Is 53:7-8

Page 36: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 8:35 36 HECHOS 9:2—Hal wetan, ¿mac yin̈ chitzotel huneꞌ naj ischejab

Comam Dios tiꞌ? ¿Tom yin̈ naj Isaías tiꞌ chitzoteli, matonan mac bay chitzotel tiꞌ? ẍi naj tet naj Felipe.

35 Yichico naj Felipe yalnilo mac yin̈ chitzotel huneꞌHum tuꞌ. Yalni naj ta yin̈ Tzotiꞌ cꞌul yet Comam Jesucristochitzoteli. 36 Hayet ayco ebnaj yin̈ isbel tuꞌ xin, yapniebnaj bey huneꞌ ha haꞌ, yuxin yal naj ah Etiopía tuꞌ tet najFelipe hacaꞌ tiꞌ:

—Ay huneꞌ haꞌ bey tiꞌ lah, ¿cꞌulmi yahcano haꞌ inwiꞌantinan̈? ẍi naj tet naj Felipe tuꞌ. 37Yalni naj Felipe tuꞌ:

—Chuhi tato caw yeli chawayto yul hawanma, ẍi naj.Istakꞌwican̈ naj:

—Caw chiwayto yul wanmahan tato caw yeli IscꞌaholComam Dios ye Comam Jesucristo tuꞌ, ẍi naj.

38 Lahwi tuꞌ xin, ischejni naj ah Etiopía islin̈balax is-caret. Yayto ebnaj iscawan̈il xol haꞌ, yah haꞌ iswiꞌ naj.39Yet lahwi yahcanti ebnaj xol haꞌ tuꞌ, yin̈ hamataj yilaxtonaj Felipe yu Comam Espíritu Santo, maẍticꞌa yil naj ahEtiopía tuꞌ baytuꞌwal caw istoco naj Felipe. Toxan̈e cawchitzala naj yet yoc naj yin̈ isbel hunelxa. 40Hayet yilnitinaj Felipe tuꞌ, haxa yul huneꞌ con̈ob chiyij Azoto ay naj.Istzabnico naj ispujbanicꞌo Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile yulajlacon̈ob masan apni naj yul con̈ob Cesarea.

9Yin̈ yet ishelni isbeybal naj Saulo(Hch 22:6-16; 26:12-18)

1 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ, maẍticꞌa isbej naj Sauloissayni ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús, chal najispotxꞌoꞌ camo ebnaj. Isto naj islahtiꞌn̈eno isba yeb ebnajyahawil yin̈ ebnaj sacerdote ah Israel. 2 Iskꞌanni naj huneꞌcarta yun̈e yoc naj yulaj iscapilla ebnaj Israel bey con̈obDamasco yun̈e istzabniti naj sunil ebnaj ayxaco yin̈ huneꞌ

Page 37: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 9:3 37 HECHOS 9:11acꞌ cuybanile. Sunil ebnaj winaj yeb ebix ix xayaco yanmayin̈ Comam Jesús, beh yinito naj yul preso bey yul con̈obJerusalén yalni.

3 Hac tuꞌ yu isto naj bey Damasco tuꞌ. Yet ayco najyin̈ isbel tuꞌ xin, yet lan̈anxa yapni naj yayilo jopla huneꞌissajilkꞌinal yin̈ naj. 4Cawyin̈ an̈e xin aycꞌaynaj sat txꞌotxꞌ,yaben naj huneꞌ yul nukꞌe halni hacaꞌ tiꞌ:

—Saulo, Saulo, ¿tzet yin̈ yuxin chinhatzumbecꞌojan? ẍi.5 Iskꞌamben naj:—Mamin, ¿mac anmahil hach? ẍi naj Saulo tuꞌ.Istakꞌwi huneꞌ yul nukꞌe tuꞌ tet naj:—Hanintiꞌan Jesús inan, caw ayachico quinhatzum-

benicꞌojan, yaj ton̈e chawakꞌ lahwo haba hacaꞌ chu islahwihunu noꞌ wacax chixan̈wa yin̈ hunu te teꞌ kꞌakꞌiꞌ iswiꞌ, ẍihuneꞌ tuꞌ. 6 Caw xin chiluylun naj Saulo tuꞌ yu xiwquilal,yalni naj xin:

—Mamin, ¿tzet chawoche chinwatxꞌehan? ẍi naj. YalniComam tet naj:

—Ahan̈wanoj cat hato yul con̈ob tuꞌ, haꞌ tuꞌ chihallaxotawet tzet wal hawuni, ẍi Comam Jesús tuꞌ tet naj.

7 Wal ebnaj yetbi naj Saulo tuꞌ, caw sucbicanilo iscꞌulebnaj yuto caw yabe ebnaj istzotel huneꞌ yul nukꞌe tuꞌ,yaj mach hunu mac yilico ebnaj yin̈. 8 Lahwi tuꞌ xin,yahwano naj Saulo tuꞌ. Yet ishajni sat naj matxa yu yilninaj, yuxin haxa ebnaj yetbi naj tuꞌ oc xecnoto naj yulcon̈ob Damasco. 9Yet yapni naj bey tuꞌ, oxeb tzꞌayic machchu yilni naj, mach waꞌ naj, matzet yucꞌpaxo naj.

10 Yul con̈ob Damasco tuꞌ xin, ay huneꞌ naj ayxaco yuliskꞌab Comam, chiyij Ananías. Yalni Comam Dios yuliswayic naj yin̈ sajsatil hacaꞌ tiꞌ:

—Ananías, ẍi Comam.—¿Tzet chawal Mamin? ẍi naj.11Yalni Comam:

Page 38: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 9:12 38 HECHOS 9:19—Ahan̈wanoj cat hato yul huneꞌ beh, Tohol isbi. Hayet

chaẍapno bey yatut naj Judas, cat hakꞌamben naj Sauloah con̈ob Tarso, lan̈an istxahli naj bey tuꞌ. 12 Ay huneꞌtzet manyehan yilaꞌ naj tato chaẍapno iscꞌatan̈ naj, cathawanayo hakꞌab yiban̈ iswiꞌ naj. Hacn̈e tuꞌ chiyu isha-jchaho sat naj, ẍi Comam tet naj Ananías.

13Yalni naj Ananías hac tiꞌ:—Mamin, yaj txꞌiꞌal tzet xawabehan yin̈ naj Saulo tuꞌ.

Caw hanta anma ayco yul hakꞌab bey Jerusalén, cawchꞌecꞌyaꞌ yanma yu naj. 14 Tinan̈ xin, xahul naj bey tiꞌ,xaakꞌlax humyul iskꞌab naj yunaj yahawil ebnaj sacerdoteyin̈ ebnaj Israel. Chul naj istzabaꞌto anma ayxaco yulhakꞌab, ẍi naj tet Comam.

15Yalnipaxo Comam tet naj:—Asiꞌ iscꞌatan̈ naj Saulo tuꞌ yuto sicꞌbilxalo naj wuhan.

Haꞌ naj chihalnocꞌo intzotiꞌan xol anmamach Israeloj, yebtet ebnaj yahawil ebnaj, yeb tet ebnaj Israel hawet con̈ob.16 Yeb chinyehan yilaꞌ naj hanta isyaꞌtajil chakꞌle naj yuyalni Intzotiꞌan, ẍi Comam tet naj.

17 Hac tuꞌ yu isto naj Ananías bey huneꞌ n̈a tuꞌ. Yetyapni naj yocto naj yul n̈a, yanayo iskꞌab naj yiban̈ iswiꞌnaj Saulo, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Wal tinan̈ wuẍta Saulo, Comam Jesucristo isyecan̈isba yul habeh bay macachtita, haꞌ maquinchejnitijantacꞌatan̈ yun̈e ishajlo hasat tiꞌ hunelxa, cat xin hachahni-cano Comam Espíritu Santo yin̈ hawanma, ẍi naj tet najSaulo tuꞌ.

18 Hunepixto xin yaycꞌay huntekꞌan hacaꞌ ismelyaẍilistzꞌumal noꞌ cay ayco yen̈elo sat naj Saulo tuꞌ, hac tuꞌyu yilnipaxocan̈ naj hunelxa. Lahwi tuꞌ xin, yahcano haꞌiswiꞌ naj. 19 Iswaꞌpaxocan̈ naj, yikꞌni yip naj hunelxa.Txꞌiꞌalto tzꞌayic cancano naj iscꞌatan̈ ebnaj ayxaco yuliskꞌab Comam bey yul con̈ob Damasco tuꞌ.

Page 39: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 9:20 39 HECHOS 9:26Yicheco naj Saulo yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios yul con̈ob

Damasco20 Lahwi tuꞌ xin, yecꞌ naj Saulo yalnocꞌo yulajla iscapilla

ebnaj Israel, chalni naj tato caw yeli Iscꞌahol Comam Diosye Comam Jesucristo. 21Haꞌ anma aben tzet chal naj, cawcꞌaycanocan̈ iscꞌul yabeni. Yalni hacaꞌ tiꞌ:

—¿Tom maẍtaj naj tiꞌ chitan̈tzenilo anma chichahniComam Jesucristo yul yanma, bey yul con̈ob Jerusalén?¿Tommaẍtaj naj tiꞌ chihul cꞌalnoto ebnaj ayxaco yul iskꞌabComam, cat yinito naj tet ebnaj yahawil sacerdote? ẍianma tuꞌ yin̈ naj.

22 Caw ahcanocan̈ naj Saulo tuꞌ yalni Istzotiꞌ Comamyun̈e yohtan̈enilo anma tato caw yeli haꞌ Comam Jesús haꞌton Cristo echmabil yuli. Yuxin ebnaj Israel ay yul con̈obDamasco tuꞌ, mach chitxumcha yu ebnaj yin̈ tzet chiyuispajtzen ebnaj tet naj Saulo.

Yet iscolchalo naj Saulo yul iskꞌab ebnaj Israel23 Lahwi yecꞌto hayeb tzꞌayic xin iscutxban isba

ebnaj yahawil ebnaj Israel, islahtiꞌn̈en isba ebnaj tatochipotxꞌlax camo naj Saulo tuꞌ. 24 Caw hunun tzꞌayic yebhunun akꞌbal ismajni ebnaj naj Saulo yul ispultahil chꞌencꞌub hoyanico yin̈ con̈ob tuꞌ yun̈e ispotxꞌlax camo naj,yaj xin yabelo naj Saulo huneꞌ tuꞌ. 25 Yuxin haꞌ ebnajayxaco yul iskꞌab Comam inilti naj yet akꞌbalil, alaxaytonaj yul huneꞌ niman motx, lahwi tuꞌ xin yalaxilto naj yulisventanahil huneꞌ niman cꞌub tuꞌ. Hac tuꞌ xin yu iscolchanaj Saulo.

Yet aycꞌo naj Saulo yul con̈ob Jerusalén26Haxa yet yapni naj Saulo yul con̈ob Jerusalén, yoche

naj ishunba isba yeb ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam yulcon̈ob tuꞌ, yaj caw xiwcan̈ ebnaj tet naj. Yuto maẍticꞌayayto ebnaj yul yanma tato yeli ayxaco naj Saulo tuꞌ

Page 40: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 9:27 40 HECHOS 9:35yul iskꞌab Comam. 27 Haxa naj Bernabé, inito naj Sauloiscꞌatan̈ ebnaj ischejab Comam Jesús, yalni naj tet ebnaj:

—Caw yeli naj Saulo tiꞌ yil naj Comam Jesús yul beh,istzotel Comam tet naj. Yuxin caw machi xiw naj yalnicꞌoIstzotiꞌ Comam Jesús yul con̈ob Damasco, ẍi naj Bernabétuꞌ tet ebnaj.

28Hac tuꞌ yu iscancano naj Saulo yeb ebnaj ayxaco yuliskꞌab Comam ay bey yul con̈ob Jerusalén. Chi-xin-ecꞌ najyinta ebnaj, chalnicꞌo naj Istzotiꞌ Comam Jesús yin̈ sunilyanma yul con̈ob. 29 Caw cuywacanto naj yin̈ ebnaj Israelchihalni tzotiꞌ chiyij griego, cat xin isteyelen isba naj yebebnaj. Yaj caw ay yalaꞌ ebnaj tiꞌ tzet chu iscam naj. 30Yetyaben ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam huneꞌ tuꞌ, yinitoebnaj naj Saulo bey yul huneꞌ con̈ob chiyij Cesarea. Tzujantuꞌ xin, ischejlaxcanto naj yu ebnaj bey yul con̈ob Tarso.

31Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ xin akꞌancꞌulalxan̈e yemactaayxaco yul iskꞌab Comam Jesús ay yul ismajul Judea yebxin beyGalilea yebpaxo bey Samaria. Cawyikꞌcanocan̈ yipebnaj yu colwa Comam Espíritu Santo yin̈ ebnaj, yeb xincaw ay yelapno ye Comam yul sat ebnaj. Caw ahcanocan̈ischꞌib isbisil macta chaco isba yul iskꞌab Comam.

Yet iscawxican̈ naj Eneas32 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ ecꞌ naj Pedro yul huntekꞌan

con̈ob, hac tuꞌ yu istuclen naj ebnaj ayxaco yul iskꞌabComam bey yul huneꞌ con̈ob chiyij Lida. 33 Yul huneꞌcon̈ob tuꞌ xin apni naj Pedro iscꞌatan̈ huneꞌ naj chiyijEneas. Caw waxajebxa habil isto naj Eneas tuꞌ sat txꞌatyuto caw yan̈yon̈e isnimanil naj yu huneꞌ yabil.

34Yalni naj Pedro tuꞌ tet naj:—Eneas, Comam Jesucristo chaẍakꞌni cawxoj, yuxin

ahan̈wano tinan̈, ican̈ hawaybal tiꞌ, ẍi naj Pedro tuꞌ tet naj.Hac tuꞌ xin yu yahwano naj. 35 Sunil anma ay yul con̈ob

Page 41: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 9:36 41 HECHOS 9:42Lida, yeb sunil anma ay yul huneꞌxa con̈ob chiyij Sarónilni huneꞌ tuꞌ yet iscawxican̈ naj, hac tuꞌ yu yanicanico isbaanma yul iskꞌab Comam Jesucristo.

Yet yitzitzbican̈ ix Dorcas36 Yul con̈ob Jope, haꞌ tuꞌ ay huneꞌ ix ayxaco yul iskꞌab

Comam chiyij Tabita, haꞌ yin̈ abxubal griego, Dorcas isbiix. Txꞌiꞌal tzettaj ye tuꞌ cꞌul iswatxꞌe ix, caw xin colwa ixyin̈ anma mebaꞌ. 37 Yaj ay huneꞌ yabil caw how oc yin̈ ix,iscam ix. Yet camomxa ix tuꞌ, yaẍn̈elaxcano ix, yilaxahtoix yul huneꞌ cuarto yin̈ iscab piso. 38 Huneꞌ con̈ob chiyijJope tuꞌ, iscawilal Lida aycoj. Yet yaben ebnaj ayxaco yuliskꞌab Comam tato haꞌ bey Lida ay naj Pedro ischejnitoebnaj cawan̈ ebnaj yalno tet naj:

—Ton̈ jintajan̈ bey yul con̈ob Jope tinan̈ yaj yin̈ an̈e, ẍiebnaj tet naj Pedro tuꞌ.

39 Isto naj Pedro yinta ebnaj. Yet yapni naj xin, yilax-ahto naj yul huneꞌ cuarto tuꞌ bay ay isnimanil ix Dorcas.Ay huntekꞌan ebix hunix aycꞌo iscꞌatan̈ ix camom tuꞌ,caw chꞌokꞌcanico ebix yin̈ ix. Ay xil iskꞌap ebix sabil yuix Dorcas tuꞌ, chi-la-isye ebix tet naj. 40 Lahwi tuꞌ xin,ischejlaxayti sunil anma yul huneꞌ cuarto yu naj Pedro.Yay jahno naj istxahli naj tet Comam Dios. Lahwi istxahlinaj tuꞌ xin, yalni naj tet ix Dorcas hacaꞌ tiꞌ:

—Tabita, ahan̈wanoj, ẍi naj tet ix.Yet lahwi yalni naj tuꞌ xin, ishajni sat ix, hayet yilni ix

naj Pedro tuꞌ, yah tzꞌon̈no ix.41Yoc tzabno naj yin̈ iskꞌab ix, yah lin̈no ix. Yawtenahto

naj Pedro sunil ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ay bey tuꞌyebpaxo ebix hunix. Isyeni naj tet sunil anma ta hulcan̈iscꞌul ix Dorcas tuꞌ.

42 Caw sunil anma ay bey Jope tuꞌ aben iskꞌumal huneꞌtuꞌ, yuxin txꞌiꞌal anma chahni Comam Jesucristo yul

Page 42: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 9:43 42 HECHOS 10:8yanma. 43Wal naj Pedro cantocano naj hayebxa tzꞌayicalyul con̈ob Jope tuꞌ bey yatut huneꞌ naj watxꞌemilo tzꞌum,Simón isbi.

10Naj Pedro yeb huneꞌ naj chiyij Cornelio

1 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, ay huneꞌ naj chiyij Corneliobey yul con̈ob Cesarea. Caw yahawil yeco naj yin̈ huneꞌmajan ebnaj soldado chiyij Italiano. 2Huneꞌ naj tuꞌ machIsraelo naj, yaj ayco yanma naj yin̈ Comam Dios yeb sunilmac ay bey yatut, caw chiyo isba tet Comam Dios. Cawniman tzettaj ye tuꞌ chissah naj tet anma mebaꞌ Israel.Chi-ticꞌa-txahli naj tet Comam Dios. 3 Yet huneꞌ tzꞌayicalyin̈ chꞌen oxeb yin̈ kꞌejbiyalil yilni naj yoc apno huneꞌ najyángel Comam Dios iscꞌatan̈ hacaꞌtan̈e yul wayique. Yalninaj ángel tuꞌ:

—¡Cornelio! ẍi naj.4 Hayet yoc tꞌan̈no naj yin̈ naj ángel, isxiwcan̈ naj,

istakꞌwi naj:—¿Tzet chawal Mamin? ẍi naj. Yalni naj ángel tuꞌ xin:—Caw chabe Comam Dios hatxah, caw chilpaxo Co-

mam hacolwal chawakꞌ tet anma mebaꞌ. Mach chicꞌaytohuntekꞌan tiꞌ yu Comam. 5 Wal tinan̈ chejto haywan̈oebnaj bey yul con̈ob Jope, ikꞌwal yin̈ naj Simón, naj chiyijPedro. 6 Ay naj bey yatut huneꞌxa naj chiyij Simón, najwatxꞌemilo tzꞌum, ay bey istiꞌ haꞌ mar. Haꞌ naj Pedro tuꞌchihulo halno tawet tzet wal hawuten haba, ẍi naj ángeltet naj Cornelio tuꞌ.

7 Yet istocano naj ángel tuꞌ xin, yawtenti naj cawan̈iscꞌamteꞌ yeb huneꞌ naj issoldado chicolwa yin̈. Huneꞌ najtiꞌ aypaxo yanma naj yin̈ Comam Dios. 8 Sunil tzet hallaxtet naj yu naj ángel, yal naj tet ebnaj. Ischejlaxto ebnajbey yul con̈ob Jope tuꞌ xin.

Page 43: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 10:9 43 HECHOS 10:209Yet huneꞌxa tzꞌayic yin̈mi chuman, yet lan̈anxa yapni

ebnaj iscawilal con̈ob Jope tuꞌ, yahto naj Pedro txahloyiban̈ yacꞌalil iswiꞌ teꞌ n̈a bay aya. 10Yet ayahto naj txahlobey tuꞌ, isn̈ohchacan̈ naj. Lan̈an xin iswatxꞌelax tzet chislonaj, yin̈n̈ena tuꞌ xin, isyelax yin̈ sajsatil tet naj. 11 Ishajniisba satcan̈, yilni naj huneꞌ niman sábana leyanayti yin̈ satnaj, ximbilayo can̈eb istxiquin kꞌap. 12 Yul huneꞌ sábanatuꞌ, ayayto sunil no nokꞌ; noꞌ can̈eb yoj, noꞌ chishatxicꞌoiscꞌul, yeb noꞌ chꞌic.

13Yet yayilo huneꞌ sábana tuꞌ, yabennaj Pedro yul huneꞌnukꞌe, halni tet hacaꞌ tiꞌ:

—Pedro, ahan̈wanoj, potxꞌcamo huntekꞌan no nokꞌ tiꞌcat hacꞌuxni noꞌ, ẍi huneꞌ yul nukꞌe tuꞌ.

14Yalni naj hacaꞌ tiꞌ:—Mamin, machoj, yuto caw maẍto hunelo chincꞌuxan

huno noꞌ comon nokꞌ tiꞌ, maca hunuxa tzet ye tuꞌ machsajoj hacaꞌ yalni isley naj Moisés, ẍi naj.

15Yuxin yal huneꞌ yul nukꞌe tuꞌ hunelxa tet naj:—Sunil tzet sajxa ye yu Dios, mach chawal tzꞌilal, ẍi.16 Caw xin oxel yu hacaꞌ tuꞌ. Lahwi tuꞌ yilaxto huneꞌ

sábana tuꞌ yul satcan̈ hunelxa. 17 Haxa yet yapni ebnajischejab naj Cornelio yul con̈ob Jope, iskꞌambelo ebnaj tetanma baytuꞌwal ay yatut naj Simón. Caw aytoco naj Pedroistxumni yin̈ tzet chal yelapno huneꞌ yil tuꞌ, yet yapniebnaj istiꞌ ispultahil teꞌ n̈a bay ay naj.

18Yet ayxa ebnaj bey tuꞌ, iskꞌamben ebnaj:—¿Ham tiꞌ aycꞌo naj Simón, naj chiyij Pedro? ẍi ebnaj.19Caw aytoco yin̈ iscꞌul naj tzet caw chalilo huneꞌ yil naj

tuꞌ, yalni Comam Espíritu Santo tet naj hacaꞌ tiꞌ:—Pedro, ay oxwan̈ ebnaj chaẍsaynicꞌoj. 20 Ahan̈wanoj,

ayan̈toj cat hato yinta ebnaj tinan̈ yuto haninan chejn̈etiebnaj tacꞌatan̈ tiꞌ, ẍi Comam Espíritu Santo tuꞌ tet naj.

Page 44: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 10:21 44 HECHOS 10:2921 Yayti naj xin, yapni naj iscꞌatan̈ ebnaj ischejab naj

Cornelio tuꞌ, yalni naj:—Haninan chinhesayicꞌojan. ¿Tzet hechejbanil wetan?

ẍi naj tet ebnaj.22Yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ xin:—Ay huneꞌ naj chiyij Cornelio, yahawil yeco yin̈

huntekꞌan ebnaj soldado, haꞌ naj macon̈chejnitijan̈. Cawtoholcano isbeybal naj, caw chiyo isba naj tet ComamDios, yeb xin caw cꞌulcano naj yul sat anma Israel. Yaj xinay huneꞌ yángel Comam Dios apni halno tet naj tato yilalhato yatut naj yu yabencano naj tzet chawala, ẍi ebnajchejab tuꞌ tet naj Pedro.

23 Yilaxicto ebnaj yul n̈a yu naj Pedro tuꞌ, haꞌ tuꞌ wayebnaj.

Haxa yet sahab sacꞌayalil yin̈ huneꞌxa tzꞌayic isto najPedro yinta ebnaj; aypaxo haywan̈ ebnaj juẍtaj ah Jope tuꞌto yinta ebnaj.

24 Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, yapni ebnaj yul con̈obCesarea. Caw echmabil yapni ebnaj yu naj Cornelio tuꞌ,cutxanxaco yicꞌal naj yu, yeb mac ay yul yatut naj tuꞌ, yebyamigo naj awtebil yu. 25Yet yapni naj Pedro bey tuꞌ, yeltinaj Cornelio ischahno naj, yay jahno naj sata naj Pedro.26Yaj ilaxcan̈ naj yu naj Pedro, yalni naj xin:

—Ahan̈wanoj yuto caw lahan anma hon̈, ẍi naj tet naj.27Caw xin tzotelo chu naj Pedro yeb naj yet yocto ebnaj

yul n̈a. Hac tuꞌ xin yu yilni naj Pedro ta cawhantan̈e anmacutxanicoj.

28Yalni naj tet anma hacaꞌ tiꞌ:—Caw heyohtaj tato han̈on̈ Israel on̈tiꞌan̈ cachbilon̈an̈

yu isley naj Moisés cohunban cobahan̈ yeb hunuxa anmanan con̈obal, yeb xin joctojan̈ yul yatut. Yaj isyelo ComamDios wetan tato mach chu inyahnihan hunu anma. 29 Yu

Page 45: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 10:30 45 HECHOS 10:38huneꞌ tuꞌ yuxintomanyijehan intitan yinta ebnajma-bey-quininoꞌtijan. Wal tinan̈, halwe wetan ¿tzet yin̈ yuxintomaquinheyawtehan? ẍi naj Pedro tuꞌ.

30Yalni naj Cornelio tet naj hacaꞌ tiꞌ:—Can̈ebxa tzꞌayic tinan̈ hacaꞌmi hora tiꞌ yin̈ chꞌen

oxeb, yet lan̈an intxahlihan tet Comam Dios, yin̈ hamatajisyenican̈ isba huneꞌ naj wetan, caw saj jilnicano xil iskꞌapnaj, toxan̈e chitzejtzoni. 31Yalni naj wetan:

—Cornelio, caw mayabe Comam Dios hatxah yeb is-naniti sunil hacolwal chawakꞌ tet anma mebaꞌ. 32 Waltinan̈ chejto hun cawan̈o ebnaj bey yul con̈ob Jope, catisto yinoti naj Simón, chiyijpaxo Pedro. Ay naj bey yatutnaj Simón, naj watxꞌemilo tzꞌum. Ayco yatut naj tuꞌ istiꞌhaꞌ mar. Yet chihul naj Pedro tuꞌ cat yalni naj tzet walhawuten haba, ẍi naj wetan. 33 Yuxin inchejtojan ebnajtiꞌ saywal tawin̈. Caw yuchꞌandios tawet macaẍtit yintaebnaj. Wal tinan̈ ayon̈icꞌojan̈ cosunilan̈ sata Comam Diosyu chijoche jabehan̈ sunil tzet halbilcano tawet yu ComamDios, ẍi naj Cornelio.

Cuybanile yakꞌ naj Pedro yul yatut naj Cornelio34Yichenico naj Pedro istzotel xol ebnaj sunil, yalni naj:—Wal tinan̈ caw chiwohtan̈elojan tato caw lahann̈e

sunil anma yul sat Comam Dios. 35 Macxan̈eticꞌa ayyelapnoyeComamDios yul sat yebxin cꞌul isbeybal yul satComam, waxan̈camach Israeloj, caw chitzalacano Comamyin̈. 36 Comam Dios an̈ecano tzotiꞌ yet akꞌancꞌulal jetan̈,han̈on̈ Israel on̈tiꞌan̈, huneꞌ haltebilcano coxol yu ComamJesucristo, Comam Yahawil sunil anma. 37Walex hex tiꞌ,caw heyohtaj tzet yu coxolan̈, han̈on̈ Israel on̈tiꞌan̈. BeyGalilea ichiti huneꞌ tuꞌ yet lahwi ismunil naj Juan yalnicꞌoIstzotiꞌ Comam Dios, yeb yanicanocan̈ naj haꞌ iswiꞌ anma.38 Caw heyohtaj hex tiꞌ tato Comam Dios, haꞌ akꞌni yipComam Espíritu Santo tet Comam Jesucristo ah Nazaret.

Page 46: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 10:39 46 HECHOS 10:47Yakꞌnicano Comam Dios yip Comam yu iscolwa yin̈ anma.Sunil huntekꞌan anma bay ayco ischejab naj matzwalilcawxicanocan̈ yu Comam. Sunil huntekꞌan tiꞌ iswatxꞌeComam yuto ayco Comam Dios yetbihoj.

39 Walon̈tiꞌan̈, caw chijakꞌ cobahan̈ jalnihan̈ yin̈ suniltzet iswatxꞌe Comam Jesús yul ismajul Judea, yeb yulcon̈ob Jerusalén, yuto jilicojan̈ yu cosatan̈. Lahwiiswatxꞌen Comam huntekꞌan tuꞌ xin, yalaxcan̈ yin̈ culusyu ebnaj Israel, hac tuꞌ yute yakꞌni camo ebnaj Comam.40Haxa yin̈ yox tzꞌayic yulcan̈ iscꞌul Comamyu yip ComamDios, isyeni isba Comam Jesús tuꞌ jetan̈. 41 Yajaꞌ machtet sunilo jet con̈oban̈ bay isye isba Comam, cachann̈ejetan̈ han̈on̈ saybilon̈xahan̈ yet yalan̈tocanoj, yu jakꞌnicobahan̈ jalnicꞌojan̈. Con̈waꞌan̈ yeb Comam yet lahwiispitzcꞌacan̈ xol camom. 42 Yalcano Comam jetan̈ tatocaw yilal jecꞌan̈ jalnocꞌojan̈ tet anma tato haꞌ ComamDios anico Comam Jesús Yahawilo yilni tzet chꞌelico sunilanma itzitzto yebpaxomac camnaxa. 43Yet payat yalcanoebnaj ischejab Comam Dios cuybanil yin̈ Comam Jesús.Halbilcano yu ebnaj tato haꞌ mac chichahni Comam yulyanma, chitan̈cano ismul yiban̈ yu yip Comam, ẍi najPedro tuꞌ tet ebnaj.

Yet ischahni ebnaj mach Israeloj Comam Espíritu Santo44 Yet aytoco naj Pedro tuꞌ istzoteli, yayilo Comam

Espíritu Santo yiban̈ anma chiaben tzet chal naj. 45 Cawcꞌaycan̈ iscꞌul ebnaj Israel ayxaco yul iskꞌab Comam tityinta naj bey Jope, yuto akꞌlaxpaxo Comam Espíritu Santotet anma mach Israeloj. 46Yaben ebnaj tato nanantaxan̈etzotiꞌal chal hunun ebnaj, yabenpaxo ebnaj yalni cꞌullatzotiꞌ yin̈ Comam Dios.

47 Lahwi tuꞌ xin, yalni naj Pedro tuꞌ:

Page 47: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 10:48 47 HECHOS 11:8—¿Chimyu cocachni yahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj machahni

Comam Espíritu Santo hacaꞌ yu cochahni han̈on̈ tiꞌ? ẍi najPedro tuꞌ.

48Yalni naj Pedro tuꞌ xin tato chiahcano haꞌ iswiꞌ ebnajyin̈ isbi Comam Jesucristo. Yet yahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj,yalni ebnaj tet naj Pedro tato chican naj hayebo tzꞌayicaliscꞌatan̈ ebnaj.

11Yin̈ tzet yal naj Pedro tet ebnaj creyente ah Jerusalén

1Yapni iskꞌumal tet ebnaj ischejab Comam Jesús yeb tetebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ay yul ismajul Judea tatoay ebnaj mach Israelo yaco isba yul iskꞌab Comam Dios.2Hayet yapni naj Pedro yul con̈ob Jerusalén hunelxa, yocebnaj juẍta Israel buchwal yin̈ naj, yuto isnati ebnaj isleynaj Moisés tet naj.

3 Iskꞌamben ebnaj tet naj:—¿Tzet yin̈ yuxinto cachoc xol ebnaj mach Israeloj,

hawaꞌpaxo yeb ebnaj? ẍi ebnaj.4Yichico naj Pedro tuꞌ yalnilo sunil tzet yuhi, yalni naj

hacaꞌ tiꞌ:5 —Yet ayinicꞌojan bey yul con̈ob Jope, yet lan̈an in-

txahlihan tet Comam Dios, isyeni Comam wetan yin̈caw sajsatil huneꞌ niman sábana leyantoj ximbil can̈ebistxiquin, yayilo kꞌap insatajan. 6Woc tꞌan̈nojan yin̈ yun̈ewilnihan tzet ayayto yul. Wilnihan huntekꞌan no nokꞌayayto yul; ay noꞌ xol telajil nokꞌ, noꞌ can̈eb yoj, aypaxonoꞌ chishatxicꞌo iscꞌul yebej noꞌ chꞌic. 7 Lahwi tuꞌ xin,wabenan huneꞌ yul nukꞌe halni wetan:

—Hach tiꞌ Pedro, ahan̈wanoj, potxꞌcamo huntekꞌan nonokꞌ tiꞌ cat hacꞌuxni noꞌ, ẍi wetan.

8 Intakꞌwican̈an:

Page 48: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 11:9 48 HECHOS 11:17—Mamin, machoj, yutomaẍto hunelo chincꞌuxan hunu

tzꞌilla tzet ye tuꞌ yuto cachbilon̈an̈ yu isley naj Moisés,quinchiyan.

9Yalnipaxo wetan hunelxa:—Sunil tzet sajxa ye yu ComamDios, mach chawala tato

tzꞌil, ẍi wetan.10Oxel yalayti wetan, lahwi tuꞌ xin yilaxpaxahto huneꞌ

niman sábana tuꞌ yul satcan̈ hunelxa. 11Hayet lan̈an intx-umnihan tzet chala, yapni oxwan̈ ebnaj quinissaynilojanbay ayinan. Haꞌ ebnaj tuꞌ xin ispeto bey Cesarea. 12 YalniComam Espíritu Santo wetan hacaꞌ tiꞌ:

—Asiꞌ yinta ebnaj, ẍi. Hac tuꞌ xin yu intohan yintaebnaj, yeb wajwan̈xa ebnaj juẍta ah Jope tuꞌ. Hayet jap-nihan̈ bey tuꞌ xin cotohan̈ yatut huneꞌ naj chiyij Cornelio.13Yalni naj jetan̈ ta ay huneꞌ naj ángel apni lin̈no sata najyul yatut; yalni naj ángel tet naj:

—Chejto cawan̈ oxwan̈o ebnaj bey yul con̈ob Jope, catyiniti ebnaj naj Simón, naj chiyijpaxo Pedro. 14Haꞌ naj tuꞌchihalno tawet yin̈ tzet chuhachahni hacolbanil, yeb sunilmac ay bey hawatut, ẍi naj ángel tet naj.

15Haxa yet intzabnicojan intzotelan xol ebnaj tuꞌ, yay-ilo Comam Espíritu Santo yiban̈ ebnaj hacaꞌ yu yul coxolyet babelal. 16 Hac tuꞌ yu innanitijan yin̈ tzet yalcanoComam Jesús yet yalan̈tocanoj:

—Yin̈ caw yeli, haꞌ naj Juan, haꞌ naj an̈ecan̈ haꞌiswiꞌ anma, walexpaxo xin, haꞌ Comam Espíritu Santochiꞌakꞌlaxo teyet, ẍicano Comam. 17 Caw yakꞌ ComamDios Comam Espíritu Santo tet ebnaj hacaꞌ yu yakꞌniComam, Comam Espíritu Santo jet han̈on̈ tiꞌ yet janaytoyul janma yin̈ Comam Jesucristo. Yuxin ¿tzet wehan xinchinman̈cꞌohan tzet choche ComamDios? ẍi naj Pedro tetebnaj juẍta tuꞌ.

Page 49: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 11:18 49 HECHOS 11:2418Yet yaben ebnaj juẍta ay bey Jerusalén yin̈ sunil tzet

yal naj Pedro tuꞌ, caw matxa tzet yal ebnaj, yoc ebnajyakꞌno tzalaho yanma yin̈ Comam Dios. Yalni ebnaj hacaꞌtiꞌ:

—Caw yeli yakꞌpaxo Comam Dios huneꞌ iscꞌulal tiꞌ tetanma mach Israeloj yun̈e ishelni isbeybal cat ischahni-cano huneꞌ iskꞌinal mach istan̈bal, ẍi ebnaj.

Ebnaj oc yul iskꞌab Comam bey Antioquía19Yet lahwi iscamcano naj Esteban, yichico ebnaj Israel

issaywa yin̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yu huneꞌ tuꞌxin ispujnacan̈ ebnaj. Ay ebnaj apni bey yul ismajul Feni-cia yeb xin bey ismajul Chipre, yeb yul con̈ob Antioquía.Istzabnico ebnaj yalnicꞌo huneꞌ cuybanil yet colbanile tetanma bay apni ebnaj. Yaj matzet yal ebnaj tet anmamachIsraeloj, caw han̈cꞌan̈e tet anma Israel yal ebnaj. 20Yaj xinay haywan̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comambey Chipre yebbey Cirene apni bey Antioquía, yalnicꞌo ebnaj cuybanilyet colbanile xol anma mach Israeloj. 21 Yuto ayxacoyip Comam yin̈ ebnaj, yuxin tzetcꞌa mac isbejcano sunilcomon beybale cuybil yu yet yalan̈tocanoj, yanico isbaebnaj yul iskꞌab Comam.

22 Hayet yaben ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam ay beycon̈ob Jerusalén huneꞌ tiꞌ, ischejnito ebnaj naj Bernabébey Antioquía tuꞌ. 23 Hayet yapni naj yilni naj hantaiscꞌulal ComamDios yiban̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comambey tuꞌ. Caw tzala yanma naj Bernabé yet yakꞌnicanonaj cuybanile chiiptzen ebnaj yun̈e islahnico ebnaj yanicoyanma yin̈ Comam sunilbal tiempo. 24Hac tuꞌ yu iscuywa-cano naj Bernabé tuꞌ yin̈ ebnaj yuto caw cꞌul isnabal naj,yeb xin yu caw nohna naj yu Comam Espíritu Santo. Cawayco yanma naj yin̈ Comam Jesucristo, yu huneꞌ tuꞌ yuxincaw ay anma chahnicano Comam yul yanma.

Page 50: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 11:25 50 HECHOS 12:425 Lahwi tuꞌ xin, isto naj Bernabé yul con̈ob Tarso

saywal yin̈ naj Saulo. 26 Haxa yet yilcha naj Saulo tuꞌ yunaj, yinito naj naj yul con̈ob Antioquía. Caw huneꞌ habilecꞌ ebnaj cawan̈ tuꞌ xol anma ayxaco yul iskꞌab ComamJesús bey tuꞌ. Caw txꞌiꞌal anma iscuy ebnaj yin̈ IstzotiꞌComamDios. Yul huneꞌ con̈ob Antioquía tuꞌ, haꞌ tuꞌ hallaxbabel Cristianohal yin̈ anma ayxaco yul iskꞌab Comam.

27 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ, el haywan̈ ebnaj juẍta beyJerusalén yapni bey Antioquía. Ebnaj tuꞌ xin chischahebnaj tzotiꞌ tet ComamDios cat yalni ebnaj tet anma. 28Ayhuneꞌ naj xol ebnaj apni tuꞌ chiyij Agabo. Yah lin̈no najxol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yalni naj yu ComamEspíritu Santo hacaꞌ tiꞌ:

—Ay huneꞌ niman wahil chihul yul sunil sat txꞌotxꞌ tiꞌ,ẍi naj Agabo tuꞌ.

Caw hacaꞌ yu yalni naj hac tuꞌ yu yijni isba yet ayco najClaudio yahawil Roma. 29 Yuxin haꞌ ebnaj juẍta ay beyAntioquía el yul yanma iscolwa yin̈ ebnaj juẍtaj ay bey yulismajul Judea. Hataticꞌa hanta el yin̈ yanma ebnaj, hac tuꞌyakꞌ ebnaj. 30Hac tuꞌ yu yinito naj Saulo yeb naj Bernabéhuntekꞌan colwal tuꞌ, yakꞌni ebnaj tet ebnaj anciano aybey Judea.

12Yet iscam naj Jacobo yeb yet yalaxicto naj Pedro yul preso

1 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, yichenico naj rey Herodesyakꞌni ecꞌoyaꞌ yanmahaywan̈ ebnaj juẍta xol ebnaj ayxacoyul iskꞌab Comam Jesús. 2 Ischejni naj potxꞌlaxo camo najJacobo yu chꞌen espada. Naj Jacobo tuꞌ yuẍta isba naj yebnaj Juan. 3 Hayet yilni naj rey tato caw chitzala ebnajIsrael yin̈ huneꞌ tuꞌ, yalni naj ta chitzablaxayo naj Pedroyin̈ iskꞌin̈ ebnaj Israel tuꞌ, huneꞌ yet chiswahni ebnaj iximpan machi yan̈al. 4 Lahwi yalaxicto naj yul teꞌ, yoc can̈eb

Page 51: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 12:5 51 HECHOS 12:11majan ebnaj soldado istan̈eno naj, yaj can̈tawan̈ ebnaj yin̈hunun majan. Haꞌ chute isnani naj Herodes ta chi-n̈e-lahwi kꞌin̈ Pascua cat yilaxilti naj Pedro tuꞌ yin̈ sat sunilanma Israel. 5 Yuxin caw tan̈ebil naj yul teꞌ. Wal ebnajayxaco yul iskꞌab Comam xin, caw ayco ebnaj iskꞌanni yin̈istxah tet Comam yun̈e iscolcha naj Pedro yul preso.

Yet iscolcha naj Pedro yul teꞌ preso6 Yin̈ huneꞌ akꞌbal yet yalan̈to maẍto chiꞌillaxilti naj

Pedro sata anma Israel yu naj rey Herodes, ayco naj xolbalcawan̈ ebnaj soldado, caw xin wayo chu naj. Caw cꞌalbilnaj yu cabeb chꞌen cadena, aypaxico huntekꞌan ebnajsoldado istan̈en istiꞌ teꞌ preso tuꞌ. 7 Yapni lemla huneꞌnaj yángel Comam Dios, caw sajbilo yul preso tuꞌ yu naj.Ispitni naj ángel tuꞌ ismotx naj Pedro, yel iswayan̈ naj.Yalni naj ángel tet naj:

—Ahan̈wano yin̈ an̈e, ẍi naj ángel. Lahwi yalni naj ángeltuꞌ, ispuhmulo chꞌen cadena yin̈ iskꞌab naj Pedro. 8 Yalninaj ángel tet naj:

—Tinan̈ xin, cawxeco iscꞌalil hawictaj, cat hawanicohaxan̈ab, ẍi naj, hac tuꞌ yute naj. Yalnipaxo naj ángel tuꞌ:

—Hucbaco hakꞌuxil cat hato wintajan, ẍi naj.9 Yoc tzujno naj Pedro yinta naj ángel, yelti naj yul

preso tuꞌ. Haꞌ chute isnani naj ta ton̈e chiyelaxico yin̈sat naj yalni. Mach istxum naj tato caw yeli lan̈an yeltinaj yul preso. 10 Lahwi tuꞌ xin yecꞌ ebnaj bay ay ebnajbabel soldado, yecꞌpaxo ebnaj bay ay ebnaj iscꞌab majansoldado, yelilo ebnaj bay ayco huneꞌ pulta naba chꞌen aycoistiꞌ beh. Hayet yapni ebnaj bey pulta tuꞌ, ishajni isbaischuquil, yel apno ebnaj yul beh. Hanicꞌxan̈e belwito najángel yeb naj Pedro tuꞌ, iscancano naj ischuquil.

11 Hac tuꞌ yu isnanilo naj yin̈ tzet yehi, yalni naj hacaꞌtiꞌ:

Page 52: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 12:12 52 HECHOS 12:19—Wal tinan̈ chintxumilojan tato caw yeli mayati Co-

mam Jesús Jahawil huneꞌ yángel quiniscololojan yul iskꞌabnaj rey Herodes, yeb sunil tzet chisnaco ebnaj wet con̈obIsraelan win̈an, ẍi naj ischuquil.

12 Hayet caw istxumchalo yu naj Pedro yin̈ huntekꞌantzet yu tuꞌ, isto naj bey yatut ix María, ismiꞌ naj Juan,naj chiyijpaxo Marcos. Caw txꞌiꞌal ebnaj yeb ebix ayxacoyul iskꞌab Comam cutxanico bey tuꞌ yu istxahli yin̈ najPedro. 13Hayet iscꞌon̈qꞌuen naj ispultahil yamakꞌil huneꞌn̈a tuꞌ, yelicto yaw naj. Yelilo huneꞌ ix kꞌopo chimunlayinta ix María, chiyij Rode, ishajno teꞌ yalni. 14Yajaꞌ haxayet yaben ix yul isnukꞌ naj Pedro, caw matxa ishaj ix teꞌ,istopaxo ix yin̈ an̈e yalno yin̈ tzalahilal tato lin̈anxaco najPedro istiꞌ huneꞌ pulta tuꞌ. 15 Yalni ebnaj juẍtaj yeb ebixjanab tet ix Rode tuꞌ:

—¿Tzimi chawal hach tiꞌ? Matxam iswalil ye yul hawiꞌ,ẍi ebnaj. Istakꞌwipaxo ix:

—Machoj, to caw yeli mawabehan yul isnukꞌ yaꞌ, ẍi ix.Yuxin hallaxpaxo tet ix:

—¿Machmi taj naj, ham naj ángel chitan̈e naj, haꞌmahuli? ẍi ebnaj tet ix.

16Hayet lan̈an istzotel ebnaj yeb ix islahnico naj Pedroiscꞌon̈qꞌuen teꞌ pulta tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin ishajni ebnaj teꞌ,iscꞌayilo iscꞌul ebnaj yet yoc apno naj Pedro tuꞌ. 17 Isyeninaj yu iskꞌab yun̈e isbejni ebnaj istzoteli. Lahwi tuꞌ xin,yoc naj yalnolo tzet yu iscollax naj yul preso tuꞌ yuComam. Yalni naj tet ebnaj tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

—Halwe huneꞌ tiꞌ tet naj Jacobo yeb huntekꞌanxa ebnajjuẍtaj, ẍi naj. Lahwi tuꞌ yelti naj xol ebnaj, isto naj yulhuneꞌxa con̈ob.

18Hayet issajbilo xin, caw matxa chitxumcha yu ebnajsoldado tzet chute isba yuto mach yohtajo ebnaj yin̈ tzetyu yelti naj Pedro tuꞌ. 19Haxa yet yaben naj rey Herodes

Page 53: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 12:20 53 HECHOS 12:25

huneꞌ tuꞌ, yanilto naj issayomal naj Pedro, yajaꞌ matxailcha naj yu ebnaj. Iskꞌamben naj tet ebnaj soldado tuꞌtzet yu yelti naj yul teꞌ; ischejni naj potxꞌlaxo camo ebnajsoldado tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yel naj Herodes yul ismajulJudea, isto naj ismajul Cesarea. Haꞌ tuꞌ xin ehayo naj.

Iscamical naj rey Herodes20 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, caw tit ishowal naj rey

Herodes yin̈ anma ay bey con̈ob Tiro yeb anma ay beycon̈ob Sidón. Yuxin islahtiꞌn̈e isba anma ay bey tuꞌ yin̈tzet chu istzotel tet naj rey Herodes tuꞌ. Yajaꞌ babel ocanma ismonteꞌ huneꞌ naj chiyij Blasto, huneꞌ naj iswiꞌehalyin̈ ebnaj ischejab naj rey tuꞌ. Yoc naj tzotelo tet najrey tuꞌ yun̈e iskꞌanni akꞌancꞌulal, yuto haꞌ yul ismajul bayay naj chitit tzet chislo ebnaj. 21 Yalni naj rey Herodestzet tzꞌayical chꞌapni ebnaj yin̈ sat naj. Haxa yet yapniistzꞌayical tuꞌ xin, yanico naj rey huneꞌ xil iskꞌap caway yelapno yehi. Lahwi tuꞌ xin yocto tzꞌon̈no naj yuliscapiltu, istzabnico naj istzotel tet anma. 22 Lan̈antoticꞌaxin, yah yaw anma sunil, yalni hacaꞌ tiꞌ:

—Haꞌ huneꞌ chitzotel tiꞌ, mach anmahoj, cꞌuxan tato haꞌhunu dios, ẍi ebnaj.

23 Hunepixto xin, yapni huneꞌ yángel Comam Diosyanoco yabil yin̈ naj rey Herodes tuꞌ, yuto machi yal najtato han̈echꞌan Comam Dios caw niman yelapnoj. Hactuꞌ xin yu yoc noꞌ ha haꞌ islonoto isnimanil naj, iscamnaj. 24Wal Istzotiꞌ ComamDios xin, caw pujnacanocan̈ xolanma yulaj hunun con̈ob.

25 Lahwi yijnicano isba ischejbanil naj Bernabé yeb najSaulo yin̈ yalnicꞌo Istzotiꞌ Comambey yul con̈ob Jerusalén,ismeltzoto ebnaj bey con̈ob Antioquía, yinito ebnaj najJuan, naj chiyijpaxo isbi Marcos.

Page 54: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 13:1 54 HECHOS 13:513

Yet yichico ismunil naj Bernabé yeb naj Saulo1 Xol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul con̈ob

Antioquía, ay ebnaj yakꞌ Comam Dios ismunil yalni Tzotiꞌchitit tet Comam, aypaxo ebnaj oc cuywawomal yin̈ ebnajayxaco yul iskꞌab Comam. Huntekꞌan ebnaj tuꞌ, haꞌ tonnaj Bernabé, yeb naj Simón, naj chihallax kꞌejsatil, yebhuneꞌxa naj chiyij Lucio, naj tit bey ismajul Cirene. Yebnaj Saulo, yeb huneꞌ naj Manaén isbi, huneꞌ naj tuꞌ yetchꞌibom isba naj yeb naj Herodes, naj oc yahawilo txꞌotxꞌGalilea. 2Yet hunel xin, cutxanico ebnaj juẍta tuꞌ yu yakꞌnitzalaho iscꞌul yin̈ Comam Dios, chiyecꞌtzen ebnaj huneꞌtxah yet mach chon̈waꞌi, yalni Comam Espíritu Santo tetebnaj:

—Iwelo naj Bernabé yeb naj Saulo texol, yuto chiocebnaj yin̈ huneꞌ munil bay awtebil ebnaj wuhan, ẍi Co-mam Espíritu Santo tet ebnaj.

3 Lahwi yecꞌtzen ebnaj huneꞌ txah yet mach chon̈waꞌi,yanayo iskꞌab ebnaj yiban̈ iswiꞌ ebnaj cawan̈ tuꞌ. Tzujantuꞌ xin ischejlaxto ebnaj yu ebnaj.

Yet istan̈ilo ismujlubal huneꞌ naj nawal4 Yet ischejlaxto naj Bernabé yeb naj Saulo yu Comam

Espíritu Santo, isto ebnaj yul huneꞌ con̈ob chiyij Seleucia.Yul huneꞌ con̈ob tuꞌ oc ebnaj yul teꞌ barco, lahwi tuꞌ xin,yapni ebnaj bey yul ismajul Chipre, huneꞌ txꞌotxꞌ hoyanicohaꞌ mar yin̈la iscꞌul. 5Yapni ebnaj bey huneꞌ txꞌotxꞌ chiyijSalamina, yecꞌ ebnaj yalnocꞌo Istzotiꞌ Comam Jesucristoyulaj iscapilla ebnaj Israel. Haꞌ hun naj Juan Marcos,colwa yinta ebnaj.** 13:5 Naj Juan Marcos, haꞌ naj tzꞌibn̈encano huneꞌ evangelio San Marcos

Page 55: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 13:6 55 HECHOS 13:136 Lahwi tuꞌ xin yecꞌto ebnaj sunil yin̈ iskꞌatanil sat

txꞌotxꞌ Chipre tuꞌ, yapni ebnaj bey con̈ob Pafos. Haꞌtuꞌ xin ischahleyo isba ebnaj yeb huneꞌ naj Israel, chiyijBarjesús. Huneꞌ naj tuꞌ nawal naj, ton̈e chiyal naj tatoischejab Comam Dios ye naj. 7 Haꞌ huneꞌ naj tuꞌ, yamigoisba naj yeb naj Sergio Paulo, naj yahawil yeco yin̈ ismajulChipre. Caw xin itzꞌat iswiꞌ naj Sergio tuꞌ. Yawtento najnaj Bernabé yeb naj Saulo iscꞌatan̈, yuto choche naj yabeꞌIstzotiꞌ Comam Dios. 8 Huneꞌ naj nawal tuꞌ, Elimas isbinaj yin̈ abxubal griego, caw oc naj cajwal yin̈ ebnaj cawan̈tuꞌ, yuto mach choche iscꞌul naj tato chaco naj Sergio tuꞌIstzotiꞌ Comam Dios yul yanma.

9 Yuxin haꞌ naj Saulo, naj chiyijpaxo Pablo, nohna najyu Comam Espíritu Santo, yoccano tꞌan̈no naj yin̈ huneꞌnaj nawal tuꞌ, 10 yalni naj:

—Hach tiꞌ, iscꞌahol naj matzwalil hawehi, ayco hahowalyin̈ sunil tzet caw cꞌul yeb xin caw chawakꞌ subchahoanma yu lekꞌtiꞌal, caw ayachico hawetanto cuybanilechiyakꞌ Comam Dios. 11 Wal tinan̈ xin, haꞌ Comam Dioschianayo isyaꞌtajil tawiban̈, chitan̈olo hamujlobal, nahatilmach chub hawilno yoj tzꞌayic, ẍi naj Pablo tuꞌ tet naj.

Hayet yalni naj Pablo hacaꞌ tuꞌ, istan̈canilo ismujlubalnaj, matxaticꞌa chiyu yilni naj. Istzabnico naj yecꞌ matx-moni, issayni naj huno mac chixecnitoj, yuto matxaticꞌachiyu yilni naj. 12 Hayet yilni naj yahawil con̈ob Chiprehuneꞌ tuꞌ, yanico naj yanma yin̈ ComamDios. Caw cꞌaycan̈iscꞌul naj yet yaben naj sunil cuybanile yet Comam Jesús.

Yet yapni naj Pablo yeb naj Bernabé bey Antioquía13 Yoc naj Pablo yul barco yeb ebnaj tzujan yinta tuꞌ.

Hac tuꞌ xin yu yel ebnaj yul con̈ob Pafos, yapni ebnaj beycon̈ob Perge yul ismajul Panfilia. Wal naj JuanMarcos xin,yicanilo isba naj, ismeltzoto naj bey yul con̈ob Jerusalén.

Page 56: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 13:14 56 HECHOS 13:2114Lahwi tuꞌ xin yel ebnaj yul con̈ob Perge, yapni ebnaj yulcon̈ob Antioquía ay yul ismajul Pisidia.

Yin̈ istzꞌayical xewilal octo ebnaj yul iscapilla anmaIsrael, yay tzꞌon̈no ebnaj. 15 Hayet yillax isley ComamDios tzꞌibn̈ebilcano yu naj Moisés yeb huntekꞌanxa cuy-banile tzꞌibn̈ebilpaxcano yu ebnaj ischejab Comam Diosyet payat, yanito ebnaj yahaw capilla tzotiꞌ tet naj Pabloyeb tet naj Bernabé bay tzꞌon̈an tuꞌ, yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wet con̈ob, ta ay hunu tzotiꞌ cheyoche cheyakꞌyocbalo yip janmahan̈, halwe tinan̈, ẍi ebnaj.

16Lahwi tuꞌ xin, yah lin̈no naj Pablo, isyeni naj yu iskꞌabyun̈e islin̈ban anma istzoteli, yalni naj tet anma hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wet con̈ob Israel, yeb hex mach Israelo cheyiyoheba tet Comam Dios, abewe tzet chiwalan.

17Haꞌ coDiosal han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, haꞌ sicꞌlenilo ebnajjichmam yet payat. Yet ayco ebnaj xol ebnaj nan con̈obalbey Egipto, haꞌ Comam akꞌni chꞌibo isbisil ebnaj yun̈eiswatxꞌen Comam huneꞌ iscon̈ob caw nimajal yin̈ ebnaj.Lahwi tuꞌ xin, yilaxilti ebnaj yul con̈ob Egipto yu yipComam. 18Hayet ay ebnaj bey txꞌotxꞌ desierto yin̈ cawinahabil, caw yakꞌ techaho Comam isbeybal ebnaj jichmamtuꞌ.

19 Lahwi tuꞌ xin, istan̈tzenilo Comam hujeb nimetacon̈ob bey txꞌotxꞌ Canaán, yakꞌni Comam istxꞌotxꞌ ebnajtet ebnaj jichmam tuꞌ. 20 Lahwi tuꞌ xin issaylaxilo ebnajchꞌoc juezal yu ComamDios yun̈e istan̈elax ebnaj jichmamyin̈ yicta ishoꞌ ciento habil, masanta yin̈ istiempohal najSamuel, huneꞌ ischejab Comam Dios yet payat.

21 Tzujan tuꞌ xin, iskꞌanni ebnaj jichmam huneꞌ isreyaltet Comam Dios yun̈e istan̈elax ebnaj. Hac tuꞌ xin yu yocnaj Saúl isreyalo ebnaj yin̈ cawina habil. Iscꞌahol huneꞌ najchiyij Cis ye naj, iscꞌahol yuninal icham Benjamín.

Page 57: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 13:22 57 HECHOS 13:2822 Lahwi yilaxilo naj rey Saulo yin̈ ismunil yu Comam

Dios, yanico Comam naj David selelo naj, yalnipaxo Co-mam Dios hacaꞌ tiꞌ:

—Saybilxa naj David wuhan, naj iscꞌahol naj Isaí. Yin̈caw yeli chintzalahan yin̈ naj, yuto chisyije naj sunilal tzetchiwalan, ẍi Comam. 23 Yaj xin ay huneꞌ naj, titna yin̈yuninal naj rey David tuꞌ, Jesús isbi. Haꞌ Comam Jesús tiꞌyati ComamDios yun̈e iscolcha sunil jet Israel tiꞌ, hacaꞌ yuyalnicano Comam yet yalan̈tocanoj.

24Yet yalan̈to maẍto chiichico ismunil Comam, yoc najJuan iscuyni anma Israel ta yilal isbejnicano ebnaj yanicoismul cat xin yahcano haꞌ iswiꞌ ebnaj. 25 Yaj hayet toxachitan̈ ismunil naj Juan, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—¿Hex tiꞌ ham hetxumni ta hanintiꞌan chiwijan Cristo,Hecolomal? ¡Wal xin machoj! Comam Cristo Cocolomal,tzujanto chul wintajan, yajaꞌ caw ay yelapno Comam.Walinan, matzet welapnojan nitam wocan inpuhnolojanistxꞌan̈al isxan̈ab Comam yin̈ yoj, ẍi naj Juan, ẍi naj Pablotet anma yul iscapilla ebnaj Israel tuꞌ.

26Yalnipaxo naj Pablo hacaꞌ tiꞌ:—Hexwet con̈ob Israel hex titna yin̈ jichmamAbraham,

yeb xin sunil hex mach Israeloj, hex cheyiyo heba tetComam Dios, wal xin jet cosunil huneꞌ cuybanile yetcolbanile tiꞌ. 27 Yaj anma Israel ay yul con̈ob Jerusalén,yebpaxo ebnaj yahawxol ebnaj tuꞌ, mach chitxumchalo yuebnaj tato caw haꞌ Comam Jesús Iscolomal ebnaj. Wal xinhunun tzꞌayic xewilal chaben ebnaj tzet tzꞌibn̈ebilcano yuebnaj ischejab Comam Dios yet payat, yaj machi nachaloyu ebnaj tzet yehi. Yuxinhayet iscawxenico ebnaj camicalyiban̈ Comam Jesús yijnicano isba tzet tzꞌibn̈ebil yu ebnajischejab Comamyet payat. 28Cawmachi nichꞌano istxꞌojalilchalo yin̈ Comam yu ebnaj yun̈e yakꞌni camo ebnajComam, yaj xin oc ebnaj yalaꞌ tet naj Pilato ta chakꞌ camo

Page 58: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 13:29 58 HECHOS 13:37naj Comam. 29 Caw sunil hacaꞌ tzet tzꞌibn̈ebilcano yuebnaj ischejab Comam Dios yet payat, yijcano isba yin̈Comam. Yet lahwi yinayo ebnaj isnimanil Comam yin̈teꞌ culus isbey ebnaj ismujnoꞌcano isnimanil Comam yulhuneꞌ chꞌen panteón.

30 Yaj xin itzitzbican̈ Comam Jesús xol camom yu Co-mamDios. 31Caw txꞌiꞌalto tzꞌayic xin ecꞌ Comam xol ebnajecꞌ tzujtzun yinta Comamyin̈ isbel bey Galilea chiapni beyJerusalén yet maẍto chicam Comam. Haxa tinan̈ xin, haꞌebnaj tuꞌ chihalnicꞌo Istzotiꞌ Comam coxol han̈on̈ Israelon̈an̈ tiꞌ.

32Hacon̈paxtuꞌan̈, lan̈an jalnihan̈ tzotiꞌ cꞌul teyet, huneꞌtzet halbilcano yu Comam Dios tet jichmam yet payat.33 Yij isba huneꞌ tiꞌ jet han̈on̈ titnajon̈ yin̈ ebnaj jichmamtuꞌ yet yitzitzbican̈ Comam xol camom, hacaꞌ yu istzꞌib-n̈elaxcano yin̈ Salmos yin̈ iscab capitulo bay chala: “Hachtiꞌ, hach Incꞌaholan, yin̈ huneꞌ tzꞌayic tiꞌ chiwakꞌcanojanhakꞌinal,”* ẍi Comam yul Yum.

34 Yalnipaxcano Comam Dios yul Yum tato chiitzitzbi-can̈ Comam Jesús xol anma camom yun̈e mach chikꞌatoisnimanil Comam. Chalni hacaꞌ tiꞌ: “Machi yecꞌbanilwakꞌnihan iscꞌulal incꞌulan waltecanojan tet naj David,”*ẍiayoj. 35 Chalnipaxo yin̈ hunxa Salmo: “Mamin, machchawakꞌ kꞌajoto innimanilan hanin sicꞌbilinan hawu tiꞌ,”*ẍiayoj yul Yum Comam Dios. 36 Wal naj David tuꞌ xin,xamunla naj hacaꞌ chal iscꞌul Comam Dios yulbal tiempoyet ayicꞌo naj yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ; yajaꞌ yet iscam najxin, ismujlax naj bay mujbil jichmam, iskꞌato isnimanil.37 Yaj wal Comam Cristo ilaxcan̈ Comam yu Comam Diosxol anma camom, machi kꞌato isnimanil Comam.* 13:33 Sal 2:7 * 13:34 Is 55:3 * 13:35 Sal 16:10

Page 59: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 13:38-39 59 HECHOS 13:4538-39 Yuxin chiwalan heyabeꞌ hex wet con̈ob, tato

cachan Comam Jesús chu yakꞌni tan̈o comul; yuxinchꞌakꞌlax huneꞌ tzotiꞌ tiꞌ teyet yuto isley naj Moisés machchikꞌoji yinilo comul jiban̈. Yajaꞌ mac chaco isba yul iskꞌabComam Jesús, sunil ismul tuꞌ chitan̈cano yu Comam.40 Yuxin ilwe tzet wal heyuten heba, ta machoj chihulsunil tzet tzꞌibn̈ebilcano yu ebnaj ischejab Comam Diosyet payat bay chal hacaꞌ tiꞌ:41 Hacaꞌ hex buchwawom hex tiꞌ, ilwecꞌanabi, cꞌayojab

hecꞌul heyilni cat hecꞌayiloj, yuto hanin Dios in-tiꞌan, ay tzet chinwatxꞌehan yin̈ huneꞌ tiempobay ayex tiꞌ. Waxan̈ca ay mac chihalni teyetyin̈ tzet chinwatxꞌetiꞌan, yaj mach cheyayto yulheyanma,† ẍi Comam Dios yul Yum.

Hac tuꞌ yu yalni naj Pablo tet anma cutxanico yul huneꞌcapilla tuꞌ.

42 Hayet lan̈an yelti naj Pablo yeb naj Bernabé yuliscapilla ebnaj Israel tuꞌ, iskꞌanni ebnaj mach Israelo tetebnaj ta chitzotel ebnaj hunelxa yin̈ huneꞌ cuybanile tuꞌyin̈ huneꞌxa istzꞌayical xewilal. 43 Lahwi culto tuꞌ xin,txꞌiꞌal anma Israel yeb anma mach Israelo ayco yin̈ bayayico ebnaj Israel tuꞌ oc tzujno yinta naj Pablo yeb najBernabé. Yuxin oc ebnaj cawan̈ tuꞌ iptze ebnaj yun̈etomach chisbejcano ebnaj iscꞌulchꞌanil Comam Dios cha-bilxa yu.

44 Haxa yet yayilo huneꞌxa tzꞌayical xewilal xin, etzasunil anma ay yul con̈ob tuꞌ apni abeno Istzotiꞌ ComamDios. 45Haxa yet yilni ebnaj yahawil ebnaj Israel tato cawhantan̈e anma cutxanico yaben tzet chal ebnaj cawan̈ tuꞌ,caw chiwa iscꞌul ebnaj yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ. Yalni ebnajtato lekꞌtiꞌal tzet chal naj Pablo, yocpaxo ebnaj buchwal† 13:41 Hab 1:5

Page 60: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 13:46 60 HECHOS 13:52yin̈ naj. 46 Yajaꞌ caw yiti yip yanma naj Pablo yeb najBernabé yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wet con̈ob Israel, yilal haꞌticꞌa teyet babelchon̈hulan̈ jalaꞌan̈ Istzotiꞌ Comam Dios, yajaꞌ mach chey-oche hechab yul heyanma yin̈ tzet chal Comam. Yuxinetza mach chechah huneꞌ kꞌinal mach istan̈bal. Wal tinan̈xin chon̈tohan̈ tet anmamach Israeloj, cat jalnihan̈ huneꞌcuybanil tiꞌ tet. 47 Yuto hac tuꞌ yute yalni Comam DiosJahawil jetan̈ hacaꞌ tiꞌ:—Xaquexwacojan heyenilo huneꞌ issajilkꞌinal tet anma

mach Israeloj, yun̈e iscolcha anma ay yulajlacon̈ob masanta bay chicachnacan apno yul satyiban̈kꞌinal tiꞌ,* ẍicano Comam, ẍi ebnaj.

48 Yajaꞌ wal anma mach Israeloj, caw tzalacanocan̈ yetyaben huneꞌ tuꞌ, yuxin yal ebnaj tuꞌ tato caw cꞌul IstzotiꞌComamDios Jahawil. Wal anma sicꞌbilxalo yuComamDiosyun̈e ischahni iskꞌinal mach istan̈bal, caw yaco yanma yin̈Comam.

49Hacn̈e tuꞌ xin yu ispujnalto Istzotiꞌ Comam Jesús yulsunil huntekꞌan con̈ob yul ismajul Antioquía. 50 Haxaebnaj yahawil xol ebnaj Israel oc akꞌocꞌule yin̈ naj Pabloyeb naj Bernabé tet ebnaj iswiꞌehal con̈ob Antioquía,yebpaxo tet huntekꞌan ebix mach Israelo ayco yanma yin̈Comam Dios, caw aypaxo yelapno ye ebix yul sat anmayul con̈ob tuꞌ. Yu tzet yal ebnaj yahawil xol ebnaj Israeltuꞌ, yuxin ichico huneꞌ isyaꞌtajil yu anma ah con̈ob tuꞌ yin̈naj Pablo yeb yin̈ naj Bernabé; istzumbelaxilti ebnaj yulismajul Antioquía tuꞌ. 51 Yuxin istziccanilo ebnaj cawan̈tuꞌ pojoj yin̈ yoj yet yel ebnaj yul con̈ob tuꞌ yun̈e isyeniloisba tato matxa yoc ebnaj yin̈ huntekꞌan anma tuꞌ. Lahwituꞌ xin, isto ebnaj yul con̈ob Iconio. 52Wal anma ayxacoyul iskꞌab Comam Dios bey Antioquía tuꞌ, caw ayco huneꞌ* 13:47 Is 42:6; 49:6

Page 61: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 14:1 61 HECHOS 14:7

tzalahilal yul yanma yin̈ Comam, yebpaxo nohna ebnaj yuComam Espíritu Santo.

14Yet yapni naj Pablo yeb naj Bernabé yul con̈ob Iconio

1 Hacaꞌticꞌa yakꞌle naj Pablo yeb naj Bernabé bey yulcon̈ob Antioquía, hac tuꞌ yakꞌlepaxo ebnaj yul con̈obIconio. Hayet yapni ebnaj bey yul con̈ob Iconio tuꞌ, yoctoebnaj yul iscapilla ebnaj Israel. Caw cꞌul yute yalnilo ebnajIstzotiꞌ Comam Dios, yuxin caw hantan̈e ebnaj Israel yebhuntekꞌanxa anma mach Israelo anayto yul yanma yin̈tzet yal ebnaj. 2 Yaj wal ebnaj Israel mach chahnaytoyul yanma yin̈ Comam, oc ebnaj akꞌocꞌule tet ebnaj machIsraelo bey tuꞌ yun̈e txꞌoj isnani ebnaj yin̈ ebnaj juẍtaj.3 Yajaꞌ nahatil ecꞌ naj Pablo yeb naj Bernabé yul huneꞌcon̈ob tuꞌ. Caw yin̈ sunil yanma ebnaj istzotel yin̈ iscꞌulaliscꞌul Comam Dios. Yun̈e yillaxi tato yel chal ebnaj,yakꞌ Comam ishelanil ebnaj iswatxꞌen tzettaj ye tuꞌ cawcꞌulcanoj yeb xin ej cꞌaybalcꞌule. 4Haꞌ anma ay yul huneꞌcon̈ob tuꞌ, ispoh isba. Huneꞌ majan ebnaj oc tzujno yintaebnaj Israel, mach yayto ebnaj yul yanma yin̈ Comam,hunxa majan ebnaj xin occano tzujno yinta naj Pablo yebnaj Bernabé.

5 Lahwi tuꞌ xin, islahtiꞌn̈en isba ebnaj Israel yeb anmamach Israeloj, yebpaxo ebnaj yahawil yeco yin̈ con̈ob tuꞌ,yoc ebnaj yichenico huneꞌ howal yin̈ naj Pablo yeb najBernabé yun̈e iskꞌojlax camo ebnaj. 6Yajaꞌ yet yaben ebnajcawan̈ huneꞌ tuꞌ, yelcan̈ ebnaj, isto ebnaj bey yul con̈obListra, yeb bey con̈ob Derbe; cabeb con̈ob tuꞌ ayco yulismajul Licaonia, istopaxo ebnaj yul huntekꞌanxa con̈obhoyanico bey tuꞌ. 7Yul huntekꞌan con̈ob tuꞌ ocpaxo ebnajyalaꞌ tetej anma Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile.

Page 62: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 14:8 62 HECHOS 14:15Yet iskꞌojlaxcan̈ naj Pablo

8 Yul con̈ob Listra ay huneꞌ naj txꞌoj ye yoj yettaxticꞌaispitzcꞌahi, maẍticꞌa xin chibelwi naj. 9 Tzꞌon̈anayo najyaben tzet chal naj Pablo. Yilni naj Pablo tuꞌ tato cawayco yanma naj yin̈ Comam Dios, yeb ta chu iswatxꞌi najyu Comam, yuxin oc tꞌan̈no naj Pablo yin̈ naj, 10 yalni najtet naj yin̈ ip:

—Ahan̈wanoj, cat hatoholban̈en haba yiban̈ hawoj, ẍinaj Pablo. Yin̈ hamataj ah lin̈no naj, yichico naj isbelwi.11Haxa yet yilni anma tzet iswatxꞌe naj Pablo tuꞌ, yah yawanma yin̈ caw ip, yalni anma yin̈ abxubal chihallax beytxꞌotxꞌ Licaonia tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

—Ilwecꞌanabi lah, ay cawan̈ codiosal mahul coxolmayuteco isba anmahil. 12Haꞌ naj Bernabé tiꞌ, haꞌ codiosalJúpiter,* wal naj Pablo tiꞌ xin, haꞌ codiosal Mercurio, yutohaꞌ naj matzotelilto coxol, ẍi anma yin̈ ebnaj cawan̈ tuꞌ.

13 Ay huneꞌ naj sacerdote yet isdiosal Júpiter tuꞌ, cawyahawil yeco naj yin̈ huneꞌ yatut tioẍ Júpiter ayco yin̈istxam con̈ob. Bey naj yikꞌaꞌti huntekꞌan noꞌ tzehla wacaxyeb huntekꞌan teꞌ xaj teꞌ, yu choche naj yeb anma tuꞌyakꞌaco xahanbalil tet ebnaj cawan̈ ischejab Comam tuꞌbey ispultahil istxam con̈ob.

14 Hayet yaben naj Bernabé yeb naj Pablo huneꞌ tuꞌ,istzilnito ebnaj xil iskꞌap yun̈e isyenilo ebnaj tato chitaciscꞌul. Yoc ebnaj xol anma, yalni yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ:

15 —Wal tinan̈ hex wet anmahil, ¿tzet yin̈ yuxintocheyute huneꞌ tiꞌ? Walon̈tiꞌan̈ caw anma on̈an̈ hacaꞌhex tiꞌ, yuxinto chon̈hulan̈ jalaꞌan̈ teyet ta chebejcanohuntekꞌanmachiswalil chewatxꞌe cawmatzet chaliloj, catheyanico heba yul iskꞌab Comam Dios itzitzn̈eticꞌa yin̈sunilbal tiempo. Haꞌ huneꞌ Comam tiꞌ, watxꞌen̈e satcan̈* 14:12 Júpiter, haꞌ chalilo Zeus yin̈ abxubal griego. HaxaMercurio, Hermeschalilo yin̈ abxubal griego

Page 63: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 14:16 63 HECHOS 14:23yeb txꞌo txꞌotxꞌ yeb sunil tzet ay sat txꞌotxꞌ, iswatxꞌenpaxoComam haꞌ mar yeb sunil tzet ay xol haꞌ. 16 Wal yetyalan̈tocanoj ton̈e yil Comam Dios tzet chu anma yin̈baytetejn̈eticꞌa chal iscꞌul chiswatxꞌe. 17 Yajaꞌ matolo yuchon̈isnahuln̈eto Comam, ¡machoj! Walxinto chisyeloisba Comam jet yin̈ej iscꞌulal chiswatxꞌe, hacaꞌ yanitiComam haꞌ n̈ab jiban̈ cat ischꞌib sunil tzet chicotzꞌunu.Chꞌakꞌnipaxo Comam sunil tzet chicolo, cat yakꞌnipaxotzalaho cocꞌul, ẍi ebnaj tet anma tuꞌ.

18Waxan̈ca yal naj Pablo yeb naj Bernabé hacaꞌ tuꞌ, yajaꞌcaw lan̈o islin̈ba anma yalni tato chicam noꞌ wacax yin̈xahanbalil tet ebnaj.

19 Yaj wal xin ay huntekꞌan ebnaj Israel ay yul con̈obAntioquía yeb con̈ob Iconio apni yul con̈ob Listra tuꞌ. Yocebnaj akꞌocꞌule tet anma, hac tuꞌ xin yu ishelni anma tuꞌisnabal, yoc anma iskꞌojnocan̈ naj Pablo. Ham yalni anmatato cam naj, yuxin oc anma ishatxacanilto naj yintaltocon̈ob. 20 Yapni ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam iscꞌatan̈naj Pablo tuꞌ, yoc hoyno ebnaj yin̈ naj. Lahwi tuꞌ xin yahlin̈no naj, yocpaxto naj yul con̈ob tuꞌ. Haxa yin̈ huneꞌxatzꞌayic xin, isto naj yeb naj Bernabé bey huneꞌxa con̈obchiyij Derbe. 21Hayet yapni ebnaj bey tuꞌ, yalnicꞌo ebnajTzotiꞌ cꞌul yet colbanile. Tzetcꞌa anma chahni ComamDiosyul yanma yu tzet yal ebnaj. Lahwi tuꞌ xin ismeltzopaxoebnaj yul con̈ob Listra hunelxa, yeb bey Iconio, yebpaxobey con̈ob Antioquía ay yul ismajul Pisidia. 22 Hayetyecꞌ ebnaj yul hunun con̈ob tuꞌ, yiptzencano ebnaj ebnajayxaco yul iskꞌab Comam. Yalnicano ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Lahweco heyanico heyanma yin̈ Comam yuto han̈on̈ayon̈xaco yul iskꞌab Comam Dios caw txꞌiꞌal isyaꞌtajilchꞌecꞌ jiban̈, ẍi ebnaj cawan̈ tuꞌ.

23 Yul hunun con̈ob xol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Co-mam tuꞌ xin, issaycano ebnaj mac chioc ancianohal xol

Page 64: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 14:24 64 HECHOS 15:1ebnaj juẍta tuꞌ. Lahwi tuꞌ yoc ebnaj sunil yin̈ huneꞌyet mach chon̈waꞌi yu cotxahli tet Comam Dios, hac tuꞌyu yabenn̈elaxcanto ebnaj tuꞌ yul iskꞌab Comam Dios,Comam chahbilxa yu ebnaj.

Yet ismeltzo naj Pablo yeb naj Bernabé yul con̈ob Antioquíayul ismajul Siria

24 Lahwi iskꞌaxponicꞌto naj Pablo yeb naj Bernabé yulismajul txꞌotxꞌ Pisidia, yapni ebnaj yul ismajul txꞌotxꞌPanfilia. 25 Yalnicꞌo ebnaj Istzotiꞌ Comam Dios yul con̈obPerge, tzujan tuꞌ xin yay apno ebnaj yul con̈ob Atalia.26 Haꞌ bey tuꞌ xin, oc ebnaj yul huneꞌ teꞌ barco, ismeltzoebnaj yul con̈ob Antioquía hunelxa, bay takꞌelaxto ebnajyul iskꞌab Comam Dios yu ebnaj juẍtaj yet yichico ebnajyin̈ ismunil yalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios yulajla con̈ob;wal xin yijcano isba huneꞌ ismunil ebnaj tuꞌ.

27 Yet yapni ebnaj yul con̈ob Antioquía tuꞌ xin, is-cutxbanayo isba ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yocebnaj yalno yin̈ hanta iscꞌulal iswatxꞌe Comam Dios yin̈ebnaj. Yalnipaxo ebnaj yin̈ tzet yu yakꞌnipaxo Comamiscꞌulal yiban̈ anma mach Israeloj, yun̈e ischahni anmatuꞌ Comam Iscolomaloj. 28Naj Pablo yeb naj Bernabé na-hatilto ecꞌ ebnaj iscꞌatan̈ ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comambey tuꞌ.

15Yet islahtiꞌn̈en isba ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey yul

con̈ob Jerusalén1 Yet huneꞌ tiempohal tuꞌ xin, ay huntekꞌan ebnaj

ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús tit bey Judea, yapni ebnajyul con̈ob Antioquía. Istzabnico ebnaj yalni tet ebnajjuẍta tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

Page 65: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 15:2 65 HECHOS 15:5—Tato mach chioc huneꞌ yechel circuncisión teyin̈

hacaꞌ yalni isley naj Moisés, caw mach chexcolchahi, ẍiebnaj tet ebnaj juẍta tuꞌ.

2 Haꞌ xin naj Pablo yeb naj Bernabé oc ebnaj iscajaꞌhuntekꞌan tzotiꞌ yin̈ huneꞌ circuncisión tuꞌ. Yoccano ebnajtzotelo yiban̈ilo huntekꞌan tzotiꞌ tuꞌ yeb ebnaj chalni huntuꞌ. Yu maẍticꞌa watxꞌayo yu ebnaj, yuxin yal ebnaj juẍtatuꞌ tato chito naj Pablo yeb naj Bernabé bey Jerusalén;istopaxo haywan̈xa ebnaj juẍta yinta ebnaj, cat iskꞌambe-lax tet ebnaj ischejab Comam Jesús yeb tet ebnaj ancianoay bey tuꞌ ta caw yeli chakꞌ circuncidar isba ebnaj juẍtamach Israeloj, mato machoj.

3Hac tuꞌ yu ischejlaxto ebnaj yu ebnaj ayxaco yul iskꞌabComam ay yul con̈ob Antioquía. Hayet yecꞌ ebnaj yulismajul Fenicia yeb Samaria, yalni ebnaj tet ebnaj ayxacoyul iskꞌab Comambeyhuntekꞌanxa con̈ob tuꞌ tato ay ebnajmach Israelo yacano huneꞌ icham beybale ikꞌbilticꞌa yu,yanico isba ebnaj yul iskꞌab Comam Jesús. Hayet yabenebnaj juẍta iskꞌumal huneꞌ tuꞌ, caw tzalacanocan̈ yanmaebnaj yabeni.

4 Hayet yapni ebnaj bey yul con̈ob Jerusalén caw tza-lahilal yu ischahlax ebnaj yu ebnaj ischejab Comam Jesús,yeb ebnaj anciano, yeb sunil anma ayxaco yul iskꞌabComam bey tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yoc naj Pablo yeb najBernabé yalni hanta tzettaj iscꞌulal iswatxꞌe Comam Diosyu ebnaj. 5 Yajaꞌ xin ay haywan̈ ebnaj fariseo xayaco isbayul iskꞌab Comam Jesucristo yet yalan̈tocanoj, haꞌ ebnajtuꞌ xin ah lin̈noj, yalni ebnaj:

—Haꞌ ebnaj mach Israelo chichahni Comam Jesús yulyanma, caw yilal chꞌakꞌlax circuncidar ebnaj, cat jalni tetebnaj tato caw chisyije ebnaj tzet chal isley naj Moisés, ẍiebnaj fariseo tuꞌ.

Page 66: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 15:6 66 HECHOS 15:146Hac tuꞌ xin yu iscutxbanico isba ebnaj ischejab Comam

yeb ebnaj anciano, yoc ebnaj iscuyni yin̈ tzet chꞌelicohuneꞌ tuꞌ. 7 Lahwi islahtiꞌn̈en isba ebnaj yin̈ tzet chucanohuneꞌ tuꞌ, yah lin̈no naj Pedro, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wuẍtaj, caw heyohtaj ta yet caw yalan̈tocanojhaꞌ Comam quinsaynilojan texol yu walnicꞌojan Tzotiꞌyet colbanile xol anma mach Israeloj, yu yabeni catischahni anma tuꞌ Comam Jesucristo yul yanma. 8 Walxin Comam Dios ohtan̈e tzet ay yul yanma hunun anma,yuxin yakꞌ Comam Comam Espíritu Santo tet anma machIsraelo hacaꞌ yu yakꞌni Comam jet. Hac tuꞌ yute Comamyun̈e isyeniloj tato cꞌulpaxo ebnaj jet anmahil tuꞌ yul satComam. 9 Wal yul sat Comam Dios xin, caw lahanon̈yeb anma mach Israeloj, yuto haꞌ Comam sajn̈encanoyanma anma tuꞌ yet ischahni anma Comam JesucristoIscolomaloj. 10 Wal tinan̈ xin, ¿tzet yin̈ yuxinto machcheyoche hechahbaꞌ tzet iswatxꞌe Comam Dios tiꞌ? Hacaꞌhuno ijatz caw alcanoj, matxa chon̈ah yalan̈ yu yalil, hactuꞌ xin ye isley naj Moisés. Caw maẍticꞌa kꞌoji ebnajjichmam iswatxꞌen tzet chal huneꞌ ley tuꞌ, hacon̈pax tuꞌcaw mach chꞌijcha ju. Yuxin ¿tzet yin̈ yuxinto cheyacohuneꞌ tuꞌ yiban̈ ebnaj mach Israelo xayaco isba yul iskꞌabComam? 11Wal xin caw johtaxa tato han̈cꞌan̈e yu iscꞌulaliscꞌul Comam Jesucristo yuxinto chon̈colchahi. Hacpaxtuꞌ xin chu iscolcha anma mach Israeloj, ẍi naj Pedro tuꞌ.

12 Hayet yaben ebnaj huneꞌ tuꞌ, caw matxa tzet yalebnaj. Yabenpaxo ebnaj yet yalni naj Bernabé yeb najPablo ta caw hantan̈e cꞌaybalcꞌule yakꞌcano Comam Diosiswatxꞌeꞌ ebnaj yet yecꞌ ebnaj xol anma mach Israeloj.13 Lahwi istzotel ebnaj, yalni naj Jacobo hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wuẍtaj, abewe tzet chiwalan teyet. 14 Lan̈antoyalni naj Simón Pedro jet tato isye Comam Dios iscꞌulal

Page 67: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 15:15 67 HECHOS 15:21iscꞌul tet anma mach Israeloj, yuto lan̈an issicꞌnican̈ Co-mam anma tuꞌ yoc yuninaloj. 15Haꞌ huneꞌ lan̈an iswatxꞌenComam tiꞌ, lan̈an yijni isba tzet yalcano Comam Dios baytzꞌibn̈ebil yu ebnaj ischejab Comam Dios yet payat, baychala:16 Chiapni huneꞌ tiempo bay chiwatojan huneꞌ yuninal

iscꞌahol icham rey David selelo naj yin̈ ismunil.Yuto hacaꞌ hunu n̈a etaxnato sicꞌlebil, hac tuꞌyecano ismunil naj rey David, yajaꞌ chinwatxꞌe-can̈an hunelxa.

17 Hac tuꞌ xin, txꞌiꞌal anma mach Israeloj chaco isnabalwin̈an, hanin Yahaw intiꞌan. Haꞌ ton sunil anmatuꞌ chaco isba yul inkꞌaban, haꞌ chiwawtecojan yocincon̈obojan, ẍi Comam.

18Hac tuꞌ yute yalnicano Comam Dios Jahawil, yet yakꞌnihuntekꞌan tiꞌ yohtan̈elo anma yettax caw payxa,*ẍiayo yul Yum Comam, ẍi naj Jacobo tuꞌ.

19Yalnipaxo naj Jacobo hunelxa:—Chintxumilojan ta matxa chu janico huneꞌ ijatz yet

ley yiban̈ ebnaj mach Israeloj, yuto ebnaj tuꞌ isbejcanoebnaj huntekꞌan beybale ikꞌbilticꞌa yu, yu yanico isba yuliskꞌab ComamDios. 20Yuxin haꞌ huneꞌ yilal cotakꞌento yulhunu carta ta matxa chiscꞌux ebnaj noꞌ chibe haltebilxatetej tioẍ, yeb xin tamach chiecꞌ ebnaj yin̈ ixloj, yebmachchiscꞌuxpaxo ebnaj ischibehal no nokꞌ ton̈e chihojlaxcamoj, mach chislopaxo ebnaj noꞌ chicꞌ. 21Chiwalan huneꞌtiꞌ, yuto yettax payxa ichicanti yilni ebnaj isley naj Moisésyulaj iscapilla ebnaj jet Israelal yin̈ hunun tzꞌayic xewilal.Hacpax tuꞌ tinan̈, caw huneꞌn̈eticꞌa haꞌ yalnilto ebnaj yulhunun con̈ob, ẍicano naj Jacobo tuꞌ tet ebnaj.

Teꞌ carta alaxto tet ebnaj juẍta mach Israeloj* 15:18 Am 9:11-12

Page 68: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 15:22 68 HECHOS 15:29

22 Haꞌ tzet yal naj Jacobo tuꞌ, caw ischah yabeꞌ ebnajischejab Comam Jesús yeb ebnaj anciano, yebpaxo sunilebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ. Hac tuꞌ xin issaylaxhaywan̈ ebnaj xol ebnaj chito yetbiho naj Bernabé yeb najPablo yul con̈ob Antioquía tuꞌ hunelxa. Yuxin hac tuꞌ yuissaylax naj Judas, naj chihallaxpaxo Barsabás, yebpaxonaj Silas. Haꞌ ebnaj cawan̈ tiꞌ caw aycano yelapno yexol ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam. 23 Lahwi tuꞌ xin,ischejlaxto ebnaj, yakꞌaꞌ teꞌ carta bay chal hacaꞌ tiꞌ:

—Han̈on̈tiꞌan̈ ischejab Comam Jesús jehan̈, yeb han̈on̈anciano on̈tiꞌan̈, heyuẍta jehan̈ yin̈ Comam Jesucristo,chicokꞌambehan̈ teyet hanicꞌ heye yin̈ hecawil hex wuẍtamach Israelo ay yul con̈ob Antioquía, yeb yul txꞌotxꞌ Siriayeb yul txꞌotxꞌ Cilicia.

24 Jabehan̈ tato ay haywan̈ ebnaj el coxolan̈ bey tiꞌ ton̈exin yaco yet ebnaj isto bey tuꞌ. Jabenpaxojan̈ tato chiyakꞌtaco ebnaj hecꞌul yu tzet chala, cat yakꞌni somchahotohenabal, chalni ebnaj ta yilal chꞌoc huneꞌ circuncisiónteyin̈, cat heyijen tzet chal isley naj Moisés. 25Yuxinto co-lahtiꞌn̈e cobahan̈, cosaynilojan̈ haywan̈ ebnaj chito texoltuꞌ. Huneꞌn̈e chiyu isto ebnaj yeb juẍta Bernabé yeb juẍtaPablo, ebnaj caw xahan ay jutiꞌan̈. 26 Ebnaj cawan̈ tiꞌ, cawhinan ebnaj yaben isyaꞌtajil yin̈ yet Comam Jesucristo,ayxapaxo bay caw etzaxa cam ebnaj yu anma.

27Yuxin chijatojan̈ juẍta Judas yeb juẍta Silas tecꞌatan̈,haꞌ ebnaj xin chihalni teyet tzet chalilo huntekꞌan tzotiꞌayayo yul carta. 28 Comam Espíritu Santo halni jetan̈ tamatxa ijatz chijacojan̈ teyiban̈, han̈cꞌan̈e huntekꞌan cawyilal ye tiꞌ: 29 Mach checꞌux ischibehal no nokꞌ xaakꞌlaxxahanbalil tet tioẍ. Machi xin chelopaxo ischiqꞌuil hununo nokꞌ yebpaxo xin mach checꞌux ischibehal no nokꞌchishoj camo isba, mach xin chexecꞌ ixloj. Ta cheyije

Page 69: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 15:30 69 HECHOS 15:39huntekꞌan tiꞌ, toholxa heyeco chal tuꞌ. Caw cheyaꞌiln̈eheba, ẍiayo yul teꞌ carta.

30Hac tuꞌ yu ischejlaxto ebnaj bey yul con̈ob Antioquía.Hayet yapni ebnaj, iscutxbanayo isba sunil anma ayxacoyul iskꞌab Comam bey tuꞌ, yakꞌni ebnaj teꞌ carta tetebnaj. 31 Lahwi yilni ebnaj tzet chal teꞌ carta tuꞌ, cawtzalacanocan̈ yanma ebnaj yuto yakꞌ teꞌ yakꞌlobal yanmaebnaj.

32Naj Judas yeb naj Silas tuꞌ, yalpaxo ebnaj Tzotiꞌ chitittet Comam Dios, hac tuꞌ yu yakꞌni ebnaj yakꞌlobal yanmaebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, yiptzelaxpaxcano ebnajyin̈ yet Comam yu ebnaj. 33 Lahwi yecꞌ hayeb tzꞌayicyiban̈ ebnaj, istakꞌlicano ebnaj tet ebnaj ayxaco yul iskꞌabComam bey tuꞌ, yet ismeltzoxato ebnaj iscꞌatan̈ ebnajjuẍta an̈eti ebnaj bey con̈ob Jerusalén. 34Yaj wal naj Silas,oc yin̈ isnabal naj iscancano bey Antioquía tuꞌ.

35Canpaxcano naj Pablo yeb naj Bernabé bey Antioquíatuꞌ. Huneꞌn̈e ecꞌ ebnaj yebhuntekꞌanxa ebnaj juẍtaj ay beytuꞌ iscuyuꞌ anma, ispujbanicꞌo ebnaj Istzotiꞌ Comam Dios.

Yet isto naj Pablo yin̈ iscayelal yalaꞌcꞌo Istzotiꞌ ComamJesucristo

36 Lahwi yecꞌ hayeb tzꞌayic xin, yalni naj Pablo tet najBernabé:

—Ton̈ jilaꞌ ebnaj juẍta bey yul hunun con̈ob bayxaticꞌacon̈ecꞌ jalaꞌ Istzotiꞌ Comam, cat jilni hanicꞌ ye ebnaj, ẍi najPablo tuꞌ.

37 Haꞌ naj Bernabé tuꞌ xin, ay yalaꞌ naj tato chito juẍtaJuan Marcos yetbiho ebnaj. 38 Yajaꞌ yal naj Pablo tatomach chiyu isto naj yintaj ebnaj, yuto yet hunel elcano najyinta ebnaj bey yul con̈ob Panfilia; hacn̈e tuꞌ xin, matxaislah naj huneꞌ ismunil tuꞌ.

39 Yuxin iscajlecan̈ isba ebnaj cawan̈ tuꞌ yin̈ naj JuanMarcos, ispolen isba ebnaj, nananxa behal tocano hunun

Page 70: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 15:40 70 HECHOS 16:5ebnaj. Hac tuꞌ yu yoc tzujnu naj Juan Marcos yinta najBernabé, yoc ebnaj yul huneꞌ teꞌ barco, isto ebnaj beytxꞌotxꞌ Chipre. 40Wal naj Pablo xin, haxa naj Silas yito naj.Caw takꞌelaxcano ebnaj yul iskꞌab Comam Dios yu ebnajjuẍta ay bey tuꞌ, tzujan tuꞌ xin isto ebnaj. 41 Yecꞌ ebnajyul ismajul txꞌotxꞌ Siria yeb yul ismajul txꞌotxꞌ Ciliciayiptzencano ebnaj juẍtaj yebpaxo ebix janab yin̈ iscꞌulalComam yulajla hunun con̈ob bay la-ecꞌ ebnaj tuꞌ.

16Oc naj Timoteo yetbiho naj Pablo yeb naj Silas yin̈ isbel

1 Lahwi tuꞌ xin, yapni naj Pablo yeb naj Silas bey yulcon̈ob Derbe. Tzujan tuꞌ yel ebnaj bey tuꞌ, isto ebnaj yulcon̈ob Listra. Haꞌ bey tuꞌ xin yilayo isba ebnaj yeb huneꞌnaj ayxaco yul iskꞌab Comam, Timoteo isbi; yunin huneꞌ ixisraelita ayxaco yul iskꞌab Comam Jesús, walpaxo ismamnaj griegonaj. 2Haꞌ ebnaj juẍta yul con̈ob Listra yeb con̈obIconio, chal ebnaj ta cawcꞌul isbeybal naj Timoteo tuꞌ. 3Yuchoche naj Pablo yikꞌato naj Timoteo yetbiho yin̈ isbel,yuxinto akꞌlax circuncidar naj yun̈e matzet chal ebnajisraelita yin̈ naj bay chi-la-ecꞌ naj yinta ebnaj, yuto ohtabilta griego ismam naj. 4 Yul hunun con̈ob bay chi-la-ecꞌebnaj xol ebnaj juẍta tuꞌ chakꞌni ebnaj chejbanile abebiltiyinta ebnaj yu ebnaj ischejab Comam Jesús yeb yu ebnajanciano ay bey yul con̈ob Jerusalén. Yalnicano ebnajtet macta ayxaco yul iskꞌab Comam tato caw yilal isyijenhuntekꞌan cuybanile tuꞌ. 5 Yuxin haꞌ anma ayxaco yuliskꞌab Comam yul hunun con̈ob, caw iptzelaxcano yanicoyanma yin̈ Comam Jesucristo. Hac tuꞌ xin yu ischꞌib isbisilebnaj hunun tzꞌayic.

Yil naj Pablo huneꞌ naj ay bey Macedonia yul iswayic

Page 71: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 16:6 71 HECHOS 16:136 Comam Espíritu Santo, haꞌ mach chanito naj Pablo

yeb ebnaj yetbi yalnocꞌo Istzotiꞌ Comam bey yul ismajulAsia, yuxin beh isto ebnaj bey ismajul Frigia yeb beyyul ismajul Galacia. 7 Yet yapni ebnaj yin̈ ismohonaltxꞌotxꞌ chiyij Misia, yocpaxo yin̈ isnabal ebnaj isto beyhuneꞌxa txꞌotxꞌ chiyij Bitinia, yaj maẍticꞌa chalaxto ebnajyu Comam Espíritu Santo. 8 Yuxin palan̈ iskꞌaxponicꞌtoebnaj yul ismajul Misia, yay apno ebnaj yul con̈ob Troasayco istiꞌ haꞌ mar.

9 Haxa yin̈ akꞌbalil xin, isyeni isba huneꞌ naj ay beyismajul txꞌotxꞌ Macedonia tet naj Pablo yul iswayic, iskꞌannaj tet naj, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Ecꞌan̈ti bey txꞌotxꞌ Macedonia tiꞌ cat hacolwa jin̈an̈, ẍinaj tet naj Pablo yul iswayic.

10 Lahwi yilni naj Pablo huneꞌ tuꞌ xin, jocan̈ cokꞌuynujetan̈ cotohan̈ bey txꞌotxꞌ Macedonia, yuto cotxuman̈ tatohaꞌ Comam chon̈initojan̈ jalaꞌcꞌojan̈ Tzotiꞌ yet colbaniletet anma ay bey tuꞌ.*

Yet yanico isba huneꞌ ix chiyij Lidia yul iskꞌab Comam Jesúsbey con̈ob Filipos

11 Lahwi tuꞌ xin, jocan̈ yul teꞌ barco bey Troas tuꞌ,caw rin̈an cotohan̈ bey con̈ob chiyij Samotracia. Haxayet hunxa tzꞌayic xin japnihan̈ bey yul con̈ob Neápolis.12Cobelwitojan̈, japnihan̈ yul con̈ob Filipos ayco yalan̈ yipebnaj romano. Haꞌ huneꞌ con̈ob tuꞌ, caw aycano yelapnoye xol sunil con̈ob ay yul ismajul txꞌotxꞌ Macedonia. Cawxin txꞌiꞌal tzꞌayic con̈ecꞌan̈ yul huneꞌ con̈ob tuꞌ.

13 Yin̈ tzꞌayic xewilal xin cotohan̈ istiꞌ huneꞌ ha haꞌchꞌayto istxam con̈ob tuꞌ yuto cotxuman̈ tato haꞌ beytuꞌ chiscutxba isba anma Israel istxahli. Hayet japnihan̈* 16:10 Bey Filipos ichiti naj Lucas yecꞌ yinta naj Pablo yeb naj Silas yin̈ isbel,haꞌ naj Lucas tuꞌ xin tzꞌibn̈encano huneꞌ hum tiꞌ

Page 72: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 16:14 72 HECHOS 16:19jay tzꞌon̈nojan̈, jichicojan̈ jalnihan̈ Istzotiꞌ Comam tethuntekꞌan ebix ix iscutxba isba bey tuꞌ. 14 Ay xin huneꞌix ah con̈ob Tiatira chiyij Lidia, ayco xol ebix cutxanicotuꞌ, txon̈om kꞌape ix, kꞌap caw ay istohol, cajmutzꞌmun̈ejilni kꞌap. Huneꞌ ix tiꞌ xin, caw chiyo isba ix tet ComamDios. Yet yaben ix cuybanile yal naj Pablo tuꞌ, yanico isbaix yul iskꞌab Comam Jesucristo. 15 Tzujan tuꞌ xin yahcanohaꞌ iswiꞌ ix yeb sunil mac ay bey yatut ix. Yalni ix jetan̈hacaꞌ tiꞌ:

—Ta caw yeli ayco wanmahan yin̈ Comam cheyila,ton̈we bey watutan, ẍi ix jetan̈. Hac tuꞌ yu cocancanojan̈bey yatut ix.

Yet yalaxicto naj Pablo yeb naj Silas yul preso16 Haꞌ hunel xin, yet lan̈an cotohan̈ bay chiscutxba

isba anma istxahli, cochahnayojan̈ huneꞌ ix kꞌopo aycoischejab naj matzwalil yin̈. Huneꞌ ix tuꞌ, ahbelom ix,ischejab huntekꞌan ebnaj ye ix. Caw xin chischah ebnajmelyu yin̈ ismunil ix. 17 Yoc tzujno ix jintajan̈ yeb najPablo, istzabnico ix yel yaw, yalni ix:

—Haꞌ huntekꞌan ebnaj tiꞌ, ischejab Comam Dios yeebnaj, huneꞌ Dios caw aycano yip. Haꞌ ebnaj chihalnicꞌoteyet tzet chiyu hecolchahi, ẍi ix.

18 Caw txꞌiꞌal tzꞌayic yal ix hacaꞌ tuꞌ, caw xin tibayo yunaj Pablo yaben tzet chal ix, yuxin meltzo naj, yoc tꞌan̈nonaj yin̈ ix, yalni naj tet ischejab naj matzwalil ayco yin̈ ixhacaꞌ tiꞌ:

—Yin̈ isbi Comam Jesucristo chiwalan tawet, elan̈ yin̈ ixtiꞌ, ẍi naj Pablo. Yet yaben ischejab naj matzwalil yalni najPablo huneꞌ tuꞌ, yelcano naj yin̈ ix.

19 Haxa yet yilni ebnaj yahaw ix tuꞌ tato matxa melyuchischah ebnaj yin̈ ismunil ix, istzabnayo ebnaj naj Pabloyeb naj Silas, yilaxto ebnaj cawan̈ tuꞌ sata ebnaj yahawcon̈ob bey capil.

Page 73: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 16:20 73 HECHOS 16:2920Haxa yet yilaxto ebnaj yin̈ sat ebnaj yahaw yeco yin̈

con̈ob tuꞌ, yalni ebnaj tzabnayo naj Pablo yeb naj Silas tuꞌ:—Haꞌ ebnaj Israel tiꞌ, caw ton̈e chihul ebnaj yakꞌaꞌ

somchahoꞌcan̈ isnabal sunil jet con̈ob tiꞌ. 21 Yuto lan̈aniscuynicano ebnaj anma yin̈ huntekꞌan cuybanile machischah isba yeb coley. Caw xin mach chu cochahni ija tzetchal ebnaj isyayil han̈on̈ tiꞌ romano hon̈, ẍi ebnaj.

22 Lahwi tuꞌ xin yah bulna anma yin̈ naj Pablo yeb najSilas. Ischejni ebnaj yahaw con̈ob tuꞌ istzillaxilo xil iskꞌapebnaj yun̈e ishatelax ebnaj cawan̈ tuꞌ yu teꞌ hitxꞌom cꞌax.23 Lahwi ishatelax ebnaj txꞌiꞌal el, yalaxicto ebnaj yul teꞌpreso. Yalni ebnaj yahaw tuꞌ tet naj tan̈em preso:

—Caw caw chawutecto ebnaj yul preso tuꞌ, ẍi ebnaj.24Haxa yet yaben naj tan̈em preso huneꞌ tuꞌ, yanicanictonaj ebnaj cawan̈ bay caw nahat yecanicto yul teꞌ preso.Yanicanicto naj yoj ebnaj yul islotꞌil teꞌ cepo.

25 Haxa yet chuman akꞌbal xin, chibitni naj Pablo yebnaj Silas tet Comam Dios, chitxahlipaxo ebnaj. Caw xinchabe huntekꞌanxapaxo ebnaj presowom tzet chal ebnaj.26Yin̈ haꞌmataj xin yecꞌ huneꞌ niman chixcab, caw toxan̈echiyucyun isxeꞌal teꞌ preso yu. Ishajlo sunil ispultahilteꞌ preso tuꞌ, yaycꞌaypaxo chꞌen cadena ayco yin̈ ebnajpresowom. 27Haxa yet yel iswayan̈ naj tan̈em preso, yilninaj tato hajan sunil ispultahil teꞌ preso, yuxin yihti najyespada yul yatut yu ispotxꞌni isba naj yalni, yuto haꞌ yuteistxumni naj ta xaelcan̈ sunil ebnaj ayicto yul preso tuꞌ.

28Yajaꞌ ah yaw naj Pablo tet naj hacaꞌ ti:—Mach chapotxꞌ haba, cosunilan̈ ayon̈ictijan̈ yul preso

tiꞌ, ẍi naj.29 Iskꞌanni naj chitan̈en preso tuꞌ iskꞌaꞌ yu ismujli,

isto naj bay ay ebnaj tuꞌ; caw toxan̈e chiluylun naj yuxiwquilal. Isjahbanayo isba naj sata naj Pablo yeb sata

Page 74: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 16:30 74 HECHOS 16:40naj Silas. 30 Lahwi tuꞌ xin, yinilti naj ebnaj cawan̈ tuꞌ,iskꞌamben naj tet ebnaj:

—Wal tinan̈, ¿tzet wal wuten inbahan yun̈e inchahni-canojan incolbanilan? ẍi naj.

31Yalni ebnaj tet naj tan̈em preso:—Aco hawanma yin̈ Comam Jesucristo cat hacolchahi

yeb sunilal mac ay bey hawatut, ẍi ebnaj tet naj.32Lahwi tuꞌ xin, yoc ebnaj yalno Istzotiꞌ ComamDios tet

naj, yeb tet sunil mac ay bey yatut naj. 33 Yin̈ticꞌa huneꞌakꞌbalil tuꞌ xin, oc naj istxꞌahalo islahwilal ebnaj cawan̈tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yahcano haꞌ iswiꞌ naj yeb sunilal macay bey yatut naj. 34 Yinito naj ebnaj cawan̈ tuꞌ bey yatut,iswaꞌ ebnaj. Caw xin chitzala yanma naj yeb sunilal macay bey yatut naj yuto yaco yanma naj yin̈ Comam Dios.

35 Haxa yet huneꞌxa sacꞌayalil xin, ischejnito ebnajyahawil con̈ob tuꞌ huntekꞌan ebnaj mayor, yalni ebnaj tetnaj tan̈em preso tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

—Wal tinan̈ hajilti naj Pablo yeb naj Silas, ẍi ebnaj.36Yuxin yal naj tan̈em preso tet naj Pablo:

—Wal tinan̈, chexinbejtzohan yalni ebnaj wahawan,yuxinto asiꞌwej, paxan̈weto yin̈ akꞌancꞌulal, ẍi naj.

37Yajaꞌ xin yal naj Pablo tet ebnaj:—Wal han̈on̈tiꞌan̈, romano on̈an̈, yaj jijan̈ yu ebnaj yin̈

sat sunil anma, machi nino iskꞌambe ebnaj tato ay comu-lan̈. ¿Tomxinhaxa tinan̈ ewantajil chon̈bejtzolaxan̈, yalniebnaj? ¡Wal xin,machoj! Hulojab ebnaj yahaw tuꞌ, haꞌ cawebnaj chul con̈inoltojan̈, ẍi naj Pablo.

38 Hac tuꞌ xin yu isto ebnaj yalno tet ebnaj yahaw tuꞌ.Yuxin hayet yaben ebnaj tato romano naj Pablo yeb najSilas, isxiwcan̈ ebnaj. 39 Isto ebnaj iskꞌanno nimancꞌulalyin̈ tet naj Pablo yeb tet naj Silas. Lahwi tuꞌ xin, yilaxiltiebnaj yul preso, yallaxcano tet ebnaj tato chꞌel ebnaj yulcon̈ob tuꞌ. 40 Lahwi yelti ebnaj yul preso tuꞌ, isto ebnaj

Page 75: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 17:1 75 HECHOS 17:5

bey yatut ix Lidia, haꞌ tuꞌ xin yilayo isba ebnaj yeb mactaayxaco yul iskꞌab Comam. Lahwi yiptzelax ebnaj juẍta yebebix janab bey tuꞌ, yel ebnaj cawan̈ yul con̈ob tuꞌ.

17Yet issomchacan̈ isnabal anma bey con̈ob Tesalónica

1Yin̈ isbel naj Pablo yeb naj Silas tuꞌ ecꞌ ebnaj bey con̈obAnfípolis, yeb bey con̈ob Apolonia. Lahwi tuꞌ xin yapniebnaj yul con̈ob Tesalónica bay ay huneꞌ iscapilla ebnajIsrael. 2 Yocto naj Pablo yul capilla tuꞌ hacaꞌticꞌa chu najyul hunun con̈ob. Yulbal oxeb semana yin̈ hunun tzꞌayicxewilal cuywa naj yin̈ ebnaj tuꞌ. 3Yalnicano naj Pablo yin̈caw haban ta aycanayo yul Yum Comam Dios ta caw yilalyecꞌyaꞌ yanmaCocolomal, yeb yilal iscami cat yitzitzbican̈.Yalnipaxo naj hacaꞌ tiꞌ:

—Huneꞌmac lan̈anwalnihan teyet tiꞌ, haꞌ Comam Jesús,haꞌ ton Comam Cristo Cocolomal, ẍi naj Pablo tet anmaayicto bey tuꞌ.

4Ay huntekꞌan ebnaj Israel yayto yul yanma yin̈ tzet yalnaj Pablo, yoccano ebnaj yetbiho naj Pablo yeb naj Silas.Caw txꞌiꞌalpaxo ebnaj griego ayxaco yanma yin̈ ComamDios yaco isba yul iskꞌab Comam Jesucristo yu tzet yal najPablo, yebpaxo xin huntekꞌan ebix ix caw ay yelapno yeyul issat anma yul con̈ob tuꞌ yaco isba yul iskꞌab Comam.

5 Yaj wal hunmajanxa ebnaj Israel mach yayto yulyanma yin̈ tzet chal naj Pablo, caw tit ishowal ebnaj yutocaw txꞌiꞌal anma yaco isba yin̈ tzet yal naj Pablo tuꞌ.Iscutxbanico ebnaj huntekꞌan ebnaj caw isa, ton̈e chiꞌecꞌyul calle, caw mach-ticꞌa-iswalil. Haꞌ ebnaj tuꞌ xin ocakꞌocꞌule tet ebnaj yul con̈ob tuꞌ yun̈e yah wejna ebnajsunil. Yipicto ebnaj yul yatut huneꞌ naj chiyij Jasón yuchisna ebnaj tato haꞌ tuꞌ ay naj Pablo yeb naj Silas, yuto

Page 76: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 17:6 76 HECHOS 17:14caw choche ebnaj istzabayo ebnaj cawan̈ tuꞌ cat yalaxicoebnaj yul iskꞌab con̈ob.

6Yumach ilcha ebnaj yul huneꞌ n̈a tuꞌ, yuxin haxa juẍtaJasón yeb haywan̈xa ebnaj juẍtaj ishatxto ebnaj tet ebnajyahaw con̈ob. Yalni ebnaj yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ:

—Naj Pablo yeb naj Silas tuꞌ, caw sunil anma yulsat yiban̈kꞌinal tiꞌ chisomchacan̈ isnabal yu ebnaj, waltinan̈ xin xahulpaxo ebnaj coxol. 7 Haꞌ xin naj Jasón tiꞌ,chichahni ebnaj yul yatut, ebnaj tuꞌ caw mach chisyijeebnaj isley naj jahaw ay Roma. Chalpaxo ebnaj ta ayhuneꞌxa naj rey, chiyij Jesús, ẍi ebnaj Israel tet ebnajyahaw con̈ob tuꞌ.

8 Yet yaben sunil anma yeb ebnaj yahaw con̈ob tzetyal ebnaj tuꞌ, caw tit ishowal ebnaj, issomchacan̈ isnabalebnaj. 9Wal ebnaj yahaw con̈ob tuꞌ, iskꞌan ebnaj melyu ocselelo ebnaj isbejtzolaxilo ebnaj.

To naj Pablo yeb naj Silas yul con̈ob Berea10 Haxa yet akꞌbalil xin, ischejlaxto naj Pablo yeb naj

Silas yul con̈ob Berea yin̈ an̈e yu ebnaj juẍtaj. Yet yapniebnaj bey tuꞌ, yoc ebnaj yul iscapilla ebnaj Israel. 11 Ecꞌnacaw cꞌulto isnabal anma Israel ay bey con̈ob Berea tuꞌ sataanma Israel ay bey con̈ob Tesalónica. Caw yaco ebnaj yin̈iscꞌul yaben Istzotiꞌ Comam Dios yal ebnaj cawan̈ tuꞌ. Cawxin hunun tzꞌayic iscuyni ebnaj Istzotiꞌ Comam yun̈e yilniebnaj ta cawyel tzet chal naj Pablo tuꞌ. 12Yuxin, caw txꞌiꞌalanma Israel yaco isba yul iskꞌab Comam Jesucristo, yebtxꞌiꞌalpaxo ebnaj griego yeb ebix griego caw nime ix yulsat con̈ob tuꞌ yaco isba yul iskꞌab Comam.

13 Yet yaben ebnaj Israel ay bey Tesalónica tato lan̈anyalni naj Pablo Istzotiꞌ Comam Dios bey con̈ob Berea,yapni ebnaj akꞌocꞌule tet anma yun̈e issomchacan̈ isnabalanma yin̈ tzet chal naj Pablo. 14 Yuxin ebnaj juẍta tuꞌ yin̈

Page 77: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 17:15 77 HECHOS 17:21an̈e ischejto ebnaj naj Pablo bey istiꞌ haꞌ mar. Wal naj Silasyeb naj Timoteo cancano ebnaj yul con̈ob Berea tuꞌ. 15Haꞌebnaj juẍta inito naj Pablo, hata bey yul con̈ob Atenas beyebnaj yakꞌaꞌcano naj. Haxa yet lan̈an ismeltzo ebnaj beyBerea, yalni naj Pablo tet ebnaj:

—Cheyal apno tet naj Silas yeb tet naj Timoteo ta chititebnaj yin̈ an̈e incꞌatan̈an bey tiꞌ, ẍi naj Pablo tuꞌ.

Yet ayxacꞌo naj Pablo yul con̈ob Atenas16 Hayet aycꞌo naj Pablo yechman yapni naj Silas yeb

naj Timoteo bey yul con̈ob Atenas, caw tac iscꞌul naj yilnitato caw tzetcꞌa istioẍ anma yul huneꞌ con̈ob tuꞌ. 17Yuxinchibeycꞌo naj yul iscapilla ebnaj Israel, cat iscuywa naj yin̈ebnaj Israel tuꞌ yeb yin̈ ebnaj mach Israelo chiyiyo isba tetComamDios. Hunun tzꞌayic xin, istzotelpaxo naj tet anmachꞌecꞌ bey yul yamakꞌ capil.

18 Ay huntekꞌan ebnaj cuywawom chiyij epicúrio yeb-paxo huntekꞌan ebnaj chiyij estoico tzotel yeb naj Pablo.Ay ebnaj halni hacaꞌ tiꞌ:

—¿Tzettaxca chalilo huntekꞌan tzet chal huneꞌ naj cawtzetcꞌa istzotel tiꞌ? ẍi ebnaj. Wal hunmajanxa ebnaj xin,halni hacaꞌtiꞌ:

—Chitzotel naj yin̈ huntekꞌanxa nan tioẍal, ẍi ebnaj.Yal ebnaj hacaꞌ tuꞌ yu istzotiꞌal Comam Jesucristo chal najPablo, chalnipaxo naj tato chiitzitzbican̈ anma camomxa.

19 Yuxin ilaxto naj bey huneꞌ tzalan chiyij Areópago,bay chakꞌ ebnaj lahtiꞌ, iskꞌamben ebnaj tet naj:

—¿Chimyu hawalni jetan̈ tzet ye huneꞌ cuybanilechawalicꞌoj? 20 Yuto maẍto bay chijabehan̈ huntekꞌantiꞌ, yuxin chijochehan̈ chijohtan̈elojan̈ tzet caw chiyalyelapnoj, ẍi ebnaj.

21 Hac tuꞌ yute yalni ebnaj yuto sunil anma ay yulcon̈ob Atenas yeb anma nan con̈obal ay yul con̈ob tuꞌ, caw

Page 78: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 17:22 78 HECHOS 17:28

nanticꞌa isbeybal anma. Yuto yet ay huno acꞌ cuybanilchꞌapni hallaxo xol ebnaj caw chiecꞌ txꞌiꞌal tiempo yiban̈,yuto caw chiyoche ebnaj ispichꞌalo yin̈ caw cꞌul, catiscayeꞌn̈e ebnaj.

22Yahwano naj Pablo xol ebnaj bey huneꞌ Areópago tuꞌ,istzabnico naj yalni:

—Wal tinan̈, hex ah con̈ob Atenas, caw chiwilan tatocaw ayco henabal yin̈ ej tioẍ. 23 Yet chinecꞌan yul con̈obtiꞌ, chiwilnihan baytaj tet hediosal bay caw cheyiyo heba.Chiwilnipaxojan huneꞌ chꞌen yet hexahanbal bay tzꞌibn̈e-bilico hayeb tzꞌib chalni hacaꞌ tiꞌ:

—Haꞌ tiꞌ chijiyo coba tet Dios mach ohtabiloj, ẍi yin̈huneꞌ chꞌen tuꞌ. Wal xin haꞌ huneꞌ Dios mach cheyohtajobay cheyiyo heba tuꞌ, haꞌ ton huneꞌ Dios tuꞌ chinhulanwalaꞌan istzotiꞌal texol.

24 Haꞌ huneꞌ Dios tuꞌ, watxꞌen̈e yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌyeb sunil tzet ayayo sat; caw yahawil yeco yin̈ satcan̈ yebyul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Haꞌ huneꞌ Dios tuꞌ, mach yulo n̈awatxꞌebil yu anma aya. 25 Mach yilalo ay tzet chꞌakꞌlaxtet huneꞌ Dios tuꞌ yu anma. Wal xin haꞌ Comam chꞌakꞌnicocawil cosunil, haꞌ Comam chꞌakꞌnipaxo jakꞌekꞌ cohikꞌaꞌ,yeb sunil tzet ayon̈. 26Haꞌ Comam Dios watxꞌen naj babelwinaj; yin̈ naj tuꞌ xin titna sunil anma ay yulaj con̈obyul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Yet yalan̈tocanoj yalcano Comambakꞌin chiwatxꞌi hunun nimeta con̈ob, yeb baytuꞌwalchꞌecꞌ ismohonal hunun con̈ob tuꞌ.

27 Iswatxꞌe Comam Dios hacaꞌ tuꞌ yun̈e issayni anmaComam, cꞌuxanta chiohtan̈elaxilo Comam yu anma. Yajchiwalcanojan teyet tato mach nahato yelo Comam Diosjin̈, wal xin cawil yeco Comam jin̈. 28 Yu Comam Diosyuxinto itzitzon̈, chon̈bili yu Comam, yu Comam yuxinayon̈icꞌo bey yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ. Ay huntekꞌan ebnajheyet con̈ob caw helan istzoteli, chalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

Page 79: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 17:29 79 HECHOS 17:34—Caw yuninal Dios jehan̈, ẍi ebnaj.29 Caw yel chal ebnaj tuꞌ ta caw yuninal Comam Dios

jehi, yuxin caw mach chu jalni tato lahan Comam hacaꞌhuntekꞌan chꞌen tioẍ watxꞌebil yu anma yin̈ chꞌen oromaca yin̈ chꞌen plata, maca hunoxa nan chꞌenal watxꞌe-bilayo yu anma yu ishelanil isnabal. 30 Yet payxa, machohtan̈ebilo Comam Dios yu anma, yuxin yakꞌ nimancꞌulalComam yin̈ issucal anma. Wal tinan̈ xin chal Comam Diostato caw yilal chisna isba sunil anma ay yul sat yiban̈kꞌinaltiꞌ, cat ismeltzoco yul iskꞌab Comam. 31 Halbilcano yuComam tato chꞌapni huneꞌ tzꞌayical bay chil Comam tzetchielico anma ay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, hataticꞌa tzetchiswatxꞌe hunun anma. Wal xin ay huneꞌ Iscꞌahol Co-mamDios sicꞌbililoj, haꞌ chiilni tzet chiꞌelico hunun anma.Isyelo ComamDios tet sunil anma tato cawyel huneꞌ tiꞌ yetyakꞌni itzitzbocan̈ Comam Dios Iscꞌahol xol anma camom,ẍi naj Pablo tet ebnaj tuꞌ.

32 Yet yaben ebnaj yalni naj Pablo tato chiitzitzbican̈anma camom, ay ebnaj buchwa yin̈ naj, aypaxo ebnajhalni:

—Xacokꞌambeꞌan̈ huneꞌ tiꞌ tawet yet hunoxa tiempohal,ẍi ebnaj.

33 Yet lahwi yaben naj Pablo tzet yal ebnaj tuꞌ, yel najxol ebnaj. 34 Yajaꞌ ay haywan̈ ebnaj tuꞌ yayto yul yanmayin̈ tzet yal naj Pablo, yoc ebnaj yetbiho naj. Xol ebnaj tuꞌxin, ay huneꞌ naj chiyij Dionisio, yetbi isba naj yeb ebnajchiscutxba isba bey Areópago tuꞌ. Aypaxo huntekꞌanxaanma yayto yul yanma yin̈ Comam yeb xin huneꞌ ix ixchiyij Dámaris.

18Yilayo isba naj Pablo yeb naj Aquila yeb Ix Priscila yul con̈ob

Corinto

Page 80: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 18:1 80 HECHOS 18:81 Lahwi tuꞌ xin, yel naj Pablo bey yul con̈ob Atenas,

yapni naj bey con̈ob Corinto. 2Haꞌ bey tuꞌ yilayo isba najyeb huneꞌ naj chiyij Aquila. Huneꞌ naj tuꞌ israelita naj,pitzcꞌana naj bey yul ismajul Ponto. Wal yixal naj xin,Priscila isbi ix. Tolto apni naj yeb yixal bey Corinto tuꞌ,ispeto naj bey ismajul Italia yuto elto isbi yu naj Claudio,yahawil yeco yin̈ txꞌotxꞌ Roma,* ta chꞌel sunil anma Israelyul ismajul Roma. Yapni naj Pablo istucꞌleꞌ naj yeb yixalbey yatut. 3 Iscancano naj Pablo munil iscꞌatan̈ naj yutolahan ismunil ebnaj, watxꞌem mantiado ebnaj.

4Yin̈ hunun tzꞌayical xewilal chibeycꞌo naj Pablo yalnoIstzotiꞌ Comam Dios yul iscapilla anma Israel, yu iscuyni-cano naj anma Israel yeb anma mach Israeloj.

5 Yet yapni naj Silas yeb naj Timoteo bey yul con̈obCorinto, ispeto ebnaj bey yul ismajul Macedonia, najPablo tuꞌ xin, caw yin̈xan̈e Istzotiꞌ Comam Dios oc najmunlahoj. Chalni naj yin̈ caw haban tato haꞌ ComamJesús haꞌ ton Cristo Cocolomal, Comam echmabil yuli.6 Caw xin tit ishowal ebnaj israelita yet yaben ebnaj hacaꞌtuꞌ, istzabnico ebnaj isbuchwa yin̈ naj Pablo. Hac tuꞌxin yu istzicobtan̈encano naj Pablo tuꞌ xil iskꞌap yun̈eisyenicanilo naj tet anma tato cawmatxa yoc naj yin̈ anmatuꞌ. Yalni naj:

—Hex cawex cheyiti isyaꞌtajil teyiban̈, walinan cawmatxa wocan teyin̈, yuxin tinan̈ intoxahan walnolojanhuneꞌ cuybanil tiꞌ tet anma mach Israeloj, ẍi naj.

7 Lahwi yalnicano naj Pablo hacaꞌ tuꞌ, yelti naj yuliscapilla ebnaj Israel, isto naj bey yatut huneꞌ naj chiyijTicio Justo, huneꞌ naj mach Israeloj, naj chiyiyo isba tetComam Dios. Ayayo yatut naj iscawilal capilla tuꞌ. 8 Ayxin hunxa naj caw yahawil yeco yin̈ iscapilla ebnaj Israel,* 18:2 Con̈ob Roma haꞌ caw ay yelapno yul ismajul txꞌotxꞌ Italia

Page 81: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 18:9 81 HECHOS 18:17Crispo isbi, yayto naj yul yanma yin̈ Comam yeb sunil macay yul yatut naj. Txꞌiꞌalpaxo anmaaybeyCorinto tuꞌ hayetyaben Istzotiꞌ Comam Dios, yanico isba yul iskꞌab Comam,yahcano haꞌ iswiꞌ.

9Yin̈ huneꞌ akꞌbalil xin yal ComamDios tet naj Pablo yuliswayic hacaꞌ tiꞌ:

—Mach chaẍxiwi lahico hawalni Intzotiꞌan xol anma tiꞌ,ẍi Comam tet naj. 10Yalnipaxo Comam:

—Wal xin, ayinicꞌojan hawetbihoj, yuxin machi hunomac chu yoc caẍistzabnoyoj. Caw ayxa anma sicꞌbilcan̈wuhan bey yul huneꞌ con̈ob tiꞌ, ẍi Comam tet naj.

11 Yuxin caw yicta iscab habil ecꞌ naj Pablo yul con̈obCorinto iscuyni anma yin̈ Istzotiꞌ Comam.

12 Yet ayco huneꞌ naj romano, Galión isbi, yahawil yin̈txꞌotxꞌ Acaya, islahtiꞌn̈en isba ebnaj israelita yin̈ tzet walyuten ebnaj naj Pablo. Hac tuꞌ yu yinito ebnaj naj Pabloyul capil. 13Yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Huneꞌ naj tiꞌ chiecꞌ naj akꞌocꞌule tet anmayun̈e yinayoisba anma tet Comam Dios, yaj mach hacaꞌo yalni ley, ẍiebnaj yin̈ naj Pablo tuꞌ.

14Hayet lan̈anxa istzotelcan̈ naj Pablo, yalni naj Galiónhacaꞌ tiꞌ:

—Hex israelita hex tiꞌ, caw mach chꞌelicti heyaw wetanbey tiꞌ, tato ay huno ismachiswalilal iswatxꞌe huneꞌ najtiꞌ, maca tato ay huno ismul naj caw nanxa islowi, waltuꞌ caw chimwabetojan tzet cheyala. 15 Yajaꞌ ta yun̈etzotiꞌ chal naj, yeb xin yu huneꞌ bihe chiyakꞌ binaho naj,yeb yun̈e heley yuxin cheyaco hehowal yin̈ naj, wal xinwatxꞌewe huneꞌ tiꞌ hechuquil. Walinan mach chiwacoinbahan inwatxꞌehan huneꞌ tiꞌ, ẍi naj Galión tet ebnaj.

16 Lahwi yalni naj hacaꞌ tiꞌ, istzumbelaxilti ebnaj tuꞌ yulcapil. 17Wal ebnaj griego ay bey tuꞌ, istzabayo ebnaj najSóstenes, naj ayco yahawilo iscapilla ebnaj Israel. Yoc

Page 82: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 18:18 82 HECHOS 18:23ebnaj ishateno naj bey istiꞌ capil, yaj ton̈e yil naj Galiónhuneꞌ tuꞌ, machi nichꞌano tzet yal naj.

Yet yapni naj Pablo bey Antioquía istzabnico naj isbel yin̈yoxel

18 Caw txꞌiꞌalto tzꞌayic ecꞌ naj Pablo bey Corinto. Lahwituꞌ xin istakꞌlicano naj tet ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comambey tuꞌ yuto istzabico naj isto yin̈ isbel bey yul ismajulSiria. Istopaxo ix Priscila yeb naj Aquila. Yet yapni ebnajbey yul con̈ob Cencrea, yinilo naj Pablo xil iswiꞌ yun̈e yijniisba huneꞌ tzet halbil yu naj tet ComamDios. Lahwi tuꞌ xinyocto ebnaj yul barco. 19Yet yapni ebnaj yul con̈ob Efesoxin, iscancano ix Priscila yeb naj Aquila bey tuꞌ. Octo najPablo yul iscapilla ebnaj Israel, istzabnico naj istzotel yebebnaj cutxanicoj. 20 Caw oc ebnaj yalaꞌ tet naj Pablo tatochicancano naj hayebo tzꞌayicalil xol ebnaj, yaj xin machchisje naj.

21Yet lan̈an istakꞌlicano naj Pablo tuꞌ tet ebnaj, yalni najhacaꞌ tiꞌ:

—Caw yilal chintohan bey Jerusalén yin̈ kꞌin̈. Yaj tachꞌel yin̈ iscꞌul Comam Dios chinecꞌan tecꞌatan̈ hunelxa,ẍicano naj.

Hac tuꞌ xin yu yel naj yul con̈ob Efeso, yocpaxo naj yulbarco.

22 Lahwi tuꞌ yapni naj yul con̈ob Cesarea, istopaxahtonaj yul con̈ob Jerusalén tzotelo yeb ebnaj ayxaco yuliskꞌab Comam Jesús bey tuꞌ. Lahwi yecꞌ naj bey yul con̈obJerusalén tuꞌ, isto naj yul con̈ob Antioquía. 23 Haꞌ beytuꞌ xin ecꞌ naj Pablo huneꞌ tiempohal. Lahwi tuꞌ isto najhunelxa yin̈ isbel. Yecꞌ naj sunil yulaj con̈ob bey yulismajul Galacia yeb yul ismajul Frigia, yiptzencano najebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam Jesucristo.

Yal naj Apolos Istzotiꞌ Comam Dios bey yul con̈ob Efeso

Page 83: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 18:24 83 HECHOS 19:224Ay huneꞌ naj Israel, Apolos isbi, ah con̈ob Alejandría.

Naj Apolos tiꞌ, apni naj yul con̈ob Efeso bay cancano ixPriscila yeb naj Aquila. Caw helan naj istzoteli, yeb cawyohta naj tzet ayayo yul Yum Comam Dios tzꞌibn̈ebilcanoyet payat. 25Cuybilpaxo naj yin̈ cuybanile yin̈ yet ComamJesucristo, yuxin yin̈ caw sunil yanma naj iscuy naj anmayin̈ yet Comam. Waxan̈ca han̈echꞌan cuybanile yal najJuan yin̈ yahbal haꞌ iswiꞌ anma yohta naj. 26 Yet huneloc naj yalaꞌ Istzotiꞌ Comam Dios xol anma yul iscapillaebnaj Israel, yin̈ caw sunil iscꞌul naj yalni naj cuybaniletuꞌ. Yet lahwi yaben ix Priscila yeb naj Aquila cuybanileyakꞌ naj, yinito naj yeb ix naj Apolos tuꞌ yatut. Yoc naj yebix yalnolo yin̈ caw haban yin̈ sunil cuybanile yin̈ ComamJesucristo.

27 Lahwi tuꞌ xin, yoc yin̈ isnabal naj Apolos isto beyismajul Acaya. Yuxin yato ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comambey Efeso tuꞌ huneꞌ carta bay takꞌelaxto naj tet ebnajayxaco yul iskꞌab Comam, yun̈e cꞌul chu ischahlax najbey tuꞌ. Yet yapni naj bey yul ismajul Acaya tuꞌ, yoc najyiptzeno sunil anma xayaco isba yul iskꞌab Comam, yuiscꞌulchꞌanil iscꞌul Comam Dios. 28 Caw wiyom yoc najyalno isyelal tet ebnaj Israel yin̈ sat anma. Chisyenilonaj baytet yin̈ maẍtaj yeco ebnaj tuꞌ, chalni naj ta haꞌ yulYum Comam Dios chala ta haꞌ Comam Jesús, haꞌ CristoCocolomal echmabil yuli.

19Yet aycꞌo naj Pablo bey yul con̈ob Efeso

1Yet ayicꞌo naj Apolos yul con̈ob Corinto, ay yul ismajulAcaya, lan̈an yecꞌpaxo naj Pablo yul ismajul txꞌotxꞌ Asia.Hayet yapni naj Pablo yul con̈ob Efeso yillenayo isba najyeb huntekꞌan ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam bey tuꞌ.2 Iskꞌamben naj Pablo tuꞌ tet ebnaj:

Page 84: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 19:3 84 HECHOS 19:10¿Hechahmi Comam Espíritu Santo yet heyanico heba

yul iskꞌab Comam Jesucristo? ẍi naj tet ebnaj. Istakꞌwican̈ebnaj:

—Machoj, maẍticꞌa bay chijabehan̈ ta ay huneꞌ ComamEspíritu Santo, ẍi ebnaj.

3 Iskꞌambenpaxo naj:—¿Tzet cuybanile ilchalo heyu yet yah haꞌ hewiꞌ? ẍi naj

Pablo tuꞌ. Istakꞌwican̈ ebnaj:—Wal xin, ah haꞌ cowiꞌan̈ hacaꞌ cuybanile yal naj Juan,

ẍi ebnaj.4Yalnipaxo naj Pablo tet ebnaj:—Wal naj Juan yacan̈ naj haꞌ iswiꞌ anma yun̈e isyenilo

anma tato chisna isba yin̈ ismul. Yaj xin yalpaxcano najJuan tuꞌ tet anma tato ay huneꞌxamac tzujan yul yinta naj,yuxin caw yilal yin̈ huneꞌxa naj tuꞌ chaco yanma anma, haꞌton Comam Jesucristo, haꞌ chal naj Juan tuꞌ, ẍi naj Pablo.

5 Hayet yaben ebnaj huneꞌ tzet yal naj Pablo tuꞌ, yah-cano haꞌ iswiꞌ ebnaj yin̈ isbi Comam Jesucristo. 6 Lahwituꞌ yanahto naj Pablo iskꞌab yiban̈ iswiꞌ ebnaj, hac tuꞌyu ischahnicano ebnaj Comam Espíritu Santo. Istzabnicoebnaj istzotel yin̈ nan abxubal, chalni ebnaj Tzotiꞌ chitittet Comam Dios. 7Aymi ebnaj cablahon̈wan̈ yin̈ sunil.

8 Caw oxeb ixahaw yalilto naj Pablo Istzotiꞌ ComamJesucristo yul iscapilla ebnaj Israel bey tuꞌ. Caw xinmachixiw naj yalni Istzotiꞌ Comam. Chiscuyni naj anma yuyoc yul iskꞌab Comam Dios. 9 Yajaꞌ ay huntekꞌan ebnajmach ischah yabeꞌ tzet yal naj Pablo tuꞌ. Yalni ebnaj satasunil anma ta mach cꞌulu huneꞌ cuybanil yet colbanile yin̈Comam Jesucristo. Yuxin el naj Pablo xol ebnaj, yinitonaj ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam tuꞌ bey yescuela huneꞌnaj chiyij Tirano. Haꞌ tuꞌ xin iscuy naj Pablo ebnaj tuꞌ yin̈hunun tzꞌayic 10Cawcabhabil cuywanaj yuxin sunil anmabey yul ismajul Asia aben huneꞌ cuybanil yin̈ Comam

Page 85: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 19:11 85 HECHOS 19:19Jesucristo; anma Israel, yebpaxo anma mach Israeloj, cawsunil anma tuꞌ abencanoj.

Huntekꞌan ebnaj ochen yikꞌalo ischejab naj matzwalil yin̈isbi Comam Jesús

11 Caw isye naj Pablo huntekꞌan nimeta cꞌaybalcꞌule yuyip Comam Dios yin̈ sat anma. 12Wal xin waxan̈ca payuꞌemaca hunuxa xilkꞌape ecꞌlenaxa yin̈ isnimanil naj Pablotuꞌ, chito anma cat yanico yin̈ isyawub cat iscawxican̈anma tuꞌ. Aypaxo anma chꞌelcano ischejab naj matzwalilyin̈.

13Aypaxo xin huntekꞌan ebnaj Israel chiecꞌ bey tuꞌ chielischejab naj matzwalil yin̈ anma yu ebnaj. Yakꞌlen ebnajyawten isbi Comam Jesús yu yinilo ischejab naj matzwalilyin̈ anma. Yalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Yin̈ isbi naj Jesús, naj chiecꞌ naj Pablo yalacꞌo istzotiꞌ,chijalan̈ elan̈wej, ẍi ebnaj. 14Hac tuꞌ yute hujwan̈ iscꞌaholhuneꞌ naj Israel chiyij Esceva, yahawil yeco yin̈ ebnajsacerdote Israel. 15 Yajaꞌ yet hunel yakꞌle ebnaj yiniloischejab naj matzwalil yin̈ huneꞌ naj, istakꞌwican̈ ischejabnaj matzwalil tuꞌ tet ebnaj:

—Naj Jesús cheyal tiꞌ, cawwohtajan naj, cawwohtapax-ojan naj Pablo. Walex hex tiꞌ xin, ¿mac anmahilex? ẍiischejab naj matzwalil tuꞌ tet ebnaj.

16 Haꞌ naj bay ayco ischejab naj matzwalil tuꞌ xin, titlemna naj yiban̈ ebnaj, isyukꞌlaxayo ebnaj yu naj yin̈sunil yip, caw xin oc islahwilal isnimanil ebnaj. Tꞌilanxaebnaj yet yelcan̈ tet naj ischejab naj matzwalil tuꞌ. 17 Yetyaben anma ah Efeso iskꞌumal yin̈ tzet yu tuꞌ, anma Israelyebpaxoj anma mach Israeloj caw xiwcan̈ anma. Hac tuꞌxin yu yahcan̈ isbina isbi Comam Jesucristo xol anma.

18Caw ay anma chabilxa Comam Jesucristo yu apni beytuꞌ, yichico yalnahti anma sunilal istxꞌojal xa-le-iswatxꞌeyet yalan̈tocanoj. 19 Yebpaxo xin ay huntekꞌan ebnaj

Page 86: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 19:20 86 HECHOS 19:27ahbelomticꞌa, initi islibro chiyakꞌbaln̈e yet chitxumli tuꞌ,isn̈usnicanto ebnaj teꞌ yul kꞌaꞌ yin̈ sat sunil anma. Hayetyillaxi hanta istohol teꞌ libro tzꞌato tuꞌ, aymi cincuentamilmelyu naba platan̈e. 20Hac tuꞌ xin yu ispujnacan̈ IstzotiꞌComam Jesucristo Jahawil, isyenicanilo yip Comam xolanma.

21 Yet lahwi yuni huntekꞌan tuꞌ xin, yoc yin̈ isnabal najPablo isto yul ismajul Macedonia yeb yul ismajul Acaya,yebpaxo yul con̈ob Jerusalén. Yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Chilahwi intocꞌojan bey Jerusalén tuꞌ, caw yilal into-han yul con̈ob Roma, ẍi naj.

22Yuxin ischejto naj cawan̈ ebnaj yet munlawomal beyismajul Macedonia; haꞌ ton naj Timoteo yeb naj Erasto.Wal naj Pablo tuꞌ xin, cancano naj hayebxa ixahaw beyismajul Asia tuꞌ.

Yet yah wejla anma ay yul con̈ob Efeso23 Yin̈ huneꞌ tiempohal tuꞌ, ah wejla anma howal

yin̈ cuybanil yet colbanile yin̈ Comam Jesús bey Efeso.24 Yuto ay huneꞌ naj chiyij Demetrio, chacꞌom plata naj,chiswatxꞌe naj yechel yatut huneꞌ istioẍ anma chiyij Di-ana. Caw hantan̈e melyu chikꞌ naj yeb ebnaj chimunla yin̈huneꞌ munil tuꞌ. 25Wal xin iscutxbayo naj sunil ebnaj is-munlawom yeb huntekꞌanxa ebnaj chichacꞌni chꞌen plata,yalni naj tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Wal tinan̈ hex wet munlawomal, caw heyohtaj tacaw ay melyu chijikꞌ yin̈ huneꞌ comunil tiꞌ. 26 Yaj cawcheyila cat heyabenpaxo tzet lan̈an yalni naj Pablo. Tolabhuntekꞌan tioẍ watxꞌebil yu anma, caw mach diosoj. Cawxin hantaxa anma lan̈an yanico yanma yin̈ tzet chal naj.Maẍn̈etaj bey Efeso tiꞌ, wal xin caw hantaxa anma aycoyinta naj bey sunil ismajul Asia tiꞌ. 27 Caw xin ay ismayistan̈ilo huneꞌ cotxon̈ tiꞌ, yeb ay ismay matxa yelapnochꞌeloco huneꞌ yatut cotioẍ Diana yul sat anma, yebpaxo

Page 87: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 19:28 87 HECHOS 19:35chꞌelo ispixan cotioẍ Diana tiꞌ, huneꞌ caw ay yelapnoyul sat anma ay yul ismajul Asia tiꞌ yeb sunil yul satyiban̈kꞌinal, ẍi naj tet ebnaj tuꞌ.

28Hayet yaben ebnaj huntekꞌan tiꞌ, caw titcano ishowalebnaj sicꞌlebil. Yah yaw ebnaj yin̈ caw ip, yalni ebnaj:

—Caw aycano yelapno ix cotioẍ Diana han̈on̈ ayon̈ yulcon̈ob Efeso tiꞌ, ẍi ebnaj.

29 Hac tuꞌ xin caw tit ishowal ebnaj, yah wejna anmasunil yul con̈ob tuꞌ. Istzabnayo ebnaj huneꞌ naj juẍtachiyij Gayo yeb huneꞌxa naj juẍta chiyij Aristarco. Haꞌcawan̈ ebnaj tiꞌ yul ismajulMacedonia tit ebnaj yinta juẍtaPablo. Yet istzablaxayo ebnaj tuꞌ, ishatxlaxto ebnaj yulhuneꞌ niman salón. 30 Yoche naj Pablo ocoto tzotelo sataanma tuꞌ, yaj mach chisje ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comamta chꞌocto naj. 31 Aypaxo haywan̈ ebnaj ayco yahawil yulismajul Asia tuꞌ, yamigo isba ebnaj yeb naj Pablo, haꞌ ebnajanito ischejab tet naj Pablo ta mach chꞌocto naj isyeb isbabey huneꞌ salón tuꞌ.

32 Haꞌ anma cutxanico tuꞌ toxan̈e chiwejchahi, nanan-taxan̈e chal anma yet chiawi yin̈ caw ip. Ecꞌbal yicta ebnajxol anma tuꞌ mach yohtajo tzet yin̈ yuxin iscutxbaco isba.

33 Yajaꞌ xol anma tuꞌ ayco huneꞌ naj chiyij Alejandro,tenlaxicto naj sata sunil anma yu ebnaj yet Israelal. Lahwituꞌ xin, isyeni naj yu iskꞌab tet anma tato chislin̈ba yelyaw yu yoche naj yalaꞌ tet ebnaj tamach yuho ebnaj Israelyuxin ay huneꞌ howal tuꞌ. 34 Yet yilni anma tato israelitanaj, yahwejla anma yel yaw. Aymi cab orahil el yaw anma,chalni hacaꞌ tiꞌ:

—Caw aycano yelapno ye ix Diana, cotioẍ han̈on̈ Efesohon̈ tiꞌ, ẍi ebnaj.

35Haxa naj tzꞌiblom yul con̈ob tuꞌ, lin̈ban yel yaw anma,yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

Page 88: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 19:36 88 HECHOS 20:3—Hex wet con̈ob, sunil anma ohtan̈e tato han̈on̈ ayon̈

yul con̈ob Efeso tiꞌ, han̈on̈ ay jip jalni tzet wal yuni yatutix cotioẍ Diana, yeb huneꞌ yechel ix titna yul satcan̈.36 Machi hunu mac chiyu yalni tato lekꞌtiꞌal ye huneꞌchiwaltiꞌan, yuxin bejwe yel heyaw. Nawe heba yin̈ tzetchewatxꞌe haxinwal machi huno istxꞌojal cheyiti teyiban̈.37 Yuto haꞌ ebnaj maxeyiti tiꞌ, machi huno tzet xayelkꞌaebnaj yul yatut ix codiosal tiꞌ, machipaxo huno ebnaj tiꞌbuchwa yin̈ ix. 38 Tato chiyoche naj Demetrio tiꞌ yebxin huntekꞌanxa ebnaj chacꞌom plata tiꞌ yichecan̈ howalyin̈ hunu maca, chu isto ebnaj iskꞌanaꞌ tet naj juez, catiswatxꞌenayo ebnaj hacaꞌ chal yanma ebnaj. 39Ta ayto tzetcheyoche hewatxꞌeꞌ, halwe tet ebnaj yahaw con̈ob, catislahtiꞌn̈elaxi, cat iswatxꞌencano ebnaj sata sunil anma.40 Yuto hacaꞌ mayu tiꞌ, aytaxca tzet chisnacan̈ ebnaj ahRoma jin̈, lan̈antaxca copaqꞌuico yin̈ ebnaj, yalni. ¿Tzetye huntekꞌan anma lan̈an iswejcha tiꞌ? ta ẍi ebnaj. ¿Tzetchijute cotakꞌwi heyalni? Hacaꞌ tuꞌ matxa chu cocolnicoba, ẍi naj tzꞌiblom tuꞌ tet anma.

41 Yet lahwi yalni naj huntekꞌan tiꞌ xin, istakꞌli naj tetanma tuꞌ, ispaxto anma sunil.

20Yet yecꞌ naj Pablo bey Macedonia yebpaxo bey Grecia yin̈

iscayel1 Lahwi islin̈i huneꞌ howal tuꞌ, yawten naj Pablo ebnaj

ayxaco yul iskꞌab Comam yu yiptzencano naj ebnaj. Is-takꞌlicano naj tet ebnaj, islakꞌlenpaxo isba ebnaj, isto najPablo tuꞌ yul ismajul Macedonia. 2 Caw sunil yulajlahuntekꞌan con̈ob tuꞌ ecꞌ naj, yakꞌaco yip yanma ebnajayxaco yul iskꞌab Comam yu tzotiꞌ chal naj. Lahwi tuꞌ xin,yapni naj yul ismajul Grecia. 3 Haꞌ bey tuꞌ ecꞌ naj oxebixahaw. Lan̈anxa xin yoc naj yul huneꞌ teꞌ barco chito

Page 89: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 20:4 89 HECHOS 20:11bey ismajul Siria, yet yabenilo naj tato txꞌoj chisna ebnajIsrael yin̈ naj. Yu huneꞌ tuꞌ, oc yin̈ isnabal naj ismeltzohi,yecꞌpaxo naj yul ismajul Macedonia hunelxa.

4 Ay xin huntekꞌan ebnaj juẍta to yinta naj Pablo; haꞌton naj Sópater ah Berea, yeb naj Aristarco, yeb najSegundo ah Tesalónica, yeb naj Gayo ah Derbe, yeb najTimoteo, yebpaxo cawan̈ ebnaj ay bey Asia, naj Tíquicoyeb naj Trófimo. 5Haꞌ ton ebnaj juẍta tiꞌ babito cosatajan̈,con̈yechmanan̈ ebnaj bey yul con̈ob Troas. 6 Walon̈an̈xin, yet islahwicano kꞌin̈ yet chiwahlax ixim pan machiyan̈al, jocan̈ yul huneꞌ teꞌ barco yul con̈ob Filipos, yin̈xaishoweb tzꞌayic japnihan̈ iscꞌatan̈ ebnaj yul con̈ob Troas,cocancanojan̈ hujeb tzꞌayic bey tuꞌ.

Hulcan̈ iscꞌul naj Eutico yu naj Pablo bey Troas7 Hayet babel tzꞌayic yin̈ semana, cocutxban cobahan̈

yeb ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comam cowahnihan̈ iximpan yu conanitijan̈ iscamical Comam Jesucristo. Yoc najPablo iscuywa yin̈ Istzotiꞌ Comam Dios; yaj yu caw yilalisto naj yin̈ isbel yin̈ hunxa tzꞌayic, yuxin caw nimajalyute naj yoj cuybanile tuꞌ, yapnicano yin̈ chuman akꞌbal.8 Cutxanon̈icojan̈ yul huneꞌ cuarto nahat yecan̈ bay cawtzetcꞌa chꞌen lampara caj kꞌaꞌ yin̈. 9 Ay xin huneꞌ najtzeh, Eutico isbi, tzꞌon̈an yul wentana; yaj yu caw nimajalyute naj Pablo yoj cuybanile, yuxin tit iswayan̈ naj. Haxayet caw chiway naj tuꞌ xin, istitcꞌay naj yin̈ yox piso tuꞌ.Camomxa naj xin yet yilaxcan̈ naj. 10Yuxin ayti naj Pablotuꞌ yay pajno naj yiban̈ naj tzeh tuꞌ, yoc lakꞌno naj yin̈ naj,yalni naj tet ebnaj juẍta tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

—Mach chexxiwi, itzitz naj, ẍi naj.11 Lahwi tuꞌ xin yahpaxto naj Pablo yul cuarto hunelxa.

Iskꞌaxponayo naj ixim pan yu conanitijan̈ iscamical Co-mam, cowahnihan̈ ixim cosunilan̈. Istzabnipaxico naj

Page 90: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 20:12 90 HECHOS 20:22Pablo yalni cuybanile tuꞌ hunelxa masanto yet issajbiloj.Lahwi tuꞌ xin, isto naj. 12 Wal naj tzeh titcꞌay tuꞌ xin;hulcan̈ iscꞌul naj, yilaxto naj yatut. Caw occano tzalahilalyin̈ ebnaj juẍtaj tuꞌ.

Yet jelan̈ yul con̈ob Troas japnihan̈ yul con̈ob Mileto13 Walon̈an̈ con̈babitojan̈, jocan̈ yul huneꞌ teꞌ barco

chꞌapni bey con̈ob Asón, haꞌ tuꞌ xin jechmahan̈ naj Pabloyuto hacticꞌa tuꞌ jute jalnihan̈, wal naj Pablo tuꞌ belwitonaj yu yoj. 14Hayet yapni naj Pablo bey Asón, yoc naj yulbarco jintajan̈ cotohan̈ yul con̈ob Mitilene. 15 Lahwi tuꞌxin jelpaxojan̈ bey tuꞌ, yin̈ huneꞌ tzꞌayic tuꞌ xin con̈ecꞌan̈iscawil con̈ob Quío. Haxa yet hunxa tzꞌayic japnihan̈bey con̈ob Samos, haxapaxo yin̈ hunxa tzꞌayic xin, japni-canojan̈ bey con̈ob Mileto. 16 Yajaꞌ yal naj Pablo ta behjecꞌan̈ bey Efeso yun̈e mach caw chꞌecꞌ tiempo jiban̈an̈ yulismajul Asia tuꞌ, haxinwal haꞌ bey con̈ob Jerusalén ayon̈an̈yet chꞌayilo kꞌin̈ Pentecostés, tato caw chiyuhi.

Yet istakꞌli naj Pablo tet ebnaj anciano ah con̈ob Efeso17Hayet ayon̈an̈ yul con̈ob Mileto tuꞌ, yanito naj Pablo

yawtemal ebnaj anciano xol ebnaj juẍta ay yul con̈obEfeso. 18Hayet yapni ebnaj xin, yalni naj tet ebnaj:

—Hex tiꞌ caw heyohta tzet yu wecꞌan texol, yeb tzet yuinmunlahan yettaxticꞌa wulicꞌojan bey Asia tiꞌ. 19Sunilbaltiempo yet wecꞌan texol, caw chewchotan̈e wute inbahanyin̈ ismunil Comam Dios. Caw quinokꞌan yu isyaꞌtajilhul wiban̈an, yu tzet iswatxꞌe ebnaj Israel win̈an. 20 Yajmaẍticꞌa inbejan walnicꞌojan cuybanile caw colwa teyin̈,incuywapaxojan xol anma, yeb xin yulajla heyatut.

21 Waxan̈ca Israel maca mach Israeloj, lahan yu int-zotelan tet. Walnihan tato yilal isbejnicano istxꞌojalchiswatxꞌe, cat yanico isba yul iskꞌab Comam JesucristoJahawil. 22Wal tinan̈ xin, chintohan bey con̈ob Jerusalén

Page 91: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 20:23 91 HECHOS 20:32yuto hac tuꞌ yalni Comam Espíritu Santo wetan; yaj cawmach wohtajojan tzet chihul wiban̈an bey tuꞌ. 23 Cawcachann̈e wohtajan tato hayet chinapnihan yul hununcon̈ob, chiyalni Comam Espíritu Santo wetan tato chihulisyaꞌtajil wiban̈an, cat walaxictojan yul preso. 24 Yajaꞌmachi hunu tiꞌ caw chiꞌakꞌni cabconocan̈ wanmahan;waxan̈ca chincaman caw matzet chal incꞌulan. Tan̈ecꞌuxan ay inicojan yin̈ tzalahilal yet chilahwicano inmu-niltiꞌan, huneꞌ akꞌbil wetan yu Comam Jesucristo Jahawil,huneꞌ inmunilan walnicojan Tzotiꞌ cꞌul yet colbanile yuiscꞌulchꞌanil iscꞌul Comam.

25 Caw quinecꞌan walaꞌcojan texol yin̈ tzet chu heyocyul iskꞌab Comam Dios. Tinan̈ xin, wohtajan tato matxabakꞌinal chinheyilan hunelxa. 26 Yuxin chiwalan teyettatomaẍtajinan ay inmulan ta ayhunujex cheyetatoheba.27 Caw sunil wanmahan walicojan Istzotiꞌ Comam Diosteyet. Machi xin hunu tzet ye tuꞌ webahan yin̈ hesat.

28 Wal xin caw cheyil heba, cat xin heyaꞌiln̈en ebnajayxaco yul iskꞌab ComamDios, yuto haꞌ teyet yakꞌ ComamEspíritu Santo huneꞌmunil yin̈ heyaꞌiln̈en ebnaj juẍtaj yebebix janab ayxaco yul iskꞌab Comam, huntekꞌanmac islokꞌComam Jesucristo yu ischiqꞌuil yet iscami. 29Wal xin cawwohtajan tato hayet chintocanotiꞌan chihul huntekꞌanxaebnaj chiꞌanico pohlebahil texol, hacaꞌ chiyute noꞌ oj yetchꞌocto noꞌ yulaj ispeyabil noꞌ meꞌ cat ispujnacanto noꞌ.30Texolticꞌa tiꞌ xin chiꞌaho huntekꞌanxa ebnaj, chihalnicꞌolektiꞌal yun̈e yoc tzujnu mac chabilxa Comam yul yanmayinta ebnaj yalni. 31 Caw cheyil heba xin; nawetij tatoyin̈ oxeb habil, hunun tzꞌayic yeb hunun akꞌbal, cawquexwiptzenan hununex, ay tiempo caw quinokꞌan yetwalnihan teyet.

32Wal tinan̈ xin hex wuẍtaj, caw chexwaben̈ecantojanyul iskꞌab Comam Dios, yeb xin yin̈ iscꞌulchꞌanil Istzotiꞌ

Page 92: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 20:33 92 HECHOS 21:3Comam, yuto ay yip Comamquexyakꞌni chꞌibo yin̈ Istzotiꞌ,cat yakꞌnipaxo Comamhuneꞌ tzet halbilcano tet sunil macsicꞌbilxalo yu Comam.

33Wal intiꞌan, maẍticꞌa wochehan wikꞌalojan hunu tzetye tuꞌ teyet, machi melyu, machipaxo xilkꞌape inkꞌanantet hunu maca. 34 Wal xin, caw heyohtaj tato caw quin-munlahan yun̈e wikꞌnihan tzet chꞌocnico wuhan yeb xinyin̈ tzet chꞌocnico yu ebnaj tzujan wintajan. 35 Yebilxawuhan teyet ta hac tuꞌ chu comunlahi, cat cocolwa yin̈anma matzet aya. Caw xin yilal conaniti tzet yalcanoComam Jesús, yet yalni Comam hacaꞌ tiꞌ: “Ecꞌna caw cꞌulyet anma chiꞌakꞌni sata anma chichahni,” ẍi Comam, ẍi najPablo.

36 Yet yalnicano naj Pablo huneꞌ tuꞌ, yay jahno naj yebebnaj anciano tuꞌ, istxahli ebnaj tet Comam. 37Sunil ebnajjuẍta tuꞌ okꞌi, islakꞌlencano isba ebnaj yeb naj Pablo tuꞌ,istzꞌohnipaxo ebnaj iskꞌotx naj. 38 Caw occano biscꞌulalyin̈ yanma ebnaj yuto yal naj Pablo tato matxa bakꞌinchiyil ebnaj yin̈ naj hunelxa. Lahwi tuꞌ xin, isto ebnajyakꞌnocano naj Pablo bay chꞌoc naj yul teꞌ barco.

21Yet isto naj Pablo bey Jerusalén

1Hayet janicanojan̈ ebnaj juẍta tuꞌ xin, jocan̈ yul huneꞌteꞌ barco, wiyom cotohan̈ bey yul ismajul huneꞌ isla,*Cos isbi. Haxa yet hunxa tzꞌayic xin japnihan̈ bey yulismajul Rodas. Lahwi tuꞌ xin japnipaxojan̈ bey con̈obPátara. 2Haꞌ bey Pátara tuꞌ xin chaloyo huneꞌ barco juhan̈chito bey yul ismajul Fenicia, hac tuꞌ xin yu jocan̈ yul teꞌcotohan̈ xin. 3Hayet ayon̈icojan̈ yul teꞌ barco tuꞌ, jilnihan̈iscancano txꞌotxꞌ Chipre ayayo xol haꞌ mar yin̈ comecan̈.* 21:1 Haꞌ ton txꞌotxꞌ niẍte txꞌotxꞌ ayayto xol haꞌ mar

Page 93: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 21:4 93 HECHOS 21:11Wal teꞌ barco tuꞌ xin, ecꞌ teꞌ bey ismajul Siria yakꞌaꞌcanohuntekꞌan ijatz bey yul huneꞌ con̈ob chiyij Tiro, yuxinhaꞌ tuꞌ con̈canan̈. 4 Haꞌ bey tuꞌ xin jilayo cobahan̈ yebhuntekꞌan ebnaj juẍtaj. Caw xin hujeb tzꞌayic con̈ecꞌan̈iscꞌatan̈ ebnaj.

Yalni ebnaj tet naj Pablo ta mach chito naj beyJerusalén, yuto hac tuꞌ yu yalni Comam Espíritu Santo tetebnaj. 5Yajaꞌ yet yecꞌto hujeb tzꞌayic tuꞌ xin, jelan̈ bey tuꞌ.Sunil ebnaj juẍtaj yeb yixal yeb yuninal hul con̈anocano-jan̈ istxam con̈ob bey istiꞌ haꞌ mar, haꞌ tuꞌ xin con̈ayjahnojan̈ cotxahlihan̈ tet Comam Dios. 6 Colakꞌlenayocobahan̈ cotakꞌlicanojan̈ jetan̈ hununon̈an̈, lahwi tuꞌ xinjahcantojan̈ yul teꞌ barco, ispaxcanto ebnaj juẍta tuꞌ yatut.

7 Jelan̈ yul con̈ob Tiro, japnihan̈ yul con̈ob Tolemaida.Haꞌ bey tuꞌ xin con̈elcanojan̈ yul teꞌ barco, cokꞌambehan̈hanicꞌ ye ebnaj juẍta sunil. Cocancanojan̈ iscꞌatan̈ ebnajhuneꞌ tzꞌayic. 8 Haxa yet hunxa tzꞌayic xin jelan̈ yeb najPablo bey tuꞌ, japnihan̈ yul con̈ob Cesarea, cotohan̈ yatutnaj Felipe, naj chihalnicꞌo Istzotiꞌ Comam Jesucristo, najoclena diáconohal xol ebnaj hujwan̈ yul con̈ob Jerusalén,haꞌ bey tuꞌ xin con̈cancanojan̈ iscꞌatan̈ naj. 9Wal naj Felipetuꞌ xin, ay can̈wan̈ iscutzꞌin naj maẍto yichamil, haꞌ ebixtiꞌ xin chihalni cuybanile chischah tet Comam Dios.

10Hayet ayxana japnihan̈ bey tuꞌ, yapni huneꞌ naj chiyijAgabo cocꞌatan̈an̈, tit naj yul ismajul Judea. Naj tiꞌ,chiyalpaxo naj tzotiꞌ chischah tet Comam Dios. 11 Hayetyapni naj con̈istucleꞌan̈ tuꞌ, yinilo naj istxꞌambal naj Pabloyin̈ yictaj, iscꞌalnayo naj yoj yeb iskꞌab yu huneꞌ txꞌambaletuꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Comam Espíritu Santo chihalni tato yul con̈obJerusalén, hac tiꞌ chiyub iscꞌallaxayo naj yahaw huneꞌtxꞌambale tiꞌ yu ebnaj Israel, cat yalaxico naj yul iskꞌabebnaj mach Israeloj, ẍi Comam wetan, ẍi naj.

Page 94: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 21:12 94 HECHOS 21:2012 Hayet jabenan̈ yeb ebnaj ay bey Cesarea yin̈ tzet yal

naj tuꞌ, jocan̈ jalnojan̈ tet naj Pablo tato mach chito najbey Jerusalén. 13Yaj xin takꞌwi naj Pablo:

—¿Tzet yin̈ yuxin chexokꞌi, cat heyanico biscꞌulal yin̈wanmahan? Wal intiꞌan caw hinaninan, waxan̈ca chinis-cꞌalbahan ebnaj, walca xin chinmakꞌlaxpaxo camojan yulcon̈ob Jerusalén, yaj yu walnicꞌojan Istzotiꞌ Comam Jesu-cristo Jahawil, ẍi naj Pablo jetan̈.

14Yaj yumach chiꞌay iscꞌul naj juhan̈, yuxin jalan̈ tet najhacaꞌ tiꞌ:

—Yubojab hacaꞌ tzet choche iscꞌul Comam Dios tawin̈,con̈chihan̈.

15 Lahwi yecꞌayo hayeb tzꞌayic cowatxꞌenayo jetan̈,cotohan̈ yul con̈ob Jerusalén. 16 Ay xin huntekꞌan ebnajjuẍta ay bey con̈ob Cesarea topaxo jintajan̈. Japnihan̈bey yatut naj Mnasón, huneꞌ naj tiꞌ ah Chipre naj. Payxaxin oc naj yul iskꞌab Comam. Haꞌ iscꞌatan̈ naj tuꞌ xincon̈cancanojan̈ wayoj.

Yet isto naj Pablo istucleno naj Jacobo17Hayet japnihan̈ yul con̈ob Jerusalén, caw tzalahilal yu

con̈ischahnihan̈ ebnaj juẍtaj yin̈ Comam.18 Haxa hunxa tzꞌayic xin cotohan̈ yeb naj Pablo, co-

tuclenojan̈ naj Jacobo. Caw xin cutxanico ebnaj juẍtaanciano yet japnihan̈ bey tuꞌ. 19 Iskꞌamben naj Pablo tuꞌhanicꞌ ye iscꞌul ebnaj. Lahwi tuꞌ xin yoc naj yalno yin̈hununtajil yin̈ tzettaj iscꞌulal iswatxꞌe Comam Dios xolebnaj mach Israeloj yu ismunil naj Pablo tuꞌ.

20Hayet yaben ebnaj tuꞌ xin, yakꞌni tzalaho yanma yin̈Comam Dios. Lahwi tuꞌ xin yalni ebnaj tet naj Pablo hacaꞌtiꞌ:

—Caw cꞌul wuẍtaj, yajaꞌ hawohtaj tato caw yin̈xa is-milal ebnaj jet Israel tiꞌ xayaco isba yul iskꞌab ComamJesucristo, yajaꞌ sunil ebnaj chihalni ta caw yilal coyijen

Page 95: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 21:21 95 HECHOS 21:26isley naj Moisés. 21 Yabe ebnaj iskꞌumal tato yet chaẍecꞌhacuyno anma Israel pujanto xol anma mach Israeloj,tolab chawala tato matxa yechtoho chisyije ebnaj tzetchal isley naj Moisés, yeb xin ta matxa yilalo chꞌakꞌlaxcircuncidar niẍte iscꞌahol ebnaj, mach yilalopaxo isyijelaxcobeybal, han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, hawalni. 22 ¿Tzet xinwal juten huneꞌ tiꞌ? Wal tinan̈ caw chiabelaxiloj tatoayachxacꞌo bey tiꞌ.

23Tinan̈ xin yije huntekꞌan chijaltiꞌan̈, coxol tiꞌ ayxacꞌocan̈wan̈ ebnaj caw yilal isyijen huneꞌ tzet halbilxa yu.24 Ito ebnaj tawintaj, cat heto hesajn̈eno heba hacaꞌ yalniisley naj Moisés, cat xin hatohlan sunil tzet chocnico yuebnaj, lahwi tuꞌ xin, cat yakꞌni elo ebnaj xil iswiꞌ. Hac tuꞌxin chu istxumnilo sunil anma tato lekꞌtiꞌal sunil chihallaxtawin̈ tuꞌ, walxinto chayepaxo yilaꞌ anma tato chayijeisley naj Moisés.

25Wal ebnaj mach Israeloj, ebnaj xachahni Comam yulyanma, xajaltojan̈ yin̈ huneꞌ teꞌ carta tet ebnaj ta machyechto chisyije ebnaj huneꞌ tiꞌ, cachann̈e huntekꞌan cuy-banile chihalni hacaꞌtiꞌ. Mach chiscꞌux ebnaj chibe hal-tebilxa yin̈ xahanbalil tet tioẍ, yeb xin mach chislo ebnajnoꞌ chicꞌ, yebpaxomach chub iscꞌuxuꞌ ebnaj ischibehal nonokꞌ chishojtxꞌan̈e isba, maca ton̈e chiwokꞌlaxilo isnukꞌ.Mach chiixli ebnaj winaj, mach chiwinajlipaxo ebix ix.Hac tuꞌ jute jalnitojan̈ yin̈ cocartatuꞌan̈.

Yet istzablaxayo naj Pablo yul yatut Comam Dios26Hac tuꞌ xin yu yilaxto ebnaj can̈wan̈ tuꞌ yu naj Pablo.

Haxa yet hunxa tzꞌayic xin, issajn̈en isba naj yeb ebnaj,hacaꞌ yalni isley naj Moisés. Lahwi tuꞌ xin, yocto naj yulyatut Comam Dios yu yalni naj bakꞌin chilahwi isyijenebnaj huneꞌ haltebilcano yu tet Comam Dios, yeb xin tzettzꞌayical chiyakꞌ hunun ebnaj isxahanbal tet Comam.

Page 96: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 21:27 96 HECHOS 21:3327 Yajaꞌ yet lan̈anxa islahwi hujeb tzꞌayic xin, ay

huntekꞌan ebnaj Israel ay yul ismajul Asia, ilni naj Pabloyul yatut Comam tuꞌ, yoc ebnaj akꞌocꞌule tet sunil anma,hac tuꞌ xin yu yah wejla anma yin̈ naj Pablo, isto lemnaebnaj istzabnoyo naj. 28 Yah yaw ebnaj yin̈ caw ip hacaꞌtiꞌ:

—¡Hex wet con̈ob Israel, colwahan̈we jin̈an̈! Haꞌ huneꞌnaj tiꞌ chꞌecꞌ cuywal yin̈ anma yulajla con̈ob. Chalni najta matzet chꞌocnico cocon̈ob Israel tiꞌ, yeb xin chal najta matzet chꞌocnico isley naj Moisés, yeb xin caw txꞌojistzotelpaxo naj yin̈ yatut Comam Dios tiꞌ. Wal tinan̈xin, mayicto naj huntekꞌan ebnaj griego yul yatut Comamtiꞌ, yuxin lan̈an yetaxto yatut Comam caw sajcano tiꞌ, ẍiebnaj. 29 Hac tuꞌ yute yalni ebnaj yuto yil ebnaj yecꞌnaj Pablo yet yalan̈tocano yeb naj Trófimo yul con̈obJerusalén; naj tiꞌ ah con̈ob Efeso naj. Haꞌ yute isnani ebnajto yicto naj Pablo huneꞌ najmach Israelo yul yatut ComamDios, yaj machoj.

30 Caw sunil anma ay yul con̈ob tuꞌ ah wejnahi. Istitebnaj yin̈ an̈e, istzabnoyo ebnaj naj Pablo tuꞌ, ishatxniltiebnaj naj yul yatut Comam Dios. Caw yin̈ an̈e xin pebal-axcano ispultahil yatut Comam tuꞌ.

31 Caw lan̈anxa iscam naj yu ebnaj, yet yapni huneꞌtzotiꞌ tet naj comandante, yahawil yeco yin̈ ebnaj soldadoah Roma tato caw sunil anma ay yul con̈ob Jerusalén ahwejnahi. 32 Hac tuꞌ xin yu iscutxbanico naj comandantetuꞌ ebnaj soldado yeb huntekꞌan ebnaj oficiales, isto ebnajyin̈ an̈e yilno bay chiwejcha anma tuꞌ. Hayet yilni anmanaj comandante yeb issoldado, isbejni ebnaj ismakꞌni najPablo tuꞌ. 33 Ishitzico naj comandante iscꞌatan̈ naj Pablo,istzabnayo naj naj Pablo tuꞌ. Yalni naj tato chicꞌallaxayonaj yu cabeb chꞌen cadena. Lahwi tuꞌ xin yoc naj coman-dante iskꞌamben tet anma:

Page 97: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 21:34 97 HECHOS 21:40—¿Mac najil huneꞌ tiꞌ? ¿Tzet masmuln̈e naj? ẍi naj tet

anma tuꞌ.34 Wal anma tuꞌ xin, nanantaxan̈e chiyala. Matxaticꞌa

chiyu yaben naj comandante tzet chiyal anma tuꞌ isyayiltoxan̈e chiwejchahi. Lahwi tuꞌ, yalni naj tet ebnaj soldadota chiꞌilaxto naj Pablo yul cuartel. 35 Hayet yapni ebnajyeb naj Pablo tuꞌ yin̈ iskꞌochal cuartel, isbatxnahto ebnajsoldado naj Pablo, yuto caw aytoco ishowal anma yin̈naj. 36Sunil anma tzujan yinta ebnaj, toxan̈e chiwejchahi,chiyalnipaxo anma yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ:

—Makꞌbil iscam naj tinan̈, ẍixan̈e anma tuꞌ.Yet iscolni isba naj Pablo yin̈ sat anma

37 Yet lan̈anxa yanicto ebnaj naj Pablo tuꞌ yul cuartel,yalni naj tet naj comandante, yahawil ebnaj soldado tuꞌ:

—¿Chimyu intzotelninojan tawet? ẍi naj.Yalni naj comandante tuꞌ:—¿Chimyuhawalni abxubal griego? ẍi naj. 38Yalnipaxo

naj:—¿Machmi taj ach tiꞌ naj ay bey Egipto, naj anico howal

yin̈ naj jahaw yet tolto tiꞌ, naj cutxbanayo can̈ebmil ebnajpotxꞌom anma yinito naj ebnaj bey txꞌotxꞌ desierto? ẍinaj.

39 Istakꞌwican̈ naj Pablo tuꞌ:—Hanintiꞌan Israel inan. Yul con̈ob Tarso quinpitzcꞌa-

han, huneꞌ con̈ob caw niman yelapno yul ismajul Cilicia.Wal tinan̈ xin ta chaje chintzotelninojan tet anma tiꞌ, ẍinaj tet naj comandante tuꞌ.

40Yalni naj comandante hacaꞌ tiꞌ:—Cꞌulticꞌa, chisje hatzoteli, ẍi naj. Yah lin̈no naj yiban̈

iskꞌochal cuartel tuꞌ, isyenican̈ naj iskꞌab yun̈e matxachitzotel anma. Haxa yet matxa hunu mac chitzoteli yocnaj tzotelo yul abxubal hebreo, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

Page 98: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 22:1 98 HECHOS 22:822

1 —Hex wet con̈ob, yeb hex iswiꞌehal yin̈ cocon̈ob tiꞌ,abewe nino tzet chiwalan incolbanilojan.

2 Hayet yaben anma tato yin̈ yabxubal ebnaj Israelchitzotel naj, isbejni ebnaj yel yaw, matxa hunu mactzoteli. Yalni naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

3 —Hanintiꞌan Israel inan, quinpitzcꞌahan yul con̈obTarso ay yul ismajul Cilicia, yajaꞌ quinchꞌibcan̈an yulcon̈ob Jerusalén tiꞌ. Haꞌ xin naj Gamaliel quincuynihanhacaꞌticꞌa isley ebnaj ichamta jichmam. Yuxin yin̈ sunilwanmahan inyijenan isley ComamDios hacaꞌticꞌa cheyutehex tiꞌ tinan̈. 4 Yet yalan̈tocanoj caw ecꞌyaꞌ yanma anmachihalnicꞌo huneꞌ acꞌ cuybanile tiꞌ wuhan. Ay bay inpotxꞌ-camojan anma tuꞌ, ay bay intzabayojan ebnaj winaj yebebix ix winitojan yul teꞌ preso. 5 Yajaꞌ naj yahawil ebnajsacerdote, yeb xin sunil ebnaj iswiꞌehal con̈ob yin̈ lahtiꞌxol ebnaj Israel, caw testigo ebnaj yin̈ huneꞌ tuꞌ yuto haꞌebnaj akꞌni huntekꞌan carta wetan yu winitojan tet ebnajjet con̈ob ay yul con̈ob Damasco. Intohan bey tuꞌ xin,yun̈e insaynayojan ebnaj xachahnayto Comam Jesucristoyul yanma, winitijan ebnaj bey yul con̈ob Jerusalén tiꞌ yuyakꞌlax ecꞌoyaꞌ yanma ebnaj.

Yal naj Pablo tzet yu ischahnayto naj Comam yul yanma(Hch 9:1-19; 26:12-18)

6Yajaꞌ hayet ayinicojan yin̈ bel xin, yet lan̈anxa wapni-han yul con̈ob Damasco, yin̈mi chuman, yin̈ haꞌmataj istitjopla huneꞌ issajilkꞌinal win̈an yul satcan̈ caw aycano yip.

7 Waycꞌayan sat txꞌotxꞌ. Lahwi tuꞌ xin wabenan huneꞌyul nukꞌe halni huntekꞌan tzotiꞌ hacaꞌ tiꞌ: “Saulo, Saulo,¿tzet yin̈ yuxin chawakꞌ ecꞌoyaꞌ wanmahan?” ẍi wetan.

8 Inkꞌambenan hacaꞌ tiꞌ: “¿Mac hach anmahil Mamin?”quinchiyan. Yalni wetan xin: “Hanintiꞌan Jesús inan ah

Page 99: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 22:9 99 HECHOS 22:17Nazaret, huneꞌ ayachico hawakꞌni ecꞌoyaꞌ yanma tiꞌ,” ẍiwetan. 9 Huntekꞌan ebnaj tzujan wintajan caw yil ebnajhuneꞌ issajilkꞌinal tuꞌ, isxiwcan̈ ebnaj, yaj machi yabeebnaj huntekꞌan tzotiꞌ hallax wettuꞌan.

10 Lahwi tuꞌ xin inkꞌambenan hacaꞌ tiꞌ: “¿Tzet walwuten inbahan Mamin?” quinchiyan. Yalni Comamwetan hacaꞌ tiꞌ: “Ahan̈wanoj, cat xin hato yul con̈obDamasco, haꞌ tuꞌ xin chihallaxo tawet tzet wal hawutenhaba,” ẍi Comam wetan.

11 Yaj caw tan̈ilo inmujlubalan yu yip huneꞌ issajilkꞌi-nal tuꞌ, yuxin haxa ebnaj wetbihan octo yalan̈ inkꞌaban,quinyinitojan ebnaj yul con̈ob Damasco.

12Haꞌ tuꞌ xin ay huneꞌ naj Ananías isbi, caw yijemcanonaj yin̈ isley naj Moisés. Caw xin sunil ebnaj ah Israelay yul con̈ob Damasco, caw cꞌul istzotel yin̈ naj. 13 Haꞌxin naj Ananías tuꞌ apni quinistucleꞌan. Hayet yoc lin̈nonaj incꞌatan̈an yalni naj wetan: “Wuẍta Saulo, hajlohojabhasat hunelxa,” ẍi naj wetan. Yin̈n̈ena tuꞌ xin ishajloinsatan, inhacxicojan yin̈ naj.

14 Yalni naj wetan: “Haꞌ isDiosal ebnaj jichmam,macachsaynicoj yun̈e hawohtan̈enilo tzet chiyocheyanma Comam, yeb yu hawilni Iscꞌahol Comam Dios cawtohol isnabal, yeb xin hawabenpaxo yul isnukꞌ. 15 Hachxin chawakꞌaco haba hawalnocꞌo Comam tet sunil anmaay yul sat yiban̈kꞌinal tiꞌ, cat xin hawalnopaxo tzettajhawilah yeb xin tzet hawabepaxoj. 16Wal tinan̈ xin, ¿tzetchawechma? Ahan̈wanoj, ahojab haꞌ hawiꞌ. Aco hawanmayin̈ Comam Jesucristo haxinwal chitxꞌahlaxcanilo sunilhamul,” ẍi naj Ananías tuꞌ wetan, ẍi naj Pablo.

Yal naj Pablo tzet yu yalaxto naj xol anma mach Israeloj17Yalnipaxo naj Pablo:—Hayet inmeltzotijan yul con̈ob Jerusalén xin, intohan

yul yatut Comam Dios txahloj, isyenico isba Comam yin̈

Page 100: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 22:18 100 HECHOS 22:26insatan yin̈ sajsatil. 18Wilnihan yin̈ Comam, yalni Comamwetan hacaꞌtiꞌ: “Chalahico hawel yul con̈ob Jerusalén tiꞌ,yuto mach chiyabeto ebnaj bey tiꞌ tzettaj chawal win̈an,”ẍi Comam.

19 Lahwi tuꞌ xin walnihan: “Mamin, caw yohta ebnajtato caw quinecꞌan yulaj capilla intzabayojan anma chabilhachxa yu, cat winitojan yul teꞌ preso, inmakꞌnipaxojan.20 Yeb xin yet iskꞌojlax camo naj Esteban hachejab, najcaw cachhalnicꞌo tet anma; han-hun-inan lin̈anintojanxol ebnaj, walnipaxojan tato chipotxꞌlax hachejab tuꞌ.Wocpaxojan intan̈enojan xil iskꞌap ebnaj kꞌojni camo najEsteban tuꞌ,” quinchiyan tet Comam.

21 Yaj xin yal Comam wetan hacaꞌ tiꞌ: “Asiꞌ xin, yutonahat chaẍwatojan. Hata xol ebnaj mach Israelo chaẍtoquinhawalacꞌojan,” ẍi Comam wetan, ẍi naj Pablo tuꞌ.

Yet ayco naj Pablo yul iskꞌab naj comandante romano22Haꞌ yin̈ tuꞌ xin, cachna yaben ebnaj tzet yal naj Pablo,

istzabnico ebnaj yalni yin̈ caw ip hacaꞌ tiꞌ:—¡Camojab naj! ¡Matxa yeto ay ischahni iskꞌinal naj tiꞌ

tinan̈! ẍi ebnaj.23 Yaj caw islahico ebnaj yel yaw, chistzilnilo ebnaj xil

iskꞌap, chispulnipaxocan̈ ebnaj pojoj cat istiẍnican̈ ebnajsatcan̈ yu ishowal. 24 Yuxin yal naj comandante romanotuꞌ tato chiꞌalaxicto naj yul cuartel, yalnipaxo naj tatochihatelax naj Pablo tuꞌ yun̈e yalnahti naj tzet yin̈ yuxinhac tuꞌ yel yaw anma Israel tuꞌ yin̈ naj.

25Yajaꞌ yet cꞌalbilxayo naj Pablo tuꞌ yun̈e ishatelax naj,yalni naj tet huneꞌ naj capitán ayayo iscawilal tuꞌ:

—¿Tom caw ay heyip quinhehatenan? Hanintiꞌan ro-mano inan, yebpaxo xin maẍto chekꞌambe tzet inmulan,ẍi naj Pablo tet huneꞌ naj capitán tuꞌ.

26Hayet yaben naj capitán huneꞌ tuꞌ, isto naj yalno tetnaj comandante hacaꞌ tiꞌ:

Page 101: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 22:27 101 HECHOS 23:3—Caw nann̈e hawu yin̈ tzet chawatxꞌe yuto huneꞌ naj tiꞌ

caw romano naj, ẍi naj.27 Lahwi tuꞌ xin istit naj comandante iscꞌatan̈ naj Pablo,

iskꞌamben naj hacaꞌ tiꞌ:—¿Tom yeli romano hach? ẍi naj.Istakꞌwi naj Pablo:—Hoꞌ, caw romano inan, ẍi naj.28Yalni naj comandante tuꞌ xin:—Hanintiꞌan, caw hanta melyu incꞌaytzehan yet wocan

romanohal, ẍi naj. Yalnipaxo naj Pablo tuꞌ tet naj:—Walinan to caw romanoticꞌa yu inpitzcꞌatijan, ẍi naj.29 Yu huneꞌ tuꞌ xin isheqꞌuilo isba ebnaj soldado etza

makꞌni naj Pablo tuꞌ. Hacpax tuꞌ xin naj comandante, yetyaben naj tato caw romano naj Pablo, isxiwcan̈ naj yutohaꞌ naj chejni alaxoco chꞌen cadena yin̈ naj Pablo tuꞌ.

Yet yoc naj Pablo sata ebnaj yahawil lahtiꞌ30Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, yoche naj comandante

tuꞌ yabe tzet caw ismul naj Pablo tet ebnaj Israel, yuxinyilo naj chꞌen cadena yin̈ naj Pablo tuꞌ, yawten naj ebnajyahawil ebnaj sacerdote yeb ebnaj iswiꞌehal yin̈ lahtiꞌ xolebnaj Israel tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin yilaxilti naj Pablo yu naj,yalaxico naj sata ebnaj yu naj comandante tuꞌ.

231Yoc tꞌan̈nonaj Pablo yin̈ ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ lahtiꞌ,

yalni naj hacaꞌ tiꞌ:—Hex wet con̈ob, sunilxa tiempo xaꞌelto wiban̈an caw

toholn̈eticꞌa innabalan, hacpax tuꞌ tinan̈, caw cꞌul inbey-balan sata Comam Dios, ẍi naj tet ebnaj.

2 Yalni xin naj Ananías, naj yahawil ebnaj sacerdote,tet ebnaj ayayo iscawilal naj Pablo, tato chischꞌatico ebnajistiꞌ naj. 3Yaj xin takꞌwican̈ naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

Page 102: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 23:4 102 HECHOS 23:9—¡Haꞌ Comam Dios chaẍmakꞌnoj, yuto caw lekꞌtiꞌ hach!

Lahanach hacaꞌ hunu bitzꞌab ayco istxohal, tzꞌon̈anachbey tuꞌ yu hawilni tzet chinelicojan hacaꞌ yalni leyhawalni, yajaꞌ xin mach chayije tzet chal coley yutochachejti ebnaj tiꞌ quinismakꞌaꞌan, ẍi naj.

4Yalni ebnaj ayayo iscawilal naj tuꞌ:—¿Tzet yin̈ xin hac tuꞌ chawute hawalni yin̈ yaꞌ yahawil

issacerdote Comam Dios tiꞌ? ẍi ebnaj.5Yalnipaxo naj Pablo tuꞌ xin:—Hex wet con̈ob, caw mach wohtajojan tato haꞌ naj tiꞌ

yahawil yehico yin̈ ebnaj sacerdote. Wal xin chiyal yulYum Comam Dios hacaꞌ tiꞌ: “Mach chawal tzotiꞌ txꞌoj yin̈hunu naj yahawil con̈ob,”* ẍiayoj, ẍi naj.

6Haxa yet yilni naj Pablo tato ay ebnaj saduceo, aypaxoebnaj fariseo cutxanico bey tuꞌ, yalni naj yin̈ caw ip hacaꞌtiꞌ:

—Hex wet con̈ob, hanintiꞌan fariseo inan, fariseopaxoInmaman. Tinan̈ xin, caw cheyila tzet chinelicojanheyalni, yuto chiwalan tato chiitzitzbican̈ anma camom,ẍi naj tet ebnaj.

7Hayet yalni naj Pablo huneꞌ tuꞌ xin, yoc ebnaj fariseoyeb ebnaj saduceo isbuchlen isba, hac tuꞌ xin yu ispohniisba ebnaj. 8 Yuto ebnaj saduceo tuꞌ, chiyal ebnaj tatomach chiitzitzbican̈ anma camom, chiyalnipaxo ebnajtato machi ebnaj ángel, yeb ta machi espíritu. Wal ebnajfariseo, caw chayto ebnaj yul yanma yin̈ sunil huntekꞌancuybanile tiꞌ.

9 Caw xin wejchacan̈ ebnaj istzoteli. Yahwanohuntekꞌan ebnaj chicuywa yin̈ isley naj Moisés aycoyin̈ ispartido ebnaj fariseo, yalni ebnaj:

—Huneꞌ naj tiꞌ, machi hunu istxꞌojal chiswatxꞌe naj.Chalotaxca hunu espíritu maca hunu ángel chiꞌakꞌni yalaꞌ* 23:5 Ex 22:28

Page 103: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 23:10 103 HECHOS 23:15naj, wal xin caw mach chiyu janico cohowal yin̈ ComamDios, ẍi ebnaj.

10 Caw nimajal elcanico yoj huneꞌ howal tuꞌ, yuxinxiwcan̈ naj comandante, yu chalo isxitnito ebnaj naj Pablotuꞌ. Hac tuꞌ xin yu yanito naj yikꞌomal ebnaj soldadoyun̈e yilaxilo naj Pablo xol anma, yilaxto naj hunelxa yulcuartel.

11Haxa yet hunxa akꞌbal xin, isyeni isba Comam tet najPablo, yalni hacaꞌ tiꞌ:

—Pablo, mach chaẍxiwi, yuto hacaꞌ chiyu quinhawal-nicꞌojan yul con̈ob Jerusalén tiꞌ, hac tuꞌ chiyu quinhawal-nipaxicꞌojan bey yul con̈ob Roma, ẍi Comam.

Yet islahtiꞌn̈en isba ebnaj ispotxꞌni camo naj Pablo12 Haxa yet hunxa tzꞌayic, ay huntekꞌan ebnaj Israel

islahtiꞌn̈e isba ispotxꞌni camo naj Pablo tuꞌ. Yalni ebnajhacaꞌ tiꞌ:

—Machon̈ waꞌan̈ masanto chicam naj Pablo juhan̈. Tamach chij isba xin, yakꞌabti ComamDios istzꞌactiꞌ jiban̈an̈,ẍi ebnaj.

13Ecꞌbal cuarenta ebnaj istakꞌweco huneꞌ tuꞌ yin̈. 14 Istoebnaj tet ebnaj yahawil sacerdote yeb xin tet ebnajichamta winaj iswiꞌehal yeco xol ebnaj Israel, yalni ebnajhacaꞌ tiꞌ:

—Walon̈tiꞌan̈ xajalan̈ yabeꞌ Comam Dios tato machinichꞌano tzet chicolohan̈ masanto chiyij isba iscam najPablo juhan̈, tamach xin chiyati Comam istzꞌactiꞌ jiban̈an̈,ẍi ebnaj. 15Yalnipaxo ebnaj:

—Wal tinan̈ xin, hex tiꞌ yeb ebyaꞌ iswiꞌehal yeco yin̈lahtiꞌ, halwe tet naj comandante romano tato chiyati najnaj Pablo tuꞌ yin̈ hesat hecal, yuto caw ayto nichꞌanxatzet chicokꞌambehan̈ tet naj yin̈ caw nan̈cꞌulal, quexchi.Walon̈an̈ xin, ayon̈xayojan̈ istiꞌ beh, cat copotxꞌnihan̈ najyet maẍto chihul naj tecꞌatan̈ bey tiꞌ, ẍi ebnaj.

Page 104: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 23:16 104 HECHOS 23:2316 Yaj xin cꞌuxan yabenilo yunin ix yanab naj Pablo

huneꞌ yal ebnaj tuꞌ, isto naj yalno tet naj Pablo yul cuartel.17Yawten naj Pablo tuꞌ huneꞌ naj capitán, yalni naj tet najhacaꞌ tiꞌ:

—Ito huneꞌ naj tzeh tiꞌ iscꞌatan̈ naj comandante, yuto ayhuneꞌ caw yilal yalni naj tet naj, ẍi naj.

18Hac tuꞌ xin yu yinito naj capitán tuꞌ naj tzeh iscꞌatan̈naj comandante, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Naj Pablo ayco preso, maquinawtenan, mayalni najwetan tato chiwitijan huneꞌ naj tzeh tiꞌ tacꞌatan̈, yuto ayhuneꞌ tzet caw yilal yalni naj tawet, ẍi naj capitán tuꞌ.

19 Hac tuꞌ xin yu isxecnito naj comandante tuꞌ najnichꞌan tzeh bay machi mac chꞌabeni, iskꞌamben naj tetnaj:

—¿Tzet chawoche hawalaꞌ wetan? ẍi naj.20 Lahwi tuꞌ xin, yalni naj tzeh tuꞌ:—Maslahtiꞌn̈e isba ebnaj Israel tato chiyal ebnaj tawet

ta chawito naj Pablo yet hecal yin̈ sat ebnaj iswiꞌehal yecoyin̈ lahtiꞌ, yuto ayto tzet chiskꞌambe ebnaj tet naj yin̈ cawnancꞌulal yalni. 21 Yaj mach chawayto yul hawanma yin̈tzet chiyal ebnaj, yuto ecꞌbal cuarenta yetbi ebnaj ebabilisba istiꞌ beh yechman yecꞌto naj, yuto xayawte ebnaj isbiComam Dios yin̈ ta mach chiwaꞌ ebnaj masanto chispotxꞌcamo ebnaj naj Pablo tuꞌ. Ta mach xin chiyati ComamDios istzꞌactiꞌ yiban̈ ebnaj yalni. Wal tinan̈ xin, caw toxan̈echiyechma ebnaj tzet chawute hawalni, ẍi naj tzeh tuꞌ.

22 Lahwi tuꞌ xin, yalni naj comandante tet naj tatomachi mac tet chiyal naj huneꞌ tzet bey naj yalaꞌ tuꞌ;ischejlaxtopaxo naj nichꞌan tzeh tuꞌ.

Yet yalaxto naj Pablo yin̈ sat naj gobernador Félix23 Hac tuꞌ xin yu yawten naj comandante tuꞌ cawan̈

ebnaj capitán, yalni naj tet ebnaj tato chiswatxꞌe isba cabciento ebnaj soldado chito yu yoj, setenta ebnaj chito

Page 105: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 23:24 105 HECHOS 23:33yiban̈ cheh, cab cientopaxo ebnaj chiyikꞌ islanza, yuto yin̈chꞌenbalon̈eb yahbal akꞌbal chito sunil ebnaj tuꞌ yul con̈obCesarea. 24Yalnipaxo naj tato chiakꞌlax listohal haycꞌon̈onoꞌ cheh bay chiꞌahto naj Pablo tuꞌ, yebpaxo tato cawchisyaꞌiln̈e ebnaj naj yul beh, haxinwal caw naj Pablo tuꞌyet chialaxiconaj yul iskꞌab naj gobernador Félix yu ebnaj.

25Yanito naj huneꞌ carta tet naj gobernador Félix yintaebnaj, chalni hacaꞌ tiꞌ:

26 “Hanin Claudio Lisias intiꞌan, chiwatojan huneꞌ cartatiꞌ tawet mam gobernador Félix, chiwalnitojan tawet tachawil haba yin̈ hacawil.

27Huneꞌ naj chiyij Pablo tiꞌ, haꞌ ebnaj Israel tzabn̈eayonaj, caw xin lan̈anxa iscam naj yu ebnaj, yajaꞌ hayetwabenan tato romano naj intohan yeb insoldadohan in-colnolojan naj. 28 Yaj yu wochen wabeꞌan tzet ismul naj,yuxin witojan naj sata ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ lahtiꞌ xolebnaj Israel. 29 Hac tuꞌ xin yu wabenan tato yu isleyebnaj yuxin istzabayo ebnaj naj, yaj mach chu ispotxꞌniebnaj naj yu huneꞌ tuꞌ, maca ismajipaxo naj. 30 Yaj yumawabehan tato saybilxa yu ebnaj Israel tiꞌ tzet chiyuispotxꞌni camo ebnaj naj, yuxin chiwatojan naj tawet. Xa-xin-walan tet ebnaj kꞌann̈e yin̈ naj tuꞌ tato haꞌ tuꞌ chitoebnaj yalaꞌ tawet tzet ismul naj tet ebnaj. Han̈e tiꞌ xininchejbanilan tawet, mam gobernador,” ẍi naj yul iscartatuꞌ.

31Hac tuꞌ xin yu isyijen ebnaj soldado ischejbanil akꞌlaxtet, yinito ebnaj naj Pablo yet akꞌbalil, yapni ebnaj beyyul con̈ob Antípatris. 32 Haxa yet hunxa tzꞌayic xinismeltzocanti ebnaj soldado belwito yu yoj yul cuartel,wal ebnaj yiban̈ cheh aycan̈ xin, ocpaxo ebnaj yin̈ bel yebnaj Pablo tuꞌ.

33Hayet yapni ebnaj bey yul con̈ob Cesarea xin, yakꞌniebnaj teꞌ carta yeb naj Pablo tuꞌ tet naj gobernador.

Page 106: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 23:34 106 HECHOS 24:634 Lahwi yilni naj gobernador tzet chiyal teꞌ carta tuꞌ,iskꞌambennaj tzet con̈obal naj Pablo. Hayet yabennaj tatoah Cilicia naj xin, 35 yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Chiwabehan tzet chawala, yaj hulujabto ebnaj kꞌann̈etawin̈, ẍi naj tet naj. Lahwi tuꞌ xin yalni naj tato chitan̈elaxnaj Pablo tuꞌ yu ebnaj soldado yul huneꞌ palacio watxꞌebilyu naj Herodes yet payat.

24Yet yoc ebnaj Israel akꞌocꞌule yin̈ naj Pablo sata naj gober-

nador Félix1 Howebxa tzꞌayic yapni naj Pablo yul con̈ob Cesarea,

yapnipaxo naj Ananías, yahawil yeco yin̈ ebnaj sacerdote,yeb huntekꞌan ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ ebnaj Israel, yebxin huneꞌ naj licenciado, Tértulo isbi. Haꞌ ebnaj tiꞌxin apni yin̈ sat naj gobernador akꞌocꞌule yin̈ naj Pablo.2Hayet yilaxti naj, istzabnico naj Tértulo tuꞌ yoc akꞌocꞌuleyin̈ naj Pablo tet naj gobernador Félix hacaꞌ tiꞌ:

—Yuchꞌandios tawet mam gobernador, hawu yuxin ayakꞌancꞌulal coxolan̈. Caw xin sunil tzet chawatxꞌe cawcꞌul yu caw ay hanabal. 3 Caw yeli sunil bay chijabehan̈hacꞌulal yeb xin sunil iscꞌulal tzettaj chawatxꞌemamFélix,caw yuchꞌandios tawet yin̈ sunil. 4 Yaj yu machi caw chi-wilojan hatiempo, caw chinkꞌanan tawet ta chawabe tzetchiwalan hunepoj. 5Huneꞌ naj tiꞌ, caw yeli caw chꞌetlicanonaj jin̈an̈ yuto caw sunil bay chꞌecꞌ naj akꞌocꞌule tet anma,ayco naj ispohnito ebnaj Israel. Caw xin iswiꞌehal yeco najyin̈ huneꞌ majan ebnaj ayco yinta huneꞌ naj ah Nazaret.6 Yebpaxo yetato naj yatut Comam Dios; yuto yicto najhuntekꞌan ebnaj mach Israelo yul yatut Comam, yuxincotzabayojan̈ naj yun̈e yay nino isyaꞌtajil yiban̈ naj hacaꞌyalni coleyan̈.

Page 107: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 24:7 107 HECHOS 24:167Yaj xin yaco isba naj comandante Lisias xol, istzicnilo

naj naj Pablo tiꞌ jetan̈. 8 Yalni naj tato ebnaj kꞌann̈e yin̈naj tiꞌ, tawet chihul ebnaj yalaꞌ. Hach caw ach xin chisjehakꞌamben tet naj, cat xin hawohtan̈enilo tato caw yelchijalan̈, ẍi naj Tértulo tuꞌ.

9Haꞌ hun ebnaj Israel tzujan yinta naj Tértulo chihalnitato caw yel sunil huntekꞌan tuꞌ.

Yet iscolni isba naj Pablo yin̈ sat naj gobernador Félix10Lahwi tuꞌ xin, yakꞌni naj gobernador tuꞌ yechel tet naj

Pablo yun̈e istzotel naj, yalni naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:—Mam gobernador, caw chintzalahan chincolni inba-

han yin̈ hasat, yuto caw wohtajan tato hach tiꞌ caw payxacachoc yahawil yin̈ txꞌotxꞌ Israel tiꞌ. 11 Yaj caw chisjehakꞌambeniloj ta caw yel tzet chiwaltiꞌan; caw cabla-hon̈ebixto tzꞌayic wapnihan yul con̈ob Jerusalén winoyoinbahan tet Comam Dios. 12 Yaj machi hunu mac chiyuyalni ta inteyele inbahan yeb hunu maca nitam wijbananhunu mac yin̈ howal yul yatut Comam Dios, maca yulajlacapilla maca yul con̈ob. 13 Huntekꞌan ebnaj tiꞌ matzettzꞌaj yakꞌbaln̈e ebnaj tato caw yeli inmulan huntekꞌanchisbalcan ebnaj win̈tiꞌan.

14 Yaj chiwalan, to ayinicojan inyijenan tzet chiyalisDiosal jichmaman̈, hacaꞌticꞌa yalni huneꞌ acꞌ cuybanile,haꞌ xin chiyal ebnaj tiꞌ tato nan yehi. Chiwapaxaytojanyul wanmahan sunil ley akꞌbilcano tet jichmaman̈ najMoisés, yeb sunil tzet tzꞌibn̈ebilcanayo yu ebnaj ischejabComam Dios yet payat. 15 Caw xin chicawxi wanmahanyin̈ ComamDios hacaꞌticꞌa ebnaj tiꞌ, yin̈ tato chiitzitzbican̈anma camom, anma cꞌul yeb xin anma txꞌojpaxoj. 16 Yuton huneꞌ tuꞌ, yuxin caw ayn̈eticꞌaco yin̈ innabalan in-watxꞌenan iscꞌulal yul sat Comam Dios yeb yul sat anma.

Page 108: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 24:17 108 HECHOS 24:2517 Lahwi hayeb habil wecꞌan yulaj con̈ob xin, inmeltzo-

tojan yul incon̈obanyun̈e incolwahanyin̈ anmamebaꞌ yebxin wakꞌnipaxojan wofrendahan tet Comam Dios. 18 Haꞌhuntekꞌan tiꞌ lan̈an inwatxꞌenan yet yapni huntekꞌanebnaj Israel ay yul ismajul Asia yul yatut Comam tuꞌyet lahwi insajn̈encano inbahan tet Comam hacaꞌ yalnicoleyan̈. Haywan̈n̈e ebnaj ayicto yul yatut Comam tuꞌ,caw xin machi nichꞌano howal jakꞌan̈. 19 Haꞌ xin ebnajah Asia tuꞌ, yilal yul bey tiꞌ yalno tzet inmulan, tatoyeli ayticꞌa tzet chiyaco ebnaj inmulojan. 20 Taca machxin, yalab ebnaj aycꞌo tiꞌ tzet hunu inmulan wacojan yetwocan yin̈ sat ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ lahtiꞌ xol ebnajIsrael. 21Macato yu walan yin̈ caw ip xol ebnaj hacaꞌ tiꞌ:“Tinan̈ chexoc heyilaꞌ tzet chinelicojan yuto chiwaytojanyul wanmahan tato chiitzitzbican̈ anma camomxa,” ẍi najPablo tuꞌ.

22Wal naj Félix tuꞌ xin, caw xaticꞌa yabe naj cuybanileyet Comam Jesucristo, yuxin hayet yaben naj tzet yal najPablo tuꞌ, yalni naj:

—Hato yet chihul naj comandante Lisias, cattowabeno-jan tzet caw ye huneꞌ hehowal tiꞌ, ẍi naj.

23Yalni naj Félix tuꞌ tet naj capitán hacaꞌ tiꞌ:—Wal istan̈elax naj Pablo tiꞌ, yaj tato ay yamigo naj chul

tuclenoj cat yakꞌni hunu tzet ye tuꞌ tet naj, caw machojabtzet chawala, ẍi naj.

Yal naj Pablo Istzotiꞌ Comam Dios tet naj gobernador Félix24 Lahwi hayeb tzꞌayic xin, yapni naj Félix yeb yixal,

haꞌ ton ix Drusila, ix tuꞌ xin ah Israel ix. Yawtenpaxo najnaj Pablo, yoc naj yabeno tzet chute yalni naj Pablo tuꞌyin̈ tzet chiyu janico janma yin̈ Comam Jesucristo. 25 Yajhayet yalni naj Pablo tato caw tohol chijute cobeybal, yebxin cocachni coba cowatxꞌen istxꞌojal, yeb yet yalnipaxo

Page 109: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 24:26 109 HECHOS 25:6

naj yin̈ isyaꞌtajil chiyati Comam Dios yin̈ islahobal tzꞌayic,isxiwcan̈ naj Félix tuꞌ, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Asiꞌ tinan̈, haxa yet caw matzet chiwuhan catcachwawtenojan, ẍi naj.

26 Wal naj Félix tuꞌ xin, yechma naj yalten naj Pablohanicꞌo melyu tet naj yin̈ ewantaj, cat isbejtzon naj najPablo tuꞌ yalni. Yu ton huneꞌ tuꞌ yuxin caw nawn̈echiyawten naj naj Pablo tuꞌ, cat istzotel naj tet naj. 27 Eltocab habil hacn̈eticꞌa tuꞌ chiyute naj, lahwi tuꞌ xin yel najFélix tuꞌ yin̈ gobernadoral, yoccano naj Porcio Festo selelonaj, yaj yun̈e iscan naj Félix tuꞌ cꞌulal yul sat anma Israel,yuxin cancano naj naj Pablo yul preso yu naj.

25Yet yoc naj Pablo sata naj Festo

1 Lahwi tuꞌ xin, yapni naj Festo tuꞌ ischahnocano gob-ernadoral. Oxebxa tzꞌayic ischahni naj gobernadoral yulcon̈ob Cesarea tuꞌ isto naj yul con̈ob Jerusalén. 2Hayet aynaj bey tuꞌ, yapni ebnaj yahawil ebnaj sacerdote yeb ebnajiswiꞌehal yeco yin̈ con̈ob Israel akꞌocꞌule yin̈ naj Pablo tuꞌ.3 Caw xin oc ebnaj iskꞌanaꞌ tet naj tato chito ilaxoti najPablo tuꞌ, cat yapni naj yul con̈ob Jerusalén. Wal xin cawcꞌulxa ye yu ebnaj tato chito ebnaj ismajaꞌ naj yul beh, catispotxꞌni ebnaj naj Pablo tuꞌ chiyute yalni. 4 Yaj xin yalnaj Festo tuꞌ tato majan naj Pablo bey yul con̈ob Cesarea,yalnipaxo naj tato yin̈xan̈e howeb tzꞌayic, cat ismeltzo najbey tuꞌ. 5Yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Yuxin maquex caw iswiꞌehal heyecoj, caw yilal hetowintajan bey yul con̈ob Cesarea, tato ay ismul huneꞌ najtuꞌ yacoj, haꞌ tuꞌ chisje heyalni wetan tzet ismul naj, ẍi naj.

6Wal naj Festo tuꞌ xin, waxajeb xan̈e tzꞌayic ecꞌ naj yulcon̈ob Jerusalén tuꞌ, ismeltzopaxto naj yul con̈ob Cesarea.

Page 110: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 25:7 110 HECHOS 25:13Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, yapni tzꞌon̈no naj yul

iscapil yanito naj yikꞌomal naj Pablo tuꞌ.7 Hayet yapni naj Pablo yin̈ sat naj, yoc hoyno ebnaj

Israel ispeto yul con̈ob Jerusalén yin̈ naj. Hantan̈e tzetistxꞌojal yaco ebnaj ismulo naj, yaj machi hunu tzetchiyeniloj tato caw yeli. 8Hac tuꞌ xin yu yichico naj Pabloiscolni isba, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Walinan, machi hunu inmulan wacojan yin̈ isleyebnaj Israel yeb yin̈ yatut Comam Dios, yebpaxo yin̈ najjahaw ay yul con̈ob Roma.

9 Yaj yu iscan naj Festo tuꞌ cꞌulal yul sat ebnaj Israel,yuxin iskꞌambe naj tet naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

—¿Chimhawoche chaẍto yul con̈ob Jerusalén, haꞌ tuꞌxin chiwilan tzet chaẍelicoj? ẍi naj.

10 Istakꞌwi naj Pablo:—¡Machoj! Wal xin ay inxactijan yul capil ayco yalan̈

yip naj jahaw ay bey Roma, haꞌ tuꞌ xin caw yilal yillaxtzet chinelicojan, cat yillaxi tato ay inmulan hacaꞌ yalniebnaj Israel tiꞌ. 11Tato ay inmulan caw chinakꞌni camojan,caw mach chiwilojan win̈an, camojinan; yaj tato machinichꞌano isyelal xol sunil inmulan chiyal ebnaj tiꞌ, machimac ay yip quinyanicojan yul iskꞌab ebnaj, wal xin cawchinkꞌanan tato haꞌ naj jahaw ay Roma, chiꞌilni tzetchinelicojan, ẍi naj tet naj Festo.

12Hac tuꞌ xin yu yoc naj Festo islahtiꞌn̈en isba yeb ebnajyetbi, lahwi islahtiꞌn̈en isba ebnaj tuꞌ xin, yalni naj hacaꞌtiꞌ:

—Hach chawoche tato haꞌ naj jahaw Roma chiꞌilni tzetchaẍelicoj, wal tinan̈ xin, chaẍwatojan yin̈ sat naj, ẍi naj.

Yet yoc naj Pablo yin̈ sat naj rey Agripa13 Lahwi hayeb tzꞌayic xin, isto naj rey Agripa yeb yixal,

haꞌ ton ix Berenice, yul con̈ob Cesarea yilaꞌ naj Festo, yu

Page 111: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 25:14 111 HECHOS 25:23xaischah naj ismunil yoc gobernadoral. 14 Yaj yu txꞌiꞌaltzꞌayic ehayo naj yeb yixal bey tuꞌ, yuxin oc naj Festo tuꞌyalaꞌ tet naj rey yin̈ tzet ye naj Pablo, yalni naj hacaꞌ tiꞌ:

—Ay huneꞌ naj bey tiꞌ, aycanico preso yu naj Félix.15 Yet inbeycꞌojan yul con̈ob Jerusalén, isbeycꞌo ebnaj

yahawil sacerdote yeb ebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ ebnajIsrael iskꞌanaꞌ yin̈ naj wetan tato chinchejan potxꞌlaxo naj.

16 Yaj walan tet ebnaj ta coley, han̈on̈ romano hon̈ tiꞌ,chiyala tato mach chiyu ispotxꞌlax hunu anma yalan̈tomaẍto chiyilico naj sat ebnaj chikꞌanni yin̈, cat xin iscolniisba naj, quinchiyan.

17 Yu ton huneꞌ tuꞌ, yuxin hayet yulicꞌo ebnaj beytiꞌ machi tiempo incꞌayan, wal xin yin̈ hunxa tzꞌayicquintohan yul incapilan wanitojan yikꞌomal naj Pablotuꞌ. 18 Haꞌ ebnaj kꞌann̈e yin̈ naj tuꞌ xin, caw machiismul naj caw xiwquilta yal ebnaj wetan, hacaꞌ innanihan.19 Cachann̈e huneꞌ caw chal ebnaj ismulo naj tato txꞌojistzotel naj yin̈ isreligión ebnaj yalni. Yalnipaxo ebnajtato ay huneꞌ naj, Jesús isbi, camnaxa, yaj xin chal najPablo tuꞌ tato itzitz naj. 20 Yaj yu machi nawi wuhan tzetchiyu inwatxꞌenan huneꞌ tuꞌ, yuxin inkꞌambenan tet najPablo tuꞌ tato chiyoche naj chito naj yul con̈ob Jerusalén,yun̈e haꞌ tuꞌ chiꞌillaxi tzet chiꞌelico naj yin̈ huntekꞌan tuꞌ.21Yajaꞌ yu yal naj tato haꞌ naj jahaw Augusto ay yul con̈obRoma chiꞌilni tzet chiꞌelico naj yalni, yuxin walan tatowal ismaji naj hayeboxa tzꞌayic, bakꞌinxan̈eticꞌa xin chiyuwuhan, cat wanitojan naj tet naj jahaw tuꞌ, ẍi naj Festo.

22Yalni xin naj rey Agripa tuꞌ tet naj Festo hacaꞌ tiꞌ:—Haꞌ quintuꞌan chiwochehan wabeninojan tzet chiyal

naj, ẍi naj. Yalni naj Festo tuꞌ xin:—Cꞌulticꞌa, yet hecal chawabe tzet chal naj, ẍi naj Festo.23Haxa yet hunxa tzꞌayic xin, yapni naj rey Agripa yeb

yixal, haꞌ ton ix Berenice yul capiltu, caw nanxa islow yu

Page 112: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 25:24 112 HECHOS 26:3yapni naj yeb ix. Yapnipaxo ebnaj yahawil soldado yeb xinebnaj iswiꞌehal yeco yin̈ con̈ob tuꞌ. Lahwi tuꞌ xin, yanitonaj Festo yikꞌomal naj Pablo.

24Yet ayxaco naj yin̈ sat ebnaj xin, yalni naj Festo:—Hach tiꞌ mam rey Agripa, yeb xin hex cutxanexico tiꞌ,

ay naj Pablo tiꞌ lah. Haꞌ naj tiꞌ chiyal sunil ebnaj Israeltato ay ismul; ebnaj Israel yul con̈ob Jerusalén, yebpaxoebnaj yul con̈ob Cesarea tiꞌ. Caw xin maẍticꞌa chisbejebnaj yelico yaw win̈an tato masan chicam naj. 25Yaj walyul insatan, caw machi ismul naj caw xiwquilta chikꞌannicamical yin̈, yaj yu haꞌ naj halni tato haꞌ naj jahawAugustoay Roma chiꞌilni tzet chꞌelico naj, yuxinmaꞌel yin̈ incꞌulanwanitojan naj tet naj.

26 Yu matzet tzꞌaj wakꞌacojan ismulo naj yul teꞌ cartachito tet naj jahaw tuꞌ, yuxin mawitijan naj yin̈ hesat, yebyin̈ hasat mam rey Agripa. Wal tinan̈ xin, kꞌambewelo tetnaj, aytaxca ismul naj chiꞌilchalo heyu, hexxa xin cheyalwetan, cat intzꞌibn̈enayojan yul carta cat wanitojan tetnaj jahaw tuꞌ. 27 Yuto caw maẍtaj ye chiwabehan ta ton̈echiwatojan naj, machi xin nichꞌano ismul naj chiwaltojan,ẍi naj.

26Yet iscolni isba naj Pablo yin̈ sat naj rey Agripa

1 Lahwi tuꞌ xin, yalni naj rey Agripa tet naj Pablo hacaꞌtiꞌ:

—Wal tinan̈ chisje hatzoteli yu hacolni haba, ẍi naj.Yanican̈ iskꞌab naj Pablo tuꞌ, yoc naj tzotelo hacaꞌ tiꞌ:

2 —Caw chitzala incꞌulal yuto chawakꞌ hamanil wetanwocan tzotelo tawet, mam rey Agripa, cat incolni inbahanyin̈ sunil tzet chiyal ebnaj jet con̈ob Israel win̈an. 3 Yutohach tiꞌ caw hawohta coley han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, yebxin sunil tzettaj chicowatxꞌe. Yuxin caw chinkꞌanan

Page 113: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 26:4 113 HECHOS 26:11tawet tato caw niman chawute hacꞌul hawaben nino tzetchiwalan, ẍi naj Pablo.

Yal naj Pablo isbeybal yet maẍto chischayto naj Comam yulyanma

4Yalnipaxo naj Pablo:—Caw sunil ebnaj Israel ohtan̈e tzet inbeybalan yet

inchꞌibcan̈an yul incon̈oban yeb xin yet ayinan yul con̈obJerusalén. 5 Caw xin yohtapaxo ebnaj, yeb xin ta chisjeiscꞌul ebnaj chisje yalni ebnaj ta yettaxticꞌa tzehinan, cawfariseo inan. Ebnaj fariseo tuꞌ xin, ecꞌna caw yijem ebnajyin̈ tzet chal coreligión. 6 Tinan̈ xin maquinyitijan ebnajsata ley tiꞌ, yuto chicawxiwanmahan yin̈ tzet haltebilcanoyu Comam tet ebnaj jichmam tato chiitzitzbican̈ anmacamom yu Comam. 7 Haꞌ ebnaj cablahon̈eb majan Israel,haꞌ ebnaj xin chiꞌechman yijni isba tzet halbilcano yu Co-mam; yuxin chiyiyo isba ebnaj tet Comam hunun tzꞌayicyeb hunun akꞌbal cat isyijen ebnaj tzet chiyal Comam. Yajyin̈ huneꞌ halbil yu Comam, haꞌ bay chicawxi wanmatiꞌan,mam rey Agripa, haꞌ xin chiyaco ebnaj Israel tiꞌ inmulojantinan̈. 8 Wal xin hex Israel hex tiꞌ, ¿tzet yin̈ xin machcheyayto yul heyanma tato chiitzitzbican̈ anma camom?ẍi naj Pablo tuꞌ.

Yet yalni naj Pablo tzet yu istzumbenicꞌo naj anma ayxacoyul iskꞌab Comam

9Yalnipaxo naj Pablo:—Yet yalan̈tocano tuꞌ, oc yin̈ innabalan wocan in-

cachnojan anma yun̈e mach chischayto Comam Jesús ahNazaret yul yanma. 10 Hac tuꞌ xin wutehan yul con̈obJerusalén yu huneꞌ wipan akꞌbil yu ebnaj yahawil sacer-dote, yuxin hantan̈e anma chahn̈e Comam Jesucristo yulyanma, wactojan yul preso; caw xin haꞌ huninan walanta chipotxꞌlax ebnaj. 11 Caw txꞌiꞌal el wacojan ebnaj yin̈

Page 114: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 26:12 114 HECHOS 26:18isyaꞌtajil yun̈e yinilo isba ebnaj yin̈ Comam. Huntekꞌantiꞌ inwatxꞌehan yul sunil iscapilla ebnaj Israel. Caw xinwaco inhowalan yin̈ ebnaj yuxin quinbeypaxojan yulajnan con̈obal wakꞌacojan ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comamyin̈ isyaꞌtajil, ẍi naj Pablo.

Yet yalni naj Pablo hunelxa tzet yu ischahnayto naj ComamJesús yul yanma

(Hch 9:1-19; 22:6-16)12Yalnipaxo naj Pablo:—Haꞌ ton huneꞌ tuꞌ caw nabil wuhan yuxin quintohan

yul con̈ob Damasco ikꞌbil teꞌ carta yakꞌ ebnaj yahawilsacerdote Israel wetan, yun̈e caw ay wipan wecꞌan. 13Yajhaxa yul beh xin mam rey, yin̈mi chuman tzꞌayic, yayilojopna huneꞌ issajilkꞌinal wiban̈an yeb ebnaj tzujan win̈ta-jan. Caw ecꞌna caw ay yip iskꞌakꞌal huneꞌ sajilkꞌinal tuꞌyiban̈ yoj tzꞌayic. 14Hac tuꞌ xin caw cosunilan̈ con̈aycꞌayan̈sat txꞌotxꞌ. Wabenan huneꞌ yul nukꞌe halni wetan yulabxubal hebreo hacaꞌ tiꞌ: “Saulo, Saulo, ¿tzet yin̈ yuxinchinhatzumbecꞌojan? Hach caw ach, chawakꞌ lahwo habahacaꞌ hunu noꞌ wacax chixan̈wa yin̈ hunu te teꞌ kꞌakꞌiꞌiswiꞌ,” ẍi wetan.

15 Lahwi tuꞌ xin walnihan: “¿Mac anmahilhach,Mamin?” quinchiyan. Yalni Comam wetan xin: “Han-intiꞌan, Jesús inan, huneꞌ ayachico hasaynicꞌoj. 16 Walxin ahan̈lin̈noj. Manyecan̈ inbahan tawet yun̈e hayijentzet chiwalan cat xin hawalnicꞌo huneꞌ maxawil tiꞌ tinan̈,yebpaxo xin tzettaj chi-to-inyeban tawet. 17 Chaẍincolantet ebnaj Israel, yeb xin tet ebnaj nan con̈obal baychaẍinchejtojan tinan̈. 18 Chaẍwatojan xol anma tuꞌ yun̈ehato hawakꞌno hajloho sat, yeb xin yun̈ematxa chislahicoisbelwi xol kꞌejholo, to haxa xol issajilkꞌinal chꞌeqꞌui.Yebpaxo xin yun̈e matxa chislahico isyijen tzet chiyal najmatzwalil, haxa tzet chal Comam Dios haꞌ chiswatxꞌe, cat

Page 115: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 26:19 115 HECHOS 26:24

xin quinischahnaytojan yul yanma cat yakꞌlax nimancꞌu-lal yin̈ ismul, cat ischahnipaxo ismajul xol anma saybilxayu Comam Dios, ẍi Comam Jesús wetan,” ẍi naj Pablo tuꞌ.

Yal naj Pablo tato isyije naj tzet yal Comam Jesús19Yalnipaxo naj Pablo:—Yuxin mam rey Agripa, maẍticꞌa inman̈cꞌohan huneꞌ

tzotiꞌ tit wetan yul satcan̈ tuꞌ, yet isyenico isba yin̈ insatanyin̈ sajsatil. 20 To caw babel walicꞌojan Istzotiꞌ Comam xolanma ay yul con̈ob Damasco, lahwi tuꞌ intohan walnocꞌo-jan xol anma ay yul con̈ob Jerusalén yeb yul ismajul Judea,yebpaxo xol anma mach Israeloj, yun̈e isbejnicano isbey-bal txꞌoj ikꞌbilticꞌa yu, cat ismeltzoco iswatxꞌen tzet chiy-oche iscꞌul Comam Dios, cat yocpaxo anma tuꞌ iswatxꞌeniscꞌulal, haꞌ xin chiyeniloj tato helbilxa isbeybal anma tuꞌ.21 Yu ton huneꞌ tuꞌ, yuxin quinistzabayojan ebnaj Israelyul yatut ComamDios, quinyanicojan ebnaj preso, cawxinyoche ebnaj quinispotxꞌoꞌan. 22 Yaj yu iscolwal ComamDios, yuxinto lin̈anintohan tinan̈ yin̈ walnicꞌojan IstzotiꞌComam tet sunil anma; tet anma comon yeb xin tet anmacaw ay yelapno yehi. Caw maẍticꞌa hunelo inhelan tzetwalan, to han̈echꞌan tzet yal ischejab Comam Dios yetpayat yeb xin jichmam Moisés; huntekꞌan yilal yijni isba,haꞌ walicꞌojan, 23 tato caw yilal yaben Comam JesucristoCocolomal isyaꞌtajil, yeb xin ta chicampaxoj. Haꞌ xin babelchiitzitzbican̈ xol anma camom, yun̈e yalnicꞌoj tato ayiscolbanil anma Israel yeb xin anma mach Israeloj. Haꞌhuneꞌ yal tuꞌ, haꞌ ton issajilkꞌinal, ẍi naj Pablo.

Yal naj Pablo tet naj rey Agripa tato chischah naj ComamJesucristo

24 Yet yalni naj Pablo huntekꞌan tzotiꞌ tuꞌ iscolbaniloj,yah yaw naj Festo hacaꞌ tiꞌ:

Page 116: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 26:25 116 HECHOS 26:32

—¡Caw loco hachxa ach Pablo! Yu tzetcꞌaxa chacuy-canoj yuxin chaẍpaqꞌui locohal, ẍi naj.

25 Istakꞌwican̈ naj Pablo:—Mach locohojinan mam Festo, wal xin haꞌ tzet chi-

waltiꞌan caw cꞌul, caw yelpaxoj. 26 Yaꞌ rey Agripatiꞌ caw yohta yaꞌ sunil huntekꞌan tiꞌ, yuxin caw sunilwanmahan chintzotelan yin̈ sat yaꞌ, yuto caw wohta-jan tato caw yohta yaꞌ sunil tuꞌ yuto mach ewantajoyehi. 27 ¿Chimhawayto yul hawanma mam rey Agripahuntekꞌan yal ebnaj ischejab Comam Dios payat tuꞌ? Walxin, caw wohtajan tato chawayto yul hawanma, ẍi najPablo tuꞌ.

28Yalni naj rey Agripa tuꞌ xin:—¿Ham hawalni ta yu nichꞌan tzet chawal tiꞌ chinocan

Cristianohal hawu? ẍi naj.29 Istakꞌwipaxo naj Pablo:—Wal xin walca yu nichꞌan tzotiꞌ maca yu niman tzotiꞌ

chiwalan teyet, tzettam sakꞌal tato chꞌel yin̈ iscꞌul ComamDios, ta maẍn̈etajach, to sunilojab anma lan̈an yaben tiꞌchichahnayto yul yanma, cat yoc hacaꞌ intiꞌan, yajaꞌ tan̈emach chicꞌallaxayo yu chꞌen cadena hacaꞌ wetiꞌan, ẍi najPablo.

30 Lahwi yalnicano naj Pablo huntekꞌan tuꞌ xin, yahlemnanaj reyAgripa, yeb naj gobernador, yeb ix Berenice,yeb xin sunil anma tzꞌon̈an bey tuꞌ. 31 Ishecꞌnilo isba ebnajtzotelo ischuquil yin̈ huneꞌ tuꞌ, leyalni ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Huneꞌ naj tiꞌ caw maẍticꞌa nichꞌano ismul najchikꞌanni camical yin̈, yeb cawmach yeto ay naj yocto yulteꞌ preso, ẍi ebnaj.

32Yalni naj rey Agripa tuꞌ tet naj Festo:—Chisje cobejtzon naj tato maẍto chiskꞌanto isba naj

yin̈ sat yaꞌ jahaw ay bey Roma, yajaꞌ haꞌ tuꞌ choche najchꞌillaxi tzet chꞌelico naj yalni, ẍi naj.

Page 117: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 27:1 117 HECHOS 27:8

27Yet yalaxto naj Pablo yul con̈ob Roma yul ismajul Italia

1 Yet yoc yin̈ isnabal ebnaj yanito naj Pablo bey yulniman con̈ob Italia, yalaxico naj yeb huntekꞌanxa ebnajpresowom yul iskꞌab huneꞌ naj capitán, Julio isbi, najayco yahawil yin̈ huneꞌmajan ebnaj soldado chiyij BatallónEmperador Augusto. 2 Joctojan̈ yul huneꞌ teꞌ barco tit beyAdramitio, haꞌ teꞌ xin lan̈an istohi, cat yecꞌ teꞌ sunil yulajpuerto* ay yul ismajul Asia. Haꞌ hun xin juẍta Aristarco,ay bey con̈ob Tesalónica ay yul ismajul Macedonia, tojin̈tajan̈.

3 Haxa yet hunxa tzꞌayic xin, japnihan̈ bey puertoSidón, bay caw cꞌul yute iscꞌul naj Julio yin̈ naj Pablo, yutochahlaxicꞌo naj Pablo tuꞌ yilaꞌ yamigo yunaj, ischahnipaxonaj Pablo tuꞌ tzet chiꞌakꞌlax tet. 4 Yet jelan̈ bey Sidón tuꞌcon̈ecꞌan̈ yin̈ ismotx txꞌotxꞌ Chipre ayayo xol haꞌ mar baychu cocolni cobahan̈ tet jakꞌekꞌ, yuto mach toholo isbelwiteꞌ barco yu jakꞌekꞌ tuꞌ. 5 Lahwi tuꞌ xin coculusn̈enan̈haꞌ mar yin̈ ismotxico ej txꞌotxꞌ ay yul ismajul Cilicia yebPanfilia, japnipaxojan̈ yul con̈obMira ay yul ismajul Licia.

6 Haꞌ tuꞌ ilchayo huneꞌ teꞌ barco ah Alejandría yu najcapitán yin̈ ebnaj soldado, istoxa teꞌ bey Italia, con̈ocan̈yul teꞌ, cotopaxojan̈.

7 Caw xin txꞌiꞌal tzꞌayic con̈belwihan̈ yin̈ caw nan̈cꞌulalyuto caw ay jakꞌekꞌ, caw xin yaꞌta yu japnicanojan̈ iscaw-ilal con̈ob Gnido. Yaj yu caw ayto yip islow jakꞌekꞌ yin̈teꞌ barco tuꞌ, yuxin con̈ecꞌan̈ iscawilal Salmón, caw xincon̈ecꞌtohan̈ cohoyoꞌan̈ bey ismotx txꞌotxꞌ Creta ayayo xolhaꞌ mar tuꞌ. 8 Caw yaꞌtan̈eticꞌa jakꞌlehan̈ yet jecꞌan̈ yin̈ismotx txꞌotxꞌ Creta yin̈ huneꞌ bel tuꞌ, yuxin caw lan̈o* 27:2 Puerto, haꞌ ton bay chioc anma yul teꞌ barco istiꞌ haꞌ mar

Page 118: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 27:9 118 HECHOS 27:17con̈apnihan̈ bey Buenos Puertos, ayco iscawilal con̈obLasea.

9Caw nimanxa tiempo chicocꞌaytojan̈, yebpaxo xin cawtxahulxa cobelwihan̈ yiban̈ haꞌ mar yuto cawilxa yetiyocbal haꞌ n̈ab. Yu ton huneꞌ tuꞌ, yuxin yal naj Pablo tetebnaj yahawil yeco yin̈ teꞌ barco tuꞌ, 10hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wetbi yin̈ huneꞌ cobel tiꞌ, caw txahulxa jecochiwilan, yuto ay ismay yetaxto teꞌ barco tiꞌ, cat iscꞌaytojijatz, aypaxo ismay han̈hunon̈ chon̈cami, ẍi naj.

11 Wal naj capitán yin̈ ebnaj soldado xin, caw ecꞌnayabeto naj tzet yal naj yahawil yeco yin̈ teꞌ barco, yeb tzetyal naj chiꞌinicꞌo teꞌ barco tuꞌ sata tzet yal naj Pablo. 12Beyhuneꞌ Buenos Puertos tuꞌ xin, cawmachi bay chiyu iscolniisba ebnaj yin̈ huneꞌ n̈abil tuꞌ, yuxin etza sunil ebnajhalni tato chon̈elan̈ bey tuꞌ, etzami chu japnicanojan̈ beyFenice, ay yul ismajul Creta. Huneꞌ txꞌotxꞌ tuꞌ xin cawchismaj txꞌotxꞌ jakꞌekꞌ chitit bay chiꞌahilo tzꞌayic, yuxinhaꞌ tuꞌ chꞌelto huneꞌ n̈abil jiban̈an̈, chiyute yalni ebnaj.

Huneꞌ niman jakꞌekꞌ ecꞌ yiban̈ haꞌ mar13 Lahwi tuꞌ xin yichico yecꞌ jakꞌekꞌ yin̈ caw nancꞌulal

chitit yin̈ sur, yuxin oc yin̈ isnabal ebnaj isto yin̈ isbeltuꞌ hunelxa, yinican̈ ebnaj chꞌen ancla, cotohan̈ xin. Cawistiꞌlan̈eticꞌa txꞌotxꞌ Creta ecꞌ teꞌ barco tuꞌ.

14 Yaj haniqꞌuixto chon̈tohan̈, yul huneꞌ niman jakꞌekꞌtit yin̈ nordeste, ismakꞌnico isba yin̈ teꞌ barco. 15 Hactuꞌ xin yu yichico istenlaxto teꞌ yu jakꞌekꞌ, yaj yu matxacon̈kꞌojihan̈ jinitojan̈ teꞌ bay chiyal janmahan̈, yuxin tox-an̈e chijilan̈ con̈yinitojan̈ teꞌ bay caw chito jakꞌekꞌ tuꞌ.

16 Con̈ecꞌan̈ yin̈ ismotx huneꞌ nichꞌan con̈ob ay xol haꞌmar, Clauda isbi, bay matxa caw yip yecꞌ jakꞌekꞌ. Wal teꞌnichꞌan lancha tzujan yinta teꞌ barco tuꞌ caw lan̈o yij isbayahcanto teꞌ yul teꞌ niman barco tuꞌ yu ebnaj. 17 Lahwituꞌ xin iscꞌalnayo ebnaj teꞌ barco tuꞌ yu huntekꞌan nimeta

Page 119: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 27:18 119 HECHOS 27:27lasu yun̈e yikꞌni yip teꞌ. Yaj yu chixiw ebnaj ta chaloiscawxicanayto teꞌ xol huntekꞌan arena ayco yin̈ ismotxtxꞌotxꞌ Libia, chiyij Sirte, yuxin isholayo ebnaj kꞌap velachismakꞌico jakꞌekꞌ yun̈e nancꞌulalxa chito teꞌ.

18 Haxa yet huneꞌxa tzꞌayic xin, yu caw ayto yip yecꞌjakꞌekꞌ, yuxin ichico ebnaj yanayto ijatz ayco yul teꞌ barcotuꞌ yul haꞌ mar. 19 Haxa yet iscabwihalxa xin, haxaismunlabal teꞌ barco tuꞌ, istirayto ebnaj xol haꞌ. 20 Cawtxꞌiꞌal tzꞌayic matxaticꞌa chijilan̈ yin̈ tzꞌayic yeb txꞌumel,yu huneꞌ niman jakꞌekꞌ chon̈makꞌobtan̈entuꞌan̈, yuxincaw cꞌaycanilo cocꞌulan̈, cawmatxa chiconahan̈ tato chitocon̈colchahan̈.

21 Yaj yu caw payxa matxa chon̈waꞌan̈, yuxin ah lin̈nonaj Pablo, yalni naj tet ebnaj hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wetbi, majaltam heyije tzet walan. Caw cꞌulmitato machi con̈el bey Creta tuꞌ, machim cayto huntekꞌanijatz yeb huntekꞌan munlabal tiꞌ yeb jaben isyaꞌtajil tiꞌ.

22 Wal tinan̈ xin, machi cabconcan̈ hecꞌul yuto machihunujex chexcamoj, han̈cꞌan̈e teꞌ barco tiꞌ chꞌetaxtoj,23 yuto mayati Comam Dios huneꞌ ángel tzotelo wetanmay akꞌbal, Comam Dios bay ayinicojan, haꞌ ayinyetan.24Haꞌ huneꞌ ángel tuꞌ xin, mahalni wetan hacaꞌ tiꞌ: “Machchaẍxiw ach Pablo, yuto caw yilal hawapni yin̈ sat najyahawil Roma, hawupaxoj yuxin chicolcha sunil anmaayicto yul teꞌ barco tiꞌ, machi hunu mac chicamoj,” ẍinaj wetan. 25Yuxin tinan̈ hex wetbi, aweco yip heyanma,yuto chicawxi incꞌulal yin̈ Comam Dios ta caw yilal yijniisba tzet mahulicꞌo naj ángel tuꞌ yalaꞌ wetan. 26 Yajchon̈tirlaxolo istiꞌ haꞌ mar bey huneꞌ txꞌotxꞌ ay xol haꞌmar, ẍi naj Pablo tuꞌ.

27 Yet huneꞌ akꞌbal xin, yin̈xa iscan̈lan̈eb tzꞌayic jecꞌan̈yiban̈ haꞌ mar, japnihan̈ yiban̈ haꞌ mar Adriático, bay

Page 120: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 27:28 120 HECHOS 27:38

nanantaxan̈e chito teꞌ barco yu jakꞌekꞌ. Caw yin̈mi chu-man akꞌbal xin, isnani ebnaj chimunlacto yul teꞌ barcotato japnixahan̈ yin̈ txꞌo txꞌotxꞌ. 28 Yoc ebnaj ismalenohanta isnahatil yehayto yich haꞌ, caw treinta y seis metroyehayto yich haꞌ tuꞌ. Cotohan̈ hanicꞌxa, yocpaxo ebnajismalenoj, veinticinco metroxan̈e yehayto yich haꞌ. 29Yajyu chixiw ebnaj ta chálo ay bay chismakꞌico isba teꞌ yin̈chꞌen nime chꞌen, yuxin isbejtzoto ebnaj can̈eb chꞌenancla yinta teꞌ barco tuꞌ. Caw xin ayco ebnaj iskꞌanni tetComam Dios ta chisajbinaloj.

30 Wal ebnaj chimunla yul teꞌ barco tuꞌ, isna ebnajyelcan̈ yul teꞌ, yuxin oc ebnaj yakꞌayto teꞌ lancha yul haꞌ,yanico ebnaj lekꞌtiꞌal tato chiyayto ebnaj yakꞌbil chꞌenancla sata teꞌ barco tuꞌ. 31Wal naj Pablo xin, caw yin̈ an̈eyal naj tet naj capitán yeb tet ebnaj soldado hacaꞌ tiꞌ:

—Tato chiꞌel ebnaj yul teꞌ barco tiꞌ, caw mach chex-colcha hex tiꞌ, ẍi naj. 32 Hac tuꞌ xin caw yin̈ an̈exan̈eiscꞌupilo ebnaj soldado tuꞌ txꞌan̈ lasu bay tꞌun̈an teꞌ lanchatuꞌ, isbejtzonto ebnaj teꞌ yul haꞌ.

33 Yet lan̈anxa issajbilo xin, yalni naj Pablo tet ebnajsunil tato yilal iswaꞌ ebnaj, yalni naj tet ebnaj:

—Caw cabxa semana mach chexwaꞌi yu heyilni tzetchextan̈i. 34 Yaj chiwalan teyet tato yilal hewaꞌi yun̈eyoc heyip. Caw machi hunujex chexcꞌaytoj, maẍticꞌapaxohunqꞌuitano xil hewiꞌ chicꞌaytoj.

35Lahwi yalni naj Pablo huneꞌ tuꞌ xin, yinican̈ naj huneꞌixim pan, yakꞌni naj yuchꞌandiosal tet ComamDios yin̈ satebnaj sunil. Lahwi tuꞌ iskꞌaxpon naj ixim, yoc naj iswahnoixim. 36 Hayet yilni ebnaj tuꞌ xin, yakꞌlocan̈ iscꞌul ebnaj,yocpaxo ebnaj waꞌo sunil. 37Caw cab ciento setenta y seison̈an̈ ayon̈icojan̈ yul teꞌ barco tuꞌ. 38Yet islahwi iswaꞌcanosunil ebnaj xin, isbejtzonayto ebnaj ixim trigo xol ha haꞌyun̈e ishan̈kꞌo yijatz teꞌ barco tuꞌ.

Page 121: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 27:39 121 HECHOS 28:2Yet yay sutsun teꞌ barco xol haꞌ

39 Hayet issajbilo xin, yilnito ebnaj chimunla yul teꞌbarco tuꞌ txꞌo txꞌotxꞌ, yaj mach istxum ebnaj baytuꞌwalayon̈tuꞌan̈, yaj xin yil ebnaj huneꞌ iskꞌab haꞌ mar tuꞌ, cawnaba arena-la-n̈e istiꞌ, isnani ebnaj yinito teꞌ barco beytuꞌ. 40Hac tuꞌ xin yu iscꞌupnito ebnaj txꞌan̈ lasu ayco yin̈ancla tuꞌ iscancano xol haꞌ mar. Istoyban ebnaj istxꞌan̈alremo chꞌocnico yin̈ yijban teꞌ barco tuꞌ. Lahwi tuꞌ xinyanican̈ ebnaj kꞌap vela yin̈ sat teꞌ yul isbeh jakꞌekꞌ yun̈ecꞌul isbelwi teꞌ, hac tuꞌ xin yu ishitznico ebnaj teꞌ istiꞌ haꞌ.41 Yaj cꞌuxan yapni teꞌ yin̈ cabeb niẍte iskꞌab haꞌ, iscantxꞌapno teꞌ xol arena. Haꞌ sata teꞌ cancano txꞌapno xolarena tuꞌ, matxaticꞌa chiyu isbili, wal yinta teꞌ xin cawuchcꞌacantoj yuto caw ecꞌnaxa yip haꞌ chismakꞌico isbayin̈ teꞌ.

42Haꞌ ebnaj soldado tuꞌ xin yoche ebnaj ispotxꞌo ebnajpresowom, yun̈e machi hunu ebnaj chimakꞌni haꞌ catyelcan̈. 43Wal naj iscapitán ebnaj soldado tuꞌ, caw yochenaj iscoloꞌ naj Pablo, yuxin mach chisje naj ispotxꞌlaxebnaj presowom. Haꞌ yute naj, to yal naj tet ebnaj ta macyohta ismakꞌni haꞌ, caw yilal babel chiayto xol haꞌ yun̈eyapni istiꞌ haꞌ. 44 Wal mac mach chu ismakꞌni haꞌ xin,yiban̈ yakꞌinteꞌal teꞌ barco uchcꞌato tuꞌ oc ebnaj. Hac tuꞌjutehan̈, yuxin cosunilan̈ con̈colchahan̈, japnihan̈ istiꞌ haꞌ.

28Yet yapni naj Pablo bey isla Malta

1Yet xacon̈colchahan̈ cosunilan̈ tet huntekꞌan isyaꞌtajiltuꞌ xin, jabenilojan̈ tato Malta isbi huneꞌ isla bay con̈ap-nituꞌan̈. 2 Ebnaj ay bey isla Malta tuꞌ caw xahan con̈yilan̈ebnaj, caw xin yin̈ an̈e yaco ebnaj huneꞌ niman kꞌaꞌ yun̈ecokꞌaẍnihan̈ yuto caw chew, caw chiyakꞌpaxo n̈ab.

Page 122: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 28:3 122 HECHOS 28:113Hac tuꞌ xin yu yoc naj Pablo iscutxꞌbano cabxa yakꞌbil

teꞌ siꞌ caw tajin, hayet yanicto naj teꞌ yul kꞌaꞌ xin, isxiwiltihuneꞌ noꞌ laba xol kꞌaꞌ, yul noꞌ ischino iskꞌab naj, yoccanotꞌun̈no noꞌ yin̈ iskꞌab naj Pablo tuꞌ. 4 Hayet yilni ebnajah con̈ob tuꞌ ta tꞌun̈anico noꞌ laba tuꞌ yin̈ iskꞌab naj, yalniebnaj tet hunun hacaꞌ tiꞌ:

—Huneꞌ naj tiꞌ caw potxꞌom anmami naj, wal xin walcacaw yaꞌta mayu iscolcha naj yiban̈ haꞌ mar, yaj caw yilalistohlan naj ismul yuxin caw chicamo naj, ẍi ebnaj.

5 Wal naj Pablo tuꞌ xin, istzicayo naj iskꞌab yiban̈ kꞌaꞌ,yaycꞌay noꞌ laba tuꞌ, maẍticꞌa xin nichꞌano tzet yu naj yunoꞌ. 6Caw sunil ebnaj chꞌechman ismalcan̈ iskꞌabnaj Pablotuꞌ, maca iscamayo naj. Caw xin hunep ismaj ebnaj tato aychu naj Pablo tuꞌ, yajaꞌ yet yilni ebnaj tatomaẍticꞌa tzet yunaj, ishelni ebnaj isnabal, yichico ebnaj yalni hacaꞌ tiꞌ:

—Huneꞌ naj tiꞌ cꞌuxan tato dios naj, ẍi ebnaj.7 Iscawilal tuꞌ xin ay istxꞌotxꞌ naj iswiꞌehal yeco xol

anma tuꞌ, Publio isbi. Haꞌ naj xin con̈chahnihan̈ yatut, cawcꞌul con̈yilan̈ naj yin̈ oxeb tzꞌayic. 8 Cꞌuxan ayto ismamnaj Publio tuꞌ sat txꞌat yu huneꞌ niman kꞌaꞌ yeb xin yuchicꞌul. Hac tuꞌ xin yu yocto naj Pablo istucleno naj bayhilan tuꞌ, yoc naj txahlo xin. Lahwi istxahlicano naj Pablotuꞌ, yanayo naj iskꞌab yiban̈ naj yaꞌay tuꞌ, iscawxican̈ naj.9 Yu huneꞌ tzet yu tuꞌ xin sunil anma yaꞌay apni iscꞌatan̈naj Pablo, iscawxican̈ anma sunil. 10Caw tzetcꞌa tzettaj yetuꞌ salax jetan̈ yu anma tuꞌ. Haxa yet cotohan̈ yul barcoxin yakꞌnipaxo ebnaj tzettaj ye tuꞌ chiocnico juhan̈ yin̈cobelan̈.

Yet yapni naj Pablo yul con̈ob Roma11 Oxeb ixahaw xin ayon̈an̈ bey huneꞌ isla Malta tuꞌ,

lahwi tuꞌ xin jocan̈ yul huneꞌ teꞌ barco ton̈e txajan yech-man yecꞌ n̈abil, ah Alejandría teꞌ. Yin̈ sat teꞌ barco tuꞌ

Page 123: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 28:12 123 HECHOS 28:18xin ayco yechel cabeb tioẍ, Cástor isbi huneꞌ, wal hunxaxin Pólux isbi. 12 Hac tuꞌ xin yu japnihan̈ bey yul con̈obSiracusa, jehayojan̈ bey tuꞌ yin̈ oxeb tzꞌayic. 13 Lahwituꞌ xin cotopaxojan̈, japnihan̈ yul con̈ob Regio. Haxahunxa tzꞌayic xin, yichico huneꞌ jakꞌekꞌ chitit yin̈ sur,haxa yin̈ iscab tzꞌayic japnihan̈ bey con̈ob Puteoli. 14Haꞌtuꞌ chahloyo huntekꞌan ebnaj ayxaco yul iskꞌab Comamjuhan̈, yalni ebnaj jetan̈ tato chon̈cancanojan̈ huneꞌ se-manahil iscꞌatan̈ ebnaj. Lahwi tuꞌ xin cotopaxojan̈ yin̈cobelan̈ bey con̈ob Roma.

15 Ebnaj xachahni Comam yul yanma ay yul con̈obRoma tuꞌ, caw yohtaxa ebnaj tato chon̈apnihan̈ yuxin titebnaj con̈ischahban̈ yul beh; ay ebnaj hata bey huneꞌniman txon̈bal, Apio isbi, con̈yechmahan̈. Aypaxo ebnajjuẍta bey bay chihallax Oxeb Waybalil. Hayet yilni najPablo ebnaj tuꞌ, yakꞌni naj yuchꞌandiosal tet Comam Dios,caw yikꞌni yip yanma naj.

16 Hayet japnihan̈ yul con̈ob Roma tuꞌ, yanico najcapitán ebnaj presowom yul iskꞌab naj yahawil ebnajsoldado, wal naj Pablo xin nan alaxicto naj yul huneꞌ n̈ayeb huneꞌ naj soldado chitan̈eni.

Yet yalni naj Pablo Istzotiꞌ Comam Dios yul con̈ob Roma17 Iscabwihalxa japnihan̈ xin, yawten naj Pablo ebnaj

iswiꞌehal yeco xol ebnaj Israel ay yul con̈ob Roma tuꞌ, yetiscutxico ebnaj xin, yalni naj Pablo tuꞌ hacaꞌ tiꞌ:

—Hex wuẍtaj, walca caw machi inmulan insayicojanyin̈ ebnaj Israel yeb yin̈ iscuywabal ebnaj ichamta jich-mam, yaj xin quinyacojan ebnaj yahawil Israel tiꞌ presoyul con̈ob Jerusalén; lahwi tuꞌ quinyanipaxicojan ebnajyul iskꞌab ebnaj romano tiꞌ. 18Yajaꞌ yet iskꞌamben ebnaj ahRoma tuꞌ wetan tzet inmulan, caw yoche ebnaj quinisbe-jtzoꞌan yuto caw machi hunu inmulan caw txꞌoj wacojan

Page 124: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 28:19 124 HECHOS 28:25chikꞌanni camical win̈an. 19Wal ebnaj Israel xin cawmachisje ebnaj quinisbejtzoꞌan, yuxin inkꞌanti inbahan tet najemperador, jahaw ay Roma tiꞌ, yun̈e haꞌ naj chꞌilni tzetchinelicojan. Walinan xin caw matzet chiwacojan ismuloebnaj jet con̈ob tuꞌ. 20 Yu ton huneꞌ tiꞌ yuxin maque-xwawtehan, yun̈e quexwilnihan cat walnihan teyet; yutoay huneꞌ mac echmabil yul ju han̈on̈ Israel hon̈ tiꞌ, yu tonhuneꞌ tuꞌ yuxin cꞌalbilinan yu chꞌen cadena tiꞌ, ẍi naj.

21Yalni ebnaj tet naj Pablo tuꞌ:—Walon̈tiꞌan̈ maẍto hunu carta chihul jetan̈ yu ebnaj

ay yul ismajul Judea tuꞌ yin̈ tzet hawe hach tiꞌ, machipaxohunu ebnaj juẍta israelita ay bey tuꞌ chul halno jetan̈ yin̈hunu tzet ye tuꞌ txꞌoj tawin̈. 22 Wal tinan̈ chijochehan̈jabehan̈ tzet chꞌecꞌ yin̈ hanabal, yuto caw johtajan̈ tatocaw sunil bay txꞌoj istzotel anma yin̈ huneꞌ cuybanile tiꞌ,ẍi ebnaj tet naj Pablo tuꞌ.

23 Hac tuꞌ yu yalnicano ebnaj tzet tzꞌayical chiꞌapniebnaj iscꞌatan̈ naj Pablo tuꞌ. Hayet yapni istzꞌayical tuꞌxin, caw tzetcꞌa yu yapni ebnaj iscꞌatan̈ naj. Yichico najyalni Istzotiꞌ Comam Dios tet ebnaj yin̈ sacꞌayalil masantayin̈ kꞌejbiyal. Yal naj Pablo tuꞌ yin̈ tzet chu yoc ebnajyul iskꞌab Comam Dios. Tzotelpaxo naj tet ebnaj yin̈ tzettzꞌibn̈ebilcano yu naj Moisés yeb tzet tzꞌibn̈ebilpaxcanoyu ebnaj ischejab Comam Dios ecꞌlena yet payat, yun̈eyanayto ebnaj yul yanma, cat yanico isba ebnaj yul iskꞌabComam Jesucristo.

24Ay xin ebnaj anayto yul yanma yin̈ tzet yal naj Pablotuꞌ, aypaxo xin ebnaj mach anayto yul yanma. 25 Yaj yumach lahano istxumni ebnaj yin̈ tzet yal naj Pablo tuꞌ,istzabnico ebnaj istohi. Yuxin yal naj Pablo tet ebnaj hacaꞌtiꞌ:

—Caw yelticꞌa chiyal Comam Espíritu Santo yet yakꞌniComam yalaꞌ naj Isaías, ischejab Comam Dios, tet ebnaj

Page 125: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

HECHOS 28:26 125 HECHOS 28:31jichmam yet payat, yet yalni Comam tet naj hacaꞌ tiꞌ:26As hal tet huntekꞌan anma tiꞌ hacaꞌ tiꞌ:“Hex tiꞌ caw yeli cheyabe, yaj mach chitxumchalo heyu;caw cheyila, yaj mach chinachalo heyu,” cachi.27 Yuto haꞌ yanma sunil huntekꞌan anma tiꞌ xacawbiloj,

yuxin caw mach chabe iscꞌulal. Caw mutzꞌanpaxosat; yuxin cawmach chiyu yilni istoholal, maẍticꞌachiyabe yu istxiquin. Maẍticꞌa chistxumpaxo ni-noj, maẍticꞌa xin chisje ishelaꞌ isbeybal yu wakꞌnitan̈ojan ismul,* ẍi Comam Espíritu Santo tuꞌ.

28 Tinan̈ xin caw cam cheyabecanoj tato yin̈ huneꞌtiempo chijicheco tiꞌ, chihallaxicꞌo huneꞌ colbanilechiyakꞌ Comam Dios tiꞌ tet anma mach Israeloj, yajaꞌecꞌna chiyakꞌayto anma yul yanma, ẍi naj Pablo. 29 Yetyalni naj Pablo huneꞌ tuꞌ, isto ebnaj Israel, yoc ebnajiscajlen isba yin̈ tzet yal naj.

30 Wal naj Pablo xin, caw cab habil cancano naj yulhuneꞌ n̈a cꞌamn̈ebil yu tuꞌ. Caw xin chitzala iscꞌul najchischahni naj anma chꞌapni tuclenoj. 31Yin̈ sunil yanmanaj Pablo yalicꞌo Istzotiꞌ Comam Dios yin̈ tzet chu yocanma yul iskꞌab Comam, chiscuynipaxo naj anma yin̈ tzetyelapno ye Comam Jesucristo. Machi xin mac chihalnihunu tzet ye tuꞌ yin̈ tzet chal naj Pablo.

* 28:27 Is 6:9-10

Page 126: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

126

Nuevo Testamento yin̈ abxubalNew Testament in Jakalteko Eastern; jac (GT:jac:Jakalteko)

copyright © 1997 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: JakaltekoTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Copyright Information© 1997, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.The New Testamentin Jakalteko

© 1997, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rightsreserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2016-05-05

Page 127: YIN̈TZETISWATXꞌEEBNAJISCHEJAB …HECHOS2:15 6 HECHOS2:22 heyohtan elojtzetyelapnoyehune ti .Walxin,hajhetx-iquinyin tzetchiwalan.15Han on ti an machuc umojon an haca cheyutehetxumnijin

127PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 6May 2020 from source files dated 17 Apr2020b5bce385-9ed7-5701-9edc-e221ef239a1c