XORNAL CULTURAL PARA O LECER

Nº 43Agosto de 2020Prezo: 2 euros

O proxecto dazona acuáticade Monterreiadxudicarase afinais de ano

Páxina VIII

Páxina XVI

Páxinas XVI

Páxina XIV

Evegapresentou acolleita doviñoinstitucional

O Filandón deMúsicas doCourelhomenaxearáas vítimas dapandemia

A Xuntaadxudica arestauración daTorre do Castro,en Sandiás

Páxina VII

Páxina XIII

Monforte noncelebrará festaspatronais

A “XII Festa da Palabra”estreou o “Auditorio Nós”

Páxina X

MedioAmbienteaproba o PXOMde Castro deRei

Iso dicía Castelao e ilustrábao cun de-buxo -que eu descoñecía até haipouco- no que aparece un traballador

negro dándolle a man a un traballadorbranco. Paréceme moi ben. Porén semoit@s traballadores españois miran paraoutro lado cando nos oprimen pola nosa

lingua, nacionalidade ou afiliación políticae sindical e se nos negan o dereito de au-todeterminación dos pobos, seremos unsirmáns mal avidos. Eu tiven compañeir@sespañois cos que traballei cóbado con có-bado, pero custáballes entender as nosasreivindicacións como galeg@s. O Estado

español maltrata aGaliza e non o que-ren ver. Esmáganose non se decatan.Atacan a nosa su-pervivencia comorealidade diferen-ciada e quítanlleimportancia. En raras ocasións atopei uncerto apoio e comprensión... Está claroque tirades un beneficio diso. Se queredescompensar ou non, depende de vós...

O FARELO | Agosto de 2020II

Tía ManuelaOpinión

Por Ramón Coira Luaces

Os traballadores sempre somosirmáns

ESTABA absolutamente convencido deque o resultado ía ser favorable paraeles e para tódolos seus, xusto o con-

trario do que foi. Sentía unha enorme feli-cidade pensando en que o que chegaba eraverdadeiramente relevante e importantí-simo para o futuro daquelas persoas que es-taban dentro do marco da política, no seucírculo, aínda que lonxe, ou moi afastadas,da actividade profesional, desa que propor-ciona traballo a embute e salario reducido.Estaban con orgullo seguindo o ideario de-señado polo seu ídolo, aquel mentor de

tantos, aquel totalmente disposto —igualque sempre— a repartir outros tantos des-prezos. Aquel, ao que xa ninguén cre, quepoucos escoitan e para o que moi poucosmiran. Que mágoa, señorito!

O profesor Avelino Muleiro, nun artigorecente, falando da ‘Crise de valores’ deixouvarias leccións para quen queira sacaralgo en limpo. A Tía Manuela, e probable-mente varias das persoas lectoras destexornal, súmanse por pura lóxica á propostade Muleiro: "Deberiamos pretender que asociedade lograse establecer criterios e

normas que fixasen as mellores condiciónspara que a convivencia resultase posible easí cada persoa puidese programar a súavida libremente", con valores compartidos,con traballo compartido e compartindoesforzos, bens e riqueza.

Ao parecer, segundo os filósofos e segundomanifesta Avelino Muleiro, "os valores nonse herdan, non forman parte da nosa xené-tica, senón que se ensinan e aprenden encada cultura". Nós temos valores propios ea nosa xente ten o dereito e a obriga decoñecelos, igual que os políticos deben tera ilusión de preservalos, de resgardalos,defendelos e ensinalos. Aqueles que liderangrupos sociais, que propoñen cambios subs-tanciais, que andan de arriba para abaixo eda dereita para esquerda seguido e sen

avisar, deben facerun alto no camiño,parar e, debagar,mirar ao arredor. Seestán diante dunhabiblioteca, entrar eseguir mirando eobservando.

Aquelas persoas prendidas atadas polailusión de mandar, se están ao lado do mar,deben aprender dos mariñeiros e empaparsedos seus valores e, se andan polas beirarrúasda cidade ateigada de xente e de turistas,deben reflexionar e recapacitar sobre o quese fixo mal. Obviamente, non teñen queperder a esperanza nin a confianza, peronon deben esquecer que, como en Grândola,Villa Morena, o pobo é quen ordena.

Luís Celeiro

A ilusión de mandar

Seguramente o Sr. Alcalde de Ourensenon se considera inimigo das árbo-res; pero os feitos parecen dicir o

contrario. E iso é o que importa. En pri-meiro lugar falarei da zona verde cha-mada parque do Couto, a carón dos novosxulgados, cuxa veciñanza leva tempo mo-bilizándose para impedir que a alcaldíaconstrúa alí unha pista de “skate”, recor-tando o parque. En segundo lugar falareido cedro da Praza dos Suaves, chamado“O irmanciño” pola veciñanza que se mo-

bilizou recentemente para salvalo, pois aalcaldía quere quitalo dalí, alegando queimpide a visibilidade da catedral. Eu sem-pre vin perfectamente a catedral, e comamin tod@s. O terceiro caso ao que mevou referir é o das árbores do entorno daPonte Romana, que dan sombra e refres-can esa zona, quizáis por pouco tempo,pois a alcaldía anunciou que quere corta-las, aducindo que a Ponte Romana veríasemellor sen elas. Outro despropósito. Asárbores, eses seres vivos que nos propor-

cionan oxíxeno, son tratadas como mobi-liario urbano. Porén alí dannos unha som-bra frondosa e aniñan as aves nelas. E

non quero botarlle a culpa a este grupode goberno do que fixo o pasado, quedeixou secar por falta de rego moitas das44 árbores do parque 25 de Novembro(inagurado en 2018 en contra da violen-cia machista, á beira da estrada deReza), pero case podería facelo, poisantes ocupaba a alcaldia o PP e agorafaino D.O., que goberna xunto co PP. Porfavor, Sr. Alcalde, rectifique a tempo enon elimine árbores e zonas verdes da ci-dade. Todas fan falla, xa que non hainada máis deprimente que unha cidadecon demasiado cemento e na que min-güen as zonas verdes.

Jácome, inimigo das árbores

FUCO PRADO

Otítulo (grafado em galego-portu-guês internacional) corresponde-se com um verso do reivindicativo

poema “Conto” da “Poesia Enteira” de Eri-berto Bens (Méndez Ferrin). Véu me á me-mória depois do resultado das passadaseleições nesta Galiza do sim ou do não,nesta Galiza empobrecida que majoritaria-mente vota póla direita, nesta Galiza ha-bitada principalmente por galegos denascença que diluem sua identidade e so-metem sua simbologia ao magma madri-lenho, esta Galiza que entrega sua riquezamaterial e humana para favorecer ao enri-quecimento e prepotência dos poderes fo-ráneos. Galiza angosta, estreita de miras,apertada Galiza que não despega.

Dentro do que cabe, parabéns paraGaliza, parabéns para todos os galegos egalegas que pensamos numa Galiza deseu, Porque o resultado das eleições pas-sadas não foi um êxito. Foi só a constataçãode que existe, que segue a existir, umabase social de cidadãos que sente e pensanuma Galiza do progresso, uma Galiza queconserve seus elementos de identidade eque tenha liberdade para aproveitar racio-nalmente sua riqueza a fim de que aquipodam ter seu porvir nossos filhos, nossos

netos e nos mesmos. Existe essa basesocial e conseguiu-se recupera-la, que an-dava desiludida ou desperdiçada em aven-turas políticas sem futuro, nascidas depersonalismos, invejas ou incluso vinganças.Já não é pouco. Que essa onda de opti-mismo e dignidade vote junta por recuperarum futuro e um decidir soberano com am-bição de ganhar, põe-nos no caminho davitória.

E já que a recuperação foi liderada porAna Pontón e seu grupo de governo doBNG que foram capazes de despertar emtanta gente a ilusão e a confiança no fu-turo de uma Galiza sem ataduras nem de-pendências, para eles muito obrigado.Obrigado também a toda essa gente ilu-sionada, aos que não chegamos a perdera ilusão e aos que foram quem de recu-pera-la, aos que assumiram seu erro desdeAmio e voltarem a essa Galiza que confiaem si mesma para avançar, aos que sesentirem esperançados pola proposta deum novo modelo para Galiza superadorda sua dependência e ainda aos ecléticosque duvidosamente apostam polo cambio,obrigado aos que sonham que outra Galizaé possível. Porque todos, desde o maisanónimo dos votantes que apostou por

Galiza até Ana Pontón, todos somos pro-tagonistas neste renascer da autenticidade,dignidade e confiança na Galiza.

Pessoalmente gostaria aproveitar paramostrar meu agradecimento a todos osque de perto ou de longe, pessoalmenteou mentalmente, rompestes a minha so-lidão de neno que já intuía a Galiza so-berana e que cresceu em longas travessiasdo deserto com muito escassos oásis,mantendo ceive a chama da nossa espe-rança numa Galiza de seu. Agradecidoporque, para mim como para Manuel Maria“a señardade me espanta”, porque tivemcompanheiros solidarios com quem departiro sentimento de dignidade na defensa dalingua e cultura nosas e porque os maisnovos me facedes sonhar com as mil pri-maveras mais.

Mas, dentro da minha contida ledicia,não podo esquecer que nos aguarda outratravessia no deserto linguístico baixo ogoverno de quem presumindo arteiramentede “Galicia, Galicia, Galicia” expulsa dasaulas o nosso próprio idioma e incluso daadministração pública, que nas suas in-tervenções se escora em demasia para ocastelhano e que carece da mínima sensi-bilidade com os símbolos idiomáticos iden-titarios da nossa nação.

Não é só lingua. Algo mais saberemosdas nosas necessidades que os que venhemde fora. Algo melhor nos iria se houvese-

mos participadona negociação dapesca com aUnião Europeiaou se negociara-mos conjunta-mente com osportugueses que de eso tambem sabem eobtiverom melhores resultados. Negociarome seguem a negociar por nos, como noseu tempo eramos representados por Zam-nora, e ficamos sem leite, sem vacas,sem barcos, sem trabalho no rural, semindustrias, mentras chucham o produtode nosos encoros e inzan nosos montesde eucaliptos e contaminam nosas riasno seu beneficio, entretanto a contra-partida dos beneficios chega tarde eescasa (autovias e comboio). Veremosque passa agora com as “ajudas europeias”para sair do colapso económico, social esanitario do covid19; muito temo quechegarão migalhas e que as protestaspor parte do governo e presidente, ratifi-cados nas eleições, só terão como objectosocavar o governo central por ser de di-ferente signo político.

E meu desejo: Que saibamos administrarbem a confiança que ao nacionalismo ou-torgarom tantos galegos, que não os de-fraudemos e não morramos de éxito, comoja passou outras vezes.

Quinta do Limoeiro, julho do 2.020.

IIIO FARELO | Agosto de 2020

Opinión

Colaboradores: GALIZA: Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome – M. Xiraldez – Pérez

Lema – X. Glez. Mtnez. – M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – AnxoMena – I. Otero Varela – Susi Rodríguez – Jesús Témez Fernández – Isidoro Gracia - Rafael José Adalid– Laura de Cáceres – Kiko Neves – Ramón Mariño – Manuel Estévez – PAIS BASCO:Nicolás Xamardo– CANARIAS: Fco. Puñal Fotografía: Dpto. Propio.Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Hermana-

ger Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex – Ortifus (España)– Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra (Colombia) – Cébula (Polonia) – J.Bosco e Fernández (Brasil)– Marlene – Pohle (Arxentina) – Guy Badeaux (Canadá).

Depósito legal: VG-14/2017

Imprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Departamento propio e axencias publicidade@novasdoeixoatlantico.comFotografía: Hernández e departamento propioDeseño e maquetación: Fran Eiró

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T. 658 58 50 49 guillermo@novasdoeixoatlantico.comEdita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD

36860 PONTEAREAS - GALIZA - T. 986 64 12 69 redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Xornal Cultural para o Lecer

Era uma vez Galiza, espranza angosta

Por Nemésio Barxa

Por Sara Inés Vega Núñez,alcaldesa.

Daniel de Cambicia,Tobo do Burgo, Carlosde Susaus, Camilo dos

Espiñeiros, Servando de Cas-beado e Chicho de Vilamaior,foron os artífices xunto coa fa-milia dos Clarete que sementano pan, que permite que se sigacelebrando a Festa dos Fachós

en Castro Caldelas. A pasada se-mana fixeron a sega de centeo.Estes voluntarios recollen apalla que se usará o 19 de xa-neiro para confeccionar os fa-chós que desfilarán ardendopolas rúas de Castro Caldelas navíspera de san Sebastián, pa-trón da vila. Son auténticosprofesionais que traspasan osseus coñecementos de xenera-

ción en xeneración facendo cá-tedra da sabiduría do pobo. Osmáis maiores aprenden aos xo-venes que co seu traballo e ilu-sión continúan a tradición e fanposible unha das tradicións másantigas de Galicia da que haidocumentación desde o ano1751. Realizan un traballo fortee feito a vella usanza, a man econ “bertolini”.

Día de sega en Castro Caldelas

O FARELO | Agosto de 2020IV

Opinión

Quero celebrar convosco a Nosa Pa-tria, neste ano de penurias e con-finamentos. Quero celebrar tamén

a Nosa Matria -que non é menos nin menor,senón o mesmo e na mesma condición depertenza- con todas e todos vós, que sen-tides por dentro a chamada dese tempoagardado para ser donos, ter soberanía, opoder de decidir e decidirnos. Tempos queaínda non chegaron, por moito que diganos que o din, anque virán. Tempos de es-peranza para decidir por nós, sen que nosveñan dadas as obrigas, nin as migallas.Quero celebrar a vida e un novo ano, cunnovo día de conciliación entre os que ama-mos a orixe, sen ter que agardar orzamen-tos conxestionados por razóns que semprenos vulneran. Temos moito que facer, temosque recuperar “a vontade de ser”, para conela, sinxelamente, ser quen somos. Xuntar-nos para ser. Primeiramente ser quensomos, como calquera pobo do mundo.Nesa satisfeita condición de falar a NosaLingua, sen que nola autoricen nun 30% noensino para a súa aprendizaxe, e porque asío ditan alá nos escuros escritorios da per-versidade. Nesa condición de non ter queaceptar as condicionantes que nos mandenpara rexernos como poidamos, e aceptando,si ou si, as vontades alleas. Cando esta Ma-tria ou Patria sexa nosa, poderemos dispor,con vontade aberta, dos múltiples benefi-cios que a Terra nos deu, en sorte de posi-

bilidades, coa forza dun mellor reparto edignidade, coa forza das mesmas oportuni-dades para levar unha vida moito máis sos-tible, máis equilibrada e respectuosa comedio e coa existencia. Non haberá quepedir permiso para ser. Na nosa naturezahumana está sempre presente o valor daterra, o valor e apego ao verde, á paisaxeque rotula e alimenta oscamiños para seguir, daauga limpa e pura dosmananciais que sucanesa terra para embebelaen vida, en froitos, enalimento, en esperanzas.Nesta xeografía humanaestá a razón de non lu-xala, queremos unha vi-venda que dea aposibilidade de traballare gozar, de recrearnos,de sabernos e saborear-nos. Cómpre xa esa so-beranía industrial -ondenon nos digan que em-presas veñen e onde secolocan, mesmo en quecondicións virán. Soberanía laboral de dig-nidade, onde non nos obriguen a cumprirleis que son manifestamente inxustas e vancontra quen traballa, favorecendo aos quexa teñen moito gañado. Soberanía de de-fender os servizos públicos, sanitarios, edu-

cativos, de dependencia, de solvencia eaforro, mesmo a capacidade dunha bancapública galega -que nos furtaron sibilina-mente hai moi pouco tempo, negándonosfuturo- que axude a aquelas xentes que em-prendan proxectos válidos para a mellora doPaís, sectores estratéxicos para o benestare a conciliación, a paz e o sosego. Sobera-nía que corrixa os tantos erros nos que nosmeteron, que devolva ás rías a súa belezasacando as empresas do lixo e da contami-nación cheirenta, pero sen desatender aos

traballadores desas empresas creadas -comoestán facendo os mesmos que as colocaronindebidamente. Pero esa soberanía seráfroito dunha confluencia básica e honrada,dunha inclusión ilusionada que corrixa eavance, que conflúa para abrir desde un mí-

nimo común múl-tiplo, e nosarroupe. Nonpode seguir a serque aquí, non sesabe moi ben porque se cobran aspensións máisbaixas do estado en Galiza. Algún día, ospolíticos galegos, terán que explicalo e darrazóns que nos fagan recuperar a equidadee o valor adquisitivo que perdemos durantetanto tempo. Algún día, desde esa sobera-nía, non virán empresas de fóra roubarnosos beneficios das nosas minas, do noso aire,das nosas enerxías e potencialidades tantas.Porque tal como imos, os donos son xentesde moi lonxe que empregan man de obra ba-rata e levan o groso do beneficio para osseus paraísos fiscais e alí engordan. Previopago aos que cederon, claro. Eu proclamoesa celebración da Patria sen esquecer aaqueles que marcharon buscar traballo, aaqueles que loitan contra o dedo acusadorcontra “presos políticos” que discreparon dosistema e da metodoloxía. Proclamo a Matriaestando en defensa da memoria que nosconvoca, na memoria de tantas e tantos quetamén soñaron unha Galiza nosa e mellor,estando hoxe tamén cos traballadores sentraballo, sen vivenda, sen porvir confiado.E proclamo esta festividade soñando un díater a maioría que non temos, sendo quen deseducir aos que non ven claro, aos que de-fenden -desde o seu erro- maiorías que nonson boas para ninguén, pois “sempre” abu-san da súa porcentaxe.

Celebrar a patria

Baldomero Iglesias Dobarrio, Mero.

Desta, estou no hospital coa cabeza rachada: As enfermeiras, xa me deron sete puntos de sutura. A doutora, pregúntame quen me fendeu a caluga. Eu para non andar con lerias, cóntollelo tal e como foi:

......................... Nunca fixen caso, cando me berregaban por pisar nun chan recen fregado.Dicíame eu a min mesmo:

- Total, despois de todo vouno pisar igual, ¿ que máis dará ? Ata que un día, miña dona comezou a deixarme o pau da fregona atravesado na porta, supoño que en plan ameazador.Hoxe, fun eu quen fregou o chan da cociña. Cando finei, lembreime do virus e fun lavar as mans. Entrei con tanta presa que esvarei coas pernas para riba e batín coa caluga no chan.O golpe foi tremendo.Miña muller veu correndo. Miroume a cachola enchoupada de sangue e díxome:Pero home de Deus...! ti sempre a facer das túas.

Co golpe volvinme máis intelixente. Decateime que si paso por debaixo dunha escaleira, non é so cousa de superstición, pódeme caer o que está enriba, se ando cunespello roto, pódome cortar, e si me avisa a muller que non pise no fregado... é, para que non esvare e parta a cachola.

A doutora replicoume:Entón, vostede non ten visto uns letreiros amarelos que poñen en letra ben grande “ chan esvaradoiro “Pois non, doutora... agora os letreiros, con que non lle poñan monecos, ninguén os vai ler.

E, así foi, como foi

Xosé Santiago Paramos

Día de Galicia.Tamén da Patria Ga-lega. Dúas denominación paradúas ópticas ideolóxicas distintas.

As interpretacións que se fan desta datason moi ilustrativas polas liturxias que unse outros organizan. As invocacións relixio-sas e as políticas manifestáronse de velloen distintos espazos. Os que se reúnen nasigrexas parroquiais ou na catedral compos-telá fano dialogando (algo imposible) coapóstolo. Os que convocan nas prazas pú-blicas, arromedando os “mitines das aren-gas” dos galeguistas republicanos denoutrora, recorren aos mitos do imaxinarioda nación, reducíndos lamentablemente atres ou catro memorias; cativo recurso, por-que o mártires que tivo Galicia foron millei-ros. En calquera caso, a exaltación dosvalores sublimados na celebración do día,intentan por distintos medios buscar me-diacións para conseguiren as súas arelas.

A Galicia real precisa do maxisterio pe-dagóxico continuado durante todos osdías do ano para que os soños dun paismáis galeguizado se cumpran. Sen aconstancia todo se reduce a celebraciónsrituais, nas só queda a despedida resentida“de hoxe nun ano”. As proclamas pronun-ciadas cos berros no ceo polos altofalantesa todo volúme, non abondan. Castelao,que será invocado moitas veces o día 25de xullo, exerceu o maxisterio galeguizadordicindo que había que petar na alma dopobo ata conseguir un estado de opiniónrevolucionaria. Hai que espertar ao pobo

do seu sono sen estridencias, con palabrasacaídas que entusiasmen e convenzan.

Sempre fun partidario da pedagoxía paralevar a mensaxe da galeguización da nacióna todos os sectores sociais; non só a unhaparte dela. Este labor esixe a utilizaciónda intelixencia cun bo arseal de coñece-mentos para espertar o interese do indecisosque moran no espazo mental da indiferenza.verbo a verbo, e neutralizar aos inimigosda galeguización, que habelos hainos, cosirrefutables argumentos da razón.

Cando estou a facer estas propostaslembro que hai ben anos intentei convencera alguén que entón era coma quen di unninguén da canella, pero que pasados osanos conseguíu empoleirarse nas instanciasacadémicas, de que o galeguismo precisababotar man de experiencias como as misiónspedagóxicas da época republicana prota-gonizadas polos intelectuais da época queremoveron conciencias creando cidadánslibres. Aquel home, que pasados os anosconverteuse nun consumado oportunista,escoitabame con retorcidas intencións queeu albiscaba no seu ollar, solicitoume odereito de réplica para dicirme: “O activismodéixocho para ti. Eu dareille a Galicia namedida que ela me vaia dando a min. Ga-leguismo si, pero a vaquiña polo quevale”. Pilleille ao vóo as súas intencións.Efecctivamente, o personaxe que describosoubo facer do galeguismo un medio devida, coma outros moitos que utilizaronos fantásticos recursos económicos que o

goberno galego puxo ao seu dispor. Tal le-xión de “galeguistas” foi incapaz de gale-guizar a apática realidade sociocultural.Galeguistas de codia e brétema.

O que veño de relatar é a conduta fre-cuente daqueles que cohabitaron os es-pazos culturais dun pretendido galeguismoque utilizaron, e seguen a facelo, para oseu medre persoal. Son persoas que durantesas décadas que nos precederon aboiaronsen faceren singulares esforzos e deter-

minantes para galeguizar á sociedade,máis aló de formaren grupiños gregariosnos que retroalimentárense. Con estes vim-bios non se pode reconstruir a identidadenacional. O seu discurso cheo de eufemis-mos non ten lonxitude de onda; é un ga-leguismo de neboeiro de magros resultados.

O refraneiro galegodefíneo con nidie-za: cacarexar e nonpoñer ovos. A contade resultados nonten volta de folla;fala por si mesma.

A galeguización terá que ser integral ounon se producirá. Para iso cómpre conquistarespazos sociais inéditos con argumentosnovidosos que sexan entendibles alén dosmarcos tradicionais con trasnoitados dis-cursos decimonónicos. Nosoutros (nós e osoutros) debemos axuntarnos nun relato co-mún. Mentres isto non aconteza, corremoso risco de que se esfiañe aínda máis a con-ciencia galega, engulida polas forzas asi-milacionistas que actúan dentro dela. Haique reaxir e reelaborar outras estratexiasque non sexan unicamente, por exemplo,as do sistema literario que non contribúena crear unha conciencia sólida de pais.Galicia necesita de moitos e plurais prota-gonistas para construírmos un relato comúnque nos autoidentifique. Precisamos dundiscurso anovado que transforme as po-tencialidades que están adormecidas, es-pertándoas e incorporándoas coralmente aese alborexar novo que todos arelamos.

A catarse colectiva producida polas li-turxias galeguistas do 25 de xullo nonteñen os efectos desexados. Nos temposque corren hai que substituir a lírica porun prosaico e anovador relato galeguizador.Máis maxisterio pedagóxico cotiá para mu-darmos a realidade, e menos recursos ásladaiñas. Metámola na chencha: hai quetransformar o imposible en posible.

VO FARELO | Agosto de 2020

Galicia

As liturxias do 25 de xullo

Por Xosé González Martínez. Presidente do Foro E. Peinador

Os nomes comerciais iden-tifican todo tipo de pro-dutos, bares, restaurantes

e tendas, e tamén deixan unha im-portante pegada na paisaxe lin-güística, ata o momento poucoestudada entre os especialistas nosnomes propios da Península Ibé-rica. A Real Academia Galega pro-moverá a reflexión sobre astendencias na denominación dosestablecementos e dos produtoscomerciais e sobre o seu papel nanormalización lingüística na V Xor-nada de Onomástica Galega, queterá lugar o vindeiro 7 de novem-bro no Museo de Pontevedra.

A RAG organiza dende 2016 asXornadas de Onomástica Galegacoa colaboración da Deputaciónde Pontevedra e o Museo de Pon-tevedra. As persoas interesadasen inscribirse na quinta ediciónpoderán facelo ata o 15 de outubro

segundo se indica no programa.As académicas correspondentes

Ana Boullón e Luz Méndez coor-dinan un programa que contarácon voces da filoloxía e da dina-mización lingüística xunto a outrasdo mundo empresarial e da crea-ción de marcas. No encontro exa-minaranse algúns dos sectoresimplicados na creación de nomescomerciais, o valor das marcasgalegas, as estratexias de márke-ting empregadas e as oportuni-dades pedagóxicas que ofrece estematerial para traballar na aula.

A busca dun nome que resultedistintivo ou atractivo comercial-mente adoita abordarse empre-gando diversos procedementos.“Un dos máis recorridos é o doapelido da persoa que fundou aempresa, pero tamén se acode aprocedementos máis imaxinativose evocadores”, apunta Ana Bou-

llón. É o caso, por exemplo, deEFerro, a empresa de zocos deVila de Cruces fundada por ElenaFerro, que nomea os seus modeloscon topónimos galegos como SanCosme de Nete. A creadora destafirma será unha das intervenientesna mesa redonda que pechará axornada, que contará tamén coasachegas de Xosé González Martí-nez, creador do Foro Enrique Pei-nador de empresas pola normali-zación da lingua e impulsor dacampaña de etiquetado en galego“Con acento propio”; e Irene Gar-cía e Raquel Boo, do estudio Eki-nocio de deseño e comunicación,dende o que traballan na creaciónde marcas. Os nomes dos bares erestaurantes centrarán a primeirasesión da tarde, a cargo da pro-fesora Celtia Rei Brandón, queexporá unha experiencia didácticasobre o tema desenvolvida no

barrio vigués de Coia.A xornada arrincará cun rela-

torio sobre a denominación dadisciplina dedicada ao estudo dosnomes das marcas a cargo do coor-dinador do Seminario de Onomás-tica, o académico Antón Santa-marina, e outro sobre o valor dosnomes para as marcas, as empresase os dominios en Internet do pro-fesor da Universidade de Vigo Be-nigno Fernández Salgado. A con-tinuación, a profesora da Univer-sidade de Santiago de Compostela

María Álvarez de la Granja falarádos recursos lingüísticos das marcascomerciais e a profesora Sara Mí-guez referirase á relación das mar-cas coa paisaxe lingüística dendeo caso de Redondela. Deseguido,o presidente da RAG, Víctor F.Freixanes, trazará unha viaxe polahistoria a través das cabeceirasgalegas. A sesión da mañá concluirácunha achega sobre os nomes dasadegas e dos produtos da deno-minación de orixe do Ribeiro acargo de Raquel Pérez Tizón.

A V Xornada de Onomástica Galega abordará os nomes das marcas

activo das iniciativas empresariaise culturais.

V XORNADA DEONOMÁSTICA

GALEGAOs nomes comerciais

Sábado, 7 de novembro de 2020 Edi�cio Sexto, Museo de Pontevedra

Organizada pola Real Academia Galega,coa colaboración da Excma. Deputación Provincial de Pontevedrae o Museo de Pontevedra

O FARELO | Agosto de 2020VI

Miscelanea

Para los enamorados, para losque no, para los que se escabu-llen en travesuras de cuerpo y

alma, y sobre todo para los que dis-frutan con gozo del inefable senti-miento, es este efervescente conjuntode caricaturas destinado a robar la risaal más escéptico. De la mano de unode los maestros del humor gráfico, Al-

fredo Martirena Hernández (MARTI-RENA), Amor en línea de 2 nos regresaal tema universal para disolver con in-genio y simpatía cualquier posiblevelo en torno a las relaciones de pa-reja y el complejo mundo de represen-taciones que lo circunda. Rebosantede sensualidad y buen gusto, perotambién de una visión crítica sobre la

conducta humana, esta selección delas mejores caricaturas de Martirena,dedicadas al amor, aborda desde lachispa que comienza el incendio hastael florecimiento de la pasión en susdistintos estadios, a través de situa-ciones donde cada amante, cónyuge osimple lector, se encontrará plena-mente identificado.

https://www.amazon.com/Amor-en-l%C3%ADnea-2-Spanish-ebook/dp/B08CWWG2RL

“Amor en linea de 2” de Martirena

Libros

Aportavoz do BNG en Eu-ropa, Ana Miranda, fixounha valoración do papel

de Feijóo na conferencia de pre-sidentes celebrada onte naRioja, onde ao seu xuízo “nonexerceu de presidente, ao pre-sentarse sen ningún tipo de pro-posta sobre que cantidade deberecibir Galiza dos fondos euro-peos de reconstrución aprobadosen Bruxelas e que proxectospoden ser financiables con cargoa estes fondos”.

“A máxima aportación que fixoonte o presidente de Galiza enfuncións foi a baixada do IVE dasmáscaras, que pode estar benpero dista moito de ser o axeita-do”, ironizou Miranda, quen con-siderou que o reparto de dos140.000 millóns de euros é “un

tema suficientemente importantecomo para que Feijóo levase al-gunha proposta preparada parafacer valer os intereses galegos,en lugar de despachalo con tresminutos na súa comparecenciaposterior ao encontro”.

Neste sentido, a portavoz doBloque en Europa lamentou queFeijóo fora de viaxe “sen ter osdeberes feitos”, en tanto que ou-tros territorios do Estado españolxa teñen calculada a cifra quepoden recibir, como Cataluña ouValencia, e outros como Navarraxa anunciaron a posta en marchade plans de reactivación, comoReactiva Navarra. “Fronte a esesterritorios que xa teñen definidascales son as prioridades nas quequeren investir os recursos quechegan de Europa, temos a un

Feijóo que vai á reunión parasentarse a escoitar e pedir quelle envíen documentación”, criticaAna Miranda.

“E por suposto que os fondosda UE deben ser ben empregados,pero que iso o diga Feijóo comofixo onte non deixa de ser sar-cástico, xa que en Galiza temosnumerosos exemplos de fondoseuropeos mal utilizados baixo oseu mandato, como as numerosasdepuradoras que non funcionan,a deficiente ou mesmo inexistentesaneamento das rías e ríos ou in-fraestruturas abandonadas queforon pagadas con fondos de co-hesión”, comentou.

RecortesO BNG xa se ten mostrado

moi crítico coa reacción tardíada Unión Europea para paliar as

consecuencias da crise causadapola pandemia e a esta tardanza,sinala a portavoz en Europa, e aesta tardanza e falla de solida-riedade cos pobos afectados sú-mase “a falta de iniciativa dopresidente da Xunta”. “Sabemosque diminúen partidas funda-mentais para Galiza, como a PAC,

os fondos de cohesión, o fondospara a transición xusta e o pro-grama Horizon, polo que o presi-dente en funcións debería anti-ciparse e traballar para que Galizanon saia prexudicada con esesrecortes”, sinalou. “Iso pasa porfalar co Bloque como principalforza da oposición”, engadiu.

O BNG reprocha a Feijóo que vaia á conferencia de presidentes senpropostas para Galiza sobre os fondos de reconstrución da UE

A portavoz do BNG en Europa, Ana Miranda

(Respectamos o idioma castelán do noso colaborador habitual cubano, Martirena)

VIIO FARELO | Agosto de 2020

Redacción OURENSE

Galicia

Celebrouse a “XII Festa daPalabra” na que se es-treou o “Auditorio Nós” e

que mesturou novamente culturae música. Esta edición desteevento cultural, “un dos máis im-portantes dos que se celebran enGalicia”, dixo Manuel Baltar, pre-sidente da Deputación, conme-mora o centenario da revista Nós(1920-2020) que “alumeou á xe-ración Nós, o berce do pensa-mento político galeguista, e poresta razón, serán benvidas todasas homenaxes que fagamos aospersoeiros que fixeron patria”,destacou o político.

Salientou “a emoción” que la-texa na Insua dos Poetas a pesarda “terrible pandemia que azoutaó mundo” e engadiu que unhavez máis, “participamos nestafesta persoas de moi diferentesideas e pareceres que coincidimosnun ambiente que incita á con-vivencia, convocados pola palabra,arroupados pola creatividade, lon-xe das miserias e preto do espíritoque animou a homes e mulleresde xeracións anteriores a darunha resposta á chamada da terrapropia”.

NósBaltar lembrou que o 30 de

outubro de 1920, apareceu enOurense, o “Boletín Mensual daCultura Galega, órgano da Socie-dade Galega de Publicacións NÓS”,dirixido por Vicente Risco, conXavier Prado, “Lameiro”, comoredactor xefe, Xulio Gallego, se-cretario e un equipo integradopor Ramón Cabanillas, Alfonso R.Castelao, Antón Losada Diéguez,Ramón Otero Pedrayo e FlorentinoLópez Cuevillas.

Neste repaso histórico, o pre-sidente da Deputación de Ourensemencionou a Castelao afirmandoque, “dous meses antes da fin daSegunda Guerra Mundial, rodeadode ourensáns leais á República eá autonomía de Galicia, despoisde pasar revista de grandes figurase de fitos históricos relativos aOurense, dixo: “hai en Ourenseun fino don de xentes e unhaespecial tónica política, dotesque fan triunfar ós ourensáns, un

pobo cunha rexa personalidade,moi peculiares, valentes na acti-vidade civil, emprendedores ecreativos.”

Camiño de NósAo fío disto, Manuel Baltar afir-

mou que “cando falamos de ou-rensanía, non facemos máis queacentuar e poñer de relevo, desdeunha perspectiva actual, a pecu-liaridade que nos caracteriza, quenos identifica e que nos une, “acomuñón dos ourensáns coa PatriaGalega”, algo que Castelao mani-festou en máis dunha ocasión”.

Durante a celebración taménse presentou o libro Camiño deNós da man de César Lorenzo Gil,de Aira Edicións, quen agradeceuo apoio da Deputación de Ourense“para poder compoñer este libroque, ademais dos textos de XavierPardo, conta coas fotografías deXulio Gil, coas acuarelas de IsabellSeidel e cos debuxos de MiguelRobledo”.

Camiño de Nós é unha publi-cación da editorial Aira que é arecolleita dunha crónica publicadaen 1926 en A Nosa Terra, quenarra a peregrinaxe de Ourense aSantiago realizada por persoeiroscomo Risco, Cuevillas, Otero Pe-drayo, Lois Feixoo, Antón Sánchezou Xavier Pardo. César Lorenzodixo que esta publicación é unproxecto “eminentemente ouren-sán: pensado na Insua dos Poetas,promovido pola Deputación deOurense, editado en Allariz eapoiado por estes outros autores

dos que a beleza do seu traballográfico está nesta publicaciónmoi ben recollida”.

Premios “Insua dos Poetas”Na celebración entregáronse os

premios "Insua dos Poetas" 2020:na categoría de Literatura á pro-fesora e escritora Pilar GarcíaNegro; na categoría de Emigracióna Regina Jallas; na categoría deAcción Social á Asociación polaLiberdade Afectiva e Sexual daCoruña; na categoría de Música aSes; na categoría de Audiovisualao Cineclub Carballiño; na categoríade Comunicación a Xosé ManuelPiñeiro; e o premio especial aoTraballo sociosanitario con enfer-mos de Covid-19 foi para as tra-balladoras e traballadores sanitariosda Residencia Integrada dos Mila-gros, Baños de Molgas.

García LorcaTamén interviñeron no acto o

conselleiro de Cultura e Turismo,Román Rodríguez; o conselleirode Medio Rural, José González; oalcalde do Carballiño, FranciscoFumega; e o presidente da Fun-dación Insua dos Poetas, LuísGonzález Tosar, quen anunciou afigura homenaxeada o próximoano que serán, “por acordo uná-nime do padroado da FundaciónInsua dos Poetas, os seis poemasen lingua galega que fixo o granpoeta Federico García Lorca. Osseis poemas galegos que apare-ceron en 1935, na Editorial Nós,de Ánxel Casal”. Neste mesmosentido, Luís González Tosar adian-

tou que se asinará un convenioentre a Fundación Insua dos Poe-tas e a Consellería de Medio Ruralpara abrir un concurso de ideaspara que eses textos sexan inter-pretados plásticamente por crea-dores.

O conselleiro de Cultura dixoque coa celebración da Festa daPalabra “levamos 12 anos reco-ñecendo o mellor de nós, a nosalingua, a nosa cultura e taménen certa medida a nosa forma deser”, engadindo que esta edicióné “a máis necesaria e importante”desde que se fundou.

Pola súa parte, o conselleirode Medio Rural mencionou algúnsdos proxectos que está a levar acabo a súa consellería co obxec-tivo de recuperar o noso territorioligado á etnografía como: as al-deas modelo, os polígonos agro-gandeiros e forestais, o programade recuperación de soutos tradi-cionais, “en definitiva, proxectosque pretenden desenvolver a ac-tividade económica ligada sempreá calidade como un recoñece-mento tamén da nosa galegui-dade”.

A celebración, á que acudironpersoeiros dos ámbitos institu-cionais, culturais e sociais, asícomo veciños da contorna da Es-gueva, trasladouse tralas inter-vencións ao Muíño do Medio ouMuíño do Tabú para inauguralo,logo de ser rehabilitado polaAxencia de Turismo de Galicia daConsellería de Cultura e Turismocoa colaboración da Deputación

de Ourense. O apartado musicalestivo a cargo de “Son Trío” e,pola tarde, celebrouse unha ro-maría literaria amenizada pologrupo “Airiños de Caldelas” e,posteriormente, un recital poéticoe a actuación musical do grupo“Tor”, que presentou o seu novodisco.

A Fundación Insua dos Poetasven celebrando a "Festa da Pala-bra" desde o ano 2009, unha citaanual que xa forma parte do ca-lendario cultural do verán, nacal, ao longo destas nove ediciónsforon homenaxeados: Rosalía deCastro, Eduardo Pondal, CurrosEnríquez, Celso Emilio Ferreiro,Xosé María Díaz Castro, EduardoBlanco Amor, Francisco Luis Ber-nárdez, Pura e Dora Vázquez,Víctor Campio, Antón Tovar e arevista “Nós”.

A “XII Festa da Palabra” estreou o “Auditorio Nós” con música e cultura

A próxima edición homenaxeará aos seis poemas en lingua galega que escribiu Federico García Lorca

Luís González Tosar, presidente daFundación Insua dos Poetas.

Baltar entregando o galardón a Pilar García Negro.

Público no Auditorio Nós, en Esgueva. Madarnás (O Carballiño).

O FARELO | Agosto de 2020VIII

Humor

Juli Sanchis(Harca)

Bernard BoutonMartirena

IXO FARELO | Agosto de 2020

Redacción OURENSE

Galicia

OConcello do Pereiro deAguiar aprobou as pri-meiras axudas para os

autónomos dentro do plan deno-minado Reactiva Pereiro, cuxoobxectivo é dinamizar a econo-mía local tras os efectos da pan-demia polo coronavirus e que foiaprobado no seu día co apoiounánime de todas as forzas polí-ticas municipais. Case todas aspeticións foron estimadas e ásque tiñan falta de documenta-ción demandóuselles a presenta-ción. O plan Reactiva Pereirotamén contempla axudas do Con-cello para as pequenas empresasque serán resolta nos próximosdías. En próximas convocatoriasanunciaranse as axudas á natali-dade, familias numerosas e ad-quisición de material informáticopara a educación online.

O Pereiroaproba axudasaos autónomos

Oplan Reactiva Pereiroposto en marcha poloConcello promoverá a

mellora e ensanche do vial deacceso ao pobo de Lamela, unhaactuación que axilizará a cone-xión coa urbanización de Monte-rrei e que beneficiará tamén aosusuarios do colexio Miraflores.Retomarase o proxecto, apro-bado en 2019, tras o atraso pro-vocado pola covid-19. OConcello do Pereiro de Aguiarrecorda que o proxecto e a dota-ción orzamentaria xa foron apro-

bados a finais do pasado exerci-cio de 2019, e o proceso para amaterialización viuse afectadopola paralización dos prazos ad-ministrativos acordada durantea pandemia, o que demorou oproceso. Agora, segundo sinalao alcalde Luís Menor “a adxudi-cación e o inicio das obras per-mitirán mellorar un dous pobosmáis bonitos do concello queune cunha zona de gran dina-mismo social e económico,como é a urbanización de Mon-terrei”.

O Pereiro mellorará oacceso a Lamela

O pobo de Lamela, no Concello do Pereiro.

AConsellería de Infraestru-turas e Mobilidade vén deadxudicar as obras de

execución do itinerario peonil eciclista na estrada OU-537, nacontorna dos parques empresa-riais, e outro na OU-536, na De-rrasa, nos municipios de SanCibrao das Viñas e do Pereiro deAguiar.

Os traballos, adxudicadospor un importe de preto de780.000 euros á empresa Hor-descon S.L., contan cun prazode execución estimado de 6meses. Trátase da execución dedous treitos de senda mixta,peonil e ciclista, segura e ac-cesible, nestas vías autonómi-cas. A intervención define unitinerario na marxe dereita daestrada autonómica OU-537, avía dos parques empresariais,cunha lonxitude aproximada demáis de 2 quilómetros, entre aintersección coa OU-101, naMedorra, e a intersección coaOU-536, na Derrasa.

A outra senda construirasena marxe esquerda da OU-536,

desde o punto quilométrico7+080, á altura da ponte sobreo río Loña, no trazado da antigaestrada, frecuentada por peónspola proximidade do encoro deCachamuíña, ata o paso de peónsdo punto 8+080, na Derrasa.

As sendas terán un ancho mí-nimo de 1,8 metros na OU-537 ede 2,5 metros na OU-536, e iránseparadas da calzada por unhacuneta de seguridade e por unhabanda axardinada nalgúns tramos,segundo as necesidades de cadasubtreito. Executaranse con for-

migón coloreado.Estas actuacións, que serán

cofinanciadas con Fondos Feder2014/2020 para o fomento damobilidade sustentable, estánenmarcadas no Plan de sendasna comarca de Ourense.

Este plan ten como obxectivoincrementar a seguridade depeóns e ciclistas. Tamén se buscapromover unha mobilidade máissustentable, favorecendo modosde desprazamento menos con-taminantes e alternativos á uti-lización do vehículo particular.

Sendas peonís na Derrasa eCachamuiña

A dereita na foto, actual senda peonil en Cachamuiña.

Osecretario xeral para oDeporte, José RamónLete Lasa, acompañado

polo vicepresidente da Deputa-ción de Ourense, Rosendo Fernán-dez, e polo alcalde do Pereiro deAguiar, Luís Menor, visitou asobras que se están a levar a cabono Complexo Deportivo de Mon-terrei e que corresponden á pri-meira fase da actuación globalque se ocupa da construción dazona deportiva.

A reforma do Complexo De-portivo de Monterrei contará cun-ha zona deportiva e unha zonaacuática como dous partes dife-renciadas e independentes. O or-zamento total da actuación rol-dará os 10 millóns de euros eserá cofinanciado ao 50% entreXunta de Galicia e Deputaciónde Ourense. A pesar da pandemiaprovocada pola Covid-19, o Go-

berno galego continúa coa follade roteiro marcado para a reali-zación das obras e confía encumprir con todos os prazos. Adevandita zona deportiva alber-gará un pump track indoor paradeportes urbanos, ademais dunhapista polideportiva descuberta,unha pista de tenis cuberta eoutra descuberta, dúas pistas depádel cubertas e outras dúasdescubertas e a ampliación dacuberta da pista de atletismo.As obras da zona deportiva xacomezaron o pasado venres 3cunha duración de 3 meses poloque poderán estar rematadas aprincipios do mes de outubro,para o inicio da tempada 2020-2021. A obra está adxudicada áempresa Xestión Ambiental deContratas S.L. por un importe de878.485,79 euros.

Segundo informou Lete Lasa,

o proxecto da parte acuática es-tará adxudicado no último tri-mestre de 2020. Deste xeito, po-deranse cumprir os prazos paracada unha das tres fases dife-renciadas: a piscina familiar (zona2 que estará finalizada en 2021),a piscina infantil (zona 3 queestará finalizada en 2022) e ostobogáns de adrenalina (zona 4que estará finalizada en 2023).

Durante a execución das obraspoderanse utilizar en todo mo-mento as instalacións xa exis-tentes ou finalizadas. O orzamentoda parte acuática alcanzará os8.809.566,35 euros.

As novas instalacións permitiránampliar a actual oferta deportivae, sobre todo, conseguir a súadesestacionalización dando servizoos 365 días do ano.

O proxecto da zona acuática de Monterrei seráadxudicado a finais de ano

O alcalde, Luís Menor, primeiro pola dereita, espera inaugurar este espazono 2023.

O FARELO | Agosto de 2020X

Redacción LUGOGalicia

ODiario Oficial de Galiciapublicou a orde de apro-bación definitiva do

PXOM de Castro de Rei, o primeiroco que contará este concello lu-cense de pouco máis de 5.000habitantes –no que rexía ata o deagora o Plan Básico Autonómico-e que está chamado a marcar aevolución e o crecemento urba-nístico municipais durante ospróximos 12 anos.

Con este anuncio, dáse unpaso fundamental de cara á en-trada en vigor do novo planea-mento, pendente tan só agora deque o Goberno municipal publiquea normativa e as ordenanzas donovo plan xeral no Boletín Oficialda Provincia e o inscriba a conti-nuación no Rexistro do Planea-mento Urbanístico de Galicia.

O Concello de Castro de Reiaprobou inicialmente o seu PXOMno ano 2010 e de forma provisio-nal, por primeira vez, en 2016.Tras serlle requirida por parte daXunta documentación adicionale unha serie de modificacións, odocumento foi remitido de novoo pasado mes de abril á Dirección

Xeral de Ordenación do Territorioe Urbanismo para a súa aprobacióndefinitiva.

Entre os principais obxectivosdo novo PXOM, cómpre subliñara organización do medio rural através da definición das categoríasde solo rústico determinadas; orecoñecemento da existencia econsolidación futura dos núcleosrurais, como elementos vertebra-dores residenciais do medio rural;o establecemento dunha ordena-ción que fomente a densificacióne a finalización interior dos nú-cleos urbanos de Castro de Rei eCastro Ribeiras de Lea dentro dosseus límites actuais e prepare oseu crecemento futuro.

Así mesmo, o plan tamén quereposibilitar o desenvolvemento re-sidencial e industrial sustentablenos ámbitos máis idóneos paraiso co fin de acadar unha mellorasocioeconómica do termo muni-cipal no seu conxunto, e identi-ficar os bens naturais e culturaisdo Concello, establecendo aquelasdeterminacións urbanísticas quegarantan a súa preservación.

O PXOM prevé case 390.000

m2 para espazos libres e zonasverdes e algo máis de 291.000m2 para desenvolver equipamentoscomunitarios, o que supón unhasuperficie moito maior dos míni-mos esixidos polo marco lexislativovixente.

Coa aprobación definitiva doPXOM de Castro de Rei ponse fin amáis dunha década de intensotraballo que comezou a mediadosde 2008 e durante a cal os redac-tores tiveron que estudar ao detalleos 177 km2 que abrangue o mu-

nicipio e as súas 25 parroquias.A Xunta ten atribuídas as com-

petencias específicas en materiade urbanismo, entre as que seatopan o fomento da redaccióndos plans municipais co fin deque os concellos dispoñan de do-cumentos de ordenación do te-rritorio adaptados á lexislaciónvixente e ás características par-ticulares previstas para o seu de-senvolvemento.

Entre as distintas vías ás querecorre o Goberno galego para fo-

mentar que os municipios contencon plans propios destacan asordes polas que se regula a con-cesión de axudas a entidades locaispara a redacción dos seus plansurbanísticos. De feito, nestes mo-mentos ten comprometidos 12 mi-llóns de euros a través de conveniosde colaboración con 191 concellosque están a redactar os seus pla-neamentos e plans especiais.

No caso concreto de Castro deRei, a achega comprometida polaXunta ascende a un total de123.647,85 euros, contía da queactualmente tan só queda porabonar a última fase, correspon-dente ao trámite da aprobacióndefinitiva.

Neste sentido, o traballo de-senvolvido pola Xunta desde 2009en materia de urbanismo ten pre-sente lexislatura, que comezouen 2016 e rematará coa consti-tución do novo Parlamento o vin-deiro mes de agosto. Tras a apro-bación definitiva do de Castro deRei, son xa 108 os municipiosque contan cun planeamento acor-de e adaptado ao marco urbanís-tico vixente na comunidade.

Medio Ambiente aproba o primeiro PXOM de Castro de Rei

Casa Consistorial de Castro de Rei, na Terra Chá.

AXunta de Galicia inves-tirá preto de 70.000euros na restauración da

pintura mural da nave principal(muro norte, fragmentos domuro sur e arco triunfal) daigrexa de San Xiao de Lobios,en Sober. A Consellería de Cul-tura e Turismo adxudicou esteservizo que ten un prazo deseis meses para a execución daobra. As necesidades que sepretenden cubrir con esta res-tauración son a reparación dasafeccións na policromía muralcausadas por causas antropoxé-nicas e deficiencias arquitectó-nicas mantidas no tempo.Neste sentido, entre os danosmáis significativos cómpre des-tacar as colonizacións biolóxi-cas; a presenza de ocos entre omorteiro e o muro; desencala-

dos parciais e perdas de poli-cromía, así como as minguas naadhesión da capa de cor.

Para solucionar estes proble-mas está previsto acometer adesmontaxe do retablo do muronorte, dedicado a San Antoniode Padua, co obxecto de facilitaro acceso ao conxunto mural; eli-minar os morteiros alleos á obra;protexer as zonas con perigo dedesprendemento; realizar unhalimpeza da superficie de para-mento; aplicar tratamentos contrao biodeterioro; consolidar o so-porte; fixar os estratos polícro-mos; realizar unha reposición demorteiros, polícromos e non po-lícromos e, finalmente, acometera reintegración cromática.

Esta igrexa parroquial é unexemplar do románico rural doséculo XIII na súa transición

ao estilo oxival. As pinturasexistentes pertencen ao séculoXVI e distribúense en viñetasdelimitadas pola decoración ar-

quitectónica. Nestas destacanos temas escatolóxicos coassubseguintes referencias ao Xuí-zo final.

Cultura restaura as pinturas de San Xiao de Lobios en Sober

A intervención corrixirá as afeccións na policromía mural.

OConcello de Sober reto-mou a actividade cultu-ral cancelada durante o

estado de alarma cun concerto deXoán Eiriz de entrada libre. Foi osábado 18 de xullo no auditorioda Casa da Cultura. O compositorcantou as dez cancións que com-poñen o seu disco ‘Poemas deamor en outono’, o número 14 dasúa discografía, e fixo un pe-queno percorrido polas canciónsmáis significativas da súa traxec-toria musical. O Concello deSober garantiu que se respecta-sen todas as normas relativas ácovid-19, así como as distanciasde seguridade e outras medidaspara que todo se desenvolveracon normalidade e sen riscos paraos asistentes.

Concerto deXoán Eiriz en

Sober

XIO FARELO | Agosto de 2020

GaliciaRedacción LUGO

Oconcello lucense de Alfozxa está oficialmente ad-herido á Axencia de Pro-

tección da Legalidade Urbanística(APLU), organismo autonómicoque ten por obxectivo velar polalegalidade urbanística e o controldas posibles infraccións que se co-metan neste eido. O rexedor mu-nicipal Jorge Val e a conselleira deMedio Ambiente, Territorio e Vi-venda, Ángeles Vázquez, asinaronesta mañá o convenio en virtudedo cal Alfoz se converte no con-cello número 86 de toda Galicia eno 17 da provincia de Lugo en de-legar na APLU parte das súas com-petencias.

Tras a sinatura, Vázquez Mejutoexplicou que, en virtude destesconvenios, os concellos ceden ascompetencias municipais de ins-pección, supervisión, sanción erestablecemento da legalidade ur-banística relativas a obras que seexecuten sen licenza nas seguintesclases de solo: en solo rústico ounon urbanizable, en solo urbani-zable ou apto mentres non sexaaprobado o correspondente pla-

neamento de desenvolvemento, een núcleos rurais delimitados noPXOM. Pola súa parte, a APLUcomprométese a transferir ás en-tidades locais adheridas un 10%do produto das multas coercitivase das sancións que impoña.

Neste sentido, a conselleira fe-licitou ao alcalde pola decisión xaque, lembrou, a Axencia de Pro-tección da Legalidade Urbanísticaé un ente que está ao servizo dosconcellos co único fin de garantira protección do territorio e o res-pecto á legalidade vixente.

O obxectivo da Xunta é seguir

incorporando máis concellos, aotempo que se incrementa a cola-boración cos que xa están adhe-ridos porque os resultados, comosalientou Vázquez Mejuto, amosanque a actuación conxunta entrea APLU e os concellos é sinónimode éxito. A modo de exemplo,cómpre lembrar que en 2019 bai-xou o número de expedientes re-soltos, o que denota un aumentoda concienciación da poboación,e un exercicio máis o número deexecucións subsidiarias –é dicir,as realizadas polos propios parti-culares-, foi dun 95%.

Alfoz está adherido á Axencia deProtección da Legalidade Urbanística

Ángeles Vázquez e Jorge Val asinaron o convenio.

AConsellería de Infraestru-turas e Mobilidade vén derematar as obras de re-

forma integral que executou nosúltimos meses na estación deautobuses de Viveiro, ás quedestinou un orzamento de221.300 euros. Entre os traba-llos realizados destaca a substi-tución total da cuberta doedificio da estación, así como aaplicación dun tratamento anti-corrosión á cuberta da dársena.

O proxecto incluíu o cambioda porta exterior de acceso dosautobuses á dársena, o pintado

dos bordos e diversas actuaciónsde mellora e acondicionamentono interior do edificio, que afec-taron principalmente aos falsosteitos e aos aseos. Tamén secolocaron unhas pantallas elec-trónicas para reforzar a infor-mación sobre as chegadas e saí-das dos autobuses.

A finalidade das obras é pro-porcionarlles ás persoas usuariasdo transporte público unhas ins-talacións máis cómodas e efi-cientes e con máis informaciónsobre horarios, servizos e liñasdispoñibles.

A Xunta rematou a reformada estación de autobuses

de Viveiro

O proxecto incluíu a substitución total da cuberta e outras melloras nadársena e no interior.

OConcello deSober iniciou oservizo de Xan-

tar na Casa atendendo oprimeiro día aos 3 pri-meiros usuarios e estáprevisto incorporar novosdomicilios nos próximosdías. O goberno local deSober integrouse no Con-sorcio Galego de Servizosde Igualdade e Benestar co ob-xectivo de formar parte dos con-cellos galegos que pertencen aoprograma ‘Xantar na Casa’.

Unha vez adherido ao Consor-cio, o Concello de Sober formalizouun convenio para dispor desteprograma de comida a domicilioque busca facilitar e garantirunha alimentación de calidadeadaptada ás necesidades de per-soas maiores dependente ou en

risco de exclusión para cubrir assúas necesidades básicas relacio-nadas coa alimentación.

Tal e como explica o alcalde,Luis Fernández Guitián, a Xuntaasume o 50% dos gasto, a travésda Consellería de Política Social,o 25% o Concello e o outro 25% apersoa que se incorpora ao servizo.“É un dos compromisos que figu-raban no programa electoral quevén de ser cumprido”, precisa.

Sober pon en marcha oservizo Xantar na casa

O servizo iniciouse a finais de xullo.

Oxurado do concurso dedeseño dun logotipoque identifique e pro-

mocione ao Concello de Soberreuniuse e tomou a decisión porunanimidade de que a persoagañadora fora Esteban CarbajoGómez, residente en Nigrán,Pontevedra. O gañador recibirá500 euros como premio.

O xurado valorou que o lo-gotipo recolla a esencia do mu-nicipio, tal e como fixaban asbases, tendo en conta os seussinais de identidade: os seusrecursos naturais e turísticos,as peculiaridades dos seus sec-tores produtivos e os seus valoresculturais. Tamén se pedía que odeseño incluíra a palabra Sober.

A proposta foi elixida deentre máis de cen enviadas por82 participantes (cada partici-

pante podía enviar o número deorixinais que considerara). Enconcreto, chegaron propostasde todas as provincias galegas,así como do resto do Estado;Madrid, Barcelona, Murcia, AsPalmas, Asturias, Zaragoza... Ta-mén houbo concursantes de fórade España, de Irlanda e México.

O alcalde de Sober, Luis Fer-nández Guitián, valora “o inte-rese” que espertou o concurso ealta participación, así como oalto nivel dos orixinais que en-viaron os concursantes. O logoserá usado polo Concello comocomplementario ou substitutodo escudo municipal.

O xurado estivo formado polodeseñador gráfico e licenciadoen Belas Artes, Humberto Lou-reiro, a responsable da OficinaMunicipal de Turismo de Sober,

Maryfe Martínez e a responsablede prensa do Concello de Sober,Silvia Pena.

O logotipo é da autoría de EstebanCarbajo Gómez.

O Concello de Sober xa ten logotipopromocional

O FARELO | Agosto de 2020XII

Redacción LUGOGalicia

ORalli Turístico Terras doIncio celebrou do 8 aoo 14 de xullo a oitava

edición. Participaron 24 vehícu-los exclusivos de marcas comaMercedes, Jaguar, Aston Martin,Masseratti, Morgan, Porche, Lotusou Ford, chegados de diferentespuntos de España así comotamén de Portugal e Francia.

O presidente da Deputación ealcalde de Monforte de Lemos,José Tomé Roca, destacou queesta celebración do motor “amosaa todas e todos os participantesa riqueza da nosa cidade, da Ri-beira Sacra e da provincia deLugo, ó mesmo tempo que con-tribúe a dinamizar a nosa econo-mía, en especial a dos sectoreshostaleiro e comercial”. No actoinaugural participaron o deputadode Promoción Económica e Social,Pablo Rivera Capón, a tenente dealcalde do Concello, Gloria Prada,o concelleiro de Obras, MedioRural e Servizos, José Luis Losada,así como polos organizadores,Andrés Castro e Pilar Debelius.José Tomé Roca deu a benvida ósparticipantes a Monforte, desta-cando que “ademais de descubrira importante riqueza patrimoniale artística da nosa cidade, o en-canto das súas rúas históricas e

a hospitalidade das súas xentes,tamén percorreredes un enclaveúnico pola súa extensión e beleza,como é a Ribeira Sacra”. Embaixadores

O rexedor municipal recordouque a Ribeira Sacra é finalista ádeclaración de Patrimonio da Hu-manidade pola UNESCO, “un re-coñecemento que estou segurode que vai conseguir o vindeiroano 2021, como tamén aspira ádeclaración de Reserva da Biosfera.Por iso, quero pedirvos que dendehoxe sexades embaixadores dasnosas terras, que difundades oseu encanto e a súa beleza, poisasí unirédesvos ó noso proxectocomún de acadar este prestixiosorecoñecemento, algo que estouseguro que conseguiremos entretodos”.

O presidente da Deputaciónagradeceu a labor dos organiza-dores desta iniciativa por conse-guir sacar adiante unha ediciónmáis do Rally Turístico Terras doIncio “a pesar da situación queestamos a vivir ocasionada polacrise sanitaria da Covid-19”. Nestesenso, Tomé Roca informou a uncambio no programa do Rally xaque, debido ás especiais circuns-tancias derivadas da crise sanitariado COVID-19 que obrigaron nestes

días ó peche da zona norte deLugo, a comarca da Mariña, osvehículos non transitarán por estazona. “Pero a pesar deste contra-tempo propiciado polo Coronavi-rus, os lugares que ides percorrere disfrutar polo resto da nosaprovincia creo que non vos vandefraudar. E, cando as circuns-tancias o permitan, recoméndovosvisitar a Mariña Lucense”, animouasí o alcalde ós participantes.

Tomé Roca destacou que esteevento do motor tivo desde a pri-meira edición, celebrada no 2013,unha gran acollida “xa que amosa

a todas e todos os participantes ariqueza da nosa terra, e, ó mesmotempo, contribúe a dinamizar aeconomía, en especial a dos sec-tores hostaleiro e comercial”.Apoios

O Rally contou tanto co apoiodo Concello de Monforte comoda Deputación de Lugo, porquefavorece a proxección da cidadedo Cabe, da Ribeira Sacra e daprovincia e porque dinamiza sec-tores estratéxicos para a economíalucense, como son o comercio eo turismo. “Se a dinamizaciónturística e económica sempre foi

importante para nós, agora o émoito máis pola difícil situaciónque atravesan estes sectores araíz da pandemia”, resaltou o al-calde.

José Tomé obsequiou ós parti-cipantes coa Guía Turística e Ruei-ro oficiais do Concello de Monforte,cun libro sobre o poeta chairegoManuel María, tamén veciño deMonforte e que foi homenaxeadoen 2016 no día das Letras Galegas,así coma cun kit para prevenciónante o COVID-19 composto porunha mascarilla sanitaria e doussobres de xel hidroalcohólico.

Os participantes no VIII RallyTurístico Terras do Incio despra-zaronse en autobús para visitaros viñedos da Ribeira Sacra, oMiradoiro do Duque e facer unhaviaxe en catamarán. Mentres, osvehículos protagonistas do RallyTurístico permaneceron aparcadosna explanada da Compañía e foronvisitados polos monfortinos. Ade-mais de Monforte e da RibeiraSacra, os participantes neste RallyTurístico tamén visitaron a Serrado Courel, Terras do Incio, acidade de Lugo, Terra Cha, Meira,Portomarín e Vilalba, para disfrutardo rico patrimonio paisaxístico,patrimonial, gastronómico e cul-tural da provincia de Lugo.

O Ralli Turístico Terras do Incio partiu por primeira vez de Monforte

Inauguración do VIII Rally Turístico Terras do Incio.

Opiloto monfortino demotos, Eduardo Iglesias,que paricipou na última

edición do Rally Dakar, disputadoen Arabia do 5 ó 17 de xaneirodeste ano 2020, foi recibido porJosé Tomé, alcalde de Monforte epor José Manuel Mougán, conce-lleiro de Deportes.

Na visita, o piloto monfortino,acompañado por Jesús Veloso,fíxolle entrega ó alcalde do dos-sier no que se recollen todos osaspectos da súa participaciónna última edición do Rally Dakar:fotografías, presencia nos mediosde comunicación nacionais e in-ternacionais e detalles técnicos,entre outros aspectos. O dossierfoille entregado ó rexedor muni-cipal tanto en edición en papel

como en formato dixital, a travésdun lápis electrónico.

Cabe recordar que EduardoIglesias foi o primeiro piloto mon-fortino en participar nesta em-

blemática carreira, unha duracompetición na que Iglesias logrounon só concluír o rally, senón ta-mén rematar por debaixo do top100, concretamente no posto 94.

O alcalde de Monforte recibe o dossierdo Rally Dakar

Odirector xeral de Emer-xencias e Interior, San-tiago Villanueva, e o

presidente da Deputación deLugo, José Tomé, participaronna entrega dun vehículo ao par-que de bombeiros de Monfortede Lemos. O vehículo foi adqui-rido polo Consorcio Provincial,

no que participan ao 50% aXunta e a Deputación. Trátasedun todo terreo para interven-cións rápidas, que vén a com-pletar os medios que ten oparque. Este novo vehículo per-mitirá unha mellora nos temposde intervención e chegar azonas de difícil acceso.

O parque de bombeiros deMonforte ten novo vehículo

XIIIO FARELO | Agosto de 2020

Redacción LUGO

Galicia

As heroínas e anfitrións doCamiño de Inverno che-gan á capital da Ribeira

Sacra en forma de fotografía.José Manuel Ortigueira Bobillo,editor do blog ateneofotogra-fico.com, retratou a Daniela,Olga, Guadalupe, Liliana, Aida,Asunción, Saturno, David, CarlosEduardo, Francisco Javier…todas elas, persoas afincadas enplena ruta xacobea e vencella-das ao turismo rural, o aceite, oviño, os museos etnográficos, oculto relixioso e a asistencia aosperegrinos, entre outras activi-dades deste territorio galego.“Eles son os protagonistas donoso traballo. Quixemos amosara realidade viva do Camiño, aeconomía rural e social. E agra-

decer ás asociacións de amigosdeste trazado o seu traballo eentusiasmo”, segundo manifes-tou Ortigueira no acto de inau-guración, que se celebrou naCasa da Cultura de Monforte.

A mostra, que está integradapor medio cento de imaxes en ta-maño de 70 x 100 cm, inclúe “lu-gares únicos” e representativosdeste itinerario xacobeo. As Mé-dulas, Cabo do Mundo, o muíñode Bendilló, Santa María de No-gueira, a ponte de Belesar e asmuras, Os Escolapios de Monforteson exemplos significativos quefiguran nesta visión persoal deOrtigueira, que viaxou preto devinte veces dende Santiago aoCamiño para atopar a luz axeitadaou lograr un retrato natural e dis-

tendido dos personaxes elixidos.O proxecto complétase coa re-

alización do Camiño de Invernopor uns trinta socios da Asociaciónde Antigos Alumnos e Amigos daUSC (Alumni USC), entidade pro-motora desta idea, que conta copatrocinio do programa O teu Xa-cobeo da Xunta de Galicia e acolaboración de OCA Hotels. Or-tigueira, autor das fotografías edirector do proxecto, concluíu asúa intervención destacando acolaboración público-privada doproxecto e reivindicando un “planintegral de desenvolvemento in-tegral” do Camiño de Inverno.

No acto de apertura tamén in-terviñeron Aida Menéndez, presi-denta de Camiños a Santiago polaRibeira Sacra, María Doutón, con-

celleira de Cultura de Monforte eBenita Silva, presidenta de AlumniUSC. Un recorrido explicativo damostra completou a sesión, duranteo que tamén falaron José Antonio

Quiroga, director do EcomuseoPazo de Arxeriz, e Antonio Vázquez,guía de Santa María de Nogueira.As fotos poderán verse en Monforteata finais de agosto.

Ortigueira Bobillo é o autor da exposición fotográfica.

Fotos que amosan a realidade viva do Camiño de Inverno

Oalcalde de Monforte,José Tomé Roca, anun-ciou que este ano 2020

non haberá Festas Patronais nacidade, que tradicionalmente secelebran no mes de agosto. “Estadecisión de non celebrar ningúntipo de evento relacionado coasfestas patronais que leve consigoa aglomeración de persoas aíndaque sexan pequenos grupos”, re-calcou o rexedor municipal, “foiunha decisión moi difícil de tomare moi dolorosa para min como Al-calde, pero tamén para todo oequipo de goberno, posto quedende que chegamos ó gobernono ano 2015, un dos piares nonoso traballo en materia de Cul-tura foi recuperar as nosas festase devolverlles o prestixio e es-plendor que tiveron no pasado”.

Deste xeito, o alcalde explicouque o motivo de tomar esta difícildecisión de non celebrar as festaspatronais “ven dado polos rebrotesdo Coronavirus que se están dandoen varias localidades da provinciade Lugo, algunha delas con certaproximidade, como é o caso deMonterroso ou Vilalba, e dadoque son moitas as persoas quenos visitan de fora de Galicia,onde o Coronavirus ten tido unha

incidencia importante, non que-remos que os veciños e as veciñasde Monforte corran ningún riscomotivado pola celebración dalgúnevento organizado polo Concello.Cronoloxía

“Este ano, tiñamos totalmenteelaborado o programa normal paraas patronais do ano 2020, in-cluíndo os 5 concertos que seían facer este ano, as orquestrasque ían acompañar eses concertos,a actuación do día do pregón naPraza de España. O alcalde infor-mou que dende o momento enque se decretou o estado de alar-ma pola crise sanitaria do Coro-navirus, acordouse suspender oscitados concertos adquirindo ocompromiso de manter ese ca-lendario para o ano 2021, “dadoque nos parece que o programaprevisto é dunha calidade quepermite trasladalo para o vindeiroano, motivo polo cal non imosdar a coñecer cales eran eses ar-tistas contratados, porque será ovindeiro ano cando informaremoscales van ser eses concertos, lo-xicamente será cando demos acoñecer o programa das festaspara o ano 2021”.

Da mesma maneira, con pos-terioridade ó estado de alarma, e

co obxectivo de promocionar aactividade económica, o turismo,o comercio e co obxectivo deatraer a Monforte a un turismode interior, dende o equipo degoberno programáronse unhas fes-ta alternativas, consistentes enconcertos máis pequenos acotadosco que marca a normativa, e dis-tribuídos polos diferentes barriosda cidade para tratar de chegar atodos os monfortinos e monforti-nas sen que iso xenerara despra-zamentos masivos de xente. Así,ademais de concertos na explanadada Compañía, acotada para nonsuperar o aforo, tamén estabanprevistas actuacións na Praza deEspaña, no barrio de San Antonio,na zona da Pinguela, no Valle deLemos e no barrio da Estaciónonde, aparte de concertos de pe-queno formato, tamén incluía ac-tividades infantís e cine na rúa.

Dous actos O alcalde anunciou celebración

de dous actos relacionados coasfestas. Dunha banda, a misa nahonra da Patroa de Monforte, aVirxe de Montserrat, que se cele-brará o día 15 de agosto ás 11horas como viña sendo tradicional,aínda que neste caso debido asobras na igrexa de San Vicente, a

misa este ano terá lugar na Igrexade A Régoa. Para acudir á cele-bración relixiosa, sairá a comitivada Corporación ás 10:45 horasdende o Concello, para recorrer apé o percorrido ata a igrexa. Du-rante a procesión posterior ámisa, haberá unha ofrenda floralreducida, para evitar concentraciónde persoas, no atrio da igrexa naque depositarán frores, o alcalde,os membros da Corporación queasistan e a Cofraría das Camareirasda Virxe, para o cal acotarase unespazo en torno á imaxe da Virxede Montserrat, con fin de evitarque se xunten moitas persoas.

A segunda actividade que vaihaber relacionada coas festas,serán os Fogos de San Vicente,que serán disparados o mesmodía 15 de agosto ás 12 da noite,tendo unha proxección semellanteá de anos anteriores, aínda quelle foi encargado á empresa piro-técnica que tiveran unha lonxitude

no tempo un pouco maior e taménunha maior intensidade.

Cartel O alcalde tamén se referiu ó

concurso convocado para a ela-boración do cartel, indicando quedito con curso rematou a súa tra-mitación, tras a que foi escollidopolo xurado técnico un cartel cuxacontía de 1.000 euros de premioserá aboada ó gañador, “aíndaque non poderá figurar en ningúnprograma das festas, sinxelamenteporque non vai haber programa,pero si cumprimos co concursoque tiñamos convocado”.

A pesar da pandemia, presen-táronse 20 propostas de cartelque serán expostas na Casa daCultura, como se viña facendotodos os anos, dende o 21 ata o31 de agosto para que os cidadánscoñezan as diferentes propostase o cartel gañador, que será dadoa coñecer no momento en que sefaga dita exposición.

Monforte non celebrará festas patronais“por responsabilidade sanitaria”

O alcalde, José Tomé, en rolda de prensa.

O FARELO | Agosto de 2020XIV

Redacción OURENSEGalicia

AXunta de Galicia vén deadxudicar a restauraciónda Torre do Castro, en

Sandiás, por un importe de máisde 75.000 euros que serán cofi-nanciados polo Fondo Europeode Desenvolvemento Rexional(80 %), no marco do programaoperativo Feder Galicia 2014-2020. Trátase dunha interven-ción que permitirá poñer envalor este elemento declaradoBen de Interese Cultural (BIC),coa categoría de monumento,que forma parte da rede defen-siva da Limia xunto coa Torre daPena, en Xinzo de Limia, a Torrede Ceme, en Rairiz de Veiga, e aTorre da Fírbeda ou da Forxa,que tamén será restaurada pró-ximamente.

Os traballos contan cun prazode execución previsto de tresmeses e teñen como finalidadeavaliar as posibles deficiencias,corrixir as patoloxías existentese mellorar o estado de conserva-ción deste importante elementodo patrimonio histórico da nosaComunidade. Concretamente, cen-

traranse na situación actual dacuberta onde é preciso intervirco obxectivo de que este benpoida ser empregado como recursopara o desenvolvemento sostiblea promoción socio cultural, laborale económica da zona.

Deste xeito, logo de avaliaras deficiencias e considerar aspatoloxías existentes, limparaseo interior da torre e o terreo co-lindante e eliminarase a vexeta-

ción dos muros e da cuberta datorre aplicando un tratamentoherbicida. A continuación, estáprevisto actuar sobre a canteríafacendo un rexuntado, selandoas gretas e estabilizando a ci-mentación histórica. Os traballoscompletaranse coa reparaciónda luz existente e coa recupera-ción da escaleira interior, unelemento de gran interese queda acceso á cuberta.

Os traballos mellorarán o estado de conservación.

A Xunta adxudica a restauración daTorre do Castro, en Sandiás

Oconselleiro do MedioRural en funcións, JoséGonzález, asinou un

convenio co alcalde de Riós,Francisco Veiga, para desenvolverun programa que lle permita aoCentro de DesenvolvementoAgroforestal deste municipioidentificar, recuperar e promocio-nar a riqueza forestal das provin-cias de Lugo e Ourense. O acordo,no que o Goberno galego inviste135.000 euros, enmárcase no ob-xectivo de impulsar a multifun-cionalidade dos montes galegosprevisto no Plan de Reactivacióne Dinamización da Consellería doMedio Rural para mellorar a com-petitividade do sector agrario ga-lego tras a emerxencia sanitaria.O encontro concluirá cunha visitaa plantacións de castiñeiros para

comprobar in situ os labores quese poden desenvolver ao abeirodo acordo.

A Xunta sufragará cinco tiposde accións no marco deste con-venio, que estará vixente ata oremate de 2021. Así, levarase acabo a identificación de soutostradicionais e masas de frondosasautóctonas de especial interesenas provincias de Lugo e Ourense,a vixilancia e loita contra as pra-gas e doenzas destas árbores ecursos de formación para produ-tores ou persoas interesadas enincorporarse ao sector primario.

Estableceranse puntos de con-traste sobre o terreo para garantira actualización do Inventario Fo-restal Continuo de Galicia e pro-moveranse accións de boa gober-nanza en comunidades de montes

veciñais en man común (CMVMC),así como a creación de agrupaciónsforestais de xestión conxunta. Através do Plan de Reactivación eDinamización de Medio Rural sepretende recuperar arredor de30.000 hectáreas de soutos tradi-cionais para impulsar a actividadeeconómica ligada ao territorio epoñer en valor a produción decastaña na nosa comunidade.

En paralelo, e dentro dos ins-trumentos previstos na futura Leide recuperación e posta en valorda terra agraria de Galicia, impul-saranse fórmulas de tipo coopera-tivo ou asociativo que permitan oagrupamento dos seus propietariospara avanzar na xestión conxuntadeste recurso, de forma que a súatransformación se faga nas propiaszonas produtoras, mantendo sem-

pre a propiedade dos terreos noshabitantes.Apoio da Xunta

A Consellería do Medio Ruralcontribuíu ao financiamento dasinstalacións do Centro de Desen-volvemento Agroforestal de Riós,situado nunha área de montañana que ten especial importanciao cultivo do castiñeiro. Ademais,en novembro de 2017, asinou unconvenio co Concello de Rióspara a participación activa do

centro na creación dun programaespecífico de promoción do cultivoe produción da castaña, con vi-xencia ata o ano 2019. A Xuntadá continuidade a esta colabora-ción tan importante para o sectoragrario da zona. Así, as actuaciónsformativas e de recuperación quese levarán a cabo ao abeiro donovo convenio beneficiarán di-rectamente aos titulares de terreosdo conxunto das provincias deOurense e Lugo.

O Centro Agroforestal de Riósrecuperará a riqueza forestal

José González e Francisco Veiga.

Aconselleira de Política So-cial en funcións, FabiolaGarcía, visitou o campa-

mento xuvenil de Entrimo onde40 nenas e nenos de entre 9 e 13anos participan da primeiraquenda de actividades no marcoda Campaña de Verán 2020. Alícoñeceu os obradoiros que estána realizar, focalizados no teatro,na formación comunicativa e aaventura na natureza.

Así mesmo, a conselleira des-tacou que, ao igual que o restode instalacións, o aforo foi redu-cido para adaptarse ao protocolode actuación establecido polasautoridades sanitarias para facer

fronte á covid-19 e garantir destexeito o distanciamento de 1,5metros. Tamén se incrementou onúmero de monitores ao garantira atención dun monitor por cadatres rapaces, mentres a normativaestablece un por cada dez.

Fabiola García sinalou que oobxectivo final é garantir que asfamilias poidan estar tranquilaslevando aos seus pequenos ásactividades da Campaña de Veránda Xunta por ser unha apostasegura de conciliación. No cam-pamento de Entrimo ofértanseun total de 200 prazas nas catroquendas que terán lugar ata co-mezos do mes de setembro.

Entrimo abriu un campamentoambientado no teatro e na

aventura na natureza

Rapazas e rapaces de 9 e 13 anos participan nas actividades.

XV

Redacción OURENSE

Guía Gastronómica

O Capricho

María Jesús e Manuel abriron OCapricho hai un ano. A carta,con código QR, ofrece capri-

cho ibérico, touciño entrefebrado con

queixo, solombo ibérico con foie, xamónasado, tequeños, empanadillas, tostas,anchoas, cociña galega en xeral con to-ques andaluces e venezolanos.

Manuel e María Jesús.

A Barbería

Chato cumpre en agosto 19 anosá fronte deste local. Ofrece ber-berechos, pescaditos, lacón

asado, chuletón de cordeiro, ovos rotose marisco de cuncha, como especiali-dade.

Clientes habituais, con Chato.

Casa do Pulpo

Casa fundada en 1949. Desde hai18 anos está á fronte do estable-cemento José González López

que co seu persoal despachan polbo á

brasa e á feira, zamburiñas, luriñas,raxo con queixo de Arzúa, tortillas, al-bóndigas de cervo, rabo de boi e sobre-mesa caseira.

Aspecto interior do local.

María Tapas

María leva dous anos na xerenciada tapería que leva o seunome na que ofrece comida ao

estilo de Galicia, carta e comida paralevar. Dispón de terraza e salón para re-servas.

Fachada do local na rúa Unión.

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA)

T. 986 64 12 69redaccion@novasdoeixoatlantico.com

www.novasdoeixoatlantico.com

Odirector da Axencia Ga-lega da Calidade Alimen-taria (Agacal), Manuel

Rodríguez, presentou en Ribadaviaa nova colleita 2019 do viño ins-titucional Evega, producido nasparcelas da propia Estación de Vi-ticultura e Enoloxía de Galicia. Noacto tamén estivo o director destecentro, Juan Manuel Casares. O di-rector sinalou que se trata dunproduto con vocación protocolariae formativa a base dun coupagede variedades autóctonas de Gali-cia. Neste senso, no caso do viñobranco, está elaborado con varie-dades de albariño, treixadura, go-dello, branco lexítimo e loureirobranco; mentres que no tintoestán presentes as variedadesmencía, sousón, brancellao, caíñotinto e mouratón.

A colleita do viño Evega venserealizando dende o ano 2016 eprodúcense arredor de 550 botellasde branco e de tinto anuais. Ade-mais, salientou Manuel Rodríguez,a etiquetaxe deste viño xoga unpapel moi importante, pois cadaedición vaise innovando de xeitoque se lle dá a oportunidade adistintos deseñadores para que aconfeccionen. No caso da colleita2019 que hoxe se presenta, a eti-queta conmemora a saída do prelodo primeiro número da revistaNós, de aí que vaia ornamentadacon debuxos que Castelao deseñoupara a orla das páxinas deste bo-letín mensual da cultura galega.Material didáctico

Evega vén elaborando cada anomaterial didáctico de diferentestemáticas de interese dirixidas ao

sector vitivinícola galego. Nestesenso, durante a presentación ta-mén se deron a coñecer un mono-gráfico sobre as principais enfer-midades no viñedo galego, e unvídeo formativo centrado especi-ficamente no mildio. O monográfico"as enfermidades do viñedo galegoe o seu control", céntrase nasprincipais enfermidades dos viñedosgalegos, en concreto o mildio, oí-dio, a podremia gris e o black rot.Nesta publicación indícanse osmomentos máis sensibles da videa estas enfermidades, descríbeseo ciclo infeccioso de cada fungo,as medidas preventivas e os fac-tores ambientais que inflúen nascondicións de desenvolvementodos fungos.

O control e eficacia da aplica-ción de preparados fitosanitarios

no viñedo depende do coñece-mento preditivo, antes da apari-ción dos síntomas e danos na co-lleita. Por iso, nas 24 páxinasque consta o monográfico, ade-mais da descrición de cada en-fermidade, amósanse máis de 50imaxes nas que se pode visualizaros síntomas e os danos que pro-ducen as enfermidades nos gro-mos, follas e acios das cepas.

O vídeo “enfermidades da vide,

o mildio", no que colaborou aFundación Juana de Vega, céntraseespecificamente nesta doenza querequire certos recursos para ocontrol fitosanitario do viñedogalego. Nesta peza, o sector po-derá coñecer de primeira man osfactores que inflúen no desen-volvemento desta enfermidade noviñedo, os síntomas e danos queocasiona, así como os medios decontrol a adoptar.

Evega presentou a colleita do viñoinstitucional

Presentación en Ribadavia.

Aedición XXIII do coñecidofestival de música tradi-cional desenvolverase este

mes de agosto no interior da fe-rrería restaurada de Seoane, cunnúmero moi reducido de partici-pantes e de espectadores. “Deci-dimos facelo así para evitarriscos, porque o normal é que sexunten centos de persoas e entreelas sempre hai moitos maiores”,sostén Xosé Lois Foxo, promotordo festival e director da RealBanda de Gaitas de Ourense.

O programa de actividades daxornada, por outra parte, noncomprenderá esta vez unha misanin un xantar popular, coma enpasadas edicións. Os organizadoresestudarán ademais posibilidadede instalar no exterior da ferrería

unha pantalla de gran tamañopara que as actuacións poidanser seguidas desde fóra por outrosespectadores, gardando entre elesa distancia de seguridade. No in-terior do edificio posiblementenon chegará a haber máis de cin-cuenta persoas. Para compensartodas estas limitacións, o Filandónde Músicas do Courel será trans-mitido en directo pola Internet através dun canal que se crearáexpresamente no portal YouTube.

Os organizadores xa contratarona unha empresa que se encargaráde levar a cabo a emisión dixital.“Instalaremos ademais unha ilu-minación especial dentro da fe-rrería para que quede resaltado oseu valor arquitectónico”, indicaFoxo. “Tamén pensamos ofrecerlle

á Televisión de Galicia a posibili-dade de emitir o festival se llesparece conveniente”, sostén. Pesea que van ser poucos os especta-dores que poidan asistir en persoa,“vaise facer o posible para que oFilandón de Músicas do Courelchegue máis lonxe que nunca”,dí Foxo.

A nova edición do Filandón deMúsicas do Courel estará dedicadaá memoria de Argentina RodríguezPardo, falecida a finais de xuño,que foi a última compoñente vivado trío Cantores da Seitura (veciñosda localidade quiroguesa de Mar-garide de Lor) que participaronde forma asidua no festival. A ho-menaxeada estivo presente comointérprete na última edición.

Por outra parte, durante o fes-

tival interpretarase a peza “Ocantar da primavera”, compostarecentemente por Xosé Lois Foxoen homenaxe aos maiores e ásvítimas da pandemia, e inspiradaen diversas melodías tradicionais.No programa figura tamén unhaactuación de Jacinta FernándezAlonso, unha cantora popular dalocalidade de Lentellais (OBolo.Ourense) que compuxo unha can-

ción sobre a epidemia utilizandocomo base os tradicionais cantaresde cego.

No festival tamén actuará comoconvidado o músico coruñés XabierDíaz, antigo integrante de gruposcomo Berrogüetto, Rumbadeira eaCadaCanto. Como é habitual, noprograma figurarán varios músicospopulares da Serra do Courel ede territorios próximos.

A edición deste ano será a porta pechada.

O Filandón de Músicas do Courelhomenaxeará as vítimas da pandemia