14. O mundo actual

1. Unha nova orde internacional2. Europa tras a caída do muro de Berlín3. As consecuencias da economía

globalizada4. A emerxencia de novos centros

económicos5. Desigualdade e conflitos sociais6. A sociedade do século XXI

SILVIA FERNANDEZ

1- UNHA ORDE INTERNACIONAL

Afundimento da URSS modifica o sistema internacional.

O LIDERADO DE ESTADOS UNIDOS

USA aparece como defensor da paz e orde mundiais.

Guerra do Golfo.

George H.W. Bush ataca a Saddam Hussein pola súa invasión sobre Kuwait.

EE.UU. Liderando unha coalición internacional, libera Kuwait

Condénase a Iraq a destruír o seu armamento químico e nuclear, a pagar indegnizacións e mantense o seu petróleo baixo embargo.

Bill Clinton continúa coas intervencións e George W. Bush inaugura unha etapa de intervencionismo unilateral.

O NOVO PAPEL DA ONU E DA OTAN

ONU: mediadora e garante de paz nos conflitos internacionais.

Cascos azuis: corpo multinacional baixo supervisión do consello.

OTAN: mantemento da seguridade dos países occidentais.

PROBLEMA DO FUNDAMENTALISMO ISLÁMICO

Oposición da extensión do laicismo en modelos sociais occidentais: sistemas políticos baseados no islamismo.

Primeiros grupos islamistas a comezos do século XX pola colonización europea.

Irán: primeiro país baixo o dominio do islamismo radical en 1979; Afganistán é o seguinte tras a expulsión dos soviéticos.

Oposición á supremacía mundial de EE.UU. E ao modelo liberal occidental.

Organizacións terroristas islamistas.

Al-Qaeda: carácter integrista e liderado por Osama Bin Laden; ataque do 11 de Septembro de 2001.

O MUNDO TRAS O 11-S

Guerra contra o terrorismo internacional; EE.UU. Invade Afganistán (Octubro do 2001).

Derríbase o réxime talibán que acollía campos de adestramento en Al-Qaeda.

Invasión Iraq para destruír o réxime de Saddam Hussein.

Grave escalada de atentados (Madrid, Londres…).

Leis antiterroristas e limitación de liberdades e dereitos constitucionais.

Obsesión coa seguridade nacional.

2-EUROPA TRAS A CAÍDA DO MURO DE BERLÍN

BLOQUE SOVIÉTICO

Descomponse a URSS.

Federación Rusa.

Primer presidente Boris Yeltsin: democracia multipartidista de estilo occidental, pero goberno autoritario.

Política económica neoliberal.

Oligarquía beneficiada da privatización das propiedades estatales.

Vladimir V. Putin: nova orientación económica e crecemento económico.

Proceso de diplomacia para recuperar o poder

A descomposición do bloque do leste

Aparición de nacionalismos reprimidos pola URSS que xeran novos países, no Leste de Europa (exemplo: Fragmentación de Iugoslavia tras cruentas guerras).

Reunificación de Alemaña, Outubro de 1990: aparece Alemaña como gran potencia con moita influencia no centro leste

de Europa.

A CONSTRUCCIÓN DA UE

Desaparición dos bloques.

Tratado de Maastricht.

Nace a UE: vocación de unidade política europea.

Europa dos quince: entrada de Austria e Finlandia (1925)

Comunidade económica europea.

Tratado de Maastricht:

• Establece as institucións e competencias supranacionais (mercado único, unión monetaria, etc.).

• Cooperación entre gobernos na Política Exterior e de Seguridade.

• Unidade en canto a xustiza e asuntos interiores.

Cidadanía europea, moeda única (Euro), Banco Central Europeo.

Entrada do Euro o 1 de Xaneiro do 2002 en 11 países da UE

A EUROPA DOS 27

Necesidade dos países do leste de entrar na UE: Adoptación de réximes políticos democráticos e reformas económicas para o libre mercado.

1 de Maio de 2004: Eslovaquia, Eslovenia, Estonia, Hungría, Letonia, Lituania, Polonia, República Checa, Malta e Chipre; 2007 Bulgaria e Romanía.

Organización co obxetivo do compromiso democrático, progreso económico e extensión de medidas de protección social.

3- AS CONSECUENCIAS DA ECONOMÍA GLOBALIZADA

 A MUNDIALIZACIÓN DA ECONOMÍA

A globalización: interdependencia económica crecente do conxunto de países do mundo, en que unha parte importante da actividade económica ten lugar entre persoas de diferentes países.

A interdependencia das economías nacionais

Aumento do comercio internacional, maior número de investimentos empresariais no exterior, internalización do mercado de capitais pola compra de activos financieiros doutros países, procura de préstamos no exterior.

Causas:

• Desenvolvemento dos transportes.

• Revolución das comunicacións.

• Difusión tecnolóxica: Transmisión de gran cantidade de información

• Desregulación do mercado de capitais.

• Centros de decisión e núcleos dependentes: as economías dos países tecnolóxicamente atrasados, dependen cada vez máis das redes económicas mundiais (multinacionais)

Un novo mundo global

Desenvolvemento económico e incorporación á producción e ó mercado de novos países(China, India…).

Descenso do crecemento das economías occidentais pola competencia de países que iniciaron o seu propio proceso de industrialización.

Aumento da actividade financieira especulativa: a banca busca investimentos cuxa rendibilidade dependa das cotizacións dos seus produtos nos mercados financeiros.

UNHA CRISE MUNDIAL

A crise financeira bancaria

Orixe: USA, pola concesión de hipotecas de alto risco.

Estas hipotecas mestúranse con produtos financeiros, que adquiren outros bancos e sociedades financeiras que transmiten a particulares. Ao non obter os beneficios esperados, fíxose evidente que isto se trataba dunha actividade de carácter especulativa, polo que a cotización dos produtos en bolsa descende.

Algúns países inxectan diñeiro público aos bancos.

Grande crise produtiva ao paralizarse o fluxo de crédito

Os problemas económicos da eurozona

A crise esténdese pola Europa e afecta ós países da zona Euro que presentaban desequilibrios bancarios.

Imposibilidade de aplicar políticas de tipo monetario debido a que reside sobre o Banco CentralEuropeo o mantemento da estabilidade dos prezos e o control da inflación.

Mercado privado de capitais: débeda pública obxecto de especulación.

Grande endevedamento dalgúns Estados (Grecia, Italia, Irlanda, España) que constitúe un graveproblema para a UE.

4- A EMERXENCIA DE NOVOS CENTROS ECONÓMICOS

UN SISTEMA ECONÓMICO MULTIPOLAR

Centro económico da economía: EE.UU., Xapón e a UE.

Crecemento económico actual a cargo das economías emerxentes, BRIC: Brasil, Rusia, India e China

G-20: países con maior poder económico e capacidade de decisión do mundo.

A emerxenza destas novas economías fai tender ao mundo a unha estructura multipolar con máis axentes protagonistas.

AS ECONOMÍAS EMERXENTES: O GRUPO BRIC

Factores comúns a pesar das grandes diferenzas:

• Elevada poboación (en conxunto, o 40% da poboación mundial) e grandes cantidades de recursos naturais.

• Grande aumento do seu PIB.

• Taxa de crecemento próxima ao 10% anual.

• Mellora do nivel de vida da poboación a pesar das diferenzas sociais e as grandes bolsas de pobreza.

China e India maiores proveedores de bens e servizos manufacturados do mundo.

Rusia e Brasil enerxía e materias primas.

 Brasil: sexta economía mundial por PIB, exportación de minerais e produtos agrícolas, gran potencial na construcción naval e aeronáutica, e productor de petróleo e derivados.

Rusia: maior productor mundial en diversas materias primas. Economía pouco dinámica por estar centrada na demanda de gas e petróleo, e da súa independenza da UE; en 2011 PIB entre as dez maiores potencias do mundo.

India: líder mundial de aprovisionamento de servizos, referente no sector da tecnoloxía, incapacidade da industriapara exportar en masa, e necesidade de importar gran cantidade de manufacturas, principalmente a China.

China: extenso territorio, maior potencia demográfica do mundo (1350 millóns de habitantes), evolución do modelo comunista cara unha economía de mercado, segunda potencia económica mundial, só superada por USA, maior exportador e segundo importador de bens do mundo, país con maior crecemento económico dos últimos anos e gran peso na economía mundial.

OS DESAFÍOS DO CRECEMENTO

Mantemento do crecemento e consecución de estabilidade.

Grave risco medioambiental polo seu enorme consumo de enerxía.

Países sen unha estructura democrática consolidada (China e o seu réxime ditatorial).

Os salarios moi baixos, a carencia de dereitos laborais, e a escasa formación da poboación manteñen a amplos grupos en condicións de pobreza.

Enormes desigualdades sociais.

 5- DESIGUALDADE E CONFLITOS SOCIAIS

 Desigualdades sociais e diferenzas territoriais a causa da mundialización.

OS PROBLEMAS DE ÁFRICA

Graves situacións de desigualdade e conflitos bélicos.

A dependencia económica, a inexistencia de Estados fortes e a ausenciade infraestruturas convértena nunha zona residual na economía global.

Multitude de enfrontamentos (diferenzas relixiosas, rivalidades étnicas, etc).

Grandes tensións por controlar e explotar as materias primas do continente entre países con gran peso na economía global.

Conflitos máis cruentos nos países que rodean o Golfo de Guinea, no corno de África, en África ecuatorial.

Persecucións e masacres da poboación civil que provocan o éxodo de miles de refuxiados.

Mercenarios nos exércitos e recrutamento de nenos.

A COMPLEXIDADE DO MUNDO ÁRABE

Magreb e Oriente Próximo, foco de desigualdade e tensión.

Convencionalismo a pesar das enormes riquezas petrolíferas.

Pobreza, analfabetismo, paro e ausencia de liberdades.

Influenza do islamismo radical (irmáns musulmáns), axuda e asistencia social.

“Primaveras árabes”: revoltas en Tunisia, Exipto, Libia, Siria, Iemen, etc, que derrocaron gobernos corruptos e ineficaces.

Son movementos de carácter civico e laico, protagonizados por mozos que demandaban unha maior democracia, reformas sociais e económicas.

Tras os derrocamentos, importancia dos partidos islamistas, moitos fundamentalistas, que accederon ao goberno.

 A DESIGUALDADE NO MUNDO DESENVOLVIDO

Aumento da desigualdade entre a poboación máis pobre e a máis rica, pola competencia internacional e a crise económica.

Políticas de austeridade: diminución dos investimentos públicos, desregularización das relacións laborais, etc. Aumento do paro pola paralización da actividade empresarial, baixada do consumo e reducción do salario.

Empeoramento das condicións de vida.

6- A SOCIEDADE DO SÉCULO XXI

UN TEMPO DE CAMBIOS

Desaparición case total do campesiñado.

Retroceso da clase obreira, predominante no século XX, ata o 24,5% da poboación activa, polo avance das novas tecnoloxías e o aumento do sector servizo.

Aumento da necesidade de estudos secundarios ou superiores = alfabetización nos países pobres.

CARA UN MUNDO DE CIDADES

Crecente urbanización.

Espazo de cidades, extensas redes urbanas dotadas de servizos e transportes.

Terceiro Mundo: rápido crecemento da cidade pola emigración campesiña, de xeito anárquico e sen planificación.

 A TRANSFORMACIÓN DOS MODELOS SOCIAIS

Modelo urbano en países industrializados e formas de vida occidental.

Familias nucleares e baixa natalidade, alta esperanza de vida e elevado número de poboación anciá.

Liberdade de decisión individual, colectivos cunha escasa intercomunicación persoal, valores rexidos polo éxito do diñeiro , incorporación da muller nos países industrializados.

O acceso á formación superios dou unha gran relevancia aos movementos feministas a partir do 60.

Zonas de sociedades rurais:

Familia extensa.

Elevada natalidade

Respecto polas tradicións.

Relacións sociais de tipo comunitario.

Marxe de liberdade persoal máis escasa.