PROKARIOTOEN GENEEN ADIERAZPENAREN

ERREGULAZIOA

• Erregulazioa beharrezkoa, une bakoitzean behar diren proteinak soilik sintetizatzeko.

• Bakterioetan: operona • Operonaren eredua:

Jacob eta Monod, 1961:•E.coli-ri laktosa gehituz gero,laktasa-

maila eta laktosaren degradazioan eragiten duen entzima guztien maila ere handitzen da.

Laktosa glukosa + galaktosalaktasa

– 1961an operonaren eredua proposatu zuten : • Honen arabera, galaktosaren degradaziorako beharrezkoak diren entzimak

kodifikatzen duen ADNak bi gene mota ditu: - Egiturazkoak (z, y, a):

Entzimak eta egiturazko proteinak kodifikatzen dituztenak. – Erregulatzaileak (i):

»Egiturazko geneak erregulatzen dituzten proteinak kodifikatzen dituztenak.

• Gene estrukturalak eta erregulatzaileak urruti xamar egoten dira.• Gene estrukturalen ondoan, bi zona espezifiko daude:

– Promotorearen zona (p): RNA polimerasa lotzen da bertan– Operadorearen zona (o): errepresorea bertan finkatzen da. Libre egon behar du RNA

polimerasak transkripzioa burutu dezan,

Lac operona: indukzio entzimatikoa

•Baldintza normaletan, i geneak proteina erregulatzaile = errepresore baten sintesia erregulatzen du. Hau operatzaileari lotzen zaio eta RNApolimerasaren jarduera inhibitzen du.•Laktosa (induktorea) gehitzean, hau errepresoreari lotzen zaio, horrela hau ez da operonan txertatzen eta RNAp-k aurrera jarraituko du, transkripzioa eta ondoren egiturazko geneen itzulpena emanez eta horrekin batera dagozkien entzimak (laktosaren katabolismoa eragingo dutenak).

• Horrela:– Laktosarik ez dagoenean,

bere katabolismorako behar diren entzimen sintesia inhibitzen da. Egoera honetan alperrikakoak direnez energia eta baliabideen aurrezpena suposatzen du.

– Ingurunean laktosa dagoenean berriz, bere katabolismorako behar diren entzimen itzulpena aktibatzen da

Try operona:errepresiozko erregulazioa

• Gene erregulatzaileak errepresore inaktiboa kodifikatzen du, beraz gene estrukturalen entzimak sintetizatzen dira

• [Aa] denean, hau errepresoari lotzen zaio eta korrepresore gisa dihardu, orduan errepresorea aktibatzen da eta gene estrukturalen itzulpena oztopatua geratzen da.