UNIDADE 3UNIDADE 3

AS AUGASAS AUGAS

1. A AUGA NA NATUREZA1. A AUGA NA NATUREZA

• A auga supón máis do 70% da superficie do A auga supón máis do 70% da superficie do planeta.planeta.

• As augas pódense dividir en As augas pódense dividir en 2 grandes grupos2 grandes grupos:: Augas mariñas: Augas mariñas: mares e océanos. Supoñen o mares e océanos. Supoñen o 97% do total das augas do planeta. Son salgadas.97% do total das augas do planeta. Son salgadas.

Augas continentais: Augas continentais: ríos, lagos, xeos e augas ríos, lagos, xeos e augas subterráneas. Só supoñen o 3% das augas totais. subterráneas. Só supoñen o 3% das augas totais. Son doces.Son doces.

• A auga está en permanente circulación no mundo (ciclo da A auga está en permanente circulación no mundo (ciclo da auga)auga)

2. OS RÍOS2. OS RÍOS- - RíoRío = corrente de auga = corrente de auga

permanente.permanente.- 3 tipos de orixes das - 3 tipos de orixes das

augas ríos:augas ríos:

acumulación de auga acumulación de auga de chuvia.de chuvia. desxeo de neves de desxeo de neves de montañas.montañas. saída de augas saída de augas subterráneas a superficie.subterráneas a superficie.

- Partes dun río:Partes dun río: CabeceiraCabeceira: nacemento : nacemento do río, lugar onde se do río, lugar onde se forma.forma.

Desembocadura:Desembocadura: final final do río. Pode ser noutro do río. Pode ser noutro río, no mar ou nun lago. río, no mar ou nun lago. Se un río desemboca no Se un río desemboca no mar ou nun lago chámase mar ou nun lago chámase principalprincipal. Se desemboca . Se desemboca noutro río chámase noutro río chámase afluenteafluente..

Curso:Curso: traxecto do río traxecto do río entre a cabeceira e a entre a cabeceira e a desembocadura. O río desembocadura. O río discorre polo discorre polo leito.leito.

Cabeceira

Curso

Desembocadura

• O territorio que ocupa un río principal e os seus O territorio que ocupa un río principal e os seus afluentes chámase conca.afluentes chámase conca.

• Os ríos teñen aproveitamentos diversos:Os ríos teñen aproveitamentos diversos:

Construción de encoros e canlesConstrución de encoros e canles (definicións no libro (definicións no libro páx 30), para abastecer de auga a poboacións, páx 30), para abastecer de auga a poboacións, industrias e para a rega de campos.industrias e para a rega de campos.

Son vías de comunicación fundamentaisSon vías de comunicación fundamentais, tanto de , tanto de pasaxeiros como de mercadorías.pasaxeiros como de mercadorías.

Construción de presas e centrais hidroeléctricasConstrución de presas e centrais hidroeléctricas (páx (páx 30) para producir enerxía eléctrica.30) para producir enerxía eléctrica.

3. O CURSO DUN RÍO3. O CURSO DUN RÍO• Curso dun río = percorrido entre nacemento e Curso dun río = percorrido entre nacemento e

desembocadura. (Río + longo = Río Nilo (África)desembocadura. (Río + longo = Río Nilo (África)

• Distinguimos tres tramos do curso dun río:Distinguimos tres tramos do curso dun río: Curso alto: Curso alto: primeiros kilómetros do primeiros kilómetros do

percorrido do río. Características:percorrido do río. Características: ✗ ✗ Normalmente zona montañosa.Normalmente zona montañosa. ✗ ✗ Pendentes pronunciadas.Pendentes pronunciadas.

✗ ✗ Gran velocidade das augas.Gran velocidade das augas. ✗ ✗ Leito estreito e pouco profundo.Leito estreito e pouco profundo. ✗ ✗ As augas teñen gran forza erosiva As augas teñen gran forza erosiva formas formas

de relevo: canóns ou foces e fervenzas de relevo: canóns ou foces e fervenzas (def. páxina 32, doc4). (def. páxina 32, doc4).

Conca do Nilo

Curso altoCurso alto

Cataratas de Iguazú (Arxentina-Paraguai)

Curso medio: Curso medio: parte parte intermedia do traxecto do río. intermedia do traxecto do río. TrazosTrazos::- - Zonas de menor pendente Zonas de menor pendente (vales, mesetas…).(vales, mesetas…).

- - Velocidade das augas máis lenta.Velocidade das augas máis lenta.

- - Formación de meandros Formación de meandros (= (= ondulacións continuas no curso ondulacións continuas no curso medio dun río pola baixa medio dun río pola baixa velocidade) velocidade)

Río Amazonas

Curso baixo: Curso baixo: zona do río próxima á zona do río próxima á desembocadura. Características:desembocadura. Características:

✔ ✔ Zonas de escasa pendente.Zonas de escasa pendente. ✔ ✔ Velocidade do río é escasa.Velocidade do río é escasa. ✔ ✔ O río deposita os materias que leva, dando O río deposita os materias que leva, dando

lugar a lugar a formas de relevoformas de relevo::

a) Chairas aluviais: a) Chairas aluviais: chairas fértiles formadas por chairas fértiles formadas por materiais sedimentarios depositados polo río.materiais sedimentarios depositados polo río.

b) Estuarios: b) Estuarios: praias na desembocadura do río.praias na desembocadura do río.c) Deltas: c) Deltas: terreos de forma triangular formados por terreos de forma triangular formados por

acumulación dos materiais que transportaba o ríoacumulación dos materiais que transportaba o río

Imaxe de satélite do Delta do Nilo (Exipto)

Curso baixo e estuario

Chaira aluvial. Río Ebro (Cataluña)

4. CAUDAL DUN RÍO4. CAUDAL DUN RÍO• Caudal = cantidade de auga que leva un río (Río Caudal = cantidade de auga que leva un río (Río

con maior caudal = Amazonas en América do con maior caudal = Amazonas en América do Sur).Sur).

• O caudal varía coas estacións ao longo do ano, e O caudal varía coas estacións ao longo do ano, e pode ser de 2 tipos:pode ser de 2 tipos:

Regular: Regular: o caudal varía pouco ao longo do o caudal varía pouco ao longo do ano.ano.

Irregular: Irregular: o caudal varía moito ao longo do o caudal varía moito ao longo do ano, alternando épocas de augas altas (caudal ano, alternando épocas de augas altas (caudal alto) e estiaxe (caudal baixo).alto) e estiaxe (caudal baixo).

- - A orixe do caudal pode ser de 2 clases:A orixe do caudal pode ser de 2 clases:

a) Desxeo de neve:a) Desxeo de neve: estes ríos teñen o período de estes ríos teñen o período de augas altas en primavera, tras o inverno (desxeo).augas altas en primavera, tras o inverno (desxeo).b) Chuvias: b) Chuvias: estes ríos teñen as augas altas nas estes ríos teñen as augas altas nas estacións de maiores precipitacións.estacións de maiores precipitacións.

- Hai ríos que permanecen secos case todo o ano e Hai ríos que permanecen secos case todo o ano e unicamente levan auga cando chove (uadis nos unicamente levan auga cando chove (uadis nos desertos, torrentes en España).desertos, torrentes en España).

- O caudal dos ríos pode aumentar de forma O caudal dos ríos pode aumentar de forma repentina por chuvias torrenciais, orixinando repentina por chuvias torrenciais, orixinando desbordamentos e inundaciónsdesbordamentos e inundacións

Río Amazonas (Manaus, Brasil)

Uadi (Israel)

Torrente (Aragón)

5. AS AUGAS MARIÑAS

- Augas mariñas = augas dos océanos e mares (case a totalidade das augas mundiais).

- Características: Son salgadas. Estan en constante movemento, impulsadas por correntes mariñas, mareas e ondas.

❴ Correntes mariñas: grandes masas de auga que circulan polos océanos. Poden ser de 2 tipos: cálidas (se están a máis temperatura que a auga que a rodea) e frías (se están a menos).

Mareas: subidas e baixadas diarias do nivel da auga, provocadas pola atracción da Lúa e o Sol sobre as augas.

- Cando o nivel sube marea alta ou preamar.

- Cando o nivel baixa marea baixa ou baixamar.

Mont Saint Michel (Francia) con marea

alta

Mont Saint Michel (Francia) con marea

baixa

Ondas: ondulacións da superficie da auga polo vento. Soben e baixan de maneira circular e defórmanse (“rompen”) cando rozan o fondo do mar.

• As augas mariñas resultan As augas mariñas resultan fundamentais para a vida fundamentais para a vida das persoas. Causas:das persoas. Causas:

Son fonte de alimentoSon fonte de alimento (peixe, marisco, algas…), e (peixe, marisco, algas…), e traballo para os pescadores.traballo para os pescadores.

Son fonte de Son fonte de materias primas e materias primas e enerxía:enerxía: materias primas, materias primas, como o sal; e enerxía a como o sal; e enerxía a través de través de centrais centrais maremotricesmaremotrices e plataformas e plataformas petrolíferas (que explotan petrolíferas (que explotan petróleo e gas natural).petróleo e gas natural).

Sushi (peixe cru e algas) prato típico do Xapón (1ª potencia pesqueira do mundo)

Son un recurso turístico:Son un recurso turístico: millóns de turistas acuden ás millóns de turistas acuden ás praias todos os anos.praias todos os anos.

Son vías de comunicación:Son vías de comunicación: de pasaxeiros, pero sobre de pasaxeiros, pero sobre todo de mercadorías.todo de mercadorías.

6. AUGA DOS LAGOS

• Lago = masa de auga que se acumulou de forma permanente terra adentro.

• Se o seu tamaño é pequeno denomínanse lagoas (Lagoa de Antela, Xinzo de Limia).

• Se a súa auga é salgada denomínanse mares interiores (Mar Caspio)

Lagoa de Antela (Ourense), hoxe desecada.

Imaxe de satélite do Mar Caspio (Asia Central)

Covadonga, Asturias Glacial Mendelhall (Alaska, EEUU).

LAGOS EN PERIGO: lago Chad (África do Norte)

MAR INTERIOR EN PERIGO Mar de Aral (Asia central).

7. AS AUGAS 7. AS AUGAS SUBTERRÁNEASSUBTERRÁNEAS

• Augas subterráneas = augas Augas subterráneas = augas que están embolsadas ou que están embolsadas ou discorren por debaixo da discorren por debaixo da superficie terrestre (25% da superficie terrestre (25% da auga dos continentes).auga dos continentes).

• Proceden das precipitacións, Proceden das precipitacións, que se filtran polo interior da que se filtran polo interior da terra ata que atopan unha terra ata que atopan unha capa impermeable onde capa impermeable onde depositarse. Fórmanse así depositarse. Fórmanse así embolsamentos de auga embolsamentos de auga subterránea (acuíferos)subterránea (acuíferos)

Actividade: as augas subterráneas

Escribe a letra que corresponde a cada texto no lugar axeitado.

a) Chega a unha capa de rochas impermeables.b) Embólsase formando un acuífero.c) A auga penetra no subsolo.

• As augas subterráneas a veces saen a superficie en As augas subterráneas a veces saen a superficie en forma de mananciais (fontes de auga fría) e fontes forma de mananciais (fontes de auga fría) e fontes termais ou termas (auga quente).termais ou termas (auga quente).

• Normalmente son explotadas a través de pozos.Normalmente son explotadas a través de pozos.

• As augas subterráneas soen moi valiosas por 3 razóns:As augas subterráneas soen moi valiosas por 3 razóns:

Son unha importante reserva de auga potableSon unha importante reserva de auga potable.. Alimentan ríos e lagos.Alimentan ríos e lagos. Permiten que crezcan as plantasPermiten que crezcan as plantas

8. AUGA EN FORMA DE XEO.8. AUGA EN FORMA DE XEO.

• Os glaciares son masas Os glaciares son masas de xeo creadas pola de xeo creadas pola acumulación de neve acumulación de neve durante centos de anos, durante centos de anos, e que se desprazan con e que se desprazan con maior ou menor rapidez.maior ou menor rapidez.

• Os glaciares atópanse nas Os glaciares atópanse nas zonas montañosas e nos zonas montañosas e nos polos e constituén a polos e constituén a maior reserva de auga maior reserva de auga doce do mundo.doce do mundo.

Glaciar de montaña

Glaciar Perito Moreno

(Arxentina)

GLACIARES EN PERIGOGLACIARES EN PERIGO