UNIDADE 18UNIDADE 18

ARTE DESPOIS DE 1945ARTE DESPOIS DE 1945

1. A ARTE DESPOIS DA II 1. A ARTE DESPOIS DA II GUERRA MUNDIALGUERRA MUNDIAL

Tralo remate da II GM, o panorama Tralo remate da II GM, o panorama político e social muda radicalmente político e social muda radicalmente declive europeo e ascenso irresistible declive europeo e ascenso irresistible de USA de USA sociedade americana marca sociedade americana marca e difunde pautas de moda e arte e difunde pautas de moda e arte Nova York toma o relevo de París e Nova York toma o relevo de París e Berlín coma capital artística de Berlín coma capital artística de occidente.occidente.

As novas tendencias seguen o exemplo As novas tendencias seguen o exemplo das vangardas das vangardas continúan a ruptura continúan a ruptura coa pintura tradicional coa pintura tradicional divorcio entre divorcio entre arte e gran público arte e gran público dependencia do dependencia do artista en mans de galerías e críticos artista en mans de galerías e críticos que promoven cambio artístico en que promoven cambio artístico en función do comercio función do comercio conversión da conversión da obra de arte nunha produto con fins obra de arte nunha produto con fins mercantís.mercantís.

Expresionismo abstracto (ou Expresionismo abstracto (ou informalismo americano) = informalismo americano) = tendencia heteroxénea dos anos tendencia heteroxénea dos anos corenta que exalta mecanismos corenta que exalta mecanismos creativos irracionais creativos irracionais signos signos informais en espazo indefinido informais en espazo indefinido obxectivo = expresar o obxectivo = expresar o inconsciente inconsciente colectivocolectivo da sociedade. da sociedade.

Principais artistas:Principais artistas: Jackson Pollock (1912-1956)Jackson Pollock (1912-1956): : identifica acto creador con acto identifica acto creador con acto físico de pintar (físico de pintar (o importante non é o importante non é o que se pinta, senón como se o que se pinta, senón como se pinta) pinta) ritmo gráfico violento ritmo gráfico violento (segundo o seu estado de animo) (segundo o seu estado de animo) nova técnica: dripping = desplázase nova técnica: dripping = desplázase ao redor do cadro pingando e ao redor do cadro pingando e esparexendo pinturaesparexendo pintura

2. EXPRESIONISMO 2. EXPRESIONISMO ABSTRACTOABSTRACTO

Willem de Kooning (1904-1997): Willem de Kooning (1904-1997): combina combina figuración e abstracción figuración e abstracción violentos brochazos violentos brochazos de figuras monstruosas en espazo enrarecido.de figuras monstruosas en espazo enrarecido.

Mark Rothko (1903-1970)Mark Rothko (1903-1970): expresa a súa : expresa a súa intimidade en grandes rectángulos de cor intimidade en grandes rectángulos de cor sobre fondos de veladuras sobre fondos de veladuras (transparencias).(transparencias).

Na España franquista, destaca o catalán Na España franquista, destaca o catalán Antoni Tàpies Antoni Tàpies (1923)(1923) informalismo matérico = cadros sen figuración informalismo matérico = cadros sen figuración centrados na expresividade de materiais centrados na expresividade de materiais texturas texturas insólitas de cromatismo escuro e sobrioinsólitas de cromatismo escuro e sobrio

102. NÚMERO 1102. NÚMERO 1JACKSON POLLOCKJACKSON POLLOCK

Expresionismo abstractoExpresionismo abstracto Pintura e esmalte sobre lenzo.Pintura e esmalte sobre lenzo. MOMA, New York. 1949.MOMA, New York. 1949. Técnica de Técnica de drippingdripping ou goteo. ou goteo.

En 1947 Pollock comezou a experimentar En 1947 Pollock comezou a experimentar coa técnica que máis popularidade e coa técnica que máis popularidade e fama lle daría: o dripping ou goteo, fama lle daría: o dripping ou goteo, consistente na aplicación directa da consistente na aplicación directa da pintura sobre o lenzo, disposto pintura sobre o lenzo, disposto horizontalmente no chan = método horizontalmente no chan = método directo e inmediato (sen mediación de directo e inmediato (sen mediación de instrumentos tradicionais) que cadraba instrumentos tradicionais) que cadraba ben coas ideas metafísicas de Pollock, o ben coas ideas metafísicas de Pollock, o se u desexo de apurar ao límite e esgotar se u desexo de apurar ao límite e esgotar o acto de pintar o acto de pintar espontaneidade dunha espontaneidade dunha técnica onde o azar xoga un papel técnica onde o azar xoga un papel decisivo, e a súa audacia condúcelle cada decisivo, e a súa audacia condúcelle cada vez máis lonxe vez máis lonxe acad dimensión acad dimensión monumental de verdadeiros frescos.monumental de verdadeiros frescos.

Figuración desaparece, e o xesto e o Figuración desaparece, e o xesto e o ritmo gráfico define a obra ritmo gráfico define a obra arabesco de arabesco de filigranas, feitas ás veces con botes filigranas, feitas ás veces con botes furados ou pingando co pincel = furados ou pingando co pincel = pintura pintura de acción.de acción.

Pollock converte así o acto de pintar nun Pollock converte así o acto de pintar nun verdadeiro rito, experiencia vital febril, na verdadeiro rito, experiencia vital febril, na que o artista traduce literalmente o seu que o artista traduce literalmente o seu ritmo xestual e físico en ritmo pictórico ritmo xestual e físico en ritmo pictórico manchas e liñas sobre a superficie da tea manchas e liñas sobre a superficie da tea = choiva de cor e vitalidade.= choiva de cor e vitalidade.

http://www.zuguide.com/index.php

Nas súas composicións desaparece todo centro de Nas súas composicións desaparece todo centro de atención, suprime a xerarquía de formas e todo é unha atención, suprime a xerarquía de formas e todo é unha maraña continua que se espalla fóra dos límites do lenzo.maraña continua que se espalla fóra dos límites do lenzo.

Nesta obra, onde amosa un pleno dominio do dripping, Nesta obra, onde amosa un pleno dominio do dripping, apreciamos o máis característico de Pollock: mestura de apreciamos o máis característico de Pollock: mestura de cores, liñas e goteos que crean na pintura a sensación de cores, liñas e goteos que crean na pintura a sensación de movemento e ritmo, de enerxía e vitalidade nerviosa propia movemento e ritmo, de enerxía e vitalidade nerviosa propia do artista.do artista.

A partir de 1950, Pollock prescinde desta intensidade A partir de 1950, Pollock prescinde desta intensidade cromática e reduce a súa paleta a un expresivo branco e cromática e reduce a súa paleta a un expresivo branco e negro. Aínda que volvería á cor, un acelerado proceso negro. Aínda que volvería á cor, un acelerado proceso autodestructivo lévalle a abandonar a pintura anos antes autodestructivo lévalle a abandonar a pintura anos antes do accidente de automóbil que lle costou a vida.do accidente de automóbil que lle costou a vida.

103. PINTURA103. PINTURAANTONI TÀPIESANTONI TÀPIES

Pintura informalista Pintura informalista matérica.matérica.

Materias diversos.Materias diversos.

1955/1960.1955/1960.

Antoni Tàpies irrompe na pintura internacional en 1953 co éxite Antoni Tàpies irrompe na pintura internacional en 1953 co éxite dunha exposición en Nova York, xusto cando a súa obra, dunha exposición en Nova York, xusto cando a súa obra, evolucionando do dadaísmo e surrealismo, adopta o informalismo, evolucionando do dadaísmo e surrealismo, adopta o informalismo, que daquela triunfaba en Europa en pararlelo ao expresionismo que daquela triunfaba en Europa en pararlelo ao expresionismo abstracto americano.abstracto americano.

En Tàpies carece de sentido a dualidade abstracción/figuración. Hai En Tàpies carece de sentido a dualidade abstracción/figuración. Hai obxectos nos seus cadros pero non representan senón que son parte obxectos nos seus cadros pero non representan senón que son parte da pintura e están tratados ao mesmo nivel cás concentracións de da pintura e están tratados ao mesmo nivel cás concentracións de materia ou os signos pictóricos.materia ou os signos pictóricos.

A súa pintura procura perturbar a percepción, facernos partícipes da A súa pintura procura perturbar a percepción, facernos partícipes da realidade máis problemática que se acha trala rutina, mudar o xeito realidade máis problemática que se acha trala rutina, mudar o xeito convecional de vermos, levarnos a unha contemplación máis profunda convecional de vermos, levarnos a unha contemplación máis profunda e auténtica.e auténtica.

O seu sentido da cor fuxe de O seu sentido da cor fuxe de harmonías e contrastes, e adopta harmonías e contrastes, e adopta tons significativos, inseparables da tons significativos, inseparables da materia ou da imaxen que evocam.materia ou da imaxen que evocam.

A materia densa e concentrada que A materia densa e concentrada que o artista manipula de diversos o artista manipula de diversos xeitos, así como a mestura de xeitos, así como a mestura de texturas a base de papel, coiro ou texturas a base de papel, coiro ou cementos coloreados, dominan a cementos coloreados, dominan a superficie da tea. A pintura constrúe superficie da tea. A pintura constrúe imaxes insólitas, enigmáticas, á vez imaxes insólitas, enigmáticas, á vez concretas pero de significado aberto concretas pero de significado aberto a mil suxestións, cambiando a visión a mil suxestións, cambiando a visión que a xente ten do mundo.que a xente ten do mundo.

Tales imaxes daoitan, como na obra Tales imaxes daoitan, como na obra que comentamos, presentarse que comentamos, presentarse illadas ocupando gran parte da illadas ocupando gran parte da superficie do lenzo, mantendo certa superficie do lenzo, mantendo certa simetría. Densos empastes simetría. Densos empastes préstanlle sensación de volume. O préstanlle sensación de volume. O ton neutro e gris do fondo salienta ton neutro e gris do fondo salienta aínda máis o protagonismo das aínda máis o protagonismo das figuras.figuras.

3. O POP ART3. O POP ART

O Pop Art asume a cultura visual de masas coma tema e O Pop Art asume a cultura visual de masas coma tema e linguaxe artística. De orixe inglesa, asume o estilo de vida linguaxe artística. De orixe inglesa, asume o estilo de vida americano. Coma Dadá, válese de obxectos triviais e traballa americano. Coma Dadá, válese de obxectos triviais e traballa con productos de consumo preexistentes con productos de consumo preexistentes reivindicación do reivindicación do seu valor artístico.seu valor artístico.

Principais artistas:Principais artistas:

Roy Lichtenstein:Roy Lichtenstein: parte de imaxes de comic, copiando o parte de imaxes de comic, copiando o debuxo no lenzo por medios mecánicos debuxo no lenzo por medios mecánicos aspecto impersoal e aspecto impersoal e acabado industrialacabado industrial

Andy Warhol (1928-1987):Andy Warhol (1928-1987): inventa imaxes serializadas de inventa imaxes serializadas de obxectos de consumo ou mitos da sociedade de masas. A obxectos de consumo ou mitos da sociedade de masas. A súa intervención minifícase súa intervención minifícase elixe o tema e deseña a elixe o tema e deseña a imaxe que se realiza con medios mecánicos de produción imaxe que se realiza con medios mecánicos de produción en serie.en serie.

104. SOPA CAMPBELL104. SOPA CAMPBELLANDY WARHOLANDY WARHOL

Pintura pop-art.Pintura pop-art.

Acrílico sobre lenzo.Acrílico sobre lenzo.

1967.1967.

Varias réplicas.Varias réplicas.

Motivo: artigo de Motivo: artigo de consumo.consumo.

Considerado coma o artista máis representativo e enigmático do Pop art, Considerado coma o artista máis representativo e enigmático do Pop art, Warhol iníciase na publicidade comercial, pasando á pintura en 1960. Warhol iníciase na publicidade comercial, pasando á pintura en 1960. Principia con personaxes sacados de cómic, tema que deixa pronto Principia con personaxes sacados de cómic, tema que deixa pronto introdución na iconografía de obxectos de consumo masivo (latas de introdución na iconografía de obxectos de consumo masivo (latas de Campbell´s ou botellas de Coca Cola.Campbell´s ou botellas de Coca Cola.

Desde 1962 adopta a técnica da serigrafía = impresión filtrando cores a Desde 1962 adopta a técnica da serigrafía = impresión filtrando cores a través dunha trama de seda impermeabilizando as partes do tecido que través dunha trama de seda impermeabilizando as partes do tecido que deben ser opacas deben ser opacas desenvolvemento dunha peculiar temática de facianas desenvolvemento dunha peculiar temática de facianas de personaxes famosos (Marilyn Monroe ou Jackie Kennedy) e obxectos de de personaxes famosos (Marilyn Monroe ou Jackie Kennedy) e obxectos de consumo procedentes da publicidade. O emprego de cores puras e consumo procedentes da publicidade. O emprego de cores puras e rechamantes proporciona ás obras o impacto espectacular das imaxes rechamantes proporciona ás obras o impacto espectacular das imaxes publicitarias.publicitarias.

O seu labor fica en elexir o motivo O seu labor fica en elexir o motivo estereotipado dos medios de estereotipado dos medios de comunicación, encadralo e ordear ao comunicación, encadralo e ordear ao obradoiro de serigrafía unha obradoiro de serigrafía unha ampliación de tamaño preciso. Logo ampliación de tamaño preciso. Logo decide o formato final: nº de veces que decide o formato final: nº de veces que repite o motivo (recurso para repite o motivo (recurso para magnificar a imaxe), e as cores que magnificar a imaxe), e as cores que van a utilizar, imprimindo de seguido van a utilizar, imprimindo de seguido sobre papel ou tea. Pero pronto instala sobre papel ou tea. Pero pronto instala a súa famosa Factory, rodeado de a súa famosa Factory, rodeado de colaboradores colaboradores fabricación fabricación plenamente industrial de productos plenamente industrial de productos uniformes e mecánicos que inundarán uniformes e mecánicos que inundarán o mercado da arte, converténdose o mercado da arte, converténdose nunha celebridade extravagante e nunha celebridade extravagante e cultivando a súa propia imaxe coma cultivando a súa propia imaxe coma obxecto de consumo.obxecto de consumo.

Nesta obra, a lata de sopa ofrécese ao Nesta obra, a lata de sopa ofrécese ao espectador como un producto de espectador como un producto de consumo, nunha linguaxe totalmente consumo, nunha linguaxe totalmente publicitaria mediante un primerísimo publicitaria mediante un primerísimo primer plano sen fondo que acapara primer plano sen fondo que acapara toda a atención do espectador, para o toda a atención do espectador, para o que se axuda dunha combinación que se axuda dunha combinación espectacular de cores (turquesas, espectacular de cores (turquesas, vermellas,…).vermellas,…).

4. A NOVA FIGURACIÓN4. A NOVA FIGURACIÓN

New Figuration = rección New Figuration = rección contra o informalismo, contra o informalismo, conecta co realismo conecta co realismo descarnado do descarnado do Expresionismo histórico.Expresionismo histórico.

Destaca o inglés Destaca o inglés Francis Francis BaconBacon imaxes arrepiantes, imaxes arrepiantes, entre abstracción e entre abstracción e figuración figuración reflexan reflexan horrores do seu tempo con horrores do seu tempo con figuras amorfas que se figuras amorfas que se retorcen en espazos retorcen en espazos claustrofóbicos.claustrofóbicos.

105. RETRATO DE 105. RETRATO DE HENRIETTA MORALESHENRIETTA MORALES

FRANCIS BACONFRANCIS BACON

Nova Figuración.Nova Figuración.

Óleo sobre lenzo. 1966.Óleo sobre lenzo. 1966.

Motivo: retrato nu feminino.Motivo: retrato nu feminino.

A obra de Bacon táchase en moitas ocasións de expresionista A obra de Bacon táchase en moitas ocasións de expresionista polas súas deformacións, pero o único que ten en común con polas súas deformacións, pero o único que ten en común con eles é a violencia do xesto pictórico e o seu impacto no eles é a violencia do xesto pictórico e o seu impacto no espectador. Aposta sobre todo pola figuración e cocretamente espectador. Aposta sobre todo pola figuración e cocretamente pola representación da figura humana coma tema case único, pola representación da figura humana coma tema case único, pero a distorsión das figuras non reflecte o estado de ánimo do pero a distorsión das figuras non reflecte o estado de ánimo do pintor, como faría un expresionista, senón que obedece a un pintor, como faría un expresionista, senón que obedece a un xesto distinto de representar, de forma anticonvencional xesto distinto de representar, de forma anticonvencional reflexión do espectador.reflexión do espectador.

A posta en escena de Bacon funciona desde á tensión entre A posta en escena de Bacon funciona desde á tensión entre figura e espazo. A figura humana aparece nos límites da figura e espazo. A figura humana aparece nos límites da disolución, no intre mesmo de comezar a ser irreconocible.disolución, no intre mesmo de comezar a ser irreconocible.

A figura aparece como unha orxía A figura aparece como unha orxía de carne lacerada, herida e tensa. de carne lacerada, herida e tensa. Polo contrario o espazo pintado é Polo contrario o espazo pintado é rigorosamente ortodoxo: rigorosamente ortodoxo: obxectos identificables coma obxectos identificables coma caixas espaciais prismáticas que caixas espaciais prismáticas que prolongan o noso espazo, sen prolongan o noso espazo, sen símbolos de ningún tipo.símbolos de ningún tipo.

A presencia humana é básica en A presencia humana é básica en toda a obra de Bacon toda a obra de Bacon retrato = retrato = xénero máis abundante da súa xénero máis abundante da súa produción.produción.

Bacon prefire usar fotos que Bacon prefire usar fotos que modelos reais, para non perturbar modelos reais, para non perturbar o proceso creativo. Da fotografía o proceso creativo. Da fotografía toma o estudio do movemento toma o estudio do movemento expresado en distorsións expresado en distorsións centrífugas onde procura captar a centrífugas onde procura captar a dimensión física, animal da figura dimensión física, animal da figura humana. Nesa deformación de humana. Nesa deformación de angustia e soidade que tinxe toda angustia e soidade que tinxe toda a súa creación.a súa creación.

Angustioso é o Retarto de Angustioso é o Retarto de Henrietta Morales, que segue Henrietta Morales, que segue todos os tópicos dos retratos todos os tópicos dos retratos dos anos 60. Domina o dos anos 60. Domina o contrate comentado entre contrate comentado entre figura e espazo: dunha banda figura e espazo: dunha banda as longas curvas de as longas curvas de pincelada agresiva, a cor pincelada agresiva, a cor cálida e rachamante que cálida e rachamante que acapara a atención, así como acapara a atención, así como as manchas negras e as manchas negras e amarelas, lembran o comezo amarelas, lembran o comezo da podremia e a da podremia e a metamorfose convulsa de metamorfose convulsa de carne a piques de esvaecer.carne a piques de esvaecer.

Doutra banda, un espazo de Doutra banda, un espazo de perspectiva ortogonal, e perspectiva ortogonal, e mesmo a postura da figura mesmo a postura da figura en total abandono, alude ao en total abandono, alude ao un clásico e funde tradición un clásico e funde tradición con innovacióncon innovación

5. HIPERREALISMO.5. HIPERREALISMO. Nos anos 60 triunfa en Nova York o hiperrealismo, Nos anos 60 triunfa en Nova York o hiperrealismo,

tendencia obsesionada pola reprodución literal da tendencia obsesionada pola reprodución literal da realidade, fría e distanciada. Céntrase tanto en motivos realidade, fría e distanciada. Céntrase tanto en motivos cotiáns de orixe pop, ou ben revitalizando temas e cotiáns de orixe pop, ou ben revitalizando temas e tradicións académicas.tradicións académicas.

En España destaca o realismo máxico de En España destaca o realismo máxico de Antonio LópezAntonio López plasma a soidade de xente anónima con minuciosidade plasma a soidade de xente anónima con minuciosidade obsesiva, en temas de contorno inmediato, onde o tempo obsesiva, en temas de contorno inmediato, onde o tempo envellece ás cousas, ás persoas e mesmo aos cadrosenvellece ás cousas, ás persoas e mesmo aos cadros

LAVAMANS E ESPELLOLAVAMANS E ESPELLOANTONIO LÓPEZANTONIO LÓPEZ

Pintura hiperrealista.Pintura hiperrealista.

Óleo sobre lenzo. Óleo sobre lenzo. 1967.1967.

Motivo: interior Motivo: interior domésticodoméstico

Antonio López, pintor realista, aspira a dar testemuña do mundo Antonio López, pintor realista, aspira a dar testemuña do mundo que o rodea: a cidade, os espazos íntimos, os obxectos que o rodea: a cidade, os espazos íntimos, os obxectos irrelevantes do contorno doméstico. Desde mediados dos sesenta irrelevantes do contorno doméstico. Desde mediados dos sesenta abandona a influencia fantástica do surrealismo para desvelar coa abandona a influencia fantástica do surrealismo para desvelar coa pintura significados máis profundos cos da simple representación. pintura significados máis profundos cos da simple representación. O seu xeito minucioso de recrear os obxectos cotiáns insúflalles O seu xeito minucioso de recrear os obxectos cotiáns insúflalles tal intensidade expresiva que os fai desacougantes: cargar de tal intensidade expresiva que os fai desacougantes: cargar de significado o insignificante. Percibimos a mesma tensión entre significado o insignificante. Percibimos a mesma tensión entre presencia dos obxectos, a claridade da súa representación, e o presencia dos obxectos, a claridade da súa representación, e o enigma do significado da imaxe, que parece escapársenos.enigma do significado da imaxe, que parece escapársenos.

Amosa un interese crecente pola fidelidade da Amosa un interese crecente pola fidelidade da representación, dentro dun clasicismo táctil e volumétrica. representación, dentro dun clasicismo táctil e volumétrica. Nesta etapa de Nesta etapa de realismo máxico realismo máxico os seus cadros achéganse os seus cadros achéganse cada vez máis á recreación case obsesiva do motivo, polo cada vez máis á recreación case obsesiva do motivo, polo que non dará nunca por rematadas moitas pintura. Sen que non dará nunca por rematadas moitas pintura. Sen estudios previos, cada etapa do lenzo constitúe o boceto da estudios previos, cada etapa do lenzo constitúe o boceto da seguinte, nunha permanente superposición de materia, seguinte, nunha permanente superposición de materia, engadindo e quitando, como se o cadro fora unha pel sobre engadindo e quitando, como se o cadro fora unha pel sobre a que se deposita o tempo continuo.a que se deposita o tempo continuo.

Lavamans e espello Lavamans e espello impacta polo seu impacta polo seu motivo infrecuente (e seica vulgar) motivo infrecuente (e seica vulgar) minuciosamente descrito nas cousas minuciosamente descrito nas cousas íntimas e próximas íntimas e próximas detalles: detalles: manchas do lavamáns e azulexos, o manchas do lavamáns e azulexos, o descascado do espello. A materia descascado do espello. A materia pictórica, homoxénea na textura lisa e pictórica, homoxénea na textura lisa e brillante de azulexos, espello ou brillante de azulexos, espello ou aceiros, faise máis densa nos obxectos aceiros, faise máis densa nos obxectos pequenos e privados.pequenos e privados.

A precisión do detalle resulta absoluta A precisión do detalle resulta absoluta en cada obxecto: o brillo metálico, os en cada obxecto: o brillo metálico, os reflexos do espello, a untuosidade do reflexos do espello, a untuosidade do xabón ou a acumulación da suciedade xabón ou a acumulación da suciedade polo paso do tempo. A metade polo paso do tempo. A metade superior e inferior, pintadas desde superior e inferior, pintadas desde puntos de vista diferentes para captar puntos de vista diferentes para captar mellor a exactitude dos obxectos, mellor a exactitude dos obxectos, están unidas por unha banda están unidas por unha banda horizontal. O uso case que exclusivo horizontal. O uso case que exclusivo de 2 tons: o frío azul e a non cor de 2 tons: o frío azul e a non cor branca, acentúa aínda máis ese aire branca, acentúa aínda máis ese aire atemporal, de afastamento e misterio, atemporal, de afastamento e misterio, compénsanse con pinceladas cálidas compénsanse con pinceladas cálidas que subliña un achegamento intimista que subliña un achegamento intimista a cada obxecto cotián.a cada obxecto cotián.