20Zk.T t i k i - t t a k aerrioxako euskaldunon aldizkariaerrioxako euskaldunon aldizkaria

2010ekomaiatza

02

t tikitaka

20. zk.2010

a u r k i b i d e a

EGILEAK

Ttiki-ttakaArabar Errioxako

euskaldunonelkartea

HELBIDEA

Oiongo IKAeuskaltegia

Diputazio Kalea,3201320 Oion

errioxa@ikanet.net

ASSA Ikastola

MAKETAZIOA

M.J.A.

marrausi@yahoo.es

0 3 E d i t o r i a l a0 4 E r r e p o r t a i a1 1 H e r r i z h e r r i

1 1 B a s t i d a1 2 B i a s t e r i1 4 L a n t z i e g o1 5 L a p u e b l a d e L a b a r c a1 7 O i o n

2 0 K o n t u k o n t a r i2 0 A r a b a r E r r i o x a I n t e r n e t e n2 2 I K A k 2 0 u r t e b e t e d u2 4 I o s u M u r o .2 6 T t i k i T t a k a l o g o b e r r i a2 7 L a m i n i t u r r i e l k a r t e a2 8 B e r t s o t a l d e b e r r i a2 9 A n e g o g o a n

3 0 D e n b o r a p a s a k3 7 E u s k a r a p a t a d a3 8 N o n g o g o a , h a n z a n g o a

0 4

2 0

1 1

03

t tikitaka

20. zk.2010

e d i t o r i a l a

AArabako Errioxako kaleetatikeuskara desagertu zenetikmende batzuk pasa dira

dagoeneko. Harrez gero duela 30 urteinguru Ikastolak sortu ziren umeekeuskaraz ikasi eta hezi zitezen, oraindela 20taka urte Euskaltegiak helduekere gure hizkuntza ikasteko aukeraizan zezaten.

Pasa diren hamarkadetakoteorien arabera, umeek euskara ikasitagure hizkuntzaren berreskurapenaziurtatuta zegoen, baina praktikakerakusten digu garai baten ikastoletakoeta euskaltegietako ikasle izandakoasko guraso izan direla eta teoriapraktikan ez dela gauzatu.

Ezin da ukatu gure eskualdekoeuskararen egoerak hobera egin duela,euskara ezagutzen duen kopuruakzeharo gora egin duelako eta kalekoerabilera ere urrats txikien bitartezaurrera egiten ari delako, dena delaerritmo honetan inoiz ez daeuskaldunduko Arabako zonalde hau.Bestalde, aldi berean, azken 10urteetan euskalduntze prozesuageldialdi kutsua hartuta dago gureeskualdean, bai euskara eta euskalkultura eta hauen inguruan gizarteakduen jarrera. Horren aurrean Ttiki-Ttaka Elkarteak azken hamarkadanbehar-beharrezkoa zen EuskararenNormalizazio Planaren eskaera egitenaritu da eta azkenean saiakeraezberdinak egin eta gero Arabako ForuAldundiaren babes eta bultzadarekinHizkuntza Normalizazio Teknikariakontratatu da eta bere bitartezEskualderako Normalizazio Planaonartu du Kuadrilak, aurreko guztiakjausi kualitatiboa dakarrelarik.

Egun tresnak badauzkagu,baina berriro izenburuko galderarabueltatuz:

Noren ardura da euskararennormalizazioaren itsasontzia bideegokitik portura eramatearena?

Bat-bateko erantzunak etorlitezke burura: administrazioarena(Foru Aldundia, Kuadrila, udala...),alderdi politikoena, ikastolena,euskaltegiarena... edota ArabakoErrioxako biztanleria osatzen dugunguztiona. Baina euskararekiko ardurazehatza dutenek benetako ekintzenbitartez erakutsi beharko luketeborondatea, aitzakiarik gabe,administrazioari dagokionez benetakoapustua egiteko garaia da etaeskualdeko udalek benetako apustuaegin. Bestalde euskalgintza osatzendugu guztiok (ikastola, euskaltegi, Ttiki-Ttaka...) hausnartu egin beharkogenuke egun zer egiten dugun gurehizkuntzaren normalizazioagauzatzeko, ea nahikoa den etaondorioz etorkizunean zer egin beharkogenukeen, horretarako urratsak,jomugak eta ekintzak zehaztuz, baldineta euskararen normalizazioa gurehelburua bada.

Bukatzen joatekoa euskararenardura denona eta inorena ere ezizaten buka dezake, eta hori da azkenhamarkadan sumatzen den joera gureeskualdeko zenbait sektoreengandik.Beraz, garaia da aitzakiak albo baterautzi, topikoak gainditu eta lanean seriohasteko, konpromiso zehatzak hartueta gauzatzeko, baldin eta benetannahi badugu gure hizkuntzaberreskuratu.

E u s k a r a , n o r e n a r d u r a d a ?

04

t tikitaka

20. zk.2010

e r r e p o r t a i a

Nor da Leire Sueskun?

Eskualdeko EuskararenNormalizaziorako Teknikaria naiz. Izatez,Gasteiztarra naiz, baino eskualdearekin loturaestua daukat Lapuebla de Labarcan, Oioneneta Navaridasen familia baitut. Zientzia Politikoeta Administrazio Zientzietan Lizentziatua naiz.Ikasketa gehigarri batzuk egin ostean, lanmunduan hasi eta giza baliabideetan lanegitetik euskara planak egitera pasa naiz urtehauetan. Hoby berezirik ez dut, denbora libreaaprobetxatzen dut neureekin egoteko etamomentu txikiez disfrutatzeko.

Gehiegi luzatu gabe eta denokulertzeko moduan, zer da eta zertarako baliodu Arabako Errioxako Normalizazio Planak?

Eskualdeko politika linguistikoa zehaztenlagunduko duen dokumentua da Plana. Markoorokor bat eskaintzen du eskualdeko eragileguztiok norabide berean lan egin dezaguneuskararen normalizazioan. Hamar esparruhartzen ditu bere baitan: familia transmisioa,euskalduntzea-prestakuntza, irakaskuntza,administrazioa, lan-mundua, aisia, kirola,kultura, komunikabideak eta teknologia berriak.Esparru bakoitzean helburu eta ekintzadesberdinak jasotzen dira helburu orokorralortu asmoz, hau da, euskararen normalizazioa.

Aurretik aipatu duzun eginbeharguztiak kontuan hartuta, zein da HizkuntzaNormalizaziorako Teknikariaren lana?

Batetik, lehen aipaturiko marko orokorhori definitu eta abian jartzea. Bigarrenik,eragile guztien arteko koordinaziorako etakomunikaziorako gune bat sortzea, azpiegiturasendo bat errotzea eskualdean, alegia.Hirugarrenik, laguntza teknikoa eskainieskatzen duen edozein eragileri euskarasustatu eta normalizaziorako planak definituedota abian jartzeko. Azkenik, etaadministrazioari dagokionez, 1998komartxoaren 31ko 10/1998 Foru Arauabetearaztea (Foru Arauak arautzen dueuskararen erabilera normalizatzea, ArabakoForu Administrazioan eta Lurralde Historikoan).

A r a b a k o E r r i o x a k o e u s k a r a r e n n o r m a l i z a z i o r a k o p l a n a

05e r r e p o r t a i aGaur egun nola ikusten duzu

euskararen egoera gure eskualdean?

Hainbat kontu aipatu nahiko nituzkehemen:

Hasteko, euskararen ezagutza nabariigo dela agerian da. Oraingo erronkanagusiena erabilera izan daitekeela uste dut.Ezagutza eta gaitasuna ondo errotu etaerabilera sustatzeko programak abian jarri(mintzalagun edota kuadrilategi programenbidez, esaterako).

Euskararen eragile asko dagoeskualdean. Elkarlana bideratu beharradagoela ikusten dut, guztion arteko elkarlanaeuskararen normalizaziorako marko horidefinitu eta abian jarri ahal izateko. Duela egungutxi erabili zuten metafora ekarri nahi duthona: normalizazioan pieza asko dagobananduta eta puzzle bat osatzeko,normalizazioarena, alegia, pieza guztiak batubehar dira, ostera, ez dugu puzzle hori lortuko.Moldatu dudan arren, ideia garbi dago,elkarrekin lan egin behar dugu.

Zer pentsatzen duzu emango diolaPlan honek gure eskualdeari?

Osotasun bat, koordinazio etaelkarlanerako marko bat. Euskara ez da halamoduz tratatu daitekeen gai bat, gure hizkuntzada, denbora inbertitu behar dugu, dirua etabestelako baliabideak. Euskarak, beste edozeingaik bezala, planifikazio bat behar duelaadierazi nahi da Plan honekin, kontzientzia horizabaldu, normalizazioa ez dela ipuin kontalaribat edota pailazo saio bat jartzea urtekomomentu puntual batean. Ipuin kontalari batedo pailazo saioa egiten bada zentzu batekinegin behar dela, alegia.

Daramazun denbora laburra izanda,baina hainbat jende eta herrietan mugitu etagero etorkizunari begira, zein izango dagainditu beharko dugun oztoporik zailena?

Eta bestalde oztopoak gainditzeko,zer da gure eskualdeak duen indarguneaedo gaitasuna?

Oztoporik zailenak: portaerak (benetansentitu eta pentsatzen dena), jarrerak (egin edoesaten dena) eta dirua.

Dena dela, eskualdean, badago lan eginnahi duen jende asko, euskaltzale asko, alegia.Nahi hori da azpimarratuko nukeen indargunea.Proiektu bat abian jartzeko batzuetan baliabideekonomikoak dira mugatzen gaituztenak, ados.Baina, proiektu hori benetan abian jarri nahibada, ikusi ahal izan dut nola modu batez alabestez pertsona desberdinek dutena jarri izanduten proiektua egikaritzeko aurrera begiraegoera ekonomiko hobeagoa helduko denarenzain.

Hizkuntza Teknikaria pertsona bakarrada eta argi dago horrelako Plan batgaratzeko eskualdeko sektoreezberdinetako (administrazioak, saltzaileak,bodegak, aisialdiko taldeak…) partaidetzaezinbestekoa dela. Zer eskatuko zeniokeTtiki-Ttaka Aldizkaria irakurtzen dutenei etaorokorrean gure eskualdeko biztanleeierronka berri honen aurrean?

Esan bezala, partaidetza ezinbestekoada. Guztion artean antolatu beharra ikusten duteta lan honetarako lana eta denboradedikatzeko prest dagoen jendea bildu nahikonuke, lehen aipaturiko eragileak ordezkatukodituen pertsonen laguntza behar dut.Euskararen Aholku Batzordea abian jarri nahikonuke. Batzorde anitza izatea gustatukolitzaidake eta honen lana euskara zerbitzukolan-ildoak zehazteko laguntza ematea izangolitzateke. Hori da, hain zuzen ere, eskatzendudana: zuen laguntza (ikastetxe, euskaltegi,elkarte eta beste administrazioei) elkarlan hauabian jartzeko eta plana egikaritu ahalizateko.

t tikitaka

20. zk.2010

06 e r r e p o r t a i a

t tikitaka

20. zk.2010

1- Nola baloratzen duzue euskararenegoera gure eskualdean?

Baxua %10.

Euskararen egoera hezkuntzaridagokionez positiboa daErkidegoko sare publikoaneskaintza elebiduna baita.

Gazteleraren ondoan, gureeskualdeko euskararen egoeradesabantaila nabarmenean dago;zoritxarrez nagusientzat hizkuntzaezezaguna da eta ezagutzen ari dira

zorionez beraien iloba edo semeren batenama hizkuntza izaten hasi delako dagoeneko.Aurrekoa dela eta euskararen ikaskuntzadenontzat bultzatu behar da, gurea delako etaondorioz gure kultura eta bizitzaren zatia.

Ezker Abertzaleak

Gure eskualdeko euskararen egoeraazaltzeko orduan bi ikuspunturi begiratu diogu,euskarak oso presentzia txikia duen gureabezalako tokietan. Bata, hezkuntzarenmundua da, hau da, gazteen mundua, ikas-prozesuan aritzen direnena, nagusiki haueieragiten baitie (ikastola, eskola, institutu,…);

gazteez aparte, gaueskolen inguruan aritzendiren helduen konpromisoa ere ez duguahaztu behar.

Bestea, erakunde publiko (udaletxe,koadrila,…) zein pribatuko ( banketxe, denda,taberna, kale giro,…) munduari ere begiratubehar zaiola uste dugu.

Lehenbiziko puntuari erreparatuta garbidago euskarari dagokionez gorakako joeranabarmena dagoela ikastolak sortu eta finkatuzirenetik. Hala ere, A ereduan ari direnen%20ko kopuru zamatsu hori, tinko jarraitzendu, euskara ukatuz eta gaztelaniarennagusitasuna bermatuz.

Gaueskoletan berriz, joera ez da hainpositiboa, ikasle kopuruak larri larri mantenduedo behera egin du pixkana pixkana, nahiz etagaur egunean klaseez gain beste ikas eredubatzuk ere aukeratzen diren. blogak,internet,…..

Gure ustetan, garrantzitsuena da, baiikastolak nola gaueskolak, herri ekimenetiksortuak direla eta bere jardunean jendeaerakarri, mugiarazi eta parte hartzaile bihurtuz,euskararen mundua sortu eta eratzen duela.Halaber, dituzten behar eta ezintasunenarabera, Administrazioaren aurrean zirikatzailelana ere egiten dute, eta neurri handi bateanhauen eskaera eta errebindikazioeierantzuteko mugitzen du ipurdiaAdministrazioak.

Duela pare bat hilabete ikusita aldizkariaren gai nagusia Arabako ErrioxakoEuskararen Normalizazio Plana zela zilegi iruditu zitzaigun Plan hori Kuadrilan onartu zutenalderdiei eta oro har, gure eskualdeko alderdi politiko guztiei zabaldu zaie: Aralar, EA, EAJ,Ezker Abertzalea, Ezker Batua, PP eta PSE.

Ttiki-Ttakaren esku zegoen guztia egin ondoren, ondoko lerroetan jasoko irakurrikodituzue EAJ, PP, EB eta Ezker Abertzalearen erantzunak. Gainontzeko baten batek ezerantzuteko aitzakiaren bat jarri du eta gainontzekoek ez dute ezta hori ere adierazi.

07e r r e p o r t a i aBigarren puntuari erreparatuz gero,

ordea, basamortua agertzen zaigu. 2009koiraila arte itxaron behar izan dugu Kuadrillakolehenbiziko euskara teknikaria ezagutzeko etaez dakigu berau zenbat denboraz izangodugun. Langile honen lanetako batAdministrazioak euskararekiko duen jarrerarendiagnostikoa egitea bada, hobe luke"baleriana" pare bat hartzea eta oinetakosokak etxean uztea, eskualdeko edozeinudaletxe aurreko zumarretik zintzilik bukatunahi ez badu bere desesperazioan. Ez dute,ezta beraiek jarritako gutxienekoak betetzenere.

Oasi bakarrak, txiki txikiak, esku batekohatzekin zenbatzeko modukoak, eremupribatutik datoz, jendea kontratatzeko orduan,euskarari nolabaiteko garrantzia ematendiotenen aldetik. Eta Koadrilako irrati etaaldizkarian ere, "por fin", euskarak muturraagertzen du, noizbehinka.

2- Ezagutzen duzue zer den eta zertarakoden EBPN edo Normalizazio Plana?

Ez da Plana zabaldu, hori delaeta ez dakigu zertarako balioduen.

Ezagutzen dugu NormalizazioPlana duela gutxi KuadrilakoBileran onartua izan delako.

Bai ezagutzen dugu eta logikoadenez euskara eskualdekobiztanlegoari hurbiltzeko balio duPlanak, alde handia baitago euskara

ezagutzen duten Arabako Errioxako ume etagazte, eta ezagutzen ez duten guraso etaaiton-amomen artean. Beharrezkoa daeuskara kalera ateratzea eta denona egitea.

Ezker Abertzaleak

Guk dakigunaren arabera, EuskaraBiziberritzeko Plan Nagusiak edoNormalkuntza Planak, euskararennormalkuntza Administrazioaren eremuguztietan eman beharreko pausoak finkatzeandatza, helburuak eta epeak jarriz eta hauenjarraipena eginez eskualdeko eragile guztienartean bidea adostuz.

3- Nola baloratzen dituzue aldaketa hauekgure eskualdean? Zergatik?

Ez dakigu aldaketek zertan izandezaketen eragina, euskaraindartzeko badira ongi etorriak,bestela negatiboa izango da.

Pentsatzen dugu beste motabatzuetako planakbeharrezkoagoak direla baieuskararen ezagutza etaerabilera suspertzeko.

Aldaketa garrantzitsuak dira, gureeskualdean euskara etagazteleraren artean dagoen tarteatxikitzeko, horrela geroz eta jende

gehiagok (instituzioen esfortzu etalaguntzarekin) euskara ikas eta erabili dezan.

Ezker Abertzaleak

Oso era positiboan baloratzen ditugualdaketa hauek, nahiz eta gure ustetanaskozaz ere lehenagotik martxan egon beharzuketen; uste baitugu, hartutako bide hau izandaitekeela, bere hutsune eta itzal guztiekin,gerora Errioxako euskaldunei zerbitzu publikoaeuskaraz jasoko dutela bermatu ahal diena.

Baina hau guztia errezeloz erebegiratzen dugula esan beharra dugu, honetanguztian borondate politikoak zer ikusi handia

t tikitaka

20. zk.2010

t tikitaka

20. zk.

duelako eta hau da hain zuzen ere inondik ereikusten ez duguna. Geroak esango du.

4- Zeintzuk dira etorkizunean zure alderdiakikusten dituen, alde batetik beharrak etabestetik asmoak euskararekiko gureeskualdean?

Euskara gehiago bultzatu.Etorkizuna gure gazteeneskuetan dago. Dena dela, ez

bada lanik egiten eskualdearentzat negatiboaizango da.

Faltan botatzen dugu Gobernuakeuskara gehiagotan diruz ez laguntzea,horrela gehiago lantzeko. Jakina baita udaltxikiok ez dugula baliabide nahikorik euskarabultzatzeko.

Alderdi Popularrak euskaraeuskaldun guztion ondare etabilgune tresnatzat dauka. AlderdiPopularrak Erkidegoko biztanleennorbanako askatasuna

errespetatzen du bai euskararen ezagutzanzein erabileran. Gure alderditik hizkuntzaridagokionez elkarbizitza demokratikoa etanormalizatua lortu nahi dugu, horren ingurukobazterketak ekidituz.

Beharrak ugari dira, adibidez, nahiduen edozeinentzat euskara ikastekoikastaroak, baita ere gazteek klasetikkanpo euskaraz hitz egiteko duten

beldurra kentzen lagundu eta horrela kalekohizkuntza kolokiala bihurtu, denda, tabernaeta jatetxeetako langileek euskara ikasteraanimatu horrela bezeroei euskarazzerbitzatzeko, bideseinaleak, kaleko paisaialinguistikoa eta informazioa euskaraz. Horrek

guztiak lagunduko luke hizkuntzaren ikasketaneta normalizazioan. Euskaraz eta euskararenaldeko kultur ekintzak eta gizarte ekintzakeskualde mailan bultzatu. Aurretik aipatutakoguztiarengatik Ezker Batua Berdeakalderdikook bermatuko ditugu egingo direnekintzak, gure ustez beharrezkoak, ArabakoErrioxako hizkuntzaren normalizazioarenibilbide luze honetan.

Bakarrik esan instituzioak direlalehenengoak eredu ematen hasi behar direnaketa lagundu euskara Arabako Errioxan hitzegin eta ikasia izan dadin.

Ezker Abertzaleak

Esan beharrik ez dago gure alderdiakdeia luzatua diela aspalditik kide guztiei, baiikastoletako organo zein herriz herri daudeneuskararen aldeko elkarte eta mugimenduetanlagundu eta parte hartzeko, eta haien lan etabizitza esparrutan ematen diren bidegabekerianahiz zapalketa guztiak salatuz behatokira etamugimenduetara zuzentzeko.

Honetaz gain, guztiz beharrezkoaikusten dugu gainerako alderdiak interpelatueta euskararen arazoa ikastola zeingaueskoletan delegatu beharrean, euskararenaldeko eragile aktibo bihurtu, daudenerakunde publikoetatik (Koadrila etaUdaletatik) euskara ikastera bultzatuz, herrikotoki publikoetan euskararen erabilpenerakobaldintzak egokitzen lagundu.

Gure egoera ilegalarekin ezer gutxi egindezakegu erakunde hauetan, lehen Koadrilanordezkaritzarik ere ez genuen, baina hori ezda aitzakia eta ahalegindu beharko dugu nolaedo hala gurea ere azalarazten.

2010

08 e r r e p o r t a i a

09

t tikitaka

20. zk.2010

e r r e p o r t a i a

1. Seme-alabarik bazenu nora bidaliko zenuke edo zenituzke, ikastolara edo eskolara?Zergatik?

2. Txikia bazina, umea, zer aukeratuko zenuke, eskola edo ikastola?3. Zer egingo zenuke Arabar Errioxan euskararen etorkizuna hobetzeko?

Arabako Errioxan badugu euskara teknikaria, badugu euskara plana…baina denekikasten al dute euskaraz hitz egiten? Nahiko euskara ikasten al da ikastetxeetan? Zenbaitherritan, oraindik ere, A ereduan jende gehiegi ez al da ari? Horrelako kezka batzuk bultzatutaOiongo kaleetara atera gara euskaltegiko zenbait ikasle.

Andrea

1- Ikastolara. Euskaraikasteko.

2- Ikastola.

3- Euskarazko ekitaldigehiago egitea; gurasoekumeei txikitatik hizkuntzabarneraraztea, etxean hitzeginez adibidez.

E u s k a r a A r a b a r E r r i o x a n

Angel

1- Lau seme-alaba ditut.Lehenengo hirurek Aereduan ikasi zuten etaazkenak B ereduan ikasizuen. Lan egitekobeharrezkoa delako.

2- Nik Hego Amerikanikasi nuen, baina orainhemen ikasiko banu Beredua aukeratuko nuke,euskara duen ereduahautatuko nuke.

3- Hobetzen ari da, geroeta aukera gehiago daudeeuskara erabiltzeko.

Alberto

1- Bi seme-alaba ditut.Ama euskalduna izandaikastolan ikasten dute.

2- Nik eskolan ikasi nuengarai hartan ezbaitzegoen besteaukerarik, baina, orain,seguraski, ikastolanikasiko nuke euskaraikasteko.

3- Zaila da baina poliki-poliki denon artean egindezakegu, ari gara.

10

t tikitaka

20. zk.2010

e r r e p o r t a i a

Julen

1. Ikastolara. Txikianintzenean hara joannintzelako eta orainikastolako langileanaizelako.

2. Ikastola. Niri ezzaidalako hain txarto joan.

3. Ba... Koadrilatik,udaletxetik eta besteinstituzioetatik hasi etagero gerokoa etor dadila.

Ibon

1. Ikastolara. Hizkuntzaikasteko erraztasunhandiagoa dagoelako etaziurrenez hobeto ikasikoluketelako.

2. Txikia izango banintz eznuke aukeratzekoahalmenik izango, kar karkar… Ikastola.

3. Ez dakit, ez daukat hainargi.

Miguel1. Badauzkat seme-alabak. Eskolara bidali ditut.Kanpotik etorri gara eta ikastolara ezin nitueneraman ez zekitelako euskaraz hitz egiten etahandiegiak omen ziren hasteko.

2. Nik eskola publikoan ikasi nuen, baina orainikastolan ikastea aukeratuko nuke.

3. Gauza horietan ez naiz sartuko. Azken urtehauetan kanpoan bizi izan naiz eta ez dakit noladauden hemen gauzak, desfasatuta nago.

1. Seme-alabarik bazenu nora bidaliko zenuke edo zenituzke, ikastolara edo eskolara?Zergatik?

2. Txikia bazina, umea, zer aukeratuko zenuke, eskola edo ikastola?3. Zer egingo zenuke Arabar Errioxan euskararen etorkizuna hobetzeko?

Begoña

1- Ez dut seme-alabarik baina izangobanu ikastolaraeramango nukezalantzarik gabe. Askogustatzen zaidalakoeta orain hobetoezagutzen dudanez,askoz gehiagogustatzen zait.

2- Ziur nago ikastolanikasiko nukeela.

3- Euskaraz murgildubehar dugu, guk egitenez badugu, norkegingo du?

11

t tikitaka

20. zk.2010

h e r r i z h e r r iB a s t i d a i k a s t o l a k 3 0 u r t e

PPasadenapirila

ren 24an eta25ean bereXXX.urteurrenaospatu zuenBastidaIkastolak.

1979anproiektuxume haumartxanjarri zenBastidakoetainguruetako

euskara beharrei erantzuteko asmoz.Hasieran Bastidako 13 haur baino ez zeuden,gaur egun ia 200 haur biltzen ditu BastidaIkastolak, eta hauek Arabako, Errioxako etaBurgoseko zenbait herritatik datoz.

Urteekin hazten joan den proiektuaizan da, dudarik gabe, horretarako dator,besteak beste, duela lau urte egin zen eraikinberri eta propioa.

Eta hau guztia ospatzeko asmoz, pasaden apirilean asteburuosoko jaialdia antolatuzen ikastolan.Hilabeteetako lanareneta irakasleen etagurasoeninplikazioaren ondoriozantolatutako festa izanzen.

Eguraldia ona lagun, hainbat etahainbat pertsona elkartu ziren bailarunbatean, baita igandean ere; eta musikaz,ikuskizunez, herri bazkariaz eta abarrezgozatzeko aukera izan zuten bertaratu zirenguztiek.

Larunbatean, Euskal Wenster Jaialdiaizan zuten. Hasteko, zaldien eta behienikuskizuna egon zen eta lagun dezentehurbildu ziren berau ikustera; afaltzekoparrillada eder bat prestatu zen eta ondorenrock kontzertuak izan zituzten Enkore, Laiaeta Child Rain taldeekin.

Igandean, berriz, agurraren etaomenaldiaren ondoren, umeentzako jolasak,tailerrak eta puzgarriak, Enarak dantzataldearen emanaldia, herri bazkaria etaikastolako guraso batek dinamizatutakoaerobic saioa izan zuten. Aipatutako ekintzahauen guztien artean nabarmentzekoa daegondako bazkari jendetsua, izan ere,igandean 140 lagun bildu ziren.

Jai polita eta alaia antolatu zen eta 30urteak ospatzeko eta etorkizunari begiraindarra hartzeko balio izan zuen. Euskara etafesta giroa elkartuz, haurrek, zein nagusiekasteburuaz gozatzeko eta proiektu honi bereatxikimendua adierazteko parada izan zuten.

Beraz, ZorionakBastida Ikastola etaurte askotarako!

BastidaBastida

12

t tikitaka

20. zk.2010

h e r r i z h e r r iBiasteriBiasteri

S a n e a m e n d u - s a r e a b e r r i t z e n

E u s k a r a B i a s t e r i k o k a l e e t a n

"Rachuela" auzotik Berberana kalerainoari dirasaneamendu-sarea berritzen.Hori da, hainzuzen, obraerraldoi horrenlehen fasea.Sare berriakisurbideak,iturriko ura,telefonoa,ADSLa eta abarbiltzen ditu.Biasteriezagutzen duenaongi daki lurazpian daudensotoetan izandiren arazoak ur-jario ugariak

direla eta. Gainera, sarea erabat zaharkituaegoteak eragin handia du horretan.

Erabilitako teknikak aitzindariak diraEuropan. Biasterirako bakarrik diseinatu duteAlemanian, eta halako herrietan egin denlehenbiziko aldia da. Lehen fase honetanaterako diren ondorioak oso baliagarriakizango dira herri osoari sare berria eman ahalizateko.

Pasa den apirilean Biasteriko nagusiekbirmoldatutako gune berria estreinatu zuten.Urtebete luzea itxaron behar izan dute, bainamerezi izan duelakoan daude: "Negurakoeginda egongo zela uste genuen,baina...Luzea egin zait negua, bai horixe!lagunekin ezin bildu, kartetan aritzerik ez,badakizu... Tira, polit geratu da, bai. Oraingainera taberna gure gunetik berezita dagoeta hori oso ondo dago guretzat, zaharrok ez

"Berandutxuauelduatik etxok asko ardu-ra, mai onera jo ezkero",dio esaera zaharrak. Etahorixe etorri zitzaigunburura geuri ere urte luze-tan gaztelera hutsez egon

diren kaleak euskaratzea erabaki zutenean.2006ko alean hala salatu genuen Ttiki-ttakatik:... Euskal Herrian ez dute euskara bezainbesteerrespetatzen "ordezkatzen" gaituzten institu-zioetan. Ez dugu bukatu nahi ordea, guztienerrege-erregina den herria aipatu gabe,Biasteri. Araban dago, Euskal Herrian bainahemen txartelak hizkuntza bakarrean idazten

dira: EN CASTELLANO. (Ttiki-ttaka, 2006koekaina. 17 zk., 41. or.).Zuetako askorentzat ez da kontu berria izan-go, izan ere, orain hiru urte, hauteskundeenondoren udaletxean eman zen aldaketariesker, kaleak elebidun jartzea erabaki baitzu-ten. Ez dugu Ttiki-ttakan horren berri ematerikizan, eta 2006ko alean salatu genuen bezala,orain 2010eko alean, ekimen garratzitsuhorren berri ematea egoki iruditu zaigu.Horrela, Biasterik euskararekin zeukan zorzaharra kitatu du, eta berandu samar iritsibada ere, euskara Biasteriko kaleetan dabilbetiko gelditzeko. Bejondeizuela!

13

t tikitaka

20. zk.2010

h e r r i z h e r r iBiasteriBiasteri

3 0 . 0 0 0 z u h a i t z “ B i u r k o ” i z e n e k o o t a l u r r e t a n

dugu zaratarik behar eta. Birmoldatzea osoideia ona izan dela uste dut.." diosku Piliandreak. Txartel berria ere gogokoa du: "Nikez dakit euskaraz, baina dotore gelditu da, bai.Baina zaila demonio da ahozkatzeko, ezta?”Eta horrela agur egin digu Pilik koadrillarekintutean aritzeko pronto.

Bien bitartean Aranzazu eta JuanCarlos, bertako arduradunak, kafesne beroaprestatzen ari dira Pili eta lagunentzat.

Ez da Biasterin erberritu den eraikinbakarra, ez. Bi urte eman dituzte hainbatzerbitzu inguratuko duen "Garzeta(s) etxea"txukuntzen. Garzeta edo Garzetas izena, XVI.mendean bertan bizi zen eskribau batengandik

datorkio, halasinatzen baitzuenBiasterikoartxiboan ageridiren hainbatagirik erakustendutenez.

Aurrealdedotorea etaederra duetxetzarrak,zegoen bezalaxeederkikontserbatua.Barrualdea,berriz,zerbitzuetarakoegokitu dute ikutumodernoak etaerosoak bere antzinatasunarekin uztartuz.Turismo bulegoa, liburutegia, KZ gunea etaerakusketa gela dira besteak beste bildukodituenak. San Juan festetarako bukatutaizatea espero dute.

Udalak erabaki sendoa hartuta "Biurko" izeneko eremuaren magalean zeuden otalur guz-tiak berreskuratzea erabaki zuen. Bi helburu nagusi ziren: bata, hainbat lagunen jokaera kaska-rrari aurre egitea (espekulazioa eta salmenta bidegabeak eragoztea, batik bat) eta bestea, ota-lur horiek zuhaitzez janztea ingurugiroari mesede egitearren. Horrela, 30.000 zuhaitz landatudituzte aipaturiko eremuan. Hiru zuhaitz mota dira nagusi: haritzak, arteak eta erkametzak.Era berean, "San Julian" eta "San Gines" errekak garbitzen ari dira, errekatik errekara doantarte luzea, alegia. Ingurumenaren zinegotziaren esanetan, badira 30 urte iguru oso beharrez-kotzat jotzen duen lan hori egin ez dela.Norberto Miguelek "Agenda 21" ekimenarekin lotzen ditu egindakoak: "Biasterikook "Agenda21" ekimenaren alde jo genuen eta Arabako Errioxan aitzindariak izan garela esan dezakegu.Gure eskualdeak garapen iraunkorra ezinbestekoa du, eta Biasteriko Udalak erabateko konpro-misoa hartu du.

14

t tikitaka

20. zk.2010

h e r r i z h e r r iLantziegoLantziego

E u s k a l K u l t u r A s t e aN o n e t a L a n t z i e g o n !

UUrteetanetaurtero

ArabarErrioxan etaViananospatzen denhau, aurten,Lantziegonospatu dugu.Ez dalehenengoaldia, oraindela urte asko

bertan ere ospatu zen.

Prestakuntza asko eta gero, euskalkultur astea bi jardunaldietan jorratu dugu.Alde batetik, maiatzaren 7an, ostirala,Lantziegon, Lapuebla, Bastida, Oion, Vianaeta Lantziego ikastoletako ikasle etairakasleak bildu ginen. Egunean zehar,ekintza desberdinak burutuz, haur etairakasle ezberdinek disfrutatu genuen euskalgiroan.

Bestalde, maiatzaren 9an, igandea,egunaz gozatu nahi zuen ororentzako jaiirekia antolatu genuen. Euritsu abiatu zeneguna, baina ez gintuen kikildu. Lehenengoorduetan jende gutxi izan ginen arren,ospakizunak aurre egin hala eta eguraldiahobetuz joan zen heinean partaideak azalduzjoan ziren.

Azkenean jende ugari bildu ginen etaaski ongi pasa genuen, bapo bazkaldu etaprestaturiko ekintza desberdinetan parte hartugenuen… Jendearen partaidetza zoragarria

izan zen, bai laguntzerako orduan, bai etagozatzeko garaian.

Beraz, egunaren garapena ikusirik,bertan parte hartu genuen/zenuten guztiakzoriontzea baino ez zaigu geratzen. Izan ere,beste urte batez, Arabar Errioxako, Vianakoeta beste zenbait lekuetako euskaltzaleokgure hizkuntzari bultzada bat ematekoindarra izan genuelako, bildu ginelako.

Orain datorren urteari itxaron beharkodiogu, aurten Lantziegon burutu dugunabeste nonbaiten ospatuko dugu hurrengoan,eta hantxe, eguraldiak nahi badu, elkarikusiko dugu berriro ere.

Bitartean, segi dezagun aurreraeuskararen alde egiten,

Segi aurrera! Haur, gazte zein heldu,

Segi aurrera! Seme-alaba zein guraso,

Segi aurrera! ikasle zein irakasle.

Badugu altxor bat zaindu beharrekoa:

gure hizkuntza, GURE EUSKARA!

Mila eskerLantziego, Kripan,Biñaspre etaBilarrek osatzenduten ikastolatxiki, baina handihonetatik etaTtiki-Ttakaelkartetik.

15

t tikitaka

20. zk.2010

h e r r i z h e r r iLapuebla de LabarcaLapuebla de Labarca

AAtzo ematen du lehenengo aldiz kulturastea ospatzen hasi ginela Assaikastolan eta dagoeneko VI. edizioa

egina dugu. Astea deitu diogu baina, hiru egunbesterik ez dira izan. Zein azkar pasatu direngainera!

Gure ikastolan aste hauinstituzionalizatu da eta egingo ez bagenuzerbait faltako litzaioke kurtsoari. Aste hauantolatzerakoan, beti bezala, handiengan etatxikiengan pentsatu dugu eta ekintzakaukeratzeko, buruan izan dugu denonpartaidetza ezinbestekoa dela.

Horregatik, gure kulturaren "arrasto"txikiak sartu ditugu: bertsoak, dantzak,gastronomia, baina baita ere, beste lurralderenbat hobeto ezagutzeko parada izan dugu etanola ez bakoitzaren gaitasunak adieraztekoaukera ere. Konpartitzeko edo birziklatzekobaloreak ere landu izan ditugu "nirea dela" haingastatuak diren hitzak alde batera utzita.

Posiblea da, bai, hiru egunetan guztihau aurrera eramatea bestela ikusi gure astetxiki-maratoi honen egitaraua:

Astelehenean ikastolako kide guztiokbertaratu ginen ikastolako goiko patioanalbokaren soinuaz asteari hasiera emateko,ikastolako ikasle ohia den Lorena Besareneskutik. Txikienek galdetzen zuten:- andereñozein tresna da hori? Eta hor entzuten zenandereñoaren azalpena. Tresna horren izenaalboka da eta ba al dakizue zerez eginadagoen? Ez -erantzuten zuten ikasle txikiek.Txahalen bi adarrez egina dago- zioenandereñoak. Eta festetan dantzarakoerabiltzen zen, gaur egun gutxiago entzutenda baina ez dugu galdu behar ...- jaraitzenzuen andereñoak.

Ondoren, denak bertsolari bihurtu gineneta kopla txiki batzuk bota genituen, batzuklotsa gabe eta beste batzuk guztiz lotsatutajendearen aurrean. Poliki poliki astearenegitaraua zuen hormirudia osatzen joan gineneta bukaeran polit- polita gelditu zen.

Bukatutakoan, taldeka banatu ginen etatxikitxoak dantza pauso batzuk ikasten zutenbitartean, handienak antzerkira joan zirenZirika Zirkus taldearen "Pantxika Lamur"antzezlana ikustera.

A s s a i k a s t o l a k o V I . K u l t u r A s t e am o t z a b a i n o i n t e n s o a !

16

t tikitaka

20. zk.2010

h e r r i z h e r r iArratsaldean, itsasoan aritzen direnen

lanetaz zerbait gehiago ikasi zuten HH etaLhko ikasleek Kulki taldeak ekarri zituenjolasen bitartez eta gurasoentzat Carles ipuinkontalariak liburuz betetako bi maleta ekarrizituen gurasoei erakusteko. Hark esan zuenirakurtzeko zaletasuna ez dela ikastolarenlana bakarrik, etxean ere gauza pilo bat egindaitezkeela irakurzaletasuna pizteko. Ideiaasko eman zituen!

Asteartean, DBHkoek telebistako saioaemulatu zuten eta PASAHITZA saioa eginzuten. Ondoren Peruko diaporama bat ikusizuten eta bertako paisaiaz eta jendeazharritzeko aukera izan zuten.

Txikienek, "Top manta" merkatuainprobisatu zuten. Urtez urte, gero etamerkantziagehiagoekartzen dutealdatzeko etaoso pozik joanziren etxerajostailu edoliburu berriekin.

Arratsaldean,sukaldarientankeraz agertu ziren patioan, buruansukaldarien txanoa eta amantala zuri zuriaz,talde bakoitzak bere " pintxo kreazioa"z.Pintxoen izenak ere halakoxeak: " pintxorantxeroa", "agualetak", " super tartaleta","itsasontzia", " pintxo lehorra", "Txokopiru".Donostiako alde zaharreko taberna batekomostradorea ematen zuen gure patioak.Nolako zaporeen eta koloreen nahasketa!.Irakasleek hasteko agindua eman eta hamarminutuetan dena desagertu zen, arrastorikez.

Baina ez pentsa hemen bukatu zenikjaketo kontuak, arratsaldeko zazpi etaerdietan, bodega batean bildu ziren hainbatguraso "munduko gaztei buruzko" datu etazaporeak dastatzeko. Benetan kuriosoak etadesberdinak usainetan eta zaporeetan.

Asteazkenean, ikasle gazteen txandaizan zen sukalde kontuetan eta tortilatxapelketa antolatu zuten. Batzuek sukaldariitxura "apuntatzen" dute.

Bitartean, Hhko ikasleek ipuin kontalariberezi bati begira eta begira egon ziren;"Mertxi" ipuin kontalari ezaguna, baina denokaho zabalik.

Azken aurreko ekintza aho zabalik utzigintuen bati baino gehiagori, artista batzuk

deskubritzekoaukera izangenuelako: "Etazuk zer dakizuegiten" lelopeanikasle askorentrebetasunakagertu ziren etaez nolanahikoakgainera: pianojole bat, bibolinjole beste bat,

dantzari eta mago ugari, txontxongiloak etaipotxak ere agertu ziren eszenatokian. Batzuketa besteekin primeran pasatu genuen, hauda hau imaginazioa eta trebezia!

Asteari agur esateko ikastolako kideguztiok patiora atera ginen eta denokelkarrekin hiru euskal dantza egin genituen.Bakoitzak ahalik eta hobekien egiten saiatuzen eta honekin batera hurrengo urteko kulturastearen zain gelditu ginen.

Lapuebla de LabarcaLapuebla de Labarca

17

t tikitaka

20. zk.2010

h e r r i z h e r r iOionOion

SSan Bizente Ikastolako DBH4ko ikasleokaste ibiltari bat izan dugu. Alde batetikurte osoan zehar prestatutako

ikasbidaia egin dugu. Emaitza onekin gainera.London izan da aukeratutako lekua; aintzinaeta gaurko eguna bateratzen dituen hiria.Zoragarria. Eguraldi euritsua izanda, jakinizan dugu "aterki" metaforiko bat bilatzen. Nongogoa, han zangoa.

Gaztelaniazko esapide batekdio"ikasteko, irakurri eta bidaiatu behar dela"dioenak... eta bidai honetan esapideaegiaztatu da. Aurrez aurre izan dituguantzinaren premia handiko aztarnak , "Roseta"harria esaterako. Halaber, Bekoz beko izanditugu telebistan eta liburuetan bakarrikikusiak genituen bazterrak, eta hori mirestudugu ikasleok.

Nire ustez, Londoneko lehen irudia,guk izan genuen gabeko ibilaldia (Eye ofLondon, Houses of Parliament, Londresekozubia...) izatea, hobezina izan zen. Xeheki ezizan arren, Londreseko bihotza ikusi genuen,eta horrekin jadanik Londonen geundelahauteman genuen behingoz. Beharbadahorregatik, "Londres" hitza entzuten dudanbakoitzean paseo horretako irudiak etortzenzaizkit burura. Lehen irudia oso garrantzitsuada, eta hemen berriro ere gauzatu da teoriahau.

Oxford hirian ere egon ginen. Hiriarenaraztasun paregabea da; edozein eraikineanikusten zen nolako kutsu historikoa gordetzenduen Oxfordek bere harri zaharkituenbarnean. Zirraragarria da.

Hori gain-gainetik esanda izan da gureaste ibiltariaren lehen zatia. Bigarrenaikasbidaiaren ostean, Kaliforniako ikasle

batzuk gure etxeetara etorri zirela. Gureikastolako irakasle batek Kaliforniara joan zenirakastera eta bere egungo ikastetxeko(Sonoma Academy) ikasbidaia prestatu zuen.Egitamuaren hastapenean Espainiara (kasuhonetan Andaluziara) bakarrik joatea zen,baino Maitane (halaxe du izena irakaslea)Euskal Herrira hurbiltzea nahi izan zuen.Ikasleek, Irakasleek eta Ikastolak eskertudiogu Maitaneri horrela antolatzea,esperientzia berri bat oparitu digulako.

Ez genuen denbora gehiegi izanEuskadi erakusteko baino ahalegindu garadenbora gutxian Euskal Herriko zertzeladagarrantzitsuenak aurkezten. Ez bakarrikEuskadiko bazterrak eta inguruak, baizik etagure herrialdearen mugetatik kanpo ospeaematen digun elementua ere jana.

Hasteko, lehen egunean Biasterira joanginen. Erakutsi nahi genien nolakoa den gauregungo bizitza Arabar-Errioxan. Haienlurraldean upeltegiak eta mahastiak ohikoakdira, baino haien bizitza ez da hemengoabezalakoa. Ikusi zuten hemengoak erdi arokoherriak zirela, lehen begirada batean denboraigaro ez den herriak iruditzen zutenak.Txunditu ziren, baino edozeren gainetik elizaizan zen Laguardiako gauzarik politenaberaientzat. Ez zuten ohikoa hartzen gukditugun elizak. Batek esan zidan ea horrelakoelizetan jendea otoitz egin ahal zuen, alabakarrik erakusteko erabiltzen zen. Ysiosupeltegia ere ikusi genuen eta bere diseinuerakargarriak atentzioa deitu zien.

Hurrengo egunean ikastolan egonginen. (Aurreko eguna Arabar Errioxakozonaldea harrien bitartez ezagutzen joanbaginen ere, egun horretan euskal jokoen

B i d e z o r r o a e s k u a n , t x a p e l a b u r u a n

18 h e r r i z h e r r iOionOion

t tikitaka

20. zk.2010

bitartez erakutsi genien.) Eskupilota, zesta-punta... beraien larruan nabaritu zuten.Xibekin ere moldatu ziren, guztia esanbeharra badago, batzuk hemengoak bainohobeto trebatu ziren.

Azken egunean, nire aburuz, egungomutagarriena izan zen. Bilbora joan gineneta hiri honetako iragan industriala azalduondoren Guggenheim museoa iragan honenisla zela azaltzean, kanpo-egitura ulertzenjoan ziren. Nik ikusitakoaren arabera gusturaibili ziren museoan. Baino politena ondorenzetorrena zen: Gaztelugatxeko irteera.Gaztelugatxera nihoanean sustrai irlandarrakzituen batekin nihoan eta berak azaldu zidannola toki horrek Irlanda gogorazten ziola, etanolanahi ere arrazoia zeukan. Badakit asko ez

direla nirekin bat etorriko, baino nire ustezGaztelugatxe ikusi genuen eguraldiarekinikustea (euria ari zuen) egokiena izan zen.Itsasoaren urru bortitza eta olatuen indarrairlatxo horretatik ikustea zoragarria izanbaitzen.

Zoritzarrez joan dira, bainoharremanetan jarraitzen dugu teknologiberriak direla medio... nola ez, ingelesez.Hizkuntzak aste honetan garrantzi handiahartu du, eta bi ekintza hauek (ikasbidaia etakaliforniarrak) hizkuntzan ondorioa izan du:Erabat askatu ginen gehienok. Esan dezakeguaste honetan zehar unibertsalizatu garela,baina hori bai, beti jakinik nongoak garen.Horra hor, titulua: Bidezorroa eskuan, txapelaburuan.

19h e r r i z h e r r iPPoliki baina seguru.

Horrela doaz OiongoSan Bizente Ikastolako

obrak. Harriz harri (beno,hobeto esanda, hormigoiezhormigoi eta burdinez burdin)guraso, ikasle eta irakasleenametsa egi bihurtzen ari da.Badira urte batzuk ideia honibueltak ematen hasiak zirela:"Posible ote da Ikastolak berejantoki propioa izatea?" eta nolaez, guztien indarrak eta gogoakbilduta ideia hau gauzatzenhasi ziren. Ez da bide xamurraizan. Denok dakigu obra batekzer suposatzen duen. Bainaoztopo guztiak gainditutaaurrera begira jardun zuten etaobrak lehenengo fasean egonarren, hormetako kolore etaleihoetako errezel edogortinekin ametsetan hasiakdira jadanik.

Oiongo San BizenteIkastolak 31 urte bete ditu. Urtehauetan asko aldatu da Ikastolahonen fisionomia. Hasieran,gaur egun "Eraikin Gorria"izenarekin ezagutzen duguneraikina bakarrik zegoen.Bertan Haur Hezkuntza etaLehen Hezkuntzako ikasleakegoten ziren. 1997. urteanospatutako Araba Euskaraz-enateratako diruarekin, "EraikinUrdina" egin zen. Edifizio berri

honetan D.B.H jarri zuten,Ikastolak orduraino eskaintzenzuen hezkuntza eskaintzahandituz. Baina lehen esanbezala, amets bat betetzendenean hurrengo ideiarekinamesten hasten gara. Etaberehala konturatu zirenhaurtzaindegi zerbitzuaeskaintzen hasi beharko zirela.Hori dela eta 2003angauzatutako Araba Euskarazedizio berriarekin, EraikinGorrian haurtzaindegia jarrizuten martxan. Beraz, ikusdezakegun bezala, 31 urtehauetan Ikastola handituz joanda. Eta nola ez, ezin zutenhanditze prozesua eten.

2008an hasi ziren ideiaberri honekin. Baina orduanezin izan zuten gauzatu eraikinberria eta aurten arte itxaronbehar izan dute. Ez da obraerraldoi horietakoa bainabadauka bere mamia. Jantokia,erabilera anitzeko aretoa,haurtzaindegia, gelak... besteikastola bat emango du gureikastolak. Orain, ikastolakoikasleak Ramiro de Maeztuikastetxe publikora joaten dirabazkaltzera. Gero eta jatungehiago daude, eta bertakojantokia txiki gelditzen ari da.Gainera neguan eta eguralditxarrarekin, gure ikasleakkatiuskak eta berokiak jantzibeharra izaten dute jantokirainojoateko. Hala ere, umeakumeak izanik, ezinezkoa egitenda busti gabe bueltatzea. Obragauzatzen denean, ikastolakojantokira kalera irten gabejoango dira, ikastola barrutikegingo baitiote jantokirakosarrera. Bestetik, bilerak eta

egiteko, udaletxeari eskatubehar izaten diote areto bat edobeste. Hemendik aurrera,eraikin berrian bilerak egitekoaukera izango dute. Eta hauekez dira aurrerapausu bakarrak.Aspalditik Ikastolakohaurtzaindegia txiki geratu da.Txikia eta iluna. Horregatikhaurtzaindegia handitu etaberritu egingo dute, espazioaneta argitasunean irabaziz.Beste bi gela ere egingo dira,aurreikusten baita urte gutxibarru, beharko dituztela. Etanola ez, aurrekoetan bezala,Araba Euskaraz baten laguntzabehar izan dute oraingoan ere.Iaz ospatu zen Oionen ArabaEuskaraz-en azkeneko edizioa.Ilusioz beterik, eta begiradaproiektu berri honetan jarrita,gogor ekin zioten guztiek inoizahaztu ezin izango dugunjaialdi bat antolatzeko. Burubelarri, aurreko ikasturte osoanzehar, euskararen aldeko jaiaprestatzen ibili ziren, eta orduanegindako lanaren haziak fruituaematen hasi da aurten.Bazirudien obrak hasteko uneaez zela inoiz iritsiko. Baina iritsibakarrik ez. Obrak aurreratuakdaude eta ia inaugurazioanpentsatzen jarriak dira. Egunhori ere laster iritsiko daseguru.

Gaur egun, eta 31 urtehauetan egin duten lanariesker, San Bizente Ikastolaherrialde honetako hezkuntzaerreferente bihurtu da. Bestehainbat urtetan euskararen aldelanean jarraitzea da guztionametsa.

S a n B i z e n t e i k a s t o l a k j a n t o k i b e r r i aOionOion

t tikitaka

20. zk.

20

t tikitaka

20. zk.2010

k o n t u k o n t a r iGGure eskualdean hasiak dira bertako

lehen web orriak plazaratu edopublikatzen, horietako batzuk euskaraz

ere badaude, hala ere badira batzuk euskarahizkuntza aukeretan izan eta ondoren edukiakhutsik dituztenak.

Euskara erabiltzen dutenen arteanhelburu aunitzetako web orriak topa ditzakegugure Arabar Errioxako web ingurunebirtualean, turismoa erakartzeko xedeadutenak, salmentak egitea helburu dutenakedo-eta euskararekin zerikusia duten lekuaktopa ditzakegu.

Hauetatik guztietatik parte-hartzezuzena bultzatzen duen bakarra gurea da,

ttikittaka.org, hori baita iruzkinak etaproposamenak egitea posible duen lekubakarra eta jendearen ekarpenak eskatu etaeskertzen dituena. Hauek izaten baitira webleku bat aberasten duten ekintzak.

Ttikittaka.org gazteentzako lekuinteresgarria bilakatzea nahiko genuke,kazetari edonor izan daitekeelarik, gure herrikoeta inguruko jaiak, festak edo bestelakoakiragartzeko lekua izan daitekeela uste dugu.

Bide batez euskara ikasteko ariketasorta ederrak daude mintzapraktika edoikasbil.net web lekuan, ttikittaka.org-en erejarduera batzuk dituzue prest praktikatzeko.

A r a b a r E r r i o x a I n t e r n e t e n

Upalategiak

LAUNA http://www.bodegaslauna.com

ABRA http://www.riojalavesa.com/

Baigorri http://www.bodegasbaigorri.com/

Ostatu http://www.ostatu.com/

Lamioga http://www.bodegalamioga.com

1. Bisitak euskaraz eskaintzen diruzten:

Luis Cañas

http://www.luiscanas.com/

Viña Laguardia

http://www.vinalaguardia.es/2008/_mac_index

.php

Heredad Ugarte

http://www.heredadugarte.com/index.php

Bodegas Casado Morales

http://www.casadomorales.es/

Lamioga

http://www.bodegalamioga.com

2. Euskaraz jarri arren mementoz ezdabiltza:

http://www.rutadelvinoderiojaalavesa.com/

http://www.turismoriojaalavesa.com/2009/es/index2.php

http://www.elciego.es/Euskara.asp

http://www.elvillar.es/

21

t tikitaka

20. zk.2010

k o n t u k o n t a r iEuskara eta hezkuntza

http://ttikittaka.org

http://ikanet.net (errioxa)

http://assaikastola.net/

http://www.sanbizenteikastola.org/

Http://www.erentzun.net

Udaletxe eta Koadrilako informazioa

http://www.riojalavesa.com/

http://www.ayuntamientodeoyon.com

http://www.arabalanciego.com/

http://www.labastida-bastida.org/

http://www.lapuebladelabarca.es/

http://www.laguardia-alava.com/os/index.asp

Autoikaskuntzarako internetekobaliabideak:

Ikasbil http://www.ikasbil.net/

Azpidazki http://www.ehu.es/azpidazki/

BOGA http://www.boga.habe.org/

Bai & By http://www.baiby.com/

Mondragon-Linguahttp://www.mondragonlingua.com/

Kaixo http://www.kaixo.com/euskaltegia/

Ikasten .net http://www.ikasten.net/

Aldundiaren koadrilarako orria

http://www.euskaraba.com/euskara/kuadrillak/guardia-arabako-errioxa

22

IIKAren 20.urteurrenakaurreko

abenduan hartugintuen bete-betean,ia-ia oharkabeaniritsi zena. Muga horiurruti samargelditzen zitzaigun,baina hortxe dira 20urte IKA sortugenuenetik.Halabaina, ArabakoErrioxanEuskaltegiak urte gehiago bete dituela esanbeharra dago. Gogoeta egin ostean, 28 urtepaseak bete ditugula konturatu ginen; gainera,gu baino lehenago jardun zuenik ere izan zen.Beraz, Arabako Errioxan euskalduntze lanak30 urte bete dituela esan daiteke.

Orotariko gorabeherak, pozak etaezbeharrak bildu dira urte luze hauetan, etalagun langile eta zintzoei esker euskarak tinkodirau geure eskualdean. Lagun andanaetortzen zaigu gogora data seinalatu honetan,hogeitaka urte betetzea egindako lanarenondorioa baita; izan zirenei eta zaretenoi eskerbetetzen jarraituko ditugunak.

Ospakizunak behar bezalako ekitaldiamerezi zuen, eta berehala jarri ginen lanean.Ez genuen zalaparta handiz ospatu nahi;ikasle, ikasle ohi, euskaltzale eta ingurukolagunak bilduko zituen ekitaldi xumea bainoez. Eta hala prestatu genuen guztiaabenduaren 17rako. Oiongo "Bazterra"aretoan genuen hitzordua Koldo Ameztoyipuin-kontalaria eta Pantxix Bidartkantariarekin. Hala ere, elurrak egin zigunbisita urtero lez, negua ezin egokia baita

horretarako. Elurrak baino, ondorenizan zen izotzak behartu gintuenekitaldia atzeratzera.

Gauzak horrela,abenduaren 28anbildu ginenberrogeita hamarlagun inguru Oiongo"Hegoalde" aretoan.Sarrera-ekitaldiarenostean, KoldoAmeztoyk etaPantxix Bidartkantari paregabeak"In vino fabula" obraeskaini zigutenordubete luzean.

Otarra bete disko eta liburu zozketatuondoren, luntx goxoa dastatu genuenbertaratutako lagunok. Eta hantxe aritu ginenkontu-kontari euskara lagun.

Eskerrik asko 20 urte hauetan euskarabultzatzen ibili zaretenoi; eskerrik askoeuskara ikasi duzuenoi; eskerrik asko saiatuzaretenoi; eskerrik asko zonalde honetaraetorri zareten ipuin kontalari, musikari,antzerkilari, hizlari, idazle, bidaiari, mendizale,zinema zuzendari eta abarri; eskerrik askopasatako irakasle guztiei; eskerrik askoirakasleok kobratzeko lain ere izan ezdugunean lagundu diguzuen guztiei; eskerrikasko irakasleon prestakuntzan eta ikasmaterialekin lagundu diguzuenoi; eskerrikasko lokal egoki baten bila ibili garen urteluzeetan traktorea ekarri eta trasladoanlagundu diguzuenoi; eskerrik asko txosnatantxandak egin, bokatak egin eta saldu, loteriaeta bestelako zozketak saldu dituzuen guztiei;eskerrik asko lokalak ireki, prestatu eta abar,askotan lan orduz kanpo, egin behar izanduten langileei; eskerrik asko gure ekitaldieneta bestelakoen berri eman duzuenoi…eskerrik asko Arabako Errioxa eta inguruak!Azken 20 urteetan euskarari asko emandiozu.

E s k e r r i k a s k o g u z t i o i !k o n t u k o n t a r i

t tikitaka

20. zk.2010

I k a k 2 0 u r t e b e t e d uDDena den, izenak

izen, izanak emanbehar zion

jarraipena egitasmoari. Etahorretan sartu ginen buru-belarri Araba eta Nafarroakohainbat euskaltegi. Araban:Gasteiz eta Pintoeuskaltegiak, Errioxako

herrietakoak Oionera eta Guardiara(Biasterira) bildurik, Lantaron, Kanpezu,Gobiaran... Nafarroan: Iruñerrian, Leitzaldean,Bortzirietan eta Malerrekan.

IKAren helburua Euskal Herri osoaeuskalduntzea eta alfabetatzea izanik,eskatzen ziguten toki guztietara joangoginelako konpromisoa hartu genuen, baldineta beste euskaltegiren bat ez bazegoen.Horrela, zenbait urtetan Saran (Iparraldean)eman izan ditugu eskolak, Maeztun bestebatzuetan... Ildo beretik Barnetegia osatubehar zela erabaki, eta Lesakan antolatugenuen. Hark ere ezin izan zuen luze iraun,EAEtik kanpo egotean HABEk diru laguntzarikgabe utzi baitzuen.

Denok, hango zein hemengo, egin dugulan bai proiektuaren alde, bai euskararen alde:batzuetan bete-betean asmatuko genuen,beste hainbatetan, aldiz, oker joko zigunkukuak. Zenbaitetan ekonomiak baldintzatu dugure lana, beste batzuetan gureezjakintasunak, edo denera behar bezala eziniritsi izanak. Dena dela, ekonomia puntu horiukitu dugunez, Nafarroako Gobernuarenjokaera salatu nahi dugu, euskara ito nahiandaraman politika ero eta suntsitzaileagatik;baldintza horietan lanean jarraitzeak badumeritua. Mila esker, beraz, Nafarroako lagunei,eta txalo bat eskatzen dizuet haien alde!Nafarrena hil ala bizikoa bada ere, ez pentsaErkidegoan lanak errazak izan direnik. Hainbaturtetan, HABE nahiz Jaurlaritzarekin ezinulertuak izan baditugu ere, azken urte honetanharremanak beste bide bat hartu duela dirudi.

Bide horrek emango ahal ditu euskarak behardituen fruituak!

Hasierara itzuliz, ordea, nolakoa izanzen, bada, IKA hura? 100 irakasle inguru, lanegiteko gogoa soberan eta hamaika ilusioaurrera eramateko. Eta hasierako 100irakasleak, pixkanaka-pixkanaka, 150 edogehiago bihurtu izanak, gauzak ez ditugulahain gaizki egin adierazten digute.Ospakizunetan gaudenez, ospa dezagun,bada, jendea euskarara hurbiltzen asmatudugulako. Hasierako haietatik erdiek edo...jarraituko dugu IKAn. Beste batzukirakaskuntza arautura edo beste zereginbatzuetara bideratu dute euren eginkizuna.

Baina irakasle batzuk joan badira ere,izan dira bestelakoak ere. Berton ikasi dute,eta berton ari dira irakasle. Horiena ere badameritua, ezta? Ezer ulertu ez, IKA zer zenjakin ez, eta euskararen abentura zoragarrihonetan sartu, euskara ikasi, eta gure laneandihardutenak.

Eta irakaskuntzan ari garenez, zerarraiotan ari gara ikaslerik aipatu gabe!Ikasleak izan dira eta dira gure jardunarenoinarri eta helburu. Eta ikasleek ere ongierantzun digute, agian merezi baino hobeto.Haiek urteotan pazientziaz, gogoz, etsi gabeiraun dute. Une txarrak pasako zituzten, bainaaurrera egin dute, gero eta gehiago dira goiurratsetara iristen direnak; gero eta gehiagotituluren bat edo beste ateratzen dutenak,gero eta gehiago ikasteari utzi eta, lemahartuta, irakasle sartzen direnak. Batzuei etabesteei eskerrak eman behar dizkizuegu, zuekgabe ez baikara ezer.

Besterik gabe, ondo segi, eta milaesker 20 urteotan gurekin egon zaretenguztioi! Urteak joan dira bai, baina euskararenerronkak luze joko du, eta bideanlagun izango gaituzue.

23k o n t u k o n t a r i

t tikitaka

20. zk.2010

24

t tikitaka

20. zk.2010

k o n t u k o n t a r i

1- Ezagutzen al duzu Ttiki-TtakaElkarte eta Aldizkaria? Noiz eta nola izanduzu gure berri?

Ikastolan nengoenetik ezagutzen dutTtiki-Ttaka elkartea. Lapueblan eta ArabarErrioxan antolatzen zituzten jardueren bidezezagutu nituen eta beti gogoratzen ditut bertaneuskara zabaltzeko saiakerak nola egitenzituzten.

2- Nola ikusten duzu euskararenegoera: azken urteetan izan duen bilakaera,kaleko presentzia, administrazioa...

Beharbada, herritik ateratzearenondorioz, euskararen erabilpenarenbeherapen bat ikusi dudala esango nuke. Halaere, beti gertatu den bezala lekuen araberaerabilpena desberdina da. Iruñean bertan,desberdintasun nabaria dago unibertsitatepubliko eta pribatuaren artean, baina askoznabariagoa da hirian bertan eta bere ondoandauden herrietan dagoen desberdintasuna.Adibidez, Barañainen euskara askoz errazagoaurki daiteke Iruñean bertan baino. OrainGasteizen kaleko presentzia txikia delaesango nuke, hiri erdian egon arren etaeuskaldunak izateaz harro dauden pertsonakikusi arren, zaila da euskaraz hitz egiten duten

pertsonak ikustea. Hori bai, administrazioan,diputazioan gehienbat, errazagoa da euskarazhitz egiten duten jendea aurkitzea, batzuetanbi hizkuntzetan hitz egiten saiatzen direlarik.

3-Ikusten al duzu aurrerapenikeuskararen normalizazioari dagokionean gure eskualdean? Zertan?

Saiakera desberdinak ikusi ahal direnarren, gure eskualdean zaila da ikastoletanegiten den lanaz gain beste modu bateannormalizazioari laguntzeko saiakerak aurreraeramatea. Araba Euskaraz moduko jaietanbultzada ikus daiteke, baina hori beste eremubatzuetara eraman beharko litzateke.Administrazioan eta ikaskuntzan egiten denlana ez da nahikoa eta aurrerapenak kaleraeraman beharko genituzke.

4- Zure lanbidean orokorreankazetaritzan, nolakoa da euskararen presentzia?

Gehienetan ez dago presentziahandirik. Diputazioan eta Udaletxean baieuskara eta bai gaztelera erabiltzen diraprentsaurrekoetan, baina pilotafederakuntzaz gain ez dago euskararenerabilpenik. Oro har, euskadi mailan, nireustez Egunkaria itxi zutenetik jendeak ezdu euskaraz egiten den kazetaritzahainbeste jarraitzen. Garak ez du halakojarraipenik, baina hala ere, bertan egitenden euskarazko kazetaritza ona iruditzenzait. Hala ere, Bizkaian eta Gipuzkoannire lanbidean euskara aurkitzeaerrazagoa dela askotan esan didate.

5- Etorkizunari begira, zerkpentsatzen duzu eragina izandezakeela etorkizunean euskarak gureeskualdean aurrera urrats sendoekinegiteko, hau da, zer faktorek eragindezake zure ustez.

Ttiki-Ttaka aldizkaria.

Iosu Murori galdetegia.

Sailaren izenburua: NON DABIL...Fitxa poliziala:Izen / Abizenak: Iosu MuroJaioteguna: 1986eko uztailak 26Herria: Lapuebla de LabarkaIkasketak: Kazetaritzan lizentziatuaLanbidea: El Correon KazetariaEgoera zibila: EzkongabeaNon bizi zara: GasteizenHobyak: Kirola, Zinema

25

Etorkizunera begira,eta lehenago esan dudanbezala, administraziotik etaikaskuntzez gain, besteeremu desberdinetara eramanbeharko genuke euskara.Eskualde honetan zaila daeguneroko bizitzan euskaraerabiltzeko aukera aurkitzeabaina hori izan beharkolitzateke helmuga. Badakithori lortzeko bidea ez delaerreza baina bide horiaurkitzea izan behar da lehenpausoa.

a) Zerk bultzatuzintuen Kazetaritzaikastera? Zergatik kirolsaila?

Betidanik maite izandut kazetaritza.Irakurtzen eta idaztenondo moldatu naiztxikitatik eta hortikaurrera irtenbidebakarra hori izanzitekeen. Kirol sailaaukeratzearen zergatiaerreza da, beti egonnahiz kirolarekinharremanetan eta orainnire lan bihurtu dut.

b) Egin duzunelkarrizketarik,Errazena, zailena etainteresgarriena.

Zailena ziur aski RealMadrilekoentrenatzailea denEttore Messinari eginnion elkarrizketa izanzen. Oso gizon serioa

da eta ez zidan erraztasunikeman. Erantzun guztiak osogogorrak izan ziren etabatzuetan galderak entzunbezain laster ez zituelaerantzungo esaten zidan.Errazena ere saskibaloiarekinzerikusia du. Pablo Lasokgaldetzen nionari hamarminutuko erantzunak emanzizkion. Interesgarriena aldiz,Juan Vallejori egin niona.Gauza asko ikasi nituen.

c) Nori gustatukolitzaizuke elkarrizketa egiteaeta zergatik?

Ez dut inor buruan,baina kirolaz gain, munduahobetzeko zerbait egin duennorbaitekin hitz egiteagustatuko litzaidake. Adibidez,Nelson Mandela gazteagozenean.

d) Gasteiz, Lapuebla,Iruñea. Bi hitz lekubakoitzari buruz.

Gasteiz: Berdea etalasaia. Iruñea: Gaztetasunaeta nola ez San Fermin etaLapuebla: Etxea eta ardoa.

e) Etorkizunean nonikusten duzu zure burua?

Ez dut leku zehatzbatean ikusten. Batetikbestera joatea gustatukolitzaidake.

f) Amets bat?

Beti gustuko dudanaegiten jarraitzea.

g) Leku interesgarribat? Hiriburu bat?

Estatu Batuak, NewYork

i) Liburu bat?

Irakurri dudan azkenaCormac McCarthyren 'TheRoad' izan da.

j) Disko bat.

Coldplayren 'A Rush ofBlood to the Head'

Kirolaren egoera gureeskualdean eta zerbaitbeharko baluproposamenak.

Gure eskualdean kirolaegiten duten pertsona askodaude, baina Araba mailan,Arabar Errioxaren garrantziahandiago ikusi behar da.Talde gehiago ikusi behar diraGasteizen parte hartzen.

Azkenik eta agurtzekozure ahotik hitza ematendiguzu datorren alean zureidatziren bat Ttiki-TtakaAldizkarian izango duguezta?

Noski. Nahi duzuenariburuz.

Eskerrik asko IosuMuro eta beste bat arte..

k o n t u k o n t a r i

t tikitaka

20. zk.2010

26

t tikitaka

20. zk.2010

k o n t u k o n t a r i

AAzken hilabete hauetan Ttiki-ttakak logotipo lehiaketa bat abiarazi dubere lagunen artean ttikittaka.org web lekuaren bitartez. Hauegiteko dauzkagun eposta zerrendak martxan jarri eta jendeari

parte hartzeko gonbitea luzatu zaio internet bidez. Nahiz eta erantzunanahi beste oihartzunik izan ez, ttikittaka@gmail.com helbidera iritsitako24 proposamenekin aurrera egitea erabaki zen, hauek dira finalistak.

T t i k i - t t a k a k l o g o b e r r i a n a h i

eta irabazlea...Egun jasotako boto-kopuruarekin lehena eta azkena dira bozka

gehien jaso dutenak. Ez zaudela ados? Badawww.ttikittaka.org gunean sartu eta zure logoa aukeratu!!

Animo eta parte hartu!!

27

t tikitaka

20. zk.2010

k o n t u k o n t a r i

LL aminiturri Kultur Elkarteak, ErrioxanEuskara zabaldu nahi duen elkarteak,apirilaren 19tik 22ra "Euskara Errioxan"

izenburupean zenbait hitzaldi antolatu zituen.Denboran zehar, kokatu nahi izan zuteneuskara, eta berari buruz ildo horretan hitzegin nahi izan zuten; hau da, historiakogaraiak erakutsi eta horietan nola zegoen gurehizkuntza aztertu. Horretarako:

Joaquin Gorrochateguik, IndoeuroparHizkuntzalaritzakokatedradun etaAntzinaroko ZientzienInstitutuko zuzendaria,filologo batenikuspuntutik azaldu zuenguztia. Batez ere,

Yanguasen eta Cidacos goi aldean aurkitutakoestelei buruz aritu zen.

Jose Luis RamirezSadaba, KantabriakoUnibertsitatekoerrektoreordea izateazgain, unibertsitatehorretako HistoriaZientzietako SailekoAntzinaroaren Historiakoirakasle titularra da.Hitzaldia erromatar

garaian kokatu zuen, Errioxa beherea etaondoko herri nafarretan egiten zen hizkuntzan,batik bat. Ebro ibaiari zeharkako ardatz batmarraztuz, euskararen jarraikortasuna,hutsune eza, erakutsi zuen, hasi NafarroakoPirinioetan eta Cidacoseko goi-ibarretaraino,"La Hez".

Eduardo AznarMartinez Kultura etaGizarte Antropologian etaGeografia eta Historializentziatua da. Gauregungo toponimo zerrendaluzea egin zuen etaantzinatik gaurdainohizkuntzak izan duen

garapenaren interpretazio bat.

David Peterson,Geografia eta Historializentziaduna, ErdiAroan aritua da. ErdiAroan hizkuntzarenegoeraren ingurukoiritzia eman zuen.Halaber, hizkuntzaren

atzera egiteen azalpenak eman zituen. Ideiainteresgarriak, benetan.

Oro har, hitzaldien balorazio oso onaegin dugu, eta urtero ez bada, bi urtean behinantolatu nahi ditugu. Garbi geratu da jendeakbaduela interesa gai honetan, hain gutxi etaazaletik aztertu den gaian sakondu nahi dujendeak. Orain arte, gehienetan, Erdi Arokobirpopulatzeak eman izan dira arrazoitzat;hitzaldi hauetan, ordea, oso kolokan jarri dateoria hori. Askoz modu orokorragoanplanteatu beharra dago gaia, hitzaldietansaiatu garenbezala.

Hurrengourteetan ere gaieder honeninguruan hitzegiten jarraitukoahal dugu!

L a m i n i t u r r i e l k a r t e a

28

t tikitaka

20. zk.2010

k o n t u k o n t a r i

OOrlando Arreitunandia, Endika Sarabiaeta Edurne Azkarate ditugubertsolariak; Arantxa Sobrino eta

Alazne Garcia gai jartzaileak eta MikelFernandez de Arroiabe epailea.

Hala ere, talde hau pertsona gehiagozosatuta dagoela ezin da ahaztu. ArantzaSobrinori egitasmo hau nondik datorrengaldetzerakoan iturri askotatik edan duenproiektu bat dela azaldu digu. Batetik, duelazortzi urte, San Bizente ikastolan bertsolaritzatailerrak ditugu. Bestetik, Endika eta Edurnebertso udaleku batzuetan egon ziren eta hanezagutu eta maitemindu ziren ohitura zaharhonetaz.

Bertso eskola iazko ekainean sortuzen eta bertan lehen aipatutako bertsolariezgain Iker Olabarrieta ere ibili da. Taldeaosatuta izanik Arabako kuadrilla artekobertsolari txapelketako erronkari ekin diote.Txapelketa honetan Zalduondo eta AiraldekoAltubepekoen kontra lehiatzea tokatu zaie.Lehenengo froga Zalduondon izan zen etatalde aurkariaren kontra ez ezik "ciclogenesisexplosiboaren" kontra ere borrokatu ziren,bidean enbor bat topatu baitzuten. Bigarrensaioa, Oionen ospatu zen giro bikain batean.80 lagun inguru gerturatu ziren Azkenatxokoan prestaturiko bazkarira. Gurebertsolarien maila gora nabarmen egin zuelaadierazi zuten epai-mahaiakoek. Bertsolarieigaldetuta zein izan zen momenturik onena

eta txarrena hirurek erantzun berdina emanzuten. Txarrena saio hasierakourduritasunak, baina bukatutakoan jasotakoberotasunak dena konpontzen duela adieraziziguten.

Gure taldea ez zen garaile suertatubaina hori gutxienekoa da. GarrantzitsuenaArabar Errioxan bertso talde bat dugula da.Euskaldun eta euskaltzale guztiok animatzenzaituztegu talde honen partaide izatera.Esperientzia berririk progatu nahi baduzue,saioak asteazkenetan 7etatik 8:30era izatendira Oiongo IKAn. Bi urte barru izango daberriro kuadrillen arteko txapelketa eta 3bertsolari izan beharrean 6 izateaaurrerapauso ederra izango litzateke.

Bukatzeko Orlandok bertso bateanbotatako hitzak gogoratu nahiko nituzke:

…. inork ezin gaitu geldi

ai martxa hartuta….

E g a n n o a t a e g a n n a t o r … .

Arabar Errioxan badugu bertsotalde berria.

29

t tikitaka

20. zk.2010

k o n t u k o n t a r iA n e g o g o a n

Idarreta Galarraga

Ane zuen bere izena

San Bizente ikastolan

gure lankidea zena.

Hogeita zazpi urtetan

irakatsi egin diena

hainbat ta hainbat umeri

bizitza(ra)ko beharrezkoena.

Euskaldun peto-petoa

donostiarra galanta,

Oiongo ikasleentzako

bai andereño xarmanta.

Herrian geratu gara

zure irribarrearen falta.

Dudarik gabe zu zinen

oso emakume aparta.

Arantxa

Anerentzat(habanera doinuaz)

Orain dela gutxi jun da

gure irakasle kuttuna,

urte asko ta askotan

albon izan duguna.

Jun danetik sartu zaigu

gorputz osoan asuna,

andereño Ane izan da

laguntzaile ta laguna.

San Bizente ikastolan

irakasle euskalduna,

ta ez bakarrik lagundu

garatzen gure garuna,

maitasunaren beharra

ondo erakutsi diguna

eta berak gu maitatu

jakinarazi ziguna.

Edurne Azkarate

Andereño Aneri bertsoaairea: habanera

30

t tikitaka

20. zk.2010

d e n b o r a p a s a k

PPraixku Oiondik inoiz ez zen atera.

Ordua iritsi zitzaiola eta, laguneiMadrilera zihoala adierazi zien.

- Burutik jota zaude. Joatenbazara, lapurretan egingo dizute.Ezer gabe etorriko zara. esatenzioten lagunek.

- Madrilerako autobus txartelbat, mesedez!

- Tori!, bidaia ona izan!

Praixku iritsi zen Madrilera etazer egin zuen…eskua patrikan sartueta…

- Je, je…Madrildar hauek nirilapurtzeko beste bi aldiz jaio behardute, gutxienez!"

Hor zebilen Praixku eskuapoltsikoan Madrilen gora; Madrilenbehera. Halako batean, pixagurasartu zitzaion, aurkitu zuen non egineta bai egin ere; baina, zerbaitahaztu zitzaion: txarretera igotzea.

Gizonezko heldu batek kaleanpasatzean:

- Aizu!, txarretera irekia duzu!"

Eta Praixkuk bere buruari:"Bai, bai ederki ari haiz, niri ez didakziririk sartuko, lapur txerri horrek!"

Emakume baten ondoanpasatzean:

- Aizu! txarreterairekia duzu!

Praixkuk bereartean: "Oi! Hemendenek ikasten dute

lapurretan! Emakume honek ere ziriasartu nahi zidak"

Ume bat inguratuzitzaion eta:

- Aizu, txarreterairekia duzu!

Praixkuk: "Ene,bada! Umetatik irakasten diete hemenlapurretan" Utikan! Ume moko zikina!"

Kale saltzailebatzuk zeudenplaza batera iritsizen eta lurrekoalfonbra gainaribegira ari zela

saltzaileak esan zion:

- Gizona,arrautza bat bistanduzu!

-Mekabenzotz!Bestea lapurtudidate!

A r g a z k i t x i s t e a k IKike Amonarrizen txisteetan oinarritutako argazki txisteen egileak,

goitik eta ezkerretik hasita: Ekaitz, Gaizka, Julen eta Adrian. Beheaneta ezkerretik eskuinera: Oihane, Arantza, Andoni eta Andoni.

31

t tikitaka

20. zk.2010

d e n b o r a p a s a k

JJoxepo, herriko igeltseroa, hamalaugarren

pisuan ari zen lanean; balkoiari konponketabatzuk egiten, hain zuzen ere.

Halako batean, irrist egin eta beheraerori zen

- aaaaaahhhhhhh!

Danba! A zer kolpea! Nolako zarataentzun zen inguruetan!

Jende pila bat inguratu zen eta denakgaldezka:

- Zer gertatu da? Zer gertatu da?

"Zer gertatu da? Zer demontre gertatuda?" galdezka hurbildu zenean jendea,igeltseroa lurretik altxatu eta:

- Nik ez dakit, oraintxe iritsi naiz eta!"

A r g a z k i t x i s t e a k I I

32

t tikitaka

20. zk.2010

d e n b o r a p a s a kT x i s t e a k o n t a r i

Zergatik kostatzen zaie modeloei zebrabideak gurutzatzea?

Joan eta gero etorri egiten direlako.

Mutil batek hain zuen aho txikia, hiru esanbeharrean bat, bat, bat esaten zuela.

Lagun batek besteari:

- Nola ausartzen zara itsasora lanerajoaten, zure aitona eta aita itsasoan lanean hilbaziren?

- Eta non hil ziren zure aitona etaosabak?

- Ba non hilko ziren ba! Etxean, ohean!

- Eta nola ausartzen zara eguneroohean sartzen?

Emakume bat okindegira joaten da etaesaten dio okinari:

- Egunon. Eman bi ogi, funtzionario.

Eta okinak esaten dio:

- Ez dira funtzionario, baguette baizik,baguette!

- Ama! Ama! Eskolan Rambo esaten didate.

- Lasai seme zuzendariarekin hitzegingo dut.

- Ez, ez, hau nire misioa da.

Ba omen zen behin Donostiara sekula jaitsigabeko baserritar bat. Eta trenean ibili beharzuela, eta zuzen-zuzenean geltokira jaistenda. Eta hantxe maletak hartu, eta geltokianalde batetik bestera oinez, tipi-tapa, tipi-tapa,alde batetik bestera. Hamar minutu, hogeiminutu, ordu erdi bat, eta tipi-tapa, tipi-tapa,batetik bestera oinez. Geltokiko gizona etorrizaio eta:

- Baina, gizona, zure trena oraindik ezda etorriko, eseri zaitez.

- Aizu, ni baserritarra naiz, baina ezanalfabetoa, eh? Hor anden jartzen du, eh?

Ume batek esaten dio bere amari:

- Ama, ama! Zenbat hezur ditugu?

Eta amak esaten dio:

- 207 uste dut.

Eta semeak:

- Ba, nik 208.

- Burugogorra! Ez al dizut esan 207ditugula?

- Bai, baina oraintxe oliba hezur batirentsi dut!

-Aita, aita! Ni nagusi egiten naizeneanamonarekin ezkonduko naiz!

- Baina seme! Nola ezkonduko zaranire amarekin?

-Eta zu ezkondu zinen, ba,nirearekin...

Erentzun Ikastola (Lehen Hezkuntza 3. eta 4. maila)

33

t tikitaka

20. zk.2010

d e n b o r a p a s a k2

1

3

4

5

6

7

8

G u r u t z e g r a m a

1.- Buruan mugitzen denhezur bakarra, edozeingauza, normaleanelikagaiak, murtxikatzekoerabiltzen duguna.

2.- Gorputzaren motorea.Hau geldituz gero, hilegingo gara!

3.- Gure gorputzaosatzen duten zatigogorra, singularrean. Baal dakizu 206 ezberdinditugula?

4.- Gure gorputzeangoialdean dago kokatua,eta bere barruanpentsatzeko erabiltzendugun gauza likatsu bat

dago. Erabil ezazu etahau zer den aterako duzu.

5.- Pertsona edo animaliabaten estrukturamateriala.

6.- Hauei esker gurehezurrak mugitzen ditugu.Singularrean.

7.- Pertsona bat fisikoki,mentalki eta sozialki ongidagoenean, hau onaduela esaten dugu. Zukona al duzu?

8.- Gorputza leku batetikbestera eramatekoerabiltzen duguna,singularrean.

Erentzun Ikastola (Lehen Hezkuntza3. eta 4. maila)

34 d e n b o r a p a s a kAries

(Martxoaren 21etikApirilaren 20ra)

Aurten, loteriatokatzen bazaizu, adi,dirua bai bainazoritxarra dakarrenpertsona bilakatuko zaraeta zure amak etxetikkanpora botako zaitu.Zorte txarra!!

Taurus(Apirilaren 21etik

Maiatzaren 21era)Kaletik joaten

zarenean eta neskabatekin topo egitenduzunean, ez hitz eginnesken zaletasuneiburuz bestela zureneska-laguna izango da,bizitza osorako!!!Mutilentzat berdin baliodu iragarpen honek.

Geminis(Maiatzaren 22tikEkainaren 22ra)

Norbaitiezpainetan muxu batematen badiozu zortetxarra edukiko duzu.Beraz, beste leku batbilatu beharko duzumuxua emateko. Ezdizugu ideiarik emangohori egiteko hamaikaleku interesgarri dago!

Cancer(Ekainaren 23tikUztailaren 22ra)

Hondartzanbazaude eta karramarro

bat

bainujantzian sartzenbazaizu, zorte handiaizango duzu urte osoan,neska edo mutilekin.Gainera, Vianaraetortzen bazara, 100euro aurkituko dituzuplazan. Hori baikarramarroak edozeinmomentutan hozka egindiezazuke.

Leo(Uztailaren 23tikAbuztuaren 23ra)

Katu beltz batikusten baduzu bizkor-bizkor hartu isatsetik etaahoa irekitzen dueneangaltzerdi usaintsu etazahar bat sartu. Astehorretan ez duzuinorekin liskarrikedukiko. Hori egiten ezbaduzu beste edozeinkatu beltz ikustenduzunean galtzetankaka egingo duzu.

Virgo(Abuztuaren 24tik

Irailaren23ra)Egun hauetan

kontuz mutilekin, agianbaten bat hurbildukozaizu eta zure bizitzakoamodioa aurkituko duzu.Neskak, aldatzekomomentua ailegatu da,zuek erabaki zer:arropa, lagunak,txakurra edo arrainarenura... baina aldatu!

Libra(Irailaren 24tik Urriaren

23ra)Egun hauetan,

beti bezala, gaizki

portatuko zara. Istripubatengatik erortzenbazara zure bizitzahobetuko da: amodioaetorriko zaizu, kiroletanonena izango zara etaez hori bakarrik,azterketetatik libratukozara. Kar, kar, kar!Libra... libratu!

Escorpuius (Urriaren 24tik Urriaren

31ra)Txanelako edo

Inguruneko azterketaetxean komentatukoduzu, notaren araberazigortu edo sariaemango dizute. Emaitzaona bada ordenagailurajolasten utziko dizuteeta txarra bada postrerikgabe zigortuko zaituzte.

Sagitarius(Azaroaren 23tik

Abenduaren 22ra)Sagitarius baldin

bazara arlo guztietanporrot egingo duzu etairakasleak pasabiderabidaliko zaitu. Bainaetxera ailegatzean,izozki ederra izangoduzu askaltzeko etaneska edo mutil jatorbat ezagutuko duzuMessengerren.

Capricornius(Ekainak 23tik Uztailak

22ra)Oso zorte txarra

edukiko duzu.Matematikako azterketaez duzu gaindituko,problemetan, datuakidaztea ahaztuko

zaizulako. Horrenondorioz zure amakerrieta egingo dizu.Irakasleak,ordenagailuan etxerakolan bat bidaliko dizu, etaezingo duzu eginordenagailua apurtuzaizulako. Zorte txarralagun!!!

Acuarius(Urtarrilaren 21tikOtsailaren 19ra)

Futbolari onabazara, kontuz ibiliputzuekin, irristatu gabebaloiari ematen badiozuirakasle batiaurpegiaren erdianemateko arriskuaegongo da. Jasodezakezun zigorragogorra izan daitekebene-benetan. Beraz,acuarius izan arrenegun euritsuetan etxeangera zaitez.

Piscis(Otsailaren 20tikMartxoaren 20ra)

Ez apurtu inorenetxola, lagunak galditzakezu eta. Bizitzaosorako bakarrikgeldituko zara, eta horioso tristea da.Gogoratu, ez apurtuinoren etxola!!!! Ez dakitulertu duzun. Besteekegiten dituztenetxolatxoak ez direlaapurtu behar. Hauekegiten denbora luzepasatzen baitugu. Ezapurtu!!

H o r o s k o p o a a l a h o r r o r o s k o p o a ?Erentzun Ikastolako Lehen Hezkuntzako 5. eta 6. mailako sorginek idatzitako iragarpenak.

t tikitaka

20. zk.2010

35

t tikitaka

20. zk.2010

d e n b o r a p a s a kZ a z p i d e s b e r d i n t a s u n a k

36

t tikitaka

20. zk.2010

d e n b o r a p a s a kI k a s l e o n a a l a t x a r r a ?

1- Etxeko lanak egiten al dituzu?

a) Bai, beti egiten ditut.

b) Gehienetan ez ditut egiten.

c) Ez ditut egiten.

2- Ikasten al duzu?

a) Beti ikasten dut.

b) Batzuetan bai eta beste batzuetan ez.

c) Ez dut kolperik ematen.

3- Ikastea gustatzen al zaizu?

a) Bai.

b) Batzuetan bai eta beste batzuetan ez.

c) Ez.

4- Klasean irakaslearekin adi zaude?

a) Bai.

b) Batzuetan bai.

c) Ez.

5- Irakurtzea gustatzen al zaizu?

a) Bai irakurle ona naizelako.

b) Berdin zait irakurtzea.

c) Ez, rollo bat delako.

6- Informatika gustatzen al zaizu?

a) Bai, ordenagailuak gustatzen zaizkidalako.

b) Batzuetan bai eta beste batzuetan ez.

c) Ez, ez dakidalako ordenagailuak erabiltzen.

ERANTZUNAK

A gehienetan aukeratu baduzu, ikasle on-onazara, etxerako lanak egiten dituena eta abar.

B gehienetan aukera baduzu, ikasle normalazara, etxerako lanak egun batzuetan egitendituena, eta irakaslearekin batzuetan adiegoten dena.

C gehienetan aukeratu baduzu, ikasle txarrazara: ez dituzu inoiz etxerako lanak egiten etairakasleari ez diozu kasurik egiten.

Gurutzegrama erantzunak

1- Baraila2- Bihotza3- Hezurra4- Burua

5- Gorputza6- Muskulua7- Osasuna

8- Hanka

37

t tikitaka

20. zk.2010

e u s k a r a p a t a d a

38

t tikitaka

20. zk.2010

N o n g o g o a , h a n z a n g o a

39

N o n g o g o a , h a n z a n g o a

T t i k i - t t a k a k o b a z k i d e a i z a t e k oBazkide izan nahi baduzu, behealdeko fitxa bete ezazu eta bidali gure helbidera; edota

nahiago baduzu idatzi gure helbide honetara: ttikittaka@gmail.comKuotari dagokionez, 20 euro dira urtean eta gazteentzat borondatea.

Honen truke bidaliko dizugu aldizkaria, informazioa eta ekintza eta bileren berri.

Deiturak_____________________________________ Izena____________________

Jaioteguna____________ Helbidea________________________________________

Herria_________________________ Pta.Kodea___________ Tfnoa______________

Helbide elektronikoa______________________________________________________

Banku-Aurrezki kutxa______________________ Sukurtsala_____________________

KK edo libreta zkia_______________________________________________________

Data_______________ Sinadura

Assa Ikastola