• ostirala • 1999ko apirilaren 9a

Egunkaria

. Se l i igar r i hoinetan #

lrufterria*Ezetz asmatu lehiaketa hilaren 20an hasiko da. Patxi Oiartzabal ««Zugarramurdik eskatu duen lurra Baztangoa da».

kontzen tr3 zi osrctf m/My • v

kon tu 3K Mafarroan lursailak banatzeko prozesuak kalteak edo onurak sortu ditu, zein tokitan egin den. lVlendigorria, Tafalla, Artaxona, Zirauki eta Oteitza lNafarroako erdialdeko bost herri dira, bost

adibide kontzentrazio partzelarioak edo lursail kontzentrazioak eragin dituen eta eraginen dituen arazoak ulertzeko.

Mafarkaria 2

Iruñerria

Ezetz Asmatu lehiaketa Karrikiri elkarteak berriro aritolatu du euskara ikasteri ari direneri arteko lehiaketa

Karrikirl Euskara

Elkarteak eta

Euskalerria Irratiak,

Udaiaren diru-

laguntzarekin, Ezetz

Asmatu lehiaketa

kulturalaren

bigarren ekitaldia

antolatu dute. laz

ere egin zuten, eta

hura izan zen

Irufterrian euskaltegi

guztiak bildu zituen

gisa honetako lehen

ekitaldi kulturala.

15 2 1 . u r t e a n Noa ingo ba ta i l a izan zen Nafa-

rroako Armadaren eta Erre-g e - E r r e g i n a K a t o l i k o e n Armadaren artean. Urte har-t a n , I r u ñ e a n , G a z t e l a k o Armadan euskaldun ospetsu b a t z a u r i t u r i k ge ld i tu zen b e r t a n . Nor zen e u s k a l d u n ospe t su hura?». E r a n t z u n a b a d a k i z u ? Gisa h o r r e t a k o galdere i e r a n t z u n b e h a r k o diete Ezetz Asmatu Karrikiri Elkarteak antolatutako lehia-ketan parte hartzen dutenek. Karr ik i r i I r u ñ e k o E u s k a r a E l k a r t e a k e t a E u s k a l e r r i a I r r a t i a k , U d a l a r e n d i r u -laguntzarekin, Ezetz Asmatu lehiaketaren bigarren ekital-dia antolatu dute. Apirilaren 2 0 a n h a s i e t a m a i a t z a r e n

Hainbat euskaltegitako ikasteak nor baino nor aritzen dira iehiaketan. • A R T X I B O K O A

14an amaituko da lehiaketa. Iruñerriko euskaltegi guztiek parte har dezakete.

Iazko a r r a k a s t a ikus i r ik , a u r t e n e re Eze tz A s m a t u l e h i a k e t a eg i t ea p e n t s a t u dute antolatzaileek, lehiaketa b a t e n i n g u r u a n I ruñe r r iko euskaltegi guztiak bildu ziren l e h e n a l d i a i z an b a i t z e n . Antola tzai leen a b u r u z , oso zaila da euskaltegien ar tean elkarrekin ezer egitea. Espe-r i e n t z i a x u m e a i z an z e n arren, oso ha r re ra ona izan zuen. Hori dela eta, antola-

tzaileak oso kon ten t gera tu z i r e n , j e n d e a s k o k p a r t e h a r t u z u e l a k o . A u r t e n g o l e h i a k e t a n 54 t a ldek p a r t e h a r t u k o d u t e , e t a t a l d e b a k o i t z e a n 6. u r r a t s e t i k a u r r e r a d a u d e n l au ikas l e a r i k o d i r a , iaz b a i n o b a t gehiago, hain zuzen.

Lehiaketan bost euskaltegi s a r e k p a r t e h a r t u k o d u t e : IBIk, AEK-k, IKAk, Miluzekok e ta Hizkun tza Pol i t ikarako Zuzendari tzakoek, eta ba i ta Hizkuntza Eskolako ikasleek ere.

Bi helburu Karrikiriko a rduradunen tza -ko, lehiaketak bi helburu na-gusi ditu: batetik, euskaldun-tzen ari den jendearen artean euskal kulturarekiko interesa eta ezagutza modu ludiko ba-tez s u s t a t z e a ; e ta bes t e t ik , parte hartzen dutenen artean h a r r e m a n a k b u l t z a t z e a e ta euskaraz aritzeko aukera es-ka in tzea . Antolatzaileek ga-rraritzi gehiago ematen diote helburuak giro onean betetze-ari taldeen arteko lehiakorta-sunar i baino.

Leh iake ta p r e s t a t z e n lan handia izan dute bai antola-tzaileek bai euskaltegietako a rduradunek . Batetik, anto-la tza i leak ga lderak p r e s t a -t z e n , e p a i l e a k l o r t z e n e t a jokaldien ordutegiak antola-t z e n a r i t u d i r a . B e s t e t i k , berriz, euskaltegiek ha inba t gai jo r ra tu dituzte. Lehiake-tan iazko gaiak mantentzeaz gain, atal berr i b a t zabaldu dute antolatzaileek. Hortaz, geografia-, historia, ku l tu ra , I r u ñ e a e t a g a u r e g u n g o gaiak lantzeaz gain, finalera-ko gai zehatz baten inguruko g a l d e r a k p r e s t a t u d i tuz te : Arturo Kanpioni bu ruzkoak h a i n zuzen, zein Nafa r roan euska ra ren suspertzai le eta ikertzaile izan zen.

Leh iake ta ren a r a u a k oso errazak dira, parte hartzaile-ak lauko taldeetan bana tuko dira, e ta minu tu ba t izanen du te galderar i e ran tzu teko . G a l d e r a d a g o k i o n t a l d e a k a s m a t u ez e t a e r r e b o t e t i k badator, minu tu erdi eduki-ko du, eta bigarren errebote-t ik b a d a t o r , h a m a b o s t s e g u n d o b a k a r r i k . Be raz , ikasleek belarriak erne izan beh ja rko d i t u z t e . J o k a l d i a a m a i t u o n d o r e n , b e r r i z , l e h i a k e t a n p a r t e h a r t u du t en ikasleek eta irakasle-ek e l k a r o n g i e z a g u t z e k o d e n b o r a izanen du te , otor-d u a egi ten d u t e n b i t a t e a n . F i n a l a n o n j o k a t u k o d e n o r a i n d i k z e h a z t u ez b a d a ere, otordua eta dantzantzal-dia izanen direla ziurra da.

—fr ldoia lVlartinez-Barranco

bi hormetara

J O S E T X O A Z K O N A Bi hilabeteren buruan Nafarroan eginen di-ren diputazio eta udaletarako hauteskun-deek berritasunik ekarriko omen diote gu-re herrialdeko mapa politikoari. Izan ere,

Lizarra-Garaziko hitzarmenak eta ETAren su-etenak zenbait mugimendu eragin dituzte jadanik -hobe be-randu sekula ez baino- talde abertzaleen artean: eta horrek, noski, aldaketak sortu behar lituzke, itxuraz behintzat, udalen eta diputazioaren osaketan.

Hola gauzak, badago esaterik kolore diferenteeta-ko boto abertzaleak -EHen eta EA-PNV koalizioan bilduko direnak- zenbatzeko moduan izanen ditugu-la hautestontzietan; argi eta garbi erakutsiko dituzte-la bestalde, nolakoa den nafar herriaren lotura politi-

Ekainari begira koa Euskal Herriarekiko. Horratio, egitasmo politiko horren alde zehazki zenbat gauden jakiteak izanen du bere garrantzia geroari begira; besteak beste, proiektu hori benetan aurrera eramateko behar den giza mugimendurik baden ala ez, ezin nabarmenago agertuko baita guztion begibistan.

Baina kalitateaz haratago (96ko hauteskundeetan %13 besterik ez zen boto abertzalearen alde lerroka-tu), diskurtsoaren nolakotasunak kezkatu beharko gintuzke bereziki, zeren azalpen zuzen eta egoki ho-rretan baitatza, neurri handi batean, proiektu horreki-ko jendearen atxikimendua eskuratzea edo (orain ar-te gertatu den bezala) historikoki lortutako arbuioa gainditzea. Eta hemen, Nafarroan, ez dezagun

ahantz, arbuioak gehiago sortarazi ditu euskal aber-tzaletasunak -berdin dio ezker, zentro edo eskuine-koak- atxikimenduak baino. Ideiak tinko defendatze-ak ez du zertan ekarri maiz zabu usaineko diskurtso bati estuki segitzea, estrategia propio eta eraberritu-rik ezean partidu abertzaleek Nafarroan eraman du-tena, hain zuzen; urte askotan zehar.

Abertzaletasunaren diskurtsoa Nafarroan -hola-koa izan den ala ez den une batez alde batera utzita-monolitiko, mitozale eta atzerakoitzat joa izan da etsai eta kontrarioen aldetik, gaurko gizartearen be-harizanak betetzeko balio ez duela leporatu diotela-rik. Bada garaia ideiei zein praxiari garbitu on bat emateko, beraz.

EHf f l f f f f l ostirala, 1999ko apirilaren 9a

Mafarkaria

Elizond

Udaberri Feria Elizondori azoka interesgarria antolatu dute baztandarrek gaurko

Udaberriko feria

berreskuratzeko

ahaleginean ,1996an

hasitako bidetik,

azoka interesgarria

antolatu dute

Elizondon gaurko.

Aziendak, zikiroa,

bertako produktuak

eta musika izanen

dira besta eguneko

ardatz.

BETIDANIK IZAN DITU BI F E R I A

nagusi Elizondok, udaz-kenekoa eta udaberrikoa. Az-ken ur tee tan aldaketak izan baditu ere, ongi errotutako fe-riak dira udazkenekoak. Uda-berrikoak, aldiz, desagertuta zeuden. 1996an Elizondoko Udalak, Cederna-Garalurren ekimenez, Udaberr iko feria berreskuratzea erabaki zuen. Bi egun izan beharrean, ba-karra izatera iragan da feria, eta apirileko bigarren ortzira-lez ospatzen da.

Goizeko 9:00etan hasiko da feria, merkatu plazan eginen den azienda feriarekin. Eli-zondon aretxeek eta behiek izaten dute protagonismoa, eta gutiago izaten dira zaldi, ardi eta zerriak. 10:00etatik aitzinera zikiro erretzea egi-

Udaberriko Ferian hainbat produktu egonen dira salgai. • A R T X I B O K O A

nen da merkatu plazan ber-tan, jendeak ikusgai izan de-zan nola erretzen den. Horre-kin batera, baztan-zopen das-tatzea izanen da.

11:00etan Javier Larralde eta Juan Miguel Iriarte txlstu-lariak karrikaz karrika ibiliko dira. Tenore berean, bertako produktuen feria zabalduko da plazan. Gaztagileen artean Elbeteko Autxitxia, Elizondo-ko Etxetxipia, Arizkungo Baz-tan, Amaiurko Mendialde eta Lekunberriko Bikain izanen dira Elizondoko plazan. Fruta eta edari saltzaileak ere ber-t an izanen dira: E r r a t z u k o Carlos Gansoain , I rur i tako Mari Jose Brust , Arizkungo

Baztan Likoreak, eta Lekaroz-ko Larralde Sagardotegia. Pi-ru eta kontserbetan, Alman-dozko Beola eta Vianako E1 Bordonek aurkeztuko dituzte e u r e n e l ikagaiak . Horietaz guztietaz gain, bertan izanen dira Julio eta Anaren poma-dak; Berako Nafarroa artisau-tza eta elikagaien erakusketa, Zubietako Joxepa Loiarte ta-logilea eta Naparbideak; az-ken h a u Nafarroako Nekari-tza-elikagaien Produktoreen Elkartea da. Horiekin guztie-kin batera, Fernando Agerre eta Jose Mendiguren egurgi-leek eta Pedro Zapata arotzak euren ar t isau lanak erakus-gai paratuko dituzte.

Ahari lehiaketa Erakusketa horiez gain, Baz-tango Latxa a r razako ahar i lehiaketa ere abian paratu da. Artzain bakoitzak nahi adina ahar i au rkez tu aha l izanen du, eta bi sari partituko dira, bat mutur gorrietan, eta ber-tzea mutur beltzendako.

Bazkal orduan atseden har-tuko dute artisau, nekazari eta sa l t za i l eek , e ta be r r iz ere 17:00etan ekinen diote lanari. 20:00ak bi tar te p roduktuak izanen dira berriz ere plazan. 20:00etan txistulariek Gorra-mendi 10 taldeari leku utziko diote, dantzaldia hasiko baita.

—e» Jon Abril

herri aldizkariak Edurne Elizondo

Dam'el Landarten azken lana Herria astekariak Daniel Landart eus-

kal idazleari elkarrizketa egin dio azken zenbakian, plazaratu berri duen Anaiaren azken hitzak liburua dela-eta. «Daniel Landart euskal idazlea hor dugu luma xo-rroxturik liburu berri batekin: Anaiaren azken hitzak. Lehenago euskaltzaleek konprenitzen zituzten elizako euskara, 'hobeki errana', misionetakoa, eta beren familiakoa. Danielek ezkontza berria es-kaintzen digu liburu honetan ere euskara batua erabiliz, bereziki aditzetan eta gure etxeko euskara hura hiztegi, hitz joko eta metafora herrikoietan».

Ondokoak dira Landartek bere lan be-rriari buruz Herriari errandakoak: «Hemen, Ipar Euskal Herrian kokatzen da: 26 urte-ko mutiko normal, arrunt baten ixtorioa kondatzen du, bederen berak sei hilabetez pasatzen dituen memento latzak. Denbo-raldi horretan biziaren errepasa egiten du eta hautu batzu ere baditu egiteko. Haste-penean Paxkal bere anaiaz mintzatzen da bereziki liburuan, Abel bere anaia ixtripuz hil baitzitzaion, eta ordu arte bere anaia-ren itzalean bizi izan baita eta miresten baitzuen anaia hori. Erran nezake kasik hartan identifikatzen zela...».

«Maitasuna ere bada, maitasun ixtorio baten hastapena edo maitasuna baino gehiago kezka handi batzuen hastapena; hauek ekartzen dituzten traba guziak, buruhausteak, griñak eta ezinbesteak. Duela zenbait urte izkiriatu nuen Batita Handia, frango gai minberak aipatuz. Al-di honetan er'e gauza minbera bat da, ez arras berdina, baina atseginekin izkiria-tu dudana; eta nik uste dut plazer han-dia nukeela horren ondotik beste pare baten idaztea, zeren eta gero eta gehiago senditzen baitut idazteko errabia bat be-zala».

Xabier Lar raburu

Blade Runner eta ntraturistak

Oporraldietan gauza arraroak I

egiten dituzte. Aste Santuan :

Takoneran pasiatzen ikusi di- •

tzakegu edo Gaztelu plazan ka- :

ea hartzen eta egunkaria ira- :

kurtzen. Gizaki misteriotsu 1

hauekezdira inongo lurraide •

urrunetik etorri, bertakoak dira, :

ezduteinongobidaiarikegin, i

guk Intraturistak deitzen ditu- •

gu, eta haiek akabatzeko es- :

preski entrenatuta gaude. Bai, :

asmatu duzue, ni Biade Runner •

horietako bat naiz, zer egingo :

diogu, ez nuen nik erabaki ez :

eta patuak ere, dirua izan zen •

kontua, ongi ordaintzen digute, j

ez dago besterik. Horrexegatik :

herenegun goizean, Bidai-etxe- :

aren deia jaso nuenean -Intra- •

turista nazkagarri bat detektatu :

dugu Sarasate Pasealekuan-, I

gabardina eta arma hartu eta •

haruntza abiatu nintzen. Bere- •

halaxe topatu nuen tipoa. Intra- i

turista bat benetako turista

kanpotarren artean bereiztea ;

ezdagauzaerrexa. Berefaltsu- i

keria estali nahian foru monu- i

mentuari begira zegoen. Ikusi ;

ninduenean, korrika hasi, Prin- i

cipe zinemako atea ireki eta ba- i

rruan desagertu zen. Bere atze- i

tik beti, aretoan sartu eta nire ;

zain zegoen Intraturistaren kol- ;

pe latza jaso nuen. Lurretik bi i

tiro bota nizkion. Berak pistola- •

ri ostikada bat eman eta pasilo- ;

an behera bidali zuen. Besoa i

puskatua nuen eta pantaila txu- •

ri eta erraldoi hura nire bizitzan i

ikusiko nuen azken gauza izan- i

go zela pentsatuz azken kolpea i

jasotzeko prest nengoen. Intra- ;

turistak, aldiz, nire ondoan ese- i

ri zen arnasestuka. Bi zulo go- i

rri zituen bularrean eta ahots ;

txikiaaterazitzaion:..Lekumi- ;

resgarrietan ibilia naiz... sines- :

tuko ez zenituen gauzak ikusi

ahal izan ditut:...polizien pelo- ;

tazoak gaueko ordu txikietan,

San Cernin-eko dorreakegun- ;

senti elurtu batean, katu pilo

bat alde zaharreko patioetan, X :

izpiak dir-dir General Solcha-

garen gela ilunean, ardi saldo

txuria Zumalakarregi atea bai-

no haruntzago...kof kof. Hilzo-

rian zegoen. Gauza guzti hauek

nirekin batera desagertuko di-

ra, malkoak eurian bezala... Isil-

du, begiak itxi eta hil egin zen.

Arma jaso eta Nigerian rafting

egiteko publizitate orrialde bat

bota nion hilotzari. Diruz krix-

ton txoiloa zena, gainera.

ostirala,. 1999ko apirilaren 9a Egunkaria

Mafarkaria 4

Lursailak banatzeko prozesuak kalteak edo onurak eragin ditu, zein tokitan egin den

Mendigorria, Tafaiia, Artaxona, Zirauki eta Oteitza, bost adibide lursailen kontzentrazioak Nafarroako erdialdean sortu dituen eta sortuko

dituen arazoak ulertzeko. Batzuek komunala edo herri lurra berreskuratu nahi dute, besteek ez dute galdu nahi, hangoek nekazaritza bideekin

liskarrak dituzte eta hemengoek zailtasunez kontzientziatzen dituzte herritarrak.

Kontzentrazio partzelarioaren kontuak dira.

TV I a f a r r o a n a z k e n h a m a r k a d e t a n I N 300.000 hektarea kontzentratu dira

eta egun 140.000 hektarea kontzentratzen ari dira. Herrialdean lursailen %43 komuna-lak dira, 479.000 hektarea inguru. Herri lu-rren inguruko azken legeak honelaxe defini-tu du lur hori: «Bizilagun guziei dagokien on-darea». Lursailen kontzentrazioa edo kon-tzentrazio partzelarioa herri lurraren kontra-kotzat jo du te , guzien o n d a r e a n ka l t eak eragiten omen dituelako.

Kalte horien adibide gisa Mendigorriako kasua jarri ohi da beti. Mendigorrian lursai-lak kontzentratzeko prozesua duela 16 urte hasi eta 1990ean bukatu zen. «Udalari lur pi-lo bat faltatu zitzaion», erran du Jose Antonio Arizala egungo alkateak. «Zenbait partikula-rrek erreklamatu eta Udalari komunaleko 150 erregu-lur kendu zizkioten haiei emate-ko. Aurreko udal-batzarrak auzitara eraman zuen aldaketa hori, eta gu sartu ginenean Ne-kazaritzako Egituren Zerbitzura jo genuen kontua nola zegoen ikusteko». Udalaren eta Zerbitzuaren arteko ikerketa batek ondorioz-t a t u zuen kon tzen-trazioa egin eta gero Udalari laborantza-rako 400 erregu-lur falta zitzaizkiola eta beste 400 landu ezin zitekeena. Arazoa la-rria zenez, herri kon-t su l t a egitea otu zi-t z a i en Uda lekoe i . «Leporatzen ziguten partzelazioa legaliza-t u n a h i g e n u e l a . Udalean sa r tu gine-nean, ordea, nahi ge-n u e n a zen kontzen-trazio prozesua atze-ra b o t a t z e a , b a i n a

abokatu guziek ezinezkoa zela erran zigu-ten prozesua 1990ean bukatu zelako. Le-gez prozesua atzera bota ezin genuenez ahal genuen guzia ateratzea zen gure hel-burua».

K o n t s u l t a n b a i e z k o a a t e r a zen , e t a 1998ko uztailean Mendigorriako Udalak eta Nafarroako Gobernuak hitzarmen bat s ina tu zuten, zeinaren bidez Gobernuak Mendigorriari h a u guztiau emanen zion: 50 milioi pezeta lursailak erosteko (bi mi-lioi libera); 6,5 milioi peritu eta abokatue-kin gastatu zutenagatik; 8,8 milioi lur ho-rietatik hartu ez zutenaren sari gisa; gaine-ra, gaizki dauden bideak konpondu eta bi-de berriak eginen dira.

Lortu dutena «ontzat» jotzen du Arizalak, « txarrenean onena delako». «Behintzat ikerketa bat egin zen eta ikusi genuen zen-bat falta zitzaigun. Aurreko Udalaren hele-gitearekin 30 milioi pezeta lor genitzakeela e r r an ziguten eta lor tu d u g u n a ikus t ea besterik ez dago aitzina egin dugula ondo-rioztatzeko».

Komunalaren Aldeko PlataformcT Tafallan

Mendigorrian gertaturikoa Tafallan gerta ez dadin hainbat ekologista, ehiztari, mendiza-le, nekazari eta lur-jabek (950 lagun deneta-ra) Komunalaren eta Ingurugiroaren Aldeko Plataforma eratu dute . Ez daude lursai len kontzentrazioaren aurka, baina gauzak ongi egitea nahi dute, Eugenio Bidaurre platafor-mako kideak azaldu duenez. «Aurkeztu zuten eskaera espedientean zenbait irregulartasun ikusi genuen, hainbat hildakoren sinadurak erraterako, eta gelditzeko eskatu dugu. Beste herr ie tan egin diren gehiegikeriak eragotzi nahi ditugu, herri lurrik gabe ez geratzeko».

Udalak eskae ra egin dezan ha inba t modu daude, eta Tafallako-ak a u k e r a t u d u e n a k e z b a i a n j a r t z e n d u eragileen zuzentasu-na. Kontzentratu be-h a r r e k o l u r r e n %65en j a b e e n s ina -duren bila abia tu di-ra, eta %67 lortu du-te, barnean komuna-la sar tuz . Komunala %52 da, eta Udala da hor ren j abea . «Ez da m o d u r i k z u z e n e n a , b a i n a l ega la da», erran du Udaleko Ne-

raukiko paisaia mahastietatik. • M I K E L S A I Z

Egunkaria ostirala, 1999ko apirilaren 1 6a

kazaritzako arduradun Jesus Mari Indartek. «Erraten baduzu Tafallan, 900 jabe egonik, kontzentrazioa 60 sinadurekin eginen dela lotsagarria dirudi, baina legeak ematen du horretarako bidea». Kontzentratzeko lurren ba rnean Udalak komunala sartzea ez dute bidezkotzat jotzen plataformakoek. «Tafallan badi tugu 30.000 erregu-lur pasatxo labo-rantzarako eta lursail bakarrean daude ka-sik. Hortaz, zertarako kontzentratu dagoene-ko kontzentraturik dagoena?», adierazi du Bidaurrek.

Komunalaren sozalizazioa Oteitzan Oteitzan duela urte anitz egin zuten lursailen kontzen- boreak landatzeko erabiltzen da batez ere. «Bizilagunen trazioa, 1978 inguruan. Udaleko idazkariak adierazi di- arteko enkantea egiten zen orain arte. Baina enkantea gunez, Oteitzan komunalaren onurako ezer gutxi ekarri ezzen publikoa eta komunala herriko guti batzuen ar-zuen kontzentrazioak, baina eraginiko kalteei larrita- tean banatzen zuten. Iaztik aitzina komunala banatzen suna kendu nahi izan die. «Herrilur pixka bat galdu ge- da, komunalen legeari jarraiki, diru-sarreren baremoen nuen, baina hori normala da. Lehendik geneukanari arabera. Banatzeko modua aldatu da herritar guziek eustea eskatu genien. Gehiena gorde genuen eta kaltea liomunala erabiltzeko aukera izan dezaten. Komunala ttipia izan zen. Lurren sailkapenean, besteekin aldera- sozializatu egin da. Bi banaketa mota ezarri dira: lehen-turik, komunaleko lursailak gutiago baloratu ziren, he- tasunezkoa, diru sarrera oso ttipiak dituzten jubila-rri guzietan gertatu ohi den bezala». tuendako; eta jende aktiboarena, diru-sarrera eta fami-

Oteitzako alkate Maria J e sus Otxoak komunalaren 'iako kideen arabera egiten dena. Eta horrela herri gu-inguruan azpimarratu nahi duen bakarra zera da, iaz ziaren artean banatu da herrilurra». Otxoak dioenez, ekoizpenerako komunala banatzeko modua aldatu egin 'oanaketa hau, oraingoz, Nafarroan Oteitzan besterik ez zutela. Herrian 3.800 erregu-lur komunal dute eta la- da egiten.

Jabeak kontzientzlatzeko arazoak

Artaxona herrian laborantza lurren %25 in-guru herri lur dira, eta %35 baino gehiago el-karte pribatu batena. Artaxonako Udaleko Nekazari tza a r d u r a d u n Benito Lizoainek erran duenez, kontzentraziotik biak, komu-nalekoak eta elkartekoak, kontent atera di-ra. «Dena oso barreiaturik zegoen eta orain jabe beraren lursailak elkarren ondoan dira. Gainera, komunalari lapurturiko erregu-lu-rrak bueltatu egin dizkiote».

Zera eskatu dute plata-formakoek: «Heskaiak, ezpondak, s a k a n a k eta zuhaitzak errespetatzea, p a i s a i a k o n t s e r b a t z e n e ta e ros ioa g a l a r a z t e n baitute; mahast iak, oli-bondoak eta almendron-doak er respeta tu eta ez ukitzea, orain arte beste kontzent raz ioe tan egin dena . P rozesuan infor-mazio, argitasun eta par-taidetza handiagoa ego-tea, gure baliabideen ku-deaketa ondarearen, pai-saiaren eta ingurugiroa-ren kontserbazioarekin batera etor dadin». Plataformakoak Nafarro-ako Parlamentuko Neka-zaritza Batzordean egon ziren otsailaren hasieran b e r e n a l d a r r i k a p e n a k azaltzeko. Han, ordea, ez omen zieten kasu handi-rik egin. «Kontzentrazioa egiten den tokietan neka-zari guziak hagitz kon-t e n t ge ld i t zen d i re la e r r a n ziguten», dio Bi-daurrek. «Nikbaietzihar-detsi nien, nekazari gu-ziak pozik geratzen zire-la, baina zeren kontura? Komunalaren kontura». Ga inera helegi tea au r -keztu dute auzitegian es-kaera espedientearen eta Nafarroako Gobernuaren k o n t r a , k o n t z e n t r a z i o partzelarioa has tea pre-miazkotzat jo duelako.

Lizoainek beharrezkoa ikusten du lursai-len kontzentrazioa, «kontrolpean egiten ba-da». «Hobe daiteke, baina balio du. Hala ere, praktikan arazoak sortu dira. Ingurugiro De-partamentukoek darabilten teoria ona dela uste dugu. Ezpondaren bat baduzu ezin duzu galdetu gabe desegin. Ondoren zer egin du-zun ikustera etortzen badira eta gauzak ongi egin badituzu dirulaguntzak jaso ahal ditza-kezu. Guardiek hagitz modu zorrotzean egi-ten dute kontrola». Arazoa, ordea, j abeen kontzientziazioan dago. Artaxonan badira 30 bat nekazari titulu printzipal bidez eta 900 bat jabe. «Horietako asko atzerakoi samarrak dira. Ez dute ulertzen zergatik euren lursaile-t an ezin du teh edozer gauza egin, edozein zuhaitz bota. Batek baino gehiagok, gauaz baliatuta, bere lursaileko arteak bota edota ezpondak desegin ditu. Ahal duten guzietan guardiei ziria sartzen saiatzen dira. Guardiak ohartzen badira, isuna jarriko diete kalteak eragin dituztenei. Hala ere, ezagutzen ditut Artaxonan zenbait kasu zeinetan guardiek eta foruzainek isuna jarri dioten jabeari eta hark bulegoetan lortu duen deus ez ordain-tzea. Baina hori bestelako kontua da».

Ziraukin liskarrak bideekin Ziraukin orain ari dira lursailak kontzentra-tzen egiten. Komunalari dagokionez, pozik daude . «Komunalaren er ren ta t ik bikoitza k o b r a t u d u g u a u r t e n . Gainera , he r r i lu r anitz azaleratu da», adierazi du Ziraukiko al-kate J e sus Maria Aramendiak. Kontzentra-zioan izan dituzten liskarrak bideen inguru-koak izan dira. Herri-tik Donejakue Bidea igarotzen da, eta, ho-ri o n d a r e a r t i s t i k o eta ku l tu ra la denez, ezin da ukitu nekaza-ritza bideak egiteko. « O n d a r e a r e n Kon-tserbaziokoak etorri eta e r ran zu ten h a u e t a h u r a ez in ze la uki tu Donejakue Bi-dea zegoelako», azal-du du Aramend iak . «Gauzak horrela, ne-kazar i tzarako bidea errepidera a tera zu-ten pare ba t kilome-

«Partzelazio prozesuan informazio,

argitasun eta partaidetza handiagoa

egotea eskatzen dugu,

gure baliabideen kudeaketa

ondarearen, paisaiaren eta ingurugiroaren kontserbazioar

ekin batera etor dadin».

Tafallako lurretan ere lur kontzentrazioa egiten ari dira. • M I K E L S A I Z

Mendigorriako lur sailen

kontzentrazio a1990ean amaitu zen.

• M I K E L S A I Z

troz. Traktorekoek, noski, ez zuten errepide-tik ibili nahi arras arr iskutsua delako. Azke-nean herr i tarrek konpondu behar izan ge-nuen egin zigutena. Ziraukikoek beste bi bi-derekin ere liskarrak izan dituzte. «Eta, gai-nera, ha ra non Lizarraldeko Partzuergokoak -etortzen zaizkigun bizikleta bidea egiteko ai-tzinproiektu batekin. Dagoena konpontzen ez den bitartean bizikleta bide horren kontra gara, halaxe erabaki zen osoko bilkuran».

Donejakue Bidea atontzeko Nafarroako Gobernuko langileek egin zituzten kalteek Ziraukikoen haserrea areagotu dute. «Ubide baten gainean bide bat egin zuten eta, noski, euria egin zuenean urak bidea eraman zuen. Aurreko bi urteetan gertatu da. Hori ikusirik, Donejakue urterako berriro estali egin dute, baina oso gaizki. Eta euri-jasa izaten den le-hen egunean haraino joanen gara urak bidea berriro nola eramaten duen ikustera».

«Lanean ari zirela», gaineratu du Aramen-diak, «Erdi Aroko zubiraino heldu eta hu ra erori egin zen. Erortzear zegoela abisatu ge-n u e n , ba ina , ka sua l idadea , erori egin zi-tzaien. Erran beharra dago, hala ere, zubia hamar egunetan konpondu zutela eta orain oso ongi dagoela».

Aramendiak dio jendea, oro har, kontzen-trazioaren alde dagoela, baina badituela alde onak eta txarrak. Ziraukln, ezbairik gabe, bi-deen afera da herr i tarrak haser re tu dituen kontzentrazioaren inguruko kontu bakarra. «Izan ere, ez da batere erraza herritar baten-gana jotzea eta erratea bere lursaileko 400 metro kendu behar dizkiozula bidea egiteko».

Lursailen kontzentra-Hp !' L j 5gg. zio p r o z e s u e k i r i tz i

C M * ' e z b e r d i n a k s o r t z e n di tuzte , ka l t eak edo o n u r a k eragin bait i-tuzte, non egin diren. L u r s a i l e i e t e k i n i k handiena ateratzeko, kon tzen t r az ioa egin beha r dela da gehie-n e n u s t e a , b a i n a b e t i e r e , o n d a r e e t a ingurugiroa errespe-t a tuz eta, aha l dela, k o m u n a l a m a n t e n -duz.

• Asier Azpilikueta

ostirala, 1999ko apirilaren 1 6a Egunkaria

K l a s i k o b i t x i • a r r o r i t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

Klasikoen argitaratzaile bi Elkarrengandik gertuegi egon ez baziren ere, euskal egile

zaharren lanak ahanzturatik atera zituen Dodgson eta beti-ko moldiztegi bati berebiziko segida eman zion Lopez jau-

nek eduki bazeukaten zer amankomunean

DODGSON

Aspaldian garbituriko hautua baden arren, oraino ere betiko leloari eusten diote-nak badira, gezurraren era-kargarriak itsututa bezain li-luratuta. Hortaz, eta garbi ge-ra dadila behingoz ere, Ed-ward Spencer Dodgson euska-laria ez zen Lewis Carroll ezizenaren azpian ezkutatzen zen Charles Lutwidge Dodg-son elizgizon, matematikalari eta idazle famatuaren anaia. Hipotesi hau Migel Angel Elko-roberezibar ahalegindu zen frogatzen, baita lortu ere, 1987an jada argitara eman zuen Palamedes: Edward Spencer Dodgsonen identita-teari buruz zenbait ohar kriti-ko izenburako saioan.

Edward Spencer Dodgson Essex konterriko Woodforden jaio zen 1857ko azaroaren 19an. Aitaburtsa artekaria zuen, ama berriz, Smith ez-kongabean. Winchester Scho-olenhezirik, 1876anOxforde-ko New Collegen sartu zen, haatik, ikasketak bukatu ba-rik, eskapi egin zuen hiri bere-ko Jesus Collegen sartzeko. Bigarren honetan keltiar hiz-kuntzak ikertzen ziren, tarte-an ere, eta keltiarra zelakoan, geurea; Dodgsonen asmoak euskararen inguruan zegoen usteoker honen artatzera zeu-den zuzendurik. Euskal iker-ketarako bi ziren Dodgsonen ezizenak, Heuskaralogus An-glicanus eta Palamedes, eta buratutakoen artean aipaga-rririk bada, Leizarragaren Tes-tamentu Berriaren adizkien komunztaduraren ikerketa dugu, bere lanik hoberena au-saz, Oxfordeko Unibertsitate-an Master of Arts titulua esku-ratzeko erabakigarri gertatu zitzaiona. Gurean berriz, ez zuen aipamen berezirik jaso; garaiko euskalari gehienekin posta harremanak izan bazi-tuen ere, zuen eite bereziaren-gatik, inor gutxiren gustukoa izan zen.

Euskal idazle zaharren lan ugari berrargitaratzeaz gaine-

ra-Mikoleta, Kapanaga, Otxoa-Arin, Mendiburu, Kardaberaz, Frai Bartolome, Leizarraga, Ur-te.Tartas...-, euskara ere lite-ratur lanak ekoizteko lain ikasi zuen; John Byronen lana itzuli zigun, Eguberriko kantiko bat, Oxfor-den 1907an agerturik, eta hainbat olerkiren egile izan ge-nuen, Berlingo Euskara aldiz-karian zein Urkixoren RlEV-en atera zirenak; 1901ekoadaEl-cheko Andrari eskainitakoa, zalantzarik gabe, bere lerratze iberiarzalearen adierazgarri: «Heuskara! Oi buru maitea / Nehork ohortzi baitzaitu lur-pean / Zu begiratzeko anhitz ederra / Goratu zaite Parisen artean / Heuskara! Ai hizkun-tza maitea! / Askok lurperat nahi zinduketen / Alabaina gero zare / Bihotz garaile beti-ko izanen!».

L 6 P E Z

Eusebio Lopez Lodosan jaio zen 1846anetaTolosanhil zen 1929an; Ixaka Lopez Men-dizabalen aita, euskal libu-ruen argitaragintzari sekulako bultzada eman zion. Zegama-ko Frantzisko de la Lama in-primatzailea 1828an hil oste-an, bere alaba Goiazko Juan Ignazio Mendizabalekin ez-

• kondu zen, Tolosako moldete-giaren izena aldatu zela; Men-dizabal 1839an zendu zen, eta historia errepikatuz, haren alaba karlistaldiak Tolosara eraman zuen Eusebio Lopeze-kin ezkondu zen, berriz ere, inprimatzaile-izena aldatuz.

Eusebio Lopezi esker argita-ra ateratako lanen zerrenda ez zen makala izan, bai estreina-koz ateratako lanak bai lan za-harren edizio berriak zirela. Zerrenda laburra ematearren, bihoaz honakoak. Aranaren Jesusen biotz sagraduko bilera santa 1878an, edota Loiolako

oroitzatxikibat §1 Jesusen lagu-narteko lai ren 2 edizin.i 1883an.

Arrueren San Inazioren bizi-tza 1881e; Sarritaco i munioaren ga-ñean1883an eta Brabante- §

ko G enobebaren bizitza 1885ean. Juan Kruz Etxebe- f rriaren Jesusen imitazioa-ren ] bigarren edizioa 1881ean. Kardaberazen Ama beneraga-rriJoseJa 1882an, Es/cu libu-rua ren edizio laburtua 1883an, baita Senar emazte santuak ezagunaren 2. edizioa 1885ean. Antiaren Karmeltar debotaren ikasbidea 1883an. Mogelen Konfesio ta Komunio-ko sakramentuen gañean la-naren 2. edizioa 1885ean, edota Mayatza illerako berba aldijak 1885ean. Madozko erretorea zen Juan Migel Gu-rutzeagaren Kalbario santuak 1886an. Lardizabalen Testa-mentu zarreko eta berriko kon-daira, bigarrenez, 1887an.

Lan hauek guztiak eliz la-nak baziren ere, eliz lanak ez zirenak ere inprimatu zituen Lopezek. Esaterako Astigarra-garen Diccionario manual bas-congado castellano y elemen-tos de gramatica para el uso de lajuventud de Guipuzcoa IDAZ-

KIAREN 10. EDIZIOA 1883AN, BAITA

BIZKAIERARA EGINIKO LEHENBIZIKO

ALDAERA 1884AN; ITURRIAGAREN

IPUINEN BIGARREN EDIZIOA 1884AN;

CAMPLDNEN GRAMATIKA EZAGUNA

1884AN; AIZKIBELEN HIZTEGIA

1885EAN; GOITIAREN EUSKERAZKO

AGRIKULTURA NEKAZARI EUSKALDU-

NENTZAT 1886an; Soroaren Urrutiko intxaurrak antzezla-na 1887an; Novia de Salcedo-ren hiztegia 1887an; Kozinan ikasteko liburua txit bearra fa-mili guzietan lendabizicoa euskaraz sukalde-liburu eze-zagun bezain interesgarria 1889an; edota Iztuetaren dan-tza liburuaren bigarren edizioa 1895ean.

P a t z i k u P e r u r e n a n r\ t

Godoak Goizuetan

GOIZUETAKO ELIZAKO

artxiboan, jaiotza-ko agirien aurre-neko l iburuan

1678ko pasarte honekintxe egin du topo nere begi erruka-beak: «Gracian de Sanchotena y Magdalena de Santamaria su muger, ambos de los godos' haur bat bataiatu dute. Atau-txi amautxiak: Zarandiata-rrak. Hurrengo haurraren jaio-tzako agirian ere hala berean: «ambos de los godos' dio gura-soetaz; atautxi amautxiak: Aranguibel eta Ercazti deitura-koak. Gero, 1690 urteko jaio-tzan ez da godo konturik aipa-tzen; baina atautxi amautxiak: «Pedro de Arizkun y Margarita de Urkizu».

Aski ezaguna da Arizkungo seme Xabier Santxotena, es-kultore eta sukaldari sonatua. Honela zioen 1996ko garaga-rrilaren 5ean, Nafarroako Mu-seoan zabaldu berritako era-kusketan: «Este museo servira para conocer que es un agote, para quitar el complejo a la gen-te, un sentimiento que ha llega'-do hasta nuestra generacion. Antes era una cosa despectiva, cuando eran los grandes Jeno-menos de la tierra y buenos ar-tesanos». Bistakoa da, beraz, agote kastakoei godo ere deitu izan zaiela gure izkribu zaha-rretan.

Goizuetan bertan, 1693ko otsailaren 8an hartutako era-baki batek, honela dio Herriko Etxean: «los Sres. Jocobe de Zarandia, Martin de Hubizi maior, Juan Miguel Hubizi y Fermin de Huarte alcalde yju-rados de ella (...) propusieron, como de pocos años a esta par-te se an introduzido en la dicha villa algunas personas que por nombre llaman agotes y los su-sodichos sin reparo alguno se ban assentado en los escaños de la iglesia parroquial de la di-cha villa donde se assentan los dichos vecinos, y por ebitar que todos esten comunmentte, to-dos los dichos concejantes son conjormes, en que el mayordo-mo de la dicha iglesia parro-chial, aga hacer un escaño para los susodichos y que ponga en

el aparte, para que los tales se-an conozidos y ningun vecino de la dicha villa casse yjuere nonbrado por compadre de los susodichos; y que tales no se" osen de bautizar ninguna crea-tura despues de las misas maiores, sino por la mañana o al oscurecer, pena de que ha-ciendo lo contrario sean casti-gados'.

Horra Inkisizioak utzitako arrastoak nonahi. Kontuz ibili beharra dago, batipat Fraintzi eta Baztan aldetik datorren jendearekin. Han baititu zai-nak, kataroen garaitik dato-rren hereji kontu ilunak.

Urtero Erromara bidali be-har izaten zuten Annuae Litte-rae batean.jesuita batek hala dio 1612-14 inguruan, Ipar Euskal Herri eta Biarno aldeko erlijio giroaz: «Los Cascigodos son entre los Bearneses un res-to de los antiguos godos, sepa-radospor tierra, habitos y abso-lutamente todo trato, del grueso de los indi'genas, a quienes pa-rece un delito contraer matrimo-nio con aquella gente. Los bear-neses en otro tiempo sufrieron una durisima esclavitud bajo el poder de aquellos y, por el re-cuerdo de aquella amarga do-minaciongoticaf...)». PatxiAl-tunak latinetik espainoldua duzu dokumentua.

Atzera nere sorterri bihotze-kora etorriz, hara zein ezkondu ziren 1684ko garagarrilaren 16an, elizako atetan:«Inigo de Ezponda, de los godos, natural del lugar de Arizkun yjeligres de Maya en Baztan, y Cathali-na de Echeberria hija de Baygo-rri alpresente habitantes en es-ta villa de Goizueta.'Asistieron a la solemnidad deste Santo Sacramento Fco. de Iriburrun macero de herrerias, Fermin de Lasarte y Baptista de Andrate-gui estudiantes».

Eta bapatean, Ezpondaren kontu gaizto hura ekarri dit go-gora, ezkontza gotiko horrek. Jakin nahi baduzu, ikus «Goi-zueta etaAranoko Hizkerak»li-buruko 175 orrian «Ezpondan Minak»izeneko leienda. Ez bai-ta munduan, zinezko erro ga-beko leiendarik.

Motxorrosolo

Liberal totalitarioak

GEHIENGORIK GABE DEMOKRAZIARIK E Z . LIBERALISMOZ M O Z O R R O -

turiko totalitarismoa amets dutenen aztoramena ez da makala. Indar mediatikoa alde dutelarik, aise mantenduko di-tuzte oraingo pleguak. Egun, hor dira, ekialdean, indarraren erresumarenak zuritzen. Ez da ikasbide txarra, atarianbaitira.

Egunkariaj ostirala, 1999ko martxoaren 19a

Kjafarkaria

Baztango alkatea

Baztango Balleko Udala aztoratuta dabil,

duela hilabete batzuk Zugarramurdiko

Udalak Baztangoak diren herri lur batzuen

bereganatzea eskatu ziolako Nafarroako

Gobernuari. Patxi Oiartzabal Baztango

alkatearen ustez, afera argia da: Baztango

herri lurra esku pribatuetara pasatzeko

martingala. Alkateak dioenez, hainbat

baserrik herri lur horl ustiatu dute, eta

haietan egindako aprobetxamenduaren

ondotik berenganatu egin nahi izan dituzte.

LANEZ GAINEZKA BADABIL ERE,

Balleko Etxeko batzar are-toan hartu gintuen, Elizondon. Ziga margolariak margotutako Guillermo Balda medikuaren erretratua lekuko genuela, ir-moki defendatu zuen Balleko herri lurra. • Balleko Batzarra astelehe-

nean bildu eta Zugarramur-dik Baztango lur zati bat be-re egiteko Nafarroako Go-bernuari egin e s k a e r a r e n aurka bozkatu zenuten. Nola dago afera? Duela lau-bost

hilabete Nafarroa-ko Gobernuaren bidez jak in ge-nuen Zugarra-murdiko Udalak Baztangoak diren lurrak beregana-tu nahi zi tuela. Mugakide gara eta ustez harre-man onak ditugu. Eskaera egin ze-netik hilabeteak p a s a t u a k ziren, eta haren aurre-neko berri Gober-nuak eman zigun, ez Zugarramurdi-ko Udalak. Hori ez 1

zaiguongiiruditu. Zugar ramurdi ren eskaerar i egindako alegazioak aurkeztu dizkiogu Nafarroako Gobernua-ri. • Zertan oinarritzen dira ale-

gazio horiek?

#

«Badira baserri batzuk herri lurren ustiaketaz gozatu dutenak eta beren

lurra bezala bereganatu dituztenak.

Baztangoak izaten jarraitzen duten

bitartean, eta Nafarroako

Gobernuaren herri lurren txostena

bukatzen denean, esanen zaie

Baztango herri lurrak erregistratu dituztela berenak

balira bezala»

Alegazioetan esaten da lur hori Baztangoa dela eta Baz-tangoa izaten jarraituko duela arrazoijakinbatzuengatik. Be-retzeak bi arrazoirengatik ger-tatzen dira, Tokian Tokiko Ad-ministrazio Legearen arabera. Lehenik eta behin, bi udal ho-rien erdigunea edo hirigunea nahasten denean hirigintzaren garapena dela medio; eta, biga-rrenik, behar ekonomiko han-

diak gertatuko ba-lira. Uste dugu bi arrazoiok ez direla gertatu eta lur hori Baztangoa dela, beti horrela izan dela eta inork ez duela eskubiderik guri gurea den lur zati bat kentzeko. • Zer gertatzen da Zugarramurdi-ko erroldan dau-den Baztango 58 baserrietako bizi-lagunekin? Baserr i horiek Baztango erroldan daude, eta 58 ho-rietatik hemezortzi daude beteak eta batzuk asteburue-tan soilik. Baserri horiek beti gozatu dute Baztango he-rri lurraz. Oina-

rrizko arazoa da baserri horie-tako bizilagunek Baztango he-rri lurrak berenak balira bezala erregistratu dituztela. Orduan Nafarroako Gobernuak eginen duen herri lurren txostenaren

zain gaude. Gureak bezala ditu-gu erregistroan, beti Baztango herri lurrak izan direlako. Badi-ra baserri batzuk herri lur hori ustiatu dutenak eta ondotik be-rentzat hartu nahi izan dituzte-nak. Nafarroako Gobernuaren herri lurren txosVena bukatzen denean esanen zaie Baztango herri lurrak erregistratu dituz-tela berenak balira bezala. Mo-mentuan lur bereganatzea ger-tatuko balitz, Zugarramurdiko Udalak ez lizkieke herri lur ho-riek eskatuko. Orduan lur pri-batuak izatera pasatuko lirate-ke inork ez dituelako eskatu. Lur horien inguruan sortu den iskanbilari aurkitzen diogun ar-gudio bakarra hori da. Dena de-la, herri lurrek ez dute preskri-batzen, eta uste dugu Baztango Balleari erasoa egin zaiola. Gai-nera, badago 1984ko Espainia-ko Auzitegi Goreneko epai bat esaten duena lur horiek Baz-tangoak direla. • Herri lur handia da Zugarra-

murdik eskatutakoa? Baztango lurraren %84 herri

lurra dela aintzat hartuz, 15 ki-lometro koadro da gutxi gorabe-hera Zugarramurdik beregana-tu nahi duena. • Baserriotan bizi direnek be-

retzea eskatu dute argudia-tuz bizitza Zugarramurdin egiten dutela, eta zerbitzu asko ere han dituztela. 1960tik 1998ko azken errol-

dara arte biztanleriaren erdia bainugehiago galtzen joan da Zugarramurdi. Nafarroan egun gauzak igarotzen ari diren mo-duan, gu jartzen gaituzte fun-tzionamendu administratiboa-

Elizondoko albaitaria izandakoaren semea, Patxi Oiartzabal Elizondo eta

Iruñea artean bizi da. Bideko Ama Birjinaren ospitaleko medikua da, Irufiean,

baina Belateko tunela maiz iragaiten du Elizondora joateko; dela udaletxeko

arazoek hala eskatzen dutelako, dela herriko lagunekin egoteko. EAko

militantea, mendialdeko jende askok bezala uso ehiza du afizio sutsuena, eta

urrian harrapae'zina da. Berak dioen moduan, «dena itxirik dago», eta ehizatu

besterik ez du egiten sasoi horretan. •

Baztango Ballea 15 herrik osatzen dute: Almandoz, Amaiur, Aniz, Arizkun,

Arraioz, Azpilkueta, Berroeta, Elizondo, Elbete, Erratzu, Gartzain, Irurita,

Lekaroz, Oronoz eta Ziga. 374 kilometro koadroko eremua duela, Nafarroako

udalerri zabalena da. Azken erroldaren arabera, 7.741 biztanle ditu.

Zugarramurdiren eskaera dela eta, Baztango Balleko Udala ez ezik, nafar bat

baino gehiago harritu da, orain arte Zugarramurdik muga Iparraldearekin egiten

duela uste zutelako askok. Argitalpen askotan hori bera esaten bada ere,

Zugarramurdik ez du muga egiten Iparraldearekin, Baztanekin eta Urdazubiren

zati txiki batekin baizik. Beraz, Zugarramurdi Baztango lurrek inguratua dago

batik bat.

ren eredu gisa. Bestalde, saia-tzen ari dira udalerriak batzen, zerbitzuak hobeak direlako. Egun Osasun Zentroa, Oina-rrizko Giza Zerbitzua, ikastetxe-ak Baztanek ematen dizkio Zu-garramurdiri. 39 urtetan biz-tanleria hainbeste jaitsi bada, nola arduratuko da datorkio-naz?, galdetzen dut nik. Udale-txe batek nahi duenean ematen du zati bat, baina ez du baimen-tzen beste batek hori egitea. • Zugarramurdik bereari eus-

ten badio, zer eginen du-zue? Anexioa eskatuko dugu eta

Zugarramurdi sar dadila Bazta-nen. Ez dugu utziko inork deus kentzen. Horrela hasiko bagina, Gipuzkoak Bortziriak eska li-tzake, zerbitzu gehienak Irunen ematen zaizkielako. • Hurrengo pausoa zein da?

Hasiera batean Zugarramur-diko Udalaren zatia zela zioten eta irabazi genuen. Orain alega-zioak bidali ditugu, informazio publikora aterako dira, eta Es-painiako Estatu Kontseiluak in-formatu beharko du. Gurea de-na defendatzeagatik dirua gas-tatzen ari da Udala, eta Gober-n u a r i edo Zugar ramurdiko Udalari kontuak eskatuko diz-kiegu. Baztanek ez du onartuko lur zatirik kentzea. 374 kilome-tro koadro ditu Balleak eta 15 edo kendu nahi zaizkio. Une ho-netan Zugarramurdiko Udalak 5,3 kilometro koadro ditu, eta gure herri lurren bizkar laukoiz-tu eginen luke berea. Arrazoiz-"koena, zerbait arrazoizko baldin badago aferan, 5 kilometro ho-riek Baztanen sartzea litzateke.

—frlrene Arrizurieta

ostirala, 1999ko apiri laren 9a

Egunkaria

ostirala • 1999ko apirilaren 9a

Pello Gofii

Aurrerapenik ez

^ ^ ezurra badirudi ere, infor-mazio-autobideetako giza-

kiok arras gutxi aurreratu dugu. Bai, noski, sofistikazio izugarria erdietsi dugu; Natura ia menpe-ratua daukagu: neguan ez dugu hotzik izaten ez eta udan berorik ere; zaha r rago hi l tzen gara -zorion pittin batez-; eta asmatu dugun ekonomia-sistema honek (alegia, batzuen ongizatearenak) noizean behin atsedena hartzeko parada ematen digu. Hori guztia oso ongi legoke, urteetan zehar geure barreneko izaera menpera-tzen ikasi izan bagenu. Zoritxa-rrez, Abel hiltzeko asmoz Cainek masa i l ezu r r a j a s o zuene t ik arrunt gutxi egin dugu aitzina. Genesiaz geroztik hagitz gutxi aldatu dira buruezurrez ereinda-ko landak. Berdin ere segitzen du gorpu txikituen ondoan isuri-tako odolak: emeki-emeki idor-tzen. Historian zehar gerla gore-ts i izan dugu , gerla e ta bere tresneria hiltzailea. Haren izene-an jainkoak asmatu, literatura idatzi , koad roak m a r r a z t u , e sku l tu rak egin eta museoak eraiki izan ditugu, besteak beste. Zientzialaririk onenak, gizonik indartsu eta trebeenak eta artis-tarik finenak Marte-ren morroi jarri ohi ditugu. Gizonak esan dut, bai; izan ere, salbuespenak salbuespen, gerla gizonaren kon-tua izan baita beti. Beranduegi da aldatzeko. Horregatik nik, Oteizak bezalaxe, gizonenganako itxaropena galdua dut aspaldian, eta egunen batean emakumeek hau guztia konpon dezatela bes-terik ez dut espero. Andreengan egon behar duelakoz, doike, guk eraikitzen jakin ez dugun etorki-zunak. Bitartean, sableen hotsak menperatuko gaitu. Ez bakarrik Jugoslavian.

KONTZERTUAK

I Aizoain: La venganza de la abuela-ren kontzertua izanen da bihar 22:30etan Artsaian.

I Iruñea: Joan Manuel Serrat kantariak kontzertua eskaini-ko du bihar, Anaitasuna kirol-degian.

I Lizarra: Gaztetxean Lif taldeak joko du bihar.

I Lodosa: Txapalangarra penan Bol, Dr. Floating eta Arriskua taldeen kontzertua izanen da bihar.

I Iruñea: Chopin nusikagilearen urteurrena dela eta, Enrique Perez de Guzman piano joleak kontzertua eskainiko du da-torren ostegunean, Gaiarre antzokian, 20:00etan.

ZINEMA

> Iruñea: Golem zinematokian Ahmed, Alhambrako printzea filma eskainiko da haurren-tzako, gaur, l l :30etan. Au-rretik, 10:30etan, Nafarroako Antzerki Eskolako kideen an-tzerki saioa izanen da zinema-tokiaren atarian. Sarrerak 200 pezeta balio du.

> Tafalla: Datorren asteartean eta ostegunean Los misera-bles Bille August zinemagilea-ren pelikula pantailaratuko da 20:00etan eta 22:30etan. Bihar, berriz, 18:00etan, Un ratoncito duro de roer eskaini-ko da haurrendako, eta etzi 17:30etan. Emanaldi guztiak Cinema Españolen izanen di-ra.

ERAKUSKETAK

I Tafalla: Hilaren 28a arte F. Ja-vier Etaio Tasio-ren marrazki erakusketa ikus daiteke.

> Zangoza: Imagenes de unapere-grinacion; ruta Jacobea era-kusketa ikus daiteke maia-tzaren 2a arte. Bertan, Done-jakue bidean hartutako hain-bat irudi bista daitezke.

I Lizarra: Juan Vida eta Alejan-

dro Gornemanen lanak ikus daitezke etzi arte Gustavo de Maeztu museoan.

BESTELAKOAK

> Irurita: Kulki taldeak jokoak antolatu ditu herriko hau-rrentzako, gaur eskolan 18:00etan.

t Bertiz: Bertizko Turismo Par-

tzuergoak Bidasoako Jaial-diak 99 iragarriko dituen kar-tel lehiaketa deitu du. Gaia norberak aukeratutakoa iza-nen da, eta kartelean, derri-gorrez, ondoko testuak ager-tu beharko du: Festivales del Bidasoa 99 Bidasoako Jaial-diak. Agosto-Septiembre/ Abuztua-Iraila. Consorcio Tu-ristico de Bertizko Partzuergo

Turistikoa. Informazio gehia-go: 948-59-23-23 telefonoan.

I Iruñea: Alde Zaharra auzo el-karteak ikastaroak antolatu ditu. Dantzak, eskulanak, yoga, masajea, argazkigintza, txalaparta, margoa, marraz-keta. . . ikasi nahi duenak gaur du izen emateko azken eguna. Informazioa 948-212526 telefonoan.

Castelao nos

— 0 <jue sinto en e que algun que maitratou a miña nai tiiorra denante» rlt- que er> rhegue a hom«s.

Gauza bat damu dut nik, ene amari tratu gaiztoa ematen dion bat, neu gizondu baino lehen hil dadila