Baleiro + materia1.1 UNIVERSO OBSERVABLE Galaxia: sistema masivo de estrelas,

nubes de gas, planetas, po e materia escura unidos gravitacionalmente.

Nebulosa: rexións do universo formadas por gases e po.

Estrella: cúmulo de materia en estado de plasma.

Plasma: Estado da materia formado por átomos sen electróns.

Composición química do cosmos: 75% H, 20% He, 5% resto elementos químicos.

Galaxia da Vía Láctea

Nebulosa de Orión

1.2 A MATERIA ESCURA A atracción gravitatoria entre a materia é

moi alta para a pouca materia observable. Explicación: Esta atracción é debida á

materia escura non observable e que non emite radiación detectable.

10% materia observable- 90% materia escura (da que descoñecemos as súas propiedades)

COMO DETECTAMOS OS ELEMENTOS DUNHA ESTRELA?

Espectro de absorción: amosa a radiación electromagnética que un material absorbe.

A materia non está distribuída uniformemente. As distancias mídense en anos-luz (distancia

que percorre a luz nun ano viaxando a 300.000 Km/s)

Universo Supercúmulo de Virgo Grupo Local Via LácteaSistema Solar

Universo: Máis de 100.000 millóns de galaxias Supercúmulo de Virgo: Milleiros de galaxias Gruplo local: 30 galaxias (unha delas a nosa) Via Láctea: 100.000 millóns de estrelas Sistema Solar: Dominado polo Sol.

Nada permanece inmóbil.3.1 A FORZA DA GRAVEDADE Lei da gravitación universal (Newton):

os corpos atráense canto máis próximos están, e canta máis masa teñan.

Todas as galaxias atráense cara ó centro do Supercúmulo de Virgo (Gran Atractor)

3.2 OS BURATOS NEGROS Son concentracións de materia de altísima

densidade. Campo gravitatorio tan elevado que nin a luz pode fuxir.

Sabemos que existen, aínda que non emiten luz, pola emisión de radiación (Raios X) da materia antes de caer no burato negro.

A Vía Láctea ten no seu centro a Saxitario A*.

Canta máis materia caia maior será a súa masa maior será a súa atracción.

O punto de non retorno dun burato negro é 7.7 millóns de Km. (Distancia mínima de seguridade)

Orixe do universo: hai 13.700 millóns de anos cunha grande explosión. (Big bang)

4.1. COMO XURDIU A IDEA DO BIG BANG As liñas do espectro que representan os

elementos químicos están desprazadas. A luz que emiten as galaxias aparece cunha lonxitude de onda máis longa (vermello).

As galaxias están a se afastar unhas das outras. Efecto Doppler: Se o emisor se achega

(lonxitude de onda máis curta). Se o emisor se afasta (lonxitude de onda máis longa)

Se as galaxias se afastan, entón no pasado estiveron máis cerca, concentradas nunha zona pequena.

Efecto Doppler

4.2 A CONFIRMACIÓN DO BIG BANG En 1964, Wilson e Penzias descubriron

que desde todos os puntos do universo chegaba radiación moi débil (Radiación cósmica de fondo)

Esta radiación era o “eco” do Big Bang. Esta radiación son os restos daquela

grande explosión.

Cores vermellos e

amarelos, maior

densidade do Universo.

4.3 O BIG BANG E A HISTORIA DO UNIVERSO Etapa de inflación: Big bang. O universo

supercomprimido expandiuse a gran velocidade.

Formación da materia: sopa de partículas subatómicas (electróns, quarks) bañadas en fotóns arrefría. Fórmanse protóns e neutróns.

Primeiros átomos: 300.000 anos despois fórmanse átomos de H e He.

O acendido do universo: Protóns e electróns interfiren cos fotóns. A luz viaxa polo espacio. Xorde a radiación cósmica de fondo.

A formación de estrelas e galaxias: 400 millóns de anos despois, reunindo materia e formando nebulosas, planetas e estrelas.

A enerxía escura: 9.000 millóns de anos. As galaxias aumentan de velocidade. A enerxía escura actúa contra a atracción gravitatoria.

1

2

3

4

5

6

1 2 3 4 5 6

FUTURO DO UNIVERSO:Big Rip: Se a densidade do cosmos é inferior

a un valor crítico e existe suficiente enerxía escura, o universo expandiríase até producirse un desgarramento da materia, destruíndose os átomos e quedando só radiación. Teoría máis aceptada.

Big Crunch: Se a densidade do cosmos é superior a un valor crítico, o universo expandiríase durante un tempo; deteríase, e despois contraeríase até volver a un punto.

Big Bounce: A partir do Big Crunch, podería volver a orixinarse outro Big Bang, formando un novo Universo (Teoría do Universo Oscilante) seguindo un modelo cíclico. Teoría controvertida.

6.1 A ORIXE DO SOL Hai 4.570 M.A. unha nebulosa comenzou a

contraerse, formando o Sol e os planetas. Por que se contraeu a nebulosa?

A explosión dunha supernova cercana emitiu ondas de choque que provocaron a contracción da nebulosa e aportou novos materiais (po e gas).

Pasos: 1-Estoupa unha supernova 2-Xéranse ondas de choque 3-As ondas achéganse a unha nebulosa. 4-Estas ondas comprimen á nebulosa. 5-Os choques entre as partículas quentan o centro da

nebulosa. A 10 millóns de grados o H forma He, libérase enerxía Sol.

6.2 A FORMACIÓN DOS PLANETAS 1- Hai 4.570 M.A. a nebulosa comprímese

e transfórmase nun disco. 2-No centro hai máis choques (máis

calor).Os elementos lixeiros emigran cara ó exterior máis frío.

3-En diferentes partes do disco empezan a formarse planetas atraendo materiais da súa zona de influencia gravitatoria.

4-Na zona interiorpequenos planetesimais que chocan entre sí (como no caso da Terra)

5-Co resto do material formáronse os satélites (excepto la Lúa)

1

2

3

4

5

Tipos de planetas:Planetas exteriores: Xúpiter, Saturno,

Urano, Neptuno. Son xigantes formados principalmente por gas, con núcleos de rocha.

Planetas interiores: Mercurio, Venus, Terra e Marte. Son terrestres, formados de material sólido (rocha e metal).

Coñécense máis de 300 planetas no Universo.

8.1 DESCUBRIMENTO DE EXOPLANETAS Planetas que orbitan unha estrela diferente ó

Sol. O 1º en descubrirse foi en 1995, o Pegasi b. Detéctanse indirectamente (oscilación da

estrela e o cambio no seu brillo. A maioría son planetas xigantes. En 2007 descubríronse as primeiras

superterras. Ensínannos as diferentes configuracións dos

sistemas solares, moi diferentes ó noso.

8.2 CONDICIÓNS PARA A VIDA NOS PLANETAS

Distancia do planeta á estrela. Condiciona a presenza de auga líquida.

Unha gravidade suficiente para reter a atmosfera. Un núcleo metálico fundido. (Magnetosfera) Presenza dun satélite grande (Lúa) que estabilice o

eixe de rotación, evitando grandes cambios climáticos.

O tempo de vida da estrela. Estrelas de tipo solar (medianas) ou máis pequenas que o Sol son máis estables.

Planetas xigantes cercanos que desvíen os asteroides e protexendo a outros planetas.

Situación dentro da galaxia. Lonxe do centro, para evitar as radiacións das supernovas.