TEMA 13: TRANSICIÓN E DEMOCRACIA EN ESPAÑA1. A transición democrática2. O novo Estado constitucional e

autonómico3. A alternancia no poder4. España na esfera internacional5. Desenvolvemento económico e Estado do

benestar6. A evolución da sociedade española7. Galicia en democracia SILVIA FERNÁNDEZ FREIRÍA

1. A transición democrática

1.1. O desmantelamento do franquismo

22 de novembro de 1975.

Juan Carlos I xurou o seu cargo como Rei deEspaña.

Carlos Arias Navarro: incapaz de levar acabo unha reforma democrática.

Transfomación que implicase a amnistía política e a recuperación das liberdades democráticas, os partidos da oposición impulsaron mobilizacións populares.

Dimisión de Arias Navarro.

Presidente do goberno Adolfo Suárez.

Procurou un acordo coa oposición.

Iniciou un proceso de reforma políticapactada.

Instarou un réxime democrático

Legalizáronse os partidos políticos e os sindicatos da oposición, delitos de internacionalidade política.

1.2. As primeiras eleccións democráticas

Eleccións libres:15 de xuño de 1977.

A Unión de Centro Democrático: liderado por Adolfo Suárez (maior número de deputados).

O Partido Socialista Obrero Español: encabezado por Felipe González(principal partido da oposición).

Partido Comunista de España: Santiago Carrillo.

Alianza Popular: Manuel Fraga Iribarne. Eleccións sindicais (CCOO, UXT e ELA-STV).

1.3. A política de consenso

Crise económica motivada pola alza dos prezos do petróleo e polo aumento dos custos da produción industrial española.

Impulsou unha política de consenso entre as distintas forzas políticas e sindicais.

Principais acordos:

1. Redactar unha Constitución democrática.

2. Estimular a recuperación da economía (Pactos de Moncloa).

3. Proceder unha reforma fiscal.

4. Decretar unha ampla amnistía para os presos políticos.

1.4. Os inimigos da democracia

Algúns sectores optaron pola violencia para obstaculizar a consolidación da democracia.

Extrema dereita: promoveron manifestacións de apoio ao franquismo e formaron grupos violentos para desestabilizar o sistema.

Extrema esquerda: organizacións como o FRAP,GRAPO e ETA.

2. O novo Estado constitucional e autonómico

2.1. A Constitución de 1978

Foi aprobada no Congreso e no Senado. Principais trazos:

• Estado social e democrático de Dereito.

• Recoñece a existencia de nacionalidades e rexións que se poden constituir en Comunidades Autónomas.

• A soberanía reside no pobo e recolle asdivisións de poderes.

• Garante a igualdade ante a lei:

Ampara os dereitos civís e os dereitos sociais.

Establecéronse como deberes dos cidadáns a defensa do Estado, o sostemento dos gastos públicos e o deber de traballar.

• Regula o funcionamento do Estado e as súas institucións. O poder lexislativo é exercido por unhas Cortes bicamerais, o goberno exerce o poder executivo e o poder xudicial está en mans duns tribunais independentes.

• Crea o Tribunal Constitucional e a figurado Defensor do Pobo

2.2. O Estado das autonomías

 Implicou a descentralización do sistema político español.

A forte reivindicación autonómica supuxo o inicio dun proceso preautonómico anterior á aprobación da Constitución.

Restablecemento da Generalitat catalá e exilio do seu presidente Josep Tarradellas.

Formación dun Consello Xeral Vasco.

Tras a aprobación da Constitución configuráronse 17 comunidades e dúas Cidades Autónomas.

Cada Comunidade Autónoma réxese polo seu propio Estatuto de Autonomía.

Os distintos Estatutos foron aprobados, de forma gradual.

2.2. O Estado das autonomías

 Implicou a descentralización do sistema político español.

A forte reivindicación autonómica supuxo o inicio dun proceso preautonómico anterior á aprobación da Constitución.

Restablecemento da Generalitat catalá e exilio do seu presidente Josep Tarradellas.

Formación dun Consello Xeral Vasco.

Tras a aprobación da Constitución configuráronse 17 comunidades e dúas Cidades Autónomas.

Cada Comunidade Autónoma réxese polo seu propio Estatuto de Autonomía.

Os distintos Estatutos foron aprobados, de forma gradual.

2.3. Golpe de Estado e consolidación democrática

Convocáronse eleccións lexislativas gañadas por UCD.

Programa reformista que se enfrontou a grandes dificultades políticas e económicas.

Adolfo Suárez dimitíu.

Cando ían a elexir a Leopoldo Calvo Sotelo producíuse un intento de golpe de Estado.

Antonio Tejero, ocupou o Congreso e mantivo secuestrados o goberno e os deputados durante case un día.

Jaime Milans del Bosch publicou un bando declarando o estado de guerra.

Xoán Carlos en apoio á democracia.

A unidade de todas as forzas políticas democráticas foron decisivas para facer fracasar o golpe de Estado.

Constituíuse o novo goberno de UCD presidio por Calvo Sotelo.

Aprobouse a Lei de Divorcio e a Lei Orgánica de Harmonización do Proceso Autonómico

3. A alternancia no poder

3.1. A etapa socialista (1982-1996)

Os socialistas do PSOE, dirixidos por Felipe González.

O cambio socialista concretouse nun programa de reformas.

Predominou a loita contra a inflación elevouse a cabo unha fonda restauración industrial.

Varias folgas xerais, incrementáronse os servizos públicos e as represtacións sociais e déuselles un grande impulso ás obras públicas.

Aprobouse unha nova lei da ensinanza.

O goberno amosou síntomas de desgaste por mor do empeoramento da situación económica e da contestación dos sindicatos.

A credibilidade dos socialistas viuse moi minguada por mor do estalido de escándalos políticos e o de corrupción, que afectan a membros do PSOE.

Convocáronse eleccións anticipadas

Gañadas polo Partido Popular.

3.2. Os gobernos do Partido Popular (1996-2004)

José María Aznar: dirixente do Partido Popular gobernou durante dúas lexislaturas.

Redución do déficit do Estado mediante unha política de privatización de empresas públicas, e á diminución de paro a partir da sinatura de acordos cos sindicatos.

Cumpriu os requisitos para a entrada do euro.

Leis do período socialista (relacionadas ca ensinanza, mundo laboral, chegada de inmigrantes e coa loita antiterrorista).

Achegamento a Estados Unidos.

Gran vaga de mobilizacións en contra da decisión do goberno.

Terrible atentado terrorista en Madrid (11- M).Este suceso influíu na vitoria do PSOE nas eleccións.

3.3. A volta dos socialistas (2004-2011)

José Luis Rodríguez Zapatero: retirada das tropas españolas de Iraq.

Impulsou unha serie de normas legais de carácter social.

Proceso de revisión de varios estatutos de autonomía.

Crise económica mundial: espectacular aumento de paro en España, estancamento xeral da produción industrial e da construción, e nunha crise xeneralizada de sector financieiro e da débeda pública.

Recortes nos gastos do Estado.

ETA anunciou un alto ó fogo permanente.

Zapatero foi censurado pola actuación do goberno fronte a crise económica tivo que convocar anticipadamente as eleccións.

Mariano Rajoy, do Partido Popular ,converteuse no sexto presidente do goberno de España democrática.

4. España na esfera internacional

4.1.España na Comunidade Económica Europea

Petición de ingreso na Comunidade Europea.

España ratificou os pactos internacionais sobre Dereitos Humanos das Nacións Unidas e a Carta Social.

Esixía unha reestruturación en profundidades da economía e máis da lexislación española. Reformas requiridas:

• Reconversación industrial.

• Axustes na produción agropecuaria para axeitala ao sistema comunitariao.

• Descenso da inflación e diminución do déficit público.

• Adecuación de leis e normas ao acervo comunitario e reformas fiscal coa xeneralización do pagamento de impostos directos e indirectos sobre o cosumo.

• Investimentos no sector público, especialmente en políticas sociais e infraestruturas.

4.2. A adhesión á Europa comunitaria

Tratado de Adhesión de España á Comunidade Económica Europea, 1985

España participou na consolidación da unidade europea.

Tranformación da Comunidade Económica Europea na Unión Europea.

En 2002 adoptou o euro como moeda

A entrada de España na Europa significou a súa integración nun mercado de gran tamaño.

España foi a maior beneficiaria dos Fondos de Cohesión.

Realización de fortes investimentos en infraestruturas, desenvolvemento de políticas de emprego, a promoción das zonas rurais así como das áreas industriais e a posta en marcha de proxectos ambientais, de innovación tecnolóxica e de educación.

Progresiva converxencia da economía española coa dos países máis avanzados

4.3. O ingreso na Alianza Atlántica (OTAN)

 Calvo Sotelo propuxo o ingreso na organización Alianza Atlántica.

España ingresou na OTAN en1982

A suba ao poder dos socialistas implicou a convocatoria dun referendo para aprobar a adhesión definitiva da OTAN.

O acceso ao poder do Partido Popular supuxo a incorporación de España na estrutura militar da OTAN

4.4. O papel de España no mundo

Favoreceu a proxección internacional do noso país.

Nexo principal nas relacións da Unión Europea con América Latina

Aumentou a colaboración cos países de ambas dúas ribeiras do Mediterráneo.

España foi incorporándose de xeito gradual á súa estrutura, ao mando militar e ás intervencións realizadas pola organización atlántica.

Participou en misións internacionais con envío de tropas.

Participou na Forza Operativa Rápida Europea creada pola Unión Europea.

5. Desenvolvemento económico e Estado do benestar

5.1. Modernización e crecementoeconómico

Economía atrasada e pouco competitiva dende 1973.

Medidas urxentes para paliar os efectos da crise e sentar as bases da necesaria modernización económica.

Crecemento económico, o número de ocupados incrementouse.

Crecente terciarización.

Problemas estruturais.

A produtividade industrial era baixa e persistía o retraso na innovación tecnolóxica.

5.2. O Estado do benestar

Consolidación do Estado do benestar.

Xeneralización de servizos e políticas asistenciais:

Aumento das coberturas sociais.

Universalización da atención sanitaria pública e cobertura parcialdo gasto farmacéutico.

Xeneralización do ensino obrigatorio e gratuíto.

Incremento dos servizos de axuda ás familias.

5.3. O estalido dunha crise global

A crise estendeuse e España viuse sumida nunha profunda recesión económica.

A crise afectoulle á construción e á industria.

O sector financieiro tamén se viu afectado por problemas monetarios de numerosos bancos e caixas de aforro.

Diminución dos préstamos.

Endebemento do Estado, das Comunidades Autónomas e dos Concellos.

Notable redución do investimento en infraestruturas e uns recortes xeneralizados nos orzamentos de todas as administracións.

O modelo de crecemento español dos últimos anos esgotouse.

Necesaria fonda reestruturación do sistema produtivo español.

6. A evolución da sociedade española

 6.1. Os cambios demográficos.

En España houbo un notable descenso da taxa de natalidade e un retraso na idade de matrimonio e na de reprodución.

Incremento de esperanzana vida.

Notable envellecemento da poboación.

A poboación española aumentou nos últimos anos grazas á chegada dun elevado número de inmigrantes.

6.2. A inmigración

España deixou de ser un país de emigrantes e converteuse nun país receptor de inmigrantes.

Aceptación de traballos precarios e en condicións de sobreexplotación.

Intento de frear este proceso a través de leis de estranxeiría que regulen a entrada de inmigrantes.

Retorno dalgunhas persoas aos seus países de orixe.

Xurdiron comportamentos xenófobos.

Preocupación de moitas organizacións cívicas por defenderos dereitos dos inmigrantes e favorecer a súa integración.

6.3. As novas pautas de conduta

Incremento da renda nacional bruta.

Mellora das condicións materiais: aumento do consumismo.

A estrutura familiar tradicional evolucionou.

Regulouse o divorcio e promulgouse unha lei sobre o aborto.

Notable secularización da sociedade coa perda de influencia da Igrexa.

Afianzouse o predominio das clases medias urbanas(empregados de servizos, obreiros de colo branco…) que hoxe en día constitúen o eixe principal da sociedade española.

7. Galicia en democracia

7.1. A transición en Galicia

Diversidade de oposicións políticas.

A esquerda levara o peso da oposición franquista.

A dereita e o centro-dereita seguiron a política do resto do Estado e agrupáronse ao redor da UCD e AP.

As oposicións nacionalistas de esquerda estaban lideradas pola Unión do Pobo Galego.

Protagonismo á actividade da sociedade civil.

Participación do pobo galego nas convocatorias eloctorais.

7.2. Galicia, Comunidade Autónoma

Creación da Asamblea do Parlamento de Galicia.

Instarouse o réxime preautonómico que permitiu a formación da primeira Xunta de Galicia presidida por Antonio Rosón.

Redactouse o Estatuto de Galicia.

Unha vez aprobado foi sometido a referendo e a participación foi moi baixa.

Primeiras eleccións ao Parlamento de Galicia, cunha maior participación.

Vitoria de Alianza Popular seguida por UCD e PSOE.

Xerardo Fernández convirtíuse no presidente da Xunta de Galicia.

Tres efectos da autonomía galega:

Creación dunha identidade política galega.

Formación dun subsistema de partidos.

A hexemonía da dereita que gobernou en Galicia durante case toda a democracia.

7.3. A evolución demográica

A poboación galega estabilizouse dende a transición ata a actualidade.

Características importantes da poboación galega:

Avellentamento progresivo dos seus habitantes debido a baixa natalidade.

A taxa de urbanización é máis baixa que a media europea.

A concentración nas cidades de Vigo, Ferrol e Santiago amosa o escaso peso que teñen as cidades intermedias.

Máis de 350 000 galegos forman partedo Censo Electoral de ResidentesAusentes.

Os contrastes son a nota característica da evolución demográfica de Galicia e da distribución da poboación galega.

7.4. Os cambios económico

A metade da poboación activa galega traballaba no sector primario.

Reestruturación moi dura debido ás esixencias de modernización e concentración empresarial derivadas do ingreso de España na Unión Europea.

Sectores prexudiciados: gandería e pesca.

A industria sufriu un proceso de reconversión, especialmente no sector naval. As alternativas foron as industrias derivadas do sector primario.

O avance do sector terciario advírtese en diversos servizos públicos como a sanidade ou educación.

Os avances dos últimos anos e seguen a existir certos desequilibrios na sociedade galega en aspectos relacionados coa renda, saúde ou a vivenda.

Elevouse a taxa de paro a comezos de2012