Tema I : DA ANTIGIDADE IDADE MEDIA1. O papel da mitoloxa e da relixin nas orixes da literatura LITERATURAS ORIENTAIS

As primeiras civilizacins desenvolvronse hai 5.000 anos. Cocense como civilizacins fluviais porque naceron beira de grandes ros: Mesopotamia (Tigris e ufrates); Exipto (Nilo); India (Indo e Ganxes) e China (Amarelo).Nas primeiras civilizacins eleborronse un conxunto de relatos que trataban de explicar de maneira exemplar os grandes temas que teran acollida na literatura (a orixe das cousas, a creacin da vida e o seu sentido, o aln, o ben e o mal). Proporcionaban unha primeira interpretacin dio mundo e da vida humana, do seu comezo e causas. Expresan a ideoloxa dunha sociedade e manteen os seus valores e ideais, as regras e as prcticas tradicionais sen as que todo se fragmentara.As imaxes e os smbolos que aparecen na literatura son considerados imaxes do inconsciente colectivo ou mitos. Jung afirma que as analoxas entre os mitos antigos e os relatos que aparecen na literatura moderna non son triviais ou accidentais. Existen porque a mente inconsciente do home moderno conserva a capacidade de crear smbolos que noutro tempo encontrou expresin nas crenzas, ritos e mitos do home primitivo.A literatura da antigidade mostra o mesmo modelo. Estas narracins sern diferentes en relacin cos pobos que as crean, mais hai paralelismo entre elas. En xeral hai referencias a un pasado metahistrico, imaxinario, pertencente ao mbito do marabilloso. o que acontece cos mitos da creacin (as figuras do creador: Iav, Path, Anu, Brahma, Odn), cosmogonas e teogonas transmitidos ao longo de xeracins de xeito oral que polo seu simbolismo e prestixio potico ( e pola utilizacin do propio poder) constituron a gran materia prima das artes e obras literarias. Pensemos co motivo recorrente do diluvio universal (recreacin do mundo coa formacin dunha nova humanidade), ou nas similitudes do mundo de ultratumba, infernos e parasos, o poder do destino, das guerras divinas polo reparto do poder, etc.

A literatura mesopotmica

A Xnese sita a Mesopotamia como berce da humanidade. Os primeiros poboadores eran sumerios. Sumer caracterizouse por ser unha civilizacin moi avanzada (economa, organizacin social) e nela xurdiron as primeiras cidades-estado (Uruk, Ur) e a cultura urbana. Aqu nace, ademais do mito, a escritura cuneiforme, o primeiro cdigo e a producin literaria despois do terceiro milenio antes da nosa era.Sen dbida, a obra mis importante da cultura sumeria, polo valor literario e a sa repercusin, o Poema de Gilgamesh (provn dunha longa tradicin oral que recolla as fazaas deste rei de Uruk -2650 a. de C.- e tras un proceso de elaboracin de case 2.000 anos foise fixando co reinado de Asurbanipal sculo VII a. de C.-).As relacins comerciais propiciaron a circulacin da materia literaria, o intecambio de historias e relatos. Isto explica que todo este material fose coecido polos autores do Antigo Testamento ou polo gregos da poca micnica e deixase a sa pegada na Biblia e en Homero.Os personaxes de Gilgamesh presentan un repertorio bastante completo (tres niveis: divino, heroico e humano) nunha sociedade nimiamente piramidal, cunha autoridade civil e relixiosa que detentan un poder absoluto.Asuntos e motivos recorrentes noutras composicins:-O diluvio-O motivo da viaxe como alegora da vida (Ulises). Aparecen analoxas con Hrcules no tocante s diferfentes peripecias e probas que ten que superar na viaxe.-A loita contra o mal-A vida eterna arerebatada por unha serpe-O tpico do carpe diem

Un dos acontecementos decisivos que tivo lugar na poca mtica e que determina a condicin actual do home o drama do paraso. O paraso o espazo primixenio onde o home era parte da totalidade e formaba parte con esa unidade e con Deus. Simboliza un estado de inocencia, de ausencia de mal. A expulsin marca a ruptura con esa unidade e o drama do desterro. Unha das metforas das tradicins relixiosas que atopan eco na literatura considerar a vida humana como un exilio, como un ambiente extrao no que un se sente como un estranxeiro e desde o cal quere volver ao seu fogar verdadeiro. O exilio est ligado co tema da busca, da transformacin, e co mito do heroe viaxeiro. Para a literatura hebraica o drama do paraso constite a sa historia fundamental.O riqusimo tesouro de crenzas e lendas relixiosas, a mitoloxa, serviu de fonte principal de inspiracin para os gregos, e sculos mis tarde serviron de inspiracin, pola sa beleza e profundo simbolismo, a toda a cultura occidental.

A literatura chinesa

a literatura mis antiga de todas. Durante moito tempo foi descoecida en Europa. China permaneceu illada durante miles de anos, ata que as viaxes de Marco Polo, o famoso comerciante italiano, descubrrona aos occidentais europeos. Ata hoxe hai dificultades para traducila, por ser a lingua chinesa tan distinta das linguas que nos son familiares.Desgraciadamente gran parte desta literatura milenaria perdeuse. Como os chineses escriban sobre tboas de bamb que non resistan o paso dos sculos, foi necesario copiar os escritos unha e outra vez. Ademais, no ano 213 a. de C., o fundador da dinasta Tsin mandou queimar todos os libros existentes, excepto algns tratados de carcter tcnico e histrico. Dous sculos mis tarde, e baixo outra dinasta, intentouse copiar e conservar os libros que quedaran. Os grandes pensadores e filsofos da antiga Chinesa son Confucio e Lao-Tse, dos sculos VI e V a. de C. O confucionismo e a doutrina de Lao-Tse son imprescindibles para coecer o pensamento tradicional chins pois a cultura e a civilizacin chinesas estn fuertemente impregnadas de relixiosidade. O confucionismo sobre todo unha doutrina prctica. Non expresa grandes ideas divinas ou relixiosas, senn que tende a regular os actos humanos, a guiar a conduta dos homes. mis un tratado de moral. Lao-Tse autor do Tao-te-king que rene varios poemas de carcter elevado e mstico. base da filosofa taosta Para o taosmo existen tres grandes forzas chamadas Ying,Yang e Tao. As forzas Ying e Yang opense, son a unha o contrario da outra. O Ying e o Yang sonnos das forzas inimigas, senn que ao enfrontarse se complementan. Por exemplo, a dureza e a fraxilidade estn en todas as cousas. O Tao, a terceira forza, o Principio Superior, porque a forza conciliadora do Ying e do Yang a que rene a todos os contrarios posibles: da-noite, vida-morte,etc.. O taosta aspira ao Tao, dicir, non-loita, ao non-enfrontamento, harmona e conciliacin A literatura india

Libros Veda Os himnos relixiosos que os sacerdotes da antiga India empregaban para invitar aos deuses aos sacrificios, as frmulas mxicas para afastar enfermidades, as crenzas do pobo... consrvanse en catro libros chamados Veda. ( Veda significa ciencia.) Os libros Veda estn escritos en lingua snscrita e son 1n libros fundamentalmente relixiosos, pero tamn hai descricins de paisaxes e relatos de heroes, cheos de fantasa e imaxinacin. Poemas picos Na India, cando os reis an guerra, adoitaban levar con eles un poeta-recitador, chamado suta, que durante as batallas conduca o carro do mesmo rei. Os sutas cantaban as fazaas dos reis e dos guerreiros heroicos. As peripecias dos heroes, as sas loitas con monstros e as sas forzas sobrehumanas son o tema de dous extensos poemas picos indios: o Mahabharata e o Ramayana. Estes poemas gustaban moito ao pobo e facanse lecturas pblicas, ata nas festas relixiosas, porque hai partes moi amplas que falan de teoloxa, de coecementos filosficos e de moral. E o gusto polas lecturas en comn destes poemas consrvase anda hoxe na India. O Ramayana un poema pico (50.000 versos), escrito por Valmiki. Narra as loitas do prncipe Rama `para rescatar sa fiel esposa Sita do poder do demos. O Mahabharata ten unha extensin descomunal, mis de douscentos mil versos. o resultado do traballo potico de moitas xeracins. mis unha enciclopedia da sabedora sagrada e profana que a narracin dunhas loitas.

1