1. TEMA 4FORMACIN EEXPANSIN DOSREINOS PENINSULARES

2. 1 A ORIXE DOS REINOS CANTBRICOSO dominio musulmn sobre a Pennsula Ibrica non foi total. No Norte, galaicos,astures, cntabros e vascns mantiveron a sa independencia fronte a Al-Andalus. 3. O REINO DE ASTURIAS Algnsnobres visigodosfuxidos despois da derrota deGuadalete refuxironse na zonamontaosa da CordilleiraCantbrica. Un deles, Pelayo , obtivo no ano722 unha primeira vitoria contraos musulmns xunto cova deCovadonga . Este feito foiconsiderado como o inicio daReconquista . Os sucesores de Pelaio, sobretodo Alfonso I e Alfonso II(sculos VIII-IX), crearon un reinoao redor de Oviedo, o reino deAsturias, que manifestou a saindependencia do Emirato. Estatua do Rei Don Pelayo coa cruz da victoria,Chegou a dominar boa parte de smbolo de Asturias.Galicia. 4. O REINO DE LEN Na segunda metade do sculo IX, os reis de Asturias ocuparon osterritorios que se estendan ata o ro Douro, aumentando a superficie doreino. Alfonso III puxo en marcha un proceso de poboamento das novas terrascun bo nmero de campesios. Para controlar mellor o territorio e protexer aos campesios, trasladouse acapital a Len (854), co cal pasou a denominarse reino de Len. 5. O CONDADO DE CASTELA Na fronteira oriental do reino de Len, para protexerse dos ataquesmusulmns, construiron unha lia defensiva de castelos, por iso, estazona empezou a denominarse Castela. No sculo X, Castela pasou a ser gobernada por condes que dependando rei de Len, como Fernn Gonzlez (931-970). Con Fernando I, Castela convtese nun reino independente (1035). 6. 2 OS PRIMEIROS CONDADOSEREINOS PIRENAICOSNos Pireneos xurdiron outros ncleos cristins independentes: o reino dePamplona, os condados de Aragn, Sobrarbe e Ribagorza e os condadoscatalns. Tolos eles deberon a sa creacin intervencin do exrcito franco. 7. A CREACIN DA MARCA HISPNICA No sculo VIII, Carlomango, rei dos francos, realiza varias expedicins enterritorio hispnico contra os musulmns de Al-Andalus, pero fracasou nointento de chegar ata o ro Ebro. Os francos crearon unha franxa fortificada ao longo dos Pireneos, a MarcaHispnica, e dividrona en condados. Tras a morte de Carlomagno, os condes que gobernaban os territorios daMarca converteron o seu cargo en hereditario e desvinculronse do reinofranco. 8. O REINO DE PAMPLONA A principios do sculo IX o conde de Pamplona nigo Aristaindependizouse dos francos, dando orixe ao reino de Pamplona, logochamado Navarra. No sculo X, os reis de Pamplona espallan o reino polas actuais provinciasde lava e A Rioxa e incorporan o condado de Aragn. No sculo XI este reino acada a mxima expansin, xa que Sancho III uniu Pamplona os condados de Castela, Sobrarbe e Ribagorza, pero samorte dividiuse entre os seus fillos. 9. O REINO DE ARAGN No sculo IX os condados deAragn, Sobrarbe e Ribagorzaindependizronse dos reis francos. Ramiro I, un dos fillos de Sancho III, uniunos e convertiuse no primeiro reide Aragn. Durante os sculos XI e parte do XII, o reino de Aragn unhas veces foiindependente e outras estivo unido ao reino de Pamplona. 10. OS CONDADOS CATALNS Tras a descomposicin do poder carolinxio no sculo IX, o territoriooriental da Marca Hispnica organizouse en pequenos condados. A finais do sculo IX, Vifredo el velloso, conde de Barcelona incorporououtros condados catalns aos seus dominios. Borrell II, neto de Vifredo, negouse a renovar o xuramento de vasalaxe aorei franco, independizndose no 987. Ao longo do sculo XI e comezos do XII, o condado de Barcelonaespallouse cara ao norte dos Pireneos. 11. 3 A EXPANSIN TERRITORIAL DOSSCULOS XI E XIIDespois da ocupacin do val do Douro, o reino casteln-leons conquistou oval do Texo. Ao mesmo tempo, aragoneses e catalns espallronse ata o valdo Ebro. 12. O SISTEMA DE PARIAS Despois da descomposicin do Califato de Crdoba en taifas (1031),desapareceu a inferioridade militar dos reinos cristins fronte ao Estadomusulmn. Os reinos cristins peninsulares iniciaron, ao longo do sculo XI, unhaforte presin militar sobre as taifas. Os reis musulmns intentaron deter os ataques comprometndose aentregarlles anualmente aos reis cristins unha cantidade de ouro eobxectos preciosos: as parias tributo para mercar a paz. Cos ingresos das parias, os reinos cristins reforzaron o seu podermilitar. 13. A CONQUISTA DO VAL DO TEXO Fernando I (1037-1065),primeiro rei de Castela,uniu o reino de Len sa Coroa, repoboou osterritorios ata o sur doDouro. O reino de Castela eLen converteuse nunreino forte pasando adominar a ofensiva contraAl-Andalus. Alfonso VI (1065-1109),fillodoFernadoI,continuou a expansin e arepoboacin e ocupouToledo. A fronteira doreino casteln-leonssituouse mis al doTexo. 14. A CONQUISTA DO VAL DO EBRO O rei de Aragn, Alfonso I o Batallador (1104-1134), conquistou todas aspoboacins importantes do reino musulmn de Zaragoza. Alfonso IIespallou ainda mis as fronteiras do reino de Aragn. Pola sa banda, o conde de Barcelona Ramn Berenguer IV completou aformacin do territorio cataln coas conquistas de Tortosa (1148) e deLleida (1149) Alfonso I 15. A CHEGADA DE ALMORBIDES E ALMOHADES O avance dos reis cristins atemorizou aos reis das taifas, que viron que ninco pagamento das parias podan detelos. Para defenderse, chamaron no seu auxilio aos guerreros dun imperioislmico do Norte de frica: os almorbides. Entre o 1086 e o 1109unificaron as taifas e derrotaron aos cristins. Ante os ataques almorbides, os reis cristins tiveron que abandonarValencia, que fora ocupada polo Cid Campeador en 1092. No ano 1140, o dominio dos almorbides debilitouse e no ano 1146chegaron os almohades , que dominaran Al-Andalus e frearon o avance daReconquista. 16. 4 A REPOBOACINDOSTERRITORIOS CONQUISTADOS 17. A OCUPACIN DO TERRITORIO Denomnase repoboacin a ocupacin das terras que se mantiverandeshabitadas ou que os reis cristins lles conquistaran aos musulmns. As terras conquistadas pasaban a ser propiedade do rei que as podaentregar a: Aos nobres como pagamento polos seus servizos militares. Monxes para que fundasen mosteiros. Repartir entre campesios libres. Os novos repoboadores tian privilexios reais: liberdade persoal, exencinde impostos, permiso de comercio...que quedaban recollidos nunha cartade poboamento.Carta Puebla de Benavente 18. AS REPOBOACINS LIBRES A mediados do sculo IX realizouse a primeira repoboacin do Val doDouro e do Sur dos condados pirenaicos, formndose comunidades decampesios libres que ocupaban pequenas parcelas de terra oupresuras, que vivan en casaros illados que formaban vilas, egobernbanse formando concellos (concejos) A partir do sculo XI, a necesidade de defender os territorios dos ataquesmusulmns fortaleceu aos nobres e aos monxes, que posuan castelos emosteiros amurallados. Os monarcas dronlles o dereito a exercer comoseores e moitos campesios libres puxronse baixo a proteccin deles,convertndose en servos. En Aragn e Catalua os servos quedaron adscritos terra, foron oscampesios de remensa e sometidos a malos usos por parte dos seusseores. 19. AS REPOBOACINS DOS CONCELLOS A partir do sculo XII, coaconquista dos vales do Texo edo Ebro, a repoboacin foidirixidapor nobreseeclesisticos. Remataron as repoboacinslibres. Os reis organizaron arepoboacin das cidadesfronteirizas, repoboacin deconcellos (repoblacinconcejil) outorgndollesprivilexios e dereitos (fueros)aos habitantesquesetrasladasen a ellas (eranzonas perigosas). 20. UNHA ECONOMA AGRCOLA E GANDEIRA A riqueza dos reinos cristins entre os sculos IX-XIIfundamentouse na gandara, agricultura e na explotacinforestal. A actividade agrcola era de subsistencia, practicbasea rotacin bienal e os principais cultivos eran os cereais,o viedo e a oliveira. A gandara adquiriu unha gran importancia a partires dacolonizacin do Texo. Cribanse, sobre todo, cabras eovellas. Os intercambios eran escasos. Os campesiosfabricaban os tiles que presicaban, so nalgns ncleosurbanos existan artesns como ferreiros, tecedores,coiteleiros... En vilas e cidades organizbanse periodicamentemercados, nos cales a maiora dos intercambios serealizaban mediante o troco. A partires do sculo XI o pagamento das parias pola taifasmusulmns permiten introducir moeda nos circuitoscomerciais dos reinos cristins. 21. 5 A PENNSULA IBRICA:ENCONTRO DE CULTURAS 22. A INTERRELACIN CULTURAL Na Pennsula Ibrica, na Idade Media, conviviron culturas, relixins epobos diversos: cristins , musulmns e xudeus . O resultado foi queunhas culturas influiron sobre as outras. Moitas das obras culturais dos autores gregos e latinos chegaron aEuropa a travs de Al-Andalus, xa que foran traducidas ao rabe. Na Espaa cristi creronse escolas de tradutores . A mis destacada foia Escola de Tradutores de Toledo. 23. AS COMUNIDADES XUDAS Nas cidades de Al-Andalus vivan importantes minoras de xudeus . As comunidades xudas habitaban en barrios separados, chamadosalfamas ou xudaras , nos que se atopaba a sinagoga , o seu centro deoracin e culto. Os xudeus pagbanlle uns impostos especiais tesourara real e gozabande autonoma administrativa e xudicial. 24. MOZRABES E MUDXARES Mozrabes: Trtase de cristins, que vivindo en Al-Andalus, non seconvertiron ao Islam, permaneceron fieis ao cristianismo. Podan practicar a relixin cristi e ter as sas propias leis a cambio duntributo e de acatar a autoridade dos gobernantes andaluss. Coa reconquista, moitos emigraron cara o norte, para repoboar as terrasconquistadas, desenvolvendo unha arte propia: a arte mozrabe. Mudxares: Son os musulmns que permaneceron nos territoriosconquistados polos reis cristins. Durante a Idade Moderna, os mudxaresforon obrigados a se converter ao cristianismo, e pasaron a denominarsemouriscos. Os monarcas cristins permitronlles manter a sa relixin, pertenzas eoficios, pero foron sometidos a un rxime de tributos especial e a vivir enbarrios illados, as mouraras. Desenvolveron un estilo artsticos peculiar: a arte mudexar. 25. 6O ROMNICO DA PENNSULA IBRICA 26. ARQUITECTURA A arquitectura romnica chegou Pennsula a travs dos camios deperegrinacin a Santiago de Compostela. Distinguimos dous estilos: O modelo romnico francs, que afectou sobre todo aos reinos de Len,Castela e Navarra. O modelo romnico de influencia lombarda, chegado a travs do nortede Italia a Aragn e a Catalua. 27. REINOS DE LEN E CASTELA Claustro do Mosteiro de Silos Catedral de Santiago San Isidoro de Len Ciborio Catedral de ZamoraSan Martn de Frmista 28. CATALUA Mosteiro de RipollSan Clemente de TahullSanta Mara de Tahull 29. ARAGN E NAVARRACatedral de Jaca San Juan de la PeaSanta Mara de Eunate 30. ESCULTURA A escultura romnica utilizbase especialmente nas fachadas e mais noschapiteis das igrexas. San Pedro de Huesca Mosteiro de Ripoll Portico da GloriaFachada de Plateras 31. PINTURA A pintura foi moi importante en das zonas: En Catalua destacan os frescos de influencia bizantina querepresentan Virxe e a Cristo. En Castela e Len, por mor da influencia mozrabe e mudxar,introducronse temas mis profanos, con escenas da vida coti. Tamn tiveron importancia as ilustracins dos libros sagrados feitas nosmosteiros (beatos, biblias): Beato de LibanaSanta Mara de TahullSan Isidoro de Len Beato de Libana