TEMA 3

REVOLUCIÓN LIBERAL E CONSTRUCIÓN NACIONAL

Borja Campos Seijo I.E.S García Barbón (Verín)

1. O LIBERALISMO POLÍTICO Liberalismo político = ideoloxía oposta ao modelo pol, ec

e soc do Antigo Réxime, inspira ás revolucións liberais do S.XVIII e XIX e conducirá a democracia (S.XX).

Precedente: Revolución Inglesa (S.XVII). Orixe: na Ilustración (S. XVIII) e os seus pensadores:

Locke, Montesquieu, Rousseau…

Principios do liberalismo político:a) Liberdades e dereitos individuais: iranse desenvolvendo e ampliando, varios tipos:

Xurídicos e procesais (Ex: “habeas corpus”). Políticos (asociación, expresión, reunión,

prensa…). Económicos (propiedade, comercio). Relixiosos (Ex: liberdade de culto).

b) Igualdade xurídica = “todos os homes son iguais ante a lei” fin privilexios de determinados grupos. Sen embargo, 2 carencias:

Non implica igualdade económica nin social. Esquece a muller, que carece de dereitos

políticos (ata ben entrado o século XX).

Declaración dos dereitos do home e cidadán (1789):

unha das primeiras declaracións de dereitos

c) Soberanía nacional: - Soberanía = fonte lexítima do poder. - Reside na nación (= conxunto de cidadáns), que a delega nos seus representantes.

d) División de poderes: Lexislativo: aproba as leis (Parlamento). Executivo: aplica as leis (Goberno). Xudicial: xulga o cumplimento das leis (Tribunais).

División de poderes no sistema político español

actual (Constitución 1978)

Estes principios ideolóxicos lévanse a práctica cando os revolucionarios acaban co absolutismo e instauran un réxime liberal, caracterizado polas seguintes institucións:

1. Constitución = norma suprema do Estado que inclúe:

Declaración de dereitos e liberdades.

Organización de poderes do Estado

- Exemplos: EEUU (1787), Francia (1791), España (1812)…

2. Parlamento:- elexido polos cidadáns.- asume o poder lexislativo, que pode compartir

co goberno/coroa.- 2 tipos:

Unicameral: unha sóa cámara. Bicameral: 2 cámaras = Cámara Baixa

(representativa dos cidadáns) e Cámara Alta (elexida polo rei para representar a nobreza e alta burguesía).

3. Partidos políticos: - organizacións que agrupan a cidadáns por ideoloxía: conservadores, liberais, demócratas, republicanos, socialistas, comunistas…

4. Sufraxio:- Dereito ao voto.- Principal forma de participación política dos cidadáns.- 2 tipos:

Sufraxio censsó vota quen ten unha determinada riquezaatario:. Introducido pola burguesía a inicios do S.XIX para manter as masas populares fóra da participación política, por medo ás súas reivindicacións.

Sufraxio universal: votan todos os individuos maiores de determinada idade. É directo e secreto.- As mulleres son marxinadas ata o S.XX sufraxismo feminino.

Cartel reclamando o sufraxio feminino

(EEUU)

Cartel reclamando o sufraxio feminino

(EEUU)

Evolución en España do sufraxio censatario (S.XIX).

Evolución en España do sufraxio censatario (S.XIX).

Revolucións liberais burguesas = movementos de ruptura co sistema político, económico e social do Antigo Réxime.

Revolucións liberais comezan coa Independencia dos EEUU en 1776.

Posesións inglesas desde o S.XVII, as Trece Colonias de Norteamérica enfrontáronse desde med do S.XVIII coa metrópole por motivos fiscais e comerciais.

Revolucións liberais burguesas = movementos de ruptura co sistema político, económico e social do Antigo Réxime.

Revolucións liberais comezan coa Independencia dos EEUU en 1776.

Posesións inglesas desde o S.XVII, as Trece Colonias de Norteamérica enfrontáronse desde med do S.XVIII coa metrópole por motivos fiscais e comerciais.

2. INDEPENDENCIA DOS EEUU

Enfrontamento armado cos ingleses independencia de cada colonia Estados con gobernos propios e declaracións de dereitos (Ex: Declaración de Dereitos de Virxinia, 1776).

Os 13 novos estados decidiron conxuntamente declarar a súa Independencia e unirse nunha confederación (4 de xullo) Estados Unidos de América

A guerra terminou en 1783 con triunfo das colonias recoñecemento da Independencia dos EEUU por Gran Bretaña.

TEXTO

"1. Todos os homes son por natureza igualmente libres e independentes, e posúen certos dereitos inherentes á súa persoa. 2. Todo o poder reside no pobo e, por consiguientes, deriva del; os maxistrados son os seus delegados e sirvientes, e en calquera ocasión son responsables ante aquel. 5. Os poderes lexislativo e executivo do Estado deben separarse e distinguirse do xudicial. 6. As eleccións de membros que actúan como representantes do pobo na Asemblea deben ser libres; todos os homes que teñan evidencia suficiente do común interese teñen dereito ao sufraxio, e non se lles poden impoñer impostos ou expropiar a súa propiedade sen o seu consentimento ou o dos seus representantes así elixidos."

Declaración de Dereitos de Virxinia. 1776.

TEXTO:

“Consideramos evidentes por sí mismas las siguientes verdades: todos los hombres han sido creados iguales; el creador les ha concedido ciertos derechos inalienables; entre esos derechos se cuentan: la vida, la libertad y la búsqueda de la felicidad. Los gobiernos son establecidos entre los hombres para garantizar esos derechos y su justo poder emana del consentimiento de los gobernados. Cada vez que una forma de gobierno se convierte en destructora de ese fin, el pueblo tiene derecho a cambiarla o suprimirla, y a elegir un nuevo gobierno que se funde en dichos principios, y organizar sus poderes en la forma que a su juicio sea la más adecuada para alcanzar la seguridad y la felicidad. (...).Nosotros, los representantes de los Estados Unidos de América, reunidos en Congreso general (...) en el nombre y por autoridad del pueblo, solemnemente publicamos y declaramos que estas colonias son y de derecho deben ser Estados Libres e Independientes; que se consideran libres de toda unión con la Corona británica.”

Declaración de Independencia de los Estados Unidos de América. Thomas Jefferson, 1776.

TEXTO:

“Consideramos evidentes por sí mismas las siguientes verdades: todos los hombres han sido creados iguales; el creador les ha concedido ciertos derechos inalienables; entre esos derechos se cuentan: la vida, la libertad y la búsqueda de la felicidad. Los gobiernos son establecidos entre los hombres para garantizar esos derechos y su justo poder emana del consentimiento de los gobernados. Cada vez que una forma de gobierno se convierte en destructora de ese fin, el pueblo tiene derecho a cambiarla o suprimirla, y a elegir un nuevo gobierno que se funde en dichos principios, y organizar sus poderes en la forma que a su juicio sea la más adecuada para alcanzar la seguridad y la felicidad. (...).Nosotros, los representantes de los Estados Unidos de América, reunidos en Congreso general (...) en el nombre y por autoridad del pueblo, solemnemente publicamos y declaramos que estas colonias son y de derecho deben ser Estados Libres e Independientes; que se consideran libres de toda unión con la Corona británica.”

Declaración de Independencia de los Estados Unidos de América. Thomas Jefferson, 1776.

Para o funcionamento do novo estado promulgación dunha Constitución (1787) e dunha Declaración de Dereitos (1789).

Constitución de EEUU principios: ☆ EEUU = república federal (unión de varios Estados

baixo un presidente). ✰ Os Estados conservan parte da súa soberanía,

pero ceden competencias ao goberno federal ou central (Asuntos Exteriores, Facenda, Xustiza…).

✬ O Goberno federal é dirixido por un Presidente. ✯ O poder lexislativo reside no Congreso

(parlamento bicameral), formado por:a) Cámara dos Representantes.b) Senado (cámara territorial).

3. REVOLUCIÓN FRANCESA (1789-1815)

Rev Francesa = decisiva importancia para mundo contemporáneo fin absolutismo e novo sistema político (liberalismo) e social (sociedade de clases) cambio de súbditos a cidadáns.

¿Por qué? Podemos resumilo en coincidencia 2 factores:

Situación revolucionaria de fondo.

Creba financeira da monarquía.

a) Situación revolucionaria de fondo:

- Por que? varias causas:

Pervivencia de trazos do AR, incompatible coa modernización que necesita Francia (absolutismo, sociedade feudal, 3º estado e campesiñado oprimido).

Burguesía enriquecida que entra en contacto coas ideas liberais e ilustradas reclama acceso ao poder.

- Situación agravada por malas colleitas (1788) crise agraria de subsistencia descontento entre campesiños que non podían pagar rendas (revolución labrega).

- Crise agraria falta de alimentos desabastecemento das cidades prezos alimentos (pan), paro e miseria descontento da poboación urbana (revolución popular)

b) Creba financeira da monarquía:

- Crea ocasión que pon en marcha a revolución.

- Gasto Estado supera ingresos bancarrota única solución: reducir privilexios fiscais nobreza/clero negativa (rev privilexiados) convocatoria polo rei dos Estados Xerais (= Asamblea tradicional do reino, dividida en estamentos) para achar solución.

- Convocatoria dos Estados Xerais debate sobre a súa composición (por estamentos ou individuos).

- Cada estamento comezou a elaborar cadernos de queixas = documentos que recollían as súas peticións para que os deputados elexidos os presentaran nos Estados Xerais (sobre todo o Terceiro Estado = 95% poboación).

TEXTO: “Aquí el pobre no tiene derecho a encender el fuego en su choza para ponerse al abrigo del frío, si no lo compra bien caro al señor, por una contribución descontada de sus medios de subsistencia y los de su familia. Este derecho inhumano existe en Broues bajo el nombre de derecho de fuego. Allí el agricultor no tiene ni siquiera el derecho de alimentar su ganado con la hierba que crece en su campo; si la toca, se le denuncia y castiga con una multa que lo arruina, y el ejercicio más legítimo de los derechos de su propiedad está subordinado a la voluntad arbitraria del señor, que tiene la pretensión al derecho universal sobre todos los pastos del territorio. Se deben abolir todos los derechos de los señores (…).”Extracto de “Los Cuadernos de Quejas”. Marsella,1789

TEXTO:1ª. ¿Qué es el Tercer Estado?. Todo2ª. ¿Qué ha sido hasta el presente en el orden político?. Nada3ª. ¿Qué pide?. Ser algo¿Quién se atrevería a decir que el estado llano no contiene en sí todo lo necesario para formar una nación completa?.  Es un hombre fuerte y robusto que tiene aún un brazo encadenado. Si se hiciera desaparecer el orden privilegiado, la nación no sería algo menos sino algo más. Y ¿qué es el estado llano?. Todo, pero un todo trabado y oprimido. Nada puede funcionar sin él, todo marcharía infinitamente mejor sin los otros. No basta haber mostrado que los privilegiados, lejos de ser útiles a la nación, no puede sino debilitarla y dañarla.

Sieyes. ¿Qué es el Tercer Estado?

- Reunión Estados Xerais en maio de 1789 discusións sobre o sistema de votación.

- Os deputados do 3º Estado (dobre que os outros dous xuntos) reclamaron non votar por estamento senón por individuos negativa nobreza e clero abandono da reunión e fundación dunha nova = Asamblea Nacional (xuño de 1789).

- Asamblea Nacional promesa de realización de 1 constitución (xuramento xogo de pelota).

“Xuramento do xogo de pelota”“Xuramento do xogo de pelota”

- Medo á represión dos privilexiados Asamblea Nacional apela ao pobo de París revolución popular toma da Bastilla (cárcere real, 14 xullo).

- A imitación de París extensión da revolta a outras cidades francesas e ao campo accións antiseñoriais (Gran Medo = verán 1789) destrución e queima de castelos.

- O poder do rei desapareceu e a Asamblea Nacional comezou a gobernar e a transformar Francia triunfo da revolución.

Toma da Bastilla (14-7-1789).

Podemos diferenciar tres grandes etapas na Revolución Francesa:A) Monarquía constitucional (1789-1792).

B) Primeira República Francesa (1792-1799).

C) Dictadura militar e Imperio de Napoleón Bonaparte (1799 – 1815).

A) MONARQUÍA CONSTITUCIONAL (1789-1792)

-Triunfo das revoltas Asamblea Nacional comeza a institucionalizar a revolución lexislación revolucionaria:

Abolición feudalismo (principios agosto).

Declaración de Dereitos do Home e do Cidadán (finais de agosto) conversión dos franceses de súbditos a cidadáns = libres e iguais ante a lei. Recolle:

a) soberanía nacional.

b) principais dereitos (liberdade, igualdade, propiedade).

TEXTO

"Os representantes do pobo francés, constituídos en Asemblea Nacional, considerando que a ignorancia, o esquecemento ou o desprezo dos dereitos do home son as únicas causas das desgrazas públicas e da corrupción dos gobernos, resolveron expoñer, nunha declaración solemne, os dereitos naturais, inalienables e sagradas do home (...). Artigo 1. Os homes nacen e permanecen libres e iguais en dereitos, as distincións sociais non poden fundarse máis que sobre a utilidade común. Artigo 2. O obxecto de toda asociación política é a conservación dos dereitos naturais e imprescriptibles do home. Estes dereitos son a liberdade, a propiedade, a seguridade e a resistencia á opresión. Artigo 3. O principio de toda soberanía reside esencialmente na Nación. Ningún corpo nin individuo pode exercer autoridade que non emane expresamente dela."

A Declaración de Dereitos do Home e do Cidadán. Agosto de 1789.

Constitución civil do clero (1790) separación Igrexa-Estado.

Constitución de 1791 (burguesa e moderada): seguintes puntos:

a) Sistema político: monarquía constitucional.

b) División poderes:

Executivo : Rei e seus ministros.

Lexislativo: Asemblea Nacional (= Parlamento unicameral).

Xudicial: tribunais (elexidos polo poder lexislativo).

c) Sufraxio censatario para as eleccións a Asemblea Nacional só votan os individuos con unha determinada renta (burguesía, antigos nobres).

d) Dereitos: favorables a burguesía: propiedade, liberdade ec, unificación mercado nacional.

e) Desamortización bens eclesiásticos.

- Reformas Asemblea oposición dos privilexiados solicitude de axuda e intento de fuga de Luis XVI a Austria (xuño de 1791) invasión austríaca de Francia para acabar ca revolución e restaurar absolutismo borbónico.

- Traizón do rei á nación desprestixio da realeza e adopción de medidas contra inimigos da revolución confiscación de terras e bens á nobreza traidora e declaración de guerra a Austria (1792).

- Guerra tensión e radicalización das posturas rev campesiños reclaman dereito á propiedade das terras e rexeitan o pago de rentas. As masas urbanas reclaman actitudes democráticos, identificados coa Republica.

Fuga de Varennes (1792): intento de fuxida de Luis

XVI a Austria.

Fuga de Varennes (1792): intento de fuxida de Luis

XVI a Austria.

Monarquía constitucionalMonarquía constitucional

- A medida que avanzaba a revolución, foron aparecendo diferentes grupos políticos entre os revolucionarios divisións e loitas entre eles. 3 principais grupos políticos:

♥ Monárquicos constitucionais: apoios na nobreza liberal (favorable as reformas liberais) e alta burguesía. Ex: Sieyes, Lafayette…

♦ Xirondinos: republicanos que defendían posturas moderadas. Apoio da burguesía media. Ex: Brissot, Condorcet.

♠ Xacobinos: republicanos radicais partidarios de medidas democráticas e revolucionarias. Apoio nas clases populares (sobre todo nos sans-culottes = artesáns urbanos). Ex: Marat, Danton, Robespierre.

B) REPÚBLICA (1792-1799):- En 1792 tropas austríacas e prusianas invadiron Francia para

restaurar a Luis XVI e o absolutismo.- Guerra e traizón do rei tensións insurrección en París (agosto

1792) asalto do pazo Tullerias apresamento da familia real e proclamación da República. 2 etapas ben diferenciadas:

☭ Convención (1792- 1795): república popular democrática. ☯ Directorio (1795-1799): república burguesa conservadora.

Asalto ao pazo das TulleríasAsalto ao pazo das Tullerías

1. Convención (1792-1795):- Convocatoria eleccións sufraxio universal masculino

nova Asemblea que asume todos os poderes do Estado = Convención Nacional (presencia das clases populares).

- 2 fases:

a) Goberno dos xirondinos (republicanos moderados): encabezado por Danton. - Xuizo a Luis XVI por traizón condenado a morrer na guillotina (xan 1793) divisións no interior de Francia e horror nas monarquías absolutas europeas formación dunha coalición monárquica europea (Inglaterra, Austria, Estados alemáns, España,…) que ataca á Francia revolucionaria numerosas derrotas francesas pola ineficaz preparación exército francés (formado por cidadáns mobilizados).

Execución de Luis XVI

Imaxes de milicianos/as do exército francés

Imaxes de milicianos/as do exército francés

- Ao mesmo tempo a Convención ten que facer fronte a unha rebelión absolutista contrarrevolucionaria na rexión da Vendee situación de guerra civil no interior de Francia

- Todos estes reveses caída dos xirondinos detención e execución de Danton e os seus colaboradores toma de poder dos xacobinos (republicanos radicais).

Danton camiño á gillotina

b) Goberno dos xacobinos (republicanos radicais): principal dirixente Robespierre. Apoio nos sans-culottes(traballadores manuais urbáns) e en clases populares

- Os xacobinos organizan un novo exército, mellor preparado (Grande Armée) victorias militares expansión francesa en Europa.

- No interior os xacobinos aproban unha nova Constitución (xuño de 1793)

Soberanía popular (poder reside no pobo). Sufraxio universal masculino directo. Separación poderes: lexislativo (Convención),

executivo (goberno elexido por Convención), xudicial (Tribunais).

Nova declaración de dereitos (+ avanzada).- Os xacobinos aproban tamén reformas sociais (reparto

terras entre campesiños, educación primaria universal e gratuita, castigo aos especuladores) oposición burguesía.

- Convención xacobina creou tamén un Cómite de Saude Pública (tribunal revolucionario para perseguir aos inimigos da revolución) Terror = execución masas contrarrevolucionarias (partidarios do absolutismo).- A sanguenta represión, as tendencias dictatoriais de Robespierre e a oposición da burguesía caida do goberno xacobino de Robespierre guillotinado no verán de 1794.

II. Directorio (1795-1799): - Inicio coa reacción Termidoriana (1795) = golpe de Estado da burguesía conservadora nova Constitución (1795):

Sufraxio censitario.

Separación poderes:

a) Lexislativo: 2 cámaras por sufraxio censitario.

b) Executivo (Directorio = 5 membros).

c) Xudicial (Tribunais).

Limitación dereitos e liberdades, defensa propiedade.

- Directorio mantivo numerosas guerras con monarquías europeas para defender a rev importancia exército e xefes militares. Entre eles destaca o xeneral Napoleón Bonaparte aumento do seu prestixio e poder golpe de Estado 18 Brumario (nov 1799) Consulado.

II. Directorio (1795-1799): - Inicio coa reacción Termidoriana (1795) = golpe de Estado da burguesía conservadora nova Constitución (1795):

Sufraxio censitario.

Separación poderes:

a) Lexislativo: 2 cámaras por sufraxio censitario.

b) Executivo (Directorio = 5 membros).

c) Xudicial (Tribunais).

Limitación dereitos e liberdades, defensa propiedade.

- Directorio mantivo numerosas guerras con monarquías europeas para defender a rev importancia exército e xefes militares. Entre eles destaca o xeneral Napoleón Bonaparte aumento do seu prestixio e poder golpe de Estado 18 Brumario (nov 1799) Consulado.

C) DICTADURA E IMPERIO DE NAPOLEÓN (1799-1815).- Golpe de Bonaparte (apoio burguesía) nova

constitución fin Directorio e inicio Consulado (3 cónsules) con primacía de Napoleón.

- Napoleón consolidou conquistas exteriores (paz con Austria e GB) e no interior aprobou un novo Código Civil (1804) e un acordo co Vaticano (Concordato de 1801), consistía:

a) A Igrexa acepta secularización dos seus bens.b) O Estado francés recoñece ao catolicismo = relixión

da maioría dos franceses mantemento ec do clero.

Golpe de Estado do 18 de Brumario

(1799)

- Co tempo, Napoleón foi concentrando todos os poderes proclamación emperador de Francia (1804) Iº Imperio (1804-1815)

- Para engrandecer a Francia Napoleón reiniciou as guerras (Inglaterra, Austria, Prusia, Rusia, España…) victorias francesas grazas a estratexia Napoleón e a organizacióndo exército (Austerlitz, Jena…) conquistas de numerosos territorios que se incorporan a Francia ou se converten en estados “vasallos” (dirixidos por membros da súa familia).

• A expansión napoleónica extensión ideas revolucionarias por Europa, pero tamén conxelación da revolución no interior de Francia mantemento orde burgués.

• A partir de 1812 o fracaso na invasión de Rusia e as dificultades de dominación de España debilitamento napoleónico formación dunha nova gran coalición antifrancesa (GB, Austria, Prusia e Rusia) derrota francesa en Leipzig (1813) e definitiva en Waterloo (1815) restauración borbónica en Francia.

• A expansión napoleónica extensión ideas revolucionarias por Europa, pero tamén conxelación da revolución no interior de Francia mantemento orde burgués.

• A partir de 1812 o fracaso na invasión de Rusia e as dificultades de dominación de España debilitamento napoleónico formación dunha nova gran coalición antifrancesa (GB, Austria, Prusia e Rusia) derrota francesa en Leipzig (1813) e definitiva en Waterloo (1815) restauración borbónica en Francia.

1.6 TRASCENDECIA DA REVOLUCIÓN FRANCESA.

- RF ruptura co pasado (A.R) = punto de partida nova sociedade.

- R.F trascendencia en Europa e o Mundo cambio modo de pensar e de actuar de seres humáns.

- RF = cambio súbditos a cidadáns iguais ante a lei (dereitos e deberes).

- RF soberanía nacional, sist representativo e modernización da sociedade.

- RF lexitimou intervención popular na vida política e experimentou cos sist políticos e ec modernos (Monarquía Const, República, Dictadura persoal…), (liberalismo, socialismo…).

- Por último, RF influencia en todos os movementos revolucionarios modernos.

2. RESTAURACIÓN E REVOLUCIÓN LIBERAL

(1815-1848)2.1 LIBERALISMO POLÍTICO:

- Liberalismo pol: doutrina política, que ao igual que o liberalismo ec, basease na liberdade individual dereito a reunirse, asociarse, pensar, e desenvolver calquera actividade. Tamén inclué dereito á propiedade, garantidos todos estes polo Estado.

- Defensa sist parlamentario e separación de poderes (lex, exe e xud).

- Soberanía reside na nación, formada por cidadáns iguais ante a lei elección por sufraxio (censatario ou universal) de asambleas de deputados (Cortes ou Parlamento), unicamerais (1 sóa asamblea) ou bicamerais (2).

- Parlamentos promulga leis e regras para a convivencia.

- Lei suprema = Constitución = norma fundamental que define os principios básicos de relación entre individuos (dereitos e deberes) e natureza e funcionamento do Estado. A ésta teñen que adaptarse todas as leis do Estado.

- En principio o antigo 3º Estado (burguesía e clases populares) mantívose unido nas súas reivindicacións fronte aos privilexiados, pero co tempo o choque entre os intereses burgueses (propiedade, sufraxio censitario) e os populares (sufraxio univ, igualdade ec e social) ruptura en 1848 aparición de novas ideoloxías + avanzadas que o liberalismo democracia e socialismo.

2.2 RESTAURACIÓN ABSOLUTISTA.

- Derrota Napoleón (1815) Restauración absolutista = sist político deseñado polas potencias vencedoras (Austria, Prusia, Rusia e Gran Bretaña) para impedir o rexurdimento de movementos rev.

- Restauración intento de volta ao absolutismo. Características:

a) Reacción contra movementos rev.

b) Lexitimismo: restauración de monarcas sustituidos por gobernos napoleónicos (Borbóns en Francia e España…).

- Sen embargo, en algúns países (Francia), imposible volver ao absolutismo puro certas concesións pol liberais para favorecer á burguesía e propietarios Cartas Outorgadas (especie de Constitución elaborada non por pobo senón por monarca) e 2 cámaras con funcións limitadas.

- Noutros países, como España, Restauración restablecemento total do Antigo Réxime.

• Restauración en Europa organizada no Congreso de Viena (inciativa do canceler austriaco Metternich) = xuntanza das catro potencias vencedoras (Austria, Prusia, Rusia, GB) e a Francia borbónica (Luis XVIII).

• Congreso de Viena remodelación mapa europeo dacordo cos principios absolutistas.

• Rusia, Prusia e Austria formación da Santa Alianza = acordo para a defensa do absolutismo e o cristianismo vs movementos revolucionarios posibilidad de intervención militar e pol en outro país para a defensa do absolutismo. Incorporación posterior de Francia.

2.3 REVOLUCIÓNS LIBERAIS (1820, 1830 E 1848)

- Represión absolutista clandestinidade dos liberais sociedades secretas (masóns, carbonarios…) = grupos de burgueses pqrtidarios da continuación da rev por medio da conspiracións contra as mon absolutas onda revolucionaria de 1820.

Rev 1820

Estados: Inicio España Estados Italianos

(Napolés, Piemonte)e Portugal

Efectos: Curto periodo de

liberalismo

Final: represión por

tropas absolutistas da Sta Alianza

(Francia e Austria).

Rev. 1830

Estados: Francia, Bélxica, Polonia, España

Influencias: Independencia de Bélxica, inicio Independencia en Polonia e final absolutismo

en España

Efectos: desaparición absolutismo Liberalismo moderado dominio gran

burguesía (élite moderada) defensa sufraxio censatarioe liberdades restrinxidas.

Inicio en Francia (1830) derrocamento Borbóns e inicio monarquía constitucional

de Luis Felipe de Orleans

Revs .1848(Primavera dos pobos)

Causas: reformas insuficientes das revs 1830. Carácter represivogobernos. Capitalismo deterioro

condicións de vida de clases populares (obreiros e campesiños)

Ideas: soberanía popular,sufraxio universal masculino,democracia, igualdade social,

reformas sociais, nacionalismo Unificación nacións divididas

(It, e Ale), independencia nacións Integradas en Imperios (Imp Aus.)

Inicio en Francia revolta clases populares contra goberno conservador de Luis Felipe

Proclamación República gob provisional esquerdista Dereitos e reformas (suf univ,

dereito ao traballo…) oposición granBurguesía choque entre clases rev

popular intervención exército apoiado porBurguesía golpe de estado de L.Napoleón

II Imperio Francés (Napoleón III).

Influencia e consecuencias:extensión por toda Europa,

destacando nos Estados alemáns eno Imperio Austríaco mon. const.e abolición servidume e feudalismo.Rev 48 final feudalismo Europa

Oriental e inicio democracia, socialismoe nacionalismo

3. CONSTRUCIÓN NACIONAL3.1 NACIÓN E NACIONALISMO.

- Nacionalismo = movimento pol que en nome de nación reivindica un Estado propio do que carece, ben por estar dentro dun Estado plurinacional (Paises Baixos, I. Austríaco, I.Turco), ou por estar fragmentada (Italia, Alemaña).

- Nación = fenómeno contemporáneo que inventa orixe remota mitificando o pasado sector nacionalista proclama identidade diferenciada coma nación reivindica recoñecemento político (Estado propio) mobilización popular para acadalo.

• 2 correntes do pensamento nacionalista: Nacionalismo liberal: base = ideas de liberdade, independencia e unidade nacional da Rev Francesa (Sieyes) soberanía nacional poder reside no conxunto dos cidadáns = pobo = nación individuos que aceptan lei común por libre consentimento (o Estado constrúe a Nación) nación nace dentro do Estado cando rev liberal derruba ao AR.

Nacionalismo romántico: pertenza a una comunidade diferenciada. Elaborado por romanticismo alemán (Herder, Fichte). Nación = identidade diferenciada con etnia, territorio, lingua, historia, relixión… propias nación existe dende tempos remotos e está por riba da vontade dos individuos (A Nación constrúe o Estado) nación precisa Estado propio para alcanzar plenitude e defenderse das demais.

3.2 EFECTOS DO NACIONALISMO.- Nacionalismo bases para

unificación de comunidades nacionais que non tiñan estado (Alemaña e Italia) e primeiras revoltas nacionalistas para independencia de comunidades nacionais e construir así un Estado propio (Grecia, Bélxica, Hungría…).

- Independencia de Grecia: Sometida a Imperio Turco. Inicio proceso independencia en 1820. Represión turca moi dura. Apoio europeo (Francia, GB e Rusia) buscando debilidade Imperio Otomano e libre circulación estreito Bósforo (Mar Mediterráneo e Negro). Proclamación independencia en 1829.

- Independencia de Bélxica: Incluida nos Países Baixos. Inicio independencia en 1830 enfrontamento con Holanda Apoio grandes potencias (Fra, GB, Aus, Pru e Rus) gob. provisonal Independencia monarquía constitucional.

- Nacionalismo no Imperio Austríaco: Revoltas nacionalistas en 1848 (Primavera dos Pobos) en Praga (checos), Croacia e Hungría represión austríaca. Proclamación independencia de Hungría guerra con Austria victoria austríaca compensación a húngaros Monarquía dual austro-húngara = imperio dividido en dúas partes (unha austríaca, outra húngara) baixo a corona do Emperador (austro-húngaro).

- Unificación de Italia:

Italia = dividida en múltiples estados a inicios do S XIX (Piemonte, Dúas Sicilias, Pontificios, presencia austriaca no NE…).

Pto partida: ideas nacionalistas de círculos burgueses reducidos e sociedades secretas Destaca Xoven Italia (organización pol. de Mazzini) ideas: creación República democrática, unitaria e social mobilización popular e loita contra Austria.

Fracaso 1º intento en 1848 continuación dominio austríaco (NE) e monarquías absolutistas agás Piemonte-Cerdeña.

2º intento: finais anos 50 e inicios 60 por Reino de Piemonte (1º ministro: Cavour) Axuda francesa (Napoleón III) a cambio de territorios derrota austriaca incorporación de Lombardía (1860) (Milán) e estados centrais italianos.

Á vez incursión das Camisas Roxas (exército popular) de Garibaldi a Sicilia incorporación de Reino de 2 Sicilias á Reino de Piemonte Reino de Italia (rei = Victor Manuel II).

Unidade de Italia completada coa conquista de Véneto (Venecia) (1866) aos austríacos e incorporación Estados Pontificios (1870) Roma = capital de Italia oposición Papa creación Estado do Vaticano (independente)

- Unificación de Alemania:

Pto de partida: nacionalismo alemán (Herder, Fichte) nación = alma espiritual pobo alemán (cultura) Estado propio e unitario.

Primeiros pasos:

a) Confederación Xermánica (1815): federación de 38 estados alemáns (pero ainda non unión).

b) Zollverein (Unión Aduaneira) (1834): iniciativa prusiana mercado común alemán.

Primer intento unificación: Rev 1848 intento unificación democrática formación Parlamento alemán en Frankfurt con representantes distintos estados negativa de Prusia fracaso e disolución.

Segundo intento: Iniciativa de Prusia nos anos 60 (Bismarck) unificación

autoritaria (non democrática) Pasos:

1) Guerra vs Dinamarca incorporación ducados Schleswig e Holstein.

2) Guerra vs Austria (1866) unión de estados alemáns do norte (Hannover).

3) Guerra vs Francia (1870-71) unión de estados alemáns do sur (Baviera) e anexións de rexións francesas de Alsacia e Lorena revanchismo francés.

Resultado: Estado alemán unido baixo dominio prusiano 2º Imperio Alemán (II Reich, capital = Berlín). Alemania = estado confederal, conservador e militarista.

4. LIBERALISMO E NACIONALISMO FÓRA DE

EUROPA4.1 ESTADOS UNIDOS- En 1776 as 13 colonias británicas norteamericanas declararon a súa

independencia guerra vs GB ata 1783 victoria norteamericana Independencia Constitución (1787) Estados Unidos de América.

- Constitución sist pol presidencialista (Presidente = Xefe de Estado e Goberno) e federal (EEUU = unión varios Estados) con poder lexislativo bicameral: Cámara Representantes (deputados elixidos por cidadáns). Senado (representación dos Estados).

- No S. XIX alternacia no goberno de 2 tendencias políticas: federalistas (partidarios de reforzar poder federal) e republicanos (partidarios da autonomía dos estados)

- Durante S. XIX crecemento poboación EEUU (por inmigración) e expansión hacia Oeste a costa aniquilación indíxenas americanos. Co tempo configuración dunha sociedade dual:

Estados industriais do norte: economía industrial proteccionista.

Estados escravistas do sur: economía de plantación (tabaco, algodón) e basada no traballo escravo.

- Diferencia estados ruptura en 1860 (elección presidente defensor abolición escravitude: A. Lincoln) secesión dos Estados do Sur ( Confederación) Guerra Civil Norte (Unión) vs Sur (Confederación) Triunfo Norte e sometemento Sur.

4.2 XAPÓN

- Dende s XVII o Imperio xaponés (Emperador sen ningún tipo de poder) estaba dominado por un sistema feudal (Shogunato) = sist pol basado nun xefe militar (Shogun) apoiado por poderosas familias señores feudais (daimios e samurais).

- Ata mediados S. XIX Xapón mantívose illado do resto do mundo apertura pola forza de portos xaponeses ao comercio de EEUU e de potencias europeas sometemento xaponés aos occidentais Revolución Meiji (1868) = movemento reformista que buscaba a restauración autoridade do emperador e a rexeneración do país.

- Rev Meiji modernización ec, social e política abolición feudalismo e adopción modelo pol liberal Constitución de 1889 (Carta outorgada do emperador) igualdade individuos, separación poderes, parlamento bicameral, sufraxio censitario.

- Ademáis Constitución, reformas ec e sociais = reforma fiscal, dereito a educación, industrialización… Xapón = gran potencia no S. XX.