Manex Urruzola • ‘Sagardoa Bidegile’ dokumentalaren ekoizlea

«Sagardoak garrantziahandia izan du

hemengo gizartean»lgandean estreinatuko dute Donostiako Principe zineman ‘Sagardoa Bidegile’ dokumentala, Zinemaldiko‘Culinary Cinema’ sailaren barruan. Manex Urruzola tolosarra da sagardoaren inguruan hitz egiten duen

ikus-entzunekoaren ekoizlea. Pozik dago estreinaldiaren aurretik jaso duten erantzunarekin.

IGOR AGIRRE TOLOSA

Gure inguruan oso ezaguna denedarietako bat da oraingoan doku-mental baterako aitzakia: sagardoa.Elhuyar eta Pixel ikus-entzunekoekoiztetxearen artean sortu dutedokumentala eta horren ekoizle ar-dura izan du Manex Urruzolak (Tolo-sa, 1981). Estreinaldirako sarreraguztiak saldu dituzte jada.Nondik sortu zen sagardoaren in-

guruko dokumentala egiteko

ideia?

Asko galdetzen digute hori. Istoriohau aspaldi hasi zen, duela hiru urteeta erdi edo. Nik Elhuyarren lan egi-ten dut eta aspalditik geneukan bu-ruan sagardoaren inguruan bazeu-dela bitxikeria batzuk eta akaso,jendearentzat horren ezagunak ezdiren kontu batzuk. Guzti horiekikus-entzunezko bat merezi zutelapentsatzen genuen.

Gero, badakigu horrelako kon-tuak nola izaten diren. Animatzenjoan ginen eta dokumental forma-tua ematea erabaki genuen. Ate ba-tzuk jotzen hasi ginen ondoren. Ikusigenuen, dokumentala egiteko, le-hendabizi, gutxieneko azpiegiturabehar genuela, batez ere finantza-keta etab. Denborarekin gauza ho-riek lotzen hasi ginen eta elur-bola-ren tamaina nahikoa handia zelaohartu ginenean hasi ginen graba-ketekin.

Grabaketak serio-serio egitenduela ia urtebete hasi ginen eta az-

kenean, elur bola handituz eta han-dituz joan da, Zinemaldian aurkeztuarte.Zuzendaria Bego Zubia da.

Bai, nire lankidea da Bego, Elhuya-rren. Eskarmentu handia du. Urteaskotan kazetaritza idatzian ibili daeta azken zazpi-zortzi urtetan Tek-

nopolis telebista saioan. Hortik,ikus-entzunezko lotura horretatik,dokumentala egin dugu.Dokumentalgintzan hasi berriak

zarete orduan.

Gure opera prima da, bai. Guretzakolehenengo lana da eta oso politaizan da prozesu guztia. Duela hiru

urte eta erdi kontu honekin hasi gi-nenetik, pausoz pauso errealitatenola bihurtu den ikustea bereziaizan da. Lehenengo, gidoia bihurtuzen errealitate; ondoren, lehenengodiru-laguntzak lortu genituen; poliki-poliki grabaketak egiten joan gara…Leku askotan egin ditugu grabake-

tak. Gero, horri, musika jarri beharizan zaio. Dena josi behar izan daeta bai, ederra izan da.Zer kontatzen du zehazki doku-

mentalak?

65 minutuko luzera dauka doku-mentalak eta protagonista sagar-doa da. Denok ezagutzen dugu sa-gardoa baina hala ere, horren ingu-ruko bidaia kultural, gastronomiko,historiko eta zientifikoa da doku-mentala.

Azkenean, kuriosoa da: sagardoamundu guztian egiten da baina Eus-kal Herrian egiten den sagardoa ba-karra da. Gainera, sagardoak ga-rrantzia handia izan du hemengo gi-zartean. Adibidez, baserriarenegitura, gaur egun ezagutzen dugunbezala, sagardotik dator.

Atzera begira jartzen gara doku-mentalean, baina aurrera begira erebai. Hemendik aurrera sagardoarenerronkak zein diren aztertzen ditu-gu. XX. mendearen hasieran, sagar-doa askoz ere garrantzitsuagoa zenEuskal Herrian orain dena baino,eta hori berreskuratzeko zein neurrihartzen ari diren ere azaltzen da.Euskal Herritik kanpo ere ibili za-

rete grabatzen ezta?

Egia da, bai. Ez dut asko kontatukoAmeriketako Estatu Batuetan egongarela esaten badut. Argi genuenhasieratik: dokumental bat egin be-har bagenuen, Ameriketako EstatuBatuetan sagardoa hartzen ari denindarra edo merkatuan irekitzen aridiren ate horiek erakutsi behar geni-tuen.Dokumentalaren trailerrean Jako-

ba Errekondok hau dio: «Sagarrik

gabe ez genuke baserririk eduki-

ko».

Bai, hori da. Jakobak perla hori bota-tzen du eta horrelako gehiago ereesaten ditu dokumentalean zehar.Egia esan Jakobak asko daki sagar-doaz eta dokumentalean egon be-har zuela argi geneukan hasiera-ha-sieratik. Kuriosoa da, sagardoareninguruan, hori eta horrelako besteesaldi borobil bat baino gehiagoematen dituela Jakobak. Ikus-entzu-lea harrituta utziko dute, seguru.Emakume batek trailerrean dio,

sagardotegi batean momenturik

zailena, emakume bezala, kupe-

lak irekitzea dela. Feminismoa ere

jorratzen al du ikus-entzunezko-

ak?

Ez da dokumentaleko gai protago-nistetako bat baino bada zeharka-zeharka ateratzen den gaietako bat.Ordubetean gai asko lantzen diraeta berdintasunarena ere hor dago.Azkenean, sagardoaren munduimaginarioa gizonezkoen munduadela dirudi, baina gertatzen ari dengauza bat eta errelitate da, ordea,sagardotegiak orain hartzen dituz-ten kudeatzaile asko, emakumeakdirela. Hainbat arrazoirengatik ger-

tatzen da hori: batzuetan, horrelasuertatu delako besterik gabe etabeste batzuetan, sagardotegi bate-ko ondorengo guztiak alabak zirela-ko.

Egia da, protagonista bat bainogehiago direla zuk esandako egoerahorren aurrean daudenak. Doku-mentalean hitz egiten duen emaku-me bakoitzak bere ikuspegia dauka.Batzuetan ez daukate zer ikusirikbatak bestearekin, baina ikuspegihoriek ere erakusten dira.Film egileei dena kontrolpean iza-

tea gustatzen zaie askotan. Sa-

gardotegiak ez dira horretarako

tokirik aproposenak ziur aski.

Nola bizi izan duzue hori guztia?

Nik uste dut alderantziz dela. Azke-nean, kamera batekin goazeneangrabaketa bat egitera, guk beldurgehien naturaltasun faltari izatendiogu. Hau da, elkarrizketa bat eginbehar dugula eta parean daukagu-nak gidoia buruz ikasita daukala;edo oso urduri dagoela eta ez delaari gauzak normalean egiten dituenbezala egiten edo esaten dituen be-zala esaten. Hori asko nabaritzen dakameran.

Sagardotegi batek, juxtu, horre-tan laguntzen duela uste dut. Jen-dea hasieran kamerak ikusi eta de-seroso egon daiteke, baina bigarrenedo hirugarren txotxerako, jendeaanimatu egiten da eta horri eskerirudi onak lortzen dira. Dokumenta-lean badaude horrela lortutako mo-mentu batzuk, hasiera batean gi-doian agertzen ez zirenak. Horrela-ko urrezko momentu bat lortzenduzunean, azkenean, dokumentale-an sartzen duzu.Momentu horietako batean ala ez,

eskualdea ikusi ahalko dugu iru-

dietan?

Irudiak orokorrak dira. Gipuzkoa,

Bizkaia, Iparraldea... orokorreanEuskal Herria agertzen da. Tolosal-deko sagardotegiren bat edo besteagertzen den ez dakit ziur. Hala ere,ikusi ez dakit, baina entzun, entzun-go dugu Tolosaldea.

Dokumentalak badauka jatorriz-ko musika bat. Bagenituen partitu-rak idatzita, musikariekin hitz egin-da genuen, baina estudio bat behargenuen musika hori grabatzeko. Ho-rretarako Bonberenea aukeratu ge-nuen. Bonbereneakoak, egia esan,oso ondo portatu ziren gurekin etagainera, dokumentaleko soinu-tek-nikaria beste tolosar bat izan da, Mi-kel Zelaia Mirri. Berarekin grabatugenuen dokumentaleko musikaBonbereneako estudioan, urtekoegunik beroenean, seguru aski. Iaurtu ginen bertan! Ez dakit hala ere,edo agian horregatik, baina osoondo geratu zen musika.Igandean proiektatuko duzue le-

hen aldiz dokumentala. Zer mo-

duzko harrera jasotzen ari da es-

treinaldia?

Igandean estreinatuko dugu doku-mentala Donostiako Zinemaldian.Principe zineman izango da18:00etan. Oso pozik gaude eta aldiberean harrituta. Oso pozik gaudeZinemaldiko sarrerak salgai jarri zi-renetik bi ordu eta laurdenera agor-tu zirelako. Aldi berean, aldiz, harri-tuta gaude, ez genuelako horrelakoerantzuna espero. Arrakastatsua daguretzat eta pozik gaude, baina zureta lur ere bai, familiarteko eta la-gun batzuk sarrerarik gabe gelditubaitira.Ez zoazte lehiatzera Donostiara,

ordea.

Culinary Cinema atalean dago doku-mentala eta lehiaketaz kanpo goaz,bai. Hala ere, estreinaldirako sarre-rak berehala agortu baziren ere, biegun beranduago, asteartean, be-rriro proiektatuko da dokumentalaeta saio horretarako oraindik gera-tzen dira sarrera batzuk.Hemendik aurrera zein ibilbide

izango du dokumentalak?

Egia esan, nahiko modu naturaleanetortzen ari dira aukerak. Hemendikurte amaierara arte, Zinemaldianerakusleiho hori edukitzeak zer bideematen duen ikusiko dugu. Egiaesan, nazioarteko beste zinemaldibatzuetatik jarri dira dagoeneko gu-rekin harremanetan. Hala ere,oraindik garaiz da zerbait esateko.Zinemaldian egon behar dugu be-raiekin eta ikusi dugu zein aukera di-tugun. Printzipioz, ideia litzateke,Donostiakoa bezalako beste zine-maldiren batean edo bestean partehartzea. Horretaz gain, ETBn ereemango dute ikus-entzunezkoa.Gero, gure asmoa da, urtarriletik au-rrera eta sagardo denboraldiarekinbatera, Euskal Herriko zinemetanproiekzioak egitea.

Manex Urruzola tolosarra dokumentalaren berri ematen duen kartela eskuetan duela. IGOR AGIRRE

Tolosa

�2015eko irailaren 17a, osteguna / Tolosaldeko Ataria 5

Tolosa

�4 2015eko irailaren 17a, osteguna / Tolosaldeko Ataria

Denokezagutzen dugu

sagardoa, baina horreninguruko bidaia

kultural, gastronomikoeta zientifikoa da»

M. IRAOLA

Ostiralean hasiko da Donostiako 63.Zinemaldia, eta hilaren 26ra arte lu-zatuko da. Eskualdeak izango du pre-sentzia Donostian, eta Donostiak ereTolosaldean.

Izan ere, beste behin, Topic zentro-ak eta Donostiako Zinemaldiak bategin dute, bertan eskaintzen direnfilm batzuk Tolosan ikus daitezen.Aurten King Kong-en bi filmak izangodira ikusgai, zine jaialdiak Zine Klasi-koari eskaintzen dion tartearen ba-rruan. Horietako bat Merian C. Coo-per eta Ernst B. Schoedsack egilere-na da, 1933. urtekoa, eureizuzendurik baitako zine klasiko tartehori. Film hauen emanaldiarekin ba-tera, Zinemaldia eta Tolosako Inaute-riak batuko ditu Topic-ek. Izan ere,King Kong filma bertan proiektatukodela aprobetxatuz, Iñaki Goikoetxeak2010. urteko inauterietan filmekoprotagonistarekin egindako panpinaerraldoia jarri dute museoan. Bertangeratzeko asmoa du.

Diseinatzaile tolosarrak burua gor-

de zuen inauteri haien ondoren, etazertxobait konpondu ondoren, TopicZentroari eman dio.

Ostiralean bertan, film emanaldia-ren aurretik, 19:00etan, egingo dute

Eskualdeak presentziaizango du Zinemaldian, etaZinemaldiak TolosaldeanKing Kong-en bi filmeskainiko dituzte TOPICzentroan, ostiralean eta larunbatean

panpinaren inaugurazioa. Oraindikesan ezin den sorpresaren bat ereizango da.

Eskualdean grabatutako film bat

Aurtengo Zinemaldian euskarak ezezik, eskualdeak ere izango du toki-rik. Izan ere, Zuzendari Berriak atale-an Pikadero emango dute. Filmeko biprotagonistak eskualdekoak dira: Al-kizako Barbara Goenaga eta Tolosa-ko Joseba Usabiaga. Komedia erro-mantikoa da eta bikote gazte batekkrisia dela eta gurasoen etxetik joate-ko dituen arazoen inguruan hitz egi-ten du.

Iñaki Goikoetxea diseinatzaile tolosarrak 2010eko inauterietan egindako King Kong-en panpina erraldoia. E. MAIZ

TOLOSAN (TOPIC)

Irailak 18.

King Kong. 20:00etan Irailak 19.

El hijo de King Kong. 18:30ean.

‘PIKADERO’

Irailak 18. 14:00etan, Principalaretoan; 16:00etan Kursaalen.Irailak 19. 18:15ean Antiguo Berri.Irailak 20. 22:45ean Antiguo Berri.Irailak 24. 21:30ean Kursaalen.

EMANALDIAK