ROSALÍA DE CASTRO

Compostela( 1837)- Padrón (1885)

Rosalía por Cardarelly. Santiago de Compostela na década dos 60 do século XIX. Colección da RAG

BIOGRAFÍA

Nace en Santiago de Compostela o 24 de febreiro de 1837.

Filla de María Teresa De la Cruz de Castro y Abadía e José Martínez Viojo.

Antes de 1842 parece que viviu na parroquia de Ortoño, preto de Santiago, coidada polas tías paternas (María Josefa e Teresa)

En 1842 sábese que xa vivía coa nai en Padrón e en 1850 trasládanse a Compostela onde participa nas actividades do “Liceo de la juventud”

Casa de Ortoño e Casa da Matanza en Padrón

Casa da Matanza

En 1853 pasa unha tempada en Muxía, invitada pola familia de Pondal. A experiencia serviralle para ambientar a súa primeira novela en castelán: La hija del mar e para compor o poema: “A romaría da Barca” publicado no Álbum de la Caridad en 1862.

En 1856 viaxa a Madrid, alí coñece a Murguía co que casa en 1858.

En 1857 publica o seu primeiro poemario en castelán, o libriño La flor do que fixo unha reseña M. Murguía.

  Rosalía coa familia, por Juan Palmeiro e fillos (A Matanza, Padrón. 1883/4)

 Comeza unha vida itinerante:

Madrid, Santiago, Lestrobe, A Coruña…

O matrimonio terá sete fillos.

En 1862 morre a nai de forma repentina.En 1863 publica:A mi madreeCantares Gallegos.

Desde este ano ata 1870 publica varios libros en castelán (novelas, artigos) e o único texto en prosa en galego (sen contar os dous prólogos aos poemarios) un conto recollido baixo o título:Contos da miña terraAdemais escribe a maior parte dos poemas de: Follas novas aínda que será publicado en 1880

“Ay!, cuando los hijos mueren,rosas tempranas de abril,de la madre el tierno llantovela su eterno dormir.Ni van solos a la tumba,¡ay!, que el eterno sufrirde la madre, sigue al hijoa las regiones sin fin.

Mas cuando muere una madre,único amor que hay aquí;¡ay!, cuando una madre muere,debiera un hijo morir.” A mi madre

O 15 de xullo de 1885 morre aos 48 anos de idade.

É soterrada o día 16, en Iria Flavia, no cemiterio de Adina que ela cantara en célebre poema :

“O simiterio de Adina n´ hai duda que é encantador…”.

O 25 de maio de 1891 foi exhumado o seu cadáver e levado solemnemente a Santiago, onde foi sepultado ao día seguinte no mausoleo creado ad hoc polo escultor Jesús Landeira, sito na capela da Visitación do Convento de San Domingos de Bonaval, hoxe Panteón de Galegos Ilustres.

OBRA EN GALEGO

Asina a adicatoria do libro o 17 de maio de 1863

• Importancia do prólogo

• Estrutura circular

• Glosas de cantares populares

• Temática costumista, amorosa, intimista e

social-patriótica

PRÓLOGO (fragmento)“Grande atrevemento é, sin duda, pra un probe inxenio como o que me cadrou en sorte, dar á luz un libro cuias páxinas debían estar cheias de sol (…)

Á poesía gallega (…) compríalle para ser cantada un esprito subrime e cristaíño, si así o podemos decir; unha inspriación fecunda como a vexetación que hermosea esta nosa privilexiada terra; e sobre todo un sentimento delicado e penetrante, para dar a conocer tantas bellezas de pirmeiro orden, tanto fuxitivo raio de hermosura como se desprende de cada costume, de cada pensamento escapado a este pobo a quen moitos chaman estúpido (…)

Por esto, inda achándome débil en forzas e n´habendo deprendido en máis escola que a dos nosos probes aldeáns, guiada sólo por aqueles cantares, aquelas palabras cariñosas e aqueles xiros nunca olvidados que tan dosemente resoaron nos meus oídos desde a cuna e que foran recollidos polo meu corazón como harencia propia, atrevinme a escribir estos cantares, esforzándome en dar a conocer como algunhas das nosoas poéticas costumes inda conservan certa frescura patriarcal e primitiva, e como o noso dialecto dose e sonoro é tan apropósito como o pirmeiro para toda clase de versificación”

PRÓLOGO

Reivindicación social patriótica.

Demostrar a utilidade do galego como lingua literaria.

Glosar cantares populares ( usando o modelo de Antonio Trueba).

Función de CAPTATIO BENEVOLENTIAE

Expresa cal é a súa intención:

Descúlpase por escribir como fala.

ESTRUTURA CIRCULAR DO POEMARIOPOEMA 1:PRÓLOGO POÉTICO

POEMA 36:EPÍLOGO POÉTICO

POEMAS 2 A 35:• COSTUMISTAS• INTIMISTAS• AMOROSOS

• SOCIAL-PATRIÓTICOS

“Has de cantarmeniña gaiteira…”

“Eu cantar, cantar, cantei…”

que así mo pediron

que así mo

mandaron

que cante e que

cantena lingua que eu

falo”

“Galicia, ti non tes patria,ti vives no mundo soia,i a prole fecunda túase espalla en errantes hordas

I anque ora sorrindo

canto,

anque ora canto con

brío,

tanto chorei, chorei

tanto

como as auguiñas dun

río.

“Adiós ríos , adiós fontesadiós regatos pequenos,Adiós vista dos meus

ollosNon sei cando nos veremos”

“Adiós, tamén,queridiña

adiós por sempre quizais!

dígoche este adiós chorando

desde a beiriña do mar…”

(Cantares gallegos ,

1863)

Rosalía traducida a outras linguas

Goodbye rivers, goodbye springs

“Goodbye, rivers, goodbye, springs,

Goodbye, trickling streams;

Goodbye, all I see before me:

Who knows when we’ll meet again”

Adéu rius, adéu fontanes

“Adéu, rius; adéu, fontanes;

adéu, rierols menuts;

adéu, fins on l’esguard abasta,

potser no ens veurem mai més”. Addio fiumi, addio

fontiAddio, fiumi; addio, fonti;addio, piccoli ruscelli;addio, vista dei miei occhi:non so quando ci rivedremo.

Adiós ríos, adiós fontes (ruso)

Прощай селенье, прощай мой дом

Прощай, селенье; прощай, мой дом;прощайте, горы, ручьи и реки;прощай и ты, свет моих очей,

прощай, наверно, уже навеки.

Airiños, airiños, aires (alemán)

Sanfte Winde, sanfte Winde, Winde

Sanfte Winde, sanfte Winde, Winde,

sanfte Winde meiner Heimat,

sanfte Winde, sanfte Winde, Winde,

sanfte Winde bringt mich zu ihr hin.

Rosalía:Feminista na sombra

“Sólo cantos de independencia y libertad han balbucido mis labios, aunque alrededor hubiese sentido, desde la cuna ya, el ruído de las cadenas que debían aprisionarme para siempre, porque el patrimonio de la mujer son los grillos de la esclavitud”

Lieders, 1858

“Yo soy libre. Nada puede

contener la marcha de

mis pensamientos y ellos

son la ley que rige mi

destino”

Lieders, 1858

“…la vulgar idea de que la mujer sólo sirve para las labores domésticas, y que aquella que, obedeciendo tal vez a una fuerza irresistible, se aparta de esa vida pacífica y se lanza a las revueltas olas de los torbellinos del mundo, es una mujer digna de la execración general”

La hija del mar, 1859

Daquelas que cantan as pombas i as frores,

Todos din que teñen alma de muller.

Pois eu que n´as canto, Virxe da Paloma,

!ai¡ , ¿de que a terei?

Follas

novas,1880

•Publicado en Madrid en 1880.

•A maioría dos poemas escritos entre 1868-1870 en Simancas (Valladolid)

•Importancia do prólogo: DÚAS PALABRAS DA AUTORA.

•Son 137 poemas clasificados en cinco apartados ou libros:

VAGUEDÁS (20 poemas)DO ÍNTIMO (36 poemas)VARIA (40 poemas)DA TERRA (9 poemas)AS VÍÚDAS DOS VIVOS E AS VIÚDAS DOS MORTOS (31 poemas)

Rosalía informa das circunstancias da publicación do poemario:

“Máis de dez anos pasaron desde que a maioría destes versos foron escritos”

Non é xa a Rosalía dos Cantares. Ela mesma contrasta os dous poemarios. Califica os poemas de Follas novas como:

“pobres enxendros da miña tristura”

Anuncia que non volverá escribir en galego.

PRÓLOGO

Son cinco partes que van do INDIVIDUAL ao COLECTIVO.

Rosalía sitúa nun ambiente galego a problemática humana universal.

• CONTIDO DO POEMARIO:

Vaguedás

Do íntimo

Da terra

As viúdas dos vivos e as viúdas

dos mortos

Varia

LÍRICA SOLITARIA OU SUBXECTIVA

LÍRICA SOLIDARIA OU OBXECTIVA

Vaguedás

Reflexión metapoética

Manifestación do estado anímico:desasosego, pesimismo, saudade, melancolía…

DO ÍNTIMO

Reflexións

metafísicas,

filosóficas e

intimistas

sobre:INSOLIDARIEDADE

HUMANA,

PASO DO TEMPO,

AMOR E DESAMOR,

ACTITUDE

INTRANSIXENTE

DA IGREXA (SUICIDIO,

MATRIMONIO),

LEXITIMIDADE DA

VIOLENCIA COMO ARMA

CONTRA A INXUSTIZA,

ETC.

VARIA

poesía obxectiva:social, costumista…

poesía subxectiva: intimista, solitaria…

DA TERRA

Identificación co pobo galego:

coa súa maneira de ser, cos seus costumes, cos seus valores,coa súa cultura,co seu idioma…

as viúdas dos vivos e as viúdas dos mortos

poemas centrados no tema da emigración

desde a solidariedade, admiración e identificación coas

mulleres campesiñas galegas

do seu tempo

LINGUA E ESTILO

RECURSOS ESTILÍSTICOS de orixe popular:repeticións, paralelismos, anáforas.

MÉTRICA: arte menor predominante e rima asonante.

LINGUA: galego espontáneo e coloquial con abundantes castelanismos, vulgarismos e dialectalismos

CANTARES GALLEGOS

Revolución métrica:formas de arte maior e combinacións métricas

novidosaslingua máis

“interdialectal”

FOLLAS NOVAS

“Decides que o matrimonio

É santo e bueno, seráio

Mais non casou S. Antonio

Por máis que o mesmo demonio

Tentouno a facer o ensaio”

Follas novas

“Cando penso que te

fuchesNegra sombra que me

asombrasAo pé do meus cabezales

Tornas facéndome mofa

Cando maxino que es ida

No mesmo sol te me

amostrasI eres a estrela que brila

I eres o vento que zoa”

(…)

Follas novas

“Do mar pola orelamireina pasar,na frente unha estrelano bico un cantar” “A Rosalía “ M. Curros Enríquez