1

UNIDADE DIDÁCTICA

ROMEO E XULIETA

Real Filharmonía de GaliciaMihnea Ignat, director

Compañía Per Poc

2

ROMEO E XULIETA

Ademais inspirou a creadores doutras disciplinas como a pintura ou a música: ao

redor de 24 óperas, entre elas a de Vincenzo Bellini de 1830 titulada Os Capuleto

e os Montesco ou a de Charles Gounod Roméo et Juliette (1867); Héctor Berlioz

compuxo unha sinfonía dramática titulada Roméo et Juliette; Chaikovski creou en

1870 unha abertura-fantasía etc. Pero non só influíu nos clásicos senón tamén no

jazz, como na interpretación de Peggy Le, Fever, en 1956; na melodía The Star-

A obra foi unha das que xerou

máis adaptacións, xa sexan en

verso ou en prosa, así como

versións para cinema e televisión

tan recoñecidas e aplaudidas como

as de George Cukor (1936),

Franco Zeffirelli (1968), Baz

Luhrmann (1996) protagonizada

por Leonardo DiCaprio incluíndo

nesta lista West Side Story (1961)

O dramaturgo e poeta inglés William

Shakespeare (1564-1616) escribiu, en verso e

prosa, Romeo e Xulieta, unha traxedia en

cinco actos que chegou a ser unha das obras

teatrais máis populares na súa época.

Tomando o argumento dun vello conto

italiano, o escritor inglés incorporou

personaxes, tramas secundarias e episodios

paralelos á liña narrativa principal para

converter o texto nunha historia de amor e

morte.

Fotograma da película West Side Story

con música de Leonard Berstein, co mesmo argumento pero nun escenario

contemporáneo, e sen e sen esquecer a oscarizada Shakespeare in love (1998), na

que se ficciona como desenvolveu Shakespeare a súa traxedia de amor prohibido

protagonizada por Gwyneth Paltrow e Joseph Fiennes.

2

Crossed Lovers de Duke Ellington; noutros expoñentes musicais como The

Supremes, Bruce Springsteen, Tom Waits, Lou Reed ou no famoso tema Romeo

and Juliet da banda de rock Dire Straits.

Roméo et Juliette. Hector Berliozhttps://www.youtube.com/watch?v=2FIWP3r0KLM

The Star-Crossed Lovers. Duke Ellingtonhttps://www.youtube.com/watch?v=bg4MPBgXMQ4

Romeo and Juliet. Dire Straitshttps://www.youtube.com/watch?v=BMjrp6qm-iI

TEXTO E MÚSICA

William Shakesperare sitúa a acción en

Verona (norte de Italia) e conta a historia

de dous mozos namorados pertencentes a

dúas familias rivais os Montesco e os

Capuleto. A pesar da oposición das súas

familias, a parella decide casar en segredo,

mais, a presión desa rivalidade e unha serie

de fatalidades conducen ao suicidio dos

dous amantes. Esta relación entre os seus

protagonistas converteunos no arquetipo

dos chamados amores tráxicos. A morte de

ambos, con todo, supón a reconciliación das

dúas familias.

Un texto no que o escritor utiliza unha técnica dramática de gran habilidade

caracterizada polo uso de flutuacións entre comedia e traxedia como forma de

aumentar a tensión, pola importancia argumental dos personaxes secundarios e

incluso pola evolución dos protagonistas ao longo da historia.

3

O escritor inglés fala dun modo único das paixóns, os desexos, os amores, as loitas,

as alegrías e as penas da alma humana e así a pureza do amor dos rapaces e a

inimizade entre as familias que xeran intolerancia, inxustiza e vinganza foron a

inspiración de Serguei Prokofiev a pesar do seu temor por ter que traducir o

contido psicolóxico e emocional do drama a un medio sen palabras como era o

ballet. Por iso, o compositor empregou unha inusual orquestración, incluíndo

instrumentos como mandolina, xilófono, maracas, pandeireta, piano e celesta

ademais dos habituais na orquestra, así como frecuentes modificacións de melodías,

pasando de suaves harmonías que reflicten momentos de tenrura a acentos

fortemente orquestrados para as pasaxes máis dramáticas, sempre coa súa orixinal

inventiva no ritmo e na composición.

O compositor ruso Sergei Prokofiev

(Sontsovka, 1891-Moscova, 1953) compuxo o

seu ballet Romeo e Xulieta Op. 64 por

encargo do Ballet Kirov de Leningrado, que

rexeitou a partitura orixinal do mesmo xeito

que o Ballet Bolshoi pois os directores de

ambas compañías cualificaron a música de

Prokofiev como imposible de bailar. A estrea

tivo que realizarse fóra de Rusia, debido ao

rexeitamento das principais agrupacións de

danza, e tivo lugar en Brno (cidade da actual

República Checa) o 30 de decembro de 1938.

Prokofiev revisou a partitura en numerosas ocasións e en 1940, o ballet foi

estreado no Teatro Kirov, coa coreografía de Leonid Lavrovski. A pesar dos

problemas ocasionados polo seu Romeo e Julieta, Prokofiev mantivo sempre un

especial interese nesta partitura e no ano 1936, condensou os 52 números do

ballet (divididos en tres actos e un epílogo) en dúas suites de sete movementos

cada unha, en 1937 extraeu dez pezas que transcribiu para piano e en 1946,

realizou unha terceira suite orquestral, de seis movementos.

4

A VERSIÓN DE PER POC

“Cada historia ten o seu monicreque” din

desde a compañía de monicreques Per Poc e

por iso, traballaron oito anos para crear este

espectáculo. Segundo eles mesmos buscaban

“uns bonecos capaces de loitar con forza, bailar

con graza, amar con tanta dozura como

paixón, angustiarse cando o destino xira en

contra, ter e perder a esperanza, matar,

morrer...” Así chegaron a uns monicreques

xigantescos e lixeiros cuxas texturas e cores

prevalecen sobre a expresión facial. Nalgúns

momentos son seres dun soño e noutros, dun

pesadelo e, sobre todo, son moi dinámicos e,

por tanto, capaces de marcar o ritmo e a

tensión dos feitos que conducen ao tráxico final.

Durante todo o espectáculo, orquestra, música, actores e monicreques

interrelaciónanse, incluso facendo de escenografía a propia orquestra.

A selección musical desta versión xurdiu paralelamente á redacción do guión e

escolléronse os pasos de danza que máis se axustan a cada acción. Así mesmo, e

dado que se trata dunha proposta musical, elaborouse unha breve adaptación do

texto para narrador que consigue explicar os acontecementos e as emocións que

moven a cada un dos protagonistas.

Estes monicreques desenvolven a

acción sobre a música descritiva do

ballet de Sergei Prokofiev, cunha

proposta moi visual, onde a principal

protagonista é a música. Per Poc

encárgase de ilustrar a historia para

explicar o argumento e mostrar outras

formas de traballar coa música clásica.

5

Pódese ver un breve adianto aquí:

https://www.youtube.com/watch?v=FPjWlvI8d4o&hl=es&gl=ES

OS MONICREQUES

Per Poc propón uns monicreques

realizados nunha técnica mixta de

marote (na que as mans do boneco

foron substituídas polas propias mans

do manipulador) e bunraku (variedade

do teatro xaponés de monicreques do

inicio do período Edo, hai uns 400

anos. Estes bonecos viven grazas a

Tayu, o narrador, o músico que toca o

Shamisen, un instrumento de corda

tradicional xaponés e os titiriteiros, manipuladores

dos monicreques).

O tamaño vai desde os 2 aos

4 metros de altura e

constrúense sobre a base de

teas, para que sexan lixeiros e

suavemente manipulables

como se fosen bailaríns. As

diferentes texturas e cores

foron escollidas en función do

personaxe que representan.

Así, por exemplo, Tibaldo é de cor laranxa; Romeo, azul; Xulieta ten tons rosados; o

pai Capuleto, granate e o Montesco, verde, etcétera. As facianas dos personaxes

son máscaras tamén tinguidas pola cor característica do seu protagonista

Romeo e Xulieta na escena do baile

Monicreque que representa a Tibaldo

6

Outra particularidade destes bonecos é a súa capacidade para transformárense en

función da escena: o vestido de Xulieta será o balcón do famoso abrazo co seu

amado Romeo; Frei Lorenzo enmarcará a modo de ábsida os mozos namorados

durante a cerimonia da voda...

ROMEO E XULIETA, OP. 64

Para explicar esta historia na que os monicreques levan a cabo os actos máis nobres

e máis mesquiños, Per Poc elixiu estes 15 temas (sen respectar a orde establecida

na partitura) dos 52 da partitura de Sergei Prokofiev:

1. nº 27. The nurse gives Romeo the note from Julieta(A aia dá a Romeo unha nota de Xulieta)

2. nº 33. Tybalt and Mercutio fight(Pelexa entre Tibaldo e Mercutio)

3. nº 3. The street awakens(A rúa esperta)

4. nº 30. The people continue to make merry(A xente continúa divertíndose)

5. nº 13. Dance of the Knights(Danza dos cabaleiros)

6. nº 34. Mercutio dies(Morte de Mercutio)

7. nº 2. Romeo

8. nº 35. Romeo decides to avenge Mercutio’sdeath(Romeo decide vingar a morte de Mercutio)

9. nº 36. Finale(Final)

10. nº 7. The Prince gives his order(O príncipe dá a orde)11. nº 38. Romeo and Juliet (Juliet’s bedroom)(Romeo e Xulieta. No dormitorio de Xulieta)

12. nº 46. Juliet’s bedroom(O dormitorio de Xulieta)

7

13. nº 49. Dance of the girls with lilies(Danza das mozas con lirios)

14. nº 12. Masks(Máscaras)

15. nº 52. Death of Juliet(Morte de Xulieta)

EQUIPO ARTÍSTICO

A compañía de monicreques Per Poc ten realizado con anterioridade colaboracións

coa música clásica: con Pedro e o lobo, o conto sinfónico de Prokofiev, a compañía

traballou con máis de 16 orquestras. Sobresaen as actuacións na Konzerthaus de

Viena, no Teatro Nacional Musical Infantil de Moscova ou no Festival Castell de

Peralada, entre outros. A adaptación para teatro de monicreques e sombras d’O

Crebanoces, de Tchaicovski, tense presentado en versión piano e en colaboración

con orquestras sinfónicas, como a Orquesta Sinfónica de Extremadura ou a

Orquesta Sinfónica de Murcia. Fóra do ámbito da música clásica, Per Poc traballou no

deseño e construción da escena final da película The man who killed Don Quijote,

do director de cine Terry Gilliam. Parte deste traballo pódese ver en Lost in la

Mancha. Per Poc también foi a compañía responsable de subir aos escenarios os

populares personaxes d’As tres xemelgas, cuxa serie chega a máis de 130 países.

Neste caso realizou a coprodución con TV3 e Cromosoma.

Adaptación dramática da obra de W. Shakespeare: Albert Plans

Manipulación monicreques:

Santi Arnal, Anna Fernández, Mònica Glaenzel, Neus Mayolas, Matxalen de Pedro

Narradora: Mònica Glaenzel

8

Deseño e construción monicreques:

Santi Arnal, Anna Fernández, Martina Tosticarelli

Xastra: Susana Garcia Montes

Escenografía e deseño iluminación: Martina Tosticarelli

Fotografía: Rafael Badia

Produción: Anna Fernández

Colaboración coreográfica: Cesc Gelabert e Toni Jodar

Dirección de escena: Santi Arnal

A Real Filharmonía de Galicia está integrada na actualidade por cincuenta músicos

de diferentes nacionalidades que achegan cada temporada a súa experiencia,

formación, tradición musical, esforzo e ilusión para ofrecer ao público propostas

sorprendentes. Coa orquestra colaboran de maneira habitual directores e solistas de

recoñecido prestixio nacional e internacional, apostando por figuras consagradas e

tamén por novos músicos que brillan no panorama musical. O seu director titular e

artístico é o mestre Paul Daniel, Maximino Zumalave é o seu director asociado e

Christoph König o principal director convidado. Xestionada polo Consorcio de

Santiago, nace en 1996 promovida pola Xunta de Galicia e ten a súa sede

permanente no Auditorio de Galicia.

O director Mihnea Ignat nace en Craiova (Romanía) en 1980 e comeza a estudar

piano ao sete anos e aos dieciseis dirixe a coral Carmina Nova no Festival de Creación

Coral Contemporánea de Bucarest e grava con esa formación para a Radio

Romanesa. Gradúase no Instituto Musical Marin Sorescu da súa cidade e é admitido

na Universidade Nacional de Música de Bucarest para estudar dirección de orquestra

e composición, licenciándose coas máximas cualificacións. Completa a súa formación

con clases maxistrais da man de Manuel Hernández Sílva, Ístvan Dénes e Ovidiu

Balan. En 2003, debuta como invitado coa Orquestra do Teatro de Ópera de

Craiova dirixindo un monográfico de Pergolesi, e desde entón é convidado

asiduamente a dirixir a maioría das orquestras de Romanía. No 2004, foi convidado

pola embaixadora das Nacións Unidas en Romanía a dirixir o concerto de celebración

do día da ONU en Bucarest e funda unha orquestra formada por mozos e mozas

romaneses de destacado talento cuxos concertos se retransmitiron en directo pola

Televisión e Radio romanesas. É director artístico e titular da Orquestra Filharmónica

9

da Universidade de Alacante coa que actúa regularmente nesa cidade e noutras

como Madrid, Zaragoza, Valencia, etc. Durante a tempada 2009/10 ocupa o cargo

de director asociado da Orquestra Sinfónica Nacional da República Dominicana. Foi

asistente de Dmitrij Kitajenko, Jesús López Cobos e ten traballado con solistas e

agrupacións destacadas do panorama musical mundial.

10

ACTIVIDADES NAS AULAS

Estas son suxestións de actividades que supoñan un punto de partida ou ofrezan

algunhas ideas para poder desenvolver dende as diferentes materias e para varias

idades.

Antes do espectáculo

- Contar a historia principal sen aludir ás tramas laterais nin nomear os personaxes

secundarios cunha linguaxe axeitada para a idade dos/as alumnos/as.

- Relacionar os personaxes principais con persoas coñecidas do ámbito familiar e/ou

escolar para que poidan comprender a relación entre eles.

- Escoitar algúns números que se interpretarán para que intenten imaxinar que tipo

escena será (alegre, triste, violenta…). Algo que se pode comprobar despois do

espectáculo.

- Deseñar un cartel promocional do espectáculo.

- Buscar información sobre Romeo e Xulieta en calquera disciplina artística: versións

literarias, música, pintura, escultura, danza, cine, televisión…

- Buscar información sobre os autores do texto e da música, William Shakespeare e

Seguei Prokofiev.

Despois do espectáculo

- Realizar una paseo virtual ou a través de fotografías pola cidade onde transcorre a

historia, Verona (Italia), para poder situar mellor a acción.

- Traballar o significado de determinadas palabras relacionadas coa temática da obra:

drama, traxedia, amor, vinganza, intransixencia, intolerancia, inxustiza…

- Analizar o conflito da historia e buscar situacións reais similares que poidan darse no

ámbito escolar ou familiar e propoñer posibles resolucións.

11

- Relacionar música e sentimentos nas escenas en que suceden e os personaxes

que as desenvolven:

Sentimentos Momento musical (1) Escena Personaxes

Amor

Odio

Violencia

Tristeza

Ira

Poder

(1) Pódese entender por momento musical un pizzicatto de violíns, un golpe forte nosinstrumentos de percusión, un ‘diálogo’ entre dous instrumentos ou unha intervención daorquestra completa.

- Relacionar os movementos dos monicreques coas situacións que viven os

personaxes (loita, danza, morte…)

- Buscar información sobre as diferentes técnicas de realización de monicreques

De fío De luva Plano De variñas

12

- Construción de monicreques dos personaxes principais con materiais reciclados e

realizar unha coreografía con eles, incluso con calquera outra versión musical de

Romeo e Xulieta.

Aquí algúns exemplos:

- Facer unha valoración da música do espectáculo e relacionala coa música ao servizo

doutras linguaxes escénicas, teatral, cinematográfica, radiofónica ou publicitaria.

- Facer unha crítica xornalística do espectáculo.

- Debuxar un cómic ou escribir un relato reproducindo a historia, cambiando o final,

suprimindo personaxes que lles parezan prescindibles, noutra situación xeográfica e

temporal etc.