Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS...

45
Resistencias Resistencias bacterianas a bacterianas a antimicrobianos antimicrobianos José María Molero García José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC SoMaMFyC

Transcript of Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS...

Page 1: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Resistencias Resistencias bacterianas a bacterianas a

antimicrobianosantimicrobianos

José María Molero GarcíaJosé María Molero García

Médico de familia. CS Andrés (DA Centro)Médico de familia. CS Andrés (DA Centro)

Grupo de enfermedades infecciosas semFYC Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyCSoMaMFyC

Page 2: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

http://ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/antimicrobial-resistance-surveillance-europe-2011.pdf

Page 3: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Informe de vigilancia de la resistencia a los antimicrobianos en Europa (2011-

12)

Page 4: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Evolución de las resistencias a ATB en España 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Streptococcus pneumoniaePenicillin R 7 9 9 8 8 7 8 10 10 10Penicillin RI 32 29 25 27 22 23 22 30 30 27Macrolides RI 27 27 23 22 18 22 19 27 25 26Staphylococcus aureusOxacillin/Meticillin R 24 26 27 25 25 27 26 25 22 24Escherichia coliAminopenicilins R 58 60 62 64 62 63 65 65 66 65Aminoglycosides R 7 7 10 9 10 11 13 14 15 16Fluoroquinolones R 21 25 28 28 30 33 31 33 34 34Cefalosporinas de 3ªG R 4 7 8 7 7 9 11 12 12 14Carbapenems R <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1Klebsiella pneumoniaeAminoglycosides R - - 4 7 9 9 9 9 10 14Fluoroquinolones R - - 11 8 17 15 16 14 17 17Cefalosporinas de 3ªG R - - 7 9 10 12 11 10 13 17Carbapenems R <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1Pseudomonas aeruginosaPiperacillin (± tazobactam) R - - 4 9 8 8 8 6 6 7Ceftazidime R - - 6 7 10 11 8 7 9 9Carbapenems R - - 17 12 15 13 16 18 16 16Aminoglycosides R - - 4 11 15 18 19 18 19 17Fluoroquinolones R - - 14 19 25 23 25 25 24 21

Page 5: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Un uso prudente de los antimicrobianosuso prudente de los antimicrobianos y unas amplias amplias medidas de control medidas de control de las infecciones deberían ser los

pilares sobre los que se asientan una prevención y unas medidas de control efectivas para reducir la selección y

la transmisión de bacterias resistentes a los antimicrobianos.

Page 6: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.
Page 7: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Resistencia del neumococo

Page 8: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Resistencia de neumococo en Europa

Page 9: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Susceptibilidad de aislamientos de Streptococcus pneumoniae invasivos penicilina (Europa 2012)

País% Penicilinas % Macrólidos

Doble resistencia (PNC+MCR)

No susceptible Resistente No susceptible Resistente % DUAL (95% CI)Austria 1.4 (0-3) 1.1 (0-3) 17.9 (14-23) 13.0 (9-18) 4.2 (2-7)Belgica 0.5 (0-1) 0.3 (0-1) 25.4 (23-28) 24.5 (22-27) 1.2 (1-2)Bulgaria 28.6 (11-52) 10.0 (1-32) 20.0 (6-44) 0.0 (0-17) 20.0 (6-44)Croacia 0.0 (0-6) 1.0 (0-3) 28.6 (20-40) 28.5 (20-37) 16.3 (9-24)Czech Rep 0.4 (0-2) 1.1 (0-3) 7.7 (5-11) 5.8 (3-9) 1.8 (1-4)Dinamaraca 0.2 (0-1) 1.6 (1-3) 6.0 (5-8) 2.5 (2-4) 3.5 (2-5)Estonia 0.0 (0-7) 0.0 (0-10) 5.8 (1-16) 5.9 (1-20) 0.0 (0-10)Finlandia 0.5 (0-2) 7.0 (5-9) 22.0 (19-26) 11.6 (9-15) 11.2 (9-14)Francia 0.0 (0-0) 6.2 (5-8) 28.9 (26-32) 11.7 (10-14) 17.2 (15-20)Alemania 1.3 (0-3) 3.9 (2-7) 7.4 (5-11) 5.8 (4-9) 1.3 (0-3)Hungría 2.5 (1-6) 2.7 (1-7) 19.7 (14-27) 12.2 (7-19) 7.5 (4-13)Islancia 3.7 (0-19) 0.0 (0-13) 7.4 (1-24) 3.8 (0-20) 3.8 (0-20)Irlnada 4.7 (3-8) 6.5 (4-10) 16.9 (13-22) 4.6 (3-8) 12.4 (9-17)Italia 5.7 (2-11) 1.7 (0-6) 34.2 (28-40) 27.6 (20-37) 10.3 (5-17)Latvia 4.7 (1-13) 3.5 (0-12) 3.5 (0-12) 3.5 (0-12) 0.0 (0-6)Luxemburgo 3.2 (0-17) 0.0 (0-12) 15.8 (6-31) 16.7 (6-35) 3.3 (0-17)Malta 0.0 (0-19) 0.0 (0-19) 50.0 (26-74) 11.1 (1-35) 38.9 (17-64)Holanda 0.3 (0-1) 0.7 (0-1) 4.4 (3-6) 3.9 (3-5) 0.8 (0-2)Noruega 1.0 (0-2) 3.0 (2-5) 5.3 (4-8) 2.1 (1-4) 3.2 (2-5)Polonia 5.0 (2-10) 6.4 (3-13) 27.3 (19-37) 10.9 (6-18) 16.4 (10-25)Portugal 5.4 (3-9) 1.8 (1-4) 18.5 (14-23) 12.2 (9-17) 6.5 (4-10)Rumania 37.2 (23-53) 5.0 (1-17) 37.2 (23-53) 7.5 (2-20) 32.5 (19-49)Eslovaquia 5.0 (0-25) 0.0 (0-17) 27.3 (11-50) 15.0 (3-38) 5.0 (0-25)Eslovenia 1.2 (0-3) 5.2 (3-9) 21.2 (16-27) 16.4 (12-22) 4.8 (3-8)España 26.1 (23-30)26.1 (23-30) 11.9 (9-15)11.9 (9-15) 26.4 (23-30)26.4 (23-30) 10.9 (8-14)10.9 (8-14) 14.8 (12-18)14.8 (12-18)Suecia 4.8 (4-6) 1.7 (1-3) 4.9 (4-6) 1.9 (1-3) 3.0 (2-4)UK 0.7 (0-1) 1.3 (1-2) 6.8 (5-8) 4.5 (3-6) 2.2 (1-4)EU/EEA MediaEU/EEA Media 3,93,9 4,64,6 16,916,9 8,58,5 8,78,7

Page 10: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Resistencia a antibíóticos de los principales principales microorganismos respiratoriosmicroorganismos respiratorios

Estudios faringocat [2007], Skar [2005], Sauce-4[ 2006]. Oteo J. J Antimicrobial Chemotherapy 2001. 47,215-218

Oteo J. Enferm Infecc Microbiol Clin. 2003: 21(1):12-9

Antibióticos Stp. pyogenesStp. pyogenes NeumococoNeumococo H. influenzae M. catharralis

Penicilina 0 0,9-25%*0,9-25%* 15,7 % 88-100%

Amoxicilina 0 1-5%*1-5%*

Amox-Clavul 0 1-4%*1-4%* 0,1% 0

Cefuroxima Ax 0 20-30%20-30% 0 0

Eritr/Clar/Azitr 19.4%25-35%25-35%

Eritro/Claritr20-30%

Resto < 1-5%

0

Josa/Midecam 9% 0

Clindamicina 10% 0

Telitromicina 5% <1%<1% 0 0

Levo/Moxiflox 0 <1%<1% 0 0

[*] Dosis altas de amoxicilina

Page 11: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

N=25592006-7

Susceptible Intermedia Resistencia

Penicilina (oral) 77.1 22.0 0.9 ()Penicilina (parenteral) 99.8 0.2 0.0()Ampicilina 93.4 NA 1,5 ()Amoxicilina-clavul 94.8 4.0 1.2 ()Cefuroxima axetilo 94.5 4.3 1.3Cefaclor 79.1 2.0 19.0Eritromicina 78.9 - 21.1Claritromicina 78.2 0.9 20.9Azitromicina 77.6 1.6 20.8Ciprofloxacino 97.0 NA 2.2Levofloxacino 97.6 1.9 0.5

Pérez-Trallero E, et al. Antimicrob Agents Chemother 2010;54:2953–9.

Actividad in vitro frente a Streptococcus pneumoniae de aislamiento comunitario en

España

Page 12: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Evolución de las resistencias del resistencias del neumococo neumococo (España)

SAUCE IV

Page 13: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Factores de riesgo de cepas resistentes resistentes de neumococo a ß-lactámicosde neumococo a ß-lactámicos

Page 14: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Resistencia a neumococo a los neumococo a los macrólidosmacrólidos

Asociación entre resistencia a macrólidosmacrólidos y disminución de la sensibilidad a penicilinaspenicilinas

Oteo J. J Antimicrobial Chemotherapy 2001. 47,215-218

Page 15: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Mecanismos de resistencia a Macrólidos resistencia a Macrólidos a Streptococosa Streptococos

Fenotipo MLSB (gen ermB)Fenotipo MLSB (gen ermB) Fenotipo M (gen mefA)Fenotipo M (gen mefA)Acción de las metilasas, sobre la subunidad 23S del ARN ribosomal Unión deficiente a la molécula diana

Alteraciones en los mecanismos de expulsión activa o bombeo del antibiótico.

Resistencia de alto nivel (CMI > 64 µg/ml).No se vence aumentado la dosis del macrólido

Resistencia de nivel bajo-intermedio.Podría compensarse aumentando de las dosis del macrólido

Resistencia TOTALResistencia TOTAL: cruzada a todos los macrólidos (M), Lincosamidas (L) y estreptograminas B (SB).

• Resistencia PARCIAL: Resistencia PARCIAL: Macrólidos 14 y 15 átomos (eritro/claritro/ azitromicina)

• SensibilidadSensibilidad: Macrólidos 16 átomos (josa/midecamicina), lincosamidalincosamidas y estreptograminas.

No resistencia frente a Ketólidos No resistencia frente a KetólidosNeumococo: 80%-90%S. pyogenes: 30.5%

Neumococo: 10%-20%

S. pyogenes: 67.8%Asociado a fracasos terapéuticos (neumococo) Asociado a fracasos terapéuticos (neumococo)

TOTALTOTAL PARCIALPARCIAL

Page 16: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Factores de riesgo de neumococo resistente a macrólidos

Page 17: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Actividad de macrólidosmacrólidos frente a Streptococus Pneumoniae y patógenos Streptococus Pneumoniae y patógenos

atípicosatípicosStreptococus PneumoniaeStreptococus Pneumoniae

(CMI90 g/L) Penicilinasensible

Penicilinaresistente

Eritromicinasensible

Erictromicina resistente

Eritromicina 0,03 - 1 0,03 - > 64 0,03 > 64Claritromicina < 0,2 0,03 - > 64 0,03 > 32Azitromicina < 1 0,1 - > 64 1 > 64Telitromicina < 0,03 < 0,06< 0,06 < 0,03 < 0,5

Patógenos atípicosPatógenos atípicos(CMI90 mg/L) Legionella Legionella

pneumophilapneumophilaMycoplasma Mycoplasma pneumoniaepneumoniae

Chlamydia Chlamydia pneumoniaepneumoniae

Eritromicina 0,2 < 0,01 0,25

Claritromicina 0,01 < 0,01 0,5

Azitromicina < 1 < 0,01 0.5

Telitromicina 0,060,06 < 0,01< 0,01 0,250,25

Page 18: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Resistencia de neumococo a quinolonas

Page 19: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Factores de riesgo de patógenos no patógenos no habituales resistentes en neumoníashabituales resistentes en neumonías

Patógeno Factores de RiesgoNeumococo resitente a

fluorquinolonas

Edad avanzada Institucionalizado en residencia o inmovilizado en domicilio Adquisición nosocomial de la infección Exposición previa a fluoroquinolonas 4 meses antes Aislamiento de la cepa en esputo Resistencia a la penicilina EPOC

Bacilos entéricos Gram(-)

Institucionalizados en residencias Enfermedad cardiopulmonar de base Comorbilidad múltiple (≥ 2) Antibioterapia reciente

Pseunomona aeruginosa

Enfermedad estructural del pulmón (bronquiectasies) Corticoterapia mantenida (10 mg prednisona/día Antibioterapia de amplio espectro durante 7 días (último

mes) Malnutrición

Page 20: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.
Page 21: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Pérez-Trallero E, et al. Antimicrob Agents Chemother 2010;54:2953–9.

Actividad in vitro frente a Streptococcus pyogenes (España)Streptococcus pyogenes (España)

N= N= 2,2872,2872006-072006-07

SusceptibleSusceptible IntermediaIntermedia ResistenciaResistencia Punto cortePunto corte((μμg/ml)g/ml)

PenicilinaPenicilina 100 - - 0.12

AmpicilinaAmpicilina 100 - - 0.12

EritromicinaEritromicina 80.6 0.4 19.0 0.25, 0.5, ≥1

ClaritromicinaClaritromicina 80.9 2.6 16.5 0.25, 0.5, ≥1

AzitromicinaAzitromicina 81.1 7.3 11.6 0.5, 1, ≥2

LevofloxacinoLevofloxacino 100 - - 2, 4, ≥8

Telitromicina: 5.8% (95% por gern ERM)

Page 22: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Mecanismos de resistencia a Macrólidos a resistencia a Macrólidos a StreptococosStreptococos

Fenotipo MLSB (gen ermB) Fenotipo M (gen mefA)Acción de las metilasas, sobre la subunidad 23S del ARN ribosomal Unión deficiente a la molécula diana

Alteraciones en los mecanismos de expulsión activa o bombeo del antibiótico.

Resistencia de alto nivel (CMI > 64 µg/ml).No se vence aumentado la dosis del macrólido

Resistencia de nivel bajo-intermedio.Podría compensarse aumentando de las dosis del macrólido

Resistencia TOTALResistencia TOTAL: cruzada a todos los macrólidos (M), Lincosamidas (L) y estreptograminas B (SB).

• Resistencia PARCIAL: Resistencia PARCIAL: Macrólidos 14 y 15 átomos (eritro/claritro/ azitromicina)

• SensibilidadSensibilidad: Macrólidos 16 átomos (josa/midecamicina), lincosamidalincosamidas y estreptograminas.

No resistencia frente a Ketólidos No resistencia frente a KetólidosNeumococo: 80%-90%S. pyogenes: 30-35%

Neumococo: 10%-20%

S. pyogenes: 65%Asociado a fracasos terapéuticos (neumococo) Asociado a fracasos terapéuticos (neumococo)

TOTALTOTAL PARCIALPARCIAL

Page 23: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Evolución de la resistencia a eritromicina de S. pyogenes por fenotipo MLSB (España)

Pérez-Trallero E, et al. Antimicrob Agents Chemother 2010;54:2953–9.

Page 24: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.
Page 25: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

N= 2,7362006-07

Susceptible Intermedia Resistente

Ampicilina/amoxicilina 83.9 2.9 13.313.3Amoxicilina-clavulanico 99.7 - 0.3Cefuroxima axetilo 99.3 0.6 0.1Cefaclor 97.8 2.2 -Claritromicina 99.3 0.7 -Azitromicina 100 - -Ciprofloxacino 99.8 - 0.2Levofloxacino 99.9 - 0.1

Actividad in vitro frente a Haemophilus influenzae (España)

Pérez-Trallero E, et al. Antimicrob Agents Chemother 2010;54:2953–9J Antimicrob Chemother 2005 56(4):780-782

Richter SS. J Antimicrob Chemother. 2008;61(3):603-11.

Page 26: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Pérez-Trallero E, et al. Antimicrob Agents Chemother 2010;54:2953–9.

BLNAR

Betalactamasas

% d

e R

esis

ten

cias

Evolution de la resistencia de Haemophilus influenzae a amoxicilina en España (SAUCE 4)

Page 27: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.
Page 28: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Spain (n=1899) 24.2% (22-2624.2% (22-26)

País n %Austria 2164 7.7 (7-9)Belgium 2077 16.1 (15-18)Bulgaria 227 19.8 (15-26)Croatia 412 22.0 (18-26)Cyprus 165 35.2 (28-43)Czech Republic 1611 13.0 (11-15)Denmark 1431 1.3 (1-2)Estonia 104 7.7 (3-15)Finland 1409 2.1 (1-3)France 5228 19.2 (18-20)Germany 2558 15.4 (14-17)Greece 876 41.0 (38-44)Hungary 1143 24.8 (22-27)Iceland 58 1.7 (0-5)Ireland 1038 22.6 (20-25)Italy 1631 35.2 (33-38)Latvia 211 9.0 (5-13)Lithuania 323 10.2 (7-14)Luxembourg 131 15.3 (10-23)Malta 102 47.1 (37-57)Netherlands 1943 1.3 (1-2)Norway 1430 1.3 (1-2)Poland 781 29.2 (26-32)Portugal 1455 53.8 (51-56)Romania 227 53.9 (47-61)Slovakia 474 21.7 (18-26)Slovenia 445 10.3 (8-14)Spain 1899 24.2 (22-26)Sweden 3262 0.7 (0-1)United Kingdom 2680 14.1 (12-15)Media EU/EEA 17,8

Page 29: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

CountryMeticillina

% MRSA (95%CI)Rifampicina

% rifampicin-resistant (95%CI)Austria 7.4 (6-9) 0.3 (0-1)Belgium 17.4 (16-19) 0.6 (0-1)Bulgaria 22.4 (17-29) 14.2 (9-21)Cyprus 41.6 (32-51) 0.0 (0-3)Czech Republic 14.5 (13-16) 1.8 (1-3)Denmark 1.2 (1-2) 0.1 (0-0)Estonia 1.7 (0-6) 0.0 (0-71)France 20.1 (19-21) 1.0 (1-1)Germany 16.1 (15-18) 0.7 (0-1)Greece 39.2 (36-43)Hungary 26.2 (24-29) 0.4 (0-1)Iceland 2.8 (0-10) 0.0 (0-71)Ireland 23.7 (21-26) 1.0 (0-2)Italy 38.2 (36-41) 4.3 (3-6)Latvia 9.9 (6-15) 0.5 (0-3)Lithuania 5.4 (3-9) 0.6 (0-2)Luxembourg 20.5 (14-29) 0.0 (0-4)Malta 49.2 (41-59) 0.8 (0-4)Netherlands 1.4 (1-2) 0.4 (0-1)Norway 0.3 (0-1) 0.0 (0-1)Poland 24.3 (21-27) 27.4 (20-36)Portugal 54.6 (52-57) 1.7 (1-3)Romania 50.5 (41-60) 7.9 (3-15)Slovakia 25.9 (22-30) 1.3 (0-3)Slovenia 7.1 (5-10) 0.5 (0-2)Spain 22.5 (21-24)22.5 (21-24) 0.5 (0-1)0.5 (0-1)Sweden 0.8 (1-1) 0.2 (0-1)United Kingdom 13.6 (13-15) 0.6 (0-1)

Cepas invasivas de S. aureus aisladas resistentes a meticillina (MRSA) y Rifampicina (Europa 2011)

Page 30: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

MRSAMRSA Resistencia a RifampinaResistencia a Rifampina

Año N S R N S I R

2002 1196 76.7 % 23.3 % 950 98.2 % 0.7 % 1.1 %

2003 1391 76.0 % 24.0 % 1180 98.1 % 0.5 % 1.4 %

2004 1526 73.5 % 26.5 % 1424 97.8 % 1.1 % 1.1 %

2005 1337 72.9 % 27.1 % 1311 98.1 % 1.0 % 0.9 %

2006 1483 75.0 % 25.0 % 1458 96.8 % 1.7 % 1.5 %

2007 1642 74.5 % 25.5 % 1555 98.6 % 0.8 % 0.6 %

2008 1505 73.4 % 26.6 % 1419 99.2 % 0.3 % 0.6 %

2009 1715 74.1 % 25.9 % 1614 99.3 % 0.2 % 0.5 %

2010 1986 74.7 % 25.3 % 1827 99.0 % 0.5 % 0.5 %

2011 1950 77.5 % 22.5 % 1826 99.2 % 0.3 % 0.5 %

2012 1899 75.8 % 24.2 % 1781 97.6 % 0.1 % 2.3 %

Evoluciòn de las resistencias se Staphylococcus aureus en España

Page 31: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Resistencias a S. aureus en España

Page 32: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

SARM de adquisición comunitaria (SARM-Co)

Cercenado E, Ruiz de Gopegui E.. Enferm Infecc Microbiol Clin. 2008;26 Suppl 13:19-24

Page 33: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Antimicrobianos sistémicos en infecciones por SARM-Co

Antimicrobiano Dosis habitual en adultosORALClindamicinaClindamicina 300-450 mg / 8h VO ó 600 mg/8h IVTMT-SMXTMT-SMX Infecciones leves: 160/800 /12h VO.

Moderadas/graves y óseas: 10-20 mg de TMP/kg, en 3-4 dosis VO ó IVMinociclinaMinociclina 200 mg (1ª dosis), seguido de 100 mg / 12h VOFosfomicina 100-300 mg / día en 3-4 dosis IV 0,5-1 g/ 6h VOÁcido fusídico 0.5-1 g /8h VO ó IVRifampicina 300 mg / 8 h ó 450 mg / 12h VO (IV solo si necesario)Ciprofloxacino 500-750 mg / 12h VO. (200-400 mg / 12h IV)Levofloxacino 500 mg / 24h VO ó IVMoxifloxacino 400 mg / 24h VO ó IVPARENTERALVancomicinaVancomicina 1 gr IV en 2-3 horas /12h (en infecciones del SNC, 500 mg/6h a 1 g/8h)TeicoplaninaTeicoplanina 3-12 mg/kg/día IV (primeras 3 dosis /12h)Genta, TobramicinaGenta, Tobramicina Dosis de sinergia: 3 mg/kg/díaLinezolid 600 mg / 12h VO ó IV (oral siempre que sea posible; mayor en ayunas)Daptomicina 4 mg/kg/día IVQuinupristina/Dalfopristina

7,5 mg/kg/8h en 1 hora

Page 34: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.
Page 35: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Uropatógenos. Resistencias de interés clínico

Page 36: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

PaísPaísAño 2012Año 2012

Suceptibilidad AminoPNC Cefalosp. 3ªG Fluorquinolonas Aminoglicosidos Carbapenem Combinadas

% S(95% CI) %R (95% CI) %R (95% CI) %R (95% CI) %R (95% CI) %R (95% CI) %R (95% CI)

Austria 45.5 (44-47) 50.6 (49-52) 8.7 (8-10) 20.6 (19-22) 6.5 (6-7) 0.1 (0-0) 2.5 (2-3)Belgium 40.1 (38-42) 56.3 (55-58) 6.9 (6-5) 22.2 (21-24) 5.9 (5-7) < 0.1 (0-0) 1.8 (1-2)Bulgaria 22.3 (16-29) 71.0 (64-77) 38.1 (32-45) 34.1 (28-41) 26.5 (21-33) 2.6 (1-6) 16.1 (12-22)Croatia 43.1 (38-44) 51.3 (48-55) 6.0 (3-9) 17.2 (15-20) 7.0 (6-9) 0.0 (0-0) 2.1 (1-3)Cyprus 26.1 (20-33) 70.5 (63-77) 31.8 (25-39) 42.0 (35-50) 21.0 (15-28) 0.0 (0-2) 14.8 (10-21)

Czech Republic 41.9 (40-44) 56.8 (55-59) 11.5 (10-13) 21.0 (19-23) 8.4 (7-10) 0.1 (0-0) 4.5 (4-5)Denmark 50.5 (48-53) 45.2 (44-47) 7.9 (7-9) 14.1 (13-15) 7.3 (6-8) 0.0 (0-0) 2.6 (2-3)Estonia 47.6 (40-55) 48.1 (41-55) 7.9 (5-11) 14.1 (10-19) 7.5 (5-11) 0.0 (0-1) 1.7 (1-4)Finland 57.2 (55-59) 39.7 (38-42) 6.2 (5-7) 11.7 (11-13) 6.1 (5-7) 0.0 (0-0) 3.1 (3-4)France 42.1 (41-43) 55.2 (54-56) 10.0 (9-11) 17.8 (17-19) 8.2 (7-9) 0.0 (0-0) 3.3 (3-4)

Germany 47.2 (46-49) 49.6 (48-51) 8.8 (8-10) 21.1 (20-22) 7.1 (6-8) < 0.1 (0-0) 3.2 (3-4)Greece 40.7 (38-43) 55.0 (52-58) 16.2 (14-18) 29.1 (27-32) 17.9 (16-20) 1.4 (1-2) 10.7 (9-12)

Hungary 31.0 (28-34) 63.9 (61-67) 17.4 (15-20) 28.9 (27-31) 17.2 (15-19) 0.0 (0-0) 10.5 (9-12)Iceland — 44.3 (36-53) 5.1 (1-9) 9.7 (5-15) 3.6 (0-7) — 0.7 (0-4)Ireland 30.4 (29-32) 67.4 (65-69) 9.2 (8-10) 24.3 (23-26) 11.1 (10-12) 0.0 (0-0) 4.0 (3-5)

Italy 29.3 (27-31) 67.5 (65-70) 26.3 (25-28) 42.0 (40-44) 21.4 (20-23) 0.2 (0-0) 14.5 (13-16)Latvia 45.3 (37-54) 54.2 (46-62) 14.9 (10-22) 14.5 (9-21) 11.7 (7-18) 0.0 (0-2) 6.6 (3-12)

Lithuania 45.5 (41-50) 52.5 (48-57) 4.8 (3-7) 14.7 (12-18) 9.5 (7-13) 0.0 (0-1) 1.3 (0-3)Malta 42.9 (36-54) 54.1 (47-61) 13.6 (9-19) 31.3 (25-38) 13.6 (9-19) 0.0 (0-2) 7.9 (5-12)

Netherlands 48.1 (47-50) 49.0 (48-50) 6.0 (5-7) 15.5 (14-17) 7.2 (6-8) < 0.1 (0-0) 1.8 (1-2)Norway 54.9 (53-57) 43.2 (41-45) 4.9 (4-6) 11.3 (10-13) 5.8 (5-7) 0.0 (0-0) 1.9 (1-3)Poland 34.4 (31-38) 63.3 (60-67) 12.9 (11-15) 29.3 (27-32) 11.9 (10-14) 0.0 (0-0) 5.8 (4-7)

Portugal 37.4 (35-40) 59.4 (57-62) 13.5 (12-15) 30.3 (28-32) 16.3 (15-18) 0.1 (0-0) 9.2 (8-11)Romania 36.4 (27-46) 62.3 (54-70) 25.6 (19-33) 27.1 (20-35) 24.0 (18-31) 0.0 (0-0) 14.2 (9-21)Slovakia 29.4 (26-50) 64.9 (61-69) 30.7 (27-34) 41.3 (38-45) 21.2 (18-24) 0.9 (0-2) 13.6 (11-16)Slovenia 47.3 (44-50) 50.4 (48-53) 9.5 (8-11) 21.4 (19-24) 8.6 (7-10) 0.0 (0-0) 5.1 (4-7)

Spain 30.9 (30-31)30.9 (30-31) 65.4 (64-67)65.4 (64-67) 13.5 (13-14)13.5 (13-14) 33.9 (33-35)33.9 (33-35) 15.6 (15-17)15.6 (15-17) 0.1 (0-0)0.1 (0-0) 5.9 (5-7)5.9 (5-7)Sweden — — 4.4 (4-5) 11.2 (10-12) 5.0 (4-6) < 0.1 (0-0) 1.8 (1-2)

UK 35.0 (34-36) 62.7 (61-64) 12.9 (12-14) 16.6 (16-18) 8.6 (8-9) 0.2 (0-0) 4.1 (4-5)EU/EEA % 39,539,5 57,457,4 11,811,8 22,322,3 10,310,3 <0,1<0,1 4,44,4

Page 37: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Sensibilidad de uropatógenos en europa: Sensibilidad de uropatógenos en europa: E. coliE. coli

13.5 %

33.9 %

Page 38: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Antibioticos E. coli E. coli (n= 515)(n= 515)

Proteus Proteus mirabilismirabilis(n = 28)(n = 28)

Klebsiella Klebsiella pneumoniaepneumoniae

(n = 15)(n = 15)

Otras Otras enterobacteriasenterobacterias

(n= 16)(n= 16)

Staph.Staph.saprophyticussaprophyticus

(n= 29)(n= 29)

OtrosOtrosGRAM (+)GRAM (+)(n = 33)(n = 33)

OtrosOtros(n = 14)(n = 14)

Ácido nalidíxico 73,5% 85,7% 93,3% 91,6% NT - 100,0%Ciprofloxacino 88,1% 96,4% 100,0% 100,0% 100,0% 82,3% 100,0%Fosfomicina trometamol 97,2% 92,5% 93,3% 91,6% NT 95,2% 75,0%

Nitrofurantoína 94,1% 0% 6,6% 33,3% 96,5% 97,0 0%Ampicilina 35,3% 60,7% 0% 0% 68,9% 86,6% 0%Amoxici/Clav 77,6%a 100,0% 100,0% 41,6% 100,0% 92,8% 100,0%Cefuroxima Ax. 75,3%b 100,0% 100,0% 75,0% 100,0% 100,0% 50,0%Cotrimoxazol 66,2% 57,1% 100,0% 83,3% 93,1% 84,6% 50,0%

Sensibilidad de los uropatógenos identificados a diversos antibióticos ITU no complicada

Palou J, et al. Med Clin (Barc). 2011;136(1):177

784 mujeres españolas con ITU baja no complicada, entre 18 y 65 años

Page 39: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Sensibilidad de Escherichia coli en función de la edad de la paciente

AntibióticoAntibiótico PremenopáusicaPremenopáusica(n = 380)(n = 380)

PosmenopáusicaPosmenopáusica(n = 135)(n = 135)

AmpicilinaAmpicilina 35,0% 36,2%Amoxicilina- Ac. Amoxicilina- Ac. clavulánicoclavulánico

79,9% 73,2%

CefuroximaCefuroxima 78,3% 69,6%CiprofloxacinoCiprofloxacino 90,3% 83,3%CotrimoxazolCotrimoxazol 67,6% 65,9%Fosfomicina Fosfomicina trometamoltrometamol

97,4% 97,8%

NitrofurantoínaNitrofurantoína 93,8% 93,5%

J. Palou et al / Med Clin (Barc). 2011;136(1):1–7J. Palou et al / Med Clin (Barc). 2011;136(1):1–7

Page 40: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Sensibilidad de Escherichia coli en estudios realizados en España

AntibióticoAndreu(2005)

Andreu (2008) ARESC (2011)

Total Mayor 60 Premenop. Posmenop.

Ampicilina 41,3% 39,3% 36,8% 35,0% 36,2%Amox/Clavul. 90,8% 91,9% 96,1% 79,9% 73,2%Cefuroxima 90,7% 91,1% 90,7% 78,3% 69,6%Ciprofloxacino 77,2% 76,1% 66.1% 90,3% 83,3%Cotrimoxazol 66,1% 68% 62,6% 67,6% 65,9%Fosfomicina trometamol

97,9% 98,3% 97,9% 97,4% 97,8%

Nitrofurantoína 94,3% 96,2% 96,3% 93,8% 93,5%

J. Palou et al / Med Clin (Barc). 2011;136(1):1–7

Page 41: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.
Page 42: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Resistencias de enterobacterias aß-lactamasas de espectro extendido

(BLEE)Enzimas producidas por bacilos Gram (-)

E. coli, E. coli, klebsiella pneumoniaeklebsiella pneumoniaeEnterobacter spEnterobacter spPseudomonas aeruginosaPseudomonas aeruginosa

Inactivan a casi todos los betalactámicos

PenicilinasCefalosporinas de 1ª,2ª G y 3ª G (ceftriaxona, ceftazidima)Monobactámicos (aztreonam)

Menor sensibilidad de otros antibióticos

Aminoglucósidos,TetraciclinaTMP-SMX Quinolonas

Mayor sensibilidad Carbapenemas (Impenden, Meropenem, Ertapenem)Cefamicinas (Cefoxitina, cefotetán)Fosfocinaß-lactámico con inhibidor de ß-lactamasas

Page 43: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Cepas E. coli, productoras de betalactamasas betalactamasas de espectro extendidode espectro extendido

• 2000:• Prevalencia: 0.47% (E. coli)• 50% comunitario

• 2003:• Prevalencia: 1.7% (E. coli)• 79.5% comunitario

• 2006:• Prevalencia: 5.2% (E. coli), 2.4% (Klebsiella spp), 2.2% (P. aeruginosa) y 1%

(Proteus mirabilis)• 70% de E. coli BLEE presentan multirresistencia• Factores de riesgo• Edad avanzada (> 65 años)• Diabetes mellitus • Hospitalización previa• Infecciones urinarias de repetición • Administración previa de antibióticos• Sondaje vesical y anormalidades del TU

Journal of antimicrobial Chemotherapy 2006; 57:780-3

Rubio-Perez I. Emerg Health Threats J. 2012;5. doi: 10.3402/ehtj.v5i0.11589.

Page 44: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Infección urinaria causada por enterobacterias productoras de betalactamasas de espectro extendido

(BLEE) en EspañaObjetivoObjetivo: Conocer el porcentaje cepas de E.Coli productores de BLEE aisladas en urocultivos durante 2005, 2009, 2011 y comparar los resultados de la determinación de su sensibilidad a antibióticosMétodo: Método: •Se analizaron 5.053, 6.324 y 6.644 aislados de E. Coli obtenidos de urocultivos en los años 2005, 2009 y 2011 respectivamente, en laboratorio de Microbiología del Hospital Clínico San Carlos (Madrid)Resultados: Resultados: •En los último 6 años han aumento las cepas de E. coli productoras de BLEE :

• 2005: 3,9%• 2009: 7,3%• 2011: 8,7%

•La sensibilidad a diferentes antibióticos ha disminuido

Rodríguez C, Rodríguez I, Hernández E, Picazo JJ. Aumento significativo de la resistencia a fosfomicina en cepas de Escherichia coli productoras de β-lactamasas de espectro extendido

(BLEE) aisladas de urocultivos (2005-2009-2011). Rev Esp. Quimioter. 2013; 26(1): 43-6

Page 45: Resistencias bacterianas a antimicrobianos José María Molero García Médico de familia. CS Andrés (DA Centro) Grupo de enfermedades infecciosas semFYC SoMaMFyC.

Sensibilidad a los antibióticos en cepas de Escherichia coli productoras de -lactamasas de espectro extendido aisladas β

de urocultivos (2005-2009-2011).

Rodríguez C, Rodríguez I, Hernández E, Picazo JJ. Rev Esp. Quimioter. 2013; 26(1): 43-6

AñoAño 20052005 20092009 20112011

Antibióticos -lactámicosβAntibióticos -lactámicosβ

AntibióticoAntibiótico SS II RR SS II RR SS II RR

Amoxicilina/clavulánicoAmoxicilina/clavulánico 79,2 16,3 4,54,5 26,6 16,8 56,656,6 26,9 17,8 55,355,3

CefoxitinaCefoxitina 93,4 4,9 1,71,7 88 3,8 8,28,2 89,3 6,8 3,93,9

Piperacilina/tazobactamPiperacilina/tazobactam 84,1 8,8 7,17,1 68,0 13,8 18,218,2 81 13,2 5,85,8

ImipenemImipenem 100 0 00 99,1 0,2 0,70,7 95,8 1,5 2,72,7

MeropenemMeropenem 100 0 00 98,5 0,2 1,31,3 98,6 0 1,41,4

ErtapenemErtapenem - - -- 98 1,1 0,90,9 97,6 0 2,42,4

Antibióticos no -lactámicosβAntibióticos no -lactámicosβ

Ac. nalidixicoAc. nalidixico 11,0 0 89,089,0 12,7 0 87,387,3 13,7 0 86,386,3

CiprofloxacinoCiprofloxacino 18,6 1,1 80,380,3 22,6 2 75,475,4 20 1,8 78,278,2

FosfomicinaFosfomicina 100 0 00 90,7 0 9,39,3 85,6 0 14,414,4

NitrofurantoínaNitrofurantoína 92,3 0 7,77,7 91,8 0 8,28,2 94,2 0 5,85,8

SXTSXT 39,3 0 60,760,7 37,8 0 62,262,2 37,7 0 62,362,3

ColistinaColistina 98,3 0 1,71,7 96,8 0 3,23,2 96,4 0 3,63,6

MinociclinaMinociclina - - -- 65,9 14 20,120,1 67 9 2424