q001 durango 23/11/16 22:17 Página 1 - BerriaKartela,niri neuri,asko gustatu zait: oso-oso polita...

q001_durango 23/11/16 22:17 Página 1

02 p DURANGOKO 51. AZOKA

q002_durango 23/11/16 22:19 Página 1

DURANGOKO 51. AZOKA p 03

4 Sarrera eta egitaraua6-7 Elkarrizketa Nerea Mujikari 8 Ipar Euskal Herriko sortzaileak9 Christine Etxebertz eta kartela10-11 Durangoko Azokaren ikerketa12-13 Elkarrizketa Su Ta Gar taldeari14 Elkarrizketa Miren Gorrotxategiri15 Elkarrizketa Huntza taldeari16 Argizaiola: euskal kulturaren inurriak17 Udazkeneko liburuak18-19 Saltokien planoa20 Udazkeneko diskoak21 Boluntarioak Durangoko Azokan22-23 Durangoko Azokako guneak24-25 Elkarrizketa Arantxa Urretabizkaiari26 Elkarrizketa Erraiak-eko kideei27 Elkarrizketa Patxi Larrioni28-29 Euskal Denda: eskulangileen azoka30-31 BERRIAren txokoa34 Pantxoa Etxegoinen iritzi artikulua

Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Testuak: Maialen Unanue

Azokako kartelaren egilea:Christine Etxebertz

Diseinua: BERRIAko diseinu taldeaPublizitatea: Iragarri SM

2016ko abendua

Monika del Valle / Argazki Press

q003_durango 28/11/16 18:01 Página 1


Beste urte batez, euskal kulturarenplaza bihurtuko da Durango aben-duaren 2tik 6ra: Durangoko 51. Azokainoiz baino lehenago hasi eta buka-tuko da, egutegiak hala behartuta.Euskal kulturaz gozatzeko zortzigune, 349 lan berri, 246 erakustokieta 200 ekitalditik gora izango dira.Eskaintza zabala da, beraz, eta azo-ka gozatzeko moduak, berriz, hain-bat. Bizitzekoa DA! leloarekin, Du-rangora joan eta «bizitzeko» gonbitaegin du Gerediaga elkarteak.

Bisitarien parte hartzea sustatze-ko ahaleginak egin dituzte antola-tzaileek.Esaterako,lehen egunean,tailerrak izango dira euskara ikastenari diren helduentzat: bikoizketa,hiphopa,Durangoko «listoriaturari» bu-ruzkoa...Horrez gain,Marrazkilari

Euskaldunen Topagunea egingo du-te,Sketchcrawlfilosofiari jarraituz:Landako erakustazoka,Ahotsenea,Plateruena,Saguganbara eta Duran-goko Arte eta Historia Museoa izangodira marrazteko interesguneak.Mu-seo horretan ikusgai dago,gainera,azokako kartela egin duen ChristineEtxebertzen erakusketa.Landakogunearen parean,Elkartegiaren au-rrean,Jose Antonio Agirre lehenda-kariaren inguruko erakusketa bategongo da ikusgai.

Gainera, Instagrameko argazkilehiaketa bat martxan izango da:parte hartzeko, @durangoko_azokaeta @igerrak jarraitu, eta argazkiak#bizitzekoaDA eta #igerrak_51DAtraolekin zabaldu besterik ez duteegin beharko bisitariek.

EGITARAUA

Abenduak 210:00. ‘Euskal kantagintza’ kontzertua ikas-leentzat, Pettik egina, Plateruenan.16:00. Wikipedia edizio maratoia, helduen-tzako tailerra, [email protected]:00. Pirritx, Porrotx eta Marimotots, Sagu-ganbarako areto handian.19:00. Igelak filmaren aurkezpena eta es-treinaldia, Irudienean.23:00. Willis Drummond, Plateruenan.Abenduak 311:30. Xomorropoemak eta piztipoemakipuin kontaketa, Saguganbaran.13:00. Eric Dixarriren solasaldi errezitaldiaErrudun lanaz, Ahotseneko solasaldietan.15:00. Euskarazko zinemaren sorkuntza etakontsumoa mahai ingurua, Irudienean.18:30. Telebista, gaur eta bihar mahai ingu-rua, Areto nagusian.18:30. Badago bideo jokorik euskaraz? ma-hai ingurua, [email protected] 411:00. Kimuak film laburrak, Irudienean.13:00. Jo kako jo! ikuskizuna, Saguganbara-ko areto handian.15:00. Neskatoak dokumentala, Irudienean.17:15. Tirabirak proiektua, [email protected]:30. Kartzela kalera! Emakumea eta kar-tzela jardunaldia, Areto nagusian.19:00. Mami Lebrun lana, Szenatokian.Abenduak 511:00. Phyton programazio lengoiarekin jo-lasten tailerra, [email protected]:00. Ikuska. Ezina ekinez egina dokumen-tal saila, Irudienean.17:00. Testurak emanaldia, Ahotseneko so-lasaldietan.23:00. Skakeitan taldea, Plateruenan.Abenduak 611:00. Gutik Zura dokumentala, Irudienean.11:30. Iparraldea baloratu musikak lagun:Hegalaldia egitasmoaz, Areto nagusian.12:30. Francoren bilobari gutuna, Szenato-kian (18:30ean ere emango dute).17:00. Perlak, Ahotseneko zuzenekoetan.20:00. Bide Ertzean, Plateruenan.

Inoiz baino lehenago,eta nobedadez jositaAbenduaren 2tik 6ra egingo dute Durangoko 51. Azoka, ‘Bizitzekoa DA!’ lelopean: iazko azokaknobedadeetan lortutako marka parekatu dute.

Marisol Ramirez / Argazki Press

q004_durango 28/11/16 18:50 Página 1

Kut

xaba

nk, S

.A.,

Kal

e N

agus

ia, 3

0-32

, Bilb

ao, I

FK A

9565

3077

. Biz

kaik

o M

erka

tari

tza

Erre

gist

roan

insk

riba

tuta

. 522

6 To

moa

, 0 L

ibur

ua, B

I-58

729

Orr

ia, 1

Fol

ioa,

1. I

nskr

ipzi

oa.

arEuskidasiik

lar

lanidatziaz ame

mgin egin

ets egin,

maite-

idasi,, ikmindu,sentitu…zu zeu

bizi eusk

Insk

ripz

ioa.

datzi,, j

lanu,,u…

jolastu

zu zeu utxabank izan Kbizi eusk

m, gozatu,,,

n egin,

utxabank

maite gozatu,

enutxabank

e,er bizi eusk

a karatu euskeruk Ae bulegoan. Galdetu zur

1.

olio

a, 1

F B

I-58

729

Orr

ia,

0 L

ibur

ua,

omoa

,

arbizi eusk

emanetaro harrekutxabanka ke bulegoan.

azar .

o.akemanetar

omTTo 5

226

oan

insk

riba

tuta

.eg

istr

atar

itza

Err

atar

itza

Err

o M

erk

aik

Biz

k IF

K A

9565

3077

. B

ilbao

, 3

0-32

,

Zeuk esan!!

Zeuk esan!!

Zeuk esan!!

untza Pen HizkutxabankKutxabank.eus.kwww

30-

32,

ale

Nag

usia

, K.,

S.A

utxa

bank

,K

usi hemen:a ikolitikuntza P

DURANGOKO 51. AZOKAp 5

q005_durango 24/11/16 16:52 Página 1


Egindako lana ondo egin izanaren ziurtasunarekin hitzegiten du Nerea Mujika Gerediaga elkarteko lehenda-kariak (Durango, 1960). Zerikusirik badu horretan irai-lean aurkeztu zituzten Durangoko Azokaren balio im-materiala ikerketaren emaitzek. Azokaren bisitariarenprofila zehaztu du ikerketak, ordura arte lausoa zenadefinituz: indarguneak identifikatu dituzte, bainaerronkak ere agerian geratu dira. Horiei ekiteko presteta gogotsu dago lantaldea.Bizitzekoa DA! hautatu duzue aurten lelo gisa. Azokabizitzeko hamaika era daudela iradokitzen du, ezta?Egia esan, azken urteetan bizi hitzak indar handia hartudu: lehen, ikusi egiten ziren gauzak, eta, orain, bizi eginbehar dira. Uste dut hori ere pasatu dela azokarekin: le-hen, nahikoa zen azala ikustea, disko edo liburuena,eta, gaur egun, ez da nahikoa. Beraz, bizi hitzak osoondo islatzen du nahi duguna: plan desberdinak egindaitezkeela norbere gustu, adin edo planaren arabera—bakarrik zatozen, taldean...—. Eta, gainera, sinesten

dugu horretan: posible dela azokaz era hain desberdi-netan gozatzea.Urteurren borobila izan zen iazkoa. 51. azoka etorki-zunera begiratzeko mugarri bat da?Bai. Benetan uste dut garrantzitsua izan zela borobilazelako. Baina uste dut erronka garrantzitsua dela airefreskoa ematea 51. azoka honi; benetan ahalegindugara hori behar den moduan betetzen. Ez dugu galdubehar perspektiba: hau da, norantz jo nahi dugun. Eta,azken batean, unibertsitatean egin dugun ikerketak le-hen bihotzarekin edo begiekin susmatzen genituenakbaieztatu dizkigu. Horren aurrean, erabaki batzuk hartubehar ditugu. Horietako bat izan da —eta ahaleginhandia egiten dabil lantaldea— tailer berezi bat sor-tzea euskara ikasten dabilen jendearentzat; azokaraerakarri nahi ditugu euskara ikasleak eta ikasten aritugabe sentsibilitate bat dutenak. Animatu nahi genituz-ke indarra hartzera, gero euren ibilbidea egiteko.Durangoko Azokaren balio immateriala ikerketa ai-patu duzu. Zer irizten diozue?Datu kuantitatiboen zalea naiz, nahiz eta ez diren nahi-koa. Gure ardura bat izan da beti gazteak erakartzea.Zelan biziko dute azoka gure seme-alabek? Gure an-tzera? Horregatik sortu genuen ikasle eguna, edobehintzat ikastetxeei begira dagoen egun berezi hori,eta arrakasta handia izan du. Baina esperientzia hori,bizipen hori, benetan indartsua bada eta gustura sen-titu badira, nire esperantza da hurrengo batean itzulikodirela beste egoera batean: lagunekin, bikotekideare-kin, familiarekin, edo bakarrik... Hori da lortu nahi dugu-na: transmisioa modu natural batean egitea. Poztugaitu jakiteak azokara datorren bisitaria gaztea dela.

NereaMujika( ) Gerediagako

lehendakaria D

«Askotan, ez diraaldaketa handiakegin edo bide berriasko urratu behar:egiten ari garenahobetu dezagun»

p

p

p

Luis Jauregialtzo / Argazki Press

q006-007_durango 24/11/16 18:28 Página 1


Odol analisiekin bezala gertatu zaigu ikerketarekin:ondo daudela jakitean, poztu egiten zara.Hobetu beharreko kontuak ere badira.Beti hobetu daiteke, dudarik gabe: esaterako, gunedesberdinen presentzia. Miraririk ere ezin da egin; erre-alistak izan behar dugu: adibidez, euskal antzerkiansarrera guztiak saltzea ez da erraza izaten. Baina azo-kan, dosi txikietan, euskal antzerkia ikusten baduzu,igual gero ausartuko zara talde horren beste obra ba-tzuez gozatzera. Uste dut dastatze modura ere har dai-tekeela azoka. Baina, dudarik gabe, indartu eta identi-tate sendo bat lortu nahi dugu gune batzuentzat, ba-dakigulako ez direla berdin bisitatzen. Zoritxarrez,pelikula komertzial bat ikustera doana edo euskal an-tzerkia ikustera doana ez da ikusle berdina.Gune asko ditu Durangoko Azokak, herri osoan saka-banatuta: esan daiteke sortzaileen bilgune dela?Dudarik gabe. Ibilbide bat da azkenean, eta ibilbide ho-rrek eztanda egiten du Durango barrura sartzean. Fisi-koki urrunago edo hurbilago daude guneak, baina ba-daude aukerak seinaleak hobetzeko ahal den neurrian—horretan ari dira komunikaziokoak—, eta bideratzekoazken batean guk nahi dugun ibilbide hori egitera.Behintzat, aukera hori eman dezagun; gero, bakoitza li-bre da nahi duena aukeratzeko.Aurtengora etorrita: nolakoa izango da Durangoko51. Azoka?Gune guztiak mantenduko dira, gogoeta gunea barne.Iparraldeak 30 ekitalditik gora izango ditu, formatudesberdinetan, eta horrek ilusio handia egiten digu.Nahiko lan estua egin dugun EKErekin, eta 51. azokanhalako pisua ematea pozgarria da guretzat. Argentina-ko Euskal Etxea bertan izango da —aurten ez dugu he-rrialde gonbidaturik izango: lan handia zen, eta gastuaere bai—. Argizaiola potente bat daukagu, gainera.Hamar urte dira EKErekin hitzarmena sinatu zenute-netik: zein balorazio egiten duzue?Benetan beti izan dugu oso harrera ona. Azokaren aur-kezpena Baionan ere egiten da, eta beti daukagu bide-lagun EKE. Ez da konplimendua: egia da. Oso ondo tra-tatzen gaituzte, benetan. Izatez, ez da erraza; distan-tzia dago tartean. Behar duzu halako zubi bat, etahaiek egin dute beti lan hori; rol garrantzitsua izan dute.Beti izan ditugu lagun.Zer iruditzen zaizu Christine Etxebertzen kartela?Kartela, niri neuri, asko gustatu zait: oso-oso polita da.Baina, horrez gain, justu guk azokara erakarri nahi du-gun eredua betetzen du Etxebertzek, euskara ikastenari baita. Aurkezpenean, ahalegin bat egin zuen denaburuz kontatzeko, eta hala egin zuen. Niretzat oso poz-garria izan zen. Iparraldekoa izatea, emakumea iza-tea... hainbat gauza betetzen ditu Etxebertzek.Aurten aurrekontu txikiagoa daukazue, baina ez dio-zue aparteko garrantzirik eman.Paga normala edo urtebetetzeko paga bezala da. Etxeguztietan gertatzen da: gehiago badaukazu, gehiagogastatzen duzu. Egin daitezke gauza gehiago eta ho-beto? Seguru baietz. Eta, jakina, dirua oso garrantzi-

tsua da, hori bakarrik ez bada ere. Espero genuen au-rrekontua txikiagoa izatea, iazkoa apartekoa izan bai-tzen. Azokak jasangarria izan behar du, eta ahaleginaegin dugu, ahal den neurrian, kostuak txikitzeko. Ba-tzuetan ahaztu egiten dugu, baina ez dugu ahaztu be-har Gerediaga elkarte bat dela, eta gutariko askorenlana bazkide baten lana dela: arotza izango da bat,beste batek azpiegiturez ulertuko du, beste bat osoona da trafikoa bideratzen... Horri esker, asko aurreztenda. Hala eta guztiz ere, iaz inbertsio batzuk egin ziren —seinaleetan, adibidez—, eta horiek aurten ere erabili-ko dira. Badaukagu jende fina lantaldean horri begira-tzen diona. Baina esan behar dut babesle pribatuekpisu handia dutela gure aurrekontuan: erdia inguru.Oso urte eskasak pasatu ditugu, eta gu beti ahalegin-tzen gara babesle berriak bilatzen.Argizaiola saria berezia izango da aurten.Garai ilunetan euskal kulturaren alde modu batera edobestera lan egin duen jende horri esker ona agertzeada helburua. Aurten pertsona arruntak izango dira sari-

tuak, ezezagunak, kulturatik bizi izan ez direnak: eurenlanorduetatik kanpo egin duten lanagatik, euren pol-tsikotik jarri duten guztiagatik... Bost pertsona aukeratuditugu, Euskal Herriko lurralde bakoitzeko bat [Iparral-deko bat]. Eta seigarrena ere izango da, diasporakoa:Jose Ramon Zengotitabengoa; oso pertsona bereziada.Zein ekarpen egiten diote boluntarioek azokari?Batetik, euren laguntza ematen diote herri elkarte bati;sartzen dituzten orduak itzelak dira. Horrek, modurenbatean, kalitatean eragiten du: zenbat eta pertsonagehiago gauzak egiteko, hobe. Laguntza handia da.Baina ez hori bakarrik: oso pertsona desberdinak dau-de, eta hori hain aberatsa da! Euren iritzia edo kritikapositiboak entzutea, gurekin partekatzea, oso-osoaberatsa da; asko gustatzen zait.Aurrera begira, baduzue asmorik bide berririk urra-tzeko?Askotan, ez dira aldaketa handiak egin behar edo bideberri asko urratu behar: egiten ari garena hobetu deza-gun. Modu pertsonalean, interes handia daukat jasan-garri izan dadila azoka itsuentzat, menpekotasun han-dia duten pertsonentzat... Nahiko nuke nire ingurukohainbat pertsona, bizkaitarrak, Bilbo ingurukoak, azokaezagutzen ez dutenak, erakartzea. Ematen du Anboto-ko amaren kobazuloren batean gordeta gaudela. Bai-na nola moldatu dezakegu azoka horrelakoak erakar-tzeko? Horretarako ere behar ditugu sortzaileak.

p

p

p

p

p

p

p

p

p

Odol analisiekinbezala gertatu zaiguikerketarekin: ondodaudela jakitean,poztu egiten zara“ ”

q006-007_durango 24/11/16 18:28 Página 2

tzerkigile, kantari eta musikariak ho-beki ezagutzeko eta bide berriakurratzeko Iparraldearen eta Hegoal-dearen artean».

Aurten, hitzarmen hori sinatu ze-netik hamar urte bete direnean, pisuberezia izango du Ipar Euskal Herrikosorkuntzak. Kartela propio eskatudiote, adibidez, Christine Etxebertzartistari: kartela Ipar Euskal Herrikosortzaile batek egiten duen lehen al-dia da. Azokako 40 ekitaldi izango

dira Ipar Euskal Herriko sorkuntzarilotuak, hitzaldiak, mahai ingu-ruak eta ikuskizunak kontuanhartuta. Goienkaleko bederatzierakusmahaietan 35 nobedadeaurkituko dituzte bisitariek; bostargitaletxe, hiru diskoetxe etabestelako bi egitura izango dira

Landakon —Elkarren Iparraldekoadarra argitaletxearen mahai nagu-

sian izango da—. Durangoko Azokaosatzen duten gune guztietan izangodira, ekitaldi desberdinen bitartez.Gerediagak kaleratutako egitarauan,haiek parte hartzen duten ekitaldiaknabarmenduta daude: presentziazgain, ikusgarritasuna ere areagotu


Hamar urte dira EKE Euskal KulturErakundeak eta Gerediaga elkarteakelkarlanerako hitzarmena sinatuzutenetik. 2007an sinatutako har-tan, bi nahik bat egin zuten. Batetik,behar handia zuten Ipar EuskalHerriko kultur eragileei bultzadaeman nahi zien EKEk, DurangokoAzokan euren presentzia ikuserra-zago bihurtzeko. Gerediagaelkarteak, bestetik, ordura arteemandakoa baino leku handia-goa eman nahi zion Lapurdiko,Nafarroa Behereko eta Zuberoa-ko kultur uztari. Hala,bi erakundeen gogoak bat eginda,Iparralde gunearen gerizpean batuzituzten Ipar Euskal Herriko argitale-txeak. Hori baino lehenagotik ereharremanetan ziren bi elkarteak;elkarren arteko zubia egon bazego-en, zimenduak jarriak eta sendoakziren.

Ahalegin horrek bizirik dirau: aur-ten, Goienkalen elkartuko dute Ipar

Euskal Herriko sorkuntza, 21. eta 29.atarien artean. Zubi horren oinarriek,beraz, bere horretan diraute, tinko.Hartu-eman horren adierazle da,gainera, Durangon ez ezik Baionanere egiten dutela urtero azokarenaurkezpena. Azaroan egin zuten, eta

bi erakundeek «arrakastatsutzat» jozuten elkarlana, eta azoka zubigin-tzan sakontzeko tresna dela nabar-mendu: «Parada ezinago hobeadugu, beraz, Hego zein Iparraldekoingurunea, idazle, zinemagile, an-

Zubiaren zimenduak, tinkoIpar Euskal Herriko sormen lanei eta sortzaileeileku berezia egingo diete Durangoko Azokan.

Nerea Mujika (Gerediaga) eta Pantxoa Etxegoin (EKE),zenbait sortzailerekin, Baionako aurkezpenean. Bob Edme

Ipar Euskal Herrikosorkuntza Goienkalenelkartuko dute aurten,

21. eta 29. atarienartean: 35 nobedade

izango dira( )

q008_durango 28/11/16 17:06 Página 1


Gaztetatik zekien Christine Etxeber-tzek (Baiona, 1953) margolaria izannahi zuela: 8 urte zituelarik, halaxeesaten zien aita-amei. Etxean ber-tan, gurasoen bidez, hartu-emanaizan du hainbat artistarekin. Konta-tzen duenez, Pablo Tillac Kanbokomargolariarekin harremana zuenbere amak: atentzioa ematen zionTillacek, marrazki kaierarekin ibiltzenbaitzen beti. Jesus Etxeberria zizel-kariaren lagunak ziren, gainera, Etxe-bertzen gurasoak. «Beraz, horrekinhanditu naiz», azaldu du.

Baionan jaioa izanagatik, Kanbonbizi da, eta han du lantegia ere. Zera-mika, margoa, kartelgintza, eskultu-ra... Hainbat modalitatetan aritua daEtxebertz, eta materialekin jolasteadu gustuko: «Sortzea gustatzen zait.Beti errotik maitatu ditut sustraiak,paper ezberdinak... Haiekin jostatzeamaite dut, batzuk zimurtuz».

Durangoko 51. Azokako kartela daegin duen azken lanetako bat. «Oho-re handia» izan dela azpimarratu duEtxebertzek. «Zumetak egin zueniaz; adiskidea nuen Nestor Basterre-txeak egin zuen lehenago. Euskalkulturako figura handiak dira biak,eta, Iparraldekoa izanik, plazer egiten

dit Euskal Herriko parte honi pentsa-tu baitute». Etxebertz jakitun da berelana «ezagutarazteko» tresna erebadela. Esaterako, Durangoko Arteeta Historia museoan ikusgai izangodira Etxebertzen hainbat lan urtarri-laren 9ra bitartean.

Sinboloz betetako kartelaHortik harago doa, ordea, kartela egi-teko Etxebertzek sentitzen duenohorea: «Niretzat, Durangoko Azokadinamismoa da, pasioa, berotasu-na». Horregatik dira kolore horia etagorria nagusi margoan: horiak dina-mismoa ordezkatzen du, eta gorriak,beroa. Azaldu duenez, sinboloz bete-ak egon ohi dira bere lan guztiak, for-mekin zein koloreekin ordezkatuak.Horrez gain, liburuak eta diskoak ereagertzen dira, baita liburu batetik«ametsetarat» ihes egiten duen per-

tsona bat ere. Letrak eta alfabetoakere txertatu ditu kartelean. Guztiekkartelari «osotasuna» ematen diote.

Euskara ikasten ari da Etxebertz.Gogoratu duenez, aitona-amonakeuskaraz baino ez ziren mintzatzenbere amarekin: «Baina 1960ko ha-markadan arras gaizki ikusia zeneuskaraz mintzatzea eskolan». Ar-tistaren arabera, artearekiko zaleta-sunak gerturatu du euskarara: «Eneartelana bizi ibilbide baten gisakoada, eta euskararat ekarri nau».

Beti antzeman dio euskarari «mu-sikaltasun harrigarria eta goxoa».Hizkiak erabili izan ditu bere lanetan,eta horrek erakarri du: «Erabaki nuenbehar nuela hizkuntza zoragarri horiikasi. Euskal herritarra naizelakoz,ene arbasoak hala zirelakoz eta, haieibegira, ez baitzitzaidan bidezkoa eznezan jakin».

«Pasioa,berotasunada azoka»Christine Etxebertzekegin du Durangoko 51.Azokako kartela: horiaketa gorriak dira nagusi,«dinamismoa etaberoa», haren hitzetan.

Etxebertz, kartelarenaurkezpenean. L. Jauregialtzo / ARP

q009_durango 24/11/16 16:42 Página 1

elkarteko kideak ere. «Pilak kargatudizkigute», azaldu du Aitziber Ato-rrasagastik. Pozik daude, batez ere,bisitariek adierazitako gogobetetzemailarekin, eta ikerketak agerianutzitako bisitarien leialtasunarekin.Euskal kulturaren eskaintza zabalaizatea eta azokan sortzen den giroaere bikaina izatea, biak dira bisitariakerakartzen dituzten faktore nagu-siak. Gazteen artean gehiago diraazokan sortzen den giro horretan


Durangoko 50. Azoka izan zen iaz-koa, eta, lehenengo aldiz, azokakobisitariari buruzko ikerketa zehatzaegin zuten Deustuko Unibertsitate-ak, Siadeco ikerketa enpresak etaGerediaga elkarteak, DurangokoAzokaren balio immateriala izenbu-rupean. Urte esanguratsua izan zen

iazkoa, 50 urteko ibilbideak eman-dakoa, eta horietan guztietan egin-dako lanek balio erantsia emandiete emaitzei. Ikerketa kuantitati-boa da, bisitariaren erretratu zorro-tza eskaintzen duena.

Pozik egoteko moduko datuakdira, eta hala agertu dira Gerediaga

Lausoa zenaren erradiografiaDurangoko Azokako bisitariaren ikerketa zehatzaegin dute, eta etorkizuneko erronkak identifikatu

Iazko azokako irudia: 100.000 lagunekbisitatu zuten. Marisol Ramirez / Argazki Press

q010-011_durango 28/11/16 16:59 Página 1


azpimarra jartzen dutenak, bainahelduen ia erdiek ere (%47) bi alder-diak asko estimatzen dituzte.

Jatorriaren arabera, desorekanabarmena da. Bisitarien ia erdiak(%49) bizkaitarrak dira —Durangoeta Durangaldekoak, %16—, etahirutik bat baino gehiago (%36),gipuzkoarrak. Euskal Herriko bestelurraldeetatik joandakoak gutxiagodira, proportzioan: arabarrak %7,nafarrak %6 eta Ipar Euskal Herriko-ak %2. Hamar lagunetik bederatzieuskal hiztunak dira, hau da, euska-raz badakitenak: erdiak baino gehia-go (%55) euskaldun zaharrak dira,laurden bat euskaldun berriak etahamarretik bat jatorrizko elebidunak.«Horrek esan nahi du Euskal Herriko

biztanle euskaldunen %12 etortzendirela azokara», azpimarratu duJuanjo Allur Siadecoko ikerlari etaarduradunak.

Adinari erreparatuta, ondorioztatudute gazte asko joaten dela azokara.Hirutik bat baino gehiagok (%34) 16eta 29 urte bitartean dituzte; hamarbisitaritik lau dira (%39) gazte-hel-dutzat hartu dituztenak, 30etik45era bitartekoak; eta laurdenapasatxo 45 urtetik gorako helduakdira (%26). Azokako bisitarien batezbesteko adina 37 urtekoa, 16 urtezbeherakoak kontatu gabe. Gizonez-koak baino gehiago dira emakumez-koak (%57). Orokorrean, goi mailako

ikasketak egindakoak dira asko: 30eta 45 adin tartean, %56.

Azokaren guneez galdetuta,hiruezagunenak Landakoko liburu,diskoeta bestelakoen erakusmahaiak,Ahotsenea eta Plateruena dira; ia bi-sitari guztiek ezagutzen dituzte,gu-txienez,hamarretik bederatzik.Hiruespazio horiek dira,gainera,gehienbisitatzen direnak: %99,%75 eta%71,hurrenez hurren.Ordea,erdiekbaino gehiagok ez dituzte ezagutzenKabi@,Saguganbara,Irudienea etaSzenatokia.

Durangoko Azoka euskarazko kul-tur produktuen azoka modura ikusinahi dute bisitarien gehienek.Ildo ho-rretan,erdiek baino gehiagok (%54)oraingoa baino presentzia handia-

goa nahi dute euskararentzat,etahamarretik lauk (%44) gaztela-

niak oraingoa baino txikiagoaizatea nahi lukete.Gastuari da-gokionez,batez beste,bisitaribakoitzak 65 euro gastatzen dituazokan: 35 euro inguru liburutan,19 euro diskotan eta 11 euro bes-

telako produktutan.Batezbeste-ko hori baino erosketa handiagoak

egiten dituzten bisitari multzoak erebadira: helduak (82 euro),azokaraurtero joaten diren bisitariak (82 eu-ro) eta euskaldun zaharrak (69 eu-ro).

Urteroko bisitariakBisitariaren leialtasuna agerian utzidu, gainera, ikerketak. Izan ere,hamarretik zazpi (%70) ohiko bisi-tariak dira, hau da, urtero edo ia urte-ro azokara joaten direnak. Gainera,bisitari bakoitzak, batez beste,hamahiru alditan hartu du parte, eta45 urtetik gorakoen multzoan,hogeitan. Emaitzen arabera, geroeta gazteago joaten da jendea azo-kara lehen aldiz. Bisitarien leialtasu-nari dagokionez, lotura estua dute

azokarekin «aspalditik» helduenek,eta eutsi egiten diote horri; gazteeketa azokara joaten hasi berriak dire-nek gero eta atxikimendu handiagodute azokarekiko.

«Ez da gure asmoa autokonpla-zentzian erortzea, eta, horregatik,geure buruari galderak egiten hasiakgara», gaineratu du Atorrasagastik.Bisitarien leialtasunagatik poza era-kusteaz batera, ordea, kezka ereagertu du Atorrasagastik: «Ikerketakdio behin azokara etortzen denaberriro etortzen dela, baina nola iritsiinoiz etorri ez den horrengana?Hamar bisitaritik bederatzi euskal-dunak dira, nola apurtu kristalezkosabaia eta nola erakarri erdaldunakedo ia-euskaldunak azokara etaeuskal kultur ekoizpenera?». Azoka-ren gune ezezagunenak ezagutaraz-tea da Gerediagako lagunen bestekezka bat. «Horiek dira, besteakbeste, hurrengo urteetan aurre eginbeharreko erronketako batzuk. Azo-kak gaur egun duen indarra etaproiekzioa ez litzateke posible izan-go ia 51 urteko ibilbidean garaiangaraiko egoera eta erronka berrieta-ra egokitzeko ahalegina egin izan ezbalu. Eta, orain ere, hurrengo 50urteetako lehenengo aldi honetan,horretan jarri behar dugu».

Azokak 100.000 bisitari izanzituen iaz, eta haietariko 915 elkarriz-ketatu zituzten abenduaren 5etik8ra. Egun, ordu eta azokako guneenarabera antolatu zituzten galdeke-tak, hamabost tokitan. Allurrek azal-du duenez, %3,3koa da akats tartea,eta %95,5eko konfiantza maila.Zenbakiez haragoko ondorioa botadu, ordea: «Datu hauek erakustendute liburuz eta diskoz ez ezik ener-giaz kargatuta ere bueltatzen direlabisitariak Durangoko Azokatik etxe-ra, eta hori oso inportantea da eus-kaldunontzat».

«Azokaren indarra ezlitzateke posible unean

uneko erronketaraegokitzeko ahalegina

egin izan ez balu»Aitziber Atorrasagasti

Gerediaga elkartea

( )

q010-011_durango 28/11/16 16:59 Página 2


Estudioko hamaikagarren lana kaleratu berri du Su TaGar taldeak: Maitasunari pasioa. Baladaz osatu dute,pasarte akustikoak eta elektrikoak uztartuta. Udabe-rrian argitaratzekoak ziren, baina Aitor Gorosabelabeslariak izandako pare bat ezustekok atzeratu duteprozesua; abesteko moduan dago, baina atzamarrekolesioa guztiz osatu gabe dauka.Disko bakoitzean baladaren bat edo beste egin izanduzue: azken diskoan, ordea, baladak baino ez dau-de. Zer dela-eta aldaketa?Zerbait desberdina egiteko beharra geneukan. Azkenurteotan, gure artean maiz hitz egin dugu horren ingu-ruan. Gainera, jendeak askotan esan izan digu gurekanta lasaiak maite dituela eta ea ez dugun horrelakodiskorik ateratzea pentsatu. Horrek bultzatu gaitu pau-soa ematera.Azken abestiotan entzuleak hautemango al du Su TaGar? Zertan igarriko du?Igarriko du. Nahiz eta kanta lasaiagoak, leunagoak, sa-murragoak edo akustikoagoak izan, Su Ta Garrenesentzia eta indarra mantendu ditugu, gitarra distor-tsionatuak, soloak eta abesteko era indartsuak dutenpresentziarekin.Esan daiteke Su Ta Garren alderik intimoena ateraduzuela argitara disko honekin?Gure barren-barrenetik idatzitako testuak dira, eta ho-rregatik esan genezake gure disko intimoena dela.Kanta leunagoak eta abiaduraz lasaiagoak izanik, ba-rrenak eskatu digu hitzak ere samurragoak izatea.Kantu guztien ardatza da maitasuna, baina ez soilikbikotekideagana senti daitekeena.Maitasuna eta pasioa lirateke disko berri honen arda-tza; hortik dator izenburua. Biek gure bizitzetan dutengarrantzia azpimarratu dugu. Ez dira amodiozko kan-tak soilik: maitatzeko dauden era ezberdinen inguruan

eginiko kantak dira: utzi gaituztenenganakoa, guraso-enganakoa, ingurukoenganakoa, bikotekide ohiaren-ganakoa, Euskal Herriarenganakoa, norberarengana-koa edo maitasunik ezaz… Eta pasioak horretan guz-tian duen garrantzia. Izenburuak lotura du musika etahorrek ematen diguna bizitzeko dugun moduarekin.Euskal Herriko egoera politikoa askotan eraman izanduzue abestierara. Bada halakorik azken lanean?Bai, Erresistentziara kondenatuak kantan, bizi garenegoera politikoa islatu nahi izan dugu, gure aitona-amonez gogoratuz, eta gure barruan dauden sentsa-zioak, pentsatzeko modua eta haurtzarotik gaur egunarte izandako bizipenak islatu nahian: urteetako zapal-kuntza, errepresioa…; horren aurrean eta horri aurreegiteko, askotan babes modura izan dugun gehiegizkohermetismoa; hori onartzea; gure akatsak onartzea.Hori, alde batetik. Eta, bestetik, aipaturiko urteetan ja-saten ari garen kolonizazio eta bidegabekeria guztienaurrean eta Euskal Herriak nola jarraitzen duen eusten,estatu espainiarraren eta frantsesaren aldean indarrakhain desorekatuta egonda; eta desoreka hori berdin-tzeko era nola lortu…; gatazka politiko hau behingozkonpontzeko eta, askatasuna lortu eta gero, EuskalHerriari eta euskal herritar askori egin dietenagatiketsaiari barkatu ahal izateko. Zoritxarrez, bidea luzeaizango da, eta zalantzak ditugu Euskal Herri aske batnoizbait ikusiko dugun. Ziur gara, baina, ez gaituzteladesagerraraziko. Hortik dator Erresistentziara konde-natuak. Abestiaren pasarte batean, ziegan dagoenpreso bat agertzen da: Arnaldo Otegi etortzen zitzai-gun burura, beste asko bezala bidegabeki kartzelatua,baina preso politiko guztien figura irudikatu nahi du.Abestien melodiari dagokionez, agian ezohikoenapianoa entzutea da. Zer ekarpen egiten die abestiei?Pianoa instrumentu klasikoa da: beste giro batzuk lorditzakegu, eta gogokoa dugula ez da gauza berria.Aurreko diskoetan tarteka erabili izan dugu, bainakeinu gisa beti. Orain, Aitorrek hiru kanta sortu ditu pia-noarekin, lehenbizikoz; hau da, gitarraren ordez, pia-noa abiapuntu moduan erabiliz. Horrek melodia des-berdinak ekarri ditu. Horietariko bi ohiko rockformatura pasatu eta grabatu ditugu: Bazoaz eta Erre-sistentziara kondenatuak, hain zuzen. Eguna argitze-an abestian, ordea, pianoak ematen dion giroa osoatsegin dugu. Beste abesti batean, teklatua Ham-

Su Ta Gar( ) Musika taldea

«Su Ta Garrenesentzia eta indarramantendu ditugudisko berrian» p

p

p

p

p

p

q012-013_durango 28/11/16 18:11 Página 1


mond erara grabatu dugu, eta hori guztiz berria dagure ibilbidean.Izan duzue kezkarik diskoak izan dezakeen harreraz?Lokalean emandako hainbeste ordu eta egunetan, de-netarik pasatzen da burutik. Sortzeko garaia etenga-beko erronka bat da, eta buruak lan asko egiten du. Ga-rrantzitsuena egiten ari zaren horrekin gustura eta ero-so sentitzea da. Disko honekin oso gustura gaude, etahorrek ematen digu lasaitasun handiena. Duda barik,oso garrantzitsua da jendearen erantzuna, eta irrikangaude hori bizitzeko. Orain arte jasotakoa, oro har, osohunkigarria izan da.Kontzertuen formatua dezente aldatuko da diskoberriarekin. Pentsatu duzue nola egin?Bai, zeharo aldatuko da. Bira berezia egingo dugu an-tzokietan; ikusleak eserita egongo dira. Teklatua edo-eta pianoa, akustika, errepertorioa, irudiak, argiak… De-

nek bihurtuko dituzte desberdin kontzertuok. Disko be-rriko abestiak, aurreko diskoetatik zuzenekoetan gu-txiago jo izan ditugunak eta ezagunenak diren bestebatzuk taularatuko ditugu.Dagoeneko prest zaudete bira horretarako?Kontzertuak lotzen ari gara. Urtarrilean hasiko garaemanaldiekin, eta zenbait lotu ditugu: 13an Andoainenegongo gara (Bastero), 21ean Arrasaten (Amaia), eta27an Ermuan (Zinema). Otsailerako, oraingoz, parebat lotu ditugu: 5ean Bilbon izango gara, Arriagan, eta17an, Iruñeko Gaiarre antzokian.Autogestioaren aldeko apustua egina duzue. Txa-rrak baino, alde on gehiago ditu?Alderik txarrena lan karga handiak dakarren zama delaesango nuke. Lanaz erabakitzeko gaitasun osoa eduki-tzea eta jabetza osoa edukitzea dira alde onak: askobaloratzen ditugu, ematen diguten askatasunagatik.

D

p

p

p

p

Su Ta Gar

Izenburuak loturadu musika etahorrek ematen

diguna bizitzekodugun moduarekin

“”

q012-013_durango 28/11/16 18:11 Página 2


Lana, Augustin Zubikarai beka etaoposizioen prestaketa uztartu dituMiren Gorrotxategik (Azpeitia, Gi-puzkoa, 1981) azken urtean. Leheneleberria argitaratu du, 33 ezkil, ba-serrian girotutako nobela beltz bat.Betidanik idatzi izan du, beretzat,baina Elkar argitaletxeak eta Onda-rroako Udalak sustatutako bekariesker animatu da argitaratzera.Fikziozko eleberria da 33 ezkil,baina errealitatean gertatutakozerbait du abiapuntu, ezta?Duela hogei bat urte, nire osabak,liburuko protagonistetako bat denFerminek bezala, soroan lanean arizela, burezur batekin topo eginzuen. Aranzadikoei deitu zien, etatalde bat joan zen baserrira, PakoEtxeberria tartean; ondorioztatuzuten Erdi Aroko gizon batena zela.

Horixe da nobelak errealitatetikduena; hor abiatzen da fikzioa.Misteriorik aireratu gabe, zein osa-gai ditu eleberriak?Hainbat azpigai sartu ditut, bainaistorioa, nagusiki, baserrian girotutadago. Ikusten da, batetik, baserriakizan duen bilakaera hori: nola bizizuten gure aurreko belaunaldieketa gaur egungoek; mundua zeinikuskera desberdinekin hartzenduten. Beraz, belaunaldien artekotalka hori ikusten da: zer harremandituzten guraso eta seme-alabenartean, anaien arteko gorrotoak etaenbidiak, baita bikote artekoak ere.Nola sor daiteke tentsioa halakonobela batean?Batetik, elkarrizketa ugari erabiliditut, irakurketa azkarra edo arinalortzeko, irakurleari traba handirik

MirenGorrotxategi( ) Idazlea

D

«Idatzitakoak niretzat gordeditut beti; inoiz ez balizkopubliko batekin pentsatuta»

p

p

p

jarri gabe. Bestetik, flashback-akerabili ditut denboran jauziak egite-ko: gaur egun nobelan guraso direnhoriek gazte zirenekoak azaltzeko,adibidez. Hari nagusian etenak egi-nez sortu dut tentsioa.Zubikarai bekari esker argitaratuduzu lehen eleberria. Zer moduzkoesperientzia izan da?Saria jasotzea bera ikaragarrizkosorpresa izan zen.Idatzitakoak nire-tzat gorde ditut beti; inoiz ez balizkopubliko batekin pentsatuta.Sariajasotzean,hori asumitu behar izannuen.Dena den,beldurrak albo ba-tera utzi,eta nobelan zentratu naiz.Duela urte batzuk, Urruzuno sariairabazi zenuen, poesiaren alorre-an. Geroztik, zer harreman izanduzu literaturarekin?Itzulpegintza eta interpretazioaikasi nuen, eta egin ditut itzulpenak,baina ez literatur alorrean. Esanbezala, orain artekoak niretzat izandira, baina, une jakin batean, proba-tzeko gogoa piztu zitzaidan.Zerk erakarri zaitu literaturara? Denborak, esango nuke. Bidaia bategin nuen Madagaskarrera, bi hila-betez boluntario egon nintzenuharte txiki-txiki batean, eta ezzegoen denbora pasatzeko ezerasko. Gustatzen zitzaidan horretanmurgiltzea pentsatu nuen, eta egu-nerokoan lortzea horren erraza ezden denbora neukan. Horren emai-tza da 33 ezkil.Aurrerantzean idazten edo argita-ratzen jarraitzeko asmoa duzu?Akuilu garrantzitsua izan da beka:saria lortu ez banu,ez dakit argitara-tuko nukeen.Nahiz eta oso gusturaegin dudan,denbora eta lana eska-tzen du: beraz,beka hori izan ezean,ez dakit egingo nukeen.

p

p

p

p

Jon Urbe / Argazki Press

q014_durango 28/11/16 18:51 Página 1

Sei lagunek osatzen dute Huntzataldea: Josune Arakistain (ahotsaeta trikitia),Uxue Amonarriz (aho-tsa eta panderoa),Aitor Huizi (bioli-na),Aitzol Eskisabel (gitarra eta ba-xua), Inhar Eskisabel (gitarra etabaxua) eta Peru Altube (bateria).Lehenengo diskoa aurkeztuko duteDurangon,Ertzetatik; lau haizeetarazabaldu den Aldapan goraburu.Arakistainek hitz egin du diskoaz.Aldapan gora abestiak arrakastaizan du: hilabete bakarrean, ia163.000 ikustaldi ditu bideoak.Espero zenuten halakorik?Inondik inora ere ez; gu ere harritu-ta gaude.Youtuben karaoke eta guzti jarridiote...[Barreak] Ikusi genuenean, esangenuen: «Lasai hil gintezke!».

Nola sortu zenuten Huntza?Trikiti txapelketetan ibilia naiz, bai-na lagatzea erabaki nuen; talde batsortzeko gogoa neukan. Triki-po-teo batean, Bilbon, Huizi ezagutunuen, biolin jotzailea: hark gitarris-ta ezagutzen zuen; beste abesla-ria, pandero jotzailea ere badena,nire klasekidea da...Gipuzkoarrak zarete denak, bainabakoitza punta batekoa... Nolamoldatzen zarete entseatzeko?Ataunen elkartzen gara, udalak he-rriko taldeei utzitako lokal batean.Orain arte ondo moldatu gara, etaespero dut aurrerantzean ere halaizatea!Nolakoa izan da hona iristeko bi-dea?2014an hasi ginen elkartzen, lasai-lasai. Ez genuen elkar ezagutzen;

Huntza( ) Musika taldea

D

«Nork bere sorkuntzaprozesua egiten du; gero,elkarrekin fintzen dugu»

p

p

p

p

p

beraz, lehenengo, konfiantza giroasortu behar genuen. Hasieran, en-tseatzen baino gehiago, hizketanaritzen ginen. Ez genuen presarik.Esan daiteke, beraz, azken urteanhartu duzuela martxa?Uda hasi aurretik, pentsatzen arituginen zenbait kanta bagenitueladagoeneko eta polita litzatekeelagrabatzea. Horretarako dirua lor-tzeko zerbait egin beharra geneu-kan —ikasleak gara, ez daukagu la-nik—, eta kontzertuak ematen hasiginen. Oso azkarra izan da dena!Erraz lotu zenituzten kontzer-tuak?Egia esan,erromeri taldeek baduteerraztasuna kontzertuak lortzeko.Azkenean,festa guztietan egotenda bat: bakoitza punta batekoaizanda,lagunen bitartez-eta mol-datu gara.Batek baino gehiagok galdetukozizuen ea Huntza izena nondik da-torren.Lehenengo kontzertuetarako izenaeskatu ziguten, baina ez geneukanezer pentsatuta. Aitzolek huntzaikusi zuen bere etxe aurreko pare-tean gora; hala jarri zion izena.Nola osatzen dituzue hitzak etamelodiak?Nork bere sorkuntza prozesua egi-ten du etxean, eta, gero, taldekide-ei erakusten diegu egindakoa. Horiizaten da abestiak sortzeko abia-puntua; gero, elkarrekin fintzen du-gu dena.Nolako diskoa osatu duzue?Denetik pixka bat du. Trikiti doi-nuak nabarmentzen dira, Aldapangora abestiaren estilokoak, bainakantu lasaiagoak ere baditugu, tri-kitirik gabekoak; rockeroak ere bai,ska puntu bat dutenak...

p

p

p

p

p

Huntza


q015_durango 28/11/16 18:57 Página 1


«Gau beltzean» argi izan direnakoroitzen ditu Gerediaga elkarteakArgizaiola sariaren bidez urtero.Idazleak, kazetariak, musikariak,ikerlariak, irakasleak... Soslai desber-dineko jendea omendu dute gaurarte Argizaiolarekin; euretariko askooso ezagunak dira, eta besteak eza-gunak dira euren alorretan. Aurten,Argizaiola saria banatuko duten 25.aldian, sei pertsona ezezagun izangodira omenduak. «Badaude guregizartean, hainbat bider aipatzendugun gau horretan, benetan argia

izan zirenak edo direnak, eta eskeronik inoiz jaso ez dutenak», azaldudu Gerediaga elkarteak.

Euskararen eta euskal kulturarenmundua ehunka inurrik egindako la-naren emaitza da, Gerediagaren hi-tzetan. «Kultur elkarteetan orduaketa orduak sartu dituztenak; gau es-kolak eta antzerako lanak urteetanmantendu dituztenak; liburuak, libu-ruxkak, egunkariak, aldizkariak etaantzerako argitalpenak plazaratu di-tuztenak; ekintzak ezagutzera ema-teko hormatan milioika kartel jarri di-tuztenak; egoera ekonomiko kaska-rretan, kultura lanbide bihurtuz,profesionaltasunaren bideak zabal-du dituztenak; kultur proiektuak ba-bestu eta baliabide ekonomikoakaurkitu edo jarri dituztenak, etaabar». Gerediagak erabaki du inurrihoriei aitortza egiteko ordua heldudela. Horregatik, soslai hori betetzendutenak «milaka» izan arren, denenizenean saria jasoko duten sei per-tsona aukeratu dituzte: Arabako, Biz-kaiko, Gipuzkoako, Nafarroako, IparEuskal Herriko eta diasporako bana.

«Ia inurri gehienen istorioak, lanaketa merituak ezezagunak dira, eta

Inurri lanaeskertzekoArgizaiolaSei pertsonak jasokodute aurten Gerediagaelkartearen Argizaiolasaria, euskal kulturasustatzeko egin dutenlan isilaren omenez

Aurtengo Argizaiola sarituak, ezker-eskuin: Albillos, Mendia, Belaza,Zengotitabengoa, Alberdi; Erramuzpe falta da. Gerediaga

ARGIZAIOLA 2016

Justo Alberdi Aretxe. Iurreta, Bizkaia, 1945.Jaime Albillos Arnaiz. Donostia, 1931.Mari Carmen Belaza. Iruñea, 1950.Patxika Erramuzpe. Aldude, Baxenabarre,1943.Kepa Mendia Landa. Gasteiz, 1952.Jose Ramon Zengotitabengoa: Zaldibar,Bizkaia, 1938; diasporaren ordezkari gisa.

hori da berreskuratu eta balioaeman nahi eta behar duguna gurehistoria soziala berreskuratu nahibadugu», azaldu dute Gerediagakokideek. Omenduak aukeratzerakoorduan hainbat aspektu izan dituztekontuan. Bat: «Herri mailan euskalkulturako edozein esparrutan, bereogibidea izan gabe, sustatzaile arlo-ko lanean aritu izana». Bi: «Kultura-rekiko uztarketa ez izatea momentupuntual bateko gauza, baizik etabere bizitzan kulturarekiko konpro-misoa erreferente bat izatea». Etahiru: «Osasunagatik edo adinagatikeguneroko kultur lanetatik erretira-tuta egon arren euren garaian inurrifinak izandakoak izatea».

q016_durango 28/11/16 19:01 Página 1


EleberriakNajat El Hachmi‘Azken patriarka’ Txalaparta

Marokotik Kataluniara emigratu duen MimunDriutxen historia kontatzen du eleberriak, berealabaren begietatik. Haren eskutik ezagutukodu irakurleak aitaren izaera: haren nortasunautoritario eta zaharkituak sorrarazten diz-kion talka etengabeak. Matxista, liskarzalea,bortitza, jeloskorra... Betiereko pribilegio ba-tzuen eskutik driuxtarren buruak nahi duenaegingo du, eta, aldi berean, emazteari eta ala-bari bortizki debekatuko die horiek egitea.

Elena Ferrante‘Abizen berriaren historia’; ‘Ihesidoana eta gelditzen dena’ Igela

Adiskide paregabea eleberriaren bidez ezagu-tu genituen Lila eta Elena adiskideak. Tetralo-giaren bigarren eta hirugarren aleak dira.Haien gaztaroari buruzkoak dakartza Abizenberriaren historia-k: hamasei urte dituzte, etabide itsu batean daudela sentitzen dute. Lilaezkondu berria da. Elena ikasle eredugarria da,eta Lilaren ezkontzak ohartarazi dio ez dagoe-la ongi ez auzoan ez kanpoan. Hirugarrengo-an, Ihesi doana eta gelditzen dena alean, Lilakseme txiki bat du, eta fabrika batean laneanari da; Elenak, berriz, Irakasle Eskolan ikasi du,eta eleberri arrakastatsu bat argitaratuta,aberats jende ikasiaren oniritzia lortu du.

Mikel Hernandez Abaitua‘Airearen isla’ Elkar

Adin ertaineko gizon bat, ogibidez irrati esata-ria, rock eta pop zaharrean espezializatua, etaaldi berean literatur kritikaria, nora ezean dagoneska-lagunak utzi duelako. Laster hasiko diraberri onak sortzen bere inguruan: neska auto-bus gidari bat ezagutuko du; editore lana es-kaintzen diote argitaletxe batean... Baina pi-kutara bidal dezake dena.

Kirmen Uribe‘Elkarrekin esnatzeko ordua’ Susa

Familia abertzale baten bizipenak kontatzenditu, Karmele Urresti ondarroarrarenak etaTxomin Letamendi haren senarrarenak; errea-litatean oinarritutako eleberria da Uriberen hi-rugarrena. Gerraosteko klandestinitatea, es-pioitza, tortura, kartzela, erbestea... Familiabaten bizipenen bidez, XX. mendeko historia-ren atal berezi bat nobelatu du Uribek. Arretabereziz aztertu du gerraondoko garaia.

Patxi Zubizarreta‘Erantzuna haizean dabil’Txalaparta

Ikasturte amaieran, San Joan suak elkartuditu Tomas eta Adela, baina distantziak itzali

egin dezake amodio sortu berria. Tomasek,destino petralaren aurrean etsi ez, eta Adelarihitzeman dio, bizikletaz besterik ez bada ere,urtebetetze egunean Katalunia plazan ager-tuko zaiola. Halaxe sortuko zaie hitzordua, etahorixe iradokitzen du izenburuak: zer gertatu-ko da hainbeste kilometrotan zehar?

IpuinakKoldo Izagirre‘Franco hil zuten egunak’ Susa

Ipuinotan kontatzen dena «historia ttipia»esan ohi zaiona da,herritarrek egunerokoanosatzen duten hori. Izagirreren esanetan,jen-de eta gertakari errealetan oinarritu da ipuinokidazteko.«Literatura besterik ez diet erantsi,haiek bizi izandakoak balio sinbolikoa har de-zan».Zentzu horretan,«itzaletik argira eginnahi duen jendeari eskainitako omenaldia»izan nahi luke liburuak.Bederatzi narraziokosatzen dute,1975.urte inguruan kokatuak.

PoesiaEric Dixarri‘Errudun’ Maiatz

Eric Dixarriren hirugarren poesia liburua daErrudun [Hormatik hormaraino, 2012; AfterBansky, 2015]. Poemetako mezuak irakurlebakoitzak interpretatu behar dituela uste du,bakoitzak bere erara ulertuko dituela. DixarrikRoland Barthesen idatzi luze batetik ekin zionErrudun idazteari, «ariketa literario» moduan.

Fernando Aire, ‘Xalbador’‘Odolaren mintzoa’ Elkar

Fernando Aire Xalbador-en Odolaren min-tzoa argitaratu zenetik 40 urte bete direnean,berriz plazaratu dute, gaurkotua eta AmetsArzallusen hitzaurrearekin. 40 urte dira, eraberean, hura hil zenetik. Ipar Euskal Herrikoeuskaltasunaren lekuko aparta ez ezik, garaiguztietako bertso idatzien gailurra izan zen.

Haur literaturaBB.. AAttxxaaggaa eettaa JJ.. MMuugguurruuzzaa‘Harriaren hiztegia’ Mara Mara

Bernardo Atxagak poemak idatzi, eta haiekmusikatu ditu Jabier Muguruzak Harriaren hiz-

tegia disko libururako. 1992an Nafarroa Oinez-eko Arraroa noski abestia egin zutenez geroz-tik, berriz ere elkarrekin zerbait egiteko gogoazuten. Guztira, bederatzi abesti osatu dituzte.Harriaren hiztegia idatzi zuen lehenengo Atxa-gak, eta hortik abiatu da besteak idazteko.

KomikiakIñaki Martiarena, ‘Mattin’‘Zarrakamalda’ Txalaparta

Prekaritatetik ihesi irtenbidea ortuan bilatzenduen pertsonaia baten istorioa azaldu du Ma-ttinek Zarrakamalda komiki liburuan. Marraz-kilariaren lehen lan luzea da. Lokatza du izenaprotagonistak: lokatzetan bizi da aspaldion,langabezia eta laguntza sistemen ankerkeria-ren menpe, bazterketaren muga igarota, etabakarrik. Eta horregatik otu zaio, irtenbide gi-sara, lursail bat okupatu eta baratze bat egi-tea, inoren menpe bizi behar ez izateko.

Saiakerak, kazetaritzaeta besteAngela Davis‘Emakumeak, arraza eta klasea’Elkar

Angela Davis pentsalari eta aktibista ezagu-nak emakume, beltz eta klase sozial apalekoaizateak dakartzan hiru zapalkuntzak lotu zi-tuen lehenengo aldiz. Esklabotza, mugimenduabolizionista eta sufragista, abortua eta etxe-ko lanak problematizatzen ditu. Horrekin, age-rian utzi zuen ordura arteko feminismoa, hauda, feminismo zuria, arraza eta klase mende-rakuntzekiko itsu izan zela.

Leire Ibarguren‘Laura esaten zioten: MirenOdriozolaren borrokak’ Txalaparta

1980ko hamarkadan,hainbat euskal herritar,internazionalismoaren banderapean,HegoAmerikako hainbat herrialdetara joan zirenbertako iraultzetan parte hartzera.Batzuek El Salvadorrera jo zuten,eta FMLNk gidatzenzuen matxinadarekin bat egin.Borroka horrenlehen lerroan hildako batzuk ezagunak dira:Pakito Arriaran,Begoña Garcia eta Marta Gon-zalez,kasurako.Baina internazionalista gehia-go ere izan ziren han; Miren Odriozola,tartean.

Ibon Sarasola‘Bitakora kaierak’ Erein

Garbizaletasunari izkin egin eta euskara batuasustatzeko begia erabileran jarri beharra dago-ela uste du Ibon Sarasolak. Euskara batuareninguruko hainbat gogoeta bildu ditu Saraso-lak; besteak beste, euskara batuaren sorreran«euskaldunen artean zer aldaketa gertatuzen» azaltzen saiatu da.

Udazkenekoliburuak

q017_durango 28/11/16 17:00 Página 1

DURANGOKO 51. AZOKA p 1918 p DURANGOKO 51. AZOKA

11 22 33 44 55 66 77

11 22 33 44 55 66 77 88

88

5757 56565959 5858 5555 5454 5353 5252 5151 5050

99

48484949 4747 4646 4545 4444 4343

101101 100100 9999 9898 9797 9696

1313 1414 1515 1616 1717 1818 1919 2020

1414 1515 1616 1717 1818 1919 2020

22222121 2323 2424 2525 2626

1818 1919 2020 2121 2222 2323 2424 2525 2626

3232 3131 3030

292928282727

3838 37374040 3939 36364242 4141 3535 3434 3333

2727 2828

2222 2323 2424 2525 2626 2727 2828

2929 3030 3131 3232 3333

2929 3030 3131 3232 3333

3434 35351010 1111

9595 9494 9393 9292 9191 9090 8989 8888 8787 8686 8585

1212

99 1313 14141010 1111 1212 1616 17171515

11 22 33 44 55 66 77 88 99 1010 1111 1212 1313

8484

2121

8383 8282

8484 8383 8282

8181 8080 7979 7878 7777 7676 7575 7474

8181 8080 7979 7878 7777 7676 7575 7474 7373 7272 7171

7373

3636 3737 3838 3939 4040 4141

3636 37373434 3535 3838 3939 4040 4141

4242 4343 4444 4848 4949 5050 5151 5252 5353

6363 6262 6161 6060 5959 5858 5757 5656 5555 5454

5858 5757 5656 5555 5454 5353 5252 5151 5050

4545 4646 4747

4242 4343 4444 4848 49494545 4646 4747

7272 7171 7070 6969 6868 6767 6666

7070 6969 6868 6767 6666

6565 6464

6363 6262 6161 6060 59596565 6464

Goienkale

AEK – Aizu!

Afede

Agalir elkartasun edizioak

Agorila

Arbi errealitate areagotua / Editorial Minis

Ausart Records

Banizu nizuke / Zerorajasoa

Berri Txarrak – Only in dreams

Bertsolari aldizkaria

Bizkaiko Museoak. Bizkaiko Foru Ald.

Desclee.eus

Dobera / Tantai buruarinak

EHAZE

Elkar azokak

Elkar banaketa

Elkar banaketa

Elkar banaketa

Elkar musika

Elkar-argiak

Erein

Erroa argitaletxea – Zenbat gara

Eskure euskal papergintza

Euskal Dantzarien Biltzarra

Euskal Dantzarien Biltzarra / Trikitixa elk.

Gatibu – Igelak

Gatuzain

Gaztelupeko Hotsak

Gaztezulo

76

1-6

20

28

82

62

56

54

42

80-81

17-18

16

75

33-34

30-32

35-37

60

45-50

59

94-101

77

38-39

43

44

53

23

63-64

66

GITE IPES

Hik Hasi - Hazi Hezi

Ikas

Ikas-bi / EHIGE

Ikaselkar

Jakin

JK. Irizar

Kalakan / Kanaldude

Kontseilu ebanjelikoa

Labayru Fundazioa

Lanku – Bertsozale elkartea

Maiatz

Metak - Esan Ozenki

Mezulari

Oihuka

Seaska – Iparraldeko ikastolak

Sortzen elkartea

Su Ta Gar

Taupaka

The Balde / Entzun / Katakrak

Tmeo

Ttarttalo

Txertoa

Urtxintxa -Gipuzkoa-

Willis Drummond

Zortziko

ZTK

Zutoia

Artekale

Adarmendi EKE

Arabako Foru Aldundia

Arantzazu edizio frantziskotarrak

Astiberri

Autoekoizleen plaza

Aztarna

Badihardugu elkartea – Ahotsak.eus

Baga-biga musika ideiak

BBK

Bidehuts

Bizkaiko Foru Aldundia

Bonberenea ekintzak

Brixton Records

Deustuko Unibertsitatea

Durangaldeko argitalpenak

Durangoko Udala

El gallo de oro

Elhuyar

Elkar liburuak

Ene Kantak

Eroski

Esne Beltza

Euskadi. Basque Country

Euskal Etxeak – Argentina

Euskal Herriko Unibertsitatea

68

87

25

19

88-93

74

61

29

40

78-79

41

24

57

83-85

58

21

15

55

51

65

67

7-14

71-73

86

52

22

26

69-70

19-20

32

70

14

z/g

72

61

42-45

26-27

53

33-35

48

47

68

21-22

23

18

62

73-84

13

24-25

50

z/g

40-41

63-65

Euskaltzaindia

Eusko Jaurlaritza

Eusko Legebiltzarra

Gerediaga elkartea

Gipuzkoako Foru Aldundia

Gor Diskak

HABE

Ibaizabal

Igela

Irrien Lagunak

Mara Mara Diskak / Mikel Azpiroz

Mauka

Meettok

Mondragon Unibertsitatea

Musikazuzenean

Nabarralde

Nafarroako Gobernua

Pirritx, Porrotx eta Marimotots

Talka Records & Films

Turismo bulegoa

Udako Euskal Unibertsitatea

University of Nevada Press

Vendetta

www.katxiporreta.eus

Xabi Aburruzaga / Esne Beltza

Zea Mays - Garden Records

Barrenkale

Alberdania

Altaffaylla – Arabera

Argia

Astero

Ataramiñe – Euskal presoen lagunak

Bagatoz! / Ena

Berria

Bitarte

Bizi baratzea (Argia)

Denonartean

El mundo de los pirineos

Erlea

Euskal Herria kolekzioa

Euskal Memoria

Gakoa

Gara

Gaumin

Gure Liburuak

Independentistak

Lemuria – Munduko nazioak

Mintzoa argitaletxea

Ortzadar – Noticias taldea

Pamiela

Pamiela – Kalandraka

Pepe Rei elkartea

Santiago Yaniz

Sua Edizioak

Susa-literatura

Topatu / Bilgune Feminista

Travel Bug

Txalaparta

Txalaparta – Txo!

69

29-31

39

Z/G

36-37

56-57

59-60

5-12

71

4

46

52

17

67

55

15-16

38

1-2

54

z/g

66

28

49

3

51

58

49

13

1

38-39

28-29

42

36-37

48

2-3

46-47

21

58

22

14-15

24

40

50

12

27

41

16-17

34-35

51-57

59

25

23

18-20

43-45

26

30-33

5-11

4

AretoNagusiaAhotsenea

solasaldiak

Goienkale

Artekale

Goienkale

Artekale

Barrenkale

Goienkale

Aurkibidea

Artekale

Barrenkale

Informazioa

Gederiagaelkartea

Atseden guneaAtseden guneaAtseden gunea

KabiaKabiaKabia

Irrat

ies

tud

ioa

Irrat

ies

tud

ioa

Irrat

ies

tud

ioa

BulegoaBulegoaBulegoa

Aut

o-

eko

izle

enp

laza

Aut

o-

eko

izle

enp

laza

Aut

o-

eko

izle

enp

laza

Turis

mo

bu

lego

aTu

rism

ob

ule

goa

Turis

mo

bu

lego

aPre

ntsa

bul

ego

aP

rent

sab

uleg

oa

Pre

ntsa

bul

ego

a

EITBEITBEITB

Azoka TBAzoka TBAzoka TB

Bul

ego

tekn

iko

aB

uleg

ote

knik

oa

Bul

ego

tekn

iko

a

q018_durango 28/11/16 17:31 Página 1

20p DURANGOKO 51. AZOKA

121 Krew‘Mahatsen denbora’ / ‘Azken afaria’(Taupaka)

Barakaldoko taldearen amaiera heldu da. Bidiskoz osatutako lan berezi bat egin dute ibil-bidea itxi eta jarraitzaileei agur esateko: Ma-hatsen denbora eta Azken afaria. Lehenengo-an, kantu berriak bildu dituzte, Frantziakorapa eredu hartuta, eta hainbat kolaboratzai-le izan dituzte: Budi, Norte Apache, GorkaSuaia, Rasy, Simone eta Neza. Bigarrengoan,berriz, taldearen ibilbide osoari errepasoaematen dioten kantuak bildu dituzte.

Altxatu‘Hegalen indarraz aitzina’(Gor Diskoak)

Irunberriko Altxatu taldearen hirugarren lanada Hegalez indarrez aitzina. Taldea sortu zute-nean, hirukotearen gaztetasunak eman zuenatentzioa: 11 urte baino ez zituzten. Azken lanhonekin, heldu egin direla erakutsi nahi dute,kantuen melodien zein hitzen bitartez: kon-plexuagoak dira. Punka eta hardcorea man-tendu dituzten arren, beste adierazkortasunbat hartu dute abestiek, rock estilora gertura-tuz. Ibai Osinaga taldekideak azaldu duenez,lan berria gustatzeko entzunaldi pare bat be-harrezkoak dira, eta, neurri batean, bilatutakozerbait izan da.

Belarmiñak‘Haztearen izerdia’(Bonberenea Ekintzak)

Energia, kemen eta grin handia darie Belarmi-ñak taldearen kantuei. Power pop eta rockand roll kutsuko doinuak dira, indartsuak, eta,aldi berean, leunak, melodia politez jantziak.2013an sortu zuten taldea, eta Haztearen izer-dia dute euren estudioko lehen lana; taldekideguztiak beste talde batzuetan ibiliak dira. Kar-los Osinagaren eta Leire Zumetaren laguntzaizan du taldeak; Osinagak egin ditu grabaketa,nahasketak eta masterizazioa; Zumetak, be-rriz, koruak egin ditu.

Gatibu‘Aske maitte, aske bizi’(Autoekoizpena)

Gernikarrek zazpigarren lana aurkeztuko duteDurangon: Aske maitte, aske bizi. Erritmo bi-ziak eta dantzagarriak rockarekin uztartu di-tuzte, musika elektronikoari leiho bat zabal-duz eta pop ukitu koloretsuak gehituz. Soinuborobil, pertsonalago eta gaurkotuagoarenbilaketaren emaitza da diskoa, azaldu dute-nez: «Lumak berriztuta, baina betiko izaeragaldu gabe». Kantu bakoitza «margolan des-berdin bat» dela diote taldekideek: «Marra fi-nez margoturik batzuetan, eta lodiagoz bes-teetan».

Labrit‘Zortzi’ (Baga Biga)

Labrit bakarlariaren hirugarren diskoa da Zor-tzi. Hamabost urteko isilunearen ostean osatudu bederatzi abestiko lan hau (horietako bat,Maitasunaren paradisuan murgilduta, berelehenengo diskoko kanta baten bertsioa da).Aurreko bi lanek pop kutsua zuten; azkenak,ordea, gehiago du musika elektronikotik, pa-sarte akustiko eta organiko zenbaitekin. Dis-koa alaia, dantzagarria eta programazioz be-tea izanik, lasai gozatzeko musika ere bada,chill-out soinuei eta ahotsaren melodiari es-ker. Zuzenekoetan, talde txiki baten laguntzaizango du: ahotsa, baxua, gitarra akustikoaeta programazioak.

Lau Behi‘Onenak’(Mamusik)

Lau Behi taldearen diskoak gaur egun deska-talogatuta daudenez, 1990eko hamarkadanegindako ibilbidearen testigantza utzi nahiizan du Donostiako laukoteak Onenak lanean.Hamalau abesti jasotzen ditu bildumak, etahorietako bi aurten grabatutako kantu berriakdira: Positiboan eta Hogei urte. Diskoa aurkez-teko kontzertu bakarra eskainiko du LauBehik: 2017ko otsailaren 5ean, DonostiakoViktoria Eugenia antzokian izango da. 1994koudan sortu zuten Lau Behi, eta hiru disko etaTxakun taldearekin partekatutako EP bat ka-leratu zituen orduan.

Txuma Murugarren‘Zerbait ari da gertatzen, hor’(Gaztelupeko Hotsak)

Txuma Murugarrenen zazpigarren lana daZerbait ari da gertatzen, hor. «Kantu ilunakbaina itxaropenez jantziak» direla azaldu duabeslariak; oso disko gizatiarra dela. Hamaseiurteko ibilbidearen ostean, sortzaile gisa libreeta indartsu sentitzen da. Diskoak pentsatueta egiteko orduan, kontzeptu edo ideia batijarraitzen dio beti, eta ez du salbuespenik eginazken lanean. «Lakartasuna» da diskoarenezaugarri nagusia, musikariak azaldu duenez;melodiatik aldentzea erabaki du. Melodiak ezdaudenez lehen planoan, diskoak entzunaldibat baino gehiago behar duela uste du Muru-garrenek.

Ruper Ordorika‘Guria ostatuan’(Elkar)

Inoiz baino pisu handiagoa eman die teklatueiazken lanean Ruper Ordorikak. Bakarkako 13.diskoa du, eta 11 kanta batzen ditu. Tempo la-saiak dira nagusi, eta aurreko lanetan ohikoizan diren ehundurak dituzte abestiek, bainabadira berritasunak ere: lehenengoz, piano jo-tzaile bat izan du kantaren oinarri-oinarrian.Onartu duenez, musika beltzaren arrastoakere badituzte kantu berriek. Ordorikarenakdira kanta gehienen hitzak, baina Joseba Sa-rrionandiaren, Eva Linazasororen eta GarySnyderren testu bana ere musikatu ditu.

Skakeitan‘Galera’(Mauka)

Talde donostiarraren hirugarren diskoa da Ga-lera. Bi urte pasatu dira Orekaria diskotik, etaindartsu itzuli da Skakeitan: aire freskoarekineta esperimentaziorako ausardiarekin. Doinuelektronikoak, rocka, doinu jamaikarrak, hiphopa eta beste hainbat iturri ere agerikoakdira. Besteak beste, Manu Chaok eta FerminMuguruzak kolaboratu dute diskoan.

Tristtan Mourguy‘Dual [1/2]: Gordeka’ (Ipar Orratza)

Olerkiak eta bertsoak josten ditu gitarrarekinTristtan Mourguy bakarlariak.Trobador lane-tik bi urte pasatu ostean, dualtasunaren ingu-ruko lan batekin itzuli da: Dual [1/2]: Gordeka.Kantu berrietan folk-pop-rock progresiboareneragin handia nabari da. Ahots bero eta apa-larekin, gitarra klasiko edo folkaren laguntzaz,kantu goxo eta indartsuak aldizkatzen ditu.

Willis Drummond‘Tabula Rasa’ (TR Records)

A ala Bdiskoa atera zuenetik lau urte pasatuostean,Willis Drummondek lan berria du: Ta-bula Rasa.Bosgarren diskoan,Joseba B.Lenoirgitarrista batu zaie.A ala Bnahastu zuen Bur-ke Reid ekoizlearekin aritu dira estudioan,etazigilu propioa sortu dute: Tabula Rasa Records.1990eko hamarkadako eszena alternatibo ez-berdinen eragina ageri da,baita rock australiar,punk-rock eta post-hardcore ukitua ere.

Zea Mays‘Harro’ (Garden Records)

2017an hogei urte beteko ditu Zea Maysek.Hala, urteurrenaren atarian, Harro izeneko dis-koa kaleratu du; euren ibilbidean, zortzigarre-na. Besteak beste, Love of Lesbian taldekoSanti Balmesen kolaborazioa izan dute azkendiskoan. Hamabost kantu ditu: badira dantzaegitekoak, badira kantu punkagoak, baita rockeroagoak ere. Aurreko lanetan baino sin-tetizadore gehiago erabili dituzte, eta, haietanez bezala, sortze unetik bertatik sartu dituzte.

Udazkenekodiskoak

q020_durango 28/11/16 17:01 Página 1


«Urtero-urtero joaten naiz Durango-ko Azokara, eta, boluntario aritzekoaukera zegoela jakin nuenean, pen-tsatu nuen sekulakoa izango zelanola antolatzen duten barrutik eza-gutzea eta bertan parte hartzea».Iaz bezala, aurten ere boluntario ari-tzeko izena eman du Nora Alberdik(Azpeitia, Gipuzkoa, 1997). Esatarigisa aritu zen lanean, eta, azalduduenez, «asko» ikasi zuen, batezere, pertsonalki: «Arlo desberdinakikusteko aukera ematen dizu, baitagehiago zein gustatuko zaizun jaki-teko ere; zertan ikusten duzun zeureburua etorkizun batean».

Txiki-txikitatik joan izan da Alberdiazokara, eta estimu handia dio.«Durango euskal kultura biltzenduen plaza bat da. Musikariak, idaz-leak aurki ditzakezu bertan: den-dena, leku berean. Durangotik kan-po, ez da horretarako aukerarik iza-ten». Nabarmendu duenez,azokako beste guneek aberastu egi-ten dute azoka: «Adibidez, Ahotse-nean kontzertuak ematen dituzte.Aste bukaera ederra da».

Bere kabuz eman zuen izena Al-berdik,eta aurten inguruko zenbaitekesan diote haiek ere animatu direla.

Esperientzia gomendagarria da,Al-berdiren ustez: «Ez dira damutuko».

Iazko esperientzia eta erantzunona direla medio, errepikatu egingodute aurten. Gerediaga elkartekoTxaro Berriozabalgoitiak azaldu due-nez, zenbait lanetarako laguntza be-har zuten, eta, horregatik, deialdiazabaltzea pentsatu zuten. «Erantzunoso ona izan zuen; batez ere, jendegaztearena. Hurbil-hurbileko jendeaez eze, Euskal Herri osotik etorritako-ak izan ziren: Nafarroa, Gipuzkoa...».

Denetariko lanak egiten dituzteboluntarioek azokan. Berriozabalgoi-tiaren esanetan, batez ere, komuni-kazioarekin lotutako lanetarako be-har izaten dituzte. Baina baita azoka-ra doazenekin harremanetanegoteko, azpiegituren lantalderakoedo, azokatik kanpo, jendeari infor-mazioa helarazteko ere: «Guretzat

Barrutikbizitzekoaere badaBoluntarioak izangodira aurten ereDurangoko Azokan:hainbat lanetanarituko dira, eta, bidebatez, azoka barrutikezagutuko dute.

Durangoko Azokaren antolatzaileak,boluntarioei argibideak ematen, iaz. Gerediaga

oso inportantea da informatzaile ibil-tariaren figura, azokari buruz edo he-rriko beste gauzei buruz informazioaemateko».

Une bereziak partekatzenBoluntarioekin lan egiteak azoka«herritarrago» bihurtzen duela dioBerriozabalgoitiak. «Azken batean,azoka Gerediagak antolatzen du,baina uste dugu azoka denena dela:antolatzen dutenena, eta etortzendirenena». Eta, haren esanetan, azo-kako hainbat une partekatzea bere-zia da Gerediagakoentzat: «Gure-tzat, azokako ateak zabaldu eta za-rratzen diren uneak oso bereziak dira;ez soilik lehenengo egunean, guztie-tan baizik. Halakoak beste jende ba-tekin partekatzea ahalbidetzen diguboluntarioekin lan egiteak, eta bene-tan oso polita da».

q021_durango 28/11/16 19:27 Página 1


Zugaza zinema da Irudienearen egoi-tza Durangoko Azokak irauten duenartean.Landakotik 500 metro eska-sera dago,alde zaharrean.Sei urtekoibilbidean,kokaleku bat baino gehia-go izan ditu euskarazko ikus-entzu-nezkoen guneak: autobus bateanhasi ziren; gero, Landako barrurasartu zuten, eta, azkenik, Zugaza zi-nemara heldu zen. Han ari da sus-traiak botatzen Irudienea: azken ur-teetan bezala, hori izango da aur-ten euskarazko ikus-entzunezkoenjarraitzaileen egoitza.

Johana Olabarria Topaguneko ki-deak azaldu duenez, aurtengo egi-taraua «mardula eta askotarikoa»da. «Ez da gai bakarrean zentratu-ko; hainbat jorratuko ditugu: ber-tsolaritza, lehengo euskal arrantza-leen dokumentalak, haurrentzakozinema, mahai inguruak, emaku-mezkoak zineman... Lan askotari-koak eta interesgarriak bildu ditu-gu». Olabarriaren arabera, Euskal

Herriaren historiaren zenbait leku-kotza izango dira: «Gure kultura,gure historia eta Euskal Herriangaur egun kultur eremuan daudenproiektuak ezagutzeko aukeraematen du Irudieneak».

Ipar Euskal Herriko sortzaileeiprotagonismoa emango die aurtenDurangoko Azokak, eta Irudieneakere bat egin du horrekin. Besteakbeste, Ipar Euskal Herriko zinema-gintzaren egoera aztertuko dutemahai inguru batean, eta ElsaOliarj-Ines zuberotarraren Dansleur jeunesse il y a du passé (Haiengaztaroan iragana zegoen) filmaproiektatuko dute. «Ipar eta Hego,Euskal Herriko sortzaileen arazoabera da: euskarazko lanen plazara-tzea eta zabalkundea».

Proiekzioak ez ezik, mahai ingu-ruak, solasaldiak eta beste ere egi-ten dituzte Irudienean. Baina hara-go ere badoaz. Landakoko diskoeta liburu azokan egiten den beza-

la, sortzaileekin hartu-eman zuze-na izateko aukera eskaintzen duikus-entzunezko guneak ere.

Irudienearen eskaintza osatzekobi bide jorratzen dituzte: batetik,epe bat irekitzen dute sortzaileekeuren lanak eskain ditzaten; beste-tik, urte guztian argitaratzen direnedo abiatzen diren proiektuei jarrai-pena egiten diete, Olabarriak azal-du duenez. Gainera, hainbat eragi-lerekin elkarlanean aritzen dira:«Besteak beste, Donostia 2016,Huhezi, Zineuskadi, EITB eta Ber-tsozale elkartearekin aritu gara».

Azken hiru urteetan egin bezala,12. Kameratoia egingo dute Irudie-nean. Euskal Herriko ikus-entzu-nezkoen rallyan parte hartu nahidutenek 48 ordu izango dituzte eu-ren lanak ekoizteko. Larunbateanjakingo dute sortzaileek zein dengaia, eta azokako azken eguneanizango da sari banaketa, astearte-an. Olabarriak ziurtatu duenez, ba-dira urtez urte errepikatzen dute-nak: «Ez dakigu adrenalinaren bi-zioagatik den, baina, hamarkadabat pasatu ostean, harro esan de-zakegu Kameratoiko beteranoak erebadirela!».

Irudienea, sustraiak botatzenEuskal Herriko historiarekin eta kulturarekinlotutako hainbat lan eskainiko dituzte aurtenIrudienean. Azoka osatzen duten gune guztiekekitaldiz betetako egitarauak prestatu dituzte.

Euskarazko ikus-entzunezkoen gunea bihurtu da Zugaza zinemaazken urteetan: han du egoitza Irudieneak. Gerediaga

q022-023_durango 28/11/16 19:10 Página 1


Areto nagusiaGogoetarako gunea

Azokako partaideen zabalkunde la-nen aurkezpenek eta GogoetarenPlazako solasaldi eta mahai ingu-ruek osatzen dute areto nagusikoegitaraua. Guztira, 45 aurkezpenizango dira: Lehen Mundu Gerrari bu-ruzkoak, hizkuntzaren ingurukoak,futbolari buruzkoak... Esaterako, la-runbatean, Jakin-ek eta Elkar-ek Es-kafandra bilduma aurkeztuko dute,pentsamendu feministari eskainita-ko argitalpen bilduma. Lehen aleazere jardungo dute: euskarara ekarri-tako Angela Davisen Emakumeak,arraza eta klasea. Gainera, kulturgin-tzaren hausnarketak eta eztabaidakizango dira. Lau gai landuko dituzteaurten. Larunbatean, «Nola ikustengaituzte euskaldunok?» galderarierantzuten saiatuko dira; igandean,ondarea izango dute ardatz; astele-henean, kultur guneak kudeatzekomoduez arituko dira (goi mailakokultur zentroak, arte egoitzak...); etaasteartean, azkenik, telebista ereduaizango dute eztabaidagai. Kazetaribatzuek gidatuko dituzte saioak,egun bakoitzean batek: goizero bu-ruz buruko bat izango da, eta arra-tsaldero mahai inguruak.

AhotseneaSortzaileak, zuzen-zuzenean

Bi dira Ahotsenearen ardatzak: sola-saldiak eta zuzeneko laburrak. Sor-tzaileek, tarte labur batez, euren la-nak erakutsiko dituzte, bi gunetanbanatuta. Solasaldiak Landako ba-rruan egingo dituzte: 50 sortzailetikgora bilduko dituzte aurten (idazleakbatik bat, baina baita musikariakere), hainbat formatutan. ArantxaUrretabizkaia, Asier Serrano, MirenGorrotxategi, Patxi Larrion, MariasunLanda eta Eric Dixarri izango dira,besteak beste. Zuzenekoen oholtzalekuz aldatuko dute aurten: Landakoalboko parkera mugituko dute. Ibilbi-de luzeko musikariek zein hasiberriekjardungo dute Ahotseneko oholtzan:besteak beste, Gatibu, Kokein, Labrit,Etxe, Errime, Rukula, Zazkel eta Ko-hatu taldeak arituko dira.

PlateruenaKontzertu handien plaza

Jan-edanerako lekua baino gehiagoda Plateruena kafe antzokia. Hanegiten dira kontzerturik handienak,

Landako gunea itxi ostean. Ostirale-tik asteartera, talde hauek pasatukodira Plateruenako oholtzatik, hurre-nez hurren: Willis Drummond, ZeaMays, Hesian eta Skakeitan. Guztiak23:00etan hasiko dira, Hesian taldeaizan ezik (22:30). Asteartean, berriz,Bide Ertzean taldearen txanda izan-go da, 20:00etan; Zutaz kantatzekolanaren bira txikiko lehenengo ekital-dia izango da Plateruenakoa.

K@biaKultura eta eduki libreen gunea

Kultura digitalaren eremuko sortzai-le, enpresa, web garatzaile eta ekin-tzaileen topalekua da K@bia. Iaz be-zala, areto nagusiaren ondoan jarrikodute kultura eta eduki libreen gunea.Gai desberdin baten bueltan antola-tu dituzte eguneroko aurkezpenak,solasaldiak eta mahai inguruak. Le-hen egunean, ikasleen egunean, ro-botikaz jardungo dute gazteekin;helduei, berriz, Wikipedian editatze-ko jarraibideak emango dizkiete. La-runbatean, bideo jokoak izango di-tuzte ardatz: Gamerauntsia komuni-tatearen eskutik, euskarazko bideojokoen eskaintza ezagutzeko aukeraizango da. Igandean, hilaren 4an,sortzaileak eta komunikazioa izangodituzte ardatz: dokumentazio ata-riak ezagutuko dituzte. Horrez gain,egunaren amaieran, marrazkilarientopagune bihurtuko da K@bia, Ma-rrazkeraz ekinaldia dela eta. Astele-henean, garapena eta euskara izan-go dira gai nagusiak: hizkuntz eskubi-deen plataforma eta Ondarroakoherri hizkeraren aplikazioa aurkeztu-ko dituzte, besteak beste. Astearte-an, maratoia egingo du Librezalek Li-breoffice bulegotika paketearen la-guntza webgunea euskaratzeko.Gainera, sare sozialez ere jardungodute, zuzenbidearen ikuspuntutik.

SaguganbaraHaurrak ere sortzaile

Euskal kulturaren transmisiorako gu-nea da Sagugabara, hizkuntzarekinjolas egitekoa. Berrikuntza bat pres-tatu dute aurtengo azokarako: Ta-lentue plazara! ekinaldia. Horrenhelburua haur eta gazteak protago-nista bihurtu eta sorkuntzaren erdi-gunean jartzea da. Alde horretatik,lekua egingo diete diziplina artistikobatean edo bestean aritzen direnume eta gaztetxoei: aurten, Duran-

galdeko lau talde gonbidatu dituzte,antzerkian aritzen den bat, musikakobeste bat, euskara ikasleak eta dan-tza talde bat. Horrez gain, irakurketalibrerako tartea izango da egun oso-an, baina, batez ere, eguerdian. Ho-rretarako, haur eta gazte literaturanargitaratutako nobedadeak jarrikodituzte eskura antolatzaileek, baitaiazko zenbait ere. Era berean, aurtenargitaratutako euskarazko mahai jo-lasak eta jostailuak erabiltzeko auke-ra izango da. Familientzako eta hezi-tzaileentzako tailer bat ere prestatudute, jostailu egokiak aukeratzekotresnak edo irizpideak emateko; la-runbatean egingo dute, 11:00etanhasita —beharrezkoa da aurrez izenaematea—.

SzenatokiaArte eszenikoen plaza

Antzerkigile, antzezle eta antzerki za-leek bat egiten dute Szenatokian,San Agustin kulturgunean. Hiru «pla-ter nagusi» prestatu dituzte azoka-rako. Batetik, igandean, Xake pro-dukzioen Mami Lebrun antzezlanataularatuko dute. Bestetik, astelehe-nean, antzerki maratoia egingo dute,goiz eta arratsalde: zortzi antzerkitaldek euren azken lanaren zati battaularatuko dute, eta, gero, publikoa-rekin iritziak trukatzeko tartea izangoda. Azkeneko egunean, Francorenbilobari gutuna antzezlana jokatukodute: bi saio izango dira, goizean bateta arratsaldean bestea. Artedrama(Bizkaia), Le Petit Theatre de Pain(Lapurdi) eta Dejabu Panpin Labo-rategiaren (Gipuzkoa) artean sortudute, Errautsak eta Hamlet lanekinegin gisara.

Azoka TBEuskal kulturaren telebista

Azokako bost egunetan, emanaldijarraitua egingo du Azoka TBk eus-karazko tokiko telebistetan; horrezgainera, Interneten ikusteko aukeraere izango da, durangokoazoka.euswebgunean, streaming bidez. Lan-dakon bertan izango du platoa, etahainbat saio eskainiko dituzte han-dik zuzenean: besteak beste, AmaiaDJ eta Azokan Gaur magazineak.Hala, Azoka TBri esker, azokan zergertatzen dena zuzen-zuzeneanikusi ahal izango da edozein tokita-tik: «Durangotik harago hedatukodugu azoka».

q022-023_durango 28/11/16 19:11 Página 2


Barru-barruan bizi du alardea Arantxa Urretabizkaiaidazle eta kazetariak (Donostia, 1947). Bizi erdia bainogehiago darama Hondarribian (Gipuzkoa), eta andre-ek gizonen pare desfilatzea bermatzen duen Jaizkibelkonpainiaren sortzaileetako bat da: ikasitakoak bildu,eta gertatutakoaren lekukotza osatu du: Bidean ikasia.Zerk bultzatu zaitu alardeaz idaztera orain?1996tik banekien hau kontatuko nuela. Hasiera bate-an, antzerki lan bat zetorkidan gogora, gordeleku ge-nuen pisu hartan gertatzen zena, eta bukatzen zenakalera irtetean. Baina ez dut sekula antzerkirik egin,eta gustatu ere ez zait gehiegi gustatu inoiz. Denborapasa ahala, konturatu nintzen 1996ko flash hura urtanta bat izan zela ur-jauzi baten barruan.Kontatu beharreko gauzak pilatu zitzaizkizun.Ez nuen kontatu nahi Hondarribiko alardearen histo-ria. Horregatik du izenburu hori: kontatu nahi nuenazen zer ikasi nuen nik Hondarribiko alardearen ingu-ruko borrokan. Beraz, ez da alardearen historia bat, ezda kazetari baten kontakizuna; idazle batena da.Pentsatu nuen bazela garaia: hogei urte bete dira le-henengo saio hartatik, eta neure buruari zor nion. Etabatek ez daki zein izango duen azken liburua; inoiz ezda jakiten, agian beste lau liburu etorriko dira, bainabanekien hau egin gabe ezin niola idazteari utzi.Muturreko jarrerak hartzeko joeraz ohartarazi duzu.Horrek kezkatzen nau gehien. Urteak pasatu ditut es-plikatzen Hondarribikoa, jendeak ez zuela ulertzenesaten zidan aldiro. Zure herrian epe labur batez bitraineru zeudelako gertatu zena, edo Bergaran zabo-rrengatik... Arazoa da zer zailtasun daukagun desa-dostasunak konpontzeko, eta zer aise bilakatzen du-gun etsai iritzi desberdina duena.Lehen pertsonan eginiko kronika da: fikzioa eta zurehausnarketak uztartu dituzu; zer dela eta?Batetik, ez nuen sekula horrelakorik egin; beraz, gau-za berriak egiteko gogoa badago atzean. Bestetik,iruditu zitzaidan aproposena zela kontatu nahi nue-na kontatzeko. Beti esaten dut batek sekula ez dakie-la zer egin duen; aldiz, badaki zer egin nahi izan zuen.Eta hori da nik esplika dezakedana. Azaroan, Donos-tia 2016k antolatutako ekitaldi batean parte hartunuen. Bi idazleren arteko gutun truke moduko batzen: bakoitzak liburu bat zuen, eta liburu bakoitzak,

( Idazlea

D

p

p

p

p

Jago

ba

Man

tero

la /

Arg

azki

Pre

ss

«Hogei urte betedira lehenengosaiotik, eta neureburuari zor nion»

ArantxaUrretabizkaia)

q024-025_durango 28/11/16 19:03 Página 1

Bertako ekoizleekin konpromisoaHemengoak gara eta bertako produktuen kontsumoa sustatzen dugu.

www.eroski.es

.erwww

oski.es.er


bere ataria. Nirean, Xabi Payak Amos Oz idazleariegindako elkarrizketa bat zegoen: Ozek kontatzen duzer ikasi duen berak israeldarren eta palestinarren ar-teko gatazkatik. Bera israeldarra eta bakezalea da.Gauza bera egin dut nik: alardetik ikasi dudana kon-tatu dut, eta literatura da. Amos Ozek ere hala esatendu: «Hau sexua da, ez da ginekologia».Kontatu duzu nola emakumeek Irungo alardean le-henengoz parte hartzea erabaki zuten egunean hanizan zinela. Lanera joan zinen, edo ikusle gisa?Iruditu zitzaidan errazago izango zela kazetarien arte-an joan eta ikustea, ni bakarrik kale erdian jartzea bai-no. Izugarria izan zen: uste nuen ez nintzela gai izangohalako egoera bat aguantatzeko. Ezin nuen ulertu;uste dut jende asko gelditzen dela sentsazio horrekin.Hiruzpalau pertsonaren azalean jarri zara fikziozkozatian; zergatik sortu pertsonaia horiek?Literaturak duen gaitasun bat —eta agian literaturakbakarrik dauka gaitasun hori— da kontatzen dizula, ezbakarrik jendeak zer esaten eta zer egiten duen, baiziketa, esan eta egiten duen bitartean, zer pentsatzen etazer sentitzen duen. Eta ahalegindu naiz buru desberdi-netan sartzen, ikusteko zer pentsa dezakeen bakoi-tzak; horretarako fikzioak bakarrik balio du.Liburuan diozunez, iaz, balorazio bileran, hasieratikdabilen batek esan zuen Marmotaren eguna bihurtudela alardea. Zuk, ordea, galdetzen duzu ea hasi oteden bukaera. Zein da zure sentsazioa?

Gauzak asko aldatu dira: egunerokotasunak ematenez dizun distantzia horrekin begiratu behar da. Berdingertatzen da emakumeen eskubideekin, alor guztie-tan. Egia da, emakumeak hiltzen dituzte, baina, pers-pektibarekin ikusita, gauzek hobera egin dute dudarikgabe. Eta fenomeno hori, hau da, lehen agurtzen ezzintuen jendeak agurtzen zaituela, edo urtetan ta-

berna batean ezin sartu egotea... Gaur sar zaitezke,eta ez da ezer gertatzen: beraz, zerbait aldatu da. Orohar, herriak onartu du Jaizkibel. Gustuko ala ez.Gatazkak sortzen direnean konpontzearen beharrazohartarazi duzu. Zenbat gehiago iraungo du auziak?23 urte daramagu honetan. Beraz, zenbat denbora?Demagun kontu hau konpontzen dela hemendik hogeiurtetara: agian nik ez dut ikusiko konponbidea [barre-ak]. Beraz, denbora hutsari utzita, ez dut uste XXI.mendearen bukaerara helduko ginenik egoera hone-tan, baina oraindik erakundeek egiteko asko dute kon-ponbidearen alde.

p

p

p

p

Batek sekula ez dakizer egin duen; aldiz,badaki zer egin nahiizan zuen: hori da nikesplika dezakedana“ ”

q024-025_durango 28/11/16 19:03 Página 2


Pertsonala zena kolektibo bihurtuda, sormen prozesuak aurrera eginahala. Felipe Murillok (Azpeitia, Gi-puzkoa, 1987) abiatu zuen Erraiak,baina, gero, musikariak, Itu Banda-ko kideak eta ilustratzaileak batu zi-ren proiektura. Murillok eta Itu Ban-dako Peru Iparragirrek (Donostia,1996) hitz egin dute proiektuaz.Nola eragin du Danele Sarriugarte-ren Erraiak lanak zuenean?FELIPE MURILLO: Sorkuntza bete-an gurutzatu zen; kantuen esa-nahiarekin bat zetorren: nola sar-tzen zaren zuloan, hortik nola begi-ratzen diezun horra bultzatuzaituztenei. Lagun batek aholkatu-ta irakurri nuen: asko gustatu zitzai-dan, eta eragina izan du lanean.Musika, literatura eta ilustrazioakuztartu dituzue. Zergatik?

F. M.: Pixkanaka, hazten joan da:kantuak sortu nituen, eta gero besteformatu batera eraman genituen,bateria, gitarra akustikoa eta elek-trikoa sartuz. Guretzat hain bereziazenez, forma berezi bat eman nahigenion. Literatura sartu nahi ge-nuen, eta Itukoei proposatu genienparte hartzea; irudiekin ere berdin.Nahikoak al dira hamar hatz kola-borazio guztiak zenbatzeko?F. M.: Ez, ez... Itu Bandakoak batenbatzuk badira! [Barreak] Finantzakolektiboko kanpaina bat egindugu, eta horretarako bideoa egindu pertsona batek, beste batek ar-gazkiak atera ditu... Horrez gain, Lei-re Bilbaoren poema bat daukagu,Pettik ere abestu du, Itu Banda...Mariñe Arbeok eta Malen Amena-barrek egin dituzte ilustrazioak.

( ) Musika,literatura,artea D

«Guretzat hain bereziazenez, forma berezia emannahi genion proiektuari»

p

p

p

Nola hasi zineten elkarlanean?PERU IPARRAGIRRE: Felik eta Ituklehenengo aldiz [Lekore aldizkaria-ren] 0 zenbakiaren aurkezpen erre-zitalean kolaboratu genuen, Erren-teriako Mikelazulon. Teklatua jozuen Felik, eta uste dut hori izan zelalehen kontaktua. Itu Bandako JonGurrutxaga Azpeitian bizi da, etaharen bidez jaso genuen eskaera.Nola banatu duzue lana? P. I.: Hamar kantu dira, eta hasieranpentsatzen aritu ginen ea taldeanedo banaka egingo genuen. Baina,azkenean, erabaki genuen abestibakoitzak bazuela bere berezitasu-na, bai musikalki bai sentimenduenaldetik. Horregatik, kantuak banatueta bakoitzak berea idatzi du.Emanaldiak egingo dituzue?F. M.: Egia esan, ez gara horretanpentsatzen jarri ere egin. Inertziakekarri gaitu hona arte; uste dut Du-rango ostean pentsatuko dugula.Hasiberriak izanik, eta diziplinadesberdinetan arituta, elkarlanakargitaratzeko bidea errazten du?P. I.: Uste dut baietz, azken batean,ez duzulako zuk bakarrik dena egi-ten. Zure antzeko gustuak dituenjendearekin biltzeak eta elkartzeakere ematen du bidea gauza politaksortzeko. Adibide bat izan daitekeDurangoko Azokako erakusma-haiaren istorioa: kasualitate edokausalitateen gurutzaketa bat.F. M.: Hori da. Lau proiekturen arte-an banatuko dugu Bagatoz postua:Ituren Lekore aldizkaria, Erraiak,Errime eta Txakur gorriak. Errime-nItuko batzuek eta Erraiak-eko ba-tzuek parte hartzen dute, eta, eraberean, Txakur gorriak lanaren egileAmenabar eta Arbeok Lekore-n etaErraiak-en parte hartu dute.

p

p

p

p

Juanan Ruiz / Argazki Press

‘Erraiak’

q026_durango 28/11/16 19:06 Página 1


Feriatzaileak du izena Patxi Larrio-nen (Bergara, Gipuzkoa, 1964) le-hen eleberriak. Irakaslea da Euska-rabidean, eta Susa argitaletxeanaritzen da, editore; nobelarekin,«beste aldera» egin du jauzi, idazle-en aldera. Liburu gehiago etorrikoote diren galdetuta, disko gogorra«betetzen» ari dela dio, etor daitez-keela; baina, oraingoz, «feriatzailee-kin feriatzen» jarraitu nahi du.1969. urteko Urbasan kokatuduzu nobela, Patton filmarengrabaketan. Zergatik?Batetik, istorio batzuk kontatu nahinituen, eta, bestetik, txikitatik go-goratzen nuen Patton han filmatuzela; Urbasaren bi aldeetan, baiSakana aldean, bai Amezkoan.Bada beste elementu bat: istorio-aren erdia baino gehiago Iruñean

gertatzen da. Garaia interesgarriazen niretzat; nobela ekonomikoaeta politikoa ere bada.Nola definituko zenuke Martineta Luisen arteko harremana?Uztarri bat da: batak bestea behardu. Ezagutu ditut horrelako harre-manak: pertsona batzuk beti elka-rrekin ikusten dituzu. Martin daprotagonista; haren begietatikikusten dugu dena. Ustez berakhartzen ditu erabakiak, baina elkarelikatzen dute. Oso desberdinakdira, baita jatorriz ere; halere, ongikokatuak dira biak sozialki.Zenbait pertsonaia zuk ezagutu-tako zenbaitengan oinarritu ditu-zu; zer konta dezakezu horietaz?Hor agertzen diren elkarrizketa etapasadizo asko, guztiz desitxura-tuak, errealitatean oinarrituta dau-

«Historia ez da atrezzoa,bilatutakoa baizik: gauzabatzuk iradoki nahi nituen»

p

p

p

de: txikitatik entzun ditut pasadizohoriek, eta protagonistak ezagutuditut. Nobela gertatzen den uni-bertso horretan bizi izan ziren.Maleta batekin ibili zara han etahemen. Elementu garrantzitsuaizan behar du kontakizunean.Izatez, bi maleta dira; hasieratikbanekien maletak garrantzia iza-nen zuela feriatzeetako bat gertazedin. Maleta fisikoki edukitzeakaukera ematen dit bestelako per-formanceak egiteko. Hori bai, pi-sua du: kate motzean lotuko dut.Pertsonaia asko ditu nobelak: iakonplizeak bezainbeste?Eta batzuk sakrifikatu egin nituen!Zer gertatu behar zuen oso garbinuenez eta den-dena Martinenbegietatik ikusten dugunez, ez niontrabarik jarri nahi narrazioari. Per-tsonekin, leku izenekin bezalaxe,hala jokatu dut: trabarik egiten ezbadiote, aitzina.Deskribapen gehiegirik ez, eta el-karrizketa asko ditu nobelak.Elkarrizketetan dago tramaren er-dia baino gehiago; egoeraren edoinguruaren deskribapena ere, as-kotan, horietan dago. Zerbait biziaegin nahi nuen, oso garbi neukan.Dokumentazio lan handia du no-belak; eta, halere, raccord arazoakdaude. Batzuk, agian, ihes egin di-datelako: beste batzuk kontakizu-naren mesedetan moldatu ditut.Historia ageri da nobelan, karlis-moaren bidez. Zergatik?Patton filma atrezzoa den bezala,historia ez da atrezzoa: bilatutakozerbait baizik. Garai hartako postalbat egin nahi nuen; gauza batzukiradoki. Liburuan kontatu dudanguztia fikzioa da, nahiz eta doku-mentatutakoa izan.

p

p

p

p

Iñigo Uriz / Argazki Press

PatxiLarrion( ) Idazlea

D

q027_durango 28/11/16 19:10 Página 1

Disko eta liburuen azokaz gain,abenduaren 2tik 6ra beste azoka batere egingo dute Durangon: merkatuplazan hartuko du aterpe EuskalDendak, eskulangileen azokak. Ar-baso elkarteak antolatzen du EuskalDenda urtez urte, eta Euskal Herriosoko eskulangileak biltzen ditu.Aurten, 52 egileren saltokiak izangodira bertan, iaz baino bat gehiago.

Arbaso elkarteko lehendakari Ber-nat Vidalek azaldu duenez, espazio-ak berak «mugatzen» du EuskalDenda. Horregatik, saltoki kopuruaridagokionez, azoka ez da askorik haz-ten: «Dena den, horrek ez du esannahi urtetik urtera ez denik eskulan-gile abangoardisten presentzia area-gotzen». Aurten, 52tik hamazazpidira Euskal Dendan lehenengoz par-te hartuko duten eskulangileak.

Zuberoaren faltan, Euskal Herrikolurralde guztiak egongo dira ordez-katuta azokan. Bizkaikoak izangodira ia erdiak (24); Gipuzkoatik ha-malau joango dira, Nafarroatik zazpi,Arabatik bost eta Lapurditik eta Na-farroa Beheretik bana.

Sektoreka, bitxigintza (bederatzi)eta zeramika (zortzi) lantzen dute-nak dira gehienak. Gainerakoakhonako hauek izango dira: jantzigin-tzari lotutako zazpi saltoki; elikadu-raren eta egurraren arloan aritzendirenak, seina; larrua lantzen dute-nak, hiru; beirarekin, kosmetikoekin,papergintzan eta loreekin lan egitendutenak, bina; eta burdingintzarekin,saskigintzarekin, zaharberritzearekineta herri-kirolekin lotutako saltokibana.

Nahiz eta eskulangileen azoka sal-mentarako garrantzitsua den, EuskalDenda harago doa. «Eskulangileenmunduan erabat murgiltzeko auke-ra» ematen die bisitariei: izan ere, es-kulangileak saltokian bertan laneanaritzen dira, eta lanbideak bertatikbertara ezagutzeko aukera ematendu. Horrez gain, erakustaldiak ereegingo dituzte: «Tailer eta erakustal-di horiek egiten dute berezi EuskalDenda, Euskal Herriko eskulangileenazoka guztien artean salbuespen bi-lakatzen dute».

Urtero bezala, azokaren lehenen-go egunean, Artetsu sariak banatukodituzte: horien bidez, euskal kultura,euskara, tradizioak eta eskulangin-tza bultzatu eta sustatzen dituzteneragileen lana aitortu nahi du Arbaso


Euskal Herrian eta eskuz eginak,bertatik bertaraIa lurralde guztietako eskulangileak bilduko dituaurten Euskal Dendak merkatu plazan, ‘Jalgi hadimundura...’ lelopean: 52 izango dira, guztira.

Iaz, eskulanetan aritu ziren haurrak Euskal Dendan. Marisol Ramirez / Argazki Press

q028-029_durango 28/11/16 17:03 Página 1


elkarteak. Bizitza osoko ibilbidearensaria Maria Jesus Kortabitartek jaso-ko du, Jaialdi tailerrekoak. EtxepareEuskal Institutua ere sarituko dute,euskara eta euskal tradizioak susta-tzen egindako lanagatik. Komunika-bideen multzoan, DurangaldekoTelebistak jasoko du saria, eta, azke-nik, Iurretako Udalari emango dioteerakunde adiskideari saria. Saribanaketa ostiralean egingo dute,San Agustin kultur gunean,19:30ean.

Euskal Dendara doazen bisita-riek zeresan handia izango dute,gainera. Batetik, EskulangileDespistatua lehiaketan partehartu ahal izango dute azokakirauten duen bost egunetan: sal-tokirik onena zein den erabakikodute euren botoen bidez. Bestetik,bisitari guztien artean erosketa txar-telak zozketatuko dituzte.

Erronka: nazioartekotzeaDurangoko Azokarenarekin aldera-tuta xumeagoa izanik ere, urteurrenborobila ospatu zuen iaz Euskal Den-dak: hogeigarrena. «Hogei urteanezinezkoa zena errealitate bihurtu

da, ahalegin handiz: orain, erronkaberriez hausnartzea dagokigu»,azaldu du Vidalek.

Arbasoko lehendakariaren arabe-ra, eskulangileen lana nazioarteko-tzea da erronketako bat. Ildo horre-tan hautatu dute aurtengo merkatu-rako leloa: Jalgi hadi mundura.... Halaazaldu du Vidalek: «Eboluzionatzekoeta gure mugak gainditzeko gogoadaukagu, bereziki, udan AEBetako

Smithsonian Folklife jaialdian egonostean, Washingtonen». Erakundee-kin batera elkarlanean aritzera ani-matu ditu eskulangileak, haiek doa-zen lekura joatera, euskal kulturarenparte diren heinean, eskulangileenordezkari izatera. Izan ere, Arbaso el-

kartearen esanetan, Euskal Herrikoeskulangintzaren kalitatea gai da«mugak gainditzeko», eta ildo horilantzeko beharra azpimarratu dute,epe labur eta ertainera.

Euskal makila sorta bat hautatudute, gainera, aurtengo azoka iragar-tzen duen karteleko irudi gisa. «Ma-kila bakoitzak eskulangile bat ordez-katzen du: denak dira desberdinak,eta, era berean, guztiek sinbolizatzen

dituzte lana eta babesa». Euskalmakila irudi erreferentea da jen-dearen gogoan, elkartearen esa-netan, eta sostengua, laguntzaeta babesa iradokitzen dituenelementua da. «Kontzeptu ho-riek guztiak gure egin nahi dituguEuskal Dendaren edizio honetan,

ondo egindako lanak hauspotuta,munduari gure lana erakutsi eta ai-

tortua izan dadin».Euskal Denda abenduaren 2tik

6ra egongo da martxan: 11:00etatik14:30era eta 16:30etik 21:00etarairekiko dute egunero. Bi salbuespenizango ditu ordutegi horrek: lehenen-go egunean, 12:00etan inauguratueta irekiko dute azoka, eta, azkenegunean, 20:00etan itxiko dute.

Eskulangileak azokan bertan ariko dira lanean; horrez gain, erakustaldiak eta tailerrak emango dituzte. M. Ramirez / Argazki Press

«Tailerrek etaerakustaldiek egitendute berezi Euskal

Denda, azoka guztienartean salbuespen»

Bernat Vidal

Arbaso elkarteko lehendakaria

( )

q028-029_durango 28/11/16 17:03 Página 2

nak izan behar dira», azaldu du Se-narrek. Erregimena, aldaketaren ziopolitikoak, kaleko mobilizazioak, ne-goziazioak, lehen urteko zailtasunak,komunikazioa, euskara eta autogo-bernua izan dira kazetariek jorratu di-tuzten zenbait atal. Hitzaurrea JuanKruz Lakasta Euskalerria Irratiko ka-zetariak egin du.

Euskaraz eta euskalgintzaz dihar-du Goikoetxeak Euskara irabaztekobidean liburuan. Euskararen bizibe-rritzean jarri du arreta kazetariak, az-ken hamarkadetan egindako ibilbi-dean eta etorkizunean. Mendi igoerabatekin erkatu du prozesu hori: «Al-dapa handietan gora egin du bideak.Atzera begiratzea aski da: non hasizen, eta non dagoen. Zer bide eginden, eta zer bide falta den». Hiru ata-letan banatuta dago liburua. Batetik,orain arte hainbat alorretan eginda-ko lana bildu du egileak: ofizialtasu-na, bilakaera soziolinguistikoa, hez-kuntza, helduen euskalduntze etaalfabetatzea, administrazioa, lanmundua... «Sentsazio bat zabaltzenari da han-hemen. Hasitako igoerahorretan etapa bat egin dela azkenhamarkadetan, eta beste bati ekite-ko garaia dela. Lehen kanpalekura iri-


Aktualitatea,alez aleBERRIAk, Jakin fundazioak eta Elkarargitaletxeak Aleka bilduma abiatu dute,lehen bi liburuak kaleratuta: 'Nafarroa, orain alainoiz ez' eta 'Euskara irabazteko bidean'.

Nobedadez betea egongo da BERRIA

egunkariaren Durangoko Azokakosaltokia.Urrian abiatu zuten BERRIAk,Jakinek eta Elkarrek Aleka bilduma,eta lehenengo bi liburuak argitaratudituzte: Ion Orzaizek eta Joxerra Se-narrek idatzitako Nafarroa, orain alainoiz ez,eta Garikoitz Goikoetxeakidatzitako Euskara irabazteko bide-an.BERRIAko kazetariak dira hirurak.Horrez gain,2017ko bi agenda,egute-gia eta Ene Kantak proiektuaren As-tonautaere han izango dira.

Nafarroako Gobernuan izandakoaldaketa hartu dute ardatz Orzaizeketa Senarrek,eta alderdi politiko guz-tietako kideekin hitz egin dute.Alda-

keta «historikoa» izan dela azpima-rratu dute,horra iristea «nekeza»izan zelako.«ETArekin,akordio pro-gramatikoa ixtea ezinezkoa izangozen,seguruenik.Ezker abertzaleakpolitika instituzioetan egitea ere ga-rrantzitsua izan zen»,azaldu du Se-narrek.Oztopoak badirela gogoratudu Orzaizek: «Zer egin duzu aldake-taren alde ez dauden baina adminis-trazioan duzun talde horrekin? Arazohandia da hori».

Aldaketaren bidean, Ivan Gimene-zen metafora aipatu dute, erlojuare-na eta iparrorratzarena; denbora etanorabidea, alegia. «Norabidea dagarrantzitsuena. Urratsak atzeraezi-

BERRIAren produktuak azokan eskuraizango dira. Jaizki Fontaneda / Argazki Press

q030-031_durango 28/11/16 19:07 Página 1


tsi dela bidea. Ezagutza sendotzeaizan du ezaugarri bidearen lehen za-tiak: euskaldunen kopurua nabar-men handitu da».

Adostasunen bilaketari eskainidio bigarren atala. «Aldaketa sozio-linguistiko handia izan da. Eta berri-tasun gehiago ere bai: panoramapolitikoa asko aldatu da urte gu-txian, gizartean bertan erroko alda-ketak gertatu dira, eta hizkuntzentestuinguruan ere bai», azaldu du.Alde horretatik, orain arte egindakoibilbidea errepasatu du Goikoetxe-

ak, mendi igoera horretan parte har-tu duten dozenaka bidegileren iri-tziak eta gogoetak jasoz. Azpima-rratu duenez, ordea, igoera ez daamaitu: egiteko asko dago. Arlo ho-

rretan, beste atal bat osatu du, au-rrera begirakoa: «Malda dator.Erronka. Bide luzea. Baina aurreraegiteko baldintza hobeak ditu eus-karak. Baita euskalgintzak ere. Bidebat dugu egiteko. Irabazteko».

Bi lan horiek Aleka bildumaren le-hen bi liburuak dira. BERRIAk, Elkarreketa Jakinek elkarlanean abiatu dutebilduma, eta urtero pare bat liburuargitaratzea da asmoa. Olatz OsaElkar argitaletxeko zuzendariakazaldu duenez, «hutsune bat bete-tzera» dator. Hiru ezaugarri izangodituzte bilduma horretako lanek:«Egunerokotasunean gure ingu-ruan eta mundu zabalean dagoenaktualitate hori ere jaso nahi dugueuskaraz luze-zabal, iruditzen zai-gulako euskaraz oraindik ere erahorretako lanak urri direla. Bestetik,kazetaritza lanak izatea nahi dugu,ahalik eta ikuspegi zabal eta sako-nena eskaintzeko. Eta, azkenik, ira-kurterrazak izan behar dute: ahaliketa zabalkunderik handiena emannahi diegu lan hauei, eta, zentzu ho-rretan, benetan garrantzitsua da ira-kurterrazak izatea; gaiaz informatu-ta egon edo ez, edonork liburua har-tu eta esaten den hori jarraitu ahalizatea». Aleka argitaratuko dituztelanak, eta aktualitatea alez ale xe-hatzea dute helburu.

Ene Kantekin dantzanHaurrentzako abestiak prestatzendituen Ene Kantak egitasmoak CD-DVD bat kaleratu berri du, Astonau-ta izenekoa, eta eskuragarri izangoda BERRIAren saltokian. Hamaseiabesti ditu lan berriak, eta bakoitzakbere bideoklipa du. Besteak beste,Natxo de Felipe Oskorriko musika-riak, Alex Sardui Gatibu taldeko

abeslariak, Mikel Markez kanta-riak, Sara Cozar aktoreak, AmetsArzallus bertsolariak eta JoneGuarrotxena, Mikel San Jose,Oier Sanjurjo, Markel Bergaraeta Imanol Agirretxe futbolariekparte hartu dute Astonauta-n,kantuan eta dantzan. Horiez

gain, zenbait herritako umeekparte hartu dute: besteak beste,

Antsoaingo, Barakaldoko, Burlata-ko, Doneztebeko, Garesko, Gasteiz-ko, Irungo, Iruñeko, Irurako eta La-sarte-Oriako haurrek.

Ohi bezala, lan berriarekin lortu-tako irabazien zati bat euskararen

BERRIALAGUNAK:EZINBESTEKO SOSTENGUA

BERRIAlagunek alea jartzen duteBERRIAk euskarazko informazioasortzeko eta garatzen jarraitzeko,euskal kultura zabaltzeko eta go-goeta sustatzeko. BERRIAlagu-nen ekarpen iraunkorrari esker daposible egunero BERRIA egitea etagarapenean egiten dituen urra-tsak egitea, Berria aplikazioa, ka-surako. Euskarazko komunikazioproiektu nazionalak aurrera jarraidezan, babes eta ekarpen iraunko-rra behar du. Ezinbesteko sosten-gua ematen diote BERRIAri, etaegunkariak hainbat abantaila jar-tzen ditu haien esku, babes horieskertzeko. Azken urtean bide ho-rretan sakontzeko urratsak eginditu BERRIAk. Esaterako, deskon-tuez eta zozketez gain, txoko bere-zia dute aplikazioan, eta erabil-tzaile arruntek ez dituzten zenbaitfuntzionalitate dituzte erabilgarri:artikuluak gordetzea, edukiak in-teresen arabera antolatzea... Bidehorretan sakontzen jarraituko duaurrerantzean ere.

alde edota euskararekin lan egitenduen talde bati emango diote.Oraingoan, BERRIA egunkariaren-tzat izango da; abestietako bat BE-RRIAko langileekin grabatu dute. Ver-kami bidez finantzatu dute proiek-tua: kanpaina horretan parte hartuzuten lagunek dagoeneko baduteCD-DVDa etxean.

Urtero bezala, eskuragarri izangodira 2017rako agenda eta hormakoegutegia. Aurten, bi agenda kalera-tuko ditu BERRIAk. Bata, ohikoa, aste-ko ikuspegia duena, eta bestea, uz-taiduna, eguneko ikuspegia duena.Eredu berria Asisko Urmenetak di-seinatu du: Euskal Herriko eta mun-duko hainbat idazle, bertsolari etaantzerkigileren esaldiek betetzendute hilabete bakoitza. BERRIAla-gunek merkeago eskuratuko dituzteproduktu guztiak.

FITXA

Izenburua: Nafarroa, orain ala inoiz ez.Argitaletxea: Elkar.Egilea: Ion Orzaiz eta Joxerra Senar.Orrialde kopurua: 213 orrialde.Prezioa: 16,5 euro; BERRIAlagunek, 14,5 euro.

Izenburua: Euskara irabazteko bidean.Argitaletxea: Elkar.Egilea: Garikoitz Goikoetxea.Orrialde kopurua: 236 orrialde.Prezioa: 16,5 euro; BERRIAlagunek, 14,5 euro.

Ene Kantakegitasmoak CD-DVD

berria kaleratu du,‘Astonauta’: eskuragarri

izango da BERRIArensaltokian

( )

FITXA

q030-031_durango 28/11/16 19:07 Página 2


q032_durango 24/11/16 16:51 Página 1


q033_durango 24/11/16 16:52 Página 1

IZAN ZAITEZ LAGUNTZAILEETA GOZATU BIDEAZLORTU TXARTELAAEKren euskaltegietan, www.korrika.eus webgunean Durangoko Azokako AEK/AIZU!ren erakustokian

www.korrika.eus


Hamar urterenkonfiantza...

Durangoko Azoka oso ga-rrantzitsua da EuskalHerri guziarentzat,egunhorietan konturatzenbaikara zenbatetarai-

noko ekoizpen baden gure herrian.Sa-lerosgunea izateaz gain,toki parega-bea da urte guzian ikusten ez dituzuneuskaltzaleekin bi solas erabiltzeko ere.

Iparraldeko euskal kultura eragileen-tzat hitzordu handia da,besteak beste,urtean egin lan berriak,bai eta ere bes-teak aurkezten ahal baitituzte jendekopuru zabalaren aurrean.Eiki,azokasortu denetik,Iparraldeak beti bere to-kia ukan du,baina maiz horra etortzekoahalbideen lortzea zaila da,hemengoelkarte gehienak ttipiak baitira.

Horra zergatik duela hamar urte go-goeta bat abiatu genuen Gerediaga el-kartearekin,hemengo argitalpen etadisko etxeekin batera.Gure xedea zenikustea nola Iparraldeko egiturek era-kusleiho bat ukan zezaketen espazioamankomun batean.

Gerediagaren eta Euskal Kultur Era-kundearen hitzarmenak hamar urteospatuko ditu aurten.Ondorioak,orohar,baikorrak dira: Iparraldeko ekoizpe-nek ikusgarritasun handiagoa daukateazokan; standez gain,hainbat arte eki-taldi antolatuak dira,nola idazleenmintzaldi,kontzertu eta ikuskizun,halagogoeta,zinema eta entzun-ikus saio,eta hori azokako toki ezberdinetan.

Eskertu behar ditut Gerediaga elkar-teko arduradun guziak,hastapenetikelkarrekilako konfiantza osoz lan egi-ten baitugu.Hemen Hartu Eman hitzekberen zentzu osoa badaukate: Gere-

diagak Iparraldeko argitaletxeen balia-bideak errazten ditu,eta guk gure alde-tik,Euskal Kultur Erakunde bezala,arartekolaritza lana egiten dugu eragi-leen artean,haien antolaketa gastue-tan parte hartzen eta komunikaziorakolanak alhan ezartzen, Iparraldean ereazoka hobeki ezagutua izan dadin.

Durangoko Azoka molde ezberdine-tan ohoratuko da aurten ere,eta Ipa-rraldearen lekua zabala izanen da,ar-tistek eta elkarteek proposatuko dituz-ten hogeita hamar bat ekitaldiekin.

Lehen-lehenik,51.edizioaren karte-laren bitartez.Plazerekin ikusten dugu,lehen aldikoz, Iparraldeko Christine Et-chevers kanboar margolariak eginduela aurtengoa.Pozten gara ikusteaurteetan zehar egiten dituen obralanargitsuek hautatzaileen behakoa ukandezaten.

Nola ez goraipa herri honetan, egun-dainokotik, isil-isilean, umilki eta itxu-ra-handikeriarik gabe Euskal Herria-rentzat eta euskal kulturarentzatbermatzen diren presunak, xinaurrilangile suharrak. Argizaiola izeneko sariberezi bat emana izanen zaie aurten.Dozenan hamahiru kontatzen ahalbaldin badira ere, sei hautatuak izandira, eta haien artean, BaxenabarreAldudeko Patxika Erramuzpe Alfaro.Lau haurren ama, arlo sozialean lanegin du Baionako elkarte batean, fami-lia langile bezala. 1960ko hamarkadaneuskal kantagintza berria deskubritu-rik, Manex Pagolak bultzatu zuen kan-taure-konpositore izatera. 1970ekourteetan, Ez Dok Amairu ezagutu zueneta parte hartu Zazpiribai (1972) eta

Ortziken (1975) ikusgarrie-tan. 1980ko urteetan,Gexan Alfaro senarrak idatziipuintxoak kantatu zituenMikel Erramousperekin(Kantuz Kantu, Elkar,1980). Merezitua duen sariada. Zorionak.

Aurtengo edizio honetan,Euskal Kultur Erakundekokideak eta gure partaideakere hor izanen gara gai ani-tzen aipatzeko. Hala nola,

nik neuk aurkeztuko dut irailean argita-ratu dugun bi hizkuntzatako txostena:EKE, 25 urteko esperientzia euskal kul-turaren zerbitzuko. Dokumentu horrekgaingiroki aipatzen ditu urte horietangaratu ditugun jarduerak, alor etalurraldeka, kartografiari lehentasunaemanez. Lan hori oroz gainetik zuzen-dua da 2017ko urtarriletik goiti bidera-tuko den Iparraldeko herri-elkargobakarreko hautetsiei, geroari begiraegiazko euskal kulturaren aldeko poli-tika publiko bat egin dezaten gurelurraldean.

Bestalde, Jakes Larre ene lankideak,Azkue Fundazioa eta Radio Kulturaegiturekin batera, Soka euskal dantza-ren erakusketari datxikola ekoiztu bimultimedia euskarri erakutsiko ditu:Soka app jokoa eta Lehen urratsawebdokumentala.

Ondarearen alorrean, TerexaLekumberrik, EKEren ondare zerbitzu-ko arduradunak, Mintzoak izenekoahozko memoriaren atari berria aur-keztuko du, eta Marie-Andrée Ouretek,Baionako mediatekaren misio kargu-dunak, euskal funtsen sargi numeri-koa.

Euskal zinemaren Iparraldeko egoe-ra ere aipatua izanen da, Frank Suarezgure lankidearen eta Ximun CarrèreAldudarrak Bideo kooperatibakozuzendariaren eskutik.

Haizea dator Iparraldetik DurangokoAzokara, eta Bizitzekoa DA! aurtengoleloak argitan ezar dezala gaurkoanegin behar duguna, partaidetzan, elka-rrizketan eta umore onean, atzokoabiharkoan zizelkatzeko gisan.

PantxoaEtchegoinEuskal KulturErakundekozuzendaria

q034_durango 24/11/16 16:49 Página 1


q035_durango 23/11/16 22:14 Página 1


q036_durango 23/11/16 22:15 Página 1

q001 durango 23/11/16 22:17 Página 1 - BerriaKartela,niri neuri,asko gustatu zait: oso-oso polita...

Documents

Transcript of q001 durango 23/11/16 22:17 Página 1 - BerriaKartela,niri neuri,asko gustatu zait: oso-oso polita...