Proiktua txanela.
Transcript of Proiktua txanela.
...SAIATZE HORRETAN EZIN GELDITU...
Egilea: Ane Monreal Aguirre
Ikasmaila : L.H.6.B
Data: 4Apirila- 19- 11
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
AURKIBIDEA
azala 1
aurkibidea 2
Zer da materia? 3
Airea materia al da? 4
Airea dagoen espazioan beste materiarik sar al daiteke 6
Aireak ba al du masarik 8
Materiaren propietateak 10
Harri baten masaren neurketa 11
Likido baten masaren neurketa 13
GAS BATEN (BUTANO-GASA) MASAREN NEURKETA 15
Likido baten bolumenaren neurketa 16
SOLIDO (HARRI) BATEN BOLUMENAREN NEURKETA 18
GAS BATEN (AIREAREN) BOLUMENAREN NEURKETA 20
Materiaren itxura 22
MATERIAREN EGOERA ALDAKETAK 23
SUBSTANTZIA PURUAK ETA NAHASTEAK 24
MATERIAREN ALDAKETAK 25
NOLA BEREIZI .. URA ETA LURRA (hondarra, harritxoak… erreka bazterreko ur zikina)?
26
NOLA BEREIZI … HONDARRA ETA BURDIN HAUTSA? 28
NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK? 30
NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK? 32
NAHASTEN BEREIZTE METODOAK 34
AZUKREAREN KRISTALIZAZIOA 35
AZUKREAREN ERREKUNTZA 36
Materiaren propietateak 37
autoebaluazioa 39
2
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
NOLA JAKIN GORPUTZ BAT EROALEA DEN ALA EZ? 38
ZER DA MATERIA?
Definizioa
Gure inguruan dagoen guztia da, Materia munduan lekua okupatzen duen guztia da, eta ezin dena beste materiaren barruan egon eta bestea bere barruan.
Materiaren definizioa kontuan hartuta, zerrendako hitzen sailkapena.
kobrea
beroa
gorrotoa
bitxilorea
arroka
airea
argia
maitasuna
hotza
zura
kea
ura
kortxoa
pagoa
denbora
arraina
oxigenoa
denbora
elektrizitatea
askatasuna
adimena
Gauzak Materia da? Biziduna Bizigabea
Kobrea BAI X EZ X
Beroa BAI EZ X X
Gorrotoa BAI EZ X X
Bitxilorea BAI X EZ X
Arroka BAI X EZ X
Airea BAI X EZ X
Maitasuna BAI EZ X X
Argia BAI X EZ X
Hotza BAI EZ X X
Zura BAI X EZ X
Kea BAI X EZ X
Ura BAI X EZ X
Kortxoa BAI X EZ X
Pagoa BAI X EZ X
Denbora BAI EZ X X
Arraina BAI X EZ X
Oxigenoa BAI X EZ X
Elektrizitatea BAI EZ X X
autoebaluazioa 39
3
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Askatasuna BAI EZ X X
Adimena BAI EZ X X
BAI EZ
AIREA MATERIA AL DA?
1. esperimentua: AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?
Data: 05/01/11 Taldekideak:
Helburua Materiala
Ikustea airea materia dela, pisua duen ala ez.
Balantza.2 grobo. (Bat airez betea bestea ez.)
Azaldutako hipotesiak
Horrelako zerbait ez nuen zerbait oso desberdina pentsatu.
Prozedura (pausoz pauso)
autoebaluazioa 39
4
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Balanza hartu egiten duzu eta albo batean globoa airez beteta jartzen duzu, bestean bete gabea, balantza ekilibratuta jartzen duzu eta ikusiko duzu zein pisatzen duen gehien.
Bildutako datuak - Ondorioak
Ikusten dela airea guen globoa gehiago pisatzen deula, gehiago jeisten delako balantzan.
autoebaluazioa 39
5
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
2. esperimentua: AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?
Data: 05/01/11 Taldekideak:
Helburua Materiala
Ikustea airea bolumena duen ala ez. Xiringa.
Azaldutako hipotesiak
Hori, ez zitzaidan oso arraroa iruditu.
Prozedura (pausoz pauso)
Hartu xiringa eta zuloan behatza jarri zuloa estaltzeko, estalita dagoenean xiringa bete eta isten joan azkenean ez da isten or zerbait egon behar du. Eta ikusita ez dago ezer ez horregatik airea da.
autoebaluazioa 39
6
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak – Ondorioa
Airea materia delalekua ikupatzen duela eta bolmena duela ere bai.
autoebaluazioa 39
7
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
3. esperimentua: AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?
Data: Taldekideak:
Helburua Materiala
Azaldutako hipotesiak
Prozedura (pausoz pauso)
autoebaluazioa 39
8
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
autoebaluazioa 39
9
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
MATERIAREN PROPIETATEAK
Hemen, koadernoan egina duzun eskema osatuko duzu, lauki-testuak
eta forma automatikoak (giltzak) erabiliz.
autoebaluazioa 39
10
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
4. esperimentua: SOLIDO (HARRI) BATEN MASAREN NEURKETA
Data: Taldekideak:
autoebaluazioa 39
11
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Helburua Materiala
Ikustea harri baten masaren neurketa. Probeta handi bat.Harria.
Azaldutako hipotesiak
Ez dakit horrelako zerbait huste nuen, e zen oso zaila.
Prozedura (pausoz pauso)
Probeta uraz bete puntu borobil bat arete eta zenbakia ogoratu, gero harri txiki bat bota eta ikusi noraino iristen den, gero kenketa egin orain ateratakoa ken ura, or aterako zaizu masaren neurketa.
Bildutako datuak - Ondorioak
autoebaluazioa 39
12
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Probeta batekin harri baten masaren bolumena neurtu daitekeela.
autoebaluazioa 39
13
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
5. esperimentua: LIKIDO BATEN MASAREN NEURKETA
Data: Taldekideak:
Helburua Materiala
Neurtzea uraren masaren bolumena. Probeta.Ura.
Azaldutako hipotesiak
Hori uste nuen ez zen ezer desberdina.
Prozedura (pausoz pauso)
Hartu probeta uraz bete eta ikusi zenbat neurtzen duen.
autoebaluazioa 39
14
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
autoebaluazioa 39
15
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
6. esperimentua: GAS BATEN (BUTANO-GASA) MASAREN NEURKETA
Data: Taldekideak:
Helburua Materiala
Neurtzea bonbonaren gasaren masa. Butano bonbona.Gas.
Azaldutako hipotesiak
Ez nekien oso arraroa iruditu zitzaidan.
Prozedura (pausoz pauso)
Pisatu bonbona eta ondo ren gasez bete pisatu eta gero kenketa egin, gasez beteria ken bonbona bakarrik.
autoebaluazioa 39
16
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
7. esperimentua: LIKIDO BATEN BOLUMENAREN NEURKETA
Data: 05/01/11 Taldekideak:
Helburua Materiala
Likidoarewn bolumenaren nuerketa. (Probetekin.)
Azaldutako hipotesiak
Erraza iruditu zait baino, problema batzuk izan ditut.
Prozedura (pausoz pauso)
Likidobat nuertu behar da cm3.
autoebaluazioa 39
17
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
Oso erreza dela neurtzea likido baten bolumena.
autoebaluazioa 39
18
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
8. esperimentua: SOLIDO (HARRI) BATEN BOLUMENAREN NEURKETA
Data: Taldekideak:
Helburua Materiala
Neurtzea harri baten bolumena. Harri bat.Tuboa.Ura.
Azaldutako hipotesiak
Dena erraza iruditu zait eta oso erraza.
Prozedura (pausoz pauso)
Nurtu ura eta gero harri bat bota eta neurtu ondoren kenketa egin.
autoebaluazioa 39
19
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
Ez ditut daturik atera.
autoebaluazioa 39
20
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
9. esperimentua: GAS BATEN (AIREAREN) BOLUMENAREN NEURKETA
Data Taldekideak:
Helburua Materiala
Azaldutako hipotesiak
Prozedura (pausoz pauso)
autoebaluazioa 39
21
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
autoebaluazioa 39
22
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
MATERIAREN ITXURA
MATERIAREN EGOERAK
Hemen, materia osatzen duten partikulek, egoeraren arabera (solido,
likido ala gas) duten itxura eta portaera azaldu behar duzu, labur-labur.
Gogoratu, Txanela.net-en, IKT-9, jardueran, partikulen portaera
erakusten duten irudiak dituzula eskuragarri. Haiek zure ordenagailura
deskargatu (zure karpetara) eta orri honetan txertatu: “Txertatu”
“Irudia” “Fitxategitik”.
Masa: Bai Masa: Bai Masa: Bai
Forma egonkorra: Bai Forma egonkorra: Ez Forma egonkorra: Ez
Bolumena: Bai Bolumena: Bai Bolumena: Ez
autoebaluazioa 39
23
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
MATERIAREN EGOERA ALDAKETAK
Hemen, materiaren egoera aldatekei buruz azalpen laburra egin behar
duzue.
Gogoratu, Txanela.net-en, IKT-11, jardueran, egoera aldaketak
erakusten dituen irudi mutua duzuela. Hura zure ordenagailura
deskargatu (zure karpetara) eta orri honetan txertatu: “Txertatu”
“Irudia” “Fitxategitik”.
Gero, lauki-testuen laguntzarekin, irudiaren gainean egoera aldaketen
izenak jarriko dituzu. Ez ahaztu laukien ertza eta hondoa gardenak izan
behar dutela.
Solidotik – gasera: Subliminazioa Solidotik – likidora: Urtzea
Gasetik – solidora: Subliminazioa Gasetik – likidora: KondentsatzeaLikidotik – gasera: Lurruintzea Likidotik – solidora: Solidotzea
autoebaluazioa 39
24
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
autoebaluazioa 39
25
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
SUBSTANTZIA PURUAK ETA NAHASTEAK
Hemen, koadernoan egina duzun eskema osatuko duzu, lauki-testuak
eta forma automatikoak (giltzak) erabiliz.
SUBSTANTZIA: PURUAK
NAHASTEAK
PURUAK: GATZA URREA URA
NAHASTEAK: HOMOGENEOAK: Disoluaziaok- Ura eta gatza. HETEROGENEOAK: Ura eta olioa.
autoebaluazioa 39
26
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
MATERIAREN ALDAKETAK
10. esperimentua: OLIOA ETA URA NOLA BEREIZI?
Data: 05/01/11 Taldekideak:
Helburua Materiala
Ikustea nola bereizi daitekeen olioa eta ura.
OlioaUra Tarro bat
Prozedura (pausoz pauso)
Jarri tarro batean olioa, eta ondoren ura eta ikusiko duzu nola geratzen den olioa behan eta ura goian.
Bildutako datuak - Ondorioak
autoebaluazioa 39
27
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Oso ondo bereizten direla bi likidoak, eta oso garbi ikusten direla.
autoebaluazioa 39
28
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
11.1 esperimentua:NOLA BEREIZI .. URA ETA LURRA (hondarra, harritxoak… erreka bazterreko ur zikina)?
Data: 05/01/11 Taldekideak:
Helburua Materiala
Ikustea ondarra eta ura nola bereizi daitezkeen.
Bote bat.Ura.Hondarra.
Azaldutako hipotesiak
Pixka bat arraroa zen eta lehenengo ez nuen ondo ulertzen bainogero ondo ikusi nuen.
Prozedura (pausoz pauso)
Bote bet hartu eta ura eta hondarrak jarri elkarrekin, denbora pasata ikusiko duzu zein ondo bereizi daitezkeen.
autoebaluazioa 39
29
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
Oso ondo ikusten direla bereiztuta bi materialak.
autoebaluazioa 39
30
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
11.2 esperimentua: NOLA BEREIZI … HONDARRA ETA BURDIN HAUTSA?
Data: 05/01/11 Taldekideak:
Helburua Materiala
Bereiztea burdin hautsa eta hondarra. Hondarra.Burdin hautsa.Tapa edo bote txiki bat.Imana.
Azaldutako hipotesiak
Oso erraza izan zen eta lehenengora ulertu nuen dena.
Prozedura (pausoz pauso)
Hartu tapa eta hor burdin hautsa eta hondarra jarri, hartu imana eta gainean jarri burdina hartuko duzu eta hondarra or geratuko da.
autoebaluazioa 39
31
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
Dena oso ondo hartzen dela eta ondo ikusten dela gainera.
autoebaluazioa 39
32
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
11.3 esperimentua:NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK?
Data: 2011 Taldekideak:
Helburua Materiala
Harriak bolean geratzea eta kandela zatiak disolbatzea.
Kandela zatitxoak.Harri txikiak.Bol bat.
Azaldutako hipotesiak
Ez ditut zailakuntzarik izan dena ulertu nuen.
Prozedura (pausoz pauso)
Jarri landela zatiak eta harriak bol batean utzi eguzkian berotzen eta gero ikusi nola desegiten diren kandela zatiak, azkenik bakarrik harriak geratuko zaizkizu.
autoebaluazioa 39
33
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
Beroarekin desegiten direla eta bakarrik geratzen direla harritxoak.
autoebaluazioa 39
34
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
11.4 esperimentua: NOLA BEREIZI … URA ETA GATZA (edo itsasoko ura)?
Data: 05/01/11 Taldekideak:
Helburua Materiala
Ura eta gatza bereiztea Ura, gatza, edalontzia eta platera
Azaldutako hipotesiak
Prozedura (pausoz pauso)
Ura eta gatza nahasten da. Gero kristalizatzen uzten da eta egun bat barru gatza solidatu egin da eta ura joan da.
autoebaluazioa 39
35
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Bildutako datuak - Ondorioak
Ura joaten denean gatza solidotzen da
autoebaluazioa 39
36
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
NAHASTEN BEREIZTE METODOAK
Hemen, koadernoan egina duzun eskema osatuko duzu, lauki-testuak
eta forma automatikoak (giltzak) erabiliz.
DEKANTAZIOA: Dekantazioa nahasketa heterogeneoak bereizteko metodo fisiko bat da, hauek likido bat eta solido bat likido edo bi izan daitezke sortu zen.
MAGNETISMOA:Magnetismoa fenomeno fisiko horren bidez, materialak erakargarria materialak beste indar da.
URTZEA:Fusioa, substantzia bat egoera solidotik egoera likidora pasatzeko prozesua.
LURRUNTZEA: Egoera normalean likido edo solidoa den substantziaren gasa, bereziki likido batetik edo gorputz heze bero batetik sortzen dena.
autoebaluazioa 39
37
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
autoebaluazioa 39
38
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
12. esperimentua: AZUKREAREN KRISTALIZAZIOA
Data: 2011 Taldekideak:
Helburua Materiala
Azukrea kristzalizatzea Azukrea , ura eta plater bat
Prozedura (pausoz pauso)
Azukrea eta ura nahastu, eta gero reposatzen utzi eta egunarekin ura joaten da eta azukrea kristalizatzen da
Bildutako datuak - Ondorioak
autoebaluazioa 39
39
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
autoebaluazioa 39
40
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
13. esperimentua: AZUKREAREN ERREKUNTZA
Data: 2011 Taldekideak:
Helburua Materiala
Azukrea erre eta karamelo egin Azukrea, bol bat eta sua
Prozedura (pausoz pauso)
Azukrea sutan jarri eta karamelo eginten da eta aldaketa kimiko da
Bildutako datuak - Ondorioak
Azukrea aldaketa kimikoa da
autoebaluazioa 39
41
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
MATERIAREN PROPIETATE BEREZIAK
Hemen, koadernoan egina duzun TAULA osatuko duzu, lauki-testuak
eta forma automatikoak (giltzak) erabiliz.
GOGORTASUNA BIGUNTASUNA
ELASTIKOTASUNAPLASTIKOTASUNA
BISKOSITATEALIKATASUNA
DISOLBAGARRITASUNA
ERREGAISTASUNA
EROANKORTASUNA
ELEKTRIKOAK MAGNETIKOAK
autoebaluazioa 39
42
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
14. esperimentua: NOLA JAKIN GORPUTZ BAT EROALEA DEN ALA EZ?
Data: 2011 Taldekideak:
Helburua Materiala
Ikustea magnetismoa hartu dezakeela globo bat.
Papertxoak, globoa eta txaketa.
Prozedura (pausoz pauso)
Hartu globoa eta frotatu txaketarekin gero papertxoen gainetik pasa eta ikusi nola itxasten diren.
autoebaluazioa 39
43
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
Oso erraza iruditu zait.
Bildutako datuak - Ondorioak
Oso ondo itsasten dela magnetismoa duelako.
autoebaluazioa 39
44
Txanela LH 6-5 “…saiatze horretan ezin gelditu”
AUTOEBALUAZIOA
Proiektua gauzatu ahala hainbat zeregin eta alderdi landu ditut unitate honetan. Egindako
lan guztiak honela baloratzen ditut:
LABORATEGIKO LANA …………………………………………………………………….2
- Hipotesiak formulatzea
- Saiakuntzak gauzatzea
- Informazio-bilketa
- Materialen erabilpen egokia
- Talde-lana
- Partaidetza
- Saiakuntzak prestatzea
- Ekin aurretik pentsatzea
- Materiala eskuratzea
- Antolamendua
- Garbitasuna
- …
LAN MONOGRAFIKOA ………………………………………………………………….....2
- Bildutako informazioaren egokitasuna
- Bildutako txosten zientifikoaren
baliagarritasuna
- Aurkezpena
- Antolamendua
- Garbitasuna
- …
EZTABAIDAK ………………………………………………………………………………....2
- Parte-hartzearen prestaketa
- Parte-hartzea
- Elkarrizketarako arauak
- Egoki eta zuzen hitz egitea
- Hainbat eginkizun (solaskidea,
behatzailea, bozeramalea) egoki
betetzea
- …
ZURE JARRERA ETA JOKABIDEA …………………………………………………….....2
- Bakarka egindako lanak
- Lanerako gogoa
- Gozamena
- Jakin-mina
- Elkartasuna
- Autonomia, zeure kabuz ekitea
1 Hobetu beharreko lana 2 Nahiko lan ona 3 Lan bikaina
autoebaluazioa 39
45