PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA ANO ACADÉMICO …a... · 1º bac anatomÍa aplicada apuntes do profesor...

CURSO 2017/18

PROGRAMACIN DIDCTICA

DEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAIS

PROGRAMACIN DIDCTICA ANO ACADMICO 2017 / 18 Departamento de Ciencias Naturais - IES PINTOR COLMEIRO - 2

CURSO 2017/18 PROGRAMACIN DIDCTICA

DEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAIS

Membros do departamento: Materias

Mara Zamarro Camino

Bioloxa e Xeoloxa 3 E.S.O (2 grupos) Bioloxa e Xeoloxa 4 E.S.O. (1 grupo) Cultura Cientfica 4 E.S.O. (1 grupo) Ciencias Aplicadas 4 E.S.O. (1 grupo) Anatoma Aplicada 1 Bacharelato (1 grupo)

Ramn Balado Fernndez (X.D.)

Bioloxa e Xeoloxa 4 E.S.O. (1 grupo) Bioloxa e Xeoloxa 1 Bacharelato (1 grupo) Cultura Cientfica 1 Bacharelato (1 grupo) Bioloxa 2 Bacharelato (1 grupo) CTMA 2 Bacharelato (1 grupo)

M Concepcin Gonzlez Iglesias Bioloxa e Xeoloxa 1 E.S.O. (3 grupos) mbito Cientfico Matemtico 2 E.S.O. PMAR (1 grupo)

PROGRAMACIN DIDCTICA ANO ACADMICO 2017/18 Departamento de Ciencias Naturais - IES PINTOR COLMEIRO - 3

ndice de contido

INTRODUCIN E CONTEXTUALIZACIN 7

ORGANIZACIN DO DEPARTAMENTO NO CURSO 2017 - 2018 7

COMPOSICION DO DEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAIS DURANTE O PRESENTE CURSO: 7 DISTRIBUCION DA CARGA LECTIVA NO DEPARTAMENTO. 8 MATERIAIS, RECURSOS E ACTIVIDADES. 8 INFORMACIN AO ALUMNADO 9 REUNIN DE DEPARTAMENTO 9

REFERENCIAS LEXISLATIVAS 9

OBXECTIVOS E METODOLOXA DIDCTICA DE CARACTER XERAL 10

AVALIACIN 11

PROGRAMAS DE REFORZO / RECUPERACIN E ESPECFICOS PARA ALUMNADO REPETIDOR 14

CONTRIBUCIN PROXECTO LECTOR 18

CONTRIBUCIN PLAN TIC 19

PROGRAMACIN DE EDUCACIN EN VALORES, TEMAS TRANSVERSAIS E CONTRIBUCIN PLAN DE CONVIVENCIA 19

E.S.O. 21

PRIMEIRO CURSO DA E.S.O. : BIOLOXA E XEOLOXA 22

CONTRIBUCION AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE OBXECTIVOS CURRICULARES : OBXECTIVOS XERAIS DA BIOLOXIA E XEOLOXIA DE 1 ESO CONCRECIN CURRICULAR: CONTRIBUCIN AO DESENVOLMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE, DOS OBXECTIVOS E DOS ESTNDARES DE APRENDIZAXE CONTIDOS MNIMOS BIOLOXA E XEOLOXA 1 DA ESO CRITERIOS DE CUALIFICACION


MBITO CIENTFICO E MATEMTICO 2 ESO PMAR 99

ORIENTACINS DE METODOLOXA DIDCTICA CONCRECIN CURRICULAR PARA CADA UNIDADE DIDCTICA - 1 CURSO PROGRAMA DE MELLORA DA APRENDIZAXE E DO RENDEMENTO (PMAR II, 2 ESO) CRITERIOS DE CUALIFICACION

BIOLOXA E XEOLOXA - TERCEIRO CURSO E.S.O. 118

INTRODUCIN OBXECTIVOS OBXECTIVOS ESPECFICOS DE BIOLOXA E XEOLOXA DE 3 DE ESO METODOLOXA CONCRECIN CURRICULAR: OBXECTIVOS, CONTIDOS, ESTNDARES DE APRENDIZAXE E INDICADORES DE LOGRO CONTIDOS MNIMOS BIOLOXA E XEOLOXA 3 ESO CRITERIOS DE CUALIFICACION

SEGUNDO CICLO DA ESO 230

BIOLOXA E XEOLOXA 4 CURSO E.S.O. 231

OBXECTIVOS OBXECTIVOS ESPECFICOS BIOLOXA E XEOLOXA 4 DE ESO CONCRECIN CURRICULAR POR UNIDADES DIDCTICAS PROCEDEMENTOS DE AVALIACIN CRITERIOS DE CUALIFICACIN METODOLOXA RECURSOS DIDCTICOS CONTIDOS MNIMOS BIOLOXIA E XEOLOXA 4 ESO

CULTURA CIENTFICA 4 CURSO E.S.O. 231

OBXECTIVOS CONCRECIN CURRICULAR POR UNIDADES DIDCTICAS PROCEDEMENTOS DE AVALIACIN,METODOLOXA E RECURSOS CRITERIOS DE CUALIFICACIN


4 ESO CIENCIAS APLICADAS ACTIVIDADE PROFESIONAL 351

A REA DE CIENCIAS APLICADAS ACTIVIDADE PROFESIONAL EN 4. DA ESO OBXECTIVOS ESPECFICOS CIENCIAS APLICADAS ACTIVIDADE PROFESIONAL 4 DE ESO CONCRECIN CURRICULAR POR UNIDADES DIDCTICA CONTIDOS MNIMOS CIENCIAS APLICADAS 4 DE ESO CRITERIOS DE CUALIFICACION

MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE NA ESO 412

CONTRIBUCINS LOGRO DAS COMPETENCIAS BSICAS NA ESO 413

BACHARELATO 415

1 CURSO DE BACHARELATO BIOLOXA E XEOLOXA 416

CONSIDERACIONS XERAIS E METODOLOXIA PARTICULAR PARA A MATERIA DE BIOLOXIA E XEOLOXIA OBXECTIVOS CURRICULARES DE BACHARELATO OBXECTIVOS PARA BIOLOXIA E XEOLOXIA DE 1 DE BACHARELATO SECUENCIACION DE CONTIDOS DE BIOLOXIA E XEOLOXIA E TEMPORALIZACION CONCRECIN CURRICULAR POR UNIDADES DIDCTICAS BIOLOXA E XEOLOXA 1 DE BAC CRITERIOS DE CUALIFICACIN CRITERIOS DE AVALIACIO N PARA BIOLOXIA E XEOLOXIA DE 1 BACHARELATO CONTIDO MNIMOS BIOLOXA E XEOLOXA 1 BACHARELATO

CULTURA CIENTFICA 1 DE BACHARELATO 508

AS COMPETENCIAS EDUCATIVAS DO CURRCULO OBXECTIVOS CURRICULARES DA EDUCACIN EN BAC OBXECTIVOS ESPECFICOS DE CULTURA CIENTFICA EN 1 DE BACHARELATO A REA DE CULTURA CIENTFICA CONCRECIN CURRICULAR POR UNIDADES DIDCTICAS CONTIDOS MNIMOS DE CULTURA CIENTFICA 1 DE BAC CRITERIOS DE CUALIFICACION

ANATOMA APLICADA (1 DE BACHARELATO) 553

INTRODUCIN


OBXECTIVOS METODOLOXA CONCRECIN CURRICULAR: OBXECTIVOS, CONTIDOS, ESTNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE TEMPORALIZACIN CRITERIOS DE CUALIFICACION CRITERIOS DE AVALIACIN RECURSOS DIDCTICOS CONTIDOS MNIMOS ANATOMA APLICADA DE 1 DE BACHARELATO

2. DE BACHARELATO 565

AS COMPETENCIAS EDUCATIVAS DO CURRCULO OBXECTIVOS CURRICULARES DE BACHARELATO CIENCIAS DA TERRA E DO MEDIO AMBIENTE 568 OBXECTIVOS DE CTMA CONCRECIN CURRICULAR: OBXECTIVOS, CONTIDOS, ESTNDARES DE APRENDIZAXE E INDICADORES CONTIDOS MNIMOS CRITERIOS DE CUALIFICACION

BIOLOXA 2. DE BACHARELATO 577

OBXECTIVOS DE BIOLOXA 2 DE BACHARELATO A REA DE BIOLOXA EN 2. DE BACHARELATO CONCRECIN CURRICULAR: OBXECTIVOS, CONTIDOS, ESTNDARES DE APRENDIZAXE E INDICADORES DE LOGRO CONTIDOS MNIMOS BIOLOXA 2 DE BACHARELATO CRITERIOS DE CUALIFICACION

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES 712

AVALIACIN DA PROGRAMACIN DIDCTICA 712

AVALIACIN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRCTICA DOCENTE 715


INTRODUCIN E CONTEXTUALIZACIN O IES Pintor Colmeiro est situado en Silleda, concello da comarca de Deza, no corazn de Galicia. Trtase dun centro de Educacin Secundaria coa seguinte oferta educativa: conta con tdalas etapas da ESO, Bacharelato de ciencias da natureza e da sade, Bacharelato de humanidades e ciencias sociais e Ciclos Formativos, un Superior (XestinVendas e Espazos Comerciais), e dous medios (C. M. Actividades Comerciais e C. M. de Actividades Fisicodeportivas No Medio Natural). Imprtase tamn a Formacin Profesional Bsica (Servizos Comerciais), o Programa de Mellora do Rendemento Acadmico I e II, e os mdulos III e IV de Educacin para persoas adultas, e por ltimo, a Educacin Bsica Inicial nivel II.

Os centros adscritos correspndense aos colexios pblicos de educacin primaria de Silleda e Bandeira.

O alumnado pertence en mis dun 80% zona rural, dato que vai condicionar moitas das actividades que se desenvolven dentro das materias impartidas, pois permtenos achegarnos misfacilmente ao entorno e s problemticas medioambientais que entran de cheo nas programacins das materias do departamento.

O centro est situado nas aforas da vila e, desde o punto de vista dos contidos impartidos por este departamento, goza dun entorno privilexiado estar, mesmo formando parte do recinto escolar, emprazado nun medio natural tpico do rural. A maiora das familias do alumnado traballa en actividades agrogandeiras ou en empresas dos polgonos industriais de Laln e Silleda.

Nesta programacin tentamos adecuar os obxectivos ao contexto socioeconmico e cultural do centro e s caractersticas do alumnado, tal como se recolle no Decreto 133/07 (artigo 18) referente autonoma dos centros, as como na orde do 6/9/07 (punto 7) acerca do currculo.

ORGANIZACIN DO DEPARTAMENTO NO CURSO 2017 - 2018 COMPOSICIN DO DEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAIS DURANTE O PRESENTE CURSO:

D. Ramn Balado Fernndez (Xefe de Departamento)

D. Mara Zamarro Camino

D M Concepcin Gonzlez Iglesias

Carga lectiva do Departamento

CURSO GRUPOS MATERIA SESINS SEMAN. Total sesins por

curso 1 ESO 3 Bioloxa e Xeoloxa 4 12

2 ESO PMAR 1 . Cientfico -Matemtico 8 8 3 ESO 2 Bioloxa e Xeoloxa 2 4 4 ESO 2 Bioloxa e Xeoloxa 3 6 4 ESO 1 Ciencias Aplicadas 3 3 4 ESO 1 Cultura Cientfica 2 2


1 BACHARELATO 1 Bioloxa e Xeoloxa 4 4 1 BACHARELATO 1 Cultura Cientfica 2 2 1 BACHARELATO 1 Anatoma aplicada 3 3 2 BACHARELATO 1 Bioloxa 4 4 2 BACHARELATO 1 C.T.M.A. 3 3

TOTAL 52

DISTRIBUCIN DA CARGA LECTIVA NO DEPARTAMENTO.

D. Ramn Balado impartir Bioloxa de 2 Bacharelato, CTMA de 2 Bacharelato, Bioloxa e Xeoloxa en 1 Bacharelato, Cultura Cientfica en 1 Bacharelato e Bioloxa e Xeoloxa en 4 da ESO, completando un total de 16 horas lectivas semanais.

D Mara Zamarro impartir Bioloxa e Xeoloxa en 3 ESO, Bioloxa e Xeoloxa en 4 ESO, Cultura Cientfica en 4 ESO, Ciencias Aplicadas en 4 ESO e Anatoma Aplicada en 1 Bacharelato, asumindo 16 sesins lectivas semanais.

D M Concepcin Gonzlez impartir Bioloxa e Xeoloxa en 1 ESO e no grupo PMAR de 2 ESO o mbito Cientfico Matemtico sumando 20 sesins semanais.

MATERIAIS, RECURSOS E ACTIVIDADES.

En canto aos libros de texto a proposta do departamento para este curso a seguinte:

CURSO MATERIA LIBROS LINGUA EDITORIAL ISBN 1 ESO BIOLOXA E XEOLOXA OBRADOIRO (SABER FACER) GALEGO SANTILLANA 978-84-9972-444-7

2 ESO PMAR MBITO CIENTFICO MATEMTICO Libros de referencia de 2 ESO

3 ESO BIOLOXA E XEOLOXA OBRADOIRO (SABER FACER) GALEGO SANTILLANA 978-84-9972-417-1

4 ESO BIOLOXA E XEOLOXA OBRADOIRO (SERIE OBSERVA) GALEGO SANTILLANA 978-84-9972-709-7

4 ESO CIENCIAS APLICADAS OBRADOIRO (SERIE INVESTIGA) GALEGO SANTILLANA 978-84-680-3793-6

4 ESO CULTURA CIENTFICA - - - -

1 BAC BIOLOXA E XEOLOXA BIOLOXA E XEOLOXA (SERIE OBSERVA) GALEGO SANTILLANA 978-84-9972-444-7


1 BAC ANATOMA APLICADA Apuntes do profesor

1 BAC CULTURA CIENTFICA CULTURA CIENTFICA. Obradoiro (serie explora) GALEGO SANTILLANA 978-84-6803-821-6

2 BAC BIOLOXA BIOLOXA GALEGO SANTILLANA 978-84-8224-871-4 2 BAC CTMA CIENCIAS DA TERRA E DO MEDIO AMBIENTE CAST. MCGRAW-HILL

Un curso mis, despois do traballo realizado en anos precedentes, o laboratorio, coa dotacin completa e medios audiovisuais dispoibles, as como o entorno do recinto escolar, consideraranse recursos didcticos fundamentais.

Informacin ao alumnado

Desde este Departamento mantense durante todo o curso a informacin sobre a programacin das distintas materias, o desenvolvemento das unidades didcticas, os criterios de avaliacin e cualificacin. De xeito mis directo, na propia aula polo profesorado que imparte a materia correspondente. Outra va de comunicacin non suxeita a horarios realzase a travs da pxina web do centro, onde est exposta a informacin, xa explicada ao comezo do curso de xeito pormenorizado polo profesorado. En todo momento a informacin e as explicacins oportunas ou os aspectos que puidesen ser obxecto de discrepancia ou reclamacin pdense consultar directamente aos membros do Departamento. Semanalmente, nas horas que cada profesor ten asignadas de titora para a atencin alumnado e s pais, tamn posible tratar calquera aspecto relacionado coas materias impartidas por este Departamento.

Reunin de Departamento

A reunin dos tres membros do Departamento ter periodicidade semanal, quedando fixada para os luns, de 15.50 a 16.40 horas. Recolleranse nas actas do Departamento os acordos e aspectos relacionados coa dinmica dos cursos mis salientables con periodicidade mensual.

REFERENCIAS LEXISLATIVAS DECRETO 86/2015, DO 25 DE XUO, POLO QUE SE ESTABLECE O CURRCULO DA EDUCACIN SECUNDARIA OBRIGATORIA E DO BACHARELATO NA COMUNIDADE AUTNOMA

DE GALICIA. DECRETO 105/2014, DO 4 DE SETEMBRO, POLO QUE SE ESTABLECE O CURRCULO DA EDUCACIN PRIMARIA NA COMUNIDADE AUTNOMA DE GALICIA. A ORDE DO 15 DE XULLO DE 2015 POLA QUE SE ESTABLECE A RELACIN DE MATERIAS DE LIBRE CONFIGURACIN AUTONMICA DE ELECCIN PARA OS CENTROS

DOCENTES NAS ETAPAS DE EDUCACIN SECUNDARIA OBRIGATORIA E BACHARELATO, E SE REGULA O SEU CURRCULO E A SA OFERTA. LEI ORGNICA 8/2013, DO 9 DE DECEMBRO, PARA A MELLORA DA CALIDADE EDUCATIVA ORDEN ECD/65/2015, DE 21 DE ENERO, POR LA QUE SE DESCRIBEN LAS RELACIONES ENTRE LAS COMPETENCIAS, LOS CONTENIDOS Y LOS CRITERIOS DE EVALUACIN DE

LA EDUCACIN PRIMARIA, LA EDUCACIN SECUNDARIA OBLIGATORIA Y EL BACHILLERATO RESOLUCIN DO 27 DE XULLO DE 2015, DA DIRECCIN XERAL DE EDUCACIN, FORMACIN PROFESIONAL E INNOVACIN EDUCATIVA, POLA QUE SE DITAN INSTRUCINS

PARA O DESENVOLVEMENTO DOS CICLOS FORMATIVOS DE FORMACIN PROFESIONAL DO SISTEMA EDUCATIVO NO CURSO 2015/16 RESOLUCIN DO 15 XULLO DE 2016, DA DIRECCIN XERAL DE EDUCACIN, FORMACIN PROFESIONAL E INNOVACIN EDUCATIVA, POLA QUE SE DITAN INSTRUCINS PARA A

IMPLANTACIN, NO CURSO ACADMICO 2016/17, DO CURRCULO ESTABLECIDO NO DECRETO 86/2015


OBXECTIVOS E METODOLOXA DIDCTICA DE CARACTER XERAL. Un obxectivo principal do ensino das Ciencias Naturais que os alumnos adquiran a capacidade de describir e comprender o seu entorno e de explicar os fenmenos naturais que nel suceden, aplicando os seus coecementos e procedementos propios das tarefas cientficas (observacin sistemtica, formulacin de hipteses, comprobacin). Anda que no apartado de programacin correspondente a cada curso faise unha relacin de obxec tivos, actividades e temporalizacin axustados a cada nivel, formulamos neste punto as directrices metodolxicas e principios didcticos aplicables a escala global.

En lias xerais, este departamento pretende levar a cabo unha concepcin construtivista do ensino que permita unha aprendizaxe significativa a travs de :

a) organizar os coecementos en torno a ncleos de significacin. As materias estn estruturadas en unidades didcticas que garantirn un conxunto artillado e coherente.

b) Combinala aprendizaxe por recepcin e a aprendizaxe por descubrimento. O apertado calendario escolar non permite planear tdolos temas segundo as pautas do mtodo cientfico, mais tampouco se pode renunciar a esta va a travs de experiencias prcticas e clases de laboratorio, que tern unha importancia fundamental en boa parte dos temarios.

c) Incentiva-lo papel activo do alumno na aprendizaxe da ciencia.Deste xeito intentarase implicar alumno no proceso de adquisicin de conceptos bsicos e estimula-la sa curiosidade cara os seres vivos e os fenmenos do seu entorno diario ou prximo ou afectivamente interesante para el.

d) Dar importancia s procedementos. Os alumnos deben coecer e utilizar habilmente algns mtodos habituais na actividade cientfica:

planeamento de problemas e formulacin de hipteses

uso de fontes de informacin adecuadas de xeito sistemtico e organizado.

contraste de hipteses mediante observacin rigorosa e, nalgns casos, experimentacin.

recollida, anlise e tratamento de datos

elaboracin de conclusins e informes e comunicacin de resultados

utilizacin con habilidade, precisin e soltura dos instrumentos mis correntes de medida e observacin

e) Se ata aqu fixemos referencia a contidos conceptuais e procedementais, non se deben esquecer obxectivos a acadar simultaneamente no plano actitudinal. As, deberase fomentar o interese pola observacin de seres vivos e fenmenos naturais, co debido respecto e valoracin de todos eles e a sensibilizacin encamiada a conservacin e disfrute respectuosa da Natureza no seu conxunto. As mesmo, valorarase o respecto polos demais e o traballo en equipo, o coida-lo material utilizado , a curiosidade por coecer novidades cientficas e a preocupacin por problemas medioambientais.

A metodoloxa empregada debe ser, polo tanto, flexible e variable, en funcin dos alumnos, situacin e s contidos, sempre sen descoidar os diferentes aspectos recollidos nesta programacin.

En resume, pretndese que os alumnos/as utilicen finalmente os conceptos bsicos das Ciencias da Natureza para elaborar unha interpretacin cientfica dos principais fenmenos naturais e da enorme diversidade de seres vivos en contraste coa unidade de orixe, composicin e funcionamento dos mesmos. As pautas a seguir para acadalo pdense resumir nas seguintes:

Espertar o interese do alumno polo tema obxecto de estudio, xa que se este non se atopa implicado afectiva e intelectualmente, vai ser moi difcil asegura-la significatividade da sa aprendizaxe.


Coecer as ideas previas do alumno, a travs de actividades de exploracin que permitan desenmascarar os sistemas de coecementos que incluirn ideas errneas e outras vlidas. A reestruturacin deste complexo de conceptos previos ir en funcin da diversidade do alumnado.

Estimular a introducin de novos conceptos nun marco interactivo. Neste caso tdalas actividades deben estar contextualizadas de cara a un fin concreto.

Abrir procesos de reflexin e autoavaliacin sobre os novos conceptos adquiridos.

Utilizar unha variada gama de recursos. Deben concibirse como integrados na actividade ordinaria da aula, cambiando segundo o tema obxecto de estudio, o cal esixe unha coidadosa planificacin previa. Podemos citar como recursos comns: materiais de laboratorio (tanto os utilizables no marco fsico do laboratorio como aqueles outros que se poidan manexar en espazos diferentes, como a propia aula, bibliografa (facilitando acceso a libros e revistas a travs da biblioteca do centro), recursos multimedia (vdeo, diapositivas, modelos, etc.); sadas entorno ben planificadas (anda que o calendario escolar e os horarios non sempre son propicios) e outros, como traballos de investigacin, debates a partir de informacin aparecida na prensa diaria ou en revistas especializadas...

A psicoloxa cognitiva aplicada idade dos alumnos aconsella un proceso de aprendizaxe moi participativo que substita a clsica leccin maxistral, por outra banda non recomendable cando o nivel de coecementos moi heteroxneo. Isto leva a unha ensinanza mis individualizada que se pode adaptar mellor mentalidade duns alumnos anda con bastantes dificultades de conceptos canto mis abstractos sexan estes.

importante levar actividades tanxibles aula, rachando coa separacin neta entre clases "tericas e prcticas". O proceso deductivo e razoado resulta bsico.

As explicacins tericas necesarias, seguindo o libro de texto establecido coas modificacins oportunas (non parece aconsellable a este nivel a "toma de apuntes") sern apoiadas e complementadas con exemplos, esquemas-guin, grficas, debuxos, proxeccins, modelos, etc. Unha constante apelacin a feitos naturais familiares para o alumno debe ser unha boa fonte de motivacin.

As actividades prcticas e experimentais foron citadas especificamente para cada unidade didctica: prcticas de laboratorio, habituacin manexo de bibliografa, uso de clave s de identificacin, saldas peridicas campo, coloquios, etc.

Paralelamente, debe fomentarse o traballo en grupo, a recollida e tratamento de datos e a sensibilizacin de cara os problemas actuais que sofre o medio ambiente e as causas do seu deterioro. Neste senso, pode ser de grande axuda o estudio prctico dun ecosistema preto alumno, que permite mltiples posibilidades pedagxicas pola variedade de temas que abrangue.

AVALIACIN A avaliacin, entendida como parte integrante do proceso instruccin-formacin dos alumnos, orienta de forma permanente a sa aprendizaxe, polo que contribe en si mesma mellora do rendemento.Para acadar isto, a avaliacin debe ser continua e atender a evolucin do proceso global de desenvolvemento do alumno. Este dobre carcter, continuo e formativo debe actuar como elemento de axuste longo do proceso de aprendizaxe:

Inicialmente, permitindo un diagnstico previo para poderse adecuar as caractersticas do alumnado. longo do proceso de aprendizaxe, como unha reflexin crtica que permita comproba- la viabilidade da programacin e a sa posible reorientacin. E remate, proporcionando as informacins que permitan a retroalimentacin do proceso e a toma de decisins eficaces.

A este respecto, os criterios de avaliacin das materias sern referentes fundamentais para valorar o grao de adquisicin das competencias bsicas e de consecucin dos obxectivos. As mesmo, avaliaranse longo do curso tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos de ensino e a propia prctica docente. O diagnstico inicial realizarase mediante probas escritas realizadas comezo do curso e a anlise dos informes de cada alumno correspondentes


curso anterior (co grao de desenvolvemento acadado das competencias bsicas). Esta avaliacin inicial ser o punto de partida para a toma de decisins relativas desenvolvemento do currculo e para adoptar medidas pertinentes de apoio, recuperacin ou reforzo en cada caso.

Nas reunins peridicas que se realizan tratarase a avaliacin da propia programacin: o desenvolvemento da programacin didctica, o grao de consecucin dos obxectivos e os posibles cambios que se deben realizar. Esta metaavaliacin sempre estar en consonancia co alumando que compn ese grupo e ese ano acadmico onde a valoracin da adecuacin da programacin faise sobre criterios obxectivos como o nmero de alumnado que aproba, o nivel de comprensin das leccins e o axeitado das actividades propostas, criterios que se obteen de probas escritas e orais. Do resultado destas probas dependern os cambios ou adaptacins que se adopten, profundizar nalgns temas, sacar actividades complexas, realizar mis actividades de reforzo, etc.

En canto s procedementos de avaliacin, dbense ter en conta os condicionantes debidos s sas circunstancias e caractersticas e propio proceso de ensino-aprendizaxe. Nunha rea eminentemente experimental como esta valoraranse conceptos, procedementos e actitudes a travs do abano mis amplo posible de instrumentos (a nivel mis especfico detllase para cada curso e materia):

observacin sistemtica

asistencia e participacin nas clases

probas orais, dilogos e postas en comn

valoracin de traballos de aplicacin, sntese e bsqueda de informacin

calidade na presentacin destes traballos e dos cadernos de aula, campo e laboratorio

probas especficas obxectivas, abertas, test e resolucin de exercicios.

valoracin de destrezas en laboratorio, recoecemento "de visu" e sadas campo.

valoracin de actitudes e aptitudes

Tendo en conta que cada alumno debe ser cualificado con plena obxectividade, tdolos mtodos e instrumentos referidos deben ser utilizados en maior ou menor medida segn os criterios de cualificacin que utilice o profesorado, pero que en todo deben quedar perfectamente claros para o alumno desde principio de curso. Nos cursos de Bacharelato ter mis peso a nota acadada nos exames (xeralmente dous por avaliacin como mnimo) e probas escritas, sendo dun 80% no primeiro curso e dun 90% no segundo (a porcentaxe restante pertencer s puntos expostos anteriormente). Nos cursos correspondentes ESO a porcentaxe da nota final imputable a este tipo de probas de exame, convenientemente distribudas en cada avaliacin, ser do 60% para 1 e 2 de ESO e do 75% para 3 e 4 da ESO. A porcentaxe restante corresponder, como queda dito, e por esta orde de importancia, a traballo en clase (argumentacio n oral, exercicios, actitude, interese e participacin); tarefas para casa, lecturas e traballos fra de clase, e outros, como as derivadas de sadas ou actividades extraescolares. (vxase, para detalles especficos, a programacin para cada curso e materia).

Desde este Departamento infrmase ao alumnado da programacin das distintas reas, do desenvolvemento das unidades didcticas, dos criterios de avaliacin e cualificacin na propia aula polo profesorado que lle imparte a materia. Esta informacin explicada ao comezo do curso polo profesorado. En todo momento a informacin e as explicacins oportunas que se puidesen reclamar polo alumnado ou os pais e nais se poden consultar directamente aos membros do Departamento.

A avaliacin do rendemento do alumno debe entenderse como parte integrante do seu proceso formativo, lonxe de concibirse como un instrumento de recusacin. Concbese entn como medio educativo que permite someter a revisin dun modo continuo e actualizado o proceso de traballo. Constite as un valioso punto de arranque tanto para a orientacin como para a necesaria reorientacin do seu traballo e do propio profesorado. Por outra banda, debe entenderse tamn como un


excelente medio para diagnosticar os factores que condicionan a eficacia da ensinanza e para contrastar a eficacia dos programas, por canto permite controlar as metas fixadas coas realmente acadadas. O modelo resultante destas ideas xerais o dunha avaliacin formativa e continua, artellada en tres momentos: exploracin inicial, avaliacin continua e avaliacin final.

A exploracin inicial refrese adquisicin de informacin sobre circunstancias ambientais, situacin familiar e persoal, antecedentes acadmicos e datos psicolxicos (aptitudes, personalidade e outros) do alumno. A este respecto, prevense como procedementos para a realizacin da avaliacin inicial, especialmente na ESO, a realizacin de probas especficas de coecementos na primeira semana do curso en cada nivel.

A avaliacin continua dura todo o curso, co obxecto de adecuar a ensinanza ritmo de aprendizaxe do alumno e controlar o rendemento escolar. Isto permitir a correccin de mtodos e procedementos se fora preciso. Os instrumentos de avaliacin sern o mis variados e completos posible, non restrinxndose necesariamente medicin dos coecementos tericos. As, valorarase:

preguntas en clase (comprobacin do asimilado en relacin explicado e actitude), exposicins de traballos, habilidades no campo e no laboratorio, probas breves (para fomentar o estudio continuado), libretos de clase e de campo, actitudes e aptitudes nas actividades complementarias e controles peridicos alternando tipo test ou similar e preguntas abertas que estimulen a anlise.

relacin por riba da memorizacin repetitiva. O resultado global debe ser non so un bo informe do rendemento dos alumnos, se non unha informacin e reflexin crtica que permita comproba-la viabilidade de programacin e a sa posible reorientacin para unha mellor adecuacin do proceso da aprendizaxe. O remate deste procedemento que proporciona unha serie de informacins valiossimas que facultan un mecanismo de retroalimentacin, a toma de decisins eficaces para a elaboracin da avaliacin final, que afectar tanto cualificacin do alumno como estimacin e valoracin da programacin tal como se est levando realidade de cada clase.

Deste xeito, a avaliacin atpase estreitamente relacionada cos obxectivos, entendidos estes como metas educativas prefixadas cun sentido de principios orientadores da prctica educativa.

Neste marco, se consideramos a dobre funcionalidade da avaliacin, de carcter social por un lado (orientacin e promocin do alumno, pero tamn de seleccin e clasificacin) e de carcter pedagxico por outro, darmoslle preferencia segundo, como regulacin do proceso de ensino- aprendizaxe, dicir, de introducin dos cambios que necesario realizar neste proceso para adaptarse s necesidades de aprendizaxe do alumnado e, deste xeito, mellorar a calidade da ensinanza cando anda se est a tempo.

Con estas consideracins, podemos concluir con que avaliamos para axudarlle o estudante no seu proceso de aprendizaxe, pero tamn para permitir profesor obter indicadores sobre os progresos e dificultades de aprendizaxe do alumnado, e que este sexa consciente da mesma. As, poderase adecuar os procedementos do profesorado s necesidades de aprendizaxe do alumnado, tendo en conta a sa heteroxeneidade.

Polo que respecta Avaliacin dos procesos de ensinanza e da prctica docente, avaliarase, nas sesins de avaliacin, os procesos de ensinanza e a sa prctica docente en relacin coa adecuacin ao alumnado, co logro dos obxectivos da etapa e de cada unha das reas e co desenvolvemento das competencias bsicas. Nesta avaliacin terase en conta a adecuacin dos obxectivos, contidos e criterios de avaliacin s caractersticas e necesidades do alumnado; as aprendizaxes acadadas polo alumnado e as medidas de atencin diversidade aplicadas. A programacin didctica e o seu desenvolvemento, a organizacin da aula, o aproveitamento dos recursos do centro e os procedementos de avaliacin do alumnado, as como a coordinacin entre os profesores de cada curso tamn sern factores a ter en conta. Por ltimo, os resultados desta avaliacin sern analizados na comisin de coordinacin pedagxica na que se tomarn as decisins que fosen consideradas pertinentes. Nas reunins de departamento farase a avaliacin da propia programacin revisar o traballo realizado con cada curso.


PROGRAMAS DE REFORZO / RECUPERACIN

E ESPECFICOS PARA ALUMNADO REPETIDOR Durante o curso, nos niveis de ESO, faranse as probas de recuperacin de cada avaliacin que o profesor estime necesarias para que o alumnado que o precisa poida seguir o ritmo do curso. Asemade darselle a oportunidade de subir a cualificacin ao alumnado con traballos voluntarios sobre os temas nos que presenta mas dificultades. Logo da avaliacin inicial, e tan pronto se poida diagnosticar unha anlise do alumnado con problemas de rendemento, aplicranse medidas de reforzo educativo con exercicios e atencin individualizada nos ltimos minutos das clases e, se fixera falta, nos recreos. O alumnado repetidor ter un seguemento especfico personalizado que incluir actividades de reforz naqueles apartados da asignatura que o fagan necesario. Programa de reforzo para recuperar as materias pendentes. As materias pendentes corrern a cargo do profesorado que imparta o curso superior; ser este quen por medio de probas escritas de exame (partindo a asignatura en bloques se fora necesario), exercicios individualizados e traballos pertinentes, faga un seguimento do alumnado coa materia do curso anterior pendente. Dado que neste curso non contempla no horario lectivo unha hora de pendentes para as materias deste departamento, buscarase a atencin alumnado nas horas que o profesorado ten de atencin mesmo. En todo caso, sen omitir o antedito, o alumnado con materia pendentes poder presentarse a un exame no mes de maio para librar estas materias. Neste sentido a persoa coordinadora das materias pendentes do centro recoller nun documento de programacin o seguimento da cada alumno con materias pendentes da responsabilidade do noso departamento.

Probas extraordinarias: As probas extraordinarias sern no mes de setembro e a sa elaboracin correr a cargo do profesorado que impartiu esa materia ao longo do curso, ags en casos de incapacidade onde ser o xefe do departamento xunto cos demais membros do mesmo os que a elaboren. A esta proba pode concorrer tamn o alumnado con materias pendentes doutros cursos, e ser unha proba que englobe toda a materia explicada e avaliada ao longo do curso, non ser unha avaliacin continua senn que ser unha proba nica.

No documento previamente comentado quedan recollidos a metodoloxa, temporalizacin, avaliacin e forma de comunicacin co alumnado con materias pendentes. A modo de exemplo:


Nome da materia: Bioloxa e xeoloxa

Curso: 4 ESO Alumnado pendente: Profesor responsable:

Procedemento de recuperacin:

Non un materia de carcter progresivo: Realiza un boletn de actividades por avaliacin que ten que entregar ao realizar o

exame de cada avaliacin. O boletn supn o 60% da nota e o exame 0 40%. No caso de non superar algunha avaliacin haber un exame final da materia pendente en maio

Non hai clases de pendentes nesta materia Exames:

1 por avaliacin final en maio si non aproba os de cada avaliacin

Probas extraordinarias (maio setembro): S vai o final de maio senon aproba por avaliacins

A comunicacin ser persoalmente a alumna e aviso familia

Procedemento de cualificacin:

En cada avaliacin O boletn supn o 60% da nota e o exame 0 40%. A nota final ser a nota media das avaliacins ou a nota do exame final en caso de

non aprobar as avaliacins


PLAN DE ATENCIN AO ALUMNADO REPETIDOR: REXISTRO MENSUAL CURSO: 1 ESO TITORA: NOVEMBRO

Alumno/a: Anotar se fixo os deberes co seguinte cdigo: 1 (non fixo) 2 (incompletos) 3 (fixo todo) Informe de seguimento familia (quincenal).

1 s

eman

a

2

LG LC MAT B/X ING XH LG LC MAT B/X ING XH LG LC MAT B/X ING XH

3 4 5 6

2 s

eman

a

9

10 11 12 13

3 s

eman

a

16

17 18

19 20

4 s

eman

a

23

24 25 26 27


PLAN DE ATENCIN AO ALUMNADO REPETIDOR: Obxectivos:

o Implicar s familias no proceso educativo dos seus fillos. o Mellorar a motivacin do alumnado (transmitindo a idea de que poden conseguilo e que, entre todos, imos axudalos). o Detectar carencias bsicas en competencias clave . o Reforzar ao alumnado naqueles aspectos onde se detecten dificultades que lle impiden acadar os obxectivos do curso.

Actuacins: o Implicacin de todo o equipo docente nas seguintes cuestins:

Controlar diariamente a realizacin de tarefas que se mandan para a casa (rexistro). Ofrecer a este alumnado unha atencin mis individualizada. Detectar dificultades. Levar a cabo un reforzo educativo dentro da aula.

o Titora (ademais do anterior): Convocar s familias para informar deste plan de atencin ao alumnado repetidor pedndolles a sa implicacin (en colaboracin coa xefa

de estudos e a orientadora). Control do rexistro mensual. Informacin quincenal s familias da evolucin dos seus fillos.

o No caso de que un alumno/a non estea a facer as tarefas que se lle mandan para a casa, ter que facelas coa axuda dun profesor/a:

Na Aula de Convivencia (1 recreo do da) No dpto. Orientacin (no 1 recreo)

Nunca se privar ao alumnado dos dous recreos dunha xornada escolar.


MODELO DE INFORMACIN FAMILIA (a travs do alumno; telefonicamente, e-mail ) Parabns,_________________________________________________________ est asumindo o compromiso que adquiriu en canto

realizacin das tarefas escolares que leva para a casa.

Parece que a __________________________________________________ lle est custando asumir o compromiso que adquiriu, teremos

que animalo a que o intente a prxima quincena.

Anda que ______________________________________________________ non est a cumprir o compromiso que adquiriu, parece que

o est intentando. Para a seguinte quincena poder conseguilo!

Silleda, Asdo.: titora

CONTRIBUCIN AO PROXECTO LECTOR De acordo co proxecto lector do centro debemos aproveitar dentro das distintas materias para fomentar a lectura do alumnado. Neste Departamento recomendamos lecturas da Biblioteca do centro (solicitadas nos ltimos cursos mesma) que teen temtica medio ambiental e estn relacionadas con temtica das distintas unidades didcticas. Estas lecturas son avaliadas e forman parte dos traballos voluntarios ou obrigatorios que o alumnado debe desenvolver, buscando, a ser posible, perodos do curso con menor carga de exames. As, por exemplo na ESO, e polos contidos das materias do Departamento, fomentarase o uso de guas zoolxicas, botnicas e de espazos naturais, ...), mentres en Bacharelato tern maior protagonismo lecturas de xentica e evolucin (en moitas ocasins seleccins ou captulos concretos para unha mellor adaptacin nivel do curso).

Por outra banda, queremos desde este departamento contribur Proxecto Lector do Centro animando aos rapaces dos diferentes cursos iniciacin lectura de divulgacin cientfica, posta en marcha noutros cursos anteriores a travs da participacin no Club de Lectura; deste xeito pretendemos contribuir a mellorar a capacidade lectora do alumnado de Ciencias, facendo fincap na comprensin de textos de carcter cientfico. necesario comezar por desbotar a idea de que os textos de divulgacin cientfco son incomprensibles e pouco interesantes, para iso e preciso abrir un mbito de intercambio de experiencias, apoindose sobre unha lectura seleccionada (nalgns casos sern artigos ou fragmentos de certas obras). Esta estratexia persegue optimizar a capacidade crtica do alumnado, poer en comn as sas perspectivas como lectores, ampliar os seus horizontes ideolxicos e, en xeral, perfeccionar a competencia lingstica do alumnado.


CONTRIBUCIN AO PLAN TIC Ao igual que sucede co anterior, os membros deste Departamento colaborarn na integracin das TICs por parte do alumnado, incidindo mis naqueles casos que non teen conexin a Internet ou non dispoen de ordenadores na sa casa, como segue a ser mis frecuente no medio rural. Para acadar este obxectivo desde as distintas materias impartidas fomentamos o uso dos ordenadores e a bsqueda de informacin na Internet nos distintos temas, xa desde a propia aula levando porttiles, enviando tarefas ao alumnado a travs da aula virtual da pxina web do centro ou ben indo aula de informtica sempre que sexa posible (xa que ten unha grao de ocupacin moi alta polos distintos cursos). Nas aulas, dispoer de canns de proxeccin, faise un uso habitual de presentacins, actividades, anlise de pxinas web ou visionado de DVDs (documentais, imaxes esons da natureza, ...) e animacins acerca dos temas impartidos. O feito de dispoer, compartido co departamento de Fsica e Qumica, dun ordenador porttil e a existencia de aulas audiovisuais comns a tdolos niveis do centro, facilita a utilizacin das TICs como un recurso importante na labor docente.

O alumnado de 1 e 2 da ESO far uso periodicamente dor ordenadores e do proxecto ABALAR como parte fundamental da metodoloxa aplicada na aula. Os alumnos de 1 ESO C tern un blog individual da materia de Bioloxa e Xeoloxa.

PROGRAMACIN DE EDUCACIN EN VALORES, TEMAS TRANSVERSAIS

E CONTRIBUCIN AO PLAN DE CONVIVENCIA Durante este curso procuramos desenvolver, no momento didcticamente oportuno, propostas de contidos e actividades diversificadas que permitan, ademais dunha inmersin clara e secuencial nestes temas, un apoio de interese que proxecte unha verdadeira educacin nos valores mis importantes. Neste sentido temos en conta o plan de convivencia adoptado para a totalidade do centro. Os temas transversais poden estar includos como contidos conceptuais que relacionen diferentes bloques (no noso caso, unha especial importancia ter a EDUCACION AMBIENTAL), como contidos procedementais (caso de actividades e experiencias concretas) ou, mis frecuentemente, con especial incidencia no campo das actitudes:

Segundo o recollido no artigo 4 do Decreto 86/2015, a programacin recoller

A comprensin lectora; recollida no anterior apartado como contribucin ao proxecto lector do centro

A expresin oral e escrita, a travs das diversas probas e actividades recollidas nesta programacin,

A comunicacin audiovisual e as tecnoloxas da informacin e da comunicacin: as ferramentas TIC sern de uso habitual por parte dos profesores do departamento no desenvolvemento das sas clases. Os alumnos en varias materias realizarn un blog de seguimento dos contidos traballados na aula.

O emprendemento: os alumnos traballan por proxectos algns contidos, tamn dentro do plan Proxecta a actividade prevista (Fitofaladoiro pretendeu traballar este aspecto concreto) con actividades que lles permitan afianzar aptitudes como a creatividade, a autonoma, a iniciativa, o traballo en equipo, a confianza nun mesmo e o sentido crtico.

A educacin cvica: A participacin en actividades de grupo e debates, respectando e colaborando con compaeiros e compaeiras, a implicacin en iniciativas de proteccin medioambiental, o coidado e responsabilidade no uso do laboratorio e a busca da sade como un ben en s mesmo

A igualdade de trato e non discriminacin por calquera condicin ou circunstancia persoal ou social: contmplase a travs de procedementos e actitudes como os considerados no apartado anterior, amosando posturas abertas e dialogantes diante das opinins alleas; no respecto polas diferenzas individuais


e na valoracin da diversidade (por exemplo, nos temas correspondentes a herdanza e xentica do 4 curso). Incorprase tamn promovendo a participacin en tdalas actividades, sen establecer diferenzas por razn de sexo (ver tema correspondente a reproducin humana en 3 curso). Evitaranse os comportamentos e os contidos que supoan discriminacin por razn da orientacin sexual ou de identidade de xnero.

Do mesmo xeito, promover a aprendizaxe da prevencin e resolucin pacfica de conflitos en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social, as como dos valores que sustentan a liberdade, a xustiza, a igualdade, o pluralismo poltico, a paz, a democracia, o respecto aos dereitos humanos, o respecto por igual aos homes e s mulleres, e s persoas con discapacidade, e o rexeitamento da violencia terrorista, a pluralidade, o respecto ao Estado de dereito, o respecto e a consideracin s vtimas do terrorismo, e a prevencin do terrorismo e de calquera tipo de violencia: Contmplase a travs de procedementos e actitudes como os considerados no apartado anterior, amosando posturas abertas e dialogantes diante das opinins alleas; no respecto polas diferenzas individuais e na valoracin da diversidade (por exemplo, nos temas correspondentes a herdanza e xentica do 4 curso).

No mbito da educacin e a seguridade viaria, promoveranse accins para a mellora da convivencia e a prevencin dos accidentes .

Educacin para o lecer. Entender que o tempo de lecer pode contribuir ao desenvolvemento persoal un obxectivo comn a moitas actividades que teen como centro de disfrute a natureza. Aprender a disfrutar da mesma tempo que se protexe e coida, pode converterse nunha fonte inesgotable de ocio saudable para incrementar notablemente a calidade de vida.

Educacin do consumidor. A travs de unidades como as que fan referencia nutricin e alimentacin (fundamentalmente) e tamn da dinmica dos ecosistemas, pdense inculcar hbitos de consumo responsable entre un alumnado sometido continuamente a practicas consumistas polo seu entorno social.

Os seguintes temas transversais teen un tratamento que toca de cheo algns contidos das materias do Departamento

Educacin Ambiental. A adquisicin de hbitos respectuosos co medio natural un obxectivo recorrente en moitos apartados da programacin, tal como se pode ollar nos contidos actitudinais de varias unidades distribudas nos curso da ESO: ecoloxa, medioambiente, impacto ambiental.. e prcticamente a totalidade da materia optativa de Ciencias medioambientais de 2 de Bacharelato.

Educacin para a Sade. Inclense conceptos relacionados coa sade nas unidades do 1o ciclo e 3 curso que fan referencia estudio e funcionamento do corpo humano. Tamn se trata no estudio dos microorganismos e a inmunidade. Normas bsicas de hixiene son referidas estudar os distintos aparatos e sistemas. Tratamento especfico ten a sexualidade, principalmente no 3 curso. O concepto de sade toma entn un sentido amplo, entendndoo como a harmona do ser humano consigo mesmo, cos demais e co medio no que vive. Prcticamente todos os contidos da materia Anatoma Aplicada de 1 de Bacharelato fan fincap no estudo e coidado dos principais sistemas e aparellos do corpo humano.

En 3 da ESO hai un tema no que traballaremos exclusivamente a reproduccin humana, non s desde o punto de vista anatmico e fisiolxico senon tamn emocional e actitudinal.


E.S.O. Neste curso 2017/18 a entrada en vigor da LOMCE implica que en 2 da ESO non existan contidos de Bioloxa e Xeoloxa. Tamn o segundo ano da posta en marcha en 2 de ESO do programa de mellora acadmica e do rendemento (PMAR II), cunha programacin diferenciada do curso de referencia no que respecta ao mbito cientfico.matemtico. As e como se presenta nesta programacin, incluindo contidos correspondentes a materias do mbito. Esta programacin incluir para 3 e 4 ESO os contidos correspondentes a Bioloxa e Xeoloxa e como novidade aparece en 4 da ESO a materia de Cultura Cientfica (optativa que non se impartiu o ano pasado no noso centro), continuando no itinerario de ensinanzas aplicadas a materia denominada Ciencias Aplicadas cun enfoque orientado cara a formacin profesional.

Mentres os dous primeiros cursos da ESO teen un caracter preferentemente descritivo, os dous ltimos sern mis analticos. A E.S.O. no seu conxunto pretende en primeiro lugar desenvolver as capacidades necesarias para que, rematala, tdolos alumnos sexan capaces de integrarse satisfactoriamente na vida activa e profesional. Pero non se debe tampouco esquecer o seu caracter propedutico para os alumnos que decidan continuar estudios de Bacharelato ou ciclos formativos. Primeiro e Segundo deben sentar as bases nas que poidan asentarse os coecementos que posteriormente permitan facer nfase na perspectiva til da ciencia e conter suficientes elementos para unha formacin profesional de base, aportando tamn unha informacin rigorosa e tdalas destrezas operativas que se necesitarn posteriormente.

AS COMPETENCIAS EDUCATIVAS DO CURRCULO

En lia coa Recomendacin 2006/962/EC, do Parlamento Europeo e do Consello, de 18 de decembro de 2006, sobre as competencias clave para a aprendizaxe permanente, este real decreto basase na potenciacin da aprendizaxe por competencias, integradas nos elementos curriculares para propiciar unha renovacin na prctica docente e no proceso de ensino e aprendizaxe. Proponse novos enfoques na aprendizaxe e avaliacin, que han de supor un importante cambio nas tarefas que han de resolver os alumnos e formulacins metodolxicas innovadores. A competencia supn unha combinacin de habilidades prcticas, coecementos, motivacin, valores ticos, actitudes, emocins, e outros compoentes sociais e de comportamento que se mobilizan conxuntamente para lograr unha accin eficaz. Contmplanse, pois, como coecemento na prctica, un coecemento adquirido a travs da participacin activa en prcticas sociais que, como tales, pdense desenvolver tanto no contexto educativo formal, a travs do currculo, como nos contextos educativos non formais e informais. Adptase a denominacin das competencias clave definidas pola Unin Europea. Considrase que as competencias clave son aquelas que todas as persoas precisan para a sa realizacin e desenvolvemento persoal, as como para a cidadana activa, a inclusin social e o emprego. Identifcanse sete competencias clave esenciais para o benestar das sociedades europeas, o crecemento econmico e a innovacin, e descrbense os coecementos, as capacidades e as actitudes esenciais vinculadas a cada unha delas.


PRIMEIRO CURSO DA E.S.O. : Bioloxa e Xeoloxa CONTRIBUCIN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE

A competencia supn unha combinacin de habilidades prcticas, coecementos, motivacin, valores ticos, actitudes, emocins, e outros compoentes sociais e de comportamento que se mobilizan conxuntamente para lograr unha accin eficaz. Contmplanse, pois, como coecemento na prctica, un coecemento adquirido a travs da participacin activa en prcticas sociais que, como tales, pdense desenvolver tanto no contexto educativo formal, a travs do currculo, como nos contextos educativos non formais e informais. Considrase que as competencias clave son aquelas que todas as persoas precisan para a sa realizacin e desenvolvemento persoal, as como para a cidadana activa, a inclusin social e o emprego. Identifcanse sete competencias clave esenciais para o benestar das sociedades europeas, o crecemento econmico e a innovacin, e descrbense os coecementos, as capacidades e as actitudes esenciais vinculadas a cada unha de elas.

As competencias clave do currculo son as seguintes:

Comunicacin lingstica (CCL).

Competencia matemtica e competencias clave en ciencia e tecnoloxa (CMCT).

Competencia dixital (CD).

Aprender a aprender (CAA).

Competencias sociais e cvicas (CSC).

Sentido de iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE).

Conciencia e expresins culturais (CCEC).

OBXECTIVOS CURRICULARES :

Educacin Secundaria Obrigatoria contribuir a desenvolver nos alumnos e as alumnas as capacidades que lles permitan:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coecer e exercer os seus dereitos no respecto s demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperacin e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no dilogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadana democrtica.

b) Desenvolver e consolidar hbitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condicin necesaria para unha realizacin eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminacin das persoas por razn de sexo ou por calquera outra condicin ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoan discriminacin entre homes e mulleres, as como calquera


manifestacin de violencia contra a muller.

d) Fortalecer as sas capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas sas relacins coas demais persoas, as como rexeitar a violencia, os prexuzos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas bsicas na utilizacin das fontes de informacin, para adquirir novos coecementos con sentido crtico. Adquirir unha preparacin bsica no campo das tecnoloxas, especialmente as da informacin e a comunicacin.

f) Concibir o coecemento cientfico como un saber integrado, que se estrutura en materias, as como coecer e aplicar os mtodos para identificar os problemas en diversos campos do coecemento e da experiencia.

g) Desenvolver o esprito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participacin, o sentido crtico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisins e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con correccin, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castel, textos e mensaxes comp lexas, e iniciarse no coecemento, na lectura e no estudo da literatura.

i) Comprender e expresarse nunha ou mis linguas estranxeiras de maneira apropiada.

l) Coecer, valorar e respectar os aspectos bsicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, as como o patrimonio artstico e cultural. Coecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes cultura e sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.

m) Coecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hbitos de coidado e sade corporais, e incorporar a educacin fsica e a prctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coecer e valorar a dimensin humana da sexualidade en toda a sa diversidade. Valorar criticamente os hbitos sociais relacionados coa sade, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribundo sa conservacin e sa mellora.

n) Apreciar a creacin artstica e comprender a linguaxe das manifestacins artsticas, utilizando diversos medios de expresin e representacin.

) Coecer e valorar os aspectos bsicos do patrimonio lingustico, cultural, histrico e artstico de Galicia, participar na sa conservacin e na sa mellora, e respectar a diversidade lingustica e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

o) Coecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relacin interpersoal e expresin de riqueza cultural nun contexto plurilingue, que permite a comunicacin con outras linguas, en especial coas pertencentes comunidade lusfona

OBXECTIVOS XERAIS DA BIOLOXA E XEOLOXA DE 1 ESO

Coecer o vocabulario cientfico axeitado ao seu nivel.

Coecer toda a informacin de carcter cientfico para ter unha opinin propia.

Levar a cabo un traballo experimental de prcticas de laboratorio ou de campo.

Levar a cabo un proxecto de investigacin desde unha boa planificacin a unha ptima exposicin.


Identificar as caractersticas que fan que a Terra sexa un planeta onde se desenvolva a vida.

Coecer as funcins vitais das plantas e a sa importancia para a vida.

Coecer e identificar os diferentes niveis da materia viva.

Recoecer que os seres vivos estn constitudos por clulas e determinar as caractersticas que os diferencian da materia inerte.

Identificar as funcins comns de todos os seres vivos, diferenciando entre nutricin auttrofa e hetertrofa.

Identificar os diferentes grupos de seres vivos.

Recoecer as caractersticas morfolxicas principais dos distintos grupos taxonmicos.

Categorizar os criterios que serven para clasificar os seres vivos.

dentificar os principais modelos taxonmicos aos que pertencen os animais e as plantas mis comns.

Coecer as caractersticas dos principais grupos de invertebrados e vertebrados.

Determinar, a partir da observacin, as adaptacins que lles permiten aos animais e s plantas sobrevivir en determinados ecosistemas.

Utilizar clave s dicotmicas ou outros medios para a identificacin e a clasificacin de animais e de plantas.

Coecer as ideas principais sobre a orixe do universo e a formacin e a evolucin das galaxias.

Coecer a organizacin do sistema solar e as sas concepcins ao longo da historia.

Relacionar a posicin dun planeta no sistema solar coas sas caractersticas.

Coecer a localizacin da Terra no sistema solar.

Coecer e relacionar os movementos da Terra, da La e do Sol coa existencia do da, a noite, as estacins, as mareas e as eclipses.

Coecer os materiais terrestres nas grandes capas da Terra.

Identificar e coecer as propiedades e as caractersticas dos minerais e das rochas.

Coecer a atmosfera e as propiedades do aire.

Identificar os problemas de contaminacin ambiental desenvolvendo actitudes que contriban a unha solucin.

Apreciar a importancia da auga e describir as sas propiedades.

Coecer o ciclo da auga, o uso que se fai dela e a sa distribucin na Terra.

Comprender a necesidade dunha xestin sostible da auga potenciando a reducin no consumo e a reutilizacin.

Valorar a importancia das augas doces e salgadas.


Coecer os compoentes dun ecosistema.

Identificar os factores que desencadean os desequilibrios que se dan nun ecosistema.

Apreciar todas as accins que favorecen a conservacin do medio.

Coecer e identificar os compoentes que fan do solo un ecosistema

CONCRECIN CURRICULAR: CONTRIBUCIN AO DESENVOLMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE, DOS OXECTIVOS E DOS ESTNDARES DE APRENDIZAXE

A materia de Bioloxa e Xeoloxa debe contribur durante a Educacin Secundaria Obrigatoria (ESO) a que o alumnado adquira uns coecementos e destrezas bsicas que lle permitan adquirir unha cultura cientfica; os alumnos e alumnas deben identificarse como axentes activos, e recoecer que das sas actuacins e coecementos depender o desenvolvemento do seu medio. Durante esta etapa persguese asentar os coecementos xa adquiridos, para ir construndo curso a curso coecementos e destrezas que permitan a alumnos e alumnas ser cidadns respectuosos consigo mesmos, cos demais e co medio, co material que utilizan ou que est sa disposicin, responsables, capaces de ter criterios propios e de non perder o interese que teen desde o comezo da sa temper actividade escolar por non deixar de aprender. Durante o primeiro ciclo de ESO, o eixe vertebrador da materia virar arredor dos seres vivos e a sa interaccin coa Terra, incidindo especialmente na importancia que a conservacin do ambiente ten para todos os seres vivos. Tamn durante este ciclo, a materia ten como ncleo central a sade e a sa promocin. O principal obxectivo que os alumnos e alumnas adquiran as capacidades e competencias que lles permitan coidar o seu corpo tanto a nivel fsico como mental, as como valorar e ter unha actuacin crtica ante a informacin e ante actitudes sociais que poidan repercutir negativamente no seu desenvolvemento fsico, social e psicolxico; pretndese tamn que entendan e valoren a importancia de preservar o medio ambiente polas repercusins que ten sobre a sa sade; as mesmo, deben aprender a ser responsables das sas decisins diarias e as consecuencias que as mesmas teen na sa sade e na contorna que os rodea, e a comprender o valor que a investigacin ten nos avances mdicos e no impacto da calidade de vida das persoas. Os bloques de contidos que se abordan en Bioloxa e Xeoloxa son os seguintes: Bloque 1. Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxa cientfica. Bloque 2. A Terra no universo. Bloque 3. A biodiversidade no planeta Terra. Bloque 4. Os ecosistemas. Bloque 5. Proxecto de investigacin

UNIDADE 1. O universo e o noso planeta

OBXECTIVOS CURRICULARES

b) Desenvolver e consolidar hbitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condicin necesaria para unha realizacin eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.



f) Concibir o coecemento cientfico como un saber integrado, que se estrutura en materias, as como coecer e aplicar os mtodos para identificar os problemas en diversos campos do coecemento e da experiencia.

l) Coecer, valorar e respectar os aspectos bsicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, as como o patrimonio artstico e cultural. Coecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes cultura e sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.

o) Coecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relacin interpersoal e expresin de riqueza cultural nun contexto plurilingue, que permite a comunicacin con outras linguas, en especial coas pertencentes comunidade lusfona

PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE

Enfoque da unidade. Os alumnos deben comprender a estrutura do universo e as ideas principais sobre a sa orixe. Coecern as unidades bsicas que se usan en astronoma para medir distancias e tamaos no universo. Os alumnos sabern explicar os componentes da Terra e os seus movementos (rotacin e translacin), as como as causas da sucesin das estacins do ano; relacionar os movementos da Terra cos ciclos diarios e anuais. Comprendern a orixe das fases da La, as eclipses e a sucesin das mareas.

O que os alumnos xa coecen. Os alumnos recoecen os principais corpos celestes que compoen o universo coecido e os seus principais tipos. Identifican e coecen as principais caractersticas da Terra, do Sol e da La. Previsin de dificultades. posible que existan algunhas dificultades para comprender a diferente iluminacin solar, segundo os lugares terrestres, a rbita e a posicin da Terra respecto o Sol. Previrase mediante experiencias sinxelas que mostren este percorrido.

TEMPORALIZACIN: as das ltimas semanas de setembro e as das primeiras de outubro

CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIN CURRICULARES

CONTIDOS CURRICULARES DO CURSO CONTIDOS DA UNIDADE

BLOQUE 1. HABILIDADES, DESTREZAS E ESTRATEXIAS. METODOLOXA CIENTFICA

B1.1.Ovocabulariocientficonaexpresinorale escrita.

O Universo.

O sistema solar.

Os planetas.

B1.1.Utilizaradecuadamenteovocabulariocientficonun contexto preciso e adecuadoao seu nivel.

B1.2.Procurar, seleccionare interpretar ainformacinde carctercientfico,eutilizalaparaformar unha opininpropia,expresarse


B1.2.Metodoloxacientfica:caractersticasbsicas.

B1.3.Experimentacinen bioloxa exeoloxa: obtencin,seleccin einterpretacindeinformacin de carcter cientfico apartir da

seleccin ea recollida demostrasdo medionaturaloudoutras fontes.

A Terra, un planeta singular.

Os movementos da Terra: rotacin

e translacin.

As estacins.

A La.

con precisin e argumentar sobreproblemas relacionadoscomedio natural easade.

BLOQUE 2. A TERRA NO UNIVERSO

B2.1.PrincipaismodelossobreaorixedoUniverso.

B2.2. Compoentes doUniverso.

B2.3.CaractersticasdoSistemaSolaredosseus compoentes.

B2.4.Concepcinssobreo SistemaSolaraolongo dahistoria.

B2.5. Os planetasnoSistema Solar.

B2.6. O planetaTerra: caractersticas.

B2.7.OsmovementosdaTerra,daLaedoSol,e as sasconsecuencias.

B2.19.Abiosfera.Caractersticasquefixeronda Terraunplanetahabitable.

B2.1.Recoecerasideasprincipaissobreaorixe do Universo,eaformacineaevolucindasgalaxias.

B2.2. Expor a organizacin do Universo e do Sistema Solar, as como algunhasdas concepcinsquesobreestesistemaplanetariosetiveron ao

longo da historia.

B2.3.Relacionarcomparativamenteaposicindun planetanosistemasolarcoas sascaractersticas.

B2.4. Localizar a posicin da TerranoSistema Solar.

B2.5.EstablecerosmovementosdaTerra,daLa edoSol,erelacionaloscoa existencia do daea noite, as estacins, as

mareas e as eclipses.

B2.15.Seleccionaras caractersticasque fan da Terra un planeta especial para o desenvolvemento davida.

BLOQUE 5. PROXECTO DE INVESTIGACIN

B5.3.Proxectode investigacin enequipo: organizacin.Participacinecolaboracinrespectuosa no

traballoindividuale en equipo. Presentacin de conclusins.

Observar e describir as

constelacins.

B5.4. Participar, valorar e respectar o traballo individuale en equipo.

B5.5.Exporedefenderenpblicooproxectode investigacinrealizado.

CRITERIOS DE AVALIACIN CURRICULARES ESTNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE

LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS



B1.1.1. Identifica os termos mis frecuentes do vocabulario

cientfico, expresndose de xeito correcto tanto oralmente como por

escrito.

Identifica e describe os termos do vocabulario cientfico, relacionados

coa unidade.

Px. 20 Act. 22

CCL

CMCCT


B1.2.Procurar, seleccionare interpretar ainformacinde carctercientfico,eutilizalaparaformar unha

opininpropia,expresarse con precisin e argumentar sobreproblemas relacionadoscomedio natural easade.

B1.2.1. Procura, selecciona e interpreta a informacin de

carcter cientfico a partir da utilizacin de diversas fontes.

Busca informacin en diferentes fontes,

interprtaa, seleccinaa e expona de forma

clasificada.

Px. 21 Act. 33

CD

CAA

B1.2.2. Transmite a informacin seleccionada dexeito preciso, utilizando diversossoportes.

Transmite a informacin de xeito preciso.

Presenta os traballos de forma limpa e ordenada.

Px. 21 Acts. 32, 34

e 35

CD

CCL

B1.2.3. Utiliza a informacin de carcter cientfico para formarse

unha opinin propia e argumentar sobre problemas relacionados.

Interpreta a informacin, relacinaa cos

coecementos previos, frmase a sa propia opinin e argumenta

sobre problemas relacionados con

precisin.

Px. 7 Act. 1

Px. 8 Act. 4

Px. 11 Act. 7

Px. 13 Acts. 9 e 10

Px. 17 Acts. 16 e 17

CAA

CCL


B2.1.Recoecerasideasprincipaissobreaorixe do Universo,eaformacineaevolucindasgalaxias.

B2.1.1. Identifica as ideas principais sobre a orixe do

universo.

Recoece a estrutura do universo e as ideas

principais sobre a sa orixe.

Resolve problemas con datos que inclen as

unidades bsicas que se usan en astronoma para

medir distancias e tamaos no universo.

Px. 7 Acts. 1, 2 e 3

CMCCT


B2.2. Expor a organizacin do Universo e do Sistema Solar, as como algunhasdas

concepcinsquesobreestesistemaplanetariosetiveron ao longo da historia.

B2.2.1. Recoece os compoentes do Universo e do

Sistema Solar describindo as sas caractersticas xerais.

Describe a orixe, a estrutura, os

compoentes e as caractersticas xerais do

Sistema Solar.

Px. 8 Acts. 4, 5 e 6

Px. 20 Act. 24

CMCCT

B2.3.Relacionarcomparativamenteaposicindun planetanosistemasolarcoas sascaractersticas.

B2.3.1. Precisa as caractersticas que se dan no planeta Terra, que permiten o desenvolvemento da

vida nel, e que no se dan nos outros planetas.

Explica as caractersticas da Terra.

Identifica e describe os compoentes da Terra.

Px. 13 Acts. 9 e 10

CMCCT

B2.4. Localizar a posicin da TerranoSistema Solar.

B2.4.1. Identifica a posicin da Terra no Sistema Solar.

Relaciona os movementos da Terra

cos ciclos diarios e anuais.

Coece as causas das estacins do ano.

Explica o movemento aparente do Sol ao longo

do ano.

Px. 14 Act. 11 Px. 15

Acts. 12, 13 e 14

Px. 17 Acts. 15, 16 e

17 Px. 20

Acts. 25 e 26

CMCCT

B2.5.EstablecerosmovementosdaTerra,daLa edoSol,erelacionaloscoa existencia do daea noite, as

estacins, as mareas e as eclipses.

B2.5.2. Interpreta correctamente en grficos e esquemas,

fenmenos como as fases lunares e as eclipses, e establece a sa relacin coa posicin relativa da

Terra, a La e o Sol.

Describe a orixe das fases da La.

Explica os tipos de eclipses.

Comprende a sucesin das mareas e a sa

relacin coa La.

Px. 19 Acts. 18 e 19

CMCCT

B2.15.Seleccionaras caractersticasque fan da Terra un planeta especial para o desenvolvemento davida.

B2.15.Seleccionaras caractersticasque fan da Terra un

planeta especial para o desenvolvemento davida.

Explica as caractersticas da Terra.

Identifica e describe os compoentes da Terra.

Px. 13 Acts. 9 e 10

CMCCT



B5.4. Participar, valorar e respectar o traballo individuale en equipo.

B5.4.1. Participa, valora e respecta o traballo individual e en

grupo.

Desea un mural en grupo para explicar como se forma unha

nebulosa e como evoluciona co

tempo.

Observa, describe e expn as sas

observacins sobre o firmamento,

achegando o seu traballo individual ao grupo e respectando

os traballos dos demais equipos.

Px. 21 Act. 35

Px. 23. Acts. 36, 37,

38 e 39

CSC

CSIEE

B5.5.Exporedefenderenpblicooproxectode investigacinrealizado.

B5.5.1. Expresa conprecisin ecoherenciaas conclusins

dassasinvestigacins, tanto verbalmentecomoporescrito.

Expresa con precisin e

coherencia as conclusins das

sas investigacins.

Px. 23. Acts. 36, 37,

38 e 39

CCL

CCEC

OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIN

ORIENTACINS METODOLXICAS

MODELOS METODOLXICOS

PRINCIPIOS METODOLXICOS

AGRUPAMENTO

Modelo discursivo/expositivo.

Modelo experiencial.

Traballo por tarefas.

Traballo por proxectos.

Actividade e experimentacin.

Participacin.

Personalizacin.

Significatividade.

Funcionalidade.

Tarefas individuais.

Agrupamento flexible.

Pequeno grupo.

Outros.


RECURSOS PARA A AVALIACIN

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIN

INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIN SISTEMA DE CUALIFICACIN

Observacin directa do traballo diario.

Anlise e valoracin de tarefas especialmente

creadas para a avaliacin.

Valoracin cuantitativa do avance individual (cualificacins).

Valoracin cualitativa do avance individual

(anotacins e puntualizacins).

Elemento de diagnstico: rbrica da

unidade.

Avaliacin de contidos, probas correspondentes

unidade.

Avaliacin por competencias, probas

correspondentes unidade.

Probas de avaliacin externa.

Outros documentos grficos ou textuais.

Proxectos persoais ou de grupo.

Cualificacin cuantitativa:

Nas probas de avaliacin de contidos, cada actividade cualificarase con 1 punto se se resolveu correctamente. No caso de que a resolucin non sexa errnea, pero sexa incompleta ou

falte algn elemento esencial, pdese valorar con 0,5 puntos. As, a cualificacin mxima da proba ser de 10 puntos. A avaliacin

inicial cualificarase do mesmo modo.

Cualificacin cualitativa: ter como clave para o diagnstico a rbrica correspondente unidade.

Probas de avaliacin por competencias.

Observacin directa.

TRABALLO COOPERATIVO

Proxecto de traballo cooperativo de primeiro trimestre: Magos e Comemos.

Exposicin astronmica na aula (pxina 23).

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS

Actividades complementarias da gua didctica.

CONTIDOS TRANSVERSAIS

Comprensin lectora. As nebulosas (pxina 21).

Expresin oral e escrita. As nebulosas (pxina 21).

Comunicacin audiovisual. As nebulosas (pxina 21).

O tratamento das Tecnoloxas da Informacin e da Comunicacin. As nebulosas (pxina 21).

Emprendemento. Interpretacin de datos sobre a duracin da luz solar ao longo do ano (pxina 21).

Educacin cvica e constitucional. A orientacin da vivenda respecto o Sol (pxina 21).

Valores persoais. O respecto os compaeiros de traballo en grupo e aos demais equipos (pxina 23).


UNIDADE 2. A xeosfera. Minerais e rochas

OBXECTIVOS CURRICULARES b) Desenvolver e consolidar hbitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condicin necesaria para unha realizacin eficaz das tarefas da

aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.


e) Desenvolver e consolidar hbitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condicin necesaria para unha realizacin eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

f) Concibir o coecemento cientfico como un saber integrado, que se estrutura en materias, as como coecer e aplicar os mtodos para identificar os problemas en diversos campos do coecemento e da experiencia. g) Desenvolver o esprito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participacin, o sentido crtico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender,

planificar, tomar decisins e asumir responsabilidades.

o) Coecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relacin interpersoal e expresin de riqueza cultural nun contexto plurilingue, que permite a comunicacin con outras linguas, en especial coas pertencentes comunidade lusfona. PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE

Enfoque da unidade. Os alumnos deben coecer os compoentes da Terra e as formas do relevo da superficie terrestre; identificarn os principais minerais, tendo en conta as sas propiedades; coecern a sa clasificacin e sabern clasificalos; sabern diferenciar as principais rochas polas sas caractersticas e asociaranas s da sa mesma clase, segundo a clasificacin xeral. Coecern a utilidade fundamental dos minerais e das rochas e profundarn na sa distribucin e no seu uso en Galicia.

O que os alumnos xa coecen. Os alumnos coecen a estrutura xeral da Terra; distinguen nela diferentes capas e saben cales son as caractersticas fundamentais da codia terrestre.

Previsin de dificultades. posible que existan algunhas dificultades para que o alumno comprenda como se coece o relevo do fondo dos ocanos. Previrase mediante a bsqueda e a visin de imaxes e vdeos.

TEMPORALIZACIN: as das ltimas semanas de outubro e a primeira de novembro



BLOQUE 1. HABILIDADES, DESTREZAS E ESTRATEXIAS. Os compoentes da B1.2.Procurar, seleccionare interpretar ainformacinde


METODOLOXA CIENTFICA


B1.3.Experimentacinen bioloxa exeoloxa: obtencin,seleccin einterpretacindeinformacin de carcter cientfico apartir da

seleccin ea recollida demostrasdo medionaturaloudoutras fontes.

xeosfera.

Os relevos da superficie terrestre.

Minerais e rochas.

Propiedades dos minerais.

Clasificacin dos minerais.

As rochas.

Utilidade de minerais e rochas.

Rochas e minerais de Galicia.

carctercientfico,eutilizalaparaformar unha opininpropia,expresarse con precisin e argumentar

sobreproblemas relacionadoscomedio natural easade.


B2.8. A xeosfera: estrutura e composicin da codia,o manto e o ncleo.

B2.9.Mineraiserochas:propiedades,caractersticas e utilidades.

B2.10.Xestinsustentabledosrecursosminerais. Recursos minerais enGalicia.

B2.6. Identificar osmateriais terrestressegundo a sa abundanciaeadistribucin nasgrandescapas daTerra.

B2.7.Recoecer aspropiedadeseascaractersticasdosmineraise dasrochas, distinguiras sas

aplicacinsmisfrecuentesesalientara saimportancia econmicaeaxestin sustentable.


B5.2. Artigocientfico.Fontesdedivulgacin cientfica. B5.3.Utilizarfontesde informacin variada,e discriminar edecidir sobre elasesobreos mtodos empregados paraasa obtencin.

CRITERIOS DE AVALIACIN CURRICULARES ESTNDARES DE APRENDIZAXE

INDICADORES DE LOGRO

ACTIVIDADES

COMPETENCIAS


B1.2.Procurar, seleccionare interpretar ainformacinde

carctercientfico,eutilizalaparaformar unha opininpropia,expresarse con precisin e

argumentar sobreproblemas relacionadoscomedio natural easade.

B1.2.1. Procura, seleccionaeinterpreta a informacinde carcter cientfico apartir da utilizacindediversas fontes.

Busca informacin en

diferentes fontes,

interprtaa, seleccinaa e

expona de forma

clasificada.

Px. 31 Act. 8

Px. 35 Act. 18

Px. 43 Acts. 37 e 42

CD CAA

B1.2.3.Utilizaainformacin decarctercientficoparaformarunhaopininpropiaeargument

ar sobreproblemas relacionados.

Interpreta a informacin,

relacinaa cos coecementos

Px. 29 Acts. 6 e 7

Px. 43 Acts. 35, 36 e

CAA CCL


previos, forma a sa propia

opinin, argumenta

sobre problemas

relacionados con precisin.

39


B2.6. Identificar osmateriais terrestressegundo a sa

abundanciaeadistribucin nasgrandescapas daTerra.

B2.6.1. Describeascaractersticasxeraisdos materiais mis frecuentes nas zonas externas do planeta e xustificaa sa

distribucinen capasen funcin da sa densidade.

Describe as caractersticas

xerais dos materiais mis frecuentes nas zonas externas

do planeta e xustifica a sa

Px. 26 Act. 1

Px. 42 Act. 33

CMCCT

B2.6.2. Describe ascaractersticasxeraisda codia,o mantoeoncleo terrestre,eos materiais que oscompoen,e

relacionaesascaractersticas coasasituacin.

Identifica e describe a

codia, o manto e o ncleo terrestre, e

indica as sas caractersticas e os materiais que os forman.

Px. 27 Acts. 4 e 5

Px. 29 Act. 7

Px. 42 Act. 34

CMCCT

B2.7.Recoecer aspropiedadeseascaractersticasdosminerais

e dasrochas, distinguiras sas aplicacinsmisfrecuentesesalientara saimportancia econmicaeaxestin

sustentable.

B2.7.1.Identificamineraiserochasutilizando criterios que permitan diferencialos.

Identifica e clasifica os

minerais e as rochas,

engadindo caractersticas

que os diferencian e exemplos de

Px. 31 Acts. 9 e 10

Px. 32 Act. 11

Px. 35 Acts. 15, 16 e

17

Px. 36

CMCCT CAA


cada un deles.

Identifica e describe os

recursos minerais que

hai en Galicia.

Act. 19

Px. 41 Acts. 24, 25 e

26

Px. 2 Act. 32

B2.7. Recoecer as propiedades e caractersticas dos minerais e das rochas,

distinguindo as sas aplicacins mis frecuentes e destacando a sa importancia

econmica e a xestin sustentable.

B2.7.2. Describe algunhasdasaplicacinsmis frecuentesdos mineraisedasrochasno mbito da vidacoti.

Busca informacin

sobre a composicin e o grupo ao que pertencen os

minerais e rochas, describe

algunhas das

Px. 37 Act. 21

Px. 38 Act. 22

Px. 41 Acts. 26 e 27

Px. 43 Act. 36

CCEC

B2.7.3. Recoece a importancia do uso responsable eaxestinsustentable dosrecursosminerais.

Busca informacin

sobre como se extraen os recursos

minerais e o impacto

ambiental que xeran,

recoecendo a importancia do

uso responsable e

a xestin sustentable

dos recursos minerais,

especialmente,

Px. 39 Act. 23 CSC


do carbn e do petrleo.


B5.3.Utilizarfontesde informacin variada,e discriminar edecidir sobre elasesobreos

mtodos empregados paraasa obtencin.

B5.3.1. Utilizadiferentesfontesde informacin, apoindosenas TIC, paraa elaboracineapresentacin das

sasinvestigacins.

Utiliza as TIC para elaborar a informacin e presentar os resultados da

sa aprendizaxe e

das sas investigacins.

Px. 31 Act. 8

Px. 35 Act. 18

Px. 39 Act. 23

Px. 43 Acts. 27 e 42

CL

CMCT

CD

AA

CSC

IE

CEC

OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIN

ORIENTACINS METODOLXICAS

MODELOS METODOLXICOS PRINCIPIOS METODOLXICOS AGRUPAMENTO

Modelo discursivo/expositivo.

Modelo experiencial..

Traballo por tarefas.

Actividade e experimentacin.

Participacin.

Personalizacin.

Significatividade.

Funcionalidade.

Tarefas individuais.

Agrupamento flexible.

RECURSOS PARA A AVALIACIN

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIN

INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIN

SISTEMA DE CUALIFICACIN

Observacin directa do traballo diario.

Anlise e valoracin de

Elemento de diagnstico: rbrica da unidade.

Avaliacin de contidos, probas

Cualificacin cuantitativa:

Nas probas de avaliacin de contidos, cada actividade cualificarase con 1 punto se se resolveu correctamente.


tarefas especialmente creadas para a avaliacin.

Valoracin cuantitativa do avance individual (cualificacins).

Valoracin cualitativa do avance individual

(anotacins e puntualizacins).

correspondentes unidade.

Avaliacin por competencias, probas correspondentes unidade.

Probas de avaliacin externa.

Outros documentos grficos ou textuais..

Proxectos persoais ou de grupo.

No caso de que a resolucin non sexa errnea, pero sexa incompleta ou falte algn elemento esencial, pdese valorar con 0,5 puntos. As, a cualificacin mxima da

proba ser de 10 puntos. A avaliacin inicial cualificarase do mesmo modo.

Cualificacin cualitativa: ter como clave para o diagnstico a rbrica correspondente unidade.

Probas de avaliacin por competencias.

Observacin directa.

TRABALLO COOPERATIVO

Proxecto de traballo cooperativo de primeiro trimestre: Magos e Comemos.

Un estudo das rochas locais (pxina 45)

CONTIDOS TRANSVERSAIS

Comprensin lectora. Como se investiga o fondo ocenic(pxina 25); As graveiras (pxina 43).

Expresin oral e escrita. Interpreta textos e imaxes e expn as sas conclusins (pxina 37).

Comunicacin audiovisual. Interpreta imaxes, tboas e grficos (pxinas 33, 34, 35); As graveiras e as augas subterrneas (pxina 43).

O tratamento das tecnoloxas da informacin e da comunicacin. Busca informacin en Internet e noutros medios (pxinas 31, 35, 39, 43).

Emprendemento. As graveiras (pxina 43).

UNIDADE 3. A atmosfera

OBXECTIVOS CURRICULARES b) Desenvolver e consolidar hbitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condicin necesaria para unha realizacin eficaz das tarefas da

aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.



f) Concibir o coecemento cientfico como un saber integrado, que se estrutura en materias, as como coecer e aplicar os mtodos para identificar os problemas en


diversos campos do coecemento e da experiencia.

g) Desenvolver o esprito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participacin, o sentido crtico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisins e asumir responsabilidades.

o) Coecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relacin interpersoal e expresin de riqueza cultural nun contexto plurilingue, que permite a comunicacin con outras linguas, en especial coas pertencentes comunidade lusfona. PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE

Enfoque da unidade. Os alumnos deben saber que a atmosfera; coecern os aspectos fundamentais da sa composicin e a sa estrutura; sabern cales son as funcins da atmosfera. Os alumnos deben comprender que a presin atmosfrica, relacionndoa co movemento do aire, coas nubes e coas precipitacins. Diferenciarn entre tempo atmosfrico e clima e sern conscientes da importancia de evitar a contaminacin atmosfrica.

O que os alumnos xa coecen. Os alumnos coecen a existencia da atmosfera e o seu significado. Saben cales son os principais factores que determinan o clima e distinguen o que o tempo atmosfrico e as sas manifestacins.

Previsin de dificultades. posible que existan algunhas dificultades para que os alumnos comprendan como se toman os datos atmosfricos nas distintas capas da atmosfera. Previrase mediante a procura de informacin e a visita guiada a pxinas web de observatorios atmosfricos.

TEMPORALIZACIN: as tres ltimas semanas de novembro




B1.1.Ovocabulariocientficonaexpresinorale escrita.


B1.3.Experimentacinen bioloxa exeoloxa: obtencin,seleccin einterpretacindeinformacin de carcter cientfico apartir da seleccin

ea recollida demostrasdo medionaturaloudoutras fontes.

A orixe da atmosfera.

A composicin da atmosfera actual.

A estrutura da atmosfera.

As funcins da atmosfera.


B1.2.Procurar, seleccionare interpretar ainformacinde carctercientfico,eutilizalaparaformar unha opininpropia,expresarse con

precisin e argumentar sobreproblemas relacionadoscomedio natural easade.



B2.11.Aatmosfera: composicin e estrutura. O airee osseuscompoentes.Efecto invernadoiro.

Importanciadaatmosferaparaos seres vivos.

B2.12.Contaminacinatmosfrica:repercusinse posibles solucins.

A presin atmosfrica.

O aire mvese.

As nubes e as precipitacins.

O tempo e o clima.

A contaminacin atmosfrica.

B2.8.Analizarascaractersticaseacomposicin daatmosfera,easpropiedades do aire.

B2.9. Investigarerecoller

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA ANO ACADÉMICO …a... · 1º bac anatomÍa aplicada apuntes do profesor...

Documents

Transcript of PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA ANO ACADÉMICO …a... · 1º bac anatomÍa aplicada apuntes do profesor...