PPlan de desenvolvemento lan de desenvolvemento ...

Plan de desenvolvemento Plan de desenvolvemento sostiblesostible

21

✎ Nº de estudios realizados

✎ Nº de cursos implantados

✎ Nº de estudiantes matriculados

✎ Nº de profesionais matriculados

✎ Nº de empresas e institucións colaboradoras

✎ Nº de iniciativas postas en marcha, se procede

✎ % de grao de interdisciplinariedade das iniciativas en

marcha

VR O

rden

ació

n Ac

adém

ica e

Pro

feso

rado

VR Te

rcei

ro C

iclo

e Ex

tens

ión

Doce

nte

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

o

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teUS

CEx

tern

o

VEMENTO SOSTIBLEINDICADORES RESPONSABLES FINANCIAMENTO

PLAN DE DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

Acción de Progreso

O NOSO OBXECTIVO

“Acción pola paz e o progreso” (Plan Estratéxico daUSC)

O NOSO COMPROMISO

Formar persoas e producir ciencia e tecnoloxía baixocriterios de sostibilidade fomentando en tódolosmembros da comunidade universitaria, o sentido daresponsabilidade polo coñecemento, conservación emellora do medio ambiente

A NOSA ACHEGA

Un modelo integrador do medio ambiente na univer-sidade, exportable ó resto da sociedade.

A nosa ciencia e os nosos recursos ó servicio da socie-dade para contribuír á creación dun modelo de desen-volvemento sostible.

3

PLAN DE DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

Acción de Progreso

O NOSO OBXECTIVO

“Acción pola paz e o progreso” (Plan Estratéxico daUSC)

O NOSO COMPROMISO

Formar persoas e producir ciencia e tecnoloxía baixocriterios de sostibilidade fomentando en tódolosmembros da comunidade universitaria, o sentido daresponsabilidade polo coñecemento, conservación emellora do medio ambiente

A NOSA ACHEGA

Un modelo integrador do medio ambiente na univer-sidade, exportable ó resto da sociedade.

A nosa ciencia e os nosos recursos ó servicio da socie-dade para contribuír á creación dun modelo de desen-volvemento sostible.

3

Div

ulga

ción

,par

tici

paci

ón,s

ensi

biliz

ació

n

32

Difu

sión

inte

rna

e ex

tern

a da

s ac

tivid

ades

Divu

lga-

la c

ultu

ra d

a ca

lidad

e am

bien

tal

☛ Na comunidade universitaria:

1. Establecer programas de formación para investigadores quefavorezan a introducción de criterios medio ambientais nodesenvolvemento da investigación.

2. Establecer, nos programas de formación para PAS, unha liñade formación medioambiental que favoreza a introducciónde criterios medioambientais na prestación dos servicios daUSC.

3. Promover actividades colectivas de divulgación.

4. Favorecer proxectos editoriais interuniversitarios para apublicación de materiais didácticos, científicos e formativosque sirvan como ferramentas de apoio pedagóxico á forma-ción inicial e permanente de educadores.

5. Promove-lo acondicionamento de zonas para non fumadores.

☛ Da comunidade universitaria á sociedade :

6. Crear unha páxina web.

7. Participar en foros ambientais.

8. Crear unha rede ou servicio interuniversitario de informaciónen materia de educación ambiental, que permita rendibiliza-los fondos e recursos documentais e bibliográficos existen-tes nas universidades galegas; así como poñer á disposiciónda sociedade galega e doutras institucións públicas e priva-das a súa utilización.

9. Incentiva-lo Museo de Historia Natural e as súas actividades.

10.Participar no grupo de traballo da CRUE sobre calidadeambiental e desenvolvemento sostible e noutras redes deuniversidades que se poidan constituír para esta fin.

1. O plan será coordinado polo Vicerrectorado de Calidade ePlanificación Estratéxica.

2. A avaliación e seguimento será encomendado á Comisión deCalidade e Planificación Estratéxica do Consello de Goberno.Co

ordi

nació

ne

segu

imen

todo

Pla

n

Coor

dina

r ede

senv

olve

-loPl

an

PLAN DE DESENVOLVEIXE PROXECTO OBXECTIVO ACTUACIÓN

INTRODUCCIÓN

As universidades son o espacio natural do coñecemento, ainvestigación e a docencia e polo tanto instrumentos de transforma-ción da sociedade, desenvolvemento intelectual e promoción daliberdade de pensamento. Este papel implica unha responsabilidadesocial, que non pode ser esquivada e que abarca a responsabilidadeco desenvolvemento sostible e, nese marco, co medio ambiente.

O papel clave do sistema educativo, e polo tanto das universi-dades na concienciación medioambiental, fai que asistamos cada vezmáis a unha integración do aspecto medioambiental en tódalas disci-plinas e mesmo tamén nos propios sistemas de xestión. Pero non é sóun problema de definición de plans de estudio senón que impregnatoda a vida universitaria, no convencemento de que a vivencia nuncontorno que ten un compromiso co medio ambiente transfire acti-tudes, habilidades e comportamentos vitais exportables ó resto dasociedade, máxime cando estes se potencian a través da sensibiliza-ción e divulgación

Deste xeito a universidade aparece cunha responsabilidadepropia na difusión da preocupación ambiental e na contribución desolucións ós conflictos no devandito campo, introducindo melloras naactividade humana, na súa relación coa natureza e coa mellor xestióndos recursos que esta nos proporciona, de aí que xurdiran diversas ini-ciativas internacionais, nacionais e mesmo galegas que se están alevar a cabo nun traxecto de longo percorrido histórico, cun impor-tante protagonismo de Nacións Unidas e, máis especialmente daUNESCO: Programa MAB, Conferencias Intergobernamentais deEducación Ambiental (especialmente as celebradas en Tbilisi en 1977e Moscova en 1987, pola súa alusión ó papel das universidades e daformación superior); as reunións e congresos de París, Toronto e

5

mesmo Santiago de Compostela; as conferencias de Estocolmo, Río eJohanesburgo; a conferencia de Tesalonika. Máis recentemente énecesario engadi-la Declaración de Talloires de 1991 a partir da quese creou a Association of University Leaders for a Sustainable Futuree a Declaración de Universidades para un Desarrollo Sostenible en1992 no marco da Conferencia de Rectores de Europa; así mesmo arelevancia, que se destaca no documento do Plan da OrganizaciónInternacional de universidades para o Desenvolvemento Sostible e oMedio Ambiente (OIUDSMA) creada en 1996 por universidades ibero-americanas; a Environmental Management for SustainableUniversities Conference celebrada en 1999 en Suecia e o UNESCONetwork for Reorienting Teacher Education towards Sustainabitily,que comezou o seu traballo en outubro de 2000 en Toronto. Entre aspublicacións periódicas é destacable a International Journal ofSustainability in Higher Education.

En España aparecen iniciativas estratéxicas que se recollen noLibro Branco de Educación Ambiental, elaborado polo Ministerio deMedio Ambiente e as Estratexias Autonómicas, entre elas a Galega,de Educación Ambiental, con epígrafes específicos adicados ó ensinosuperior e ás universidades; a rede ACES de Ambientación Curriculardos Estudios Superiores, constituída no ano 2000 co obxectivo de pre-sentar un proxecto común ó Programa ALFA da Unión Europea, coque formalizaron contrato en decembro de 2001, integrando 5 uni-versidades europeas e 6 de América Latina; e por último a creación noseno da CRUE en setembro de 2002 dun grupo de Traballo sobre cali-dade ambiental e desenvolvemento sostible, presidido polaUniversidade Autónoma de Madrid recollendo as iniciativas deambientalización promovidas en universidades como Alacante,Autónoma de Barcelona, Autónoma de Madrid, Girona, etc.

Todas estas iniciativas enmárcanse no que o Tratado deConstitución da Unión Europea, resolucións e programas posterioresestablecen con respecto á necesidade dun desenvolvemento sostible.En concreto o programa Hacia un desarrollo sostenible aprobado porResolución de 1 de febreiro de 1993 destaca o papel e a responsabili-

6


31

✎ Nº de voluntarios

✎ Nº de bolsas

✎ Nº de actividades desenvolvidas

✎ Nº de participantes nas actividades

✎ Nº de proxectos acadados

✎ Nº de campañas de divulgación do consumo responsa-

ble implantadas

✎ % de productos de Comercio Xusto consumidos

VR Te

cnol

oxía

s e

Infra

estru

ctur

asVR

Est

udia

ntes

VR C

omun

icació

n e

Prox

ecció

n Ex

terio

rVR

Coo

rdin

ació

n do

Cam

pus

de L

ugo

Xere

ncia

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Fam

ilia,

Xuve

ntud

e,De

porte

e V

olun

taria

doEx

tern

o

Div

ulga

ción

,par

tici

paci

ón,s

ensi

biliz

ació

n


30

Aula

Ver

de

A se

nsib

iliza

ción

da c

omun

idad

e un

iver

sitar

ia im

plicá

ndoa

en

prox

ecto

s am

bien

tais,

tant

o in

tern

os c

omo

exte

rnos

☛ Voluntariado:

1. Crea-la Aula Verde como elemento de coordinación das

actuacións estudiantís de sensibilización medioambiental e

mellora da calidade de vida en xeral.

2. Crea-la figura de Voluntario Ambiental.

3. Crear Bolsas Verdes para estudiantes.

4. Forma-los voluntarios e bolseiros ambientais.

5. Promocionar proxectos de voluntariado ambiental internos

e externos.

☛ Consumo responsable:

6. Promover campañas de aforro enerxético que incidan no

consumo responsable de enerxía.

7. Promove-lo consumo de productos ecolóxicos de Comercio

Xusto entre a comunidade universitaria.

8. Promove-la utilización de productos ecolóxicos e de

Comercio Xusto nas cafeterías.

dade das organizacións para protexer o medio ambiente, pedindoque se amplíe a gama de instrumentos de protección e demandandoun comportamento proactivo, máis alá do cumprimento dos requisi-tos establecidos na lexislación.

En liña con estas exposicións a USC é consciente da necesidadede incorpora-la ética da sostibilidade e medioambiental a toda a súaactividade e decidiu asumi-la responsabilidade de producir for-mación, ciencia e tecnoloxía baixo criterios de sostibilidade,fomentando en tódolos membros da comunidade universita-ria, o sentido da responsabilidade pola conservación e mello-ra do medio ambiente. Para que estas propostas non se quedenestancadas en principios xenéricos e teóricos, a USC elabora un PLANDE DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE como ferramenta de xestión que,ademais de explicita-lo compromiso da USC cun desenvolvementodeste tipo, permitirá optimiza-los recursos dispoñibles e chegar glo-balmente a outras institucións e á sociedade en xeral.

7

33

✎ Nº de cursos ofertados/total de cursos

✎ Nº asistentes/ total asistentes Programa de Formación

✎ Nº de actividades

✎ Nº de participantes

✎ Nº de publicacións

✎ % de espacio acondicionado para non fumadores nas

cafeterías, comedores e residencias universitarias

✎ Nº de visitas á páxina web

✎ Nº de redes creadas

✎ % de participación en foros ambientais

✎ Nº de actividades desenvolvidas no museo

✎ % de impacto das actividades desenvolvidas

VR E

stud

iant

esVR

Tecn

olox

ías

e In

fraes

truct

uras

VR C

omun

icació

n e

Prox

ecció

n Ex

terio

rVR

de

Inve

stig

ació

n e

Inno

vació

nVR

Coo

rdin

ació

n do

Cam

pus

de L

ugo

Xere

ncia

VR C

alid

ade

ePl

anifi

cació

nEs

traté

xica

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Fam

ilia,

Xuve

ntud

e,De

porte

e V

olun

taria

doEx

tern

o


Plan

ifica

ción

,xes

tión

e a

valia

ción

am

bien

tal


28

Calid

ade

ambi

enta

l

Redu

cció

n do

impa

cto

ambi

enta

l oca

siona

do p

ola

activ

idad

e da

USC

☛ Reducción de residuos:

1. Incrementa-los procesos de reducción, reciclaxe e reutiliza-ción de residuos.

2. Reutilización e compostaxe dos residuos vexetais que sexeren na USC (actividades de xardinería, podas...).

3. Elaborar plans de valorización dos residuos e subproductosde difícil saída que xere a universidade.

4. Elaborar e implantar un plan de minimización de residuos einertización de residuos perigosos.

☛ Xestión de residuos:

5. Xestionar integradamente os residuos tóxicos, perigosos,biolóxicos e radioactivos.

6. Desenvolver un plan de xestión de residuos non perigosos(papel, tóner, pilas, vidro non contaminado…).

7. Obte-la cualificación de xestor de residuos para o Serviciode Recollida de Residuos.

8. Establecer en colaboración cos organismos públicos compe-tentes un programa de recollida de residuos a pequenosproductores alleos á USC..

9. Construír puntos limpos para a recollida de residuos nonperigosos xerados por particulares).

10. Construir un almacén de residuos (campus de Santiago eLugo).

☛ Xestión ambiental:

11. Avanzar cara á implantación do sistema comunitario dexestión e auditoría medioambiental (EMAS) e obte-la ISO14001 para o Servicio de Recollida de Residuos.

12. Introducir criterios ambientais na formalización de contra-tos e compra de materiais da universidade.

13. Implicar á USC nas Axendas 21 locais.

O PLAN DEDESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

A USC participa da cultura do medio ambiente e a sostibilidadeque aparece reflectida nos postulados do Plan estratéxico a través doeixe ACCIÓN POLA PAZ E O PROGRESO, xa que progreso e sostibi-lidade constitúen un binomio indisociable.

A USC foi das primeiras universidades europeas en incorporarmaterias de corte medioambiental ó introducir, no ano 1982, estasmaterias no título de pedagoxía e despois estendela ás titulacións deciencias da educación. Na actualidade esta oferta abrangue non sótitulacións de primeiro e segundo ciclo (Enxeñería Agrónoma,Enxeñería de Montes, Enxeñería Química, Bioloxía, Farmacia,Química) senón tamén unha titulación propia como GraduadoSuperior en Enxeñería Ambiental, sen esquece-los programas de dou-toramento que comprenden un amplo espectro que vai desde asáreas técnicas e experimentais ata as Xurídico-Sociais ou a participa-ción no Programa Interuniversitario de Educación Ambiental .

No que respecta á xestión ambiental a USC foi pioneira naimplantación dun sistema de xestión eficiente da enerxía, a través dodesenvolvemento e posta en marcha do Plan de OptimizaciónEnerxética (POE), iniciativa que colocou á universidade nunha posi-ción preeminente neste campo. A preocupación pola prevención e ocorrecto tratamento de residuos levou á USC a crear a UNIDADE DEXESTIÓN DE RESIDUOS PERIGOSOS, e a sinatura de convenios conempresas para a recollida de papel e cartonaxe. A promoción da cali-dade de vida nos campus facendo compatible o respecto polo patri-monio ecolóxico que contén e o uso universitario, aconsellaron a rea-lización dun Estudio de mobilidade a fin de coñece-las solucións a

9

implantar para logra-la recuperación de espacios a través da promo-ción do transporte público, reordenación de aparcadoiros, actuaciónsde reorganización dirixidas á mellora de zonas peonís, recuperaciónde zonas arboradas e arbustivas, así como incentivación e creación dehábitats adecuados para o axeitado de-senvolvemento da faunaurbana e periurbana.

A calidade de vida está fortemente vinculada á existencia dun-has condicións de traballo axeitadas que garantan a seguridade esaúde de todos e cada un dos que traballamos na universidade. A USCfoi pioneira no compromiso pola prevención dos riscos na prácticadiaria dos seus traballadores, que xa viña sendo efectivo antes daaparición da Lei 31/1995 a través dos servicios de Medicina deEmpresa e de Seguridade e Protección Radiolóxica, renovándose coaconstitución do Comité de Seguridade e Saúde e o Servicio dePrevención de Riscos (SPR), creado por acordo da Xunta de Gobernodo 22 de decembro do ano 1998.

O SPR está integrado polas áreas de Vixilancia da Saúde,Protección Radiolóxica, Seguridade, Xestión de Residuos, HixieneIndustrial, Ergonomía e Psicosocioloxía e o seu obxectivo principal é amellora continua das condicións do traballo do persoal, integrando aprevención no conxunto das actividades docentes, investigadoras ede servicios e afectando a tódolos niveis xerárquicos. Este obxectivoadquire maior relevancia se temos en conta a función social da uni-versidade, que facilita as condicións para que a USC poida constituir-se en modelo na promoción da mellora das condicións de traballo,aproveitando a súa posición para a divulgación da cultura preventivaentre os estudiantes.

O SPR ocúpase da planificación da prevención e ten feita a ava-liación inicial dos riscos inherentes ó traballo, establecendo as medi-das que cómpre tomar para elimina-los riscos evitables e cuantifican-do aqueles que non se poidan evitar, fixando os procedementos deactuación necesarios para as ocasións nas que o risco se materialice.Neste marco realiza estudios específicos acerca de condicións ambien-

10 27

✎ % de reducción de consumos de auga, auga para rega

✎ % de auga reciclada utilizada para rega

✎ Nº de sistemas de control de augas residuais implanta-

dos

✎ Sistema de xestión do POE definido

✎ Nº de traballadores implicados na xestión do POE

✎ % de reestructuración da Área de Mantemento

✎ % de reducción das incidencias por avarías

✎ % de diminución dos riscos medios e altos derivados de

deficiencias de mantemento

✎ Nº de contratacións de estudios de viabilidade

✎ Nº de estudios realizados para a implantación de ener-

xías renovables

✎ Sistema de medición de niveis de emisións

✎ Cadro de mando de indicadores ambientais

VR Te

cnol

oxía

s e

Infra

estru

ctur

asVR

Est

udia

ntes

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

oXe

renc

ia

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Polít

ica A

groa

limen

taria

e D

esen

volv

emen

to R

ural

Cons

elle

ría d

e Po

lítica

Terri

toria

l,O

bras

Púb

licas

e V

iven

daIn

stitu

to G

aleg

o da

Ene

rxía

Conc

ello

de

Sant

iago

.Con

cello

de

Lugo

Depu

tació

n de

A C

oruñ

á.De

puta

ción

de L

ugo


Plan

ifica

ción

,xes

tión

e a

valia

ción

am

bien

tal

26

Xest

ión

ener

xétic

a

Opt

imiza

-la x

estió

n do

s re

curs

os e

nerx

ético

s di

spoñ

ible

sre

ducin

do o

gas

to d

e en

erxí

a e

recu

rsos

☛ Eficiencia enerxética:

1. Diminui-lo consumo de auga e/ou control de augas resi-

duais (mecanismos de rega máis eficaces, temporizadores

nas billas, sistemas de refrixeración pechados).

2. Avalia-la situación enerxética e estudia-la implantación

completa do POE nos campus de Santiago e Lugo.

3. Definir e Implantar un sistema de Xestión do POE.

4. Redefini-lo modelo de mantemento da USC a partir da ela-

boración dun plan de mantemento integral dos edificios e

instalacións que ademais dos aspectos vinculados á resolu-

ción de avarías atenda tamén ó mantemento preventivo e a

optimización enerxética.

5. Capacita-las novas categorías que sexa necesario deseñar

para atende-las necesidades derivadas da implantación do

sistema.

6. Valora-la viabilidade de uso de enerxías renovables.

☛ Medidas de control:

7. Instalar un sistema de medición de niveis de emisións.

8. Avaliar e controla-los indicadores ambientais relativos á

calidade do aire.


tais tales como ruído, emisións... e atende a formación e informacióndos traballadores para un mellor coñecemento do alcance real dosriscos e da maneira de prevelos e evitalos.

No marco da sensibilización e divulgación é reseñable a achegaque a universidade realizou ó documento Estratexia Galega deEducación Ambiental promovido pola Consellería de MedioAmbiente, sen esquece-la implantación das BOLSAS VERDES destina-das a promover accións de mellora medioambiental entre a comuni-dade universitaria.

Todas estas iniciativas, sendo valiosas, necesitan dun elementode coordinación que as aglutine e reforce, aliñeándoas cos obxectivosestratéxicos da USC, de modo que xa non serán froito da acción deindividuos ou grupos determinados, senón que nacerán dunha deci-sión institucional, que se executará pola contribución de cada un enfunción dos obxectivos e prioridades definidos corporativamente, deaí a necesidade de elaborar un Plan.

O Plan de Desenvolvemento Sostible pretende se-la resposta daUSC á demanda social que reclama das institucións accións concretaspara a mellora do medio ambiente, no convencemento de que omodelo de xestión ambiental da universidade, é valioso polo efectoexemplificador fronte a outras institucións e pola función educativade futuros profesionais, ó ofrecer e transmitir novos modelos de pau-tas e conductas respectuosas co medio. A través do Plan a USC pona súa ciencia, tecnoloxía e os seus recursos didácticos e inves-tigadores a disposición da sociedade para contribuír á crea-ción dun modelo de desenvolvemento sostible,

11

DESDE A XERACIÓN DE COÑECEMENTO:

• Reforzando nos seus plans e programas de estudios a orien-tación medioambiental e promovendo a sensibilizaciónambiental de tódolos cidadáns.

• Intensificando a investigación ambiental que permita o de-senvolvemento de ciencia e tecnoloxía transferible á socieda-de para a mellora do medio ambiente e a sostibilidade.

• Formando ós profesionais da xestión ambiental a través daintroducción de programas específicos na súa oferta de más-ters e estudios de posgrao.

DESDE A XESTIÓN:

• Reducindo o impacto ambiental das súas actividades, a tra-vés de políticas de conservación de recursos, prevención dacontaminación, optimización enerxética, reciclaxe e correctotratamento de residuos.

• Utilizando o seu patrimonio ecolóxico como un activo econó-mico e social que como tal ten que ser conservado e poten-ciado.

O obxectivo último é definir un modelo integrador do medioambiente na universidade, que sexa exportable ó resto da sociedade.Por isto o Plan ordena as súas actuacións non só segundo criterios for-mativos dos xestores senón que introduce tamén a participación eimplicación da comunidade universitaria nesta xestión e a súa divul-gación. Non é posible facer unha boa educación ambiental nauniversidade se non se ve reforzada por unha correcta xestióndos aspectos ambientais, e tampouco funcionará unha xestiónambiental sostible da universidade sen fomentar a participa-ción activa de toda a comunidade universitaria.

12 25


VR Te

cnol

oxía

s e

Infra

estru

ctur

asVR

Coo

rdin

ació

n do

Cam

pus

de L

ugo

Xere

ncia

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Polít

ica A

groa

limen

taria

e D

esen

volv

emen

to R

ural

Cons

elle

ría d

e Po

lítica

Terri

toria

l,O

bras

Púb

licas

e V

iven

daCo

ncel

lo d

e Sa

ntia

go.C

once

llo d

e Lu

goDe

puta

ción

da C

oruñ

aDe

puta

ción

de L

ugo

✎ % de criterios introducidos nos pregos que rexen as

contratacións

✎ Nº de convenios en materia urbanística

✎ % de proxectos de urbanización do campus redactados

con criterios ambientais

✎ % de instalacións optimizadas

✎ Nº de programas de reutilización de espacios elabora-

dos

✎ Nº de especies inventariadas

✎ Nº de programas de conservación da diversidade

✎ Nº de prazas de aparcadoiro e nivel medio de ocupa-

ción

✎ % de proxectos de aparcadoiros redactados con crite-

rios ambientais

✎ Nº de acordos cos operadores de transporte público

✎ Nº de actividades de promoción do transporte respon-

sable

✎ Nº de barreiras eliminadas

Plan

ifica

ción

,xes

tión

e a

valia

ción

am

bien

tal


24

Dese

ño e

ord

enac

ión

urba

na

Mel

lora

-las

infra

estru

ctur

as e

ser

vicio

s in

trodu

cindo

crit

erio

s am

bien

tais

na p

lani

ficac

ión

e de

senv

olve

men

to d

os c

ampu

s

☛ Deseño e ordenación urbana:

1. Introducir criterios ambientais e bioclimáticos no deseño de

edificios.

2. Planifica-las áreas de crecemento urbano.

3. Elaborar programas de optimización/reutilización de espa-

cios.

4. Selecciona-las especies vexetais máis adecuadas, deseño de

novas áreas e promoción da biodiversidade nos campus.

☛ Mellora de accesibilidade:

5. Estudia-la mobilidade no campus: seguimento e análise da

situación do transporte no campus.

6. Executar viais e actuacións de reurbanización.

7. Incrementa-las zonas peonís e acondicionamento das exis-

tentes, planificando e reordenando os aparcadoiros.

9. Promociona-lo transporte público e fórmulas de transporte

ecolóxicas.

10. Elimina-las barreiras arquitectónicas de edificios e rúas.

DESCRICIÓN DO PLAN

Para logra-la implicación de toda a comunidade universitaria oPlan dividiuse en tres grandes eixes de actuación, vertebradores dosobxectivos a longo prazo, en torno ós que se articulan proxectos quese despregan en accións a realizar, incluíndo tamén as iniciativas xaexistentes na USC que se recoñecen e potencian.

Eixe 1: XERACIÓN DE COÑECEMENTOE EDUCACIÓN AMBIENTAL

A través deste eixe a USC tratará de integra-lo respecto ómedio ambiente e a súa sostibilidade na formación das persoas, poristo tratará de incrementar significativamente a súa oferta de estu-dios en materia medioambiental. É necesario identifica-las oportuni-dades de crecemento e expansión dos programas de novas titulacións(Ciencias Ambientais, Enxeñería Ambiental) así como da formaciónambiental de Programas de 1ª e 2º Ciclo, sen esquece-la formacióndirixida a profesionais en exercicio: fomentarase o estudio e coñece-mento dos sistemas ambientais, en especial da xea, auga, aire, solo ebiota participando activamente na caracterización do seu estado, dis-tribución, sensibilidade, tendencias de evolución, riscos de degrada-ción así como nas posibilidades de recuperación e utilización sostible.Estas actividades realizaranse con sentido universal pero con particu-lar incidencia no contorno máis próximo da USC (Galicia, España eUnión Europea).

No ámbito da investigación a USC impulsará a busca de alter-nativas científicas e tecnolóxicas orientadas a resolve-los problemas

13

derivados da interrelación entre a actividade humana e o medio,fomentará a interdisciplinariedade e reforzará a presencia da univer-sidade nos organismos e institucións con competencias en materia demedioambiente.

Eixe 2: PLANIFICACIÓN XESTIÓNE AVALIACIÓN AMBIENTAL

Os proxectos incluídos neste epígrafe inciden na liña de promo-ver e desenvolver prácticas destinadas a maximiza-los beneficios ediminuí-los riscos ambientais da actividade universitaria. A xestiónambiental ten unha faceta educativa para tódolos integrantes dacomunidade que se procurou incorporar á hora de planifica-lasaccións de intervención a este nivel, de aí que a avaliación de resulta-dos se realice no só desde o punto de vista económico ou ambientalsenón tamén desde a vertente de eficacia educativa, valorando a súatranscendencia máis alá da comunidade universitaria. É necesario queos resultados sexan visibles para aqueles cos que a universidade serelaciona, a fin de facilita-la transferencia do modelo a outras institu-cións públicas ou privadas.

Eixe 3: SENSIBILIZACIÓN AMBIENTALE PARTICIPACIÓN

A sensibilización ambiental da comunidade universitaria é fun-damental para alcanzar unha verdadeira mellora, por isto unha liñaprioritaria de intervención é a creación dunha conciencia ecolóxicaque impulse a participación da comunidade universitaria en activida-des ligadas á mellora ambiental da universidade en particular, e dasociedade en xeral.

14


23

✎ Nº de grupos de investigación que participan

✎ Nº de proxectos financiados con cargo a liñas

medioambientais/total de proxectos financiados


marcha

✎ Nº de publicacións de temática medioambiental.

✎ Nº de institutos creados

✎ Nº de laboratorios creados

✎ Nº de laboratorios acreditados

✎ Nº de organismos con presencia institucional da USC

✎ % de convenios asinados coas administracións e

empresas/total de proxectos financiados

✎ % de participación do persoal da USC en órganos de

xestión medioambiental.

VR O

rden

ació

n Ac

adém

ica e

Pro

feso

rado

VR In

vest

igac

ión

e In

nova

ción

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

oVR

Tecn

olox

ías

e In

fraes

truct

uras

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Polít

ica A

groa

limen

taria

e D

esen

volv

emen

to R

ural

Cons

elle

ría d

e In

nova

ción,

Indu

stria

e C

omer

cioEx

tern

o

Xera

ción

de

coñe

cem

ento

e e

duca

ción

am

bien

tal


22

Inve

stig

ació

n

Pote

ncia

-lo d

esen

volv

emen

to d

e liñ

as d

e in

vest

igac

ión

básic

a e

aplic

ada

nos

ámbi

tos

da s

ostib

ilida

de a

mbi

enta

l

☛ Fomento da investigación:

1. Facilita-la investigación de temática ambiental.

2. Elaborar proxectos de investigación pluridisciplinais en

medio ambiente e sostibilidade.

3. Establecer acordos coas administracións públicas que per-

mitan manter liñas de investigación estable sobre materias

de alto interese medioambiental.

4. Reforza-las publicacións de temática ambiental (revistas,

monografías, libros…) realizadas pola USC.

☛ Infraestructuras:

5. Crear institutos universitarios especializados en ciencia, tec-

noloxía e xestión medioambiental.

6. Reforzar e crear novos laboratorios capaces de actuar en

sistemas de monitorización ambiental en colaboración cos

Organismos oficiais.

7. Elabora-lo programa de acreditación de laboratorios

(ENAC).

☛ Presencia institucional:

8. Incrementar e poñer en valor a presencia institucional da

USC nos organismos con competencias medioambientais

como vía para asegura-la capacidade de interlocución neste

ámbito.

9. Asegura-la estabilidade institucional das accións de aseso-

ramento prestadas ás Empresas e/ou Administracións a tra-

vés de figuras que fagan visible a presencia da USC.

10. Incrementa-la presencia da USC na discusión e elaboración

das liñas de carácter ambiental dos programas marco de

investigación.

En consecuencia o universo de beneficiarios do Plan non se cir-cunscribe á comunidade universitaria senón que ha de abarcar candomenos a todos aqueles que manteñen unha relación directa con ela:institucións locais, autonómicas, empresas, outras universidades....que han de sentirse beneficiarios das accións desenvolvidas pola USC,percibíndoas como melloras para si mesmos. Por isto, é imprescindi-ble a difusión das actuacións levadas a cabo no só a través de actua-cións de comunicación senón tamén traballando con persoas e enti-dades públicas e privadas alleas á universidade, para axudalas a quemelloren as súas actuacións en materia de medio ambiente e sostibi-lidade. Neste sentido é fundamental o establecemento de redes deinformación e colaboración que permitan o intercambio e a difusiónde experiencias en torno ós elementos clave do Plan.

15


29

✎ Nº de sistemas de reutilización implantados

✎ Nº de plans de valorización elaborados

✎ Nº de plans de minimización implantados

✎ % de producción de residuos por tipoloxía

✎ Nº de programas de reducción postos en marcha

✎ Nº de sistemas de xestión de residuos implantados

✎ Nº de sistemas de recollida selectiva implantados

✎ Nº de bidóns e tipoloxía

✎ Nº de programas de recollida implantados

✎ Nº de puntos limpos construídos

✎ Nº de convenios con operadores do sector

✎ Obtención da ISO 14001

✎ % criterios ambientais dos pregos

✎ % de implicación nas Axendas 21

VR Te

cnol

oxía

s e

Infra

estru

ctur

asVR

Est

udia

ntes

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

oXe

renc

iaSe

rvici

o de

Pre

venc

ión

de R

iscos

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Inno

vació

n,In

dust

ria e

Com

ercio

Conc

ello

de

Sant

iago

Conc

ello

de

Lugo

Xera

ción

de

coñe

cem

ento

e e

duca

ción

am

bien

tal

20

☛ Terceiro Ciclo:

1. Deseñar un mapa interno e externo da oferta de formación

ambiental.

2. Mellorar e coordina-la oferta de cursos de doutoramento en

materia de medio ambiente e sostibilidade tendendo cara a

un programa único cunha proposta global que teña en

conta os aspectos de interdisciplinariedade e fomente a

cooperación entre os responsables dos programas existen-

tes.

3. Deseñar novas iniciativas que sexan na súa composición e

temática de carácter intercentros, interáreas e interdiscipli-

nais.

☛ Cursos de posgrao:

4. Mellorar e completa-la oferta de cursos e másters dirixidos

á formación dos técnicos e xestores ambientais.

5. Analiza-la viabilidade de impartir accións de formación in

Company dirixidas á formación de xestores ambientais das

empresas.

☛ 4º Ciclo:

6. Introducir materias medioambientais na oferta de cursos de

Cuarto Ciclo.

Terc

eiro

Cicl

o,Po

sgra

o e

Form

ació

n Co

ntin

ua

Mel

lora

-la o

ferta

de

más

ters

e c

urso

s,co

n in

iciat

ivas

dirix

idas

a fa

cilita

-la fo

rmac

ión

perm

anen

te e

a re

cicla

xecie

ntífi

ca e

pro

fesio

nal d

e té

cnico

s xe

stor

es a

mbi

enta

is


COORDINACIÓN DO PLAN

A xestión do Plan será distribuída entre os diferentes ámbitossen necesidade de crear novas estructuras, así a coordinación xeralcorrerá a cargo do Vicerrectorado de Calidade e PlanificaciónEstratéxica, e a xestión corresponderá ás unidades ou servicios afecta-dos polas accións propostas.

O Plan é un documento vivo que deberá evolucionar ó longodo tempo a medida que se vaian cumprindo os proxectos estableci-dos e incorporando outros novos para responder ás novas demandasda USC. Por isto é esencial a súa avaliación e seguimento, que serácompetencia da COMISIÓN DE CALIDADE E PLANIFICACIÓNESTRATÉXICA DO CONSELLO DE GOBERNO quen ademais poderá pro-poñer novos proxectos e considerar alternativas de patrocinio efinanciamento.

Para medi-la eficacia das accións propostas e o éxito alcanzadono cumprimento dos obxectivos marcados, o Plan prevé unha serie deindicadores que permiten avaliar e, de acordo cos resultados, estable-cer novas accións ou modifica-las xa existentes, procedemento esen-cial para garanti-la vixencia dos obxectivos perseguidos.

O Plan será financiado nun 50% pola USC e o 50% restantesegundo achegas externas tanto doutras administracións públicascomo de patrocinadores privados.

17

Xera

ción

de

coñe

cem

ento

e e

duca

ción

am

bien

tal

PLAN DE DESENVOLVEMENTO SOSTIBLEEIXE PROXECTO OBXECTIVO ACTUACIÓN INDICADORES RESPONSABLES FINANCIAMENTO

Inco

rpor

a-la

edu

cació

n m

edio

ambi

enta

l e a

sos

tibili

dade

nos

pla

ns d

e es

tudi

o da

USC

Incr

emen

ta-la

orie

ntac

ión

med

ioam

bien

tal d

o m

apa

de ti

tula

cións

da

USC

☛ Oferta de titulacións:

1. Estudia-la oferta de titulacións de contido ambiental na

USC para detectar carencias e oportunidades.

2. Explora-las posibilidades de introduci-la orientación

medioambiental nas titulacións con menos demanda.

☛ Plans de Estudio:

3. Incluí-la educación ambiental como materia obrigatoria

e/ou optativa nos plans de estudio de titulacións relaciona-

das co coñecemento e a xestión do medio ambiente.

4. Incluír unha materia de introducción ó medio ambiente.

5. Ofertar como créditos de libre configuración ou optativos

actividades de contido ambiental.

6. Promover unha orientación medioambiental nos proxectos

de fin de carreira e traballos academicamente dirixidos,

conectando estes traballos con liñas de actuación promovi-

das desde as Administracións Públicas.

☛ Inserción laboral:

7. Establecer convenios marco entre a universidade e as dis-

tintas administracións con competencias educativas e

ambientais, para que os estudiantes universitarios poidan

realizar prácticas preprofesionais en centros, programas ou

servicios de xestión medioambiental con proxección educa-

tiva.

☛ Profesorado:

8. Artellar recursos de formación medioambiental: e-ámbito,

bibliografía, cursos para o profesorado.

VR O

rden

ació

n Ac

adém

ica e

Pro

feso

rado

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

oCo

nsel

lo S

ocia

l

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teUS

CEx

tern

o


✎ Nº de titulacións postas en marcha, se procede

✎ % de planos de estudio coa materia de educación

medioambiental

✎ % de licenciaturas e diplomaturas coa materia de intro-

ducción ó medio ambiente


✎ % de traballos fin de carreira academicamente dirixidos

con orientación medioambiental

✎ Nº de convenios asinados

✎ Nº de estudiantes en prácticas

✎ Nº de accións de formación dirixidas ó persoal docente

✎ Nº de visitas ó e-ámbito

18 19

Xera

ción

de

coñe

cem

ento

e e

duca

ción

am

bien

tal

PLAN DE DESENVOLVEMENTO SOSTIBLEEIXE PROXECTO OBXECTIVO ACTUACIÓN INDICADORES RESPONSABLES FINANCIAMENTO

Inco

rpor

a-la

edu

cació

n m

edio

ambi

enta

l e a

sos

tibili

dade

nos

pla

ns d

e es

tudi

o da

USC

Incr

emen

ta-la

orie

ntac

ión

med

ioam

bien

tal d

o m

apa

de ti

tula

cións

da

USC

☛ Oferta de titulacións:

1. Estudia-la oferta de titulacións de contido ambiental na

USC para detectar carencias e oportunidades.

2. Explora-las posibilidades de introduci-la orientación

medioambiental nas titulacións con menos demanda.

☛ Plans de Estudio:

3. Incluí-la educación ambiental como materia obrigatoria

e/ou optativa nos plans de estudio de titulacións relaciona-

das co coñecemento e a xestión do medio ambiente.

4. Incluír unha materia de introducción ó medio ambiente.

5. Ofertar como créditos de libre configuración ou optativos

actividades de contido ambiental.

6. Promover unha orientación medioambiental nos proxectos

de fin de carreira e traballos academicamente dirixidos,

conectando estes traballos con liñas de actuación promovi-

das desde as Administracións Públicas.

☛ Inserción laboral:

7. Establecer convenios marco entre a universidade e as dis-

tintas administracións con competencias educativas e

ambientais, para que os estudiantes universitarios poidan

realizar prácticas preprofesionais en centros, programas ou

servicios de xestión medioambiental con proxección educa-

tiva.

☛ Profesorado:

8. Artellar recursos de formación medioambiental: e-ámbito,

bibliografía, cursos para o profesorado.

VR O

rden

ació

n Ac

adém

ica e

Pro

feso

rado

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

oCo

nsel

lo S

ocia

l

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teUS

CEx

tern

o


✎ Nº de titulacións postas en marcha, se procede

✎ % de planos de estudio coa materia de educación

medioambiental

✎ % de licenciaturas e diplomaturas coa materia de intro-

ducción ó medio ambiente


✎ % de traballos fin de carreira academicamente dirixidos

con orientación medioambiental

✎ Nº de convenios asinados

✎ Nº de estudiantes en prácticas

✎ Nº de accións de formación dirixidas ó persoal docente

✎ Nº de visitas ó e-ámbito

18 19

Xera

ción

de

coñe

cem

ento

e e

duca

ción

am

bien

tal

20

☛ Terceiro Ciclo:

1. Deseñar un mapa interno e externo da oferta de formación

ambiental.

2. Mellorar e coordina-la oferta de cursos de doutoramento en

materia de medio ambiente e sostibilidade tendendo cara a

un programa único cunha proposta global que teña en

conta os aspectos de interdisciplinariedade e fomente a

cooperación entre os responsables dos programas existen-

tes.

3. Deseñar novas iniciativas que sexan na súa composición e

temática de carácter intercentros, interáreas e interdiscipli-

nais.

☛ Cursos de posgrao:

4. Mellorar e completa-la oferta de cursos e másters dirixidos

á formación dos técnicos e xestores ambientais.

5. Analiza-la viabilidade de impartir accións de formación in

Company dirixidas á formación de xestores ambientais das

empresas.

☛ 4º Ciclo:

6. Introducir materias medioambientais na oferta de cursos de

Cuarto Ciclo.

Terc

eiro

Cicl

o,Po

sgra

o e

Form

ació

n Co

ntin

ua

Mel

lora

-la o

ferta

de

más

ters

e c

urso

s,co

n in

iciat

ivas

dirix

idas

a fa

cilita

-la fo

rmac

ión

perm

anen

te e

a re

cicla

xecie

ntífi

ca e

pro

fesio

nal d

e té

cnico

s xe

stor

es a

mbi

enta

is


COORDINACIÓN DO PLAN

A xestión do Plan será distribuída entre os diferentes ámbitossen necesidade de crear novas estructuras, así a coordinación xeralcorrerá a cargo do Vicerrectorado de Calidade e PlanificaciónEstratéxica, e a xestión corresponderá ás unidades ou servicios afecta-dos polas accións propostas.

O Plan é un documento vivo que deberá evolucionar ó longodo tempo a medida que se vaian cumprindo os proxectos estableci-dos e incorporando outros novos para responder ás novas demandasda USC. Por isto é esencial a súa avaliación e seguimento, que serácompetencia da COMISIÓN DE CALIDADE E PLANIFICACIÓNESTRATÉXICA DO CONSELLO DE GOBERNO quen ademais poderá pro-poñer novos proxectos e considerar alternativas de patrocinio efinanciamento.

Para medi-la eficacia das accións propostas e o éxito alcanzadono cumprimento dos obxectivos marcados, o Plan prevé unha serie deindicadores que permiten avaliar e, de acordo cos resultados, estable-cer novas accións ou modifica-las xa existentes, procedemento esen-cial para garanti-la vixencia dos obxectivos perseguidos.

O Plan será financiado nun 50% pola USC e o 50% restantesegundo achegas externas tanto doutras administracións públicascomo de patrocinadores privados.

1721


✎ Nº de cursos implantados


✎ Nº de profesionais matriculados

✎ Nº de empresas e institucións colaboradoras

✎ Nº de iniciativas postas en marcha, se procede


marcha

VR O

rden

ació

n Ac

adém

ica e

Pro

feso

rado

VR Te

rcei

ro C

iclo

e Ex

tens

ión

Doce

nte

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

o

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teUS

CEx

tern

o


Xera

ción

de

coñe

cem

ento

e e

duca

ción

am

bien

tal


22

Inve

stig

ació

n

Pote

ncia

-lo d

esen

volv

emen

to d

e liñ

as d

e in

vest

igac

ión

básic

a e

aplic

ada

nos

ámbi

tos

da s

ostib

ilida

de a

mbi

enta

l

☛ Fomento da investigación:

1. Facilita-la investigación de temática ambiental.

2. Elaborar proxectos de investigación pluridisciplinais en

medio ambiente e sostibilidade.

3. Establecer acordos coas administracións públicas que per-

mitan manter liñas de investigación estable sobre materias

de alto interese medioambiental.

4. Reforza-las publicacións de temática ambiental (revistas,

monografías, libros…) realizadas pola USC.

☛ Infraestructuras:

5. Crear institutos universitarios especializados en ciencia, tec-

noloxía e xestión medioambiental.

6. Reforzar e crear novos laboratorios capaces de actuar en

sistemas de monitorización ambiental en colaboración cos

Organismos oficiais.

7. Elabora-lo programa de acreditación de laboratorios

(ENAC).

☛ Presencia institucional:

8. Incrementar e poñer en valor a presencia institucional da

USC nos organismos con competencias medioambientais

como vía para asegura-la capacidade de interlocución neste

ámbito.

9. Asegura-la estabilidade institucional das accións de aseso-

ramento prestadas ás Empresas e/ou Administracións a tra-

vés de figuras que fagan visible a presencia da USC.

10. Incrementa-la presencia da USC na discusión e elaboración

das liñas de carácter ambiental dos programas marco de

investigación.

En consecuencia o universo de beneficiarios do Plan non se cir-cunscribe á comunidade universitaria senón que ha de abarcar candomenos a todos aqueles que manteñen unha relación directa con ela:institucións locais, autonómicas, empresas, outras universidades....que han de sentirse beneficiarios das accións desenvolvidas pola USC,percibíndoas como melloras para si mesmos. Por isto, é imprescindi-ble a difusión das actuacións levadas a cabo no só a través de actua-cións de comunicación senón tamén traballando con persoas e enti-dades públicas e privadas alleas á universidade, para axudalas a quemelloren as súas actuacións en materia de medio ambiente e sostibi-lidade. Neste sentido é fundamental o establecemento de redes deinformación e colaboración que permitan o intercambio e a difusiónde experiencias en torno ós elementos clave do Plan.

15

derivados da interrelación entre a actividade humana e o medio,fomentará a interdisciplinariedade e reforzará a presencia da univer-sidade nos organismos e institucións con competencias en materia demedioambiente.

Eixe 2: PLANIFICACIÓN XESTIÓNE AVALIACIÓN AMBIENTAL

Os proxectos incluídos neste epígrafe inciden na liña de promo-ver e desenvolver prácticas destinadas a maximiza-los beneficios ediminuí-los riscos ambientais da actividade universitaria. A xestiónambiental ten unha faceta educativa para tódolos integrantes dacomunidade que se procurou incorporar á hora de planifica-lasaccións de intervención a este nivel, de aí que a avaliación de resulta-dos se realice no só desde o punto de vista económico ou ambientalsenón tamén desde a vertente de eficacia educativa, valorando a súatranscendencia máis alá da comunidade universitaria. É necesario queos resultados sexan visibles para aqueles cos que a universidade serelaciona, a fin de facilita-la transferencia do modelo a outras institu-cións públicas ou privadas.

Eixe 3: SENSIBILIZACIÓN AMBIENTALE PARTICIPACIÓN

A sensibilización ambiental da comunidade universitaria é fun-damental para alcanzar unha verdadeira mellora, por isto unha liñaprioritaria de intervención é a creación dunha conciencia ecolóxicaque impulse a participación da comunidade universitaria en activida-des ligadas á mellora ambiental da universidade en particular, e dasociedade en xeral.

14


23

✎ Nº de grupos de investigación que participan

✎ Nº de proxectos financiados con cargo a liñas

medioambientais/total de proxectos financiados


marcha

✎ Nº de publicacións de temática medioambiental.

✎ Nº de institutos creados

✎ Nº de laboratorios creados

✎ Nº de laboratorios acreditados

✎ Nº de organismos con presencia institucional da USC

✎ % de convenios asinados coas administracións e

empresas/total de proxectos financiados

✎ % de participación do persoal da USC en órganos de

xestión medioambiental.

VR O

rden

ació

n Ac

adém

ica e

Pro

feso

rado

VR In

vest

igac

ión

e In

nova

ción

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

oVR

Tecn

olox

ías

e In

fraes

truct

uras

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Polít

ica A

groa

limen

taria

e D

esen

volv

emen

to R

ural

Cons

elle

ría d

e In

nova

ción,

Indu

stria

e C

omer

cioEx

tern

o

Plan

ifica

ción

,xes

tión

e a

valia

ción

am

bien

tal


24

Dese

ño e

ord

enac

ión

urba

na

Mel

lora

-las

infra

estru

ctur

as e

ser

vicio

s in

trodu

cindo

crit

erio

s am

bien

tais

na p

lani

ficac

ión

e de

senv

olve

men

to d

os c

ampu

s

☛ Deseño e ordenación urbana:

1. Introducir criterios ambientais e bioclimáticos no deseño de

edificios.

2. Planifica-las áreas de crecemento urbano.

3. Elaborar programas de optimización/reutilización de espa-

cios.

4. Selecciona-las especies vexetais máis adecuadas, deseño de

novas áreas e promoción da biodiversidade nos campus.

☛ Mellora de accesibilidade:

5. Estudia-la mobilidade no campus: seguimento e análise da

situación do transporte no campus.

6. Executar viais e actuacións de reurbanización.

7. Incrementa-las zonas peonís e acondicionamento das exis-

tentes, planificando e reordenando os aparcadoiros.

9. Promociona-lo transporte público e fórmulas de transporte

ecolóxicas.

10. Elimina-las barreiras arquitectónicas de edificios e rúas.

DESCRICIÓN DO PLAN

Para logra-la implicación de toda a comunidade universitaria oPlan dividiuse en tres grandes eixes de actuación, vertebradores dosobxectivos a longo prazo, en torno ós que se articulan proxectos quese despregan en accións a realizar, incluíndo tamén as iniciativas xaexistentes na USC que se recoñecen e potencian.

Eixe 1: XERACIÓN DE COÑECEMENTOE EDUCACIÓN AMBIENTAL

A través deste eixe a USC tratará de integra-lo respecto ómedio ambiente e a súa sostibilidade na formación das persoas, poristo tratará de incrementar significativamente a súa oferta de estu-dios en materia medioambiental. É necesario identifica-las oportuni-dades de crecemento e expansión dos programas de novas titulacións(Ciencias Ambientais, Enxeñería Ambiental) así como da formaciónambiental de Programas de 1ª e 2º Ciclo, sen esquece-la formacióndirixida a profesionais en exercicio: fomentarase o estudio e coñece-mento dos sistemas ambientais, en especial da xea, auga, aire, solo ebiota participando activamente na caracterización do seu estado, dis-tribución, sensibilidade, tendencias de evolución, riscos de degrada-ción así como nas posibilidades de recuperación e utilización sostible.Estas actividades realizaranse con sentido universal pero con particu-lar incidencia no contorno máis próximo da USC (Galicia, España eUnión Europea).

No ámbito da investigación a USC impulsará a busca de alter-nativas científicas e tecnolóxicas orientadas a resolve-los problemas

13

DESDE A XERACIÓN DE COÑECEMENTO:

• Reforzando nos seus plans e programas de estudios a orien-tación medioambiental e promovendo a sensibilizaciónambiental de tódolos cidadáns.

• Intensificando a investigación ambiental que permita o de-senvolvemento de ciencia e tecnoloxía transferible á socieda-de para a mellora do medio ambiente e a sostibilidade.

• Formando ós profesionais da xestión ambiental a través daintroducción de programas específicos na súa oferta de más-ters e estudios de posgrao.

DESDE A XESTIÓN:

• Reducindo o impacto ambiental das súas actividades, a tra-vés de políticas de conservación de recursos, prevención dacontaminación, optimización enerxética, reciclaxe e correctotratamento de residuos.

• Utilizando o seu patrimonio ecolóxico como un activo econó-mico e social que como tal ten que ser conservado e poten-ciado.

O obxectivo último é definir un modelo integrador do medioambiente na universidade, que sexa exportable ó resto da sociedade.Por isto o Plan ordena as súas actuacións non só segundo criterios for-mativos dos xestores senón que introduce tamén a participación eimplicación da comunidade universitaria nesta xestión e a súa divul-gación. Non é posible facer unha boa educación ambiental nauniversidade se non se ve reforzada por unha correcta xestióndos aspectos ambientais, e tampouco funcionará unha xestiónambiental sostible da universidade sen fomentar a participa-ción activa de toda a comunidade universitaria.

12 25


VR Te

cnol

oxía

s e

Infra

estru

ctur

asVR

Coo

rdin

ació

n do

Cam

pus

de L

ugo

Xere

ncia

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Polít

ica A

groa

limen

taria

e D

esen

volv

emen

to R

ural

Cons

elle

ría d

e Po

lítica

Terri

toria

l,O

bras

Púb

licas

e V

iven

daCo

ncel

lo d

e Sa

ntia

go.C

once

llo d

e Lu

goDe

puta

ción

da C

oruñ

aDe

puta

ción

de L

ugo

✎ % de criterios introducidos nos pregos que rexen as

contratacións

✎ Nº de convenios en materia urbanística

✎ % de proxectos de urbanización do campus redactados

con criterios ambientais

✎ % de instalacións optimizadas

✎ Nº de programas de reutilización de espacios elabora-

dos

✎ Nº de especies inventariadas

✎ Nº de programas de conservación da diversidade

✎ Nº de prazas de aparcadoiro e nivel medio de ocupa-

ción

✎ % de proxectos de aparcadoiros redactados con crite-

rios ambientais

✎ Nº de acordos cos operadores de transporte público

✎ Nº de actividades de promoción do transporte respon-

sable

✎ Nº de barreiras eliminadas

Plan

ifica

ción

,xes

tión

e a

valia

ción

am

bien

tal

26

Xest

ión

ener

xétic

a

Opt

imiza

-la x

estió

n do

s re

curs

os e

nerx

ético

s di

spoñ

ible

sre

ducin

do o

gas

to d

e en

erxí

a e

recu

rsos

☛ Eficiencia enerxética:

1. Diminui-lo consumo de auga e/ou control de augas resi-

duais (mecanismos de rega máis eficaces, temporizadores

nas billas, sistemas de refrixeración pechados).

2. Avalia-la situación enerxética e estudia-la implantación

completa do POE nos campus de Santiago e Lugo.

3. Definir e Implantar un sistema de Xestión do POE.

4. Redefini-lo modelo de mantemento da USC a partir da ela-

boración dun plan de mantemento integral dos edificios e

instalacións que ademais dos aspectos vinculados á resolu-

ción de avarías atenda tamén ó mantemento preventivo e a

optimización enerxética.

5. Capacita-las novas categorías que sexa necesario deseñar

para atende-las necesidades derivadas da implantación do

sistema.

6. Valora-la viabilidade de uso de enerxías renovables.

☛ Medidas de control:

7. Instalar un sistema de medición de niveis de emisións.

8. Avaliar e controla-los indicadores ambientais relativos á

calidade do aire.


tais tales como ruído, emisións... e atende a formación e informacióndos traballadores para un mellor coñecemento do alcance real dosriscos e da maneira de prevelos e evitalos.

No marco da sensibilización e divulgación é reseñable a achegaque a universidade realizou ó documento Estratexia Galega deEducación Ambiental promovido pola Consellería de MedioAmbiente, sen esquece-la implantación das BOLSAS VERDES destina-das a promover accións de mellora medioambiental entre a comuni-dade universitaria.

Todas estas iniciativas, sendo valiosas, necesitan dun elementode coordinación que as aglutine e reforce, aliñeándoas cos obxectivosestratéxicos da USC, de modo que xa non serán froito da acción deindividuos ou grupos determinados, senón que nacerán dunha deci-sión institucional, que se executará pola contribución de cada un enfunción dos obxectivos e prioridades definidos corporativamente, deaí a necesidade de elaborar un Plan.

O Plan de Desenvolvemento Sostible pretende se-la resposta daUSC á demanda social que reclama das institucións accións concretaspara a mellora do medio ambiente, no convencemento de que omodelo de xestión ambiental da universidade, é valioso polo efectoexemplificador fronte a outras institucións e pola función educativade futuros profesionais, ó ofrecer e transmitir novos modelos de pau-tas e conductas respectuosas co medio. A través do Plan a USC pona súa ciencia, tecnoloxía e os seus recursos didácticos e inves-tigadores a disposición da sociedade para contribuír á crea-ción dun modelo de desenvolvemento sostible,

11

implantar para logra-la recuperación de espacios a través da promo-ción do transporte público, reordenación de aparcadoiros, actuaciónsde reorganización dirixidas á mellora de zonas peonís, recuperaciónde zonas arboradas e arbustivas, así como incentivación e creación dehábitats adecuados para o axeitado de-senvolvemento da faunaurbana e periurbana.

A calidade de vida está fortemente vinculada á existencia dun-has condicións de traballo axeitadas que garantan a seguridade esaúde de todos e cada un dos que traballamos na universidade. A USCfoi pioneira no compromiso pola prevención dos riscos na prácticadiaria dos seus traballadores, que xa viña sendo efectivo antes daaparición da Lei 31/1995 a través dos servicios de Medicina deEmpresa e de Seguridade e Protección Radiolóxica, renovándose coaconstitución do Comité de Seguridade e Saúde e o Servicio dePrevención de Riscos (SPR), creado por acordo da Xunta de Gobernodo 22 de decembro do ano 1998.

O SPR está integrado polas áreas de Vixilancia da Saúde,Protección Radiolóxica, Seguridade, Xestión de Residuos, HixieneIndustrial, Ergonomía e Psicosocioloxía e o seu obxectivo principal é amellora continua das condicións do traballo do persoal, integrando aprevención no conxunto das actividades docentes, investigadoras ede servicios e afectando a tódolos niveis xerárquicos. Este obxectivoadquire maior relevancia se temos en conta a función social da uni-versidade, que facilita as condicións para que a USC poida constituir-se en modelo na promoción da mellora das condicións de traballo,aproveitando a súa posición para a divulgación da cultura preventivaentre os estudiantes.

O SPR ocúpase da planificación da prevención e ten feita a ava-liación inicial dos riscos inherentes ó traballo, establecendo as medi-das que cómpre tomar para elimina-los riscos evitables e cuantifican-do aqueles que non se poidan evitar, fixando os procedementos deactuación necesarios para as ocasións nas que o risco se materialice.Neste marco realiza estudios específicos acerca de condicións ambien-

10 27

✎ % de reducción de consumos de auga, auga para rega

✎ % de auga reciclada utilizada para rega

✎ Nº de sistemas de control de augas residuais implanta-

dos

✎ Sistema de xestión do POE definido

✎ Nº de traballadores implicados na xestión do POE

✎ % de reestructuración da Área de Mantemento

✎ % de reducción das incidencias por avarías

✎ % de diminución dos riscos medios e altos derivados de

deficiencias de mantemento

✎ Nº de contratacións de estudios de viabilidade

✎ Nº de estudios realizados para a implantación de ener-

xías renovables

✎ Sistema de medición de niveis de emisións

✎ Cadro de mando de indicadores ambientais

VR Te

cnol

oxía

s e

Infra

estru

ctur

asVR

Est

udia

ntes

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

oXe

renc

ia

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Polít

ica A

groa

limen

taria

e D

esen

volv

emen

to R

ural

Cons

elle

ría d

e Po

lítica

Terri

toria

l,O

bras

Púb

licas

e V

iven

daIn

stitu

to G

aleg

o da

Ene

rxía

Conc

ello

de

Sant

iago

.Con

cello

de

Lugo

Depu

tació

n de

A C

oruñ

á.De

puta

ción

de L

ugo


Plan

ifica

ción

,xes

tión

e a

valia

ción

am

bien

tal


28

Calid

ade

ambi

enta

l

Redu

cció

n do

impa

cto

ambi

enta

l oca

siona

do p

ola

activ

idad

e da

USC

☛ Reducción de residuos:

1. Incrementa-los procesos de reducción, reciclaxe e reutiliza-ción de residuos.

2. Reutilización e compostaxe dos residuos vexetais que sexeren na USC (actividades de xardinería, podas...).

3. Elaborar plans de valorización dos residuos e subproductosde difícil saída que xere a universidade.

4. Elaborar e implantar un plan de minimización de residuos einertización de residuos perigosos.

☛ Xestión de residuos:

5. Xestionar integradamente os residuos tóxicos, perigosos,biolóxicos e radioactivos.

6. Desenvolver un plan de xestión de residuos non perigosos(papel, tóner, pilas, vidro non contaminado…).

7. Obte-la cualificación de xestor de residuos para o Serviciode Recollida de Residuos.

8. Establecer en colaboración cos organismos públicos compe-tentes un programa de recollida de residuos a pequenosproductores alleos á USC..

9. Construír puntos limpos para a recollida de residuos nonperigosos xerados por particulares).

10. Construir un almacén de residuos (campus de Santiago eLugo).

☛ Xestión ambiental:

11. Avanzar cara á implantación do sistema comunitario dexestión e auditoría medioambiental (EMAS) e obte-la ISO14001 para o Servicio de Recollida de Residuos.

12. Introducir criterios ambientais na formalización de contra-tos e compra de materiais da universidade.

13. Implicar á USC nas Axendas 21 locais.

O PLAN DEDESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

A USC participa da cultura do medio ambiente e a sostibilidadeque aparece reflectida nos postulados do Plan estratéxico a través doeixe ACCIÓN POLA PAZ E O PROGRESO, xa que progreso e sostibi-lidade constitúen un binomio indisociable.

A USC foi das primeiras universidades europeas en incorporarmaterias de corte medioambiental ó introducir, no ano 1982, estasmaterias no título de pedagoxía e despois estendela ás titulacións deciencias da educación. Na actualidade esta oferta abrangue non sótitulacións de primeiro e segundo ciclo (Enxeñería Agrónoma,Enxeñería de Montes, Enxeñería Química, Bioloxía, Farmacia,Química) senón tamén unha titulación propia como GraduadoSuperior en Enxeñería Ambiental, sen esquece-los programas de dou-toramento que comprenden un amplo espectro que vai desde asáreas técnicas e experimentais ata as Xurídico-Sociais ou a participa-ción no Programa Interuniversitario de Educación Ambiental .

No que respecta á xestión ambiental a USC foi pioneira naimplantación dun sistema de xestión eficiente da enerxía, a través dodesenvolvemento e posta en marcha do Plan de OptimizaciónEnerxética (POE), iniciativa que colocou á universidade nunha posi-ción preeminente neste campo. A preocupación pola prevención e ocorrecto tratamento de residuos levou á USC a crear a UNIDADE DEXESTIÓN DE RESIDUOS PERIGOSOS, e a sinatura de convenios conempresas para a recollida de papel e cartonaxe. A promoción da cali-dade de vida nos campus facendo compatible o respecto polo patri-monio ecolóxico que contén e o uso universitario, aconsellaron a rea-lización dun Estudio de mobilidade a fin de coñece-las solucións a

9


29

✎ Nº de sistemas de reutilización implantados

✎ Nº de plans de valorización elaborados

✎ Nº de plans de minimización implantados

✎ % de producción de residuos por tipoloxía

✎ Nº de programas de reducción postos en marcha

✎ Nº de sistemas de xestión de residuos implantados

✎ Nº de sistemas de recollida selectiva implantados

✎ Nº de bidóns e tipoloxía

✎ Nº de programas de recollida implantados

✎ Nº de puntos limpos construídos

✎ Nº de convenios con operadores do sector

✎ Obtención da ISO 14001

✎ % criterios ambientais dos pregos

✎ % de implicación nas Axendas 21

VR Te

cnol

oxía

s e

Infra

estru

ctur

asVR

Est

udia

ntes

VR C

oord

inac

ión

do C

ampu

s de

Lug

oXe

renc

iaSe

rvici

o de

Pre

venc

ión

de R

iscos

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Inno

vació

n,In

dust

ria e

Com

ercio

Conc

ello

de

Sant

iago

Conc

ello

de

Lugo

Div

ulga

ción

,par

tici

paci

ón,s

ensi

biliz

ació

n


30

Aula

Ver

de

A se

nsib

iliza

ción

da c

omun

idad

e un

iver

sitar

ia im

plicá

ndoa

en

prox

ecto

s am

bien

tais,

tant

o in

tern

os c

omo

exte

rnos

☛ Voluntariado:

1. Crea-la Aula Verde como elemento de coordinación das

actuacións estudiantís de sensibilización medioambiental e

mellora da calidade de vida en xeral.

2. Crea-la figura de Voluntario Ambiental.

3. Crear Bolsas Verdes para estudiantes.

4. Forma-los voluntarios e bolseiros ambientais.

5. Promocionar proxectos de voluntariado ambiental internos

e externos.

☛ Consumo responsable:

6. Promover campañas de aforro enerxético que incidan no

consumo responsable de enerxía.

7. Promove-lo consumo de productos ecolóxicos de Comercio

Xusto entre a comunidade universitaria.

8. Promove-la utilización de productos ecolóxicos e de

Comercio Xusto nas cafeterías.

dade das organizacións para protexer o medio ambiente, pedindoque se amplíe a gama de instrumentos de protección e demandandoun comportamento proactivo, máis alá do cumprimento dos requisi-tos establecidos na lexislación.

En liña con estas exposicións a USC é consciente da necesidadede incorpora-la ética da sostibilidade e medioambiental a toda a súaactividade e decidiu asumi-la responsabilidade de producir for-mación, ciencia e tecnoloxía baixo criterios de sostibilidade,fomentando en tódolos membros da comunidade universita-ria, o sentido da responsabilidade pola conservación e mello-ra do medio ambiente. Para que estas propostas non se quedenestancadas en principios xenéricos e teóricos, a USC elabora un PLANDE DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE como ferramenta de xestión que,ademais de explicita-lo compromiso da USC cun desenvolvementodeste tipo, permitirá optimiza-los recursos dispoñibles e chegar glo-balmente a outras institucións e á sociedade en xeral.

7

mesmo Santiago de Compostela; as conferencias de Estocolmo, Río eJohanesburgo; a conferencia de Tesalonika. Máis recentemente énecesario engadi-la Declaración de Talloires de 1991 a partir da quese creou a Association of University Leaders for a Sustainable Futuree a Declaración de Universidades para un Desarrollo Sostenible en1992 no marco da Conferencia de Rectores de Europa; así mesmo arelevancia, que se destaca no documento do Plan da OrganizaciónInternacional de universidades para o Desenvolvemento Sostible e oMedio Ambiente (OIUDSMA) creada en 1996 por universidades ibero-americanas; a Environmental Management for SustainableUniversities Conference celebrada en 1999 en Suecia e o UNESCONetwork for Reorienting Teacher Education towards Sustainabitily,que comezou o seu traballo en outubro de 2000 en Toronto. Entre aspublicacións periódicas é destacable a International Journal ofSustainability in Higher Education.

En España aparecen iniciativas estratéxicas que se recollen noLibro Branco de Educación Ambiental, elaborado polo Ministerio deMedio Ambiente e as Estratexias Autonómicas, entre elas a Galega,de Educación Ambiental, con epígrafes específicos adicados ó ensinosuperior e ás universidades; a rede ACES de Ambientación Curriculardos Estudios Superiores, constituída no ano 2000 co obxectivo de pre-sentar un proxecto común ó Programa ALFA da Unión Europea, coque formalizaron contrato en decembro de 2001, integrando 5 uni-versidades europeas e 6 de América Latina; e por último a creación noseno da CRUE en setembro de 2002 dun grupo de Traballo sobre cali-dade ambiental e desenvolvemento sostible, presidido polaUniversidade Autónoma de Madrid recollendo as iniciativas deambientalización promovidas en universidades como Alacante,Autónoma de Barcelona, Autónoma de Madrid, Girona, etc.

Todas estas iniciativas enmárcanse no que o Tratado deConstitución da Unión Europea, resolucións e programas posterioresestablecen con respecto á necesidade dun desenvolvemento sostible.En concreto o programa Hacia un desarrollo sostenible aprobado porResolución de 1 de febreiro de 1993 destaca o papel e a responsabili-

6


31

✎ Nº de voluntarios

✎ Nº de bolsas

✎ Nº de actividades desenvolvidas

✎ Nº de participantes nas actividades

✎ Nº de proxectos acadados

✎ Nº de campañas de divulgación do consumo responsa-

ble implantadas

✎ % de productos de Comercio Xusto consumidos

VR Te

cnol

oxía

s e

Infra

estru

ctur

asVR

Est

udia

ntes

VR C

omun

icació

n e

Prox

ecció

n Ex

terio

rVR

Coo

rdin

ació

n do

Cam

pus

de L

ugo

Xere

ncia

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Fam

ilia,

Xuve

ntud

e,De

porte

e V

olun

taria

doEx

tern

o

Div

ulga

ción

,par

tici

paci

ón,s

ensi

biliz

ació

n

32

Difu

sión

inte

rna

e ex

tern

a da

s ac

tivid

ades

Divu

lga-

la c

ultu

ra d

a ca

lidad

e am

bien

tal

☛ Na comunidade universitaria:

1. Establecer programas de formación para investigadores quefavorezan a introducción de criterios medio ambientais nodesenvolvemento da investigación.

2. Establecer, nos programas de formación para PAS, unha liñade formación medioambiental que favoreza a introducciónde criterios medioambientais na prestación dos servicios daUSC.

3. Promover actividades colectivas de divulgación.

4. Favorecer proxectos editoriais interuniversitarios para apublicación de materiais didácticos, científicos e formativosque sirvan como ferramentas de apoio pedagóxico á forma-ción inicial e permanente de educadores.

5. Promove-lo acondicionamento de zonas para non fumadores.

☛ Da comunidade universitaria á sociedade :

6. Crear unha páxina web.

7. Participar en foros ambientais.

8. Crear unha rede ou servicio interuniversitario de informaciónen materia de educación ambiental, que permita rendibiliza-los fondos e recursos documentais e bibliográficos existen-tes nas universidades galegas; así como poñer á disposiciónda sociedade galega e doutras institucións públicas e priva-das a súa utilización.

9. Incentiva-lo Museo de Historia Natural e as súas actividades.

10.Participar no grupo de traballo da CRUE sobre calidadeambiental e desenvolvemento sostible e noutras redes deuniversidades que se poidan constituír para esta fin.

1. O plan será coordinado polo Vicerrectorado de Calidade ePlanificación Estratéxica.

2. A avaliación e seguimento será encomendado á Comisión deCalidade e Planificación Estratéxica do Consello de Goberno.Co

ordi

nació

ne

segu

imen

todo

Pla

n

Coor

dina

r ede

senv

olve

-loPl

an


INTRODUCCIÓN

As universidades son o espacio natural do coñecemento, ainvestigación e a docencia e polo tanto instrumentos de transforma-ción da sociedade, desenvolvemento intelectual e promoción daliberdade de pensamento. Este papel implica unha responsabilidadesocial, que non pode ser esquivada e que abarca a responsabilidadeco desenvolvemento sostible e, nese marco, co medio ambiente.

O papel clave do sistema educativo, e polo tanto das universi-dades na concienciación medioambiental, fai que asistamos cada vezmáis a unha integración do aspecto medioambiental en tódalas disci-plinas e mesmo tamén nos propios sistemas de xestión. Pero non é sóun problema de definición de plans de estudio senón que impregnatoda a vida universitaria, no convencemento de que a vivencia nuncontorno que ten un compromiso co medio ambiente transfire acti-tudes, habilidades e comportamentos vitais exportables ó resto dasociedade, máxime cando estes se potencian a través da sensibiliza-ción e divulgación

Deste xeito a universidade aparece cunha responsabilidadepropia na difusión da preocupación ambiental e na contribución desolucións ós conflictos no devandito campo, introducindo melloras naactividade humana, na súa relación coa natureza e coa mellor xestióndos recursos que esta nos proporciona, de aí que xurdiran diversas ini-ciativas internacionais, nacionais e mesmo galegas que se están alevar a cabo nun traxecto de longo percorrido histórico, cun impor-tante protagonismo de Nacións Unidas e, máis especialmente daUNESCO: Programa MAB, Conferencias Intergobernamentais deEducación Ambiental (especialmente as celebradas en Tbilisi en 1977e Moscova en 1987, pola súa alusión ó papel das universidades e daformación superior); as reunións e congresos de París, Toronto e

533

✎ Nº de cursos ofertados/total de cursos

✎ Nº asistentes/ total asistentes Programa de Formación

✎ Nº de actividades

✎ Nº de participantes

✎ Nº de publicacións

✎ % de espacio acondicionado para non fumadores nas

cafeterías, comedores e residencias universitarias

✎ Nº de visitas á páxina web

✎ Nº de redes creadas

✎ % de participación en foros ambientais

✎ Nº de actividades desenvolvidas no museo

✎ % de impacto das actividades desenvolvidas

VR E

stud

iant

esVR

Tecn

olox

ías

e In

fraes

truct

uras

VR C

omun

icació

n e

Prox

ecció

n Ex

terio

rVR

de

Inve

stig

ació

n e

Inno

vació

nVR

Coo

rdin

ació

n do

Cam

pus

de L

ugo

Xere

ncia

VR C

alid

ade

ePl

anifi

cació

nEs

traté

xica

USC

Cons

elle

ría d

e M

edio

Am

bien

teCo

nsel

lería

de

Fam

ilia,

Xuve

ntud

e,De

porte

e V

olun

taria

doEx

tern

o


PPlan de desenvolvemento lan de desenvolvemento ...

Documents

Transcript of PPlan de desenvolvemento lan de desenvolvemento ...