N^

1^:,,:^

'L-z-.y^'

yi >z

^ ii',. -*•

-'' -'::S^'

1 ^

'^ Jt*-y-: -..^.>.'"- •.'^^''^^. **'• ••^-f^^S:-' K^

•\1 »^'k«;^''»-*:'&»'' i-

fc'-'.'"'*

"J. ^u WW - *..^

/fttii 1* nmb a* ^eiiieitilbet

Of THE ^effen

^u t)eranf}a(tenbentefH

^:«:'j;. ,. .

•,

'

•;;*-•;. '^..^•^'«»>')kl-''.t'5'-* . ' •..-

ett ^tuftittg:.-':*r-^,i'

-.;|^;^r^^.

^^m ttiiSi^i^iXtt

be« «6maL ®t)mnaftum8, Ut !Rea^^@d)uIc unl) t^er ®t)m^^

K '-

• naftql ^ QSotbereitunflg ^ S;laffe

t:

\it\-

B ^f^-

>

m.

i •

U '

t=-'

^ J».

'^,yl'f-- ,t'^'-

fo toie

ju bem barauf fotflcttbett

labet

alle Steittt^e ded ^d^nlioefettd

erge^enfi etn

^er IDir^ctor

Dr. ^te^ttd^ ^ttematttt.

^5 ifPlatjmis de virtute doctrina/toom ©^mnaftal « gel&rer gB g p m u 1 1^.

'% 2)^SJ{fuItta(i^rl^tett, tobm S^ire^or.

;P

'. '^K,'^fi(.io^>'—'•<>•"»"•

..•.r: '-•^-- • •• ••-

, !.'V. •?.."- • - ^-

•;fe"»*.;j^- .' . i - •

,. ; .•*»'•. ^;

•^' 'a-'";^V#''

(Saarbrucfen, 9et)ru(ft &ei SltitPit ^9fer. 1845.

K-V-yV^/

/ - 42V^'

'^:'^---*^'!^.^^%:j.-s

.^i^la^ .•..*.. ' L,Whr.->ji ..>_wi*<i?- :.-_•>?..-, oS^

^''.m7

• *

H 5*

.*g-:z.. .

'.

>.-9^ ;,

PL4T0NIS DE VIRTUTE DOCTRINA.

Vuamqiiam t^lato iu multis dialogis de yirtute et in universum, ut in Protagora^

in Menone, in libris de Bepublica, et de singulis yirtutis partibus, ut in Euthy-

ptirone) in Charnlide, in Lachete, Gorgia, aliis disseruit: uusquam tamen apud

eum certam yirtutis definitiOnem invenimus. Sed non erit difticile, locis, qui ad

hanc rem spectent^ diligenter coUeCtiS) satis claram yirtutis Platonicae imaginem

depingere: quo munere ego hoc quidem loco \t^ fungao ut non omnes, quae ad

hauc doctriuam pertinent, quaesitiones attingam, sed id potissimUm agam, ut

primum, quid Plato yirtutem esse yoluerit, ostendam, deinde inquiram, quid Pla-*

toni yideatur interesse inter quatuor illas yirtutis partes, quas yocaut cardinales

virtuteS) sapientiam dico, fortitudiuem, temperautiam, justitiam«

Ac primum quidem Plato virtutem omui rei adscribit, quae snum opus bene

exercere possit: virtutem esse id, cujus ope suum quaeque res opus beue perfi-

ciat, cf. Schleiermach. introductioo. iu libb. de Rep. p. 23. Ita Plato in primo

de Republ. libro extremo loquitur de aurium^ oculorum, animi virtute, atque So-Crates Rep. I. p. 3«53 interrogati ap dv ^ote ofjtfjLwta Td avtav egyov xaXa^ aiteg-^

^dtratwo (jiii t/pvra rriv a-drav oixeiav dgsTJjv, aXK dvrl riig dgerrig kaxiav^ -^

ovkodv xal ata crteQOfUva ttnq a-dr^v aQetiig xaxag ro atJlrclv egfov dmgydoe^at^ -

dg ovv Tzote ^'0x^1 rd a-Cirrig tgrfa ev diceg^daerai aregopLevTi riig olxeiag dgetHgi

Qua ratione nondum definitum esse, quae sit cujusque rei virtus, Socrates ipse

iatetur: nam quum Thrasymachus dicat, oculorum virtutem esse visum Qoi^iv)^

^

"W-•v:

;^«

,T-' i«<'iB£SEKy'

'-'- -

'.

''''':'.'

i - v •^/'>f'*-i'

vitium caecitatem (rv(pX6Trira)i Soorates negat se id quaerere; rjrig a-tr&v i}

dgemjf inquit: ov ydg ^g) rovro iQariS, d},X d r^ olxeltf ybh dgsr^ rb athrcJy ign

yov ev i^dcerat rd igya^oybsva, xaxicf, Bi xaxag, Quum ^tem haec yirtutis de*

scriptio non satis adjuvet ad virtutem, si ethicam dicas, accuratQ defiuiendam,

necdum his yerhis iudicatum sit, quando animus sua ipsius negotia hane perficere

recte dicatur, in quanam agendi ratione ejus Tirtus oonsistat, iospiciamus alios

locos, uhi Plato yirtutis notionem tractat. Id quidem ex hoc jam loco patet,

eum, quem yirtute praeditum esse dicamus, agere dehere, idque hene; sed id

non liquet, utrum illum hene agere dicendum sit, qui lihidinihus suis obtemperet,

qui id quod jucundum est, rd i^dv, j^ieQtetur^ ut yoluut sophistae, *y au qui in

agendo id solum, ^uod bouuin est, appetat? Quaeoam ratio intereed^inter ejus,

quod honestum est, coguitiouem atque aotionem? Potestne altera sine altera

esse, et, si Id non est, qua ratione alteram cum altera oonjunctam esse cogitan-

dum est ? Hae potlssimum fuerint quaestiones, quae nohis de yirtutis natura con-

siderantibus ohyersentur: atque ut eas pro parte Yirili dijudioemus, ad alios nos

vertamus Platonis locos,'

^»;

Praecipue huc attinet Menon. p. 77, ubi Meno Soorati^ quid virtus ipsi. yi-

deatur esse, interroganti respoudet, Lyrici alicujus, ut yidetur, yerbis utens:

dgerriv Elvat )(algei/v re xaXoLat xai dvvaa^ai, yel i-Kihviiovvra rav xaX^v Bvva-'

rbv elvat, itogl^^ecr^ai,. Virtus igitur in eo consistit, ut pulchra sive bona C^am

utrumque hoc loco idem yalet, ut saepissime apud Platonem} appetas eaque con*

sequi possis, Sed hano yirtutis defiiiitionem 8ocrates refellit. Nam si bonum

etiam utile esse dicendum sit, sequi, ut uemo non bona appetat : non enim quemquam

sihi nocere yelle, ovdelg ^ovXerai d^^Xiog xai xaxo8aifi&v elvai, Quod si yirtus ad

voluntatem yel ad boui appetitionem referatur, unicii^que yirtutem adscribendain

esse : hac |n re alterum ab altero non differre. Si quis enim malum faciat, eum

nescium et inyitum malum pro bono eligere. Non igitur in yo|untate Plato yir-»

tutem ponit, quia persuasum babet, neminem sponte peocare. Ex multis locis,

*) cf. Gorg. p. 402: rdg fiiv im^vf4,iag (pv^ o^ ^oAaQT^oj», . , , t tovto elvai

jiiv dgexiqv^

Locos huc pertinentes litterl^ (j^raecis totos, ut par erat, exprimendos cura«

re volui. Se4 id non semper potuit fieri propter mag^nam, guae hac in nrhe est,

t^porum (i^raecorum penuriam. Qqare lectores, si sunt, qul ad hanc commentationem

nuimam attendant, rog^atos velim, ut ipsi lihros erolvant Ipcosaue, quos testes «dbi*

bni» compareut. ,,..-.<

., I -..•.,

'^""'^^'^^-^,- ^"->K^--'.

:>-t'•

y;t '^5'•'. , <»'.. « -

fibi Plato hoc diserte dicit, affero Gorg» p. 509: o^oXoyT^irafiev pridiva jSouXofw-

j^oy &Bi3ceZVf a^ axowag rovg dbixovvrag utdvrag ddixeiv^ Apolog. p. 37: %d-

^^etafuii iy^ imv elvai firjBiva dBixsZv dv^gonav. Platonis eniin de hac re doc-

(rina his verhis compreheDditur: ovBeig ixcrv ^ovngog^ ycdg 6 dfMa^dvav dyvoav

dfiagvdveif cf. Proiagor. p. 345: iyci 'jfdg <r)(^eS6v ti olyuii . . . dxovreg %oiovaiv.

«- Alteram partem definitioDis a Menone prolatae Socrates ita inipugnat, ut

primum quaerat, num hona sanitatem, divitias, honores esse dicat, deinde, quum

•Meno id concesserit, demonstret, neminem haec hona possidentem vocari posse

honestum, uisi in iis comparandis justum se praestiterit. Non igitur posse dici

^irtutem facultatem boua comparaudi, nisi justitia accedat: justitiam autem esse

partem virtutis; ergo hanjc virtutis definitiouem repudiandam esse. Yerum qui-

idem est, Platouem in hac altera definitionis parte non nisi 4e exteruis bonis

locutura esse. Siue dubio ^iter jndicasset, si Tocem rd d/a^a eodem sensu

aocepisset, qno alias xaXbv xdya^ov^ i. e. sununum bonnm, cujus qui participes

^eri student, vere honesti appellautur, cf. ea, quae in Phaedoue, Symposio, Re*-

^ublica de pfailosophia dicit. Sed manifestum est, Platouem hoe loco inprimis

id spectasse, ut seutentias sophistarnm refelleret, qui snmmom honum in externis

houjs, in divitiis, houoribus ponereut, atque enm dicerent houestum, qni talia bo-

ua quovis modo sibi comparare posset, cf. Gorg. p. 483, nbi Callicles: ri Se /f,

oifiaiy (pvaigf avrij djtocpaivu av ort dlxatov eorri rbv dfieivc) rov x,^igovog 'xXeov

e^eiv xal rbv Bvvararegov rov ddvvarGneqov,

' Postquam igitur Socrates hauc Menonis definitionem rejecit, aliam init viam

de virtutis natura dissereudi. Primum enim ponit, virtutem esse bonum: bonum

autem esse ntiie. Jam vero omues res, quae utiles sint, ut sanitatem, robur, di-

yitias, easdem nonnunquamyioeere posse, uisi quis prudentia (i^corr^fii^) utatur

ad eas moderandas. Idem de temperantia, justitia, fortitudine, docilitate, memo-

ria, ceteris animi virtutibus dicendum esse: si quis sine prudentia (dvevvov^ for-

tis sit, laedi, sin autem cum prudentia Qavv y^), juvari. Inde sequi, ut virtu-

tem, si aliquid'sit eorum, quae in animo consistunt, et necessario utilis sit, pru-

dentiam esse oporteat, cf. p. 88: el dga dger^ r&v iv r^ "^v^^ dKpeh^fia

yiyverai, Ex bis igitur patet, quid praecipue virtuti subesse Plato censeat:

est i%L(TTnfiri» Non dubitat Plato virtutem iitLorrjfjLrjv vocare, quum persuasum

habeat, hominem sine intelligentia philosophica (ita imorrifiriv interpretemur) non

posse prorsus beue ac recte agere: nam r^v iitLoniifirtv esse onmis humanae

vitae tauqoam moderatricem, cf. Euthydem. p. 281: ov fwvov eiytv/iav^ dXkd xal

,><^-^i^;''>' •* •;-i>x-V.:-?'-.i •:. %, . .

• • • V.. , ,• ..-. •,. . ^-r-- V

t^ngaylav .... stal 9rpa|ei. Atqae haac ol) cadiaiii Plato idem stataii, vfr^<>>

tem edoceri posse; fi(ed memores siimiis, qaemadmodam dos doctriua imbui Plato

dicat: ^atra eaiin fid^biiaLq Plaioui est SLvdfivrjcri^, ita at homioi disceuti idea bo-*

ui, qaae ia eo ab iaitio iasit, doctriaa tauqaam resoscitetar. Atqae hac ratione

illam^ quae et in Protagora et in Menone proposita estf qaaestionem, num vir-'

tas disci possit» diremtam esse censeamus, quamquam in utroque dialogo Plato

ipse nobis rem obiter eonsiderantibus idem hoc ne^re videatur. Nam iu Pro-

tagora Socrates contra Protagoram disputat profitentem se virtntem edocere, id-

que fieri non posse variis argumeutis demonstrare conatur, cf« Protag. p.-319.

Sed hoc tenendum est, virtutein Prota^^orae uou esse virtutem Piatonicam. Pro-"

tagoras tantum abest ut virtutis uaturam vere perspexerit^ ut fortitudinem inesse

dicat in iis saepissime^ qui iujustissimi sint et maxime impii et intemperautissimi

et imprudentissimi, cf. Protag. p. 349: s-dg^icret^ yd^ ixoXKoi}g . . . dvhQEi/ordTOvg

Bi diac^egovrag, Socrates autem eam, qui talia de virtutis natora proclamet,

virtutem docere posse recte negat. Protagoras profitetur quidem se docere, qaa

quis ratione et rem familiarem recte curet et negotia publica optime trausigat et

diceudo et agendO) atque ideo discipulos a se meliores reddi, cf. Protag. p«

318*): sed apertum est, hauc Protagorae virtntem, quum nou nitatur intelligeii-

tia vere philosophica Ciixiatriifiri^ sed inanibus opiuionibus (do^atg), ac saepissi-

me id tautum spectet, at populo quamvis iaepta postalanti blandiatur, non esse

illam virtutem, quam Piato docere et cum aliis commuuicare se posse profitetur^

de qua agit iu Menone p. 87 — 89. Neque quemquam offeudent, quae inde ab

pag. 89 in Meuoue sequuntur. Nam ibi et in Protagora p. 319 disserit Plato

de iila altera virtute, ut ita dicam, civili^ quam omnibus fere usque ad suam ae-*

tatem viris rerum civilium pefitis attribuendam esse dicit Hos enim omnes, ait^

etiam optime de republica meritos, Themistoclem, Aristidera, Periclem, ad rem»

publicam accessisse, non intelligeutia philosophica praeditos, sed, si Dii adjuve-'

riut, rectis opinionibus Qog^aZg So^aig') utentes, atque hauc ob causam saepe qui-'

dem verum ac rectum attiugeutes, saepius autem ab eo aberrautes. Talem qui-

dem artem reipublicae admiuistraudae non posse aliis tradi, sed esse, si cui cou-

tigerit, donum Deorum: hos viros^ ut vates divinoque furore correptos, divinos

•) Protag^. p. 318: r6 di iid^^rif^d ioTiv ev^ovXla .... Xiyeiv* Ad taec ProU'

gporae verba Socrates respondet: doxtXg ^OL XiysLV rrjv "JtoXiTtxitv rixvrjv xal i5-

ifoar^eX&^aC ^outv dvhgag dya^ovg 'KoXirag, Quod a Protafi^ora conceditor.

,'i'* ,. : , ., t -, W^^iB

tm& dieea^09,^)> B^ vir^iitcni) ««pl0oti- at^^ alfis (tadef^ neri pess6 tiisi ^lii^

Mofhom H^fhtP^iSoisrMes id^mwtm f^te' ^hm i*epdin ciyiiiQm vi^re gnaraiii eeise,

deiiL!Mcie^«an8av> c«r iPiata^iflolos piriosdpboif iidxnlet^ esse tiicat, qin teiM^

pnb^camribeaenadkatiniiBtreikt^!ff:f:d«<fibp. yj pL* 479^ t^^ky /uf i? o/ ^MFo^^/^ttmM

jU^o-Qini' u iui i u («iid^: *v^i>dfdtik»e«»^l7^£m bil ea, qtiae 'Sooti^ei^ iu libb^ VI. ylf«

dcj iteifa^lphilosdpbia dicil^iiiipriii^s-qaae ^A^IohaDtb / pj • Mt\''^ pbtlocibpbo^ ad ^eifi^

pttUioamrgeceiidaiivipfOfsiHi^iifBiiie» haberr^ mon^a^ respotfdeii At vero quispis&il

fortassoiinii-elDrv ni€i !lk>«^iieevide' vi)i^uti» fiftlura dis^etitem ea conikneniorare^

qnii^ atPiiitoDb lie )fdpubiie^;<optimQ^adfflittii^iramda dietsk isUDt^^ Sed meo juitf^

piitoi iiNaai apnd Pktoiiem) 'ttr' ex» l^i» de» ftepnbticir Morarissiine patet, vit^i^

i^gifleram ^^tciopeodel V^^ta rei[)ltbliea#>^boDdkioMv li^) ni^y qtiid de i^epnblicft

dioi|t, difadiewverisy abu pbssi^nde i^ugiiioram ^irirtQte^ reete* cetisere: Cf.ileniiiif^

!^^inri|)iett;>er)et^ iai^ijb»rJ ©nni)lrftuitfl^w!;6et Wfm -^tivxip M Qxit&)i}€i)tn ®tf^t9,

itt tt^lf<^ctjBo«b «li^Jejiw^e»,! iif^ MiUx fu^httitSttett (^ttiK^fdf, IhW fjH^tthxtSf^i^

(^ni 8ujlan&e§ ber ©ejlnnun^inMiw^^r (ginjelne fl^ no^ nl^t <il8 tinen SWittel^iinft

f«W«iii>iftei! iSi^&tigleitNllttl '^aiti^Wawr Btoedfe fflf fi^, fonfcetn dtr itiihttttelb«r*brtf=^

tifi^mit t>em -(ikitt^it tifnbslftitgetndnenio^gi^ dieit^ ad reiii^d^

hlicaii .bejuei^dihiuJstarandanifidQBeoa-essepsoto^^ipbiloso^ kteih oetiHet^ virftt^

teni^ (piae propriedioatatff niMi uisi>p^tfdsopfa|la acqttMl < P4al(jlili'udn miuias (fnani

^^tfigot!ae/virtii8 iest.ipnidetitifi^i f(nara-'rei familiari» tttm 'irei p«kl)Iie6<^ b€iue admi^

iiiilrandaie; a^d iboe ii^t i'iutsvf|Utiteni{tto-^lsciimeiiv' qttod ^atonifir Virtttid iiititnr

oo^utfiioue^vene:pbi]Mimphica^i»Pr:0tagaitae'uiatti>iteiii;^ ^" «'''"J jirx:,; ;:.^ .•.j.i.r:'

«eiiuill^ivvei-o^^i^iqJM ^ M^niMtreihy Pi^tdu! 'l^i^l^ahi ^iimaiiain ita Compa-

riitailiesis^ Videi^^^ik W qdi^re^^^ eam beiie agat. ttem

ittt^ltitioiir si*^ bhb^,^^WHif?'pbt^ ei itiy^^is;>ae Siipii^^ Euthyde^itf*']^; 2»1 '^t >5iAt(jtW'4ian^ «gfertfe dlbiii ^''q^atodam^ i aS

vewta' krti'^^ctiiiitftthi"feiif y« biatiia"*hiHa^^^^ f^<^]«6ii(!^^ c^^ d' ii^

v-n)";ir nr^ f f^^-'^'"^^ •rinvM: mmi-ni .( ;/\'.t', .;.t --•a •,t ' >s\-- .''.-1 r,--:^ i ffiM!

,*} Menoa., lu 96: Ouxooy «^^^g o^BafiOrt^ ^ffiajv^^rviai, dtBacrxahti^ -^^p^i pvx^

biiv el fi^ ini(rtTq^7f .\ . Haraari di ovBiv av A,^o«;cre4^j ttv|i. lOOi' ittfjBiv roi-

048 id patet, PUtoni ^idepi vlm esse, qime ib^iaioeiiiiinipeHiil 'adi^a^-qiiae^pel**

spexerit bona esse, faciei»da- ^Jlrtqiie haeo .({iitd^ iaieUe^tiisetmiae.oofitNiiiaio

Platei^ e3t> Tirtns. •. PlatoDi virii)ti8< Srisj ao.'<iiatum.iiii fio> cenii^»r>ot;boihOMiD

omoibus quas ^iat vebos ratio!Dt'ohediat,. 'Nbii>!ta^a;hcritibi!0inira!.i^

^ peCQaiidum peUioer«^09sii|ty .prodliura defugiendimi essetofjioa eoim . eumt' <{^

proelipB» uon iiMeritt s^ :qui vioen4,'!eii3e ]ir^e bioaeatura^)df. ide.jl^gg* |«r;p^^47!}

Qnae Lachegi d,ioit io L^heli p*i<l$8f eia« qii;eni^9«Aini(jfllcbleierioaeb«ireote'iiio^

»et^ iii iit^t qiiao illi dialQ^oipFaemisitp^ 394^ iOOSioptidd^i^QCQi^ do vvHhtis Riat«

toiMOfie oatifra..^/). J^ain i^ aHer^. qqi^em/ .par^e^(iM«e«8^ lOHtc inifliligeiitii^

pbilpaopbica pariat^M ,ii«(p9t .ii^iie jntelUgenfiai virlusk ^«^ vpotoiitiniiseA<,.d^

al^ora m.mul. parto. P0^ifitoriawt.>.«mne8r,boBiini«i<^.fi^cultiite8i-i€Ufi>-!)i^V 'tfUA^

ine«sf postiilat^ coticQrdent , i^tquo Jnjdie taUquanr) boi^iais:: 301 vcogitAudoxj i^

ageiido harmoiiia e^i^tf^tii i^ae .itji|idem . vooatwj Tirtn(ti)ooCj Piiaedan^

.pi 89 &

:

rdv

ovv,tk^^i^ivcav • "^^ixriv ^^tV^Qyfayif^^^aft . >, .< ; •' • j K«t; Ofioffjj «^ffim m&t! la^TXQ \ d^tft.\: :^tqve

ita ^PiatQuls 4.<8 virtute Itotio ooiiMpqit fere cam,.Bytbag(ireorai«i nottbne^.qiuif^firM

tutem . |iaF<noKiam appolliabrtf^, ' iv^elicet; qua nanimiit(if^tonfaatiQDib«i8 r^temperare^

0108 Qmijemque vi^n ^ad i^onoiot^tatetaiquAiidattOorifioimiairemas^t b£jJiioged. Laeiiti

\m^ 33f ,Se<l hqo it^^ndltW! e«it, ^plid P.laitprieni rtdr^i^tis :.^eolriqeBi. esss^ ^v*

(n??7/^);)/:,per bailO^Haiti|r^.:Ut Qtuai&a iut^:se:!0upi4itAteJsi«t^|falealtates siiit>copgi«i6i

atque teoiperat^e^ J@huo|^|9l^ op^iine; coo.seu(iiBKt^.:quae>iniPh8o4dne<'bAc;'il^tre>le«

gnntur. Distinguit enim ibi Piatq. tria(.virtifttt».geilera;i.lqoiiiiiiiihft >mei^in;(fia^

crum virtqtis;^ff ^«fs ^^^i\J^}(i\^i^ CQfrc^^^..^^^^^^ ^pftlHS,,^P|)i4^ibus

coi]^inotus5 (pp^p^evot, ^a^t^^iTj^^fip);. vSpy^>.,prf»fiM?^TOi.«f»f ^^T^f^^m^^ymJmvm

qu?im temperaptj.aiij et jost|.^^^m^^^ejl^ij(, .^:jt^j;f>e^,,^^ii^q5^fl p^ilo.?ftpfea pt^-m^n^j

ex consuetncjine ;ej-oroiiiatiD<ieq4ji,i9iapqiii8jtaniv |J^{|p,.vi«;tfit^fn,ji/^fpiHat,iP4ftto,,4yi'?

lem QdgeTTiv drj^ioTLxiqv rs 'nal noXLTLxiv^. iTertium genus ps|; illa- vera virtus,

*) Lach^ p. *88r oTtcv pki fd^g 'd^ovfa d^Bgbg itipy^ipeT^g ,' .*. dpJ ij crsp )i6vri

f*) Has sliqnlnhi^ virtuteB ;^o$t«4 exagrlt»rtt Epici<rus', (^j^ft' d^' It6'e ^ at^Wenlto '(1<ictrlnani

a Giceron* eJ^p9«it«)B (le ]?tnihii9 1, iO. 14^,1^1. Il9<'i)|r. i5t^ i^ V!;niil,^.i(^ ^Of^^tls dis-

piitatioqe coiuparare operae pretlum est. .,; - ot^'; •,'--x^;w ;' * -r^

'."• '

— 9 -^

e%^9 Jioi^m ipk\\Q9o^li\m Mt.pwftio^jps^f) Atqne idemhoe yirtntUk g^ntis Sofstm^

Ite^M^dJf^t» 4io6ns^(jii$to»:4ffto eo») iiai ea^ qoae circa .boBunetsle^tiioa^nt, a^Al||« }ie(»i . XoHOpb» llefhOlV) I¥ij ^ .^ j ^fi^^we «V ^ore dga ogt^oifU^oi^ \Q^^6^ieviM,

^M^uiW^ fh>ai, fTOfvg Mdoevagri^i^, inxpl-vovfiMi^gcmovi ro^a; Lic^at ili€> «iddece

MisMi^i^ 1 dewJIHO.iie sidntetttiaiiiv t|DLitjudicat Ethic. Nicomacb./ii^ly HS^rZc^xpw-i

: i ! j» Ek 'hfe^ %i^r» ^ae' ^^iki,>'' iMtiiii^-^p^tuA ' ^rit,' ^ qnid Platou^ de vjrtote \ismi

sJK^^si^etSA^kisi M^mM tifi^a^ttpi^ ^nlJrit, \^iis tamen modis Inculenter de-

«icM^sM. - NMn*^ B^t^l I<V.''j^. 444 iclieh, H^irttileni eisrsb «init^tein' qaandam a |ml^

eiri<MtMem ef^bowam 'fedntlitiibhent antoii,**} non fiossamus dieeni, vSs^ «ii4tum

e^r hac^ tel d&^erifpiUine profictef^: MaxIAe enim' intefest scire, quttMiodo kaec

vkl«* ertciiti^r *Id aiitem «Ifisfocis rrtiiliCavit, tibi docet, hominem, si ad pbilo-

isophiam incuinbeus id 'qUod vei* ibotrtim pufcfam^qne eist attingeFe coneiur, id<H

}H^mie$u«9:-]«id^i(fiipUitiites T^r&i»^li^;:!eaK^ boiniiiicscoBditionfim essi^ivirtiitem.

''^ il^'» V^f^O 'ttb 'fl^ueii* Wmprrtfertdam; qua^' ' hiJctdiJns di^piitata sUnt; Tlato

tiOftV^uK^^iiOt^sti ttJkturftm siiqiib 4lVa t&l^ 'eS^e^' nt^tiiiisaetatllbus klijSVe homi-«

uy)M|S( nHu^^^sd ^sHflioKrestFfdhs ^qti^ priitc^l|ifh)nl h^que a i^nsibfi^ tieqneah

eptoUnlfcift^iptetiipote^t 'itaeiiie^ ifi 'li^tte^» iiattfr^ illiqGid Stabifet qjtare • tioneslurtl

Hi!4-{ttiojie poultui*. »Ve»^itt'\^ld^^ek^ '|)iM!ri6» fab'i^liia ^d' he^ieste a^ridtim ex-e^iish; par0i)tat»> es*rc^tktf*tf6,''ledueiitf6n«l ***ttfefiet^r s^ es*e virtuf^inf

niliu«:^AecteA^ ^lerDSqUfe q^it^m lidMfies, qiii AOtt^ti e^ videautur, opitdo^i-

uibn» isolis*«iteiifesyiDi^'jl«)>piti^> hdtlfei^''*^ jirajes«are; scd eO« vcjfe^bdnesto»

YOCSLvl ^nupoi^sfe, «ll«^''i|s4cCJd^^,i^>^''ijOuii<itf<fa?^, "ki-Dil faveaiif- hohei^ fh^

^ciaiit;<'«a0pltt^ iiHCldtthitllft -Viilfe. Q^arpt^t^i^ 'oj^inionibtorejectrs Plkto -^il^qtffd

/ fHvaiiw^^^riii^^ie^mtw^^^^^fdo i4 reperi^e sibi \isws^^i«lidea!b«i»>ijttara ipWlosld^lttte lio^imetepo^lli, et qm c^iygofta fa(cert non pbs-'

t«t4- lyiti^iad l^eaiii biOnii tom eo^Mtttto dfe> Jieto^ perspectani onriiepl Vftam o^-

*•) Rep. IV p. 444 : dgetii [liv apa, d>g eotxev, vyieid t^ , . . Tt^ xai da^ixEia, cf. Gorg.

p. S06: Tflt^ft Tfmiyfjkfvm xpil xexoGjA^ifQy. JaxLvfi

dgsry exdaTQV^ j

— ID —

c^e |fofi»i8k' Sed imiio 'Veninias a«l unom ie|i diffie^iais^t^iie^dbi^risiistiHfS' t0'«^

tids doctrinae Piatouicae Kicis, in quo ex^McHkdd jM tot <iik^nitiifi vitopirta lii^'

^nia' ver^iitsi aubtf ad quaestiouein illam, qvid sit iMatoni idea boui^ et qa«'iii^

tiooe «anv boinfne^ cognoscere poesintJi»i/^,di')i|<iaiiii iMidiJudiCflitdkiff et ai^j^eniiBii*^

tis eomprobandaffl qaum lougiQre Qpns' sit disqbisitiQuef' quaifi -fnibi -de viftit^is -1^^

atque natura dissereuti hoc loco iiistitiiere licet: ikinc mihi isnfficiat ufoi^issef

iq^ij quideni videi^ eptf^fecte ju(|ljioar% q,ijji ld^ni.bgiu Piatoiii (jssq: Demfi ^\t3MU

hiuic CQgiii09C)t hQmiiii^i T^^.v^-i Pei,c»^.'^iti^ quod^est pfQprlmn p^Hpsqphi iMtgPh

il^iXL, est;^^Mrri?^nO!^^pi*<>ptef ihQiieslijm^eri ^lQit.Pia^Q Qsl^ff Deijrsiiiiilew^if^*

(pg(^y\fia£ag ^^fywr^iiW^i.rH.^^^J qdSa^p ovsJ^ofi m45*w>9 a^\,^f, olofi.ji d^nat^M-^

Totf., *!* i^ fJ^y yofe tiQUTQu. yv»<ri(i, (fof^ia xcfjk^^sfii aM^t^vM^' ^-i i:*;- ..:! . tfjnJiii».

.': Sequitur^ utiide iqimtuor qua6 dicantur OaiftHnaleiJ virtMitMisi, dis^^flni^ ^t((ti^

quae earum vis ^pud Platpuem fuerit) eiqionaiiL. Namqoe .PlatQ, tt(lHCuiMj|:iie dd

Vii^tii^e disptitatj quatupr ejusj partes esse statuit: dici^ (pgqyri<rkv, dv^^Uiv, -a^iiifffOr*

avvtiv, dixaioorvytiVyrCfy quem.,^aprA attulimiis Iqcvm e^if;,: ^pltaedQa* p» ^9ii Symptm.

p. 1^9^ ttbi A^atbQi^: Amori^ |au4e|S. prae^ie^t^r"^^^ quatjuor ei:attribuit;vir(n-4

tesi lu .primo doJtiegibus librO;Sp..^l jdistiMgffitlpl^ta/boiia .0t bumaua et di-n

y^il^ijiila dicit ess^ saiiitat^mt fQrin^iQv^Pburf 4iYiiti9i9;fC^4^<>^Y9 ?^hhQ99.l<rx^<lshf^

di^^ovxal £ift To^ .aXXaq ^aaai^ xi^riiQii^ rf/^\ &^fpa;^fi^ ii^fif^y^ dt.dO-jiLeggiiili^

p, 64lf J^or^ p. 4^U Qiiiaui distribtttiQitQni ad sclQliortjiriquQd apud CieiBeiitu

AjI^Xiaudir,, strQm*, Yi p^ 207 Simouidi attnlMiitur,^4$fv,Aiheiiiaeiim .XVTkiP» c69j^;ac^

QomwQdataqi' esse apparet/*) -Piyiua iJ|wnf^;;^«»c. 4ip^^ ^pteptiamf teittperantiam^'

justitiam^ fortitu4iueiiu Atqu<^r banc distribi^tio^i^i«jam < Platpjiis teiiipOre-vomuibaS'

fere Oraecis prohatai» fuii^Q ^M^; i'^' CQiam^iiQm .pQ^iyyi< n^imi abis&6 . vt^riaimile:

e»t^ ,i^\iimti^,.Qa yi<|j^tur es:|^« Qx- F/thag^reQrmn dopNqai, <ttt appaJet^tiuteiTrulft

fragmentis apud Stobaeum Fiorileg. I. v. c. Theagis p^ 8; Metopi p. 7; Cliuiae

p. «f cf. Wyttenbach. ad Pliaedom p. ^* Jahi' vtSi-Q, tit quara Virii iin Kls Vir-

ttitibiis^ ioes^e Plato voliieHt, perspicMmuis, qtiam rtatiobenw i^^B ib Repbhlti;a iu-'

slituit)' eaudeih h(»c loco ][)er$igqudibui«. '7s enini^iii IihHs de R^ilublica id potis»

simum spectat) ut, quid sit justitia, iuveniat» Cujus* ad ^hjn illustraudtiiiiimturam

; IIoc Wolf^ lejifai» ln>pdcC?l>l/i«f*fe ^ettJ>/ed:^ii{4^ 4^^ >>:i .fl

— 11 XHiiiiHi ita esse comparatam osteudit, ut tres in eo yirtutes ceruantur, quae itain-

ter se cohaereant, ut altera ab altera dirimi uequeat. Atque cum iisdem codjuu-

Ctam esse justitiam. Sed videamus, quibus artibus Plato ad hanc seuteutiam

coufirmaudam ac comprohaudam usus sit.

Ac primum qtiidem primo de Rep. libro plures justitiae defiuitiones a Pla-

tOue impuguantur, deiude libro quarto, quid ipsi de justitia videatur, diserte pro-

nuntiatu)*. Ac primum quidem hauc justitiae defiuitionem inVeuimus, Rep. I. p.

331 : Justitiam esse et verum dicere et quae quis acceperit reddere: aXr?^7? re

kdYeiv xxxl a «y Xd^T^ ng d^odidovaL. Hanc justitiae definitioneni, quam ab aliqua

Jsecta philosophica Platouis temporC) incertum est, a qtta, prolatam esse judica-

mus, cf. Schleiermach. ad h. 1., Socrates ita impugnat, ut dicat uonnunquam fieri

posse, tit uon jttstum sit verum dicere atque deposituiA reddere. Si quis enim

ab amiCo sanae mentiis arma acceperit, idemque meute captus repetat, non opor-

tere ea reddl, ueque justum esse eum qui reddat, vel rursus homini ita affecto

vera omnia dicat. Sed contra Polemarchus ad Simonidem Ceum provocat, po-

etam celeberrimum, Sophistis^id temporis egregie probatum*), qui dixerit, ju-

Htum esse debitum uuicuique reddere, to rd d^peikoybeva iy.dcrcta d-jiodtBorai, Bi-

ocai,6v ioTLv. Jam isequitur longior de hac Simonidis definitione disputatio inter

Socratem et Polemarchum. Ac primum quidem Polemarchus ceuset, Simonidem

dicere voluisse, amicis amicos debere bonum facere, iuimicis autem esse malum

inferendum: justum igitur esse tribuere quod unicuique conveniat. Secundum

hoc autem, ait Socrates, justitiam iu eo versari, ut amicis utilitas, damnum iui-

micis afferatur. Quum autem aegrotis medicina maxime prosit, in mari tempesta-

tibus exagitato uavigantibus gubernator, Socrates Polemarchum cogit fateri, ju-

Stum prodesse iu impuguando et propugnando, iv ra %Qoo>KoXeiietv xal iv t<5 |i;^-

p.a)(^£tv. In pace autem justitiam praecipue utilem esse ad commercia, "TtgbQ td

^v^^oXata, atque inprimis ad deponeudas pecunias, si quis eas salvas esse cu-

piat. Ad haec Socrates respondet, justum esse uon posse eum, qui nihil faciat

nisi ut rem aliquam servet, h. e. eam servet, quando uullus illius usus sit; utilis

euim esset ad reni inutilem; imo eum esse rei cujuscunque optimum custodem et

servatorem, qui ita eam servet, ut ipsi utilitatem afferat, damnum inimico. Jamvero si justus is est, qui idoneus est ad aliquam rem servandam vel custodien*

) cf. Protag.i>.

559; Cicer. de Nat. Dcor. I, 22: ,,SiinohIde6 non solum poeta 'suavls^

Vfrum etiam cetcroqui doctus sapiensque traditur'^.

— 12 —

dam, is vero exercitiini y, c. optime servat, qni bostibas praeriplt ocoaslonetn

nocendi eorumque cousilia qnasi faratar, clam ea explorans, sequitar, at quo quis

melius aliquam rem servet, eo melior ejus fur sit, ut justitia sit xXejtrix^ rtg, in*

afpsXeia iidvroL rdy (piXcav xeki ijil ^d^i^ rcov i^^^v, cf. Ast ad b. 1. Hac ratiO'»

cinatione Socrates Polemarchum ita perturbat, ut quid respondeat non babeat;

sed boc tameii, iuquit, adhuc mihi affirmandum esse videtur, justitiam prodesse

amicis, inimicis noeere Hjs omissis Socrates alia ratiQue Poiemarcbi definitiO'^

uem impugnat. ]s euim CQucedit, amicos esse eos, qui atiles et houi esse vide-<

antur. Jam vero, iuquit Socrates^ fieri potest, nt, qui vere utiles et bQni saut,

eos tibi inutiles et inimicos habeas, laedas igitar eos, q^i vere sunt amici, quas^

sint inimici. Atque ut concedatur, semper pon nisi malos et inutiles laedi) iu eo

tamen justitia versari noji potest. Nam laedeudo malos uqq reddimus pieliores,

»ed pejores: qui autem alios pejores reddit, noq jpse est bQuas. Atqui qaum

justitiam virtutem i« e, aliquid boni esse CQncessum sit, ^on potest esse justi

quemquam laedere: ovi{ dga rov, dixaiov ^XdTtrety e^ov^ ovre (piXov ov,r aXXoy

ovBiva^ dXXd tov ivavriov^ roy d^ixoy. Noii igikir potcst dici justuai e^se ami-i

cis prodesse, nocere inimicis.

Tum vero Tbrasymachus Chaloedonius sopbista, qaeiH Plato hoc loco homi-<

uem iuflatum atque impadentem egregie castigat atque irridet, orationem ita ver^

tit, ut dicat, justum nibil aliud esse nisi quod poteutiori sit utile: (pv^l ydg iy^

HvaL rd dixatov ovx dXXo ta >? ro rov xgeirrovog ^vfj^igov. Is enim eodem mu-»

nere hic fungitur, quo in Gorgia Callicles,*) Qui distinguit inter id quod se-.

cuudum leges et instituta hominum justum est, atque id quod secuudum naturam

justum est, cf. Gorg. p, 483: ivavria dXXiQXoig iarlv ^ re fpvaLg xai q voybog^

Atque ab iis, qui leges tulerint, propter suam ipsorum infirmitatem, docet, id

cautum esse, ne quis reliquis superior potentiam sibi arroget, enuutiantibus, turpe

essQ injustumque plus alijs habere, Sed natura ita institutum esse, ut melior

plus habeat pejore, poteutior infirmiore. Placitum igitur talium virQrum est:

Qui plurimum et opib^s et iugenio valet, is reliquorum boqis potiatur ijsque' im-*

') cf. ScliIeJermacb. ad. Theaetet introduct p. 183: S33ie tm ®orfltad offenbflr untcr tor

^Jerfon ted ^attifled Jpornebmlic^ 9lriftip)»oa wiDerlegt mxt, in beffen e»)ftem ^er 6n&, bn^

e6 fein ®erec^tc0 »on SRatur gebe, fonbcrn nnr burc^ wiHfn^rlic^c gefife&ung, cinc bebcntcube

€teac einnaljm : fo tt>lrb aflc^ I)ier in ber crften |)alftc untcr bcr «Perfon bed «ProtagoraS

fiberafl ?ornet)mlic^ auf ben Slriftippod Sflutffic^t genommcn, cf. Tbeaetet p. 172. Aristipp.

pp. Dio(f. Laert II, 93: firiBiv re slvaL (pvasL x. r. X., Ritt h. ph. ^r. rom. p. 164.

-- 13 —

peret. Utut hoc facit, jnstus est. Aodacter dicit Callicles p. 492, oportere il-

lum qni recte vitaiii acturus sit, permittere cupiditates suas summopere angeri,

neqne eas nllo mqdo cobibere: atque his quam maximis qnidquid petant submi-

nistrare ob fortitudinem atqne prndentiam et quemlibet eanim affectum prorsus

explere: hoc esse natura pulchrum et justum: tovt iarri t6 xaTa <pv(nv xaXbv

Hoi Bixaiov oTf, BeZ rdv og^ag ^ccacofievov to^ fih> iyci^vfiiag Tag iavtov idv ag

fieparag elvai x. r, X, Eo impndentiae procedit, ut non ernbescat affirmare, lu-

xnriam, intemperantiam, omne genns licenti^, dummodo facultas snppetat, esse

virtntem et felicitatem: quae autem apud vulgus pro bouis et hone^tis habeantur,

ea, praeter naturam inventa, hominum esse deliramenta et uugas penitus conte-

mnendas; TQV(pii xal dxoXao-ia xai iXev^egia, idv iTtixovgiav exV> '^^^'^' ^o-Tty dge-

Tj? T€ xai tvBaifiovia. Hanc Calliclis doctriuam Socrates egregie refellit subti-

liori disputatioiie, quam hoc loco accuratius explanare longnm est. Snfficiat com-

memorare, Socratem inquirere, quid iutersit iuter jncundum (t6 n^tT) et honum

(t6 dya^ov): jucnndo, nisi accedat bonum, homini nou felicitatem parari. Calli"

clem igitur errarC} si eum coiitendat esse felicem, qni omnibiis snis libidinibus

satisfaciat,

Eandem fere, qnam Callicles, proponit Thrasymachus seutentiam inde ab p.

338. Ad quem refellendum Socrates talem init ratloiiem. Quum enim Thrasy-'

machus conteuderit, id facere, quod potentes imperitaverint, esse justum? poten-

tes autem imperantes suae ipsorum utilitati prospicere : Socrates monet, potentes

nonnnnquam errare, ita ut quod ipsis non sit utile imperent; iuterdnm igitur fieri

posse, ut justum sit id quod poteutioribus inutile sit facere, scilicet si justitia in

eo ponenda sit, ut imbecilliores semper id faciapt, quod potentiores impereut:

ov ^ovov olga Sixaidv iart t6 tov ^gsiTTovog ^v^cf^egov jtouTv, dXXd xai Tovvav-

riov t6 fiii Iv^fpigov, Contra qnod quum Thrasjmachus ueget quemquam supe-

riorem, dum superior sit, errare posse, aut eum, qui erret, superiorem appellau-

dum esse: Socrates ostendit, in quacunqne arte enm qui artem exerceat, non

suam ipsius, sed ejus^ ad qnem artem adhibeat, utilitatem petere: eandem ratio-

iiem esse debere ejus, qui in republica imperet: ovxovv ov^ dXkog ovdeig ivov-

Befj,i,a dg^^f xa^' Sffov dg^cav iari, t6 avTco ^v^icpigov axoTvetf p. 342. Quod Thra-

symachus prorsus negat: Socratem stultitiae accusat, Ut pastor oves pinguefa-

ciat non ovinm, sed suae ipsius atque domiui utilitatis cansa: sic potentiorem re-

gnaudo sibi ipsi consulere. Atque justum ita comparatum esse, ut alieuum sit

revera bouum, poteutioris et imperantis einoluineutum; detrlmentum autem pro^

-^ u ^

ptiniA obedientis et stil>diti. lujastitiani coutra iniper^e homiuibusl vere Staltisi

et jostis: qoi autem pareaut, eos facere id qaod imperanti coudacat) enmqtie be-^

atam reddere, se aatem ipsos non beatos^ p* 343« ItaqaC laadat Thrasymacha^

injustitiam^ qaae^ ab omuibus partibus absoluta) validior et llberalior et regalioi*

sit quam jastitia; jastum euim potentiori esse Coufereus) iujustum autem slibi ipsi

utile et ConferenS) t6 fjUv tov xQeiTtovog ^v(jKpigov t6 dinaiov *tv^j(dvei (iv^ t6 $*

aBixov iavr^ XvifireXovv re xal Ivfjtfpigov* Jastitiam es^se egregiam istiiltitiamj

itdvv fewaiav evjq^^eiaVi iujustitiam prudeutiam, ev^ovXiavi qui valeaiit absolutam

iujustitiam exercere, atque civitates uationesque sibi subjiCere^ eos essC prndeu-

tes et bonos: (pgovifiot ^al d^^a^^ol Boxovartv elvaz ol d^Lxoi, p. 348. Sed So-crates, postqiiam sagacissime monuit, uon recte dici posse pa6tot*eSj quateuii^

pastores siut, aliorum nisi ovium utilitatem rel^picere, uegat iujastitiam iii virtu-

tis et sapientiae loco Qiv dgeriig xal ao<piag lUgei) haberi pOsse, Certe si quis

ad reiiquas artes respiciat. MusiCus euim vir, inquit, lyram temperaus, iu iuten*'

sione et remissioiie cbordarum mustcum virum exsuperare uon vultj ueqtie di-"

gnum putat, ut illo plus assequatiir. Expertem autem musice^ saperare musicus

cupit. Item medicus. Bouus igitur et sapiens nou vtilt plus sibi qOam stii simi-

lis viudicare: plus tamen quam dissimilis et contrarius. E coutrario malas et

iudoctus tam simili quam dissimili sibi plus arrogat* Eadem ratio est justi et in-

justi. Justus euim dissimili i. e. iujusto plus habere cupit^ uon plus simili^ i. Ci

jnsto: iiijustus aatera simili et dissimili i. e» injusto et justo plus habere cupit.

Ex bis concludit Socrates, jostum esse botium et isapientem, iiijustum autem iu-

doctum et malum: 6 fih dpa dixatog iifiiv dnoTti(^avrai av d^jfa^og re xal aocpog^

6 di ddtxog dfia^iig re xai xaxog, p. 350^ Tandem Socrates monstrat tautum

abesse, ut iujustus validus sit, ut sit quam maxime infirmus. Seditiones euim^

iuimicitias, contentiones injustitia parit: justitia autem concordiam et amicitiami

Qnare injustus est infelix, justus felix judicaudus.^

Haec fere in primo de Republica libro de justitia Continentur. Contra Po-lemarchum Socrates contendit, sibi non sufQcere justitiam ad pacta quaedam re-

ferre: justitiam nou peudere ab actionibus antecedentibus, sed esse, ut ita dicam^

principale quiddam.^^j Nec referre, amicusne sit au iuimicus, in quem justus

•) Schleiermacli. ad p. 551: 6ofrnte« fucftt b(e «Borfieaung au0 km SBege ju raumen, ta§

bie ©erec^tiflfelt burc^ fru^ere .^antluncjen be^ingt fein mujfe, unb nictt^ urfprunfllidjeg fci, cf.

Epicur. ap. Diogen. Laerl. X^ 150 : ro ri^g (pvKreag dixaiov iarL (xvfi^oXov rov

> .:4^ii6tilat. ^^ontra TbhisjiiHichaiii aateni Somtea oeten^t^ i josiiiiii liOQ - ets^ d^' >>^l|ttod potentiori conducat : Yitam iuJHsli^ <lBippo qui, omnifous sais cupiditattbiis li^

4bier^ indolgerecalleat^ao ceierosiioinines sao im|^rio atibjiciat^ nOn esse bea-

iaai' praiedicaiidamiii-^^ ' ' ^'^«'•/'hij! '.'] lr.> /;::>'H>5ii ./lj^imi"/: ,- -Miuni rii\. .. — -

/lUT gi^^j Thr^ymacho ad silfe^ilnim reclaCttf S<)cYat^s fatetui-j ^fhi ip«S hoiidam

iklfficei*e quae die justitla dixerlt: «eOdum enim se iuTenisse, qtiidsit jiestitia, cfi

tii-BcfJ). libr. 1. extt,: 6iz6rt fiig ro ditidioif ^ij olBct 6 i&tij (rxo^^ et&opdi etri:

^g^rrf ^t^bdou rvf^vei etre kal 01?,- xal 'jc&repoi' 6 t)(m nttB o^ sidaefidtv i'-

iA4rlv ^ '<t5^a//Lr6Jyi Itaqiie SoCrateis indtf ab libro II. ^ccedit ]lr6piiis ad ho(J mta-»

tiiis fcitigeudum. Qiio atitefii in^ii^ ekcetlt, qiiid iti hac i-e pra^standutii sit,

Glauco et Adfinanttis splendide- et ornatef dt^cHbrtnt !h ii^itio ejtts libri^ 'qaalis

Vita et tiri jtisti, qtri prOrsUs tfljhstitiae iS^e^ife iiidttttis sit, quein DifS anilctini

e^^^ ab lisque pi^einia acci^efre non ComtneiftOrertras^ et iiijusti, quem iujustitiaui

yiiam kb (^teris occtiit^re posse^ oinnibtisqiie jasttfm videri dtcamtfsi, appareat.^

^tSinl Verci Socrates- lii(Jipit i^uain dc jiistitia sienteiitiani prilferre, ^((incl liau(3

naidf^ni iiiit Viani, ut priititim iudicet, qiialis sit jitstitia to^ias biyitafis^' deiii^ef

qualis siiigulornm nominumi Fadiliui^ enim justitiam conspi(;i ppsse 111 civitate,

qiiipt)^ quae inajor sit, Uaaiii in i^iugnlis bomiuibns^ cf'. de Rep.. U* p..369: tarag

nAeiGiv av oixaioaijvri ev rca lui^ovt eveiri xai pacav xara^axteLVi — ^gdorov iv

Tat^ TtoAetTt ^ri^ri^aafiev Ttotov ri iorjuv, e%eira ovrog iTciaxe-^^a^^a .^xai iv evi £-

xaartpf rriv rqv ^igovog ofioiorrira . iv rri rov iharrovoq loea .iitKrxojcovvreS' At-

qud (iisqtiisitiotiis hac ratibue instHuetidae eViam alia, qtiamquam PIai'6 hpc \oc6

uou disertii^ Verbis iudicavitj catisa inihi accedere videtiir^ qiiani jani sttpr^a coni-

inemQfayi. Qtititii eiiitit apud vetere;^ tofa virtus iu fepublit^a posita sit, at({tie! ita

quiilenij ui t^lato adeO socieiateln fatiiiliartitti ct^mtiiodi pubtici causa dissoTvi v^-^

Iit, optimum esti priusqimiti yirtusi sjiiifulortim describaiur* ejus imaginem iu civi->

tate cQuispicffam depmgejfe^. ,r . . .,,

_.,j , j§l][^(^f;^i^ igjtttr po^.^"^™..W«gi^eiii. fe^rfQctae civitafis aqun^^cavijt, ii^ a^

iibrO IV. p. 427 iuquiritj quae virttis in ^ingulis civitatis ordiuibtis conspiciatur.

Distribuit enim oinuem civjtatem in tres. ordiues: 'jfdvo^ fiov^vrixov s. (pvXaxixdv,

iTrexoi^^txoy, ^pr/j^iaTio-Ttxoj'. . ]Primo, ordini, custodibtis ciyittttis^ *ot$ ^t;A(X(|^ quo-

ru^ sU roipu^icae pr^eesse, cofnpeter^ ; sa^j^Vi^Jam. Eoa ,,illj[ti«i. ,89i^^.f^e ,.,parti-»

v»>>-'IrviLW^^I^di-TO? ag ro "fin ^^i^Hiii^ aXXi^oif<i p/ib^ ^AwcfrfO-^ft^ 'cf. Aitt. h. pli;

— ^IB —itipear e«se debere^ qaani )>rae eeterkf -safpieDtiafit vocafi ded^aii Toiko.rr^ifimH

rpo^oty xaA«to&o(4^wp.i 489^ I Hnec mpiefilui aioi» . lad . Biogularuoi ArtiniA Dcientiail

pertinet, qua opifices, artifices utuntur, sed in universa civitate mQderau4a< CftCf*

^ ovx '^^P '^^^ ^ r^ ^^i rLv6g ^ov^i^vsriUf a}^ i^ig Avtiqc Skrjif .^rCi^a. Tpp-

nov avr^ re 3tg6g aMiv aai vtg^g rag aXXag xoXbls d^iara. 6^h)lii. ^l^er^imiger

nus est r6 dMMv^ixov^ civitatis propuguatores, quorum est,, d(& iis quae^orren-'

da. «uut eam opimoueoi couservare, 'quam iegi;sl(Uor, Jn.edueatique pronuiitia.yi^

Vlrtus €4^01 est dvBpiay fortitudo. Ut igitur propu^uatore)(i pendeut -ab iis, ,qui

re^iM^nt,: sie jiititur Ibrtitudc^ iu sapieutia, <rq(pi^^ jin»m Vlaio «iuwi /t;^p <^^a9{V<rw'

vocjiil.,,etiaiit r6v d^ri^ hiyov^ de Legg» I. p. 64^; pf. ^e Rep. p^ 430: pomgjAQiL

riiv op^^v. dd^av ^sgi raiv avrdvrQvraVidvev.vai^iiftg^ffjfovpl^fiv, T^y Tf 3?/(»a^^^

xal, dvBga^jcodoBiif oiirs %dvv vofUvov iiyfia^a^ .d}^o. T£ . Tf )} dvBgiav ^^^y.^ ,

^i

priores ordines sunt praestantiores atque do^iuantes;; iis oppositi suiit reliquJ ho-

mines, quos Plato rtomi|ie y^vovg ^t^^i^f^Tf^^^^^^ov Cpmplectitur..^ lis nou jpropfiam

virtutem aascribendam esse, sed omne ffenus cupiditatum atque libidinuiii;. ad

quas Qpprimeud^ si ,iu civitate meliores x;ives, (pvXaxeg et i^rclxovpoil yeve ris^-*

gnent, tertii 'ordinis cives regi se patiaiitur^ per civitatein teinperanfiani,' o-citppd^

arvvJiVf domiuari dici posse. Haec isitur virtus bmuium est comoittnis, iion, ut

sapientia et fortitudo, jsfiuflrulorum tautum ofdinum : atque in eo versatur, ut et |n-'

ter pejorem ei meliorem partem et j^otius civitatiset cujusque; homiuis .couVeniat,

utram dominari. deceat: od^orat^ d^ (paZuev ravrrjv rrjv otwvoiav aracpgo&vvjjv tl

vai, xeigovog re kal a(iei,^iovog xacca (pvffiv ^vfjxpcaviav, Qjjcoregov ou aoyuv xai ev ^oAs

xal ii^hX ixfiiorip.^) Jam sequitur quartum virtutls Wenus: 'haec est lustjtia. Andacter

Plato quod virtnXis praeter sapieutiam^ lortitudinem, temperantiam in civitate inr

veniatur, esse justitiam dicit, quaraquam nou ostendit, his qua^uor jgeueribUs to^

tam 'virtutem contiiieri, p. 432: ro Bi Brj Xoiitov elBog, ot' 6 dv erc agirrjg ^itxi-

/ot li^, *ei*3^^W'dri^ BriXov jdg 6rl^ r&^ i&^LV' 'h^hicdijo&^^' ^aiti ilfa vir-;••)•;''• •i;!'iii;!n:> i':i: (; , i > yWus--"' !li 'MnM/ Oi:MO .iiiiiji);?! 'kiil .<! . /! «ndlt

i 1*4 1

) FaJ«6 hae de re judicat nitter .in hist ph.gr. rom. .p. S82, qoi dieit: MSapientia et for-

- Gniao el eonslanfia perrinent ad tres adimi partes particuiares recte exemtMS, justitia ve-

» , Xardk' t6 fft9^ffg9VH9f ivuvai, iy, %^U dgxovnif^c ri iv .•r^tg\ dg^^^VQ^^;. , '^v d|ti-

(pordgoLg itovy tfpri. •;""..^ .,u,.: ,:;;

i.li

€L

— 17 —

tutts iu qnatoor partes disftributione, qoam ex cotnmuui popuU usn Platouem ifi

suum uaniffl verti^se supra diximus, reeepta Piatoiii justitia iii eo posita est, ut

suum quisque faciat; roHro roivvv xtvdwevet rgonov riva fiyvofisvov i^ Bixaioo-tivri

€tvaif rb xa avroiS ^^eirruv. Eorum, qui rempnblicam gubernant, est sapieutes

se praeberC) propugnatorum, ge praebere forles: iidem appellantur justi, quum

uihii aliud agout^ uisi ut et sapienter rempublicam modereutur, et fortiter insti*

tuta ac leges ejus defendant, prout suum cuique est munus; cives tertii ordinis,

'yivog ^pHifjLarLorixdv, juvtos se praestaut, qnuiii sua quisque negotia geruut^ neqae

se obtruduut reipubiicae admiuistraudae aut defendendae: tva Ixaarov tv htl i-

itirtidevetv rav irtgl rriv no^iVf tlg o airov ^ (pvacg i-jcirrjBeLordrri ittfpvxvtd iariv,

rb rd airrov urQdTreiv xai firj noXvjfgayfiovelv dixaioavvri iariv; cf. de Rep. I. p.

353: vvv $)?, oifJiaL, ofitLvov dv (jid^OLg 6 dgri r}p(ora)Vy nvv^^avofjiivog el ov rovro

ixdarov thi e^yov, 6 dv ri fjLovov ri rj xdXXiara rav dAXov d-Ktgyd^TqraL* Justitia

igitur reliquas virtutes tanquam coutinet atqne per omne.s perfasa est; justitia, qna-

teuus ipsa adest, et teinperantiae et fortitudini et sapieiitiae vim praebet, qua et

inuascautur et iunatae perseverentt doxsl fioc t6 tmoXoticov iv r^ 5roA« av i-

axdfLfie^^a, aa^pgoavvrig xai dvBgiag xal (pgoviqaecag, rovro elvat 6 'Kaoiv ixtivoig

rijv dvvafXLV Ttagiayev Sare iyyevia^^Ly xai^yyevofisvotg ye aorrjgiav ^apd^eLVj 'e<ag

Tteg dv iv^. Quod igitur Piatoui in civitate justiHam efficere videtur, id his ver-

bis comprehendit: ^grifiariarLxov, imxovgixov, (pvXaxLxo^ yevovg oixeLoirgayia, i-

xdarov rovrav rb iavrov jrpdrrovrog iv cro^ft, rovvavriov ixeivov (rrjg jto^vjvgayfiO'

avvrjg civitati perniciosissimae} dtxaLoavvri r dv £lt^ icai rriv ntokLv ^Lxaiav Ttagi-

)(pL. Jam vero Plato hanc descriptionemviftutoni ad singulos animosadhibety eamque,

siab siugulorum animorum conditione nou aliena esse videatur, rectam esse statuit.

Animuin autem, ut civitatem, in tres partes distribuit: dicit rb im^^vfirinxov,

rb ^vfioet^dg, rb ao(f>6v s. rb XoyLorixov. Necesse esse, has facultates unicuique

esse innataK, quum et in civitate iiiveuiantur, neque cogitari possint a civitatibus

iii singulorum auimos influxisse, sed vice versa. Id esse facile intellectu.*) Sed

) Memorata est di^num, qnomodo Plafo Iioc loco in aliis g^entibus alias animi racalta(e»

prae ceteris exeulfas esse at^e dominari animadtertat : «ic apnd Tfaraces et Scyfha»

rb ^vfioecddg, apud Graecos rb (ftcXofia^dg i. e. to XoyLarLxov, apud Phocnices et

Aegyptios tb (pL}.o)^gT^fiarov i. e. rb ditL^VfinrLxbrv inprimis conspici, cf. Dionys. art.

rhetoric. XI, 8: xal ydp 6 HXdrov (priai jtayxdkag, oTt xard rovg rov ovga"

vov ronovg xai rav j^^cav al xgdatLg,

— 18 —

difficlliorem existere qnaestioneni, ntram triam ahimi paHium alla aliud faciamai»,

ita ut una discamus, alia irascamur, coiicupi«)camus tertia: an toto animo uuura

quidque perficiamus, si quid aggrediamur: nj^s di rldri x^aken6v, el t<5 o^Torot^

T<j) exatrra jcgdrTOLtev, i} rpixrlv ov(tcv ct/l^o. aXXa, fiav^dvofiev ftiv irigco^ &Df«)t5-

IJLB^a 5i aXKa rciv iv ijatv, i^K^vaov^ 5* av rgircp reyl r&v negl rijv rgo(pi'iV nxal yiwriarLv iidovav, xal cJcra rovrav ddeX<pdy ^ oKtt rri ^«^;C»? xd^' exacrvov avrap

ixpdrro^ev, 6rav dp^T^crauev^ p. 436. Jam sequuntur pl«ra placita, quae, quum de

iis jam iu Parmeuide, EuthydemOt aliis fnsins disputatum sit, hoc loco paucis

tautum persequitur. Primum est, idem contraria facere seu pati secundum idem

^t ad idem non posse. Quamoforem, inquit, si qnando. in ipsis baec fieri reperie-

mus, intelligemus, non unum idem haec esse, sed plura, drjkov, ori ravrdv ravaV'

ria noutv rj 'Jtdar^etv xara Tavr6v ys xal ngoq ravrdv ovx i^eXt^aet dfjia, ciare

idv "Jtov e-6Qi(Txau€v iv avroXg ravra yiyvou^va, elprofjbe^a Hri ov ravr6v riv ciAXA

TtXeia^ p. 430. 8ic idem non quidquam appetere eodemque tempore repellere

posse. Alterum placitum est: Ipsa cupiditas quaeque ipsios cujusque est solum, cujus

ipsa natura est; talis autem vel talis cujusdam propter addltamenta quaedam dici-

tur: avriq ye ?J ini^viiia ixdarij avrov [jtovov ixdarrov ov 'Kicpvxe^ rov di roiov

ri roiov rd "jt^^i^yLyvofieva^ p. 437, SfflieutiH igitur animum, quatenus sitiat, non

aliud cupere nisi bibere, idque appetere et ad id feiH'i: rov diT^&vroq dga ^ ^vXil xaS'' offov BLT^rf, ovx dXko Tt ^ovXerai rj utteZv xal ro-&vov opiyerav xal

em rovro ogfid. In hoc conspici t6 im^^vfirirtxdv TTff t^vxrig, Atqui vi-

demus, inesse in auimo, quod nonnnnquam sitientem et bibei*e cupientem

a bibendo repellat : hoc uon posse ipsum ro i^i^vfjtrirtxdv esse, sed esse ro Ao-

ytorrLxov, Itaqne duo genera in animo distinguenda sunt; rb ijtt^^varjrtxov et rd

?.oyLarLx6v s. ro arocpov, Accedit ad haec ro '^vfioetSig, quod semper, Plato cou-

tendit, si iuter cupiditates et ratiouem discordia exorta sit, oum ratioue ita con-

«ociatum esse, ut contra cupiditates ea, quae ratio jubeat, perficere conetur, cf.

quae Schleiermacb. coutra monet in introductione p. 29. *) r

^) Schleierm. p. 20; @S erfcfccjnt jiemli* winfii^rlic^ aW fln affgemeiner Srfa^runqgfa^ an*

ijniommen, Da^ t»ad (Siferartiije, wenn anct) nlcftt Immer mlt l>er ^ernunft, Oocfa weniijfteng

niemald mit ten 53eiiier^en fict T)crblnt>e. SSielmel)r ftnUft ft* MefeS SJerberbcn tn bem @&r*

triebe fomot)! al5 ^er <Sc{)aam, wenn fie einer falfctjen «IKeinung folQen, mi(i)t Me anQefctjTOca*

tcn ©CijicrDen lobt unt) Die ?|udfpriutc bcr 33ernunft ^erabfp^tj unD flraDf nja6 ^laton mlt

fo licrccfctcm ®ftr im (SorcjiaS unb im (fincjanqe biefcd 2Bcrf0 gegen Dcn 3;braft)mactud be»

ftrfitct, fonntc fic^ obne ein folcfccd ©imOni^ nic^t fo brclt unb Qeltenb gcmacfat ^aben.

I

— 19 —: lAiiimo igiiar in tr^ partes diviso, PJato addit, singuloniiii sapientian, for-

titudioein, temperantiam, justitiara eaudem yim babere, qnae in civitBtibns con^pi^

ciatiir. Jiistitiam etiarasingulornm in ea versari, ut, quidquid in mioqnoque sit,

soum; opes exequsktur, tam ad imperandum quam ad parendum, p. 443r ori a-u*

Tov rav iv avra exacnov ra aiyvov TTpaTTtt OLgyriq rs ^igi xai tov agx^^^^^'

Atqiie quum omueB virtutes ad unum idemque tendant, ad id scilicet, quod ,t6

/ Xa/tcTTAxor jubet, Plato dicere potest, unam tantum esse speciem virtutis: iv fiiv

( elvat eWog rqg dQErrjig, p. 445; innuineras autem esse species pravitatis, aTteipa

rrig Kaxiag, cf. de Legg. I. p. .645, i|bi ad eandem bauc rem illustraudam imagine

utitur. Nemo potest sapieiis esse, ideBique intemperans aut iguavus aut iujustus.

j

Quisquis bonestus est, baec omnia quatuor virtutis genera in se babet expressa.

! Sed qnateuus quidquid facit ratione ac mente moderatur, sapiens dicitur; quate»

nus libidiues oppugnat atque, ut ratio jubet, opprirait, vocatur fprtis; quatenus li-

( bidines in eo sibi patiuutup. iinpe^^ri a ratione, temperaiitia ej est adscribenda;

justus appellatur bomo, quatenus singulae auimi partes ea tantum peragunt, ac

facienda suscipiunt,. quae cujusque partis iiaturae atque ofBcio sunt consentanea.

CGroparat Plato eodem nostro loco virtutem cum barmonia: ejus termini justida

cotttemperantur.,' Ib eo autem praecipue discrepat ab iis, qui ante enm de justi-

tia disseruenint, qllod ipse jusHtiaiiv ab externis actionibns prorsus revocat, atque

ei in interiore bomiue sedem datr est ei justitia principale quiddam, uon ad ex-

teruas res referenda: ?J dtxaiocrvvri ov TTfpt xriv £|o Jt^d^tv rav avrovy dXXa yvepl

r^v ivrdg o)g dXrj^og, ^egi iavrbv xal rd iavrov ^ii idaavra rdX?.6rgLa urgdrrtiv

exaarov iv avra^^riBi 'KoXvKgayiiovEtv ^gdg d?iXrj?,a rd iv Tj? tJ^v/»? '^ivri. Fate-

tur quidem, in iis, qtiae in primo libro propositae sunt, definitionibus^ excepta

Tbrasymachi definitione, aliquid veri inesse. „Justus, inquit, 'quum depositum au-<

ri vel argenti acceperit, iiuiiquam fraudem excogitabit, sacrHegiorum, furtorum,

proditiouum, tam privatim adversus sodales quam publice adversui^ civitateni iu-

noceus erit; neque iufidus erilt; ant iu jure jurando aut iu quibuseuuque commer-

ciis,* adulteria, pareutum contemtus, impietas iu Deos ab eo prorsus atiena eruut.^^

8ed illis definitiouibus iutimam Justitiae naturam tactam esse uegat.

Quapropter mireris, Diogenera Laertium Platoui, quaraquani, si quo de alio

ioco, de justitia disertissirae disseruit, illani Justitiae definitionera prinio de Re-

publica libro impuguatam adsCripsisse. Dicit enim, Platoni justitiam esse airiav

roH £v ralg xoivQviatg xal rolg (xvvaXkdyiiadt dvxaLo-Kgajelv. Praeclaro hoc do-

euinei*^ es<^ quam leviter ille vir saepius de pbilosopborum placitis egerit.

- 20 —Meiias Piatoiiis de justitia seutetitia expre;ssa est iu defiuitioiiibas, ubi regfmus^r

dXXriM' re xal negl dXXri^a, Quae ibi roliqoae justitiae definitioues suiit additae^

quamquam Platouis setrteutiae iiou prorsus coutrariae suut, tameu ex parte exaliis scriptoribus desumtae esse videutur. Dicitur enim justitia esse Ucg diaye^ I

^riTLxif Tov xttT d^av ixacTT^. e^cg xa^' rjy 6 extsv ^poatpercxog iuTC rav «pat^ t f

vofjievov aiprc^ ^cxaim, eicg iv ^cj v6{tov ^iinjxoog, Urorrig xoa>GiVf,xn. t^cg i5:trt^eTtxh

op^cJy vo^Vy cf. Aristotel. Etbic. Nic, V. 4— d. :;

Justitia bomiiirs~ et ad homfiies et ad^Deds respicit Sted iiiterdum Plata

jastitiara ita describit, ut eum, qiii ad bomines faciat ea quae deceant, dixacov

appellet, eum, qui ad Deos talia faciat, ocrtov, cf Gorg. p. 507: xal fiiiv nepc iih

dvS-pcDTTOuj Ta ngognxovra JtgdTTCJV dixaC dv ^paTToc, negi Bi '^eovg ocrca. t6v di

Ta Bixaia xal oaca ngaTTovTa dvdyxrj dixacov xal 6aiov elvac. IHogenes Laer-

tius Platoni tres justitiae species adscribit: earum uuam ad homines, alteram ad

Deos, tertiara ad mortuos pertiiiere: Tifg 9i dcxacoanhnjg icrvlv eiBij rgia. -fi fjiiy

ydg avTrfg icrvc 'KeQC ^eoig. % di "Jtegl dv^^^i&jtovg. i^ di nepl Tovg dytoc^ofiivovc.,

.

• • -'1 :

Respicieutibus nobis ad ea, quae hacteuus disputata sunt, videautur sibi^;;e«^

pugiiare, quae iu priori hujus commeutationis narte Platouem de virtutis vi at-

que iiatura docoisse diximas et qaae iu posteriori parte. Supra enini affirmrvvi-

mus, Platoni omiiem virtutem in sapieutia uiti, iu inteliigentia philosophica, ad

eamqoe seuteutiam eomprobandam plares locos attulimus. Nunc autem ex iis,

quae iu Republica legimus, seqoi videtur, ut omiiis virtus Platoui uon minus

iu justitia quam in sapieutia posita sit. Dicit enim, justitiam esse eam vim, quae

efficiat, ut sapieutia, fortitudo atque temperantia et nascantur et serventur, cf

•

de Rep. p, 433. Itaque Piato modo sapieutiam, modo justitiam ponere videtur,

a qua reliquae peudeant virtutes. Neque possumus negare, premi uos in iioc lo-

co expiicando quibusdam difficultatibus : nou tamen iis, puto, ex quibus te e\-

pedire ueqneas. Atque ad has dinicuitates, quautum potero, dissoivendaS' pro-

pius accedam, iuprimis Schieiermachero, sagacissimo Piatonis iuterprete, "duce.

Is enim jam optime iu iis, quae libris de Republica praemisit, p. 25 seqq., quid

hac de re judicandura sit, indicavit.

Piato omnem virtutem iu quatuor partes distribuit. Se6t cave putes, Plato-^

uem dicere voiuisse, alteram virtutis partem ab aitera sejuugi posse, quasi quis

fortis esse possit^ sapientia uou conjuiicta: quod ut fieri possit^ tantuin abest, ut

f— 21 —

i

Otnues Viriuti^ partes, qaamyis yariae s4ut, ad unniil idemque tendaut, Uno Coni^

/ tiiuui viuculo coutiueautur. Praeterea illud ubivis docuit, ut auimo ratiouem, ita

Virtuti sHpieutiam esse legem) ad quam houestus yir yitam ordiuet. Quo autem

modo fit) ut ad ratiouis ac sapientiae leges uos accommodemus? Dixerit quis^

jtiiam^ tautam inesse yim in ratioue ac sapieutia, ut homo cogatur perse ea, quae

recte inteliexerit ac perspexerit, perficere: causam peccaudi singulis horainibus

in nulla alia re uisi in ipsorum rationis ac sapieutiae imbeciliitate esse quaeren-

dam^ ut) qui peccet^ uon satis iutellexisse dicaturt atque id a PlatOne cum alias

tum iu iis locisj quos snpra ex Euthjdemo, Philebo, Protagora commemorayi,

factum esse persuasum habeo. 8ed iu libris de Bepublica«Pla(ouem aliquateuus

ad aliam hujus rei describeudae ratiouem deflexisse fatemur* Ibi euim optimam

reipublicae formam depingere iustituitt tres civium ordines esse yult: etiam in

civitate sapientia primi ordiuis est suprema lex, secuudum quam reliqui ordiues

regautur et tota civitas admiuistretur. Sed fieri uou poterat, ut Graecus homoreliquos cives nihil alind facere debere diceret, uisi ut obedirent, uou suo ipso-

rum judicio quodammodo uitentes. Quod quum a Graecis nioribUs prorsus alie-

liiU^^^esset, Plato^ quautumyis ejus animus eo inclinaret, ut civitatis salulem iu

paucorum yirorum sapieutia, UOn in yulgi levibus opinionibus niti persuasum ha-

beret et quacuuqUe ratione posset coufirmaret^ rem ita iustituit, ut ad Civitatis

commoda nou solum sapientium yirorum prudeutiam^ sed etiam aliquateuus libe-

rum tertii ordiuis arbitrium Couferre diceret. Quamobrem quamquam tertii ordi-

uis ciyCs tam parvi aestimayit, ut eorum propriam virtutem esse uegaret, illud

taraeu iis concessit, ut temperautiam in ciyitate cerui diceret, si tertii ordinis ci-

ves a ciyitatis cUstodibus sibi imperari sua isponte patereutur. Jam yero post-

qnam, quae ratio inter siugulos ciyitatis ordiues iutercederet, descripsit, omnium

VirtuteSj quae communi quodam yiuculo utereutur, complexus est diceudo, uui-

Versam Civitatem optime se habere^ si isuum quisque in ea faceret. Atque ita

factujn Cst, ut justitia sit Platoni uniyersale aliquid, quo reliquae yirtutis partes

Coutineantur, cf. Hegel de philosoph. histor. praelectt» yol. II. p. 283: „2)cr 93c^

griff bcv @crc<!^tigfcit ifl bic OrunWagc, 6ic ^bcc t>c§ ©anjcn, totlc^c^ fo in ftc^ orga-

nlfd^ gctl^citt ii^, ba§ jcbcr ^f)dl nur aU ^omtnt im ©anjcn tfl, unt> baS ©anjc burd^

i^n i^) fo bag nn bicfcm jcnc (Stdnbc obcr ©igcnfd^aftcn nnr ctcn blc SWomcntc ftnb»

'^ic ©/rc^ttgfcit nur tfl bic3 Singcmcinc, 3)urt^bringcnbc — ba§ giuftc^fcin jcbcS 3!^fil§,

bcn bcr (Btaat fitr fx^ ^twA^xm U^tJ' Atque haUc optimae civitatis describendae

rationem egregiam ac praeclaro Platouis iugeuio diguissimam esse, facile conces-

r- 22 -^

neris. Sed non dubito assendri Schleiermacbero diceitti, Platonem ab a^ivertta

•{jivitale ad animiim singulorum transeuntem uou omnes ditficultates, in quas hao

via non incidere difficiilimum erat, elTugisse. Nam etiamsi concedas, justitiam

Tecte ^uasi fundameutum omnium virtutum diei, ^tium etiam auimus 8inguIorum

^ptima utafur conditione, si intra suosquaeqne ejtis pars iermines maneat, eo ta-?

men Plato videtur delapsus es*^, ut ratiooi ac sapieutiae iu moderando animo

ininus tribuat quam decet atque ipse fecit cum in aliis soriptis tum iu ipsls de

flepublioa libris, cf, de Rep. VII. p. 518: al fiki> Telvw aXXeu d^sral xaAotir

•fievat, "^v^^riq xtvSvvevova-Lv iyyvg ri tlvaL rSv rov aafjLarog' T(p ovri yAp ovk irov^

aai ^jTQoregov varepoP^i^xouXtr^at, e^^etrl re ical aGTTiriaeakv. ij ^i rov tppov^orai jtav-,

rog fxd^^ov ^eior^gov rivixq rv^-yaveLy i)g eoixev, ovxra^ 6 riiv fih Bvvafuv ovSijtore

dTZoXkvariVy t5:r6 de rrjlg 'Jtegia'^cy]fr{g )^gi^(rc(j,6v re xal itc^eXtfjiov xal d)(j^riGrrov at5 xaX

^ka^sgov yiyverai. Atque hoc ipse Pla<o sensisse videfur, quum dicat deRep. IV,

p. 435: xal ev / etr^t, &g ii ifi^i 5d|a, axgi^ag fi^y Tf?VTQ i^ rotoirrav pe^oBeiVy

^iatg vvv iv roig koyoig ^gafie^a, ov fi-q 'Kore Xd^ofiev, dXXd yd^ fiax^rega xal

^Xeiav oBdg 7? inl rovro d^^fovaa. Juvat ex Scbleiermacheri iu libros de Re-?

publica introductione exscribere, quae ad bauc rem potissimum pertiueant.

,i!3u S3cji|ij auf bte cin^ctuc (Bcelc, inquit, tourben tolr m^ uufcrcr SDcufunggart bic

SSeig^eit alS ciujige 3^ugcul) aufflctfcu, unb tocuu t>ic fiuulid^cn ©cgicr^eu mq^!! fo un=

ma^ig cm^ormu^fcn, bic ©c^ulb bafton lictcr iu l)cr (^e^toa^^cit bcS bcruuuftigcu 3^^ci-

Ua fuc^cu, (xii bag n?ir jcncni uttt^rgeort>uctcn ^Serntogcn cincn ciflcnt^umlic^cn/^uti^cil

an t>cr ©ittUc^fctt ^cilcgtcu. Unl) au8 t>cmfe(6en ©ruubc toiirben toir fc^ou gcgcn Mc

Doranaefd(»irfte ^rffAruug bcr Scfonufn^cit (Sinf^ru^ cinlcflcn, iuDcm bic gormcl cincv

frcien 3ufammcn|limmung atfcr 3;^ei(€ ber ©celc in aScjic^ung aiif t>a3 9{caimcnt mc^r

ciner dfl^ctifc^cn aB cincr flreng toiffcnf<5^aftH(i^cn SBc^anbUtng l)c| Sittli(f}cu augemcJTcn

\% Unb boc^ ifl biefc ^^t^agorifirenbc ^iHitftc^t, bie ilugcnb al3 ^arnpnic ju bcufcn, toct=

^c crjl babur^ in i^rcr iBoncnbung crfc^eiut, baj bic Scfouncn^cit , aia frcie ^ufaut:»

menfhntmuna ^tx nicbcrcn 33crm6ftcn mit bcn :^d^ern :^d^er gcflcttt toirb aI3 bic aWA^igs

ung, bie nur cinc i^on ber SScrnunft crrunacnc @ctoalt u^^ip bic Qtnmagunfj bcr uicbern

S?crm^gen ifl, bicfe ^lnfic^t, toclc^c bon un0 In fiucm Vorjuatit^cu (glune atS ^cibnlfd?

fccjci^nct tocrbcn mu§, ifl boc^ nur gu fc^r bcr '^c^tuffct M gangcn SScrfg, unb ^dngt

mit attcm auf ba« genaucfle jnfantnmt, toaS un8 barin am mciflcn jurucffc^rccft, Ja uua

^ani uertocrftici^ unb frci?ct^aft evfti^clnt. — 2Benn cS nnn frcili^ im ^mi, jumal cin

.l^ctlenc ft^ ui^t tcici^t ^incn folc^en alS cinc ^Jiifc^ung <i\xi jtoci q^an^ nngteid^artlflcn

Jpfaffcn bcnfcn fonntc, ju ariftofratifci^ gctocfcn todre, bcr flrd^ten 3Waffc be^ 3]otfca bic

^ 23 —

l^rgttft^ S^ugeiib ««nj oijuf^treil^ftt, Ui Hx ^ntoenbung auf t)ie ^eele 46et ^ferauS eU

fie aud& bie toefenttK^flen Unterf<^iebe jerftorentoe @Iei<^maci^erei entjie^ett mu^ : fo fie^t

inan, toie baS 33erfa^ren feel JBetrad^tung Der Xugenb t>en Btaat al8 M gr6§cre jum>@runl)e ju (egen, roie jinnrei<3^ «3 avi6) fceoorteortet unt) toie funjlreiii^ e8 tur^gefii^rt fjei,

j&cc^ ttic^t p^ne ©efa^r ifl, iinb wie au^ ber flr6§te Oeifl hd ciner ti)iffenf<i^ftli(^en Son*

^ruction nl^t ungeflraft M ©efeft ber (Stnfad^^eit toerteit. — ^e^ t>it ^rttif uber t>iefe

@egenfl4n^e witD frtfl enthjaffnet burci^ bie nic^ gu uberfe^enlx fe^r beDeutenbe ^ugerung,

jba^ eine reci^t genaue unO ^runOlif^e ^rfenntni^ pon ber Seele hti biefem ^erfa^ren nidjt

ju ertangen fci."

Ceteraoi ex .faac yirtutuDi descriptione apparet^ Platoni priinvias virtutes

(uisse stapteutiam et justitiam: quare eainm otraque saepius per se soia hoiiesta-*

ievA iu uiiiYersum iudicat. Vere honestus hemo Platoni solus est phiiosophus,

qai partioeps est rjf^ inio-rTifxrjg, in quo prae ceteris 6 vovg domiuatur. Eodempnodo jusdtia hominem vere honestum etificit, atque justitia pro uuiversa virtute

ponitur. Saepissime autem justitia et temperautia conjunctae omuem virtutis vimexplent. Falso jadicavit Hoffhieister, qui iu programmate scfaolastico, quod cou-'

scnpsit a. 1827, dicit, nonouuquam aocpQoavviiv a Platoue mulieri rem famiiiarem

Admiuistraiiti, hiKatoarvvriv viro rempublicam moderaiiti attribui. Interpretatur ita

Menon. p. 73, ubi Socrat^, postquam, virl es»e virtutem rempubiicam, muiieris

pem familiarem beue administare, dixit, pergit: clq ovv olov re ev ^totxetj' j? tto-

^iv 71 oixiav tj clXko OTLovy, fjiij tyGKp^dvag xal htxaiag dioinovvTa; Sed ut conce-dam, hoc loco viro a.liam virtutem adscribi, aliam mulieri, jam verborum coiio-

catio, opinor, non admittit eam, quam Hoffmeister proposuit, interpretatiouem.

Nam si hujus viri ratio ineunda esset, cogeremur temperantiain ad virum, admuiierem justitiam r^ferre. Hnc accedit, quod Socrates paullo post addit: tcov

avT&v dga d^cpoTEQOL Bdovrai, evKEg fjbdX.Xovaiv dya^ol elvat, xal ri jwrj xal 6 d-

y-qg, BLxatoavvjjg xal aofpgoatrvrjg, Hnde patet, Piatonem velle, iisdem virtutibus

et mulieri et viro, non alteri altera, opos esse. Quod idem postea dicit de pu-eris et seuibus» An putare possumus, puerorum propriam virtutem esse tempe-rautiam, seuum justitiam? Quare Hoffmeisted seuteutia repudianda est, uequemiuus interpretatio loci, quem legimus Sympos. p. 209: uto?>.v de luyianti, dcprj,

xal xaXklaTri Trjg (pgovrjaecag jj Jtegi rae Tav -Kokecrv te xal oixi^aeav Biaxoa^i^qaeig^

rj drj ovo^d ioTt aacp^oavvrj Te xal dLxaioavvjj. £tiam hoc loco, si Hoffmeisterumsequeremur, adduceremur ut diceremus, temperautiam iu republica, justitiam iu re

familiari moderauda cerni. — Iii Gorgia p. 504 seqq. Piato ubi coutra sophi-stas, qui, ut jucuudnm, t6 fjBv, secteutur, vulgi cupiditatibus blaudiantur, couten-dit, summum oratoris, qui popnlum recte ducere et ad virtutem conformare veiit,

esse ofScium, ut cupiditates libidiuesque coerceat, temperantiae, tt? aa<pgoavvi^^

primuni dat virtutis locuui* Et r«cte qnidem. Nam hic agit de cupiditatibus re-iriiigeudis: qua. iu re potissimnm temperaiitia cernitur: cui oppositum est vitiumdxoXaaia. Sed ut quaeque virtus, si vera est, secnm habet conjuuctas reliquas,

a reliquis dirimi non potest: sic eodem hoc loco p. 507 addit, temperautem si-<

mui esse justum et fortem et piuni: (»ot£ %okkrj dvdyxrj, Tdv aci(pgova, Qjamj^ 3t«

^^3

- 24 -

TJX^^ofiev, oixdiov ovra xal dvdpeiov xa\ o&iov dya^bv dv^pd e^oU teXiog, t^v ti^

dyd^bv ev re xdl xaXog TCodTretv ot dv npdttT^. Neque hoc loco riiv im&n^(jLriif

omisit, quamqaam non verbo expressit^ liani paallo ante dixit: &X}.d ^ih Bii ii yk

dffer^ ixdorrov, xat &xe6ovg xal ua^d^tog xai "^vyfig av kal ^aov ^avrdgj o^^ovrag elxri xdXKiff^ta %agajiyverai, dXXd rd^et xal dp^orriri xal 'texyri^ ^ rtg i'

xdorca dxoBiBorai ctv-tav. Verbis eix^, rd^ei, op^oTj^Ttj 'r^ix^V '"dicavit, rationem

esse omui^ virtutis modefatricem atque regiuam, cf. de Legg. p. 696. 709.

Haec h^ictenus. Quod mihi pfoposui hac in Commeiitatioti^, id aslseCuttis essel

mihi videor, si mihi coutigerit, satis apte Confirmare, Piatoni virtutis fontem acprincipium a ratione ac mente peti, ab eoque philot^opbo singulares virtutes ita

describi, ut altera ab altera dirimi nequeat, iialla sine sapientia esse possit. Sa-tis multos locos, quibus hauc req^ coufirmareni, congessisse ine arbitror: nonuul-los locos, ne nimis magno locorum cumulo legentium defatigarem auimos, con-sulto omisi, quippe qui non omnes ret testes aff^erre studerem, sed gravissimos.

Ac si quos locos apud Platouem repereris, in quibus Plato sibi non constare

atque in aliam de virtute sententiam deflectere videatur^ ut e. g. de Legg. p.

963^3 fortitudo a sapientia sejuncta est: cogita^ Platonem saepius uon tantumsuas sententias^ sed etiam vulgi opiniones proferre^ atque id ipsum Platouis iu-

terpreti esse difficillimum ne^otium, ex magna opinionum ac sententiarum congerieet imaginum, splendidissimarum quidem, sed uonnunquam difGcillimarum iutellectu,

iuvolucris veram philosophi seuteutiam perspicere.**) Quare si quando Piatosingulares virtutes ita descripserit, quasi communi careant viuculo^ ab eo idemfactum putemus, quod Oicero dicit de Officiis II, 10: j,Sed, ne quis sit admira-tus, cur^ quum inter omnes philosophos constet a meque ipso saepe disputatum sit^

qui unam haberet, omues habere virtutes, nunc ita sejungam, quasi possit quis-

quam, qui non idem prudens sit, justus esse: alia est illa, quum veritas ipsa li-*

matur in disputatione, subtilitas; alia, quum ad opiuiouem communem omuis ac"commodatur oratio. Quamobrem, ut vulgus, ita uos hoc loco loquimur, ut alio^

fortes, alios viros bonos, alios prudentes esse dicamus^ Popularibus enim ver->

bis est agendum et usitatis, quum loquimur de opinione popuiari.^^

*) de Legfg. p. 965: iga ^ocp aoL rrjv airlav, on rb niv (>? dvdgia') iari ^egi

(po^ov, ov xal rd '^rjgla ^rix^et rrfg dvdQiag xai rd ye rav -jialdav ri^^ri rav-jtdvv viav, dvev yap Xo^yov xai cpvarei yiyverai, dvdgeia "^v^^t^.

**) JuTat Praeceptoris Germaniae, Phil. Melanchthonis, de Platone iudieinm ex ejns Dejclamatt. II, 57i addere: „Quum Plato eam, qnam totiespraedicatmetbodutD, oon saepe ad-

hibeat, et erag^etur aliquando liberius in disputando, quaedam etiam fi^uris inToIrat aC

volens occultet, denique quum raro pronuiitiet, quid sit sentlendum, assentior adolescen-

tibus potlus propoileiidum Aristotclem, qui artes, quas tradit, explicat iiltegfras, et m&:thodum simpliciorCm, ceu filum, ad re^enium leetorem adhibet, et, qnid sentiendum^

plerumque pronuntiat.** cf. Phil. Mel. Tit. auct. Matthes p. 404. Huc adde: Hegel ddpbilos. hist. praelectt. toI. II. p. 179 seqq.

m

i<-r# -;

'fj^^y

\K'^

^'^^

«i:'-

"S.

:<^v^:

..^

•%^#^.^^.*.!

^^**.1^5ai