Orria z./ Hoja n.432-1. 2019/06/02 Travesía-Zeharkaldia...

4
Orria z./ Hoja 2019/06/02 Iraupena-Duración aproximada: 7 ordu Irteera ordua-Hora de salida: Goizeko 7:00ak - 7:00 de la mañana Zailtasuna-Dicultad: Zeharkaldi ertaina-Travesía moderada Igoera-Desnivel: 1280 m + (pilatuak/acumulados) Luzera-Distancia: 20 Km Beharrezko materiala-Material obligatorio: Goi mendirako arropa eta oinetakoak-Ropa y calzado alta montaña, eguzki betaurrekoak-gafas de sol, ... Gomendaturiko materiala-Material recomendado: Mendi makilak-Bastones, ... Kokalekua-Situación: Pirineoa Nafarroa eta Zuberoa artean. Pirineo entre Navarra y Zuberoa Travesía-Zeharkaldia Otsogorrigaña-Camino de las golondrinas/Esparnegileen bidea (Travesía entre cumbres pirenaicas, Phista urjauzia handia -gran cascada de Phista-, bosques y caminos anguos roncaleses) n.432-1.

Transcript of Orria z./ Hoja n.432-1. 2019/06/02 Travesía-Zeharkaldia...

Page 1: Orria z./ Hoja n.432-1. 2019/06/02 Travesía-Zeharkaldia ...txantreamenditaldea.com/mediapool/81/818577/data/...2019/02/06  · Mendi ikaragarriak, arroilak, basoak, Phista ur-jauzi

Orria z./ Hoja

2019/06/02

Iraupena-Duración aproximada: 7 ordu

Irteera ordua-Hora de salida: Goizeko 7:00ak - 7:00 de la mañana

Zailtasuna-Dificultad: Zeharkaldi ertaina-Travesía moderada

Igoera-Desnivel: 1280 m + (pilatuak/acumulados)

Luzera-Distancia: 20 Km

Beharrezko materiala-Material obligatorio: Goi mendirako arropa eta oinetakoak-Ropa y calzado alta montaña, eguzki betaurrekoak-gafas de sol, ...

Gomendaturiko materiala-Material recomendado: Mendi makilak-Bastones, ...

Kokalekua-Situación: Pirineoa Nafarroa eta Zuberoa artean. Pirineo entre Navarra y Zuberoa

Travesía-Zeharkaldia

Otsogorrigaña-Camino de las golondrinas/Espar�negileen bidea(Travesía entre cumbres pirenaicas, Phista urjauzia handia

-gran cascada de Phista-, bosques y caminos an�guos roncaleses)

n.432-1.

Page 2: Orria z./ Hoja n.432-1. 2019/06/02 Travesía-Zeharkaldia ...txantreamenditaldea.com/mediapool/81/818577/data/...2019/02/06  · Mendi ikaragarriak, arroilak, basoak, Phista ur-jauzi

Mendi ikaragarriak, arroilak, basoak, Phista ur-jauzi handia eta antzinakobideak. Cumbres míticas en nuestro Pirineo, gargantas, bosques, grancascada de Phista, antiguos caminos Sur-Norte-Sur entre cumbres, querecorrieron las alpargateras roncalesas en su peregrinar a las fábricaszuberotarras.Pasa den maiatzaren 19an bertan behera edo hobeki esanda eguraldi txarragatik atzeratu genuen mendi irteeraberreskuratuko dugu,oraingoan, ia seguru,eguzkia lagun.Oraingoan Zuberoa etaNafarroa artean ibilikogara. Aurreko apirilean,Holtzarte aldean egonginenean, ikusi genituenmendi tontorren artean.Pirineoa zeharkatukodugu alde batetik etabestetik. Bai ekialdetikmendebaldera nolamugatik iparraldera baieta iparraldetikhegoaldera, Belaguaharanean bukatzekoZuberoan egon ondoren.Pirineoaren zati honen muga mugan dagoen tontor bat zapaltzen saiatuko gara, Otsogorrigañe, baina aurretik Phista izeneko ur-jauzi handia ikustera joanen gara.

Enarak edo espartin egileen bidean. Ogibideetan. 1860. urtetiketa II. Mundu Gerraren bezperaraino, AragoikoAnso eta Echoko etabaita NafarroakoErronkari eta Zaraitzukoneska multzoek Belaguaeta Santa Grazi arteanmendia oinez igarotzenzuten. Ez, haatik,gozamenerako eta, egungeuk, mendizaleok, eginantzera; bai, ordea,Mauleko espartin fabrika handietan lana topatzeko. Oso gutxi ordaindutako eta kondizio txarreko lana, bizi-baldintzak ere ez zirelarik hobeak. Dokumentu honetara hauen kronika luzea ez ekartzearren haiei buruz eta egiten zutenaz bildu ditudan dokumentu batzuk lotura honetan dituzue.

Recuperaremos, en estos primeros días de junio, la salida montañera programada para el 19 de

mayo, que suspendimos o mejor dicho aplazamos, a causa del mal tiempo, y además seguro que con la compañía del sol. Andaremos entre Zuberoa y Nafarroa y entre las cumbres que vimos el pasado abril en nuestro andar por las gargantas o cañones de Holtzarte. Cruzaremos el Pirineo de un lado y de otro. De Este a Oeste y de Norte a Sur y podremos subir a Otsogorrigañe antes de acabar en Belagua. No sin antes visitar la gran cascada de Phista, en la cabecera de las mencionadas gargantas de Holtzarte.

El camino de las golondrinas o de las esparteras. El camino del pan o del trabajo. Arrakogoiti, o Urdaite, como se le llama en suletino. Este collado es, precisamente, el que utilizaban las alpargateras roncalesas (golondrinas se les ha llamado) para despedir a los familiares cuando iban todos los otoños a las

fábricas de Zuberoa a conseguir trabajo. También cuando en primavera, hacia mayo, volvían a casa. De ahí viene el llamarles las Golondrinas. Una gran parte de nuestro recorrido lo haremos en honor a estas valientes mujeres jóvenes que desde mediados del XIX hasta vísperas de la II Guerra

Muncial realizaban este camino para ir a ganarse la vida. Para no poner aquí demasiado texto os dejo en este enlace varios documentos sobre el tema.

Nuestro recorrido Nuestra ruta parte del puerto Iturzaeta (Port de Larrau/Larrañe).

Otsogorrigañeko ipar isurialdeko lehen adarrak

+ manu

Esparteras roncalesas en las fábricas Béguerie de Mauléon, principios del siglo XX.

Page 3: Orria z./ Hoja n.432-1. 2019/06/02 Travesía-Zeharkaldia ...txantreamenditaldea.com/mediapool/81/818577/data/...2019/02/06  · Mendi ikaragarriak, arroilak, basoak, Phista ur-jauzi

Gure gaurko ibilbideaOraingoan Uthurzéhétako edo Iturzaetako portu (Larrañeko portua) edo mendatearen ondoan, Zuberoako lehenengo parajeetan abiatuko gara. Zuberoansartu bezain laster,kilometro batera edoeskuinaldean dagoen bidezabal batean.Zonalde honetan EuskalHerriko Iparralde-Hegoaldearen artean direnmendien ondoan. Bidezabal horretan hainbatkilometro egin ondoren,Larrañe aldeko eta Olhadoarroilaren gaineko baso eta zelai berde bizi koloredun ikusgarriak ondoanditugula, Ardane harantxorainojoanen gara. Toki honetan dagoenpakea eta bakartasuna leku gutxitanantzeman dugu. Belardi zabalak etaabereak, erreka, txabola ... osatzendute paisaia. Ori mendia, erraldoia,atzean dugula.Hemen pista edo bide zabal hau utzieta Behilogia leporaino igoko gara,eskuinaldean utziz, gerorako,Otsogorrigañe eta Xardekagaña/Barazea mendien arteko Uthururdineta lepora doan bidea. Gure bideak Phista ur-jauzi ikusgarriaz

gozatzera eramanen gaitu. Behin hortxe osatzen den paisaiaz gozatuta, berriz atzera egin eta Uthurur-dinetako lepora abiatuko gara Otsogorrigañeko tontorra zapaldu ahal izateko.

Animatu eta etorri eguraldia lagun izanen dugu!!¡Animaros a venir, contaremos hasta con el sol!!

Pasamos el tunel bajo el Orhi, y ya en terreno zuberotarra, tras descender un kilómetro la carretera encontraremos a la derecha una pista. La pista transcurre por las laderas de la vertiente

norte de las cimas de la divisoria; Orbizkaia, Betzula, Gaztarrigaña, Otsogorrittipia. A nuestra izquierda tendremos las herbosas laderas suletinascon la erreka de Betzula que desciende hasta la de Olhado para formar la garganta del mismo nombre. Al encontrar el bello vallecito de Ardane

con su cayolar, abandonamos la pista por la derecha para subiral collado de Behilogia y, dejando a nuestra derecha el caminohacia el collado deUthururdineta bajo Otsogorrigañe, que luego tomaremos, nos

dirigimos a la gran cascada de Phista. Tras las fotos de rigor y un pequeño hamaiketako,le hincaremos el diente a la subida que nos llevará hasta el collado Uthururdineta para conseguir nuestra cima de hoy, Otsogorrigañe (1.916 m).

Volveremos al collado entre Otsogorrigañe y Xardekagaina/Barazea y descendemos hacia Belagua yendo de collado en collado y entre montañas. Collado de Belai (entre Belai y Kartxela), collado de Kartxela (Kartxela norte y Binbalet) y Arrakogoiti (el ya mencionado de las despedidas de las golondrinas). Desde este punto bajaremos a la venta Juan Pito y hasta la de Arrako, en el valle de Belagua.

+ manu

La pirámide de Irubelakaskoa desde Peñas de Itsusi.

Primeras estribaciones rocosas de Otsogorrigañe en su vertiente norte

Felix gure taldekidea pasa den maiatzaren 4an Pista ur-jauzia

atzean duela.

+ manu

Ur-jauziaren azpiko Pistapeko kaiolar

Page 4: Orria z./ Hoja n.432-1. 2019/06/02 Travesía-Zeharkaldia ...txantreamenditaldea.com/mediapool/81/818577/data/...2019/02/06  · Mendi ikaragarriak, arroilak, basoak, Phista ur-jauzi

Xardekagaina-Barazea desde el bosque de Holtzarte.

Hemen zonaldeko mapa, proposaturiko ibilbidea .Aquí dejamos el mapa de la zona y recorrido.

Eta hemen zonaldeko mapa eta ibilbidea iparraldetik ikusita.Y aquí el mapa de la zona y recorrido visto desde el norte.