Orientaciones dietéticas na 3 idade

ORIENTACIONS

DIETETICAS NA

TERCEIRA IDADE

MANCOMUNIDADE TERRA DE CELANOVA

- 2 -

¿Sabe seguro se os menús da súa residencia son sans e equilibrados?

A experiencia acumulada como nutricionistas na revisión e validación de menús,

permítenos ver cales son os principias erros dietéticos que teñen os menús das residencias

de anciáns.

Listado dos principais erros detectados pola Unidade de Concellos Saudables nos menús

das residencias de ancianos e que son precisos correxir:

Non tódolos centros revisados aseguran o aporte necesario de verduras e hortalizas

na comida e na cea.

A menudo non se cumple a cantidade mínima recomendada de fibra ó día.

Algúns menús non aseguran o aporte mínimo de calcio na dieta da terceira idade.

O consumo de peixe tanto branco como azul está por debaixo das recomendacións

establecidas para xeriatría.

As legumes non se ofrecen como plato principal un mínimo de dúas veces por semana.

O equilibrio hídrico dos anciáns é deficitario, debe servirse sempre auga nas comidas.

Os fritos e rebozados sobrepasan os niveis máximos recomendados. Deben realizarse

coccións suaves, baixas en graxa e sal.

Débese diminuír o consumo de productos ricos en colesterol nos menús de xeriatría,

principalmente encontramos un exceso de embutidos.

- 3 -

Nas residencias xeriátricas deben existir sempre menús equilibrados e variados

adaptados ás necesidades dos anciáns, respetando na medida do posible os seus gustos e

costumes. Por isto, é imprescindible que o centro conte con dietas e menús específicos para a

terceira idade validados e supervisados por un profesional experto en dietética e nutrición.

Se vostede detectou algún erro no menú da súa residencia de anciáns pode ser que

existan outras deficiencias máis. É por este motivo que a Mancomunidade Terra de Celanova

desde a Unidade de Concellos Saudables pon a súa disposición un servicio de corrección–

validación de menús para xeriátricos.

- 4 -

ORIENTACIÓNS DIETÉTICAS NA TERCEIRA

IDADE

1. INTRODUCCIÓN

2. ENVELLECEMENTO

2.1 Principais cambios fisiolóxicos no ancián

2.2 Características nutricionais da dieta do ancián

3. FORMAS CULINARIAS E SAÚDE

3.1 Tecnoloxía culinaria tras un tratamento

3.2 Estructura dun alimentario saudable para anciáns

3.3 Estratexia NAOS

4. MENÚS DIETAS BASALES

5. MENÚS EXEMPLO PARA A TERCEIRA IDADE

- 5 -

1. INTRODUCCIÓN

A alimentación no home cumple tres funcións principias:

Nutricional

É básica, xa que comer proporciona os elementos imprescindibles para vivir e para o

desenrolo do organismo.

Satisfacción persoal

Produce, ademáis, satisfacción e placer.

Relacionarse socialmente

Lógrase unha reunión con outras persoas compartindo estes momentos agradables.

No ancián cobra maior relieve e as veces chega a convertirse no acontecemento

principal da súa xornada. En ningunha outra idade ten o comer tanta importancia. Hai que

procurar que ó ancián o maior o maior deleite nas comidas, reforzando un dos momentos máis

importantes na súa vida cotidiana.

Moitas persoas mayores creen que a saúde, o apetito e o bo comer están

firmemente relacionados. Pero ademáis, hai que engadir que COMER, ACTIVIDADE

FÍSICA E UNHAS BOAS RELACIÓNS HUMÁNS son consecuencias naturais da boa

saúde.

Os horarios das comidas conveñen que sexan fixos con o son tamén as súas funcións

fisiológicas, en particular as digestivas que deben ser comprendidas e respetadas para que

cumplan a súa función nutricional, tratando ó ancián con comprensión con comprensión,

respeto e afecto, o que favorecerá o feito de nutrirse adecuadamente aceptando a súa

alimentación.

- 6 -

Consideramos importante sinalar tamén a importancia da tradición e a cultura

alimentaria da familia e do seu entorno e da zona xeográfica á que pertenza o ancián. Canto

máis recoñece as súas comidas mellor se adaptará e se favorecerá a súa integración nas

redidencias.

Para os nosos maiores comer ben, é sinónimo de cociñar ben. Cocíñase para facer os

alimentos adecuados a unha boa dixestión, favorecendo o feito nutricional, pero así mesmo,

facilita o disfrute e colabora no afianzamento das relacións humáns.

Os profesionais da saúde enfréntanse a tarea de levar a cabo actividades sanirarias

preventivas que mellaren a calidade de vida dos nosos mayores, evitando así os factores que

poidan influir negativamente na saúde do ancián como a promoción de conductas actitabaco,

alimentación saudable e o hábito de realizar exercicio físico.

- 7 -

2. ENVELLECEMENTO O envellecemento é un proceso irreversible, progresivo e natural no ser humán, que se

caracteriza por modificacións morfológicas, psicológicas, funcionais e bioquímicas que levan a

unha limitación da capacidade de adaptación do organismo ó seu medio.

É diferente en cada individuo, co cal, non se poden poñer normas concretas de

alimentación soamente basándose na idade das persoas.

Esto inflúe no seu estado nutricional e na súa capacidade de alimentarse, de

relacionarse e en definitiva na súa calidade de vida.

2.1 Principais cambios fisiolóxicos no ancián

1. Variacións de peso e talla.

2. Cambios na composición corporal: menos auga corporal, menor masa muscular, aumento

da graxa corporal e disminución da masa ósea.

3. Disminución da sensibilidade do centro da sede co conseguinte risco de

deshidraatación.

4. Cambios no aparato dixestivo: disminución das pezas dentarias, atrofia das papilas

gustativas con cambios de sensibilidade ós sabores doces e salados, sequedade na

boca, disminución das ondas peristálticas do esófago con dificultade para a deglución

aumentando o refluxo gastroesofáxico, atrofia da mucosa do estómago por

disminución da secreción de ácidos, o que provoca unha absorción deficiente, cambios

intestinais con baixa absorción de vitamina B12, diminución da motilidade intestinal.

5. Cambios no sistema nervioso

- 8 -

6. Cambios na función renal. Disminución do filtrado glomerular e da concentración da

orina, maior predisposición á deshidratación e a incontinencia urinaria.

7. Disminución do apetito, gusto e olfato, ademáis da pérdida de pezas dentarias e

grosor das encías.

8. Cambios metabólicos. A taxa metabólica basal disminúe entre un 10 e un 20% debido á

reducción da masa muscular.

9. Cambios sociais: Trastornos de adaptación e tendencia as depresións

2.2 Características nutricionais da dieta do ancián

As necesidades enerxéticas dos nosos maiores son inferiores as do adulto, debido á

disminución da masa muscular e da actividade física.

A OMS recomenda un aporte calórico de 30-40 kcal/kg de peso e día.

A SENC recomenda as kcal/día siguientes:

IDADE VARÓNS MULLERES

60-69 2.400 2.000

70-79 2.200 1.900

>80 2.000 1.700

- 9 -

A. PROTEÍNAS

A súa inxesta deberá manterse nos mesmos niveis que en individuos máis xóvenes 0.8

g/kg de peso e día.

A calidade ou valor biolóxico destas proteínas deberá ser de 0.7 aproximadamente

calculados da seguinte forma:

G de proteína animal + G de proteína leguminosas

G proteína total

A determinación da albúmina plasmática é un indicador moi bo do nivel proteico do

ancián e sempre debe ser superior a 35g/L.

B. GRAXAS

A A súa inxesta non debe ser superior ó 35% da dieta pero é o vehículo das vitaminas

liposolubles e aporta a palatibilidade da dieta. É máis importante a súa distribución:

monoinsaturados, poliinsaturados esenciais e saturados por esta orde.

C. HIDRATOS DE CARBONO

Recoméndase un aporte mínimo do 55% da dieta e entre eles os hidratos de carbono

simples como a glucosa e a sacarosa limitaranse a un 10% ,os azucares máis complexos como

pastas e almidóns deben constituir un 40% da dieta e o aporte de fibra diario de 20-30

gramos ó día provinte de froitas, leguminosas, verduras e cereais integrais.

- 10 -

D. VITAMINAS E MINERAIS

Destacar simplemente as deficiencias en vitamina B12 por mala absorción e o déficit

de ferro moi común neste colectivo.

Para que a inxesta da dieta sexa adecuada e nutra ó ancián correctamente,

considérase indispensable:

1. Incentivar as relacións sociais das persoas maiores evitando no posible a soidade, sen

perder a súa intimidade e a súa individualidade.

2. Promover o exercicio físico, paseos, xogos adecuados á súa idade... e de maneira

preventiva inculcar nos anciáns a necesidade corporal de realizar un exercicio físico

como hábito diario.

3. Mellorar as costumes alimentarias, con dietas sabrosas, sinxelas e cociñadas con

coidado e mimo, facéndolles máis agradable e fácil o consumo da dieta, mellorando así

a súa calidade de vida.

4. Promover hábitos de correcta hixiene bucal e se o individuo leva dentadura postiza,

mantela sempre en óptimas condicións hixiénicas e mecánicas, para a diminución de

problemas infecciosos bucais e facilitar a masticación dos alimentos.

5. Consumir de 1.5 a 2 litros de auga ó día, xa sexa en forma de zumo, infusións, sopas

etc... para evitar a deshidratación.

6. Reducir o consumo de sal engadida nos anciáns para preveñir a hipertensión.

- 11 -

INXESTAS RECOMENDADAS EN PERSOAS DE IDADE AVANZADA VARONES MUJERES

VARÓNS MULLERES

<70 anos >70 anos <70 anos >70 anos

Enerxía (Kcal.) 2.400 2.100 1.875 1.700

Hidratos carbono dixeribles (g)

(AMDR)

130

(45-65)

130

(45-65)

130

(45-65)

130

(45-65)

Fibra (g) 30* 30* 21* 21*

Graxas totais (AMDR) (20-35) (20-35) (20-35) (20-35)

AGPn-6 (g)

(AMDR)

14*

(5-10)

14*

(5-10)

14*

(5-10)

14*

(5-10)

AGPn-3 (g)

(AMDR)

1,6*

(0,6-1,2)

1,6*

(0,6-1,2)

1,1*

(0,6-1,2)

1,1*

(0,6-1,2)

Proteínas (g)

(AMDR)

56

(10-35)

56

(10-35)

46

(10-35)

46

(10-35)

Vitamina A (mg) 900 900 700 700

Vitamina D (mg) 10* 15* 10* 15*

Vitamina E (mg) 15 15 15 15

Vitamina K (mg) 120* 120* 90* 90*

Biotina (mg) 30* 30* 30* 30*

Colina (mg) 550* 550* 425* 425*

Fosfatos (mg) 400 400 400 400

Niacina (mg) 16 16 14 14

Ácido pantoténico 5* 5* 5* 5*

- 12 -

Riboflavina (mg) 1,3 1,3 1,1 1,1

Tiamina (mg) 1,2 1,2 1,1 1,1

Vitamina B6 (mg) 1,7 1,7 1,5 1,5

Vitamina B12 (mg) 2,4 2,4 2,4 2,4

Vitamina C (mg) 90 90 75 75

Calcio (mg) 1.200* 1.200* 1.200* 1.200*

Cromo (mg) 30* 30* 20* 20*

Cobre (mg) 900 900 900 900

Fluor (mg) 4* 4* 3* 3*

Iodo (mg) 150 150 150 150

Ferro (mg) 8 8 8 8

Magnesio (mg) 420 420 320 320

Manganeso (mg) 2,3* 2,3* 1,8* 1,8*

Molibdeno (mg) 45 45 45 45

Fósforo (mg) 700 700 700 700

Selenio (mg) 55 55 55 55

Cinc (mg) 11 11 8 8

- 13 -

Inxestas dietéticas recomendadas (RDA) en negriña e as inxestas recomendadas

con (*).

Inxestas enerxéticas recomendadas para a poboación española para manter un

índice de masa corporal 20-25 kg/m2.

AGP: Ácidos graxos poliinsaturados.

AMDR: rango de distribución aceptable (%) en relación ó valor enerxético total.

- 14 -

3. FORMAS CULINARIAS E SAÚDE As persoas maiores conceden gran importancia ó valor sensorial e gastronómico da

comida, o que consideran fundamental para a mellora da calidade de vida e a estabilidade do

ancián.

Nas comidas diarias é onde se producen as relacións do ancián co mundo e resultan

máis gratificantes na medida que a persoa se encontra adaptada ó seu propio hábitat. Por

isto, é necesario, aplicar as técnicas tradicionalis de cociñado, dado que as persoas maiores

identifícanse con elas ata o punto de sentirse desamparadas cando non son as que coñeceron

durante toda a súa vida. Os maiores deste momento pertencen totalmente a xeneración da

comida caseira e de tomarse o seu tempo na cociña para a elaboración duns platos que, ben é

certo, haberá que adaptar en moitas ocasións as súas necesidades e limitacións.

3.1 Tecnoloxía culinaria tras un tratamento

Modificacións químicas

1. Desnaturalización das proteínas por acción do calor.

2. Hidrólisis das proteínas que ocasionan a rotura das fibras musculares.

3. Xelatinización do coláxeno en medio acuoso, mediante a fixación da auga.

4. Fusión das graxas contidas no alimento.

5. Caramelización do azúcar, cambio de textura, sabores e colores máis oscuros.

6. Formación de xeles por parte dos hidratos de carbono complexos como o almidón,

fécula...

- 15 -

7. Destrucción das vitaminas termolábiles.

Modificacións físicas

1. Variacións do sabor e do olor, liberando sustancias volátiles, dando lugar a sabores

peculiares e a solubilización das sustancias que aportan o sabor ós alimentos,

mellorando a palatabilidade dos platos.

2. A textura debido a coagulación proteica, a xelatinización do almidón que actúa como

espesante e a dextrinización ou rotura parcial do almidón que en forma de caramelo

resulta crocante, reblandecemento da fibra alimentaria (celulosa) contida nos

vexetais para mellorar a súa masticación.

3. Hidratación dos alimentos e deshidratación para conseguir sopas e salsas saborosas.

4. Cambios da cor segundo o pH do alimento e o seu punto de caramelización.

Todas estas modificacións son moi importantes para elaborar as dietas que

ofreceremos ós nosos maiores para conseguir cambiar a súa consistencia externa e adaptalas

as súas necesidades, facilitando a súa masticación, deglución, palatabilidade, aporte

nutricional adecuado e favoreceremos a súa satisfacción persoal como individuo.

A TECNOLOXÍA CULINARIA analiza os tratamentos térmicos e as súas

consecuencias para que os alimentos melloren a súa dixestibilidade, valor nutritivo, calidade

sanitaria e calidade sensorial, sendo aceptados como comida agradable para o individuo e

provocándolle a satisfacción de comer adecuadamente.

- 16 -

Preparacións frías

Moitos dos platos que se consumen como ensaladas mixtas, de pasta, de arroz,

mediterráneas, ensaladilla rusa, de peixe, macedonias, gazpacho e zumes de froitas, non

levan tratamentos de calor e constitúen unha gran variedade de alimentos para as dietas de

moita aceptación, moi saborosas e necesarias polo seu aporte vitamínico, minerais e fibra a

unha alimentación equilibrada e sana.

Para una correcta asimilación por os anciáns realízanse técnicas de pelado, triturado

dalgúns compoñentes, batido, licuación e retirada de partes duras como troncos de vexetais

e zonas onde se acumula excesiva celulosa para que a súa dixestibilidade sexa máis fácil.

A condimentación

A finalidade da condimentación é a de dotar ós alimentos de aromas e sabores que

acentúen os do alimento aportando algúns matices interesantes para favorecer a súa

apetitosidade, dando un toque especial á comida.

A falta de condimentación adecuada fai que a dieta se volva monótona, o que constitúe

unha queixa importante nos comedores xeriátricos. A búsqueda de sabores tradicionais e

adecuados, mediante a utilización de condimentos suaves e aromáticos é unha tarea

importante na preparación dos menús dos nosos maiores.

En occidente o sal é prácticamente o único condimento que se utiliza, pero os anciáns

poden ter problemas co consumo de sodio na dieta pola hipertensión e as súas consecuencias.

Para favorecer o aroma e a calidade dos platos existen sustancias saborizantes sen

sodio e utilizaremos algunhas plantas e especias de uso común para enriquecer

tradicionalmente os alimentos.

- 17 -

Para as dietas propiamente hiposódicas utilizaremos unha doble cocción cos alimentos

ricos neste mineral para ablandalos e eliminar parte do seu contido contenido.

O aderezo con aceite de oliva, básico na nosa cociña mediterránea, tamén constitúe un

insustituible aroma e sabor, potenciando ademáis os propios do alimento, enriquecendo os

platos que acompaña.

Alimentación basal adaptada

Todo plan alimentario debe cubrir as necesidades nutricionais dos individuos ós que vai

dirixida, proteínas, graxas, azúcares, vitaminas, minerais e auga.

Debemos ademáis adaptar a alimentación á situación física e patolóxica actual da

persoa que a vai a consumir, facendo da comida un estímulo gratificante na que o ancián se

sinta identificado recoñecendo os platos fácilmente, aceptándoos, sendo familiares e

accesibles a todos, cas dietas máis variadas e saborosas posibles.

Desde a dieta normal ou basal ata a dieta triturada total, que é o nivel máis alto de

adaptación de texturas, hai moitos grados intermedios de adecuación da dieta ás

necesidades do ancián segundo as súas dificultades de masticación e de deglución. Na

práctica establécense dous grandes grupos:

A. Dietas de fácil masticación o dietas blandas.

B. Dietas trituradas.

- 18 -

As texturas máis habituais segundo as necesidades do ancián poden clasificarse en

tres, desde a máis diluida á máis espesa:

Tipo néctar de consistencia clara.

Tipo mel, cremas.

Tipo puré espeso.

Algunhas persoas maiores teñen inapetencia polo que se recomenda a dosificación da

dieta en 5-6 tomas pouco copiosas e se existen problemas como:

- Ausencia de pezas dentais.

- Sequedade da boca pola disminución de secreción salivar.

- Alteracións na masticación e deglución por movilidade muscular insuficiente.

- Disminución do número de papilas gustativas funcionais.

En xeral, seguiremos as seguintes normas de actuación, pensando sempre que unha

dieta totalmente batida será a última opción posible:

Almorzos e merendas. Sustituíndo as pezas de froita fresca polo picado e batido de

50 g da froita elexida, co leite, producto lácteo e con adición ou non de cereais picados no

batido segundo o grao de adaptación da textura da dieta.

Comidas e ceas. Os alimentos trituranse con maior dificultade e os que non dan un

resultado óptimo cambianse por aqueles de consistencia máis homoxénea. Nos primeiros

platos mantéñense as sopas e purés da dieta basal e os segundos platos un puré protéico da

dieta de orixe a veces suplementada con clara de ovo fervida para aumentar o valor biolóxico

ca albúmina que contén. Os postres sempre con textura batida, incrementando o número de

lácteos respecto á dieta normal.

Receas. Un lácteo, zume ou unha infusión quente.

- 19 -

FÓRMULA DIETÉTICA DE REFERENCIA

Valor enerxético: 1.800-2.300 Kcal segundo sexo, idade e actividade física Proteínas: 10-15% . Calidad proteica >0,7 Graxas: 30-35%. Saturadas 7-10% . Monoinsaturadas >13% . Poliinsaturadas 5% Colesterol: <300mg Hidratos de carbono: 50-60%. Simples <10%. Complexos >40% Fibra alimentaria: 20-30g diarios Sales minerais: segundo valores RDA Vitaminas: segundo valores RDA Auga: 1,5-2 litros

DISTRIBUCIÓN ENERXÉTICA DIARIA POR TOMAS

TOMAS VALOR ENERGÉTICO TOTAL (VET%)

TOMAS VALOR ENERXÉTICO TOTAL (%)

ALMORZO 20-25

COMIDA 30-35

MERENDA 8-13

CEA 25-30

RECEA 5-8

- 20 -

3.2 Estructura dun alimentario saudable para anciáns

ALMORZO

• Lácteo: leite semidesnatada con café ou descafeinado, cacao, infusións.

• Cereal: pan ou galletas.

• Froita: natural ou zume.

• Complementos: aceite de oliva ou mantequilla e mermelada ou mel.

COMIDA

• Primeiro plato: legumes, pastas, cereais e pataca con verdura ou só verdura.

• Segundo plato: carnes, peixes ou ovos acompañados con verdura cocida, ensalada ou

patacas.

• Postre: froita ou postre lácteo.

• Pan blanco ou integral.

MERENDA


• Cereal: pan ou galletas.

CEA

Como a comida pero con menor densidade nutricional.

RECEA


BEBIDAS

• Auga: 1,5-2 litros como auga de bebida, infusións, sopas, etc...

- 21 -

3.3 Estratexia NAOS

A actual preocupación pola obesidade levou á elaboración por parte do Ministerio de

Sanidade e Consumo da Estratexia para a Nutrición, Actividade Física e Prevención da

Obesidade (Naos).

Dita inquietude débese á asociación da obesidade cas principais enfermidades

crónicas: enfermidades cardiovasculares, diabetes mellitus tipo 2, hipertensión arterial e

certos tipos de cancro. En adultos tamén se asocia a enfermidades respiratorias e artrose.

Ademáis dun factor hereditario, as principais causas de obesidade son: a alimentación

pouco saudable e a falta de práctica de actividade física con regularidade.

A esto súmase que as dietas tradicionais remplazáronse por outras de maior

densidade enerxética (máis graxa, máis azucre engadido ós alimentos e disminución da

inxesta de fibra e carbohidratos complexos).

A obesidade é máis frecuente en mulleres (15,7%) que en homes (13,4%). Tamén se

observou que a prevalencia de obesidade crece conforme aumenta a idade das persoas,

alcanzando cifras do 21,6% e 33,9% en varóns e mulleres de máis de 55 anos,

respectivamente. Así os grupos de maior risco son: as mulleres, persoas de idade avanzada e

grupos sociais con menores niveis de renta e educativos. Por iso é importante unha

ALIMENTACIÓN SAUDABLE e ACTIVIDADE FÍSICA REGULAR.

- 22 -

Os hábitos alimenticios saudables pódense resumir nos seguintes puntos:

1. Variedade de alimentos na dieta.

2. Cereais como base da alimentación (pan, pasta, arroz,...), suponiendo ós hidratos de

carbono un 50-60% das calorías da dieta.

3. As graxas non deben superar o 30% da inxesta diaria, diminuíndo o consumo das

graxas saturadas e ácidos graxos trans.

4. As proteínas deben aportar o 10-15% das calorías totais (combinando proteínas de

orixe animal e vexetal).

5. Inxerir polo menos 400 g/día de froitas, verduras e hortalizas (mínimo cinco racións ó

día).

6. Moderar consumo de productos ricos en azucres simples: golosinas, doces,

refrescos,...

7. Consumir menos de 5g/día de sal e a poder ser iodada.

8. Beber 1,5-2 l/día de auga.

9. Bo almorzo completo e invertindo 15-20 min.

- 23 -

Establécese un convenio do Ministerio de Sanidade e Consumo cas principais cadeas

de restauración no noso país:

As empresas de restauración colaboran á difusión da Estratexia NAOS.

Foméntase o consumo de froita e verdura.

Xunto ca pirámide nutricional, proporcionarase ós clientes información sobre o aporte

calórico e nutritivo dos productos ofertados.

Diminuir paulatinamente a aportación de graxas saturadas á comida e ácidos grasos

trans e saturados en aceites vexetais de fritura.

Non incentivar o consumo de racións ou porcións individuais xigantes.

- 24 -

4. MENÚS DIETAS BASALES Servicio diario de almorzo Leite soa, con café e azucre, ou cacao soluble ou infusions (250 c.c. + 10 g)

Zumos variados de froitas (250 c.c.)

Iogur (natural ou de froitas) (90 g)

Mantequilla (12 g)

Mermelada (20 g)

Galletas (5 uds)

Pan Tostado (2 uds)

Bolería (50 g)

Servicio diario de merenda Leite, con café e azúcar, ou cacao soluble ou infusións (250 c.c. + 10 g)

ou froita ou zumes variados de froitas (250 c.c.)

ou un iogur (natural ou de froitas) (90 g)

Bolería ou galletas (50 g)

- 25 -

VALORACIÓN ENERXÉTICA E NUTRITIVA DE EXEMPLOS DE ALMORZO E MERENDA

VALORACIÓN

ALMORZO

Leite con café (225 c.c.) e azucre (10 g),

mantequilla (12 g),

mermelada (20 g), galletas (5 uds)

MERENDA

Zume (225 c.c.)

Magdalena (60 g)

Kilocalorías 565

371

PROTEÍNAS (g) 14,6

4,64

H. DE CARBONO (g) 81,4

62,3

LÍPIDOS (g) 22,5

13,2

Ca (mg) 508,4

18,0

Fe (mg) 1.25

1,0

Vitamina C (mg) 80,9

37,0

Colesterol (mg) 60,0

78,0

VALORACIÓN

- 26 -

5. MENÚS EXEMPLO PARA A TERCEIRA IDADE

LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO

COMIDA

Lentellas

estofadas

––Tenreira con

guarnición–

–

Froita

Pisto manchego

–– Polo guisado en pepitoria

–– Arroz con leite

Espaguetis napolitana

–– Magro de

porco empanado con

pementos ––

Froita

Menestra de verduras

–– Pescada en salsa verde

–– Froita

Patacas á mariñeira

–– Lomo ó chilindrón

–– Natillas

Fabada ––

Albóndegas caseiras con

tomate ––

Froita

Paella con coello

–– Emperador á plancha con

ensalada ––

Froita

CEA

Puré de patacas

–– San Xacobo con

leituga ––

Iogur

Verdura da tempada refogada

–– Filete de

lenguado á romana

–– Iogur

Crema de verduras

–– Ovos cocidos con bechamel

–– Almíbar

Caldo de cocido

–– Peituga de pavo con tomate natural

–– Iogur

Xudías verdes con xamón

–– Filete de perla

á prancha con patacas

–– Iogur

Sopas de allo

–– Tortilla española

–– Iogur

Espinacas salteadas

–– Delicias de

peixe ––

Iogur

Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)

- 27 -


COMIDA

Garabanzos con

vexetais

Peixe á prancha

con ensalada–

–

Froita

Sopa de

verduras

––

Muslos de polo

guisados con

guarnición

––

Iogur

Sopa de porros

Peixe ó forno

con limón

Froita

Crema de

cenorias

Filete de

tenreira á

prancha con

ensalada

Almíbar

Menestra de

verduras e

hortalizas

Carne guisada

con puré de

pataca

Yogur

Ovos recheos

con puré de

guisante

Espaguetti á

boloñesa

Froita

Consomé

Cocido galego

Mazá asada

CEA

Sopa de cous-cous

Filete de xamón á

prancha

Iogur

Puré de

espinacas

Revolto de

setas

Iogur

Sopa de peixe

Croquetas de

polo con

ensalada

Iogur

Crema de

calabacín

Queixo con

marmelo

Iogur

Caldo de

verduras

Peixe á

prancha con

ensalada

Iogur

Sopa xardiñeira

Empanada de

congrio

Iogur

Sopa de fideos

Ensalada mixta

con atún ó natural

Iogur


- 28 -


COMIDA

Macarróns

ó gratén

––

Peixe á romana

con

leituga

––

Almíbar

Xudías

brancas

––

Estofado

de pavo con

verduras

––

Froita

Coliflor

refogada

––

Filetes rusos

en salsa de

tomate

––

Iogur

Puré de pataca

con picatostes

––

Peixe fresco

ó forno con

ensalada

––

Compota

Garbanzos

guisados

––

Xamón

braseado en

salsa con

champiñóns

––

Froita

Xudías verdes

salteadas

––

Escalope

de tenreira

con

pemento

––

Iogur

Crema de cenoria

––

Muslo de polo asado

con patacas

––

Froita

CEA

Guisantes á

francesa

––

Tortilla de xamón

iork con queixo

––

Iogur

Sopa de fideos

––

Peixe á

prancha con

limón

––

Iogur

Crema de

champiñóns

––

Peituga á

prancha con

berenxena

––

Iogur

Sopa xuliana

––

Salchichas

frescas con

ensalada

––

Iogur

Purrusalda

––

Magras con

leituga

––

Flan

Consomé

Hamburguesa

con tomate e

cebola

––

Iogur

Acelgas

salteadas con

xamón

––

Revolto de gambas

––

Iogur


- 29 -


COMIDA

Fabada

Peixe cocido con

ensalada

Froita

Caldo

primaveira

Lomo de porco

asado con

guarnición

Yogur

Minestrone de

verduras e

hortalizas

Lasaña

Froita

Sopa de

verduras

Hamburguesa

con ensalada

Iogur

Lentellas

Arroz con

calamares

Froita

Coliflor con

allada

Tenreira

guisada con

puré de pataca

Froita

Caldo galego

Polo ó forno

Natillas

CEA

Caldo primavera

Bertorella á

romana

Iogur

Consomé con

picatostes

Xudías

salteadas con

ovo

Natillas

Sopa

Espinacas

rehogadas con

xamón Iork

Iogur

Sopa de

verduras

Raia á galega

Iogur

Sopa de fideos

Queixo con

marmelo

Iogur

Sopa de

hortalizas

Ovos á galega

con ensalada

Iogur

Caldo galego

Pescada en salsa

verde

Iogur


- 30 -


COMIDA

Menestra de

verduras

––

Cordeiro á

pastora

––

Froita

Tallaríns

napolitana

––

Polo guisado

con pementos

––

Flan

Xudías pintas

estofadas

––

Escalopíns ó

limón

––

Froita

Verdura

refogada

––

Albóndigas

caseiras con

arroz

––

Iogur

Lentellas

––

Filete de

tenreira con

ensalada

––

Froita

Patacas en

salsa verde

––

Troita á

plancha

––

Almíbar

Fideua

––

Pescada ó forno con

ensalada

––

Froita

CEA

Acelgas

salteadas

––

Atún á

rioxana

––

Almíbar

Crema de

porros

––

Xamón Iork

plancha con

leituga

––

Iogur

Sopa

castelá

––

Sardiñas

rebozadas con

tomate natural

––

Iogur

Puré de

cenorias con

costróns

––

Peituga de

polo

encebolada

––

Iogur

Sopas

de allo

––

Tortilla

española con

loncha de

queixo

––

Iogur

Consomé con

picadillo de

Iork

––

Salchichas

frescas de ave

con salsa

––

Iogur

Crema de

espárragos

––

Ovos

revoltos con

tomate

––

Iogur


- 31 -


COMIDA

Sopa de arroz e

patacas

Peixe guisado con

guarnición

Macedonia

Purrusalda

Filete de

tenreira á

prancha con

patacas

Froita

Caldo galego

Empanadillas

de atún

Froita

Fabada

Polo ó alliño

con guarnición

Froita

Caldo Branco

Macarróns con

carne

Froita

Consomé con

picadillo

Magro de

porco asado

con guarnición

Almíbar

Consomé

Cocido galego

Mazá asada

CEA

Crema de

calabacín

Ovos ó plato

Iogur

Puré de

verduras

Espárragos con

xamón serrano

Cuaxada

Caldo galego

Champiñóns

con xamón

serrano

Iogur

Sopa de cús-

cús

Albóndigas de

peixe con

ensalada

Iogur

Crema Vicki

Peixe a cazola

Iogur

Sopa de cebola

Revolto de

grelos

Iogur

Sopa de fideos

Peixe ó forno

Iogur


- 32 -


COMIDA

Puré de guisantes

––

Pollo guisado

––

Compota

Xudías verdes

––

Lomo ó

chilindrón

––

Froita

Macarróns

con atún

––

Filetes rusos

––

Almíbar

Potaxe de

garbanzos

––

Redondo de

pavo ó forno

––

Natillas

Cardo con

patacas

––

Salmón

encebolado

––

Fruta

Xudías blancas

guisadas

––

Coello guisado

––

Fruta

Paella

mixta

––

Pastel

de carne

––

Cuajada

CEA

Sopa de fideos

––

Tortilla

francesa

––

Iogur

Crema de

cenorias

––

Pescadilla con

patacas ó

vapor

––

Iogur

Puré de

calabacín

––

Calamares

guisados

––

Iogur

Coliflor

gratinada

––

Magras con

tomate natural

––

Iogur

Sopas

de allo

––

Ovos duros

en salsa verde

––

Flan

Acelga

salteada

––

Peituga de

polo con

berenxenas

––

Iogur

Puré de

verduras con

picatostes

––

Supremas de

peixe con

pataca ó forno

––

Iogur


- 33 -


COMIDA

Potaxe de

verduras

Polo ó chilindrón

con guarnición

Mazá asada

Consomé

Peixe á

prancha con

pataca cocida

Froita

Crema de

champiñóns

Lomo de porco

asado con

guarnición

Froita

Potaxe de

garbanzos

Peixe cocido

con cenoria

Froita

Brecol con allada

Arroz guisado

con carne

Macedonia de

froita

Sopa xuliana

Empanada de

atún

Froita

Caldo blanco

Carne ó caldeiro

Arroz con leite

CEA

Sopa de ave con

fideos

––

Col con ovo cocido

––

Iogur

Acelgas

refogadas

Peituga de

pavo á prancha

––

Iogur

Puré de

cenoria

––

Pescada ó

forno

––

Iogur

Sopa de cus-

cus

––

Croquetas con

ensalada

––

Iogur

Puré de verduras

––

Queixo con

marmelo

––

Flan

Sopa xuliana

––

Ovos con

bechamel

Iogur

Calado blanco

Xudías con xamón

––

Iogur


Orientaciones dietéticas na 3 idade

Documents

Transcript of Orientaciones dietéticas na 3 idade