Negoziazio Kolektiboa 2008

2 0 0 8

JUSTIZIA, LAN ETAGIZARTE SEGURANTZA SAILA

GOBIERNO VASCODEPARTAMENTO DE JUSTICIA, EMPLEO Y SEGURIDAD SOCIAL

EUSKO JAURLARITZA

lagundu du prestakuntza sindikalerakotxosten hau finantziatzen.

AurkibideaSarrera .................................................................................................................................................5

PATRONAL PRIBATUAREN JARRERA ...........................................................................................................................5

ADMINISTRAZIO PUBLIKOAREN JARRERA .............................................................................................................6

1.- Lan ildoak .......................................................................................................................................7

1.1.- NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN PRESTAKETA .................................................................................................7

1.2.- EDUKIAK ....................................................................................................................................................................8

- PREKARIETATEA ..............................................................................................................................................8- ERRELEBU KONTRATUA ETA DERRIGORREZKO JUBILAZIOA ...........................................................8- IRAUPENA ...........................................................................................................................................................9- SOLDATA ..............................................................................................................................................................9- LANALDIA............................................................................................................................................................9- AUKERA BERDINTASUNA............................................................................................................................10- LAN OSASUNA.................................................................................................................................................10- EZINTASUNAK DITUZTEN PERTSONAK ...................................................................................................11- ETORKINAK ........................................................................................................................................................11- EUSKARA .............................................................................................................................................................11- ABLEak ................................................................................................................................................................12- LAN EGUTEGI A ...............................................................................................................................................12- PRESOAK.............................................................................................................................................................12

1.3.- JARRAIPENA ETA SINADURA .............................................................................................................................12

1.4.- ALIANTZA SINDIKALAK ......................................................................................................................................13

2.- Negoziazio eremuak ...............................................................................................................14

4

5

2007ko txostenean aurreikusten genuen moduan, negoziazio kolektiboari dago-

kionean urtea ez da samurra izan. Konfrotazioko ekintza sindikala eta negoziazio

kolektiboa burutu nahian gabiltza, lan baldintzak hobetuko dituen eta aberasta-

sun banaketa orekatuago baten alde borrokatuko duen eredua. Hori da gure

erronka, nahiz eta instituzioen laguntza duen patronal pribatu zein publikoaren

jarrerak ez duen horretarako tarte handirik uzten.

Patronalak ofentsiba osoa abian du, aldagai asko ditu bere alde eta hori dela eta

eroso eta indartsu sentitzen da. Ez du amore emateko asmorik eta borrokaren

bidez, langileen indarraren bidez bere posizioak aldatzera derrigortzea beste

aukerarik ez dago.

Langileria ere ez dago momenturik hoberenean bizi duen prekarietate eta zati-

keta egoera dela eta. Beraz zailtasun nabarmenak ditugu burutu nahiko genuke-

en ekintza sindikal eta negoziazio kolektibo ereduan aurrerapausoak emateko.

Sarri ezintasun sentimenduak indarra hartzen du, baina ezintasun honek ez gaitu

posibilismoan erortzera eraman behar.

Beste aukerarik egongo ez bailitzan errealitate honetan egokitzeko tentaldia

egon daiteke. Honek sindikatuaren aldarrikapenetan atzerapausoak edo erlatibi-

zazioak ekartzen ditu, iraupenari, lanaldiari, prekarietatearen aurkako borrokari

etab. dagokionean.

Honela lan ildoetan aldarrikatzen dugunaren eta praktikaren artean sortzen

dituen desorekak direla eta, gure barruan kontraesanak areagotzen dira. Dena

den azpimarratzekoa da balore berriak barneratzen ari garelako eta barne kohe-

rentzian aurreratu dugulako suertatzen zaizkigula kontraesanak.

Sindikatuaren zeregina da langileek beraien lan baldintzak arautuko dituzten hi-

tzarmenak izan ditzaten eta horren alde borrokatu behar dugu baina zeregin hori

bere baitan helburu bilakatu gabe, langileak gureganatu eta patronalaren jarrera

baldintzatu behar dugu.

LABen zeregina egungo errealitatea aldatzea da eta ez errealitate horretara ego-

kitzea.

Patronal pribatuaren jarrera

Hainbat dira hauek eroso eta indartsu egotearen arrazoiak:

- Egungo egoera ez litzateke posible izango enpre s a riek egun duten babes poli-

tikoa izango ez balute, instituzioen eta patro n a l a ren artean ematen den aliantza

e s t ra t e g i k o rik gabe.

G o b e rnu eta instituzio ezberdinetatik babes ideologikoa ematen zaie eta baita

legedi eta neurri ezberdinak beraien neurri ra egin ere. Lan eta gizarte gaietan

edota ze rga arloan bu rutu diren politikek enpre s a riei botere handiagoa ematen

die eta klaseen arteko pultsua patro n a l a ren alde desorekatuz joan da.

Sarrera

6

Azken urteetan burutu diren errefor-

ma ezberdinen bidez lan harreman

eredua desarautu eta malgutu da, lan-

gileen lan baldintzak kaskartu dira,

finean prekarizazioa areagotu da.

- Sindikatuen arteko zatiketak enpresa-

riei mesede egiten die.

- Azken urteak hazkunde ekonomiko

urteak izaten ari dira baina aberasta-

sun hori esku gutxi batzuetan pilatzen

da, ez da modu orekatuan banatzen

eta ez doa langileen lan baldintzak

edo soldatak hobetzera.

- Langileen lan baldintzak kaskartzeak,

langileen borroka indargabetzea du

helburu eta ezin uka daiteke neurri

batean lortzen dutela. Honekin batera

k o n f rontazio sindikalgintza bu ru t ze n

ez duen eredua zaintzen edo saritzen

da.

- Hedabideen kontrol ideologikoa:

enpresaria prestijiatzen da diru iturri

moduan, aberastasuna eta enplegua

sortzen ditu. Aldiz borrokatzea gaizki

ikusia dago eta eredu sindikal honen

aldeko apustua egiten dutenak ere

bai.

- Neoliberalismoaren eraginak langile-

ria segmentu desberdinetan banatzen

du lan finkoa eta behin behinekoa

d u t e n a k , e n p resa nagusian edota

a z p i k o n t ratetan lan egiten dutenak,

soldata eskala bikoitzak dutenak etab.

Errea-litate hau langile klasean egoe-

ra kaltegarriak eragiten ari da, esplo-

tazio eta menperatze egoera berriak

s o rt zen dituelako. M u l t i n a z i o n a l e n

eragina ere ezin ahaztu, lekualdatzea-

ren mehatxupean esplotazio sistema

b e rriak bilakatu dire l a k o. L a n g i l e e n

segmentazio edo zatiketak elkartasu-

nik eza eta indibidualismoa sorrarazi

ditu.

- Indar posizio hori negoziazio kolekti-

boan zertan gauzatzen den: helburu

bakarra lehiakortasuna eta produkti-

bitatea handitzea izanik, l a n g i l e a k

bigarren maila batetan kokatzen dira

eta beraientzat lehentasunezkoak

diren gaiak nego z i a t zeko boro n d a t e ri k

ez dauka:

- Enplegua eta pre k a ri e t a t e a rekin ze ri-

kusia duten gaiak negoziatze a ren aur-

kako jarre ra . A l d e ra n t z i z , p re k a ri e t a t e a

langileak pre s i o n a t zeko era b i l t zen da

eta mantendu edo are a g o t ze a ren alde-

ko apustua egiten da.

- Gero eta iraupen luzeagoko hitzarm e-

nen aldeko apustua. Negoziazio pro ze-

suak denboran luzatzeak ere ez dio

kalte egiten, mesede baino. D e n b o ra

p a s a t zeak presioa sindikatuengan jar-

t zen duelako.

Lanaldi mu rri z k e t a ren aurkako jarre ra

i rmoa eta lanaldia handitu eta malgu-

t zeko pro p o s a m e n a k .

- Gizon eta emakumeen arteko aukera

b e rd i n t a s u n a , lan osasuna edo lan

mundua euskalduntzeko inolako neu-

rririk ez.

Administrazio publikoarenjarrera

Pa t ronal pri b a t u a ren inguruan eginiko

h a u s n a rketek balio dute, n e u rri handi

batean. Burutzen diren lan politikak bat

datoz eremu pribatuarekin, prekarietatea

zabaltzen ari da: aldi baterakotasun tasak

e re mu pri b a t u a ren pare k o a k , s o l d a t e n

tarteak handitzen dira, edota azpikontra-

tazio eta pribatizazioak areagotzen dira

honek langileentzako dakartzan ondorio

kaltegarriekin.

UPN – PNV (hirukoa), baita gutxiengoan

ere, sarri CCOOkin UGTrekin edo sindi-

katu korporatiboekin, akordioak bilatzen

dituzte edo lan baldintzak dekretuz ezar-

tzen dituzte, klase sindikatuak eta sindi-

kalgintza abertzalea baztertuz.

Kolektibo batzuentzako lan harre m a n

indibidualak bu l t z a t zen diren neurri a n

sindikatu korp o ratiboak indart zen ari

dira.

Bestalde gastu soziala geroz eta murri-

tzagoa denez, marjina gutxitzen da nego-

ziazio kolektiborako.

Azken urteetan enpresarien mozkinak areagotu egin dira eta aberastasun hori

modu orekatuagoan banatze a ren alde borrokatu behar dugu. a b e ra s t a s u n

horrek, betikoen poltsikoak gizendu beharrean, langileen lan baldintzak eta sol-

datak hobetu behar ditu.

Negoziazio kolektiboak zeregin garrantzitsua du atal honetan. Ekintza sindikale-

an, lan harremanetan boterea borrokatzeko gure tresna nagusia da. Langile eta

enpresarien artean ematen den norgehiagoka horretan egungo lan harreman

eredua aldatzeko eraginkorra izango den negoziazio kolektiboa burutu behar

dugu eta honetarako prekarietatearen aurkako borrokari lehentasuna eman

behar diogu.

Negoziazio kolektiboa klabe ofentsiboetan ulertu behar dugu eta burutzen den

dinamika sindikala, patronala presionatua sentitzea da hitzarmen on baten berme

bakarra.

Sinetsi eta barneratu behar dugu bestelako negoziazio kolektibo eredua posiblea

dela. Borroka ideologikoa egin behar dugu delegatu, sail sindikal eta langileekin.

Alternatiba badagoela etengabe azpimarratu beharreko ideia da. Langileen lana-

ri esker sortzen ari den aberastasuna beste modu batetan banatzen bada edukiz

betetako negoziazio kolektiboa posible da.

1.1. Negoziazio kolektiboaren prestaketa

Negoziazio kolektiboaren prestaketa oinarrizkoa da. Sektore bakoitzak, aurreko

urteetatik datozen eta blokeaturik dauden hitzarmenen eta datorren urtean nego-

ziaketa tokatzen zaien sektoreetako eta enpresetako hitzarmenen zerrenda egin

beharko du. Ahal den informazio gehiena ezagutzea komeni da: sektoreko edo

enpresako egoera ekonomikoa, ordezkaritza sindikala eta LABen indarra, ematen

d i ren pre k a rietate egoerak (behin behinekotasuna, a z p i k o n t raten era b i l e ra ,

genero diskriminazioa, soldata eskala bikoitzak, lan arriskuak…..) eta osatzen

dugun plataforma azterketa honen ondorio izango da.

Funtsezkoa da negoziazioak hasieratik oinarri sendoa izan dezan hitzarmen

bakoitzaren negoziazioa hasi aurretik, negoziazio prozesu horren helburua zein

den, ze eduki jorratuko ditugun, marra gorriak non jartzen ditugun, zeintzuk diren

lehentasunezko edukiak…. finkatzea.

Negoziazioan helburu argi batekin abiatzen ez bagara, behin bide bat egin ondo-

ren negoziazio prozesua bere azken unera iristen denean ez dugu irizpide nahi-

korik azken erabakia hartzeko eta momentu horretan izan dezakegun presioak

ditugun edukiak sinatzera eramaten gaitu.

Guzti hau gure delegatuekin, sail sindikalekin eta langileekin ondo landu behar

da, etengabeko komunikazioa irekin behar da eta hasieratik finkatzen ditugun

helburuak eta negoziazio prozesuaren nondik norakoen berri izan behar dute.

7

1. Lan ildoak

8

1.2. Edukiak• PrekarietateaLan harremanak baldintzatzeko eta langi-

leria menperatzeko patronalak duen tres-

na nagusia izaki, prekarietatearen aurka-

ko borroka ekintza sindikalean eta nego-

ziazio kolektiboan sindikatuaren helburu

nagusia da.

P re k a rietate egoerak sektore guztietan

ematen badira ere, batean eta bestean

a u rpegi ezberdinak izan ditzake eta hi-

t z a rmen bakoitzean ematen den pre k a ri e-

tate mailaren ara b e rako pro p o s a m e n a k

egin beharko ditugu. H i ru ere mu nagusi

b e reiztu ditzakegu: s e k t o re publikoa,

e re mu industriala eta zerbitzu pri b a t u a k .

Gainera kontuan hartzekoa da egoera

bereziki larria dela emakumeentzat, gaz-

t e e n t z a t , e t o rkinentzat eta ezintasunak

dituzten pertsonentzat.

Prekarietatea modu generikoan erabil-

t zeak diskriminazio espezifikoak estali

egiten ditu. Diskriminazioa eta prekarie-

tatea elkar lotuta daude eta sexu-genero

d i s k riminazioak (kategori a k , l a n b i d e e n

s e gre g a z i o a , soldata diskri m i n a z i o a ,

behin behinekotasuna) eragiten duen

prekarietatea gainditu behar dugun ego-

era da.

P re k a rietate egoera guztiak ze h a t z

mehatz ezin ditugu zerrendatu honelako

txosten batean. Negoziazio eremu bakoi-

tzari dagokio bere baitan ematen den

prekarietate mailaren araberako propo-

samenak egitea baina esparru guztietan

duten eraginatik ondorengoak aipatu

beharrekoak dira:

- Aldi baterakotasuna eta kontratazioan

ematen den iruzurra dira prekarieta-

tearen alderik zabalduenak eta espa-

rru guztietan ematen dira . I ru z u rra

salatu eta aldi baterako kontra t u a k

finko bilakatzeko borrokatu behar

dugu.

Lan edo bestelako kontratuen hainbat

erabilera maltzurrak ere prekarietatea

areagotzen du: praktiketakoak, beka-

dunak, autonomo faltsuak…

- Sektore publikoari dagokionean pri-

batizazioa eta azpikontratazioari aurre

egin behar diogu: Pribatizazio gehia-

go ez onart u z ; lanpostuen erre b e r-

tsiorako aukerak aztertu eta beharrez-

koa denean aldarrikatu; langileentzat

egonkortasuna eta borrokarako tresna

suposatzen duen subrogazioa exigitu;

eta lan baldintzen homologazioaren

alde borrokatu.

Azpikontratazioaren arazoa ezin dugu

sektore publikora mugatu, arlo priba-

tuan ere gero eta zabalduagoa dago

kontrata eta azpikontraten erabilpena,

eremu pribatuan ere honen aurkako

borroka egin behar dugularik.

- Enpleguaren kalitate faltaren adierazle

a rgia da soldata bera ere. S o l d a t a

baxuak orokortzen ari dira batez ere

sektore batzuetan eta prekarietatea-

ren aurkako borrokan kontuan hartu

beharrekoa da.

Prekarietatearen aurkako borroka batez

ere enpresetan burutu beharreko borro-

ka da, eremu sektorialak atal honetan

muga gehiago ditu. Enpresa hitzarmene-

tan prekarietatearen aurkako borrokan

lorturiko emaitza izango da hitzarmen

edo akordioa sinagarria den edo ez

aztertzerakoan elementu nagusia.

• Errelebu kontratua eta derrigorrezko jubilazioaE rre l e bu kontra t u a ren ezart zea nego-

ziazio kolektiboan, batez ere enpre s a

e re mu a n , a l d a rrikatu behar den ze r b a i t

d a . Pa rtzialki jubilatzen denari erre n t a

maila egokia berm a t zeaz gain, o rd e z-

k o a ren lan egonkortasuna bu l t z a t ze n

d u , beti ere kontratu mugagabea eta

lanaldi osokoa egiten badiote. B a l d i n t z a

legalak bete-tzen dituzten langileek

p a rtzialki jubila-tzeko duten eskubidea

a i t o rt zea garran-tzitsua da, ez dadila

e n p resak onartu edo ez baldintzatua

e g o n , honek langilegoaren artean bide-

g a b e k e riak sort zen dituelako eta langi-

legoa gaztetzeko eta enpleguaren kali-

tatea hobetzeko duen potentzialitatea

l e rm a t zen duelako.

Honekin batera garrantzitsua da hitzar-

men eta paktuetan 65 urt e rekin derri g o-

rrez jubilatzeko klausulak ezart ze a , 2005etik aurre ra Langile Estatutuak berre z a rri

duen aukera . H o n e k i n , negoziazio kolektiboaren bidez enpleguaren kalitatea

h o b e t zen laguntzea eta lan bizitza 65 urte baino gehiago luzatzea ekiditeko klausu-

lak ezart zen lagundu nahi da, beti ere derri g o rrez jubilatzen denak, h i t z a rm e n

kolektiboan ezart zen diren baldintzetan jubilazio kontri bu t i b o rako aukera badauka.

• IraupenaIraupen luzeko hitzarmenen aurkako jarrera mantendu behar dugu. Iraupena hi-

tzarmenaren edukiaren atal garrantzitsua da. Iraupen luzeko hitzarmenak patro-

nalari baino ez dio mesede egiten bake soziala eskainiz eta inoiz ere ezin dugu

ulertu iraupen luzeko hitzarmen bat ezeren berme moduan, enpresariek badi-

tuztelako bitarteko ezberdinak, hitzarmena indarrean dagoen bitartean bertan

jasotzen diren baldintzak aldatzeko.

Hiru urte baino gehiagoko hitzarmenak baztertuko ditugu eta ahal den neurrian

iraupen gutxiagoko hitzarmenen alde lan egingo dugu.

• SoldatakSoldatetan eroste ahalmenaren berre s k u rapena eta hobekuntza aldarri k a t u

behar dira. KPIa kontuan hartzeko erreferentzia da, baita produktibitatearen igo-

era moduko beste erreferentzia batzuk ere, mozkinen banaketan ematen diren

desorekak gainditzeko.

Kategoria edo kolektibo ezberdinen arteko soldata desberdintasunak murrizteko

helburuarekin, igoera linealak, hutsak edo mistoak, LABen jarreran gailendu

behar dira eta honekin batera soldata eskala bikoitza edo bestelako praktika dis-

kriminatzaileen, bai kontrako eta bai aldeko, aurkako jarrera irmoa. Administrazio

Publikoetan ordainsarien taulen berrantolatzearen alde egin behar dugu, bana-

keta justuagoen helburuarekin.

Absentismoari lotutako baja osagarrien eta soldata igoeren edo produktibitate

osagarrien aurkako jarrera irmoa azaldu behar dugu. Bai eta indibidualismoa eta

langileen arteko lehia sustatzen dituztenak ere. Kontrol sindikalak garrantzi han-

dia du hauen ezarpen eta kudeaketetan.

Emakumezkoek gizonezkoek baino gutxiago kobratzen dute, sarritan praktika

diskriminatzaile horiek antzematea ez da erraza izaten kategoriak antolatzeko

moduan eta abar ezkutatua egoten delako diskriminazio hori, baina guk diskri-

minazio horiek azalarazi eta borrokatu egin behar ditugu.

Soldata ez zuze n a ri dagokionez, “ E P S V ” e t a ra egiten diren ekarpenek soldata

ez zuze n a ren izaera dute, k ri t e rio orokor moduan, enpleguko “ E P S V ” e e n

z a b a l t zea eta oro k o rt zea gaurkoz ez da LABen ildo errebindikatzaileetan lehen-

tasunetako bat.

• LanaldiaLanaldiaren gaiak negoziazio kolektiboan lehentasunezkoa izaten jarraitzen du

eremu pribatuan. Lanaldi murrizketa eta lanaldiaren berrantolaketa prekarietate-

aren aurka egin eta aberastasun banaketa orekatuagoa lortzeko tresna eraginko-

rra izan daiteke eta zeregin garrantzitsua du lana eta bizitzaren kontziliazioan.

Honekin batera lanaldia handitzearen eta malgutasuna areagotzearen aurkako

jarrera berresten dugu. Baita kontratazio berrientzat ordutegi eta lanaldi diskri-

minatzaileak ezartzearen aurkakoa ere. Aparteko orduen aurkako jarrera man-

tendu behar dugu. Edozein kasutan denbora librean konpentsatuko dira.

9

10

Lanaldi partzialeko kontratuak kasu

gehienetan emakumeei zuzenduak dira

eta ez dira borondatezkoak. Emakumeak

diskriminatzeko erabiltzen den kontratu

mota da, etxeko lanaren eta zainketaren

zamak emakumeen gain jarrai dezan.

Borondatezkoak ez diren lanaldi partzia-

lak lanaldi osoko bilaka daitezen eskatu

behar dugu.

Lan zamak eta lana antolatzeko moduak

ere zerikusi zuzena du enpleguaren kali-

t a t e a rekin eta kontuan hartu behark o

dugu.

• Aukera berdintasunaEmakumeek ez dituzte gizonen aukera

berdinak lan merkatuan. Lan merkatuan

s a rt ze rakoan diskriminazioa paira t ze n

dute baina behin lan merkatura sartuta-

koan ere bai, jasaten duten segregazioa

dela eta: lanbideak antolatzeko moduan,

k a t e g o ri a t a n , p romozio aukere t a n , l a n

baldin-tzetan, soldatetan, jazarpen sexual

etab.

Sexu genero diskriminazioak emakume-

en prekarizazioa sortarazten du eta erre-

alitate hau azalari behar dugu diskrimi-

nazio egoerak gainditzen joateko.

LABek lan munduan emakumeek jasaten

duten sexu-genero diskriminazioei aurre

egiteko premiazkotzat jotzen du:

1. Emakume eta gizonen arteko esku-

bide eta aukera berdintasun ahalbi-

deratuko duen plan integrala Euskal

Herri osorako martxan jartzea.

2. Egoera honi aurre egiteko Ekintza

Sindikalean, eta are gehiago Nego-

ziazio Kolektiboan errebindikapen

e s p e z i fikoak negoziazio platafor-

metan bultzatzea:

- Lan hitzarmen sektorialetan Auke-

ra Berd i n t a s u n e rako Batzo rd e e n

sorrera lantokiz- lantoki. Enpresa

itunetan hauek lortzeko proposa-

menak landu.

- Lan hitzarmenetan eta komunika-

zioetan hizkuntza ez-sexista era-

biltzea.

- Lan hitzarmenetan sexu-jazarpe-

nari aurre egiteko prebentzio neu-

rriak eta jardunbidea proposatzea

eta ezartzea. (gida daukagu)

- Balio bereko lanagatik lan sari

b e rd i n a . Feminizatuak dauden

lanbideen soldata balioa eta

o n a rpen soziala handitze a .

Soldaten eta hauek era b a k i t ze k o

e ra b i l t zen diren tresnak berd i n t a-

sun printzipioa berm a t zen dutela

z i u rt a t ze a.

- Kontratazioa eta hautaketa proze-

sua aztertu ez diskri m i n a t z a i l e a

izan dadin.

- Emakumezkoen presentzia txikia

edo hutsa den enpresetan neurri

positiboak eta kuotak definitu ber-

dintasunera iritzi arte.

- Kontratu finkoak emakume eta

gizonentzat izatea.

- Lanaldi partzialeko kontratuak lan-

gileak horrela eskatuz, l a n a l d i

osora bihurtzeko aukera izatea.

- Lanaldien fl ex i b i l i z a z i o a , s o i l i k ,

g i zon eta emakume langileek

bizitza pertsonala, familiarra eta

laborala helburu eta lan eskaintza

z a b a l t ze k o. Malgutasuna ez en-

presarien beharrari lotuta.

- Aitatasun eta amatasun lizentziak

eskubide indibidualak izatea.

• Lan osasuna Lan osasuna eta segurtasuna lanean nego-

ziazio kolektiboan ezinbestez kontuan

h a rtu beharreko gaia da. S e k t o re edo

e n p resa bakoitzaren egoera ren eta beha-

rren ara b e ra egokitu behar da eta hainbat

d i ra landu daitezkeen gaiak eta negozia-

zioan kontuan hartu beharre k o a k .

Hemen landu daitekeen guztia sartzea

ezinezkoa denez, negoziazio kolektiboan

kontuan izan beharreko gaiak jasotzen

dituen txosten bat badago garatua eta

h o ri erabili beharko da erre f e re n t z i a

bezala (1 gehigarria)

• Ezintasunak dituzten pertsonak

Lau helburu aipatzen ditugu:

- CEEri dagokien sektoreko hitzarmena aplikatze a

- Ohiko lanbiderako ezgaitasun iraunkor osoa duten langileak enpresa berbe-

rean berk o k a t ze a

- Lantegietan ezintasunak dituzten pertsonentzat lanpostuak gord e t ze a

- Lanpostuak egokitzea ezintasunak dituzten pertsonen beharrizanen ara b e ra

• EtorkinakGero eta prekarioagoa eta arautu-gabeagoa den lan merkatuan, herrialde txiroe-

tatik etorritako etorkinei alderik txarrena egokitzen zaie. Kolektibo honek paira-

tzen duen egoera aldatzeko, geure ekintza sindikaleko jardueran, etorkinek,

Euskal Herriko gainontzeko langileek dituzten eskubide laboral eta sindikalak

izan ditzaten, borrokatu beharrean gaude.

LAB sindikatuaren proiektu abertzale eta sozialistak, ezin du inolaz ere onartu,

diskriminazio egoerarik Euskal Herriko lan tokietan, eta horrekin bukatzeko,

beste aldarrikapen batzuen artean, etorkinak, bigarren edota hirugarren katego-

riako langileak ez izatea eta kolektibo honek pairatzen dituen mota guztietako

diskriminazioekin bukatzea aldarrikatzen dugu.

Aldarrikapen hauei bide emateko, ezinbestekoa deritzogu:

- Etorkinek, baldintza legaletan lan egin dezaten, hau da, lan kontratua izatea

eta gizarte segurantzan afiliatuta egotea, komunitarioak izan edo ez.

- Balio bereko lanagatik, lan sari berdina jasotzea.

- Eskubide laboral eta sindikalak bermatzea.

- Dirutan ez diren ordainsariak ez onartu.

• EuskaraLan munduan, euskararen normalizazioa bultzatzeko, berau negoziazio kolekti-

boaren ildoetariko bat bilakatzea ezinbestekoa dugu. Soilik horrela lortuko dugu

hizkuntza normalizazio prozesuak eskatzen duen estrategia sendo, sistematiko

eta planifikatua aurrera eramatea. Ia dena egiteke dagoen eremu honetan, asko

dira landu beharreko edukiak, bultzatu beharreko neurriak eta jar daitezkeen

lehentasunak. Gure kasuan, besteak beste, honako lan ardatz hauek proposatzen

ditugu:

- Lan munduan euskararen erabilera bermatzera ez ezik, lehenestera ere

zuzentzen diren neurriak bultzatzea.

- Lan hitzarmenak euskaraz argitaratzea.

- Sektore eta enpresetan kontsumitzaileen legea betetzeko neurriak jar-

tzea. Akordiorik dutenentan betetzen dela bermatzea eta besteetan bul-

tzatu eta indartu, betiere eskualdearen egoera soziolinguistikoaren ara-

bera, sektoreak aintzat hartuz.

- Idatzizko zein ahozko komunikazioan euskararen presentzia ziurtatzea

eta indartzea.

- Hizkuntza paisaia: iragarki tauletako iragarpenak eta enpresen errotula-

zioa

- Euskara hutsean aritzeko aukerak garatzea

11

12

- Formakuntzaren atalean langileen eus-

k a l d u n t ze eta tre b a k u n t z a rako neu-

rriak zehaztea

- Euskararen sustapenerako enpresen

konpromezua jasotzea; besteak beste:

- Bai Euskara ri ziurt a g i ri a .

- Sektore zein enpresetako sentsibi-

lizazio kanpainak.

- Ekimen sozialekin bat egitea –Ko-

rri k a .

- Euskara ren norm a l k u n t z a rako pla-

n a k .

- EAEn Lanhitz ekimenaren inguru a n

sinatu lankidetza akord i o a .

Administrazio eremuan:

- Euskara ren sustapenean izan beha-

rreko aitzindaritza izatea.

- Euskara ren sustapenerako plangin-

tza estrategikoak bu ru t u , gauzatu eta

e b a l u a t ze a .

- Lanpostuen Hizkuntza Eskakizunak

fi n k a t zea euskara gaitasuna berm a -

t zea helbu ru (pro gresio iri z p i d e a k ) .

- Hizkuntza eskubide eta norm a l k u n -

t z a rako xedeei begirako kontra t a z i o

politika bu ru t ze a .

- Langileak lanean ari t zeko pre s t a-

kuntza planak, ez soilik lan harre-

m a n a k .

- Udaletan, o rdenantzak eta hizkun-

tza politikak sortu eta betetze n

bu l t z a t ze a .

• ABLEakEman diren lege aldaketak medio,

beraien erabilpena mugatu den arren,

ABLEen bidez egiten den kontratazioaren

aurka azaldu behar dugu.

• Lan egutegiaEuskal langileentzat iraingarriak suerta-

tzen diren jai egunen ordez beste data

batzuk jaso lan egutegietan.

• PresoakPreso eta beste errepresaliatu politikoak,

k a rt zelatik irten ondoren edo etxe ra

itzultzean, beraien lanpostuetan berriro

hartzea eskatu.

Preso senideak bisitatzeko baimenak.

1 . 3 . J a r raipena eta sinadura

Lan ildoen diseinua eta gauzatzea egitura

ezberdinen arteko lana da eta sektore

edo enpresa hitzarmenen negoziazioa-

ren diseinua eta jarraipena guztien artean

konpartitu beharko da. Sektoreko egitu-

rek eta eskualdeko idazkaritzek, bakoi-

tzak bere eremuan burutzen den nego-

ziazio kolektibo guztiaren jarra i p e n

zehatza egin behar dute.

Ekintza Sindikaleko Batzordeak ere zere-

gin garrantzitsua du negoziazio prozesu

osoan zehar. Hastapenetik negoziazioa-

ren diseinu a n , p l a n g i n t z a n , g a u z a t ze a n

eta jarraipenean parte hartuko du.

H i t z a rmen sektorial bat sinatze ra k o a n

sektore eta konfederal mailako ardurekin

k o n t rastatu eta adostea ezinbestekoa

izango da. Enpresa hitzarmen edo itun

bat sinatzerakoan eragindako sektore eta

lurralde egiturekin kontrastatu eta adostu

beharko da.

Sinatu beharreko hitzarmen edo akor-

d i o ren bat kongresuan edo negoziazio

kolektiboko lan ildoetan jasotakoare k i n

bat ez datorrenean edo zalantzak dau-

d e n e a n , lehenik eta behin sektore a n

eztabaidatu ondoren posizionamendu

bat eramango da Ekintza Sindikaleko

B a t zo r- d e ra . B a t zo rdeak eztabaidatu

b e h a rko du planteatzen dena gure ildo-

en aurkakoa den edo ez eta horren ara-

b e ra erabakiko du. B a t zo rdean ez bada

nahiko adostasun ematen edo plantea-

mendu kontra j a rriak baleude, exe k u t i-

b o ra eta nazio komitera bidaliko da

azken erabakia hart ze k o.

Langileek negoziazio pro zesu osoan

izan beharreko protagonismoaz hitz

egin dugu eta zentzu honetan hitzarm e n

baten inguruko erabaki bat hartu aurre-

t i k , asanbladak bultzatu beharko geni-

tuzke baina asanbladaren eginkizuna

fi n k a t ze rakoan zuhurtziaz jokatu behar

d a . O ro har, langileen parte hart ze a

b e rmatu eta enpresa komitearen eki-

menak legitimatzeko balio behark o

l u k e, beti ere, b o rroka antolatze k o

asmoz enpre s a riei espazioa ira b a z t e k o

xe d e a re k i n .

Azken urteotako eskarmentuak baina, zera erakusten digu: sarritan, asanblada,

gatazka desaktibatzeko edo eta neurri atzerakoiak inposatzeko erabili ohi den

tresna da. Beraz, LABek ez ditu asanbladak edo erreferendumak deituko gure

eredu sindikalaren oinarrizko printzipioak urratuko dituen neurriak legitimatzeko

bada edo eta diskriminazioren bat ezartzeko bada.

1.4. Aliantza sindikalak

Egungo zatiketak sindikalak ez du laguntzen enpresarien nagusitasunari aurre

egiteko borrokan. Ahulezia sortzen du mugimendu sindikalean eta langile mugi-

menduan.

Negoziazio kolektiboan, bai sektorean eta bai lantegietan, enpresarien ildoa bal-

dintzatu nahi badugu, indar metaketa balore garrantzitsua da eta horren alde lan

egin behar dugu. Baina beti ere, negoziazioaren edukiak eta eta mobilizazio dina-

mikak kontuan hartuaz.

Klase konfrontazio horretan, sindikatuen arteko lankidetzak, ekintza sindikal

eredu ofentsiborako aukerak handitzen ditu eta zentzu honetan, maiatzean buru-

tu genuen nazio biltzarrak margotzen du LABek atal honetan egin beharreko

bidea.

13

14

LABen ereduan sektore a rt e k o, s e k t o re

eta enpresako negoziazio eremuen arte-

ko elkarloturaren aldeko apustua egiten

j a rra i t zen dugu. E s p a rru ezberd i n e n

aldeko borrokak eremu ezberdinetan lan

egin beharra esan nahi du.

Sektoreartekoak sektore eta enpresetan

burutu beharreko aldarrikapenak elikatu

eta dinamizatu behar ditu. Egun landu

gabe daukagun eremua da, baina 97- 99

urteetan egin genuen moduan, aberasta-

sun banaketaren eta kalitateko enplegua-

ren aldeko estrategia orokorra landu eta

m o b i l i z a z i o a ren beharra azpimarra t u

behar da.

Sektore hitzarmena eta enpresa hitzar-

mena ez dira bata bestearen ordezko,

osagarriak dira eta horren alde lan egin

behar dugu. Enpresa eremua ez da sek-

toreko negoziazioaren alternatiba.

E re mu bakoitzaren ze regina ezberd i n a

d a , s e k t o reko hitzarm e n a ri langile guz-

tientzat gutxieneko oinarrizko eskubi-

deak ezart zea dagokio eta enpresa hit-

z a rmenek batez ere pre k a ri e t a t e a re n

a u rkako eta kalitatezko enpleguare n

aldeko edukiak lort zeko balio behar

d u t e. E re mu sektorialak ere, mu g a

gehiago dituen arre n , badu ze re g i n i k

atal honetan.

Bi eremuen arteko elkarlotura hau bene-

takoa izan dadin komenigarria da espa-

rru ezberdinetako hitzarmen edo akor-

dioen iraupenak bat etortzea. Azken urte-

etan atze rapauso nabarmenak eman

badira ere, debertebrazio hori areago-

tzen joan ez dadin, ahal den neurrian

kontuan hartu beharreko elementua da

honako hau.

Sektore guztietan ez da errealitate berdi-

na ematen eta sektore-enpresa binomio

h o rren ze regina ezberdina da, e re mu

i n d u s t ri a l e a n , a d m i n i s t razio publikoan

edo zerbitzu sektorean.

- E remu industri a l a : langile gehienei

s e k t o reko hitzarmena ez sinatu

a rre n , soldata egunera t zen zaie,

p a t ronalak gomendioak aplikatu

d i t u e l a k o, e n p resa hitzarm e n a

d u t e l a k o, edota enpre s a ren alde-

bateko era b a k i a ren ondori o z . . .

b e raz hitzarmen sektoriala solda-

t a ren gaurk o t ze soil batekin sina-

t zeak bere izaera erre b i n d i k a t z a i-

l e a ren zentzua galtzen du eta

b e h a rrezkoa izango da hitzarm e n

h o rrek beste eduki batzuk ere

b e re baitan hart ze a .

- A d m i n i s t razio publ i ko a k : a u rre k o

h a u s n a rketak administrazio publi-

koetako langileentzat ere balio du.

Euren soldatak urtero igotzen dira,

nahiz modu apalean izan, Espainia-

ko Aurrekontuen Legea dela eta,

sindikatu batzuekin sinatutako akor-

dioa dela eta edota dekretu bidez.

35 orduko lanastea ere ezarria dute.

Ondorioz sektore publikoko akor-

dioetan LABen balizko sinadura jus-

tifikatzeko, prekarietatea murrizte-

ko jauziak eman beharko dira .

Pribatizazioen aurkako jarrera azal-

du beharko dugu eta pribatizatuak

izan ondoren zerbitzu publikoetara-

ko lan egiten duten azpikontratako

langileen lan baldintzetan hobe-

kuntzak eman beharko dira, homo-

logazioa eta subrogazioa.

- Zerbitzu pribatuak: bestelako egoe-

ra ematen da merkataritza, ostalari-

tza, ofizinak eta bulegoak, garbike-

tak…. moduko hitzarmenetan, zei-

netan arau orokor moduan, soldata-

ren berrikuspena, herrialdeko hi-

tzarmenaren baitan dagoen. Prakti-

kan hitzarmen kolektiboaren oina-

rrizko betebeharra soldata igoerak

finkatzea da, nahiko baxuak gehie-

netan. Kasu hauetan, eta dagokion

dinamika mobilizatzailea mart x a n

2. Negoziazio eremuak

ipini ondoren, ezin dugu soldata edukiekin hitzarmenak sinatzea baztertu,

batez ere ordezko negoziazio eremurik ez dagoela kontuan hartuaz.

Asko dira estatuetako hitzarmenen menpe dauden langileak Euskal Herrian

eta negoziazio kolektiborako esparru propioa eratzeko saiakeran, oraindik

estatu mailako hitzarmen edo akordioek eragina duten sektoreen negozia-

zioa Euskal Herrira ekartzea planteatu dugu (bankuak, biltegi handiak,

seguru etxeak, portuak, administrazio zentrala, telemarketing...).

Nahi hori gauzatu arte, negoziazio mahaietan parte hartzeko gure eskubi-

dea aldarrikatuko dugu. Edozein kasutan hitzarmenaren sinadura baztertu

egingo dugu, indar korrelazioak direla eta gure sinadura inoiz ez delako

erabakiorra izango eta estatu mailako guneak legitimatuz negoziazio kolek-

tibo esparru propioa eratzeko gure ildoaren aurkakoa delako.

Bestalde geroz eta gehiago dira estatu mailan lan zentroak dituzten enpre-

sak, erabakigunea Euskal Herrian dagoenean eremu horietan negoziatzea

eta akordioetara iristea ez dugu baztertzen.

15

16