MUNDUA

JERUSALEM

Jerusalen. Uri baten izena. Millak urteak dituanalde zarra eta oraintsukoa dan alde barria dituanuria. Zenbat berba-bide emoten dauan aspaldikourteetan! Eta zenbat guda-bide gizaldien joanean.Izenaz bakea adierazten dauan uria, Jaungoikoarenseme-alabak bake-giroan batzeko sortua izan danuria, guda-uri biurtu jaku.

Dabid

Dabid erregea izan zan uri onen sortzaille.Eta sortzailleak, uriburua leiñu baten lurretan

izan ez daiten, bakea egitearren, basamortuan sortueban uria.

Asieratik etorren ba, bakearen billa uri santu au.

Jauretxea

Uri onetan eta otoitz-etxe izan zedin, Dabid'ekjauretxe edo Jauna gurtzeko etxe eder bat egin naiizan eban, baiña Salomon bere semeak bete ebangurari ori.

Eleiz ederra egin eban Salomon'ek, bere aitagi-ñerraba zan Fenizia'ko Hiran'ek emon eutsozanzedro aundietatik egin eban zura gai zala.

Gero, Israel erbesteratu ebenean, jauretxea beerre egin eben, baiña barriro egin eben, erria berelurraldera biurtu zanean, jauretxea, Esdras etaZorobabel orretarako arduradun zirala. GeroHerodes Erregeak osotu eta ederdu eban.

Jesus il eta berrogei bat urte geroago, erromata-rrak austu eben jauretxe au eta arrezkero ez dageiago bir-eraikia izan. Zori txarrez, jauretxeaegoan lekuan Arabiarren Mezkita ederra, Aksa,dago.

Antxiñako jauretxearenik ezer ez da geratzen,Erosten edo Negarren Ormea baiño. Antxe egitendabe negar egunero israeldarrak, euren jauretxeaeta erria dagozan lez dagozalako.

Arabiarrak

Israeldarrar, edo, obeto esateko, Juda'tarrakmunduan sakabanatuak izan ziranean, arabiarrakartu eben Lurralde Santu ori.

An eraiki ebezan euren otoitz-etxe edo Mezkitaederrak. Antxe dago, Isaak erailteko eroan ebenMoria mendiaren gaiñean, arabiarrak Meka'tik urri-ñen dauken mezkita. Andixek igon ei eban zeruraMaoma'k.

Garrantzi aundia dauka ba, arabiarrentzat, edoobeto esateko, musulmanentzat, euren toki santua,garrantziz Meka'ren urregoa danak.

Erdi-Aroa

Kristiñauak ezin ikusi izan eben begi onez erdia-roan euren leku santuak jentillen menpean egotea.Gaiñera ara erromes joaten ziran kristiñauak be ezziran izaten ondo artuak.

Orregaitik, San Bernardo aurrelari zala, Kurutze-Gudak gertatu ziran Lur Santua barriro eskuratze-ko. Eta lortu be bai. Jerusalem Kristiñauen menpe-an geratu zan, urte batzutarako beintzat. Gero,Aginterri aundiak sortu ziranean, olakoen menperajausi zan.

Palestindarrak zer diran? Judatarrakaz eta ara-biarrakaz enda beratakoak eta lurralde aretan lenen-go jabetza izan ebenak, antxiñako Filisteoen ondo-rengoak. Oneik lurra eurena ei dabe, lenagoko jabe-ak diralako, Israel'darrak, ostera, Jaungoikoakeurai eskiñi eta emondako lurra dalako.

Gaurko giroa

Jerusalen, bakearen uria, gaur guda-giro bizianbizi da, erlejiño-girokoa eta politika-girokoa dangiro larrian. Iru erlejiño nagusiak nai dabeJerusalen uriburu lez: Kristiñauak, musulmanak etaJuda'tarrak. Eta guztiak Jaungoikoaren izenean,baiña bakerik egin eziñik.

MARTIN

ZER

UMETXU BAT IL EBENEAN

Izukeriaren ondorenak

Zori txarrez, aspaldion bein eta barriro arri-tzen gaitue izukeriaren ondoren diran eriotzaedo erailketa mingarriak.

Gure gaiñetik agintaritza gogorra egoanean,eta euskalerrian ezelako eskubiderik onartzenez zanean, atsekabe-giroa sortzen eban izuke-riak, baiña gaur, erri-agintaritzaren bideakbillatzen diardugun sasoi onetan, askoz min-garriagoa gertatzen da. Ez dogu nai olako ilke-tarik, erdi-aroko jauntxuen bidea dirudi.Oñaztarrak dirala edo Ganboa'tarrak dirala,beti erritarrak ilten eta kalte izugarriak egiten.

Umeak

Baiña gure atsekabe ori mingarragoa izatenda ilketa ori errubako umeen mundura sartzendanean. Orrelan izan da azkenengo ekiñaldiorretan.

Erandio'n illetea izan zanean, giro benetanlarria agiri zan. Umearen amak ez eban agertuparkatzeko guraririk, umea il ebenak be erio-tzaratuak izan daitezan zan bere guraria.

Eta politika-alderdiak, betikoak izan ezik,gogor eta sendo gaitzestu eben ekintza ori.Eleizearen aldetik jokabide argia agertu zanilletan bertan.

Parkatu

Olako ekintza zakarrak sortzen diranean,ulertzeko gauzea da amaren biotzak parkatu-eziña agertzea, baiña biotzeko gorrotoak ezdau arazoa bideratzen, izukeria ta gorrotoaalkartzen diranean, gauzea geroago ta txarragojoaten da.

Iñoz entzuten dogu "parkatu bai, baiña aiztuez". Esaldi au ondo be ulertu leike: Zelan aiztu

ama batek il dautsoen bere umea? Ori eziña.Baiña esaldi orregaz, erantzun bardiña emote-ko erea itxaroten dagoala esan nai ba'da,orduan, ez da egia lenengo zatia, "parkatubai".

"Senideak", ekintza

Espetxeetan dagozenen senideak alkarte batsortu dabe "senideak" izena daroana.

Alkarte onen elburua espetxeratuakEuskalerri barruko espetxeetan izatea da.Errazoizko elburua, benetan. Eta ez bakarrikerrazoizkoa, eskubideen eta legeen barruandagoana be bai. Baiña orretarako legeak aita-tzen ba dira, izukeria alboratzeko zergaitik ezdira aitatzen. Gauza bi orreik errez nastatzendira.

Erri-agintaritzaren bidea

Erri-agintaritzaren edo demokraziaren bideaartu dau gure erriak. Egia da gauza guztiak ezdoguzela ontzat emoten, urrik be ez! Baiñabide ori artu dogu arazoa bideratzeko eta orre-ri jarraituko dautsagu, bai autobidearen arazo-an eta bai izukeriaren naiz beste edozein arazogarrantzitsuren bat agertzen danean.

Erri-agintaritzaren bidea esaten dogunean,alkar-izketearen bidea be esan gura dogu.

Orregaitik, guztion eskaria da, izkilluak etaedozelako ilketak alboratu eta alkar-izkctearenbidera sartzea.

Ortik etorriko dala uste dogu gure erriak ainbearrezkoa dauan bakea. Ortik baita, gure lan-gintzak bear dauan erbesteko laguntza.Danerako egiten dausku kalte izukeriak etairaultzarako zergak.

BERTSOETAN

GUN GAZTEA

GUN GAZTEA

Bai ur dogula, ene, negua.Erigun guna ba da manguaizotz asi barriek jota.Ain gozo gendun otzak daroaillun izurretan itota.

Eta ain argi zan egun elduaba dirudi bai lore ulduanoiz orduak galdu bildurrez,

ederrenaren ostroa–eki gorien laztan bakoa-illunak igar oi dauan lez.

Ur danean izotzen diadarraastintzen gure bion bularraez dogu otzik izango, ez.Gun gazte barri baten zirraraizango baitogu arimaragure odol ain zaarren ordez.

Zenbat urtez gaitun Jaunak bero!T'umoturik dagozan eskerogure azurrak lotarakozer dala ta otzik eta bildur?Magal zabal daukagu ama lurbion betiko berorako.

TXALUPAKO ZAARRA

Txalupatxo zaarra, milla poz t'izujasana zarana. Gaur ba dirudizubalea zaar baten saiets-azur pillaolatu gaiztoek ondartzara illa.

Zenbat eguzkiren aintza ikus dozungoizetan uainen musukari lizunta zenbat izarren ausarkeri ixillabular urdiñetan lo gozoen billa.

Ur ertzean zaran ene txalupa zaar,ezingo ba ikus arrañen zerutikagorrak baitautzu arnasea ito.

Legor zukinean, bateltxo ain bakar.Gaur, ez poz, ez izu. Sustrai gazi barik.Aparren muxuge il zara betiko.

ARBOLA PILLOA

Gure egunen artean –arbola pilloa-aspaldi daukagu erio gure zai.Maltzurkeriz bete illundu daroaoyan barru oro: itzal eta tantai.

Eroan andiko egurgin gaiztoakebakiko gure adar ta garriaeta, banan-banan, danok berak joak,utsera joango gure gun gorria.

Zartada gogorrez zigortuko gaituiradu gabeko eraille maltzurrak:aritz jayo-barri, arte zaar ezkurtsu,dana iruntziko argi bako lurrak.

Ta oyan baltzean irotuko yakuametsen enborra eta –adarrik bako-txori-kabi-leku izango izan guizar begipean ilda betirako.

NEGUA

Zein urbil zaitugun, ene lagun,makilla biurri, bizkar astun.Urtaro zatorkuz –buru zuri-azurren giltzak astintzen guri.

Ez dozu ikusten zugaitz ori,adar eri, ez orri, ez txori?Biotzik gabeko agure errudun,bizia ken dautsazu gunik gun.

Gure otzen barri ba dakizut'ez eiguzu, arren, geiagotuez dakiguzan otoitzak izotz.

Zugaitz eria lez gagoz otz-otzta bearko zenduke ulertuzer dala ta gagozan ain izu.

A. BIDAGUREN A.

2

FEDEA

JAUNGOIKOAREN BILLA

MIGEL UNAMUNO

Entzute andiko Bilbo'tar filosofo onekJaungoikoari buruz onela itzegiten dau:

"Buruak ez, biotzak beartzen nau Jaun-goikoagan sinistera.

Jaungoikoagan sinistea lenengo eta aurrenJaungoikoaren egarria, Jaungoikoaren bearra,nabaitzea da.

Jaungoiko barik ezin bete dan zulo edo utsuneandi bat somatzea... Jaungoiko ba-dala nai iza-tea.

Nik emen neure barruan beti bizitzeko gogobizi bat daukat... Gorputza iltzean ezereztu egi-ten ba'gara gizonaren bizitza fantasmen jira-biragoibel bat, besterik ez da".

ALBERTO ONAINDIA

Markinako abade ezagun onek berak idatzita-ko liburu batean gertakari polit au edesten daus-ku:

"Egazkin baten ninoan jesarrita liburuaeskuetan neure abade otoitzak egiten.

Nire ondoan 22 urte inguruko gazte bat jesarrizan. Ipar-amerikarra zan.

Laster egin giñan lagun... Nire otoitz liburuaribegiratuz itandu eustan: "Zer da ori?

Eta nik: "Otoitz egiteko liburua".Eta berak: "Zer da otoitz egitea?Eta nik: Jaungoikoarekin berba egitea".Eta gazteak arriturik: "Baiña zuk Jaun-

goikoarekin berba egiten dozu? Zelan da ori?"Eta nik gazte jator aren burua argitu nairik

esan neutsan: "Nik ez dot gorputzeko begiekazJaungoikoa ikusten, baiña bai fedearen bidez".

Eta gazteak: "Orain gitxiago ulertzen dot"...Eta nik fedea edo sinismena zer dan onela

erakutsi neutsan: "Begira, guk egazkin gain one-tatik ikusten doguzan etxeak, bideak, zubiak etaabar... gizonak egiñak dira... Baiña itsasoa,eguzkia, mendiak eta abar gizonen eskuek ezin

dabez egin... Ara, gazte, gure egazkin onekorain istripu bat izango baleu, biar egunkarietaniru-lau lerro jarriko leukiez, esanez: egazkinistripu bat izan da, alako orduan eta alakolekuan, eta ainbeste il dira, eta kito... Gu ez garaezer. Gizonaren txikitasunak, Jaungoikoarenanditasuna ezagutzera garoaz... Eta geiago beesango dautsut, zu arriturik itziko zaituena:Jaungoiko andi ori ain ona da, gugatik ume txikibat egin zan...".

JAMES-BERSON IRWIN

1971-garren urten illargira joan zan lenengogizonak, astronautak, au edesten dausku:

"Illargian igaro nebazan orduak nire bizitzaguztiko oroigarrienak izan ziran, Jaungoikoanire ondoan nabaitzen nebalako... Gizona, zen-bat eta lurretik gorago, ainbat eta Jaungoi-koagandik ondorago ikusten da. Illargian nengo-ala Lurra-Ludia kanika baten antzeko txiki ikus-teak, biotz eragin andia egin eustan...

Gizona gorputzez txikia da, baiña espirituzoso andia...

Illargitik orain gu bizi garan Ludia ikusiz,pentsatu neban: ala ikusiko dau Jaungoikoak gubizi garan Ludia, eta onek biotzean sentipensakona emon eustan"...

Irwin astronautak beragaz aldean Biblia txikibat eroan eban, eta Illargian egoala 120-garrensalmoa irakurri eban: "Nire begiak mendi san-tuetara jasoten dodaz. Andik etorriko jat nikbear dodan laguntza".

Ludira, zorionez, jatsi zanean, Jaungoikoarieskerrak emon ondoren, au esan eban: "NiIllargian egon naz, baiña Jaungoikoa gu bizi ga-ran Ludian egon zan. Ni kristiñau naz, eta sinis-ten dot, orain 2.000 urte inguru Jesus Jaun-goikoa Ludira etorri zala, eta orain be gurilaguntza emoten gure ondoan daukagula".

GOIKOETXEA'TAR IÑAKI

3

ERRIGINTZA

GUDARIEN EGUNA

Urrilla'ren 13n. egunean, gudari izandakoen egunaospatu izan genduan Azpeiti'ko Loiola'n. Egun pozga-rri a !

Amaikak aldean eldu gintzazan gu eta, ordurako,beterik egoan Loiola-ingurua.

Amabigarren orduan izan genduan Meza Santua,Iñaki Deunaren jaiotetxea zan lekuan josulagunakdaben Jauretxe ederrean. Bete-beterik egoan oraintsuederkiro barriztauriko elizea eta, siñismenez sendodiraugula erakutsi eyenduan, guduan il izan ziran lagu-nen eta arrezkero joan yakuzan gudari lagunen arimenaldez, otoitz eta abestiz.

Itsasalde zaildian (batalloian) guere mendi-tontorre-tan, lugana-zulo ta agerretako burrukaldietan lagunizandakoak bere agurtu ta besarkatu izan genduanalkar. anaia-maitasunez eta pozkidaz: baiña, arrezkero-ko urteetan askok apur egin izan dauskue bizitza oba-rako.

Oraintsu joan yakun karmeldar Akesolo ' tar Liño be.Geure zaildiko lekaidea genduan: eta, au baiño leen-txuago il ziran Lon Aba, karmeldarra au be, taJauregi'tar Erramun, abadea. Irurok ziran, ba, elizgizonzintzo ta abertzale sutsu, gudu anker aretan gure zaildi-ko mutil zintzoen zuzpertzaille ta arimen zaindari.

Amaika mutil ederreri emon eutsien poza ta askes-pena, gure mendietan, metrailla ta odol-artean, bizitza-ko aldirik ederrenean menperatzaille ankerren berun-ezkurrez edo lerkaiz ebagitako bizitzeari. Jainkoakbeukoz, guztiak bere egoitza aintzatsuan.

Guduan ez dala. (ezeze) eritegietan, atxillo-espa-rruetan eta espetxe zikiñetan jasankide izandakoakbere ba-ziran banaka bat.

Urte guztietan lez, antxe agurtu genduan alkarBengoa, Mungi ' ko txistularia izan zanak eta urte bete-an eriopetuta euki ta bost urtez espetxerik-espetxe era-billiak be.

Larogei urte beteta dagoanarren, gizon sendo ta osa-suntsua, egundo ba-da.

Gudari izandakoez ganera. gazteagoak bere, areinemazte ta sendietakoak be, asko izan ziran jai atan.

Tamalgarriena baiña, leenago, gudari-egunetanagurtzen genduzan batzuk, bizirik eta onez dirauena-rren, orain ez dira agertzen gure artera.

Ez ete-gara, ba, guztiok, Sabindar JEL-tzaleak?Ikustekorik ete-dau, ba, aberriaren guduan ain alkartutaibilli izan eta, orain zaartzaroan, gizon batzuen erretxar eta aditu eziñakaitik gu, aberriaren bizia ezkiñirikgeure mendi ezeak izerdi larriz eta gazte-odolez gorrituizan genduzanok saminkiro baztertzeko?

Begoz etxe zuloetan egun larri areitan gugaz mendi-ra igoteko koldarkeriz ezkutau edo iges egin eben keto-ak. Baiña, gu! Etsaiaren aurrean kikildu ez giñanok?

Ez gara, ba, abertzale, gizon batzuenez besteenasmu okerreri jarraitzeko, Aberria askatu arte askata-sun-bidean, arretaz eta bildur barrk jokatzeko baiño.

Ez beite moteldu, ba, gure anaitasunezko abertzale-tasuna, norbaitzuen buru-berokeri, alkar aditu-ezin etasetakeriakaitik.

Gu geu, Arana-Goiri'tar Sabinen irakatsien jarrai-tzailleak gara ta ez andigurako ta sabeltzaiñen adiski-de.

Loiolan, bertan, aurretiaz atonduta dagoan eskepeederrean izan gendun bazkaria.

Pozezko alkarrizketak bazkari-aldian eta, azkenean,Euzko Gudariak... eta Abendearen Ereserkia gogozabestuz amaitu gendun anaiatasunezko jai ederra.

Eta adiskide ta gudari-lagun izandakoak besarkatu-rik, pozarren abiau gintzazan atxerantz.

AURRE-APRAIZ' EK

IRAKURLE: 1. ZER'eri DAGOKION URTEKO SARIA ORDAINDU EZ BA'DOZU, BIALDUEGIZU " TXEKE" BAT "EUSKERAZALEAK ALKARTEA"REN IZENA EZARRITACOLON DE LARREATEGI 14, 1`ra. 1.200 PEZETA DIRA. ESKERRIK ASKO!

2. IDAZTEN BA-DAKIZU, IDATZI, LANAK URRI DATORKUZ-ETA. ESKERRAKBARRIRO.

ZUZENDAR ITZAK

4

ELEIZA

URIARTE JAUNA, GOTZAIN EREDU

Guztiok dakigu zelan Juan Mari Uriarte Jauna'riErroma'ko Aita Santuak emon deutsan Eleizearen zeregiñardurazko bat: Bilbo'ko Eleizbarrutian Gotzain-lagun zane-tik Zamora Lurraldean Gotzain izenezko izatea.

Berak ixil-ixillik, bear dan lez, artu dau Lanbide-Nagusitza.

Gure Juan Mari gogo-jardunetan trebe ta egoki izan zan(da ta izango da astitrik euki ezkero). Zamora, Soria,Segovia, Avila, Gaztela'ko errietan entzute andia eukan.

Bere irakaste sakon ta zabalagaitik, bere biotzaren onta-sun samurrak omen gorena artu eban eta egin deutsoe.

Ni neuk bein, bera zuzendari dala, gogo-jardunak egindodaz Berriz erritxuko Lekaime etxean.

Berak iñoskun esakune sakon bat marraztu neban etaburuan sartu. Bakez-bake norbera egoteko da, batez be urte-dunak. Ona emen: "Garean gareana eziñean onartu, geiagoez garala jakiñik".

iBenetan aolku jakintsua! Zeozegaitik lortu eban psikolo-gu mailla Lovaina' n.

Alan be, ez litzake ona izan aitatu dogun esakun edo aol-kua gogo goren-mailletan dagozanentzat.

94 urtedun Barrena'tar Aita Erasmo pasiotarrak bestegogo-aolku bat emoten dau: "Aurrera beti, gora biotzak.i Dan-dana al dot indarra damosten Jesukristo Jainkoa'gan!".

Baita Aita Patxi'k be orixe esango eban.Augaitik ederto diñoskue Teologu jakintsuek: "Gure

Biblia-idazteuna jainkoz argitua da eta adorea ta itxaropenadamoskuz.

Uriarte'tar Juan Mari Gotzaña bere ikaste sakonakaz etaoar-ikasiaz naikoa agertu jaku orain arte agintza ta jardun-

aldi egitezko ta berbazkoekin Eleiz-gizon abadientzat oneiaolku egokiak emonaz. Eleiz-gizon abadiek euren lanetanekin bear dabe.

Orrillaren 27'an 1991'ean Madrid'en, berbaldi ikaragarribat egin eutsen abadeai. Esan eban guztiarena laburpenaauxe da: Oraingo Eleiz-gizonentzat laguntza-ezaren egoeraonetan Eleiz-Nagusi guztien alegiñak dira, barruz, ornidu,tresnatzeko. Gaiñez, agirikoz lagundu. Barruko laguntzakgogo-ezpirituzkoak, batez be, bear dabe izan. Ez dago, ezteoloji sakonik, ez atzalpen argizkorik ezpiritu gogotasunaritokia kendu leionik.

Gure Gotzain Nagusi Jaunak bost Ezpiritu-gogotasunzenbatzen ditu: I) Uste onaren gogotasuna, ez baikortasuna-rena. 2) Zintzotasunaren gogotasuna, ez ondorenarena. 3)Otseiñaren gogotasuna. 4) Baretsu dan bakeginaren gogota-suna. 5) Jainko-gurariaren gogotasuna.

Olangoxe gai gogo-ezpirituzkoak irakasten ebazan gureUriarte Zamora'ko Gotzain izendatukoak.

LETONA' K

IPUIN-SARIKETA(BILBAO ' KO UDALAREN BABESPEAN)

EUSKERAZALEAK ALKARTEA'k, urte guztietan lez aurtenbe, ipuin-sariketea iragarten dau, oiñarri-arauak oneik dirala:– Ipuiñak euskeraz eta erriak erabilten dauan euskalkia erabi-lliaz idatziak izan bearko dabe eta idazkerea, EUSKERA-ZAINTZA'k argitaratua eta ZER aldizkarian erabilten dana.– Ipuiñak asrnaurikoak edo errian batuak izango dira, ez idatzitadagozanak edo itzulpenak.– Luzeerea iru orrialdetik lau orrialdera, idazkiñez idatzita etabitarte bi dirala. Saria irabazten dabenak ZER'en argitaratukodira. Saririk irabazten ez dabenak be bai ipuiñaren barreneanidazleak bairnena ernoten dauanean.– Azillaren azkenerako EUSKERAZALEAK ALKARTEA'renetxean (Bilbo'ko Colon de Larreategi 14, 2. a , eskoia) egon bear

dabe. Abenduaren azkenerako ernongo da rnaikoen erabagia etaZER'en agertuko da, Urtarrillean, baita DEIA Egunkarian bealbait lasterren.– Sariak lau izango dira:l.

a 40.000 pezeta.2. a 30.000 pezeta.3. a 20.000 pezeta.4. a 10.000 pezeta.– Ipuiñak izen-ordeagaz bialdu eta karta-azal txiki batenbarruan izen-ordea ta izenaOARRA: Epea urtearen azkenera arte luzatzen da.

EUSKERAZALEAK

5

BERTSOETAN

GABON ZORIONTSUAK 1991 / URTEBARRI ONA 1992

Gure munduak beti diardujira ta birak emotengizaldietan gelditu barikberak dauana azaltzen;aintziña asi ta gaurdanaiñopoz ta naigabez betetan,batzuk etorriz, besteak joanez,egoera au ez aldatzen:bearrezkoa da jakiteanon asten dan-ta non amaitzen.

**

Gabon-egunak eldu jakuz-tadanak dabiltza galdezka:"Askatxo ortan zer daukazunesan egiguzu zuk, neska! !"Emen dozue egindakoakzeru ta lurrak itzezka,Jainko Aaltsu ta BetikoarenSemea maitez-gaiñezka:Orregatikan entzun guztiokdakargun Barria ta ez kezka!!

**

Millakak urte igaro dirata ondiño igaroteko,federik ez daben gizonentzatorren zentzuna ez da agertzeko.Egiñak dira gauza guztiak,bera gizona argitzeko,Egille bat bear dabe egiñakeuren zentzuna aurkitzeko,fedean bizi bai diranentzatJainkoa sortuak sortzeko.

**

Emakume ta gizon guztiokzabaldu zuen biotzak,guztiontzako egiña da-taEGIA, BIDE, ARGI, ITZA.Goazen kemetsu geure munduraBere izakeraz jantzita,itxaropenez bete gaitezan:Illuna dago dizdizka!!Gure Jainkoak gizon egiñazJainkotu gaitu bakoitza! !

Zeuena dozuen:KEPA AGIRRE'K

"EUSKAL ASTEA BIZKAIERAZ" EZ DAGO

Gure irakurleai eta beste euskerazale askori barri txar bat emon-bearrean gagoz: Aurtengo euskal-astea atzeratu egiten dogula, egunik ez illerik izendatu barik.

Oraingoz eziña biurtu jaku aste au eratzea, eta datorren urtearen barruan izango dala uste dogu.ZER gure aldizkari onetan agertuko dira egunak.

EUSKERAZALEAK

6

EDERTIA

"GUERNICA" GERNIKA'RA

OIARTZUNAK

Noizean bein entzuten dogu eskari orren oiar-tzuna gure artean, Gernika gai dala egin zan laukimargotu eder ori Gernika'ra ekartekoa. Bear ba daorretarako egin zan lenengo eskaria, orain ogei baturte dirala AGUR aldizkarian egin genduan, baiñaorduan ez eban izan oiartzun aundirik.

Arrezkero noizean bein entzuten da olako eska-riren bat. Azkenengo egin dauana, oraintsu il danRoig idazle Katalunya'tarra izan da.

PICASSO'REN LANIKEDERRENETARIKOA

Picasso margolari ospetsuak egin eban laukieder ori, ez bera abertzalea edo euskalzalea izanzalako, España'ko Erkalak orduan agiri zan gudariburuz zerbait egiteko eskatu eutsolako baiño.

Berari, Gernika austua izan zan egunak zirala-ko, jazokizun negargarri ori ikur lez agertzeabururatu jakon.

Eskertzeko gauzea da.

LAUKIAREN ELBURUA

Olako lan aundi bat egiten danean, elburua ezda bakarra izaten. Picasso'k be, antza dagoanezelburu bat baiño geiago izango eban: Erkalarenalde agertu, bakearen alde jokatu, erri zapalduarenegoerea salatu... baiña ez dakiguna da Euskeleriraizan ete eban gogoan margotze ori egin ebanean.

Baietz esan lei, laukian agertzen dan irudirikaundiena ta agiriena giza-itxurazko zezena,Euskalerri sendoaren irudi dala esaten dabelako,margo-lanen aztertzailleak.

Ez dogu aiztu bear, laukia España'tarrak agin-dua eta España'tarrentzat egiña dala.

Ba-dago orduan Gernika'ra ekartea eskatzekooiñarririk? España'tarrentzat eurentzat bai,

Gernika España dala uste dabelako. Ez ainbestebear ba'da, euskaldunentzat, abertzaletasuna bestebide batetik doalako. Azken baten emon beardabenak España'tarrak dira eta artu bear dogunakEuskaldunak.

Beste alde batetik, Picasso'k bere elburuetarakoGernika'ren irudia eta uri onetan izandako zapal-kuntza artu eban ezkero, orrek be eskubide batzuksortzen dauz gerkikarrengan.

GAIA

Laukiaren gaia, esandakoetan agertzen dan lez,gudea alboratzea eta bakea goratzea da. Gai oriagertzeko ezaugarri lez, erri austu bat agertzen da,zori txarrez Gernika izan zan egoera orretan egoa-na.

ZATIAK ETA TANKERA

Laukia ez da oso-osoan irudi-girokoa edo"figuratiboa", urrago dago kubismotik eta margo-tze utsetik edo abstraktotik. Neurrizti edo jeome-tri-irudiak daukoz, batez be iruki zokodia: Iru"tringulo" daukoz danaren azpian.

Baiña ez da osoan tankera orretakoa be, irudiakbe agertzen dira: Giza-irudizko zezena, etxea erre-ten, emakumea umea eskuetan dauala iges, eguz-kia...

ERTI-BALIOA

Picasso'ren laukiak gaur balio aundikoak dira,eta erti-aztertzailleak diñoenez, lauki auPicasso'ren lan guztien artean ederrenetarikoa etabaliorik geien daukenen artean sartu-bearrekoa da.

Datorrela ba Guernica Gernika'ra.

MARTIN'EK

7

ELEIZEA

N

URIARTE GOTZAINA JOAN JAKU

GOGORAKIZUNAK

Gaztetxua zala ezagutu neban Joan Mari Uriarte, Bilbo'nGotzain LaguntzaiIle arnabost urtetan izan eta orain Zarnora'ra joanjakuna. Gero Fruniz bere errirajoan nintzan abade eta antxe nengo-ala egin zan bera be abade.

Beragaz eta bere senideakaz izandako nire artu-ernonak betiizan dira senide-girokoak.

Asko poztu nintzan Gotzain egin ebenean, baiña ez arritu,orduan agiri zan giroan itxaroteko gauzea zalako bera izango zalaGotzain Laguntzaillea. Antonio Añoberos Gotzaiña gaisotu zanean,berau izan zan Bilbo'ko Eleizbarrutian arduradun nagusi, gaurGotzain dogun Koldobika Mirena Larrea etorri arte.

GOTZAINDEGIKO ,IOKABIDEA

Erri-zaletasuna, eta erlejiñoa edo fedea bera be bai, zati batbeintzat senditik dator. Eta argi dago Joan Mari'ren etxean abertza-letasuna bizi izan zala: Guda aurretik orduko errigintza giroan sar-tuta egoan aita eta euskaldunen artean oitura zan lez, eritxiz aurka-koak ziran batzui lagundu-bearra be izan eban, eta bizia salbatu bebai bear ba'da. Baiña "ondo egiñaren pagua, ate-ostean palua"orduan be bete zan. Guda-ostean aitak espetxeko bizitza garratzatxastatu bear izan eban. Ezin ukatu, giro orretan, bere laguntza artueban batek laguntza be ernon eutsola.

Geroko urteetan abertzaletasuna autspean lez bizi zan, baiñabizi.

Joan Mari Gotzaiñak barruan daroa sendiko jokera ori, baiñaebanjalioaren eta fedearen argitasunaz osotuta. Orregaitik arlo one-tan bere Gotzain-jokabidea oso egokia izan da Euskalerrirako.Ortik izukeriaren aurka agertzea.

Eleiz-ikuspegitik begiratuta, Batikano'ko 11 Batzar Nagusiakagertzen dauan eleiz-eredua Bizkaian beteteko benetako alegiñaegin dau. Gotzain-Laguntzaille lez, Joan Mari'k, orretarako egineta eragin egiten eban: Bizkai'ko Eleizearen Batzar Nagusia,Gotzain-ardurea ardatzetik atera eta Lurraldeetako Ordezkaritzaksortzea, alkarte eta talde txikiak sortu eta parrokiak indartzekojokabidea, ekonornian eleizbarrutiak bere ordainketa egitera oso-osoan eltzeko alegiña, Artzain-Lan-Batzordeak Eleizbarrutian,Ordezkaritza-aldeetan eta parrokietan sortzea... labur esateko ardu-rakidetasuna abadeen eta laikoen artera zabaltzea.

ARRISKUA

Erriarenganako rnaitasuna agertzea beti izan da arriskugarri etagaur be orrelantxe da, batez be euskaldunak ez diranen aurrean, naizernen naiz Madrid'en naiz Errorna'n. Eta Eleizearen barrikuntzaegitean, aspaldiko atzeratze-giro onetan, oinkada ziurrak eta sen-doak ernoteak be bildurra sortzen dau agintaritza-rnailla batzutan.

Baiña olako jokabideen bildurra izan ezkero, nekez egingogeunke aurrera errian naiz Eleizan, orregaitik, gaur edozeiñek, etabatez be Gotzaiñak, ausartak izan bear dabe, zurrak eta neurridu-nak, baiña ausartak.

ZAMORA'RA

Bizkaia'k sarritan izan dau itxaropena Joan Mari GotzainLaguntzaillea Bizkai'ko Gotzain izango zala: Añoberos Jauna gai-sotu zanean, Larrea Jauna etorri zanean, eta oraintsuago lasterSaridun izateko sasoira Gotzaiña elduko danean.

Donosti'ko kasua antzekoa izan zan, eta Argaia jaunak beregotzaintza itzi ebanean, LaguntzaiIle zan Setien jauna egin ebenGotzain. Baiña Bilbo'n ez da gertatu olakorik, Gotzaiña bertonbear izan danean, beti beste bat ekarri da. Eta azkenez, Zarnora'rabialtzeko erabagia artu dabe goragoko arduradunak.

Joan Mari'k ontzat artu dau erabagi ori eta joan jaku.

GAURKO ARDUREA

Gaur Eleizbarrutian dagoan kezkarik aundiena ez da Joan Marijoan izatea. Ardurarik aundiena, urrengo nor etorriko jakun da.Beste laguntzaiIle bat? Zelakoa? Erdelduna? Urrengo Gotzaiña iza-teko etorri daiteke albo-Gotzain bat? Nor? Nondik? Ala Gotzainbarri bat? Gotzain-eginbarria ezin daitekela diñoe, eta diranetatikzein? Lekaide edo erlijioso dan bat?

Zalantza aundi baten gagoz eta gure erritarrak une onetan era-gin aundia euki bear leukee: Eskutitzak egin Gotzain barriarenizendapenean kideko izaten diranai: Nuntzioari, Gotzain-Bazkunaren Buru dan Sukia Kardinal euskaldunari... Ez dabelajararnonik egingo? Guk geure eginbearra bete dagigun, besteak beeurena bete dagien.

AGURRA

ZER gure aldizkari onen izenean, guztion agurrik beroena, JoanMari Gotzaiñari. Ba-daukagu zu ernen ikusteko itxaropena, gitxie-nez adiskide lez, eta baleiteke egunen baten Gotzain lez be. Agureta gero-arte.

OLAZAR'TAR MARTIN'EK

8

ERITXIAK

BIZIA EGINBEARRA DA

Ona, berez, eginkorra da, argia, beren iza-tez, dizdiratzaillea. Emen daukagu gizakumea,zer izan bear dabenaren, irudi garbala, eragin-korra. Burudun gizakumeak bere barneandaroa erantzukizunaren zentzuna. Berez, gor-putzak azi ta zabaldu eginbear dau ta gogoakargitu ta zurtu ta erantzupendun biurtu.

Giz-adimenak bere aurrean daukaz lurra,itxasoa ta aidea. Iru puntu onek bear-bearrez-koak ditu bere bizitzarako. Ta ain zuzen beresorreran lur ori menperatu ta giza-seme-alabalegez bizi toki egoki biurtu bear dau.

Lurra menperatzeko agindua, beren sorrera-tik dauka giza-semeak. Baiña zeure bekokiizerdiz ogia jango dozu. Emen dagoz babegien aurrean lurra, almenak eta aginduak.

Lurra zabala da, ta berez, sasia, oparo,eskeintzen dau. Urre, zidar, arrolio, burdinarrikatz, burdin-gorri, ondo gordeta dagozlurraren babesean. Lurraren sorreran edergalluguzti onek lurreko biztanleentzat itzi zituanEgilleak. Arrezkero gizonak landu egin bearditu beren almenak.

Ume arotik asiko da ikastolara argibideaemonez buruari. Gure iparra, or, dago ta ipa-rraldea, beti, laiñoz josita ba-dago, ez daukagubizikera jatorrik. Gure izatearen egokitasunak,buru lantzea agindu egiten dau, gau eta eguna,illuna ta argia aldiaren esnatzaille diran lez,gizona, aurrean, daukan zuloan jausiko ez ba-da, argia biztuta, burua argituten ibili bear dau.

Lenengo arazoa da ba, giza-semearen argialmena kruzelu gaiñean, ondo, erabiltea, nor-bere erruz, amiltegira ez jausteko ta bizia men-peratzeko.

Giza-semeak ba-dau beste almen zoraga-rrizko bat, naimena deritxona. Bizia ornidutaetorri zan gizaldira, baiña almen bikain oneklo-zorroan egozen gizonarengan. Ta lanak

eskatzen daben eran, biotza gerturik ez ba-dago, ergelkeri ta zorakeri aundiak egiteko,arriskuan, dago giza-semea. Lanak eta aurrera-pideak, ondo, eroan al izateko, buruak bio-tzaren laguntasun beroa ta neurrizkoa bearditu.

Burua ta biotza, ondo, gerturik dagozanean,lurreko arazoei ekin bear jake. Biziak esatendau, gizona ta bere almenak ez direla alperke-rirako, biziak eskatzen dau lurra, itxasoa taaizea menperatu bear direla osasuna indartze-ko... Bizi al izateko, biziak eskatzen ditu buruargitasun eratua, biotz sendotasun neurtua, taeraren baten, euskal giroan esateko atxurraeskuan.

Giza-semea almen ederrez orniturik, alpe-rrik etzan lurrera etorri... Aita baten seme-alaba legez, lege bardiñen barruan, bardinta-sun geiagoren bidez anaitasuna sortu bear da.Au da zeruaren deia, au da lurraren karrazia,bizia egi biurtzea gizadiaren onean. Uxa arro-keriak, uxa aundikeriak, uxa ezpata ta armailtzailleak... ta betor bakezko bizia.

PAULIN

9

FEDEA

BIBLIA, JAINKOAREN ITZA,JAINKOAREN BERBEA

Jakintza Munduaren sorreraiño eltzen da gaur egun ; baña.punto cero deritzan asiera orretan gelditzen da, aurrerago joan ga-be. Gaur egun jakintzak egiten ez duena, ori Moises'ek egin zuenorain iru milla urte: Jainkoa dagoela punto cero orren asieran.

Bibliaren lenengoko bost liburuak, Moises'enak edoMoises'en garaikoak dira. Biblia osoak (72 liburu) Jainkoa etagizasernearen arteko historia agertzen digu.

Bertan esaten digu mundua eta bertako izaki guztiakJainkoak egin zituela. Historian zear Jainkoak aukeratu zuenIsrael erria beretzako eta erri ori esklabutzatik ateratzeko,berriz, Moises.

Israel esklabu zegoen Ejipton'n eta Moises aukeratu zuenJainkoak, erri ori andik ateratzeko rnirari aundien bitartez.Erernuan berrogei urtez bizi ondoren, eldu ziran Jainkoak agin-du zien lurraldera, askatasunean bizi aal izateko.

Askatasun eguna gogoratzeko ospatzen zuten Pazko-festa.

'f*

Moises izan zan Jesus'en irudi bat. Beronek askatzen gaitue-lako pekatu eta betiko eriotzatik. Ama-birjiñagandik sortu zan,Belen'en jaio eta Jerusalern'en iltzan gurutze batean josita.Eliza sortu zuan eta bere Maitasunezko Espiritua bidaldu zigun;Espiritu orreri esker deitzen diogu Jainkoa'ri Aita izenarekin.

Jainkoa ez da gauza bakarti bat. elkarte bat baizik: bakarraizanik, iru notin edo norki ditu beregan: Aita. Sernea etaEspiritu Santua. Gizakiak ere farnili batean sortzen dira: Aita,ama eta seme-alaba. Jesus'ek sorturiko Elizak ere farnili batosatzen du: guztiok gera alkarren anai-arreba.

Israel eta Jainkoa'ren arteko artu-ernanak TestamentuZaarreko Biblian daude, Jesus jaio artekoak. Jesus'ek bere ikas-lei agindu bat eman zien: Mundu zabalean berak erakutsitakoJainkoa'ren erreinua itzez zabaltzeko. Aiek itzez esandakoakikasle batzuek idatzi egin zituzten eta idatzi oiek diraTestarnentu Berriko Biblia. Baiña, idatzitik bakarrik ez da gurefedea bizi: Tradiziotik ere bai. Tradizioa zera da, Euskalerrianegin deguna Ageda'rekin (Santa oneri abesten diogu "usarioagaldu ez dedin"). "Usario" ori izango litzake Tradizioa.

"Eskerrik asko, Jauna / biotz-biotzetik".

*x

JAINKOAREN LANA

Fisikako Nobel-saria irabazitako Anthony Hewish jakintsuakonela zion Donostia'an 1988'an (El Correo Español-III-10):

"Zero puntutik aruntzago? Gauza guztiak zergatik asi ziren

galdetzean, fisikak ez du erantzunik.Zientzilari batzuk, neuk ere bai, gorengo maillako adimen

bat bearrezkoa dela uste dugu... Jainkoa oiñarrizko dela pentsa-tzera iritxi naiz...

Zientzian ez dago ezer ere neure sinisrnen personalarenaurka dagoenik".

***

BIBLIAREN ZAZPI EGUNAK

Gauza asko eta eder daude rnundu zabalean eta guztiensorrera eta asieran Jainkoa dagoela diote Bibliaren liburu san-tuak. Berak egin zituela guztiak zazpi egunetan. Onela:

1.- Zeruak eta Lurra egin zitun. (Zeruak utzi eta Lurrarekinasiko da).

2.- Argia (eguna), urak eta legorra.3.- Legorreko rnendietan, belarrak eta arbolak.4.- Eguzkia eta Illargia agertu ziran (laiño artetik).5.- Uretan arraiñak, aidean egaztiak eta rnendietan, piztiak.6.- Guztiak prestatu ondoren, egin zitun gizona eta ernaku-

rnea, lurrez eta espirituz.7.- Ez zuan ezer egin, gizonak zazpigarren egunean atsede-

na artzen ikasi zezan.

* * r

Igandeetan lanari utzi eta atsedena artzen Moises'ek irakatsizion bere Israel erriari. Orretarako Jainkoaren lan osoa sei egu-netan banatu eta zazpigarrenean Jainkoa atsedena artzen ipiñizuen. Jainkoak ez du deskansu bearrik; baiña erriak bai, bearzuen. Gaur egun aurreratu egin gera eta jende askoek larunbate-tan ere jai egiten dute. Garai aretarako igandean jai egitea aurre-rapen aundia izan zan, Bibliari eskerrak.

Biblia ez da zienzi-liburua. erlijio-liburua baizik. Gizaki etaJainkoa'ren arteko ar-emanak ditu aztergai.

Literatur rnotak desberdiñak daude Biblian: pedagoji-gaiak,kontaerak, olerkiak, erri-oiturak, parabolak, profeziak, otoitz-gaiak...

Moises'ek eta beste idazleak ez zuten zienzia-libururik egin,baiña Lurraren sorrera berak esan bezelatsu gertatu zan.

Berak azpirnarratu nai izan zuena auxe da: Zerki guztiak,Uniberso osoa, baita gizakia ere Jainkoak egiña da: Gizakialurra eta espiritua da eta bere sortzaillearen esanetara egon beardu. Eta zazpi egunetik bat, gutxienez, jai egin bear du. Jainkoakegiñiko guztia ona da berez baiña gizakiak okerra egin zuenasiera-asieratik.

Ori diñosku Kredoa'k: Sinisten det Aita aalguztidun zeru-lurren egillea.

ANES'EK

10

ERRIGINTZI

AJURIA ENEA'KO ITZARMENA

GUZTIAK

Ez da gauza erreza politikako alderdi guztiakbateratzea.

Guztiak bateratzen dauzan gai bat, Laterre-Lege nagusia edo konstituziñoa da, eta maillaberatan izan bear leuke, gure Araudiak be.Legez orrelan da, baiña beteteko orduan ez dabeti agertzen bateratasun ori.

Baiña Laterri Legea ez da Jaungoiko bakarra.Beste gauza asko dagoz, gizakiak garalako bestebarik, guztiok batera onartu bear doguzanak, etaonein artean bat izukeriaren eta ortik sortzendiran ilketa ta galtzeen aurka jokatzea da.

Jakiña, arlo onetan be ez dira alkartuko izuke-riaren alde dagozanak.

ZERTARAKO

Ajuria Enea'ko itzarmenera deia, gauza ego-kia ta bearrezkoa zan, gure Erriari ainbeste kalteegiten dautson izukeria alboratzeko, izukeri-zaleak bakarrik dagozela adierazteko.

Dei orretara erantzuna emon eben alderdiak,izukeri-zaleak izan ezik beste guztiak, osoezbardiñak dira eta batez be euren arten diranpentsakerak ez dira alkartzeko modukoak, batezbe Euskalerriaren nortasunari begira. Arlo orre-tan bakarrik alkartzen garala dirudi: Izukeririkez dogula nai ziurtatzean.

MUGAK

Olako itzarmen bat izenpetzen danean,mugak non diran jakitea ez da izaten gauza erre-za. Esaterako au zan itzarmenaren arau bat:ETA'gaz eta bere alde dagozenakaz, politikarakoartu-emonik ez izatea.

Baiña batzuk arau ori zabalegi artu eta ezela-ko artu-emonik ez izatea ulertzen dabe, bestebatzuk, ostera, bere neurrian, eta politikakoak ez

diran arazoetan artu-emonak izan leitekezaladabe uste.

Orra or, Leizaran'go autobidearen arazoanizan diran eztabaida batzuren sustraia.

BA'DATOZ

Egunen baten, izukeri-zaleak eta euren lagu-nak, izukeria izteko eta errigintzako arauetarasartzeko guraria agertuko ba'lebe, alkar-izketaaske izango litzake.

Eta Leizaran'go autobidearen arazoan, eurenjokabide estua apur bat zabaldu eta besteakazjokabide barri batera sartzeko gertu agertzenba'dira, jakiña, orretan be alkar-izketarako aska-tasuna ez dago kenduta.

Zori txarrez, laster ikusi zan, emondako ber-bea be, ez ebela gero betetu. Baiña jokabideorrek urrengo ekintzetarako alkarrengan izanbear dan uste ona kentzen dau. Eta gizarteanuste ona bearrezkoa da.

ITZARMENA AUSI

Alderdi guztiak alkartuta jokatzea, bearrezkogauzea da, izukeria alboratu al izateko, orregai-tik alegin osoa egin bear dabe alderdi guztiakitzarmena ez austeko, alkartuta jarraitzeko; bes-terik ezean, ezaugarri lez.

Errez sortzen da zalantza, ainbeste berba egi-ten dan aldi onetan berbak zeatz aztertu ezkero,baiña alkar ulertzen alegiña egin bear da eta ero-apen aundiagaz, asarre barik, gauzak artu.

Itzarmen orretan alderdi guztiak jarraitzea,gauza ederra litzake.

MARTIN.'EK

11

LEGEAK

"CORCUERA" LEGEA

LEGEA

Oraintxe diardue Madrid'en "Corcuera"-legeaderitxona aterateko asmoetan, eta esan lei legeori ango Lege-Batzar edo parlamentuan onartuaizango dala, egin jakozan aldakuntza batzuk,jeltzaleenak be bai, onartu ondoren.

Lege onen muiña, gitxi gorabera, auxe da:Poliziak, etxeren baten lege-austea egiten diar-duela ziurtasuna daukanean, epaitegiko baimenbarik etxe orretara sartu daitekezala.

ANTXIÑA

Lege orrek orain urte batzuk izan genduzanlarrialdiak dakarskuz gogora: Zapalkuntzarenaurka egiten ziran ekiñaldietan, geienetan goize-ko orduetan etorten ziran poliziak etxeak araka-tzera. Zelako ikarea sartzen eben inguru guztian!

Eta orduan be etxeetara sartzeko epailariarenbaimena bear zan, gaur lez, baiña ori sarritan ezzan beteten. Dana dala, ori eskatzeko eskubideaegoan.

Erri-agintaritza sartu zanetik, etxeetara epai-lariaren baimen barik sartzea galazoten ebanlege ori beteten izan da. Ez dakit beti. Baiñabete-bearrekoa zan eta erritarrak ori eskatzekoeskubidea eukan.

ARAZO BARRIAK

Orain, ostera arazo barriak sortu dira, batezdrogasaltzaileenak. Oneik, drogea etxe batensartzen dabe eta an euren erara erabili ta gertatugero saltzeko. Eta poliziak atea joten dabenera-ko droga ori ondo ezkutatu edo aurkitu eziñekolekura jaurtiten dabe. Orregaitik eta antzekobeste ekintza batzuk be izaten dirala kontuanarturik, eskatzen da etxeetara epailariaren bai-men barik sartu al izateko lege barri au.

Beste biderik ez ete dagoan elburu ori lortze-ko, argi aztertu eta ikusi bearko litzake.

ELBURU ONA

Lege orrek billatzen dauan elburua ona da,zalantza barik. Gure gazteak, batez be, droga-bidera jausten diranean, arazo negargarriak, iza-ten dira sendietan, eta errietan, eta batez euren-tzat, eta arrisku ori kentzeko eskaria, bizia daerritarrik geienen artean.

Droga-zalekeriaren aurka jokabide irukoitzada bearrezkoa: umeak eta gazteak gertatu zuloorretara jausi ez daitezan, polizien bidez drogeazabaltzea galazo eta droga-arazora jausi diranakosatzeko bide egokiak artu.

ALDERDI TXARRA

Ba-dau orregaitiño lege orrek bere alderditxarra: Etxeko barru-bizitzarako daukagun esku-bidea arriskuan jarten dauala, bildurra zabaltzendauala, etxe-bizitzan izan bear dan askatasunarimuga bat ipinten dautsola.

Arlo onetan barriro aitatu bear antxiñakopolizien jokabideak zabaltzen eban bildur-giroa.Norkien duintasuna gitxitu egiten dala dirudi.

Zer esan azken baten? Askatasunari eta duin-tasunari mugak ipintea ez da errez onartzekoa,eta zalantza barik izango dira beste bide batzukelburu on ori lortzeko. Ba-dauke or buru-miñaizateko bidea gure politikariak!

LANDA-BARRI

12

ELERTIA

ZER ETA ZELAN IDATZI

GAUZA ERREZA

Askok uste dau idaztea eta batez be euskeraz idazteagauza gaitxa dala eta edozeiñek ezin leikela, orretarakotrebeak izan ezik.

Eta ori ez da orrelan. Pentsakera ori euskereari kalteaundia egiten dautson gauzea da.

Idaztea gauza erreza ta pozgarria da, jatea naiz edateadan bestean erreza ta pozgarria. Orregaitik euskera dakianedozeiñek. euskeraz egin leiken gauzea.

IRU ALDI

Idazteko eta euskeraz idazteko be bai, iru oinkadaemon bear dira. Uste izan ez arren, lenengo biak gai-txenak:

– Gaia asmatu– Zatietan eratu– Idatzi.

GAIA ASMATU

Lenengo esan dogu. gaia asmau.Askok esaten dauana da au: Nik idatziko neuke, eta

pozik, baiña gaiak falta jataz, ez dakit zeri buruz idatzi.Neuk agertuko dautzut bide errez-errez bat: Izparringia

irakurten dozunean, sarritan esango dozu zeure artean:Emen diñoana egi aundia da eta geiago be esan bearleuke. Ori burura jatortzunean, asmau dozu gai bat.

Urrengo baten antzeski bat, pelikula bat ikusten dozueta zeure buruari diñotsazu: Ez dago eskubiderik, indiatargizajoak orrelan zapaltzeko. Orra or beste gai bat:lnditarren zapalkuntza, gure erriarena, alderdien artekoalkar-zapaltzea... zapalkuntza.Eta olakoak milla.

ZATIETAN ERATU

Urrengo, esan dogu, gaia zatietan banandu.Gai bat burura datortzunean, idatzi baiño lenago,

laburpen bat egin bear dozu: Gai orreri buruz agertu naidozuzan gauzak idatzi.

Esaterako. egin dagigun gaia alboratuak dirala etadiñozu: A) Nortzuk dira mundiian alboratuak? 1) Erri txi-kiak. 2) Erri txiroak. 3) Banakako gizon makalak. gaiso-ak, atzeratuak... 4) Gure errietan, zar batzuk, urriñekobaserrietan bizi diran batzuk, etorri-barri batzuk...

B) Eta zer egin bear da alboratuai buruz? Zer egin beardogu euskaldunak munduan alboratuak ez izateko...

Olako zati bakoitxean zati txikiagoak be ezarri leiz.

IDATZI

Eta or daukazu gai bat eratuta, zu idazteko prest, zerbear da? Besterik ez, laburpen ori aurrean dozula, urren-gorik urrengora idaztea baiño. Orrelan idazteak egundokopoza emongo dautsu, gero zeuk idatzia erriaren onerakodala jakiteak poz barria...

Ez zaite iñoz asi idazten, lenengo zeregin biak, gaiaasmatzea eta zatietan banatzea egin barik. Kaltegarriizango jatzu eta idaztea itzi egingo dozu.

ONDO IDAZTEKO

Orrez gaiñera ondo idazteko, beste gauzatxu batzuk beartu egizuz kontuan. Gauzak esateko erea be aukeratu:bioz-miñagaz idatzi ala otz-otzean, kondaira lez; artudozun gai ori azaltzeko, irudirik onenak aukeratu eta gerobizi-bizi agertu.

Idatzi ondoren, zeuk idatzia barriro irakurri eta zuzen-du egizu. Beti aurkituko dozuz okerrak edo obeto esatekoerak. eta orrelan irarkolara zure Iana eroan bear dauanarilaguntza aundia emoten dautsazu.

Beti zuzendu zeuk idatzia.Ori, gaiñera. lan naikoa pozgarria izaten da.Batez be idazle barriak diranak eta urteetan aurrera

dagozen idazle trebeak beti egin bear dabe ori, eta orbitartean dagozanak egitea be ondo litzake.

BIZKAIERARI LAGUNTZEN

Ez aiztu iñoz be, euskereari emon zeinskion laguntza-rik onena, idaztea dala: lzkuntza idatziak indar aundiadauko irauteko, lenago baiño askoz geiago gaur-egun.

ZER'en irakurlerik geienak Bizkaierearen alde dagoz.Orduan, bizkaieraz asko eta ondo idatzi bear dogu. Ezdogu izan bear, ez lotsa eta ez bildur, gure arerio diranjokabideak, Euskaltzaindiak berak ezarten dauzan arauaketa burubideak alboratzeko. Guk bizi egin bear dogu etagu iltzera garoazan arerioa zein dan ba-dakigu. Idatzi ba,eta bizkaieraz idatzi.

Ba-dakizu, irakurle, gure ZER onetarako idazlanakurri datozena. Eta zeuk zergaitik ez dozu idazten? Errezada, egin zeinke.

OLAZAR' EK

13

ARAZOAK

BIZIAREN ALDE

GAURKO ARAZOA

Aspaldion izan gara arduraz, noiz agertuko etedan zarrak eta osatu-eziñeko gaisoa daukenak ilteaeskatzen dauan ekintza.

Lentxuago be izan dira olako eskari batzuk gureartean, baiña girorik ez eukelako, oiartzun aundi-rik be ez dabe izan.

Baiña oraingo onetan bai, ainbat tokitatik en-tzuten da eskari au, "eutanasia" edo eriotz egokiaeskatzen dauan oiua. Orain ez dira erdi alboratutadagozan talde batzuk, gizon serioak osotzen dabe-zan lege-batzarrak baiño.

ALEGIÑAK

Gaurko mundu aurkazale onetan, iñon diranalegiñak egiten dira, alde batetik, biziari eusteko,gaisorik dagozanak osatzeko naiz gaiso-bidea beraalboratzeko.

Alegiñak baita, bizi garanok erosoago bizi gai-tezan, bizitzearen ontasuna edo "kalidadea" ardu-raz begiratzen dala.

Eta olako alegiñak poztu egiten gaitue, geutzateta besteentzat laguntza lez ikusten doguzalako.

AURKAKO JOKABIDEAK

Baiña aurkalaria dan gaurko mundu onek ba-daukaz aurkako jokabideak be, bizia indartu bea-rrean, bizia kentzeko diranak.

Esaterako, ainbeste ilketa alperreko egitendauan, izukeria, edo oraindiño laterri askotankendu barik dagozan errotzarako epaiak, edo gai-sorik txarrena baiño txarragoa dan laterri askotakogose-giroa, edo drogea edo alkoola.

Alde batetik biziaren alde eta beste batetik biziagaltzen dabil gaurko mundua.

JAIO-BAKOAK

Iñok ez dau jakingo iñoz zenbat direan jaiobaiño lenago, gizonen jokabide okerragaitik, erio-tzea aurkitzen daben umeak, baiña bai, urteromilloiak dirala.

Sartu dira biziaren bidera, ba-datoz euren joka-biderako egitaraua aldean dakarrela, eta edo leku-rik ez dagoalako, edo ama lotsa dalako, edo janari-rik ez dagoala diñoelako, edo munduan gizakilarregi garalako eritxia dagoalako, edo beste zioaskogaitik, jaiobako errukarriak eskuetan daukenbizia galtzen dabe.

Jokabide zuzenagoa litzake, sortu baiño lenagoartu bear diran bideak artzea, bizia daukanarr ken-tzea baiño.

ERIOTZ EGOKIA

Orain biziaren aurkako jokabide barri bat asi dazabaltzen: Eriotz egokia esaten jakona.

Osagilleak alegiña egiten dabe gaisoaren bizialuzatzen, bear ba'da alegin larregi. Ordu batzukedo egun gitxi batzuk bizia luzatzearren, zenbatneke ta min arrazoten jakozan gaisoari. Bere etxe-tik atera eta gaiso-etxeetara eroan, iñon diran tra-mankuluak, iñon diran osagaiak eta ebaketak... etadana bizia apur bat luzatzeko. Or sarritan izan lei-teke eriotz egokia itxaroteko kasua: Etxean, seni-deak inguruan dirala, bake-bakean, ilteko eskubi-dea.

Baiña eriotz egokia edo "eutanasia" esatenjakonak ba-dau beste urtenbide oker bat: Osatzerikez daukan gaisoari, berak eskatuta edo eskatubarik, eriotzea ezartzea. Ez da bardin bakean ilteniztea eta ordua baiño lenago eriotzea ezartea.Jokabide bildurgarria litzake au.

GAM IZ' EK

14

LATERRI-ARTEA

ERRUSIA TA ERKAL-ERRIAK

Zatitu ta sakabanatzen asi dira, Ko-munismoa ia lur jota dago. Iraultzaren ondo-ren porrot egin dau, eta Boris Yeltzin etaKorbatxok garaille. Yeltzin batez bere. Orainlagunak dira. Geroko baten? Ikusteko.

Errusiak guztitik lur-zati geiena dauko; eun-dik irurogeta amasei (%76) inguru eta biztan-lez be ia bardin. Agintez politika arloan lege-batzarrean 52 ordezkari izango ditu. 20 - 32,eta beste 12 erkal-errian 20'na bakotxak.Letoniak, Lituaniak eta Estonia'k ez dabeparte artzerik, euren askatasuna lortu dabela-ko.

***

Militarrak, Komunistak geienak, esan leigaldu dabela. Politikan eta gudarostean Boriseta Gorbatxok oraingoz irabazle. Lerki atomi-koetan edo atomik indarrean erkal-erri guztiakErrusiaz batera, uste da esku artuko dabela.Indar au guztiz gitxiagotzeko asmoetandabiltz, ekonomiaren aldetik txarto, oso txartodabiltzelako. Zeruko guda tresnetan be, orre-tan bere diru asko doala-ta, bardin dabiltz;dana izteko asmoz.

***

Ekonomi arazoa da txarrena, ta urte askota-rako izan be.

Emen Letonia'k, Lituania'k ta Estonia'k beErrusia'ren menpean urte batzuetan jarraitubearko dabe.

Errusia'tik artu daroe, lurruna, gasolinea,arri-oleoa ta abar. Errusia'tik geien batenj atorke dana.

***

She rardoud`-̀.e loganbuille ono irungo du latemi-urteI'oarte-e monetaruko.

Laterri Batuetatik eta Europa'tik dirulaguntza gitxi artuko dabe Errusia barruangauzak geiago zuzendu arte.

Laterri oneik bestalde, Industri-gaietan etajakintz arloko laguntzetan prest dagoz lenbai-tlen asita Errusia osoari laguntasun ugariaeskeintzeko.

Boris Yeltzein eta Korbatxo'ek porrot egi-ten ba dabe, ludi osoarentzat kalte izugarriaizango litzake.

Laguntasuna ba oso premiñazkoa da. Janakbe bialdu bearko jakez, datorren negua gogo-rra ta otza izan leitekelako. Ta negua urreandogu.

ARREGI'TAR JOSU'K

15

ARAZOAK

GUDARITZA/S OLDADUZKA

BEAR ETE DA?

Soldadutzaren arazoa geroago ta biziago agertzenda gure gizartean eta aztertu-bearreko arazoa da au.

Oiñarrian gudaren arazoa da, gudarik ez ba'litzizango, soldadutzarik be ez litzake bearko, baiñazori txarrez, gudaren bildurra ez da kendu gizartetik.

Kalte aundiak datorkoz ortik gizarteari: Gosezbizi diranakaz janariak eta aurrerapena alkar-bana-tzeko bear litzakezan ondasunak gudetarako izki-lluak gertatzen eralgiten diralako. Eta zelako eralke-tak egin be! Sinistu-eziñeko gauzea.

ZELAKOA

Gudaritza bearrezkotzat joten ba'da be, era askodagoz gudarostea eratzeko: Adin bateko gazte guz-tiak orretarako beartzea da era bat. Gudaritza, erri-laguntza lez artzen da. Eta lanbidedun gudariena,soldaduena, da bestea. Onei ordaindu egiten jake etabeste lanbide askoren antzeko bat litzake ori be.

EUSKALDUNAK

Arlo onetan beste arazo bat litzake, euskaldunakgudaritza egiteko, euskaldunak ez diran gudalburuenmenpean izan bear daben. Lenagoko aldietan ez zanorrelan.

Antxiñako gudariak, eta antxiña diñogunean oraineun eta berrogei ta amar urte dira, gudari euskaldu-nak Euskalerrian baiño ez ziran gudari eta gudaketanLuiando'ra eltzen ziranean Zugatz maillatua izatenzan muga, zugatz orretan sartzen zan ezpatea etaandik aurrera ez ziran joaten euskaldunak eta joate-kotan ondo ordainduta. Baiña eskubide ori be galduzan beste lege zar guztiakaz.

MENBAKOAK

Orain gudaritzaren aurrean iru jokabide agertudira. Batzuk isillik doaz, beste batzuk menbakoagertzen dira eta ez dabe onartzen ez gudaritzarik etaez ordezko gizarte-lanik. Irugarren taldekoak, gizar-

te-laguntza egiteko gertu dagoz baiña ez izkillu-gudaritza egiteko.

Menbakoak dirala esan dogu talde bat:"Insumisioak". Oneik oso-osoan bake-zaleak diraeta gudaroste guztiak kentzea eskatzen dabe etaeurak ez dabe onartzen gudaritzagaz zer-ikusia dau-kan ezelako jokabiderik.

Zalantza barik, jokabide garbia da, berez, baiñagaurko mundu onetan eta oraingoz utopikua edoamets utzezkoa iruditzen jaku.

AURKA-BARRUDUNAK

Oneik adin orretan gizarte-laguntza bat eskatzeaonartzen dabe, baiña ez iñondik be izkillu-laguntza.

Eta orretarako eurak ateraten daben zioa, eurenbarrua, kontzientzia da. Euren barruak ez dautseizten iñoz iñon izkilluz ilterik, ez eta izkilluak artze-rik. Orretarako batzutan erlejiño-zioak izaten dira,beste batzutan barru edo kontzientzi-zioak.

Jokabide bi oneitan antxiñako igarleak esanaonartzen da. Izkillu guztiak golde edo igitai biurtzeanai leukee. Beste era batera esateko, izkilluak egiteneragilten diran dirutza ikaragarriak, munduarenaurrerapenerako eta munduan dan gosea kentzekoerabiltea.

AMETSAK

Ederrenak izan arren be, ametsak amets.Guztion guraria da bakea, guda guztiak uxatzea,

alkar-ulertu-eziñak berbaz konpontzea, baiña zoritxarrez, gudak eta gudarako arriskuak beti dagozgugandik urrean, toki baten ez ba'da bestean.

Dana dala, gaurko gazte eta ain gazte ez diranenburubide oneik gizartean zer-pentsau emoten dabeeta mundua obetzeko bide bat dira.

Gizarteak aurrera aundia egiten dauanean, bearba'da polizirik eta ertzaiñik be ez da bearko.

Noiz izango ete da ori?Euskaldunai gudak gomutaki txarrak itzi dauz-

kuez.

M.O.'EK

16

EUSKALERRIA

BILBAO'KO KAI BARRIA

KONDAIRAN

Bilbao'ko portuak beti izan dau garrantzia.

Gaztelako artulea edo lanea eta beste gauzaasko Europa'ra Bilbao'ko portua bide zala el-tzen ziran eta Bilbao'ko portutik joan ziranInglaterrara gure meatz-gaiak, onein ordaiñazan diruagaz, Laba Aundiak egiteko.

Portu ori dala-ta, Bizkaiak eta Euskalerriakospe aundia lortu eban erdiarotik aurreramundu guztian, euskaldunai Bilbao'koBizkai'tarrak emoten jaken izena: "Bizkainode Bilbao".

GAUR

Baiña kondaira joan zan eta arazoak gaurdaukaguz bizi-bizi, erantzuna eskatzen.

Europa'ko azoka aundi orren inguruan,Bilbao'ko portu barria etorkizunerako portulez artzen da.

Gaurko gurariak beteten ba'dira, eta betekodirala dirudi, gure kaia Europa osoan lenengo-etarikoa izango da eta mundu guztian beospetsuenetarikoa.

INDAR BARRIA

Euskalerria ekonomi-giroan egoera larribaten dagoala ezin ukatu.

Laba Aundiak egiteko gure aberastasunaundia ziran meatz-gaiak saldu jakozan, batezbe Inglaterra'r, eta orain ara zer diñoskuen:Europa'k ez dauala bear burdin-lantegirik,emen baiño obeak bertan dagozalako, eta gureburdintegiak, Laba Aundiak be euren artean,alboratu egin bear dirala.

Ortik larri-aldi aundia dator, batez be lanba-koen arazoa larritzen dalako eta gure aberria-rentzat txirotasuna datorrelako.

Lanbide orreri eutsi egin bear jako, aspal-dion sindikatoak aldarrikatzen daben lez,baiña baita ondasun-iturri barri batzuk billatube.

Ondasun-iturri barri bat, Euskalerriarentzatindar barri bat, Portu edo kai barria litzake.

EGINBIDE EDERRA

Bilbao'ko portu barriaren eginbidea, zora-garria da, ZER onen azalean agertu_dogun iru-diak pizka bat agertzen dauan lez.

Ekonomi-arloan eta munduaren aurreanizango dan ospearen arloan, txalogarria da kaiori.

Baiña atsegin-baratzean beti izaten da suge-ren bat. Nik galdera au egingo neuke: Gureeuskaltasuna ta abertzaletasuna indartzeko alagaltzeko bidea izango ete da?

Iparraldeko Euskalerrian, esaterako, irabaz-bide aundia dira txangolariak edo turistak.Baiña lortu ete dabe ango Euskalerriarenaurrerapenik? Ez ete dira gaur be ango gazteakkanpora joaten, Paris'era batez be, lanarenbilla? Irabazbideak bai ta aurrerapenik ez? zerda ori?

Ez ete dau antzeko zerbait ekarriko gure kaiederrak?

Irakurleak, esan leikee abertzaletasun estuadala ori. Ni pozik oker ba'nengo, baiña geroakizango dau itza.

Martin'EK

EUSKERAZALEAK Golda de LarreateQui, 14 - 2.° dc}sa. BILB1 O-i

IZKUNTZA BATBERA DAUKAGU

Auxe dozu zure betiko

Kutxa. Bere berbea bete

eta zure bear-izanak

ulertzen dauzan Kutxa.

Etorkizunera zabalik dagoan

Erakundea, etenbako

gora-gogoagaz

bere erriko jenteari

laguntza-gai osoak

eskintzen dautsozana.

Beti dago zugandik ur

izkuntza bakar baten

alkar ulertu daikegun.

111111111111111111111111111111111111111111111111111111I

Bilbao Bizkaia Kutxa1 20 PEZETA