Ekonomia

Gizartea

Egitura politikoa

Kultura

Artea

M E S O P O T A M I A

Historiaurretik Historiara

MESOPOTAMIA

Mesopotamia - Ekonomia Nekazaritza

• Nekazaritzak zailtasunak basamortua edo estepa lehorra

• Euri gutxi ur falta

• Mesopotamiako biztanleek antzinatik : ubideak, ezpondak, (talud) ureztatze sistemak antolaketa handia botere politiko indartsua.

• Garia, garragarra, barazkiak, fruta... ugari ardoa eta garagardoa

• Iraupen ekonomiatik (subsistencia) merkatu ekonomiara ( Soberakiank azokan saldu)

• Lurraren jabetza (Hamurabiren garaian):

- estatuaren lurrak: nekazarieklandu, armada mantentzeko

- tenpluenak: jainkoen gurtzarako eta apaizen mantenurako

- jabetza pribatukoak: nekazari aberatsenak

Mesopotamia - Ekonomia

Abeltzaintza

• Mesopotamiako lurra, idorra (árida) berez, abeltzaintzarako egokiagoa

• Bi abeltzaintza mota:

1.- egonkorra: nekazaitza guneen inguruan

2.- erabat ibiltaria, euriteen atzetik, hara eta hona zebilena

• Gamelua etxekotu zutenetik asko hedatu zen

Mesopotamia - EkonomiaArtisautza

• Oso goiz garatu ziren: buztinezko ontziak, metalezko tresnak, bitxiak, ...

• Hasieran artisautza gunerik garrantzitsuenak tenpluak geroago jauregiak (erregeak, funtzionarioak, armada) edozein herritan.

• Aztarnak: erregeen hilobietan aurkitu dira

Mesopotamia - EkonomiaMerkataritza

• Leku estrategikoan kokatuta: Mediterraneoa eta Ekialde bitartean

• Hasieran tenpluen inguruan, eginkizun erlijiosoetarako : urrea, zilarra, bolia, intsentsua, bitxiak...

• Gero erregearen jauregia hornitzeko

• Lehen idazkerak merkataritzaren eraginez

• Lehen txanponak Anatolian, gero Mediterraneoan zehar (feniziarrak, greziarrak)

• Lehen “banketxeak”

Mesopotamia - Gizartea• Gizarte mailaketa handia eratu zuen lehena

• Ezberdintasun juridikoa: pertsona guztiak ez ziren berdinak legeak betetzeko, ez zituzten eskubide berdinak.

• Lehen legedi orokorra: Babiloniako Hamurabi erregearen kodea. K.a. XVIII.

• Gizartearen banaketa:

Egoera juridikodunak

• Goi mailakoak: awilum. Erregearen babesa, goi karguak, funtzionariak, buruzagiak, nobleak ...

• Mushkenum: herri xehea,, nekazariak, artisauak...

• Esklaboak

Egoera juridiko gabeak

• Asuru: gerrako presoak...

Asiru: gerrako presoak ...

Gizarte hierarkizatua

Mesopotamia - Gizartea• Gizonezkoen eta emakumezkoen bereizketa.

•Eskubideak eta betebeharrak gizonezkoak

• Emakumen eskubideak:

- epaile baten aurrean agertzeko eskubidea

- zenbait ogibidetan lan egiteko eskubidea

- funtzio publikorako eskubidea

- Beti gizonezkoaren (aita, senarra) mende.

• Gizonak dibortzioa eskatzeko eskubidea

• Emaztea antzua (ezin duena seme-alabarik izan) bazen, senarra beste batekin ezkon zitekeen

Hamurabiren kodea

(Lehen lege sorta)

Mesopotamia – Egitura politikoa

ERREGEA

- gizakia baino handiagotzat

- jainkoekiko bitartekaria

- aberastasunen babeslea

- jainkoekin harremana boterearen jatorria

Ezaugarri erlojiosoak pisu handia “teokrazia”. (teos + kratos; jainkoan eta erlijioan oinarritutako boterea)

•

Mesopotamia - Kultura ERLIJIOA

• Jainko asko (700 baino gehiago)

• Jainkoen beldur sakrifizioak, eskaintzak...

• Saria eta zigorrak: irainak zigorrak...

• An, Enlil, Ea, Inana, Isthar, ...

ZIENTZIA ETA MAGIA

• Idazkera, K.a. 3000 kuneiformea

• Garapena: matematikak, geometriak lur eremuak neurtzeko, zergak kalkulatzeko (sistema hirurogeitarra angeluak neurtzeko)

• Astronomia: planetak, izarrak...

• Medikuntzan lehen pausoak, magiarekin nahasian

•

Mesopotamia - Artea ARKITEKTURA

• Materiala: adreilua (buztina + lastoa)

• Arkua eta ganga, estaltzeko

• Tenpluak zigurat terraza, patio, lorategi, gela...

• Hiri handiak: Babilonia, Ninive...

ESKULTURA

• Erliebeak: ehiza, gerra, eguneroko bizimodua...

BESTE ARTEAK

• Esmalteak: jauregietako hormak estaltzeko

Sinisteak eta kultura Babeleko dorrea

Bibliak kontatzen duen arabera, Babiloniak (Mesopotamian) eraikitako zigurat handi bat zen

Bibliak kontatzen du eraikitzen ari zirela, hainbeste jenderen artean hizkuntza desberdinak hitz egiten zituztela eta ez zirela elkar ulertzen.

Hortik bator esaldia “Hau Babel bat da” jende guztiak batera hitz egiten duenean eta elkar entzuten ez direnean.

Arkitektura - Artea

Babilonia : jainkoen atea Asiria: lehoi itsurako pitxarra

Arkitektura - Erliebeak

Arkitektura - Artea

Frisoa : nekazaritzako motiboak

Asiria (K.a.VIII. m) :

hegodun zezena

Artea

Asmakuntzak

Asmakuntzak

Zein da hemen agertzen den asmakuntza?

Gurpila Mesopotamian asmatu zen K.a. 3500. urte inguruan

Asmakuntzak – Gurpila1. erabilera - Errota

3. erabilera – orga gurpila

2. erabilera – zeramikarako torlojua

Asmakuntzak

Ea zer ikasi duzun !

Ikakasleak ematen dizun orriko galderak

erantzun