María Pacurí modificado
-
Upload
guyrafarra -
Category
Documents
-
view
262 -
download
9
Transcript of María Pacurí modificado
6
LIBRETO DE ZARZUELA DE “MARÍA PACURÍ” (Modificado)
Llegada de Rubén a la Aldea campesina.
Rubén . – (preguntando en el pueblo a un niño que vende aloja)
Mba’eteko pio ne mita’î. Moô piko ikatu ajogua chipa ko pueblo-pe.
Mitâ’i. – Nde ndaha’éi arupigua. Ajépa.
Rubén.- (Intrigado ante la picardía de la observación del niño) ¿Mba’ére piko
ere upéva?
Mitâ’i.- Ha la ko’arupi reiko ramo niko ndikatúi ndereikuaáivo la ore chipera
iporâvévape. Hendivénte voi ningo opavaite kuimba’e ko’arupigua
oñemuséva.
Rubén.- (más intrigado todavía) ¿Ha máva piko aipóva? Tekotevê ningo
jaikuaami mba’e.
Mitâ’i.- Hy. Reikuaáne ichupe. Katu reñembojaserô mba'e hendápe che
añoite ikatu roipytyvô. Ha’e ningo che kapelu ete, chera’a.
Rubén.- Nahániri. Che piko ma’erâ aikotevêta mitâ’i kaso mboka’i, ry’e andai
rehe. Tereho mandi chéve. Nde arhel rasa.
Mitâ’i.- Hérooo. Péva la re’utavareína nde arribeño juru tavy reikóva. (mira
hacia el otro costado del escenario en donde María acaba de entrar
ofreciendo su chipa a todo el mundo con suma amabilidad. Don Rubén la ve
y queda inmediatamente prendado de sus encantos) Ma’êmi. Namoite osê la
kuarahy. Nde suerte nde arriero chapetón’i reikóva. Rehechátama la ore táva
mbyja ko’ê.
6
Rubén.- (Que no puede creer lo que ve, y se queda anonadado. Habla para sí)
Ñandejára, nde piko ko yvoty apoha. (Se acerca más)
María Pakuri.- ¿Mba’éichapa los karaikuéra? ¿Mba’éichapa kuñakarai? Tarde
ningo ma aju ko árape porque la ore tatakua ningo imbegue ko ama opami
rire ha heta la che chipa.
(Acércandose a Don Rubén) ¿Mba’éichapa karai?
Rubén.- Ha iporâmbaite ningo hína ko’ágâ.
María Pakuri.- Nde piko ko’árupigua? Ndorohechávai vaicha ningo che.
Rubén.- Nahániri. Che niko Paraguaygua.
María Pakuri.- Ha reipotátapa la chipami.
Rubén.- Ha upe kuñataî ogueraha porâitéva iñakâ ári avei.
María Pakuri.- ¿Mba’e?
Rubén.- (Se da cuenta inmediatamente de su error y lo corrige) Mba’eve.
Cheñe’êpyhónte niko. Heê. Aipotáta. Eme’ê katu chéve mbohapy mba’e.
María Pakuri.- (Al público que se había acercado a ella). Aîchagua ningo
chéve la chemokyre’ỹva. Néi. (Se agacha un poco para que Don Rubén pueda
alcanzar las chipas) Ejagarra katu ndete, che karai. Oî chipa aramirô, chipa
so’o, chipa avati, chipa manduvi, chipa kesu, eipotáva reheguánte
reiporavokuaa.
Rubén.- (Elige una y le da un mordisco) Ndehegui ningo oimera’ê veneno
ajagarrane che reindy.
María Pakuri.- (tocada sin duda por lo dicho por el joven, se sonroja
levemente. Pero, rápidamente, se domina y vuelve a ofrecer su mercancía.)
6
¡Peju katu!. Peju. Pejupaite. Ko’ápe aguereko la chipa hu’ûvéva ha hyakuâ
asyvéva.
Pueblo 1.- Néina María. Eme’êmona chéve peteî chipa aramirô.
Pueblo 2.- Ha chéve katu peteî chipa avati.
Pueblo 3.- Chéve guarâ katu eñongatu pe chipa so’o ikyravéva, María.
Pueblo 4.- Ha chéve na’eme’êmi upe nde pukavy rory.
Todos.- Héê. Upéva na añete jahechami. Nde pukavy rory na eme’êmi oréve
che amami. Daléna. Ijukyetévapa upe nde pukavy. Anina eñomi ore hegui,
María.
María Pakuri.- (Canta Chiperita. Ballet entra en mitad de la canción. María
avanza hacia el público en medio de la canción, mientras el ballet desarrolla
su danza. Luego, vuelve al escenario central, siempre cantando. Luego, la
gente se va retirando cada una a sus quehaceres. Quedan, durante un
momento en el centro de la escena, pero rodeados por todo el pueblo, María
Pakuri y Don Rubén.)
Pueblo 1.- Nde sapatúre, chera’a. Aháma va’erâ amboy’umi che kavaju. (Se
arregla el sombrero y sale. Le da un mordisco a la chipa). Adiós mante, María,
heterei la nde chipa che amami.
Pueblo 2.- (Gritando a quien acaba de salir) ¡Ehh, lopi! (El otro voltea a mirar)
¡Eha’aróna jaha oñondive! Che niko aguejyva’erâ Ykua Satî gotyo avei.
Ahava’erâ aheka che vaka okaruvahína potrero-pe. Jahapy, che irû. (Se da la
vuelta y le tira expresivos besos a María)
6
¡Ayna, che kamba, ambyasy del alma ningo la rohejataha, pero la arriéro niko
nahendái che reindy. Chau mante, ágâ ko’êrô ja’u jeýne la nde chipa. (Se va.
María lo Saluda con un gentil ademán).
Pueblo 3.- (A su esposa, que lo observa bastante celosa por la manera en que
mira a María) ¡Ehhh, gueno, jaháke che rembireko, hake py’ae ohasa la hora
ha hetaiti ñane rembiaporâ. Jahava’erâ jajoguami pohâ ñane rymbakuérape
guarâ ha cuaderno ha lápiz ñande rajýpe guarâ.
Esposa.- (Sardónica y mordaz) Ha ndénte voi ningo la reñapytîvaiti la nde
kupy ko’ápe. Ha oimera’êvarente nderesaho.
Pueblo 3.- Naumbréna, che rembireko, nde argel jeýtama hína. Eguata katu.
Jaroseguítama.
Esposa.- Ha gueno,taha mba’e. (Mira con intención a María) La kuña
idecentemíva ningo ndaha’éi voi kállere oikova’erâ, sino ogapýpe guarâ, che
karai. Katu, naentéroi ningo upéicha. Opaichagua ningo ñaî ko mundo-pe.
(Dedica una feroz mirada a María y da vuelta y se va).
Pueblo 3.- (a María) María, María.
María Pakuri.- ¿Mba’épa che karai?
Pueblo 3.- Ko’êrôkena eju jey. (Entusiasta). Ajoguapaitéta ndehegui la chipa
so’o reguerúva.
María Pakuri.-Ajúne katuete Ñandejára ha Tupasỹ oipotáma guive.
Pueblo 3.- Nde niko añete Tupasỹ memby tee, María…
Esposa.- (Lo estira con el brazo y se lo lleva prácticamente a la fuerza)
6
¡Jahátapa che karai, térâ epytátante nderovatavy upépe nde lekaja reikóva.
(Lo empuja) Jahápy.
Pueblo 4.- ¡María!
María Pakuri.- Mba’éiko Tomasito. Mba’épa erese chéve.
Pueblo 4.- (Dudando) María, ndaikuaáiko la ha’eva’erâpa ndéve kóva,térâ
nahániri.
María Pakuri.- Ha mba’eicha piko reipota aikuaa upéva la neremombe’úi
ramo chéve, che kyvy.
Pueblo 4.- (Mirando sonrojado hacia el otro lado). Lo que pasa niko, María,
es que… he’iháicha umi icastellano porâva… (exagerando el tono romántico)
¡Ay, estoy locamente enamorado!
María Pakuri.- ¡Ha umíva piko ivai, che hermano! ¡Eguatápy, pya’ékena
tereho ere upe kuñataîme la rehayhuha ichupe, y que Dios te bendiga, mi
hijo… Pedid y recibiréis ningo he’i voi la Libro guasúpe, che hermano… Eho
katu eñe’ê porâ la ne prenda ndive.
Pueblo 4.- Sabía luego que vo mante me ibas a entender, che amiga. (le
toma de las manos como agradecimiento, luego se agarra bien el sombrero,
se acomoda la faja y se va) Nde añoiténte voi la ikatúva reikuaa la che korasô
quebranto pohâ, María… (Transición) Y ahora, ¡Tomasita, esperame, che
amor… que aquí se va tu príncipe azul montado sobre un burro hovy
baqueano mbarete porâ para hacerte la corte y conquistarte, my love… Y
como dices en las películas de Jolligud ¡Ay loviu, mai darling…!
6
(Totalmente confiado, da vuelta hacia María y Rubén, y con gesto de actor de
cine dice,) …¡Hasta la vista, baby!...(Sale.Se produce un instante de incómodo
silencio, que es roto por Don Rubén)
Don Rubén.- Parece que por acá te quieren mucho, chiperita…
María Pakuri.- María… como la Auxiliadora … es mi nombre, señor. Ahh… Y
también me llaman Pakuri, porque dicen que soy dulce como la fruta de ese
nombre… Pero yo no me lo creo, señor. Yo sólo intento ser amable.
Don Rubén.- Y ninguna otra gracia le podría quedar mejor, señorita. Porque
usted es como la Auxiliadora: bella, humilde y sencilla… y llena de gracia
también, señorita. Y tiene, como el pakuri, una dulzura que se siente con sólo
verla. ¡Quién pudiera ser el dichoso en acercarse a ese fruto, señorita!
María Pakuri.- Gracias, señor, por tan bellas palabras, pero usted exagera. Yo
sólo soy una humilde chiperita. Y hablando de eso, debo irme, porque tengo
que ir a buscar otro canasto más para vender, che karai. (Hace ademán de
dar la vuelta, pero Don Rubén la detiene.) Pero, señor, ¿qué hace?
Don Rubén.- Perdóneme. Sólo quería preguntarle si podré verla de nuevo.
María Pakuri.- Y si se queda por el pueblo algunos días, podrá verme siempre
en las mañanas, señor. Mi canasta de chipá siempre estará llena para usted, y
para todos los que quieran comprármela.(Hace un gracioso gesto de
despedida y se va). ¡Adiós, señor…!
Don Rubén.- Rubén…Me llamo Rubén. Y hasta luego mante, María.
(La escena queda sola. Don Rubén visiblemente enamorado, y triste por la
despedida de María, canta el tema Chirikoe)
6