Maketazioa: XiP Multimedia/Txemi Peñas Itzulpena: Hitzurun … · 2017. 5. 31. · Munduko BPGa...

Argitalpen hau Lanaren Begia Globalizazioan izeneko kanpainaren testuinguruan egin da eta EuskoJaurlaritzako Garapen Lankidetzarako Zuzendaritzak finantzatu du.

1 edizio, Langileen Batzordeko "Serafín Aliaga" Bakea eta Elkartasuna FundazioaMadril, 2003

Euskadiko Bakea eta Elkartasuna FundazioaUribitarte, 4. 48001-BilboTelefonoa: 94 424 34 24 Faxa: 94 424 38 98Posta elektronikoa: [email protected]/euskadi

Jatorrizko edizioa: "Lanaren Begia Globalizazioan", Nazioarteko Lankidetzako Espainiako AgentziarenbabesarekinJatorrizko koordinatzailea: Eva FernandezEuskadiko edizioaren koordinatzailea: Monica Alonso y David Pinilla MuñozMaketazioa: XiP Multimedia/Txemi PeñasItzulpena: HitzurunInprimategia: Imprenta SacalLege Gordailua:

Aitortza -Ez Komertziala- Eratorritako lana 2.5 España

Honako gida honek Creative Commons-en baimena du.Lan hau askatasunez kopiatu, banatu eta zabaldu daiteke, beti ere egiletza aitortzen bada eta helburua komertziala ezbada. Gida hau beste lan bat egiteko oinarritzat erabil daiteke, jatorrizko lanaren baimen baldintza berberak izanezgero.

Baimen osoa: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.5/es/

AURKIBIDEA

AURKEZPENA 5

1. ATALA. Lan egokia, mehatxupean dagoen giza eskubidea 7

1. LANA GIZA ESKUBIDE GISA 91.1. Lana egiteko eskubidea dugu? 91.2. Zergatik aldarrikatu behar dugu lana? 101.3. Zer da lan egokia? 121.4. Mehatxuak lan egokiari 141.5. Gizarte sektore kaltetuenak 18

2. ZERK MEHATXATZEN DU ZURE LANA? 232.1. Hazkunde ekonomikoa gizakiaren garapenaren aurretik jartzea 242.2. Iparralde-Hegoalde zuloa handitzen ari da 252.3. Demokraziari eraso egitea 302.4. Krisi ekologikoa areagotzea 31

3. GLOBALIZAZIOAREN ZER ERAGILEK ERAGITEN DUTE ZURE LANEAN? 333.1. Nazioarteko Finantza Erakundeak 33

3.1.1 Nazioarteko Diru Funtsa 333.1.2 Munduko Bankua 35

3.2. Munduko Merkataritza Erakundea 363.3. OCDE 393.4. G8 403.5. Nazioz gaindiko enpresak 40

2. ATALA: Lana eskubideekin defendatzeko modua 43

4. PARTE HARTU 464.1. Global Unions 484.2. Nazioarteko Konfederazio Sindikala, CSI 484.3. Sindikatuen Aholku Batzordea, TUAC 494.4. Nazioarteko Sindikatuen Federazioak, FSI 504.5. Europako Sindikatuen Konfederazioa, CES 54

5. INFORMA ZAITEZ SINDIKATUEK GLOBALIZAZIOAREN ERAGILEEIBEGIRA EGITEN DUTEN LANARI BURUZ 55

5.1. Nazioarteko Finantza Erakundeak direla-eta 555.2. Munduko Merkataritza Erakundea dela-eta 575.3. OCDE dela-eta 615.4. G8 dela-eta 615.5. ETNak direla-eta 62

5.5.1. Nazioarteko Lan Harremanen antolakuntzan sindikatuenbidez aurrera egiteko moduak 625.5.2. LANEren eta OCDEren nazioarteko arauen erabilgarritasuna 675.5.3. Enpresen gizarte erantzukizuna zaintzea 71

6. ELKARTASUNEZ JOKATU 796.1. Garapen iraunkorraren aldeko borroka 806.2. Munduko ekonomia aldatzearen aldeko borroka 836.3. Bestelako mundu baten aldeko borroka 866.4. Pobreziaren aurkako borroka 90

7. LANKIDETZA 917.1. Garapenaren finantzaketa: Garapenerako laguntza ofiziala 917.2. Espainia 93

7.2.1 Euskadi 947.3. GGKEen Lankidetza Garapenerako 94

7.3.1 Euskadiko GGKEen koordinakundea 957.4. Sindikatuen Lankidetza Garapenerako 967.5. Bakea eta Elkartasuna 97

7.5.1 Euskadiko Bakea eta Elkartasuna 987.6. Lan arloko elkartasun esperientziak 101

GLOSARIOA 108ESTEKA GOMENDAGARRIAK 110

Globalizazioan lana defendatzeko gida5

Bakea eta Elkartasuna Fundazioak, hasiera-hasieratik, lankidetzandiharduten erakunde nahiz pertsonekin batera lan egin du,Latinoamerikan batez ere. Duintasunez bizitzeko duten eskubidearenalde ez ezik, bertakoen eskubide ekonomikoak, sozialak eta kulturalakere defendatu ditu. Era berean, langile guztien elkartasuna eta inplikazioabilatu izan du zeregin horretan.

Gure ustez, mundurako garapenen eredu bidezkoagoa soilik lortuko daHegoaldea eta Iparraldearen arteko lankidetzan bultzatuz eta batabestearekin ikasiz. Eredu horren barruan, ekonomiaren hazkundeak,gizarte egitura demokratikoa, gizarte zuzena, generoen arteko berdinta-suna, giza askatasuna, ingurumen iraunkorra eta kulturen arteko erres-petua lortzeko aukera emango du.

Hegoaldeko herrialdeetako Sindikatuen Erakundeak indartzea lehenta-sunez lortu beharreko helburua da CCOOn eta Bakea eta ElkartasunaFundazioan. Horren erakusgarri dira bai Latinoamerikako erakundeekinegiten ari diren lankidetza proiektuak bai Lanaren BehatokiaGlobalizazioan izeneko Kanpainak.

Nagusi den garapen ereduak, globalizazio prozesuaren emaitza gisamunduko ekonomia antolatzen duenak, ez ditu munduko biztanlegehienen lan eskubideak bermatzen. Azken urteotan Iparraldean nahizHegoaldean finkatutako politiken eraginez eskubideen urraketak areago-tu baino ez dira egin.

Egoera horren aurrean, nazioarteko sindikalgintzak erronka handiari eutsibeharko dio, izan ere, antolatutako indar gehienak biltzen ditu, eta berakdu, halaber, alternatiba bateratua eraikitzeko gaitasuna. Ildo horrenharira, nazioarteko sindikatuen lankidetza ezinbesteko tresna da, halalangileen nola Hegoaldeko herrialde guztien garapenari begira. Herrialdegaratuetako langileok elkartasunez jokatu behar dugu eginkizun horretaneta globalizazioa sortzen ari den laneko eta gizarteko dumpinari aurreegin beharko diogu.

Hori dela-eta, gizarte sentsibilizazio kanpainak beharrezkoak dira. Gidahau informazioa jasotzeko eta hedatzeko tresna bat da. Horrenlaguntzaz, Laneko Nazioarteko Arauak defendatuko ditugu etaHegoaldeko sindikatuen erakundeen alde egingo dugu.

Felisa Piedra CCOO Euskadiko Nazioarteko Idazkaria

Euskadiko Bakea eta Elkartasuna Fundazioaren Lehendakaria

AURKEZPENA

Lan egokia

1. Atala

1. LANA GIZA ESKUBIDE GISA

1.1. Lana egiteko eskubidea dugu?

Lana oinarrizko giza eskubidea da, eta horrela jasotzenda Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalean1. Enpleguduina justizia sozialaren printzipioen artean dago.

23. Artikulua

Pertsona orok du lan egiteko eskubidea, lanaaukeratzekoa, lan baldintza bidezkoak eta egokiakizatekoa, eta langabeziaren aurkako laguntzajasotzekoa.

Pertsona orok du, bereizkeriarik gabe, lan bera-gatik lansari berbera jasotzeko eskubidea.

Lanean ari denak bidezko lan-saria eta aski zaionajasotzeko eskubidea du, bai bera eta bai berefamilia, giza duintasunari dagokion bezala bizi-tzeko bestekoa. Horretarako aski ez bada lansaria,gizarteko laguntzaren bidez osatuko da.

Pertsona orok du, norbere interesen alde egiteko,sindikatuak eratu eta sindikatuko kide izatekoeskubidea.

1948ko Giza Eskubideen Adierazpena

Globalizazioan lana defendatzeko gida

Giza Eskubideak

"Gizon eta emakume guz-tiak aske jaiotzen dira,duintasun eta eskubide

berberak dituztela". "GizaEskubideak gizonei etaemakumeei atxikitzenzaizkie, gizakiak izatehutsagatik" Eskubidehoriek Nazio Batuen

1948ko Giza EskubideenAdierazpenean jasoak

ageri dira, arau etakontzeptu gisa. 148 herri-

aldek berretsi zuten,adierazpena garatzeko

ardura duten beste legeerakunde batzuekin

batera. Giza Eskubideakbetearaziz gero, giza-kiaren duintasunaren

biziraupena bermatu, etapertsona orok indibidualki

nahiz sozialki erabatgaratzeko aukera izango

du.

9

1Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsala, NBEren Batzar Nagusiak217 A (III9) ebazpenaren bidez onartua eta aldarrikatua, 1948ko aben-duaren 10ean. Lanaren Begia Globalizazioaren (OTG) Web orriankoltsulta daiteke: www.observatoriodeltrabajo.org

1.2. Zergatik aldarrikatu behar dugu lana?

DUINTASUNEZ BIZITZEKO BITARTEKO BAT DA

Lana bizitzari eusteko eta oinarrizko beharrak asetzekobitartekoa da. Era berean, lanaren bidez pertsonekberen nortasuna finkatzeko aukera ere badute, baiberen baitarako eta baita inguruan dituztenen aurreanere. Lana ezinbestekoa da, aukeraketa pertsonalakegiteko, familiaren ongizaterako eta gizartearenegonkortasunerako.

Jendeak nahi duenaren esentzia iraunkor man-tentzen da beti, kulturen eta garapen mailenbitartez. Guztiek bilatzen dute bidezko aukera bat,ahalegin indibidualarekin bizitzan aurrera egiteko.Baina bigarren aukera bat ere nahi izaten dute,arriskuak hartu eta porrot egiten dutenean.Bazterkeriak gehiago beldurtzen du jendeaaldaketak eta porrotak baino.

Juan Somavía2

Globalizazioan lanaren behatokia10

Lana/enplegua

Lan terminoa lan ordain-duari buruz hitz egitekoerabiltzen dugu. Halere,ezin ahaztu merkataritza-koak ez diren lan egitekomoduak ere badirela, halanola erreprodukzio lana(etxeko lana), guztizezinbestekoa duintasunezbizi ahal izateko.Erreprodukzio lanaemakumeek egiten dutenagusiki. Lan hori, ordea,ikusezin bihurtzen dutesistematikoki bai ekono-mia estatistikek baigizarteak. 2LANE (2001), Reducir el déficit de trabajo decente un desafío global.

Geneva, LANE. In OTG www.observatoriodeltrabajo.org

EZ DA SALGAI BAT

Filadelfiako Adierazpenaren lehen printzipioak LanarenNazioarteko Erakundearen helburuak eta helmugakzehazten ditu. 1944ko maiatzaren 10ean eginiko adieraz-penak dioenez, lana ez da salgaia. Ekonomiari buruzkoikerketek frogatu dutenez, lana gutxieneko baldintzetanegitera behartzen denean ekonomia ez da eraginkorra.

Pertsonak ezin gara egon merkatuaren gorabeherenmende. Lan bat egiteagatik jasotzen den soldata da per-tsona gehienek bizitzeko duten aukera bakarra, hau da,beren oinarrizko beharrak eta familiarenak asetzeko.Beraz, enplegua ezinbesteko bitartekoa da gizakiarengarapenerako.

Ekonomiaren teoria konbentzionalak ere onartubehar izan du, soldatek edo gizarte estaldurek pro-duktibitatean duten eragin positiboa. Hori delaeta, zalantzan jartzen hasi dira dagoeneko-hasiberriak dira- lan malgutasuna delakoakekonomien funtzionamenduari jartzen dizkionmugak. Ohartarazi dutenez, hazten ari denenplegu egongaitzaren prozesuak makroekono-mia eta produktibitate antzua ekarriko du.

Amat Sanchez3


Lanaren NazioartekoAntolaketa

Nazio Batuen erakundeespezializatu honekgizarte justizia eta

nazioartean onartutakolan eta giza eskubideak

sustatzeko ahaleginaegiten du. Hartzen dituen

erabakiak NazioartekoZuzenbidean sartzen dira

zuzenean. Estatuekerabakiak berresten

dituztenean, estatuarenbarruko eskubide

bilakatu, eta nahitaezbete behar dira. 1919ansortutako erakunde hau

da Versaillesko Tratatutikgeratzen den emaitzagarrantzitsu bakarra.

Tratatu horretan NazioenElkartea sortu zen,

1946an Nazio Batuenlehen erakunde espeziali-

zatua bihurtuko zena.Erakundea hiru alderdik

osatzen dute, enpresamunduko ordezkariek,

langileen erakundeek etagobernuek.

3Pau i Solidaritat (1999), Trabajo y Desarrollo. Globalización de laeconomía e internacionalismo obrero. País Valencia, Fundació Pau iSolidaritat.

1.3. Zer da lan egokia?

Lan egoki batek aukera emango die langileei, berengaitasunak eta ezagutzak ahal bezain ongi erabiltzekoeta guztion ongizateari ekarpena egiteko.

Lan egokia Lanaren Oinarrizko Arauak betetzendituen lana baino ez da izango. Hau da,adingabea izan gabe egiten dena, baztertzen ezgaituena, era askean hautatu duguna, askatasunsindikalaz gozatzeko aukera emango diguna etakolektiboki negoziatzeko aukera emango diguna.

LANE

ZER DIRA LANAREN OINARRIZKO ARAUAK?

Lanaren Oinarrizko Arauak LANEk egin zituen. 1998aneginiko Lanaren Nazioarteko Biltzarreko 86. ekitaldian,lanaren oinarrizko eskubideei eta printzipioei buruzkoAdierazpena egin zen. Horren bidez, langileen esku-bideei zor zaien errespetua sendotu, eta mundia-lizazioaren eragin negatiboak murriztu nahi ziren.

Adierazpen horrek funtsezkotzat hartzen diren zortzihitzarmen jasotzen ditu:

87. eta 98 zk., askatasun sindikalari eta negozia-zio kolektiboari buruz,29. eta 105. zk., lan behartua abolitzeari buruz,100. eta 111 zk., lan bazterkeriaren prebentzioarieta lan berdinagatik berdin ordaintzeari buruz. 138. eta 182. zk., haurren lanari buruz.


Mundializazioa-Globalizazioa

Nazio ekonomiakmunduko ekonomiabateratuan txertatzeprozesuari deritzo globali-zazioa. Bereziki garran-tzitsua da ondorengoesparruetan: mundukoinbertsioen mugimen-duan, ekoizpen prozesuenbanaketan, merkatari-tzaren hazkundean etakapitalaren mugimenduazkarrean -espekulatiboadenean batez ere-, etanazioarteko finantzamerkatuetan. Gertakarihonekin batera, kulturhomogeneizatze prozesuaere hazten ari da mende-baldeko industria kultu-raren eraginez (iparra-merikarra bereziki). Dena den, terminoa osoeztabaidagarria dela etaeginiko definizio guztiakoso ideologikoak direlaesan behar da.


HERRIALDEEK ZENBATERAINO ERRESPETATU BEHARDITUZTE LANAREN OINARRIKO ARAUAK?

Adierazpen honen balio nagusia da estatu kideek ezdituztela oinarrizko hitzarmenak berretsi behar lotesleakizateko (hau da, betebehar juridiko gisa eratzeko).

LANEren Nazioarteko Biltzarrak hartutako hitzarmenen etagomendioen bidez garatzen dira lanaren nazioartekoaraudiak. Dena den, bere eginkizun nagusia lan esku-bideak arautzeari lotuta egon arren, LANEk kontrol etaikuskaritza lana ere egiten du, baina zigortzeko ahalmenikgabe.

Munduko bost herrialdetatik bik ez dituzte betetzenaskatasun sindikalaren (145 herrialdek berretsia),sindikatuan izena emateko eskubidearen eta negoziaziokolektiboaren eskubideak (154 herrialdek berretsia).Horrek esan nahi du urratze bikoitza egon dela, berretsi-tako hitzarmenak izateaz gain, lanaren oinarrizko arauakdirelako.

13

Lehen Mundua/Bigarren Mundua/

Hirugarren MunduaErdialde/Periferia.

Herrialde garatuak/Garatzen ari diren herri-

aldeak. Iparra/Hegoa.Herrialde Aberatsak/

Herrialde Txirotuak

II. Mundu Gerrarenondoren eta indar guztiak

bi bloketan metatzeareneraginez, ekonomia eredu

kapitalista zuten herri-aldeei -hasieran, Europako

herrialde kapitalistak,AEBak, Kanada, Australia,eta gero, Japonia- "Lehen

Munduko" izena emanzitzaien "Bigarren

Munduko" herrialdeetatik,hau da, herrialde sozialis-

tetatik bereizteko helburu-arekin. Ondoren, 60ko

hamarkadan "HirugarrenMundua" izena erabiltzenhasi zen aurreko bi izen-

peetan sartu ezinezkoherrialde "azpigaratuak"

izendatzeko. Multzohorretan Latinoamerikako,Afrikako eta Asiako herri-alde gehienak sartu ziren,

asko eta asko kolonieninperioen mende

egondakoak.


1.4. Mehatxuak lan egokiari

ENPLEGUAREN ETENA4

LANEren 2006ko Enpleguaren Munduko Joeren txoste-nak egiaztatzen duenez, 2005. urtean zehar mundukopertsona langabeen kopurua berriro igo zen, mundukoekonomiaren hazkundeari buruzko datuak onak izanarren.

Txosten honek honako datu hauek eskaintzen dizkigu:

Munduko BPGa %4,3 hazi zen, baina horreneragina ez zen berbera izan lan merkatuan. Lanazuten pertsonen kopurua igo arren, pertsonalangabeen kopurua urte amaieran 191,8 milioirairitsi zen. 2004an baino 2,2 milioi pertsonagehiago eta 1995ean baino 34,4 milioi gehiago.Hori dela eta, munduko langabeen tasa %6,3 da.

Geografiaren ikuspegitik, Ekialde Hurbila etaAfrika Iparraldea dira langabezia tasa altuenaduten eremuak. Pertsona langabeen hazkundenagusia, berriz, Latinoamerikan eta Kariben ger-tatu da.

Langabeziak emakumeei eta gazteei eragiten diegehien. Oraindik ere, emakumeenak diralangabezia tasa altuenak. Bestalde, mundukolangabeen ia erdiak gazteak dira, eta lanerakoadina dutenen %25 baino ez daude lanik gabe.

Baina zifrak zehatzak dira eta lanak edo langabeziak ezdute ezer argitzen lanaren kalitateari edo jasotako sol-datei buruz. Enplegatuen kopuru horien barruan ezku-tatzen dira, besteak beste, emakume azpi enplegatuak,lanegun luzeak, soldata eskasak eta eskubiderik gabekolanak.

Erdialde-Periferia izen-dapenak, berriz, errefe-rentzia egiten dio herri-aldeek era autonomoanberen ekonomiaknazioartean garatzekoduten gaitasunari.Herrialde periferikoekmendeko ekonomiakdituzte lanaren etaekoizpenaren mundukobanaketaren barruan, etaerdialdeko herrialdeengarapen gaitasunarenmende daude.

GKEek maiz erabiltzenduten Iparra/Hegoadefinizioaren bidez,konnotazio ideologikorikgabeko irizpidegeografikoa ezarri nahizen, herrialde txirogehientsuenak mundu-aren hegoaldean daudelaegiaztatuta. Nolanahi ere,ezin dugu ahaztuIparraldeko herrialdeekberen "hegoaldeak"dituztela, eta hegoaldeanere desberdintasunakegon badirela.Iparraldeko hogeitahamar herrialdekNPGaren %80 dute.

4LANE Geneva (2006), Lan globalaren joerak


Herrialde txirotuetan, langabezia bera baino gehiago,enplegua duten pertsonen lan baldintzak dira arazonagusia. Hau da, soldatak, gizarte segurantza sistemenbabesa edo babesik eza, edo eskubide sindikalenukazioa.

SOLDATEN ETENA5

Lan egokiaren defizita antzemateko adierazle ekonomikoargia dago. Horren arabera, gizonek eta emakumeeklanean beren buruak eta beren familiak pobreziatikateratzeko adina irabazten ote duten jakin dezakegu.

2005ean munduko 2.800 milioi langiletatik ia 1.400milioik ez zuten nahikoa diru irabazten beren burua etaberen familiak pobreziaren mugaren gainetik man-tentzeko, hau da, beren diru sarrerak ez ziren iristen 2dolarrera egunean. Horien artetik, 520 milioi pertsonareneguneko diru sarrerak ez dira dolar batera iristen, etamuturreko pobrezian bizi dira.

Ehunekotan adierazita, kopuru horren barruan sartzendira langileen %49,7 (eta garatzen ari diren herrialde-etako langileen %58,7) eta langile guztien %19,7(garatzen ari diren herrialdeetako %23,3).

Era berean, gaizki ordaindutako lanetan lan eskubideakere oso urriak izan ohi dira.

15

Herrialde garatuak etagaratzen ari diren herri-aldeak izendapena, berriz,

nazioarteko instituzioekerabiltzen dute, guk bi

eragozpen ikustendizkiogu: bata, garapen

eredu posible bakarraonartzea, hau da, mende-baldeko eredu kapitalista-ekologiaren ikuspegitikmundu osoan hedatzea

bidera ezina dela frogatuda-; eta bestea,

hegoaldeko herrialdeakgaratzen ari direla esatea,

askoren bilakaeraekonomikoa negatiboa izan

baita 80ko hamarkadatik.

Amaitzeko, herrialdeaberats eta herrialde

txirotu terminoak prozesubat izendatzeko erabiltzen

dira. Horren arabera, hain-bat herrialdek aberasta-

sunak metatu dituztenbitartean, beste batzuk

txirotu egin dira. Horrezgain, terminologia horrekadierazten digu naturala

baino gehiago errentarenbanaketa herrialdeen

arteko desberdintasuneneragilea den prozesuaren

emaitza dela. 5LANE Geneva (2006), Lan globalaren joerak


ESKUBIDEEN ETENA

Gaur egun, oraindik ere, munduko hainbat herrialdetansindikatuak eratzeko eta biltzeko askatasunaren esku-bidea ukatzen da, lan behartua egiten da, haurrek lanaegiten dute eta bazterkeriak bere hartan jarraitzen du.218 milioi haur daude haurren lanaren mende.

Lan Ikerketen Nazioarteko Institutuaren azken emaitzekadierazten dutenez, gutxi gorabehera bost herrialdetatikbik arazo larriak dituzte askatasun sindikalari dagokionez.Herrialde gutxi batzuen legediak baino ez ditu sindikatu-ak debekatzen; dena den, oraindik ere, herrialde askotaneskubide sindikalak ez dira behar bezala babesten.

Gidan ez dugu bereizke-tarik egingo. Nolanahiere, argi geratu da zeinzaila den oso desberdi-nak diren herrialdeak-India, Argentina edoTxad- termino bereanbiltzea.


Industria ZonaFrankoak (IZF)

Zona Frankoak 70ekohamarkadan hasi ziren

sortzen hegoaldeko herri-aldeetan, Erdialdeko

Amerikan nagusiki. Ongimugatutako industria

eremu hauek merkata-ritza askeko gune gisa

eratzen dira, hau da,herrialdeko merkataritza

eta aduana zergen sis-temetatik kanpo. Bertako

edo atzerriko enpresakkokatu, eta beren pro-

dukzioaren zati nagusiaesportatu egiten dute.Horrez gain, zerga eta

aduana pizgarriei esker,lan eskubideak murriz-teko edo ez betetzekoaukera dute -eskulan

merkea erabiltzea (baitahaurrena ere), lan

baldintza prekarioak iza-tea eta sindikatuak

sortzeko eskubidearenzein oinarrizko beste lan

eskubide batzuenmurriztea-.

BABESAREN ETENA

Munduko langileen %20k bakarrik jasotzen dute gizartebabes egokia. Bestalde, 3.000 pertsona hiltzen diraegunero lan istripuen edo lan gaixotasunen eraginez.

Ekonomia globalean gertatzen diren aldaketa azkarreklehiakortasuna areagotzen dute, eta lan segurtasunamurrizten. Horrez gain, lan munduko egoera kolokanjartzen dute etengabeko aldaketek, eta horrek bigarrenmailako ondorio negatibo asko eragin ditu. Diru sarreragutxiko sektoreetan, esate baterako, arriskuan jartzendira oinarrizko diru sarrerak. Diru sarrera handiko sek-toreetan, berriz, larritasunak, depresioak eta nekeamaizegi antzematen dira lantokietan.

ELKARRIZKETA SOZIALAREN ETENA

"Ordezkaritza defizita" dago lan munduan; izan ere,askotan, arrazoi bat edo beste tartean dela, langileakezin dira antolatu beren ahotsa entzunarazteko.

Nekazariek, etxeko langileek, sektore publikokoek etaetorkinek oztopo zehatzak izan ohi dituzte askatasunsindikalean aritzeko. Halaber, Industria Zona Frankoetan(IZF) elkarrizketa soziala galarazita dago. Gogoan izan,mundu osoko 43 milioi langilek (emakumeak gehienak)egiten dutela lan zona horietan.

Bestalde, toki guztietan, ekonomia informaleko langileakhiruko elkarrizketatik kanpo daude edo ordezkaritzamurritza dute. Antolatuta daudenean ere, bitarteko insti-tuzionalen gabeziak galarazi egiten die elkarrizketanjardutea.

1.5 Gizarte sektore kaltetuenak

HAURREN LANA

LANEk haurren lanari buruz eginiko azken txostenarenarabera, 2004an 218 milioi haur langile zeuden etahorietatik 126 milioik, gutxi gorabehera, lan arriskutsuakegiten zituzten. Oraindik ere, kopurua oso altua denarren, LANEk baikor izateko arrazoiak badirela adierazidu. Izan ere, azken lau urteetan haur langileen kopurua%11 murriztu da; eta jaitsiera horren barruan berezikinabarmendu behar da %26 murriztu dela lan arriskutsuakegiten dituzten haurren kopurua.

LANEren arabera, 1989an nazioarteak onartutakoHaurren Eskubideen Adierazpen Unibertsalak eraginnabarmena izan zuen haurren lanaren zenbatekoetanantzemandako hobekuntzan. Horren harira, nazioartekoadostasuna dago gaitz horrekin lehenbailehenamaitzeko. Dena den, azaroari aurre egiteko metodoetanadostasuna ez da hain agerikoa. Halere, denek onartzendute eskolatze aldia luzatzeak lotura zuzena duelahaurren lanaren adierazpen gogorrenen murrizketarekin.

Sindikatuen mugimenduaren ustez, eztabaida sortu beharda sindikatuen artean. Mendebaldearen ikuspegitik,ordea, arazoa konpontzeko debekuak ezarri behar dira.Nolanahi ere, zenbait kasutan, debeku hutsak lan egitenduten haurren egoera okertzea eragin dezake. Gogozkontra bizi duten egoera hori gainditzeko, alternatibakeskaini behar zaizkie haurrei.

Haurren lanari aurre egiteko ez dago konpon-bide errazik, ezta hegoaldeko herrialdeentestuingurua aintzat hartu gabe bideratu daite-keen konponbiderik ere. Alternatibak bilatzeko,herrialde txirotuen sindikatuek eta iparraldekoherrialdeen sindikatuek gogoeta bateratua eginbeharko dute; eta jakina, gogoeta horretanhaurren parte-hartzea ziurtatzea ezinbestekoaizango da.



EMAKUMEEN LANA

Emakumeek munduko lan orduen %70 egiten dituzte,baina soldaten %10 bakarrik jasotzen dute6. Tradizionalkiemakumeek egin izan dute etxeko lana, soldatarik jasogabe: seme-alaben zaintza eta heziketa, elikadura,garbitasuna edo familia kideen zaintza. Azkenhamarkadetan, emakumeak lan merkatuan sartzearekinbatera, "enplegua femenino" bilakatzeko joera antzemanda. Nolanahi ere, etxeko lanaren zama handienaemakumeak darama oraindik ere. Gainera, lan horiikusezina da, eta gizarteak ez du oso aintzat hartzen.

"Emakumearen lanegun hirukoitzari" buruz hitz egiten da,hau da, lan produktiboa, etxeko lana edo erreprodukziolana, eta horrez gain, parte-hartze sozialeko lana.Hirugarren alderdi hori ezinbestekoa da globalizazioneoliberalak emakumeengan duen eragin zuzen etazehatza ulertzeko. Herrialde askotan estatuek alde baterautzi dituzte sarbide unibertsaleko zerbitzu publikoak, hauda, gizarte laguntzari eta zaintzari lotutakoak. Horrelakozerbitzu asko eta asko pribatizatu egin dira, eta sarbideunibertsaleko diru laguntzak murrizten joan dira.

Lan produktiboari dagokionez, emakumeak lan merkatu-aren behe mailan daude oraindik, eta antzeko lanakegiten dituzte beti. Halaber, aginte gutxi edo batere ezduten lanpostuak betetzen dituzte, gizonek baino solda-ta txikiagoak jasoz. Gainera, lan ordaindua egiten dutenemakumeak kokapen ahulago batetik abiatzen dira; izanere, lan eskubideen murrizketak eta urraketak maizagogertatzen dira emakumeak nagusi diren sektoreetan. Eraberean, emakumeen merkataritza lana gizonenordezkotzat hartzen da oraindik ere.

Emakumeen txirotzea

Nazio BatuenGarapenerako

Programak (NBGP)1995ean eginiko Giza

GarapenarenTxostenaren arabera,munduko 1.300 milioi

txiroen artetik %70emakumeak dira.

Bestalde, emakumeakdira ere munduandauden 900 milioi

analfabetoen %66.

Maquilak

Nazioz haraindiko taldehandientzat azpikon-

tratatu gisa lan egin ohiduten enpresak dira.

Ehungintzan etamikroelektronikaren

sektoreetan aritzen diranormalean. Langile

gehienak emakumeakizan ohi dira eta lan

baldintzak, berriz, osogogorrak: lanegun

amaigabeak, soldatamiserableak, askatasunsindikalaren bortxaketa

eta bestelako gordinkeriaugari.

6Emakumeen Munduko Martxa

Ekonomia informalean lan gehiago sortzen daemakumeentzat gizonentzat baino. Nekazaritzakoa aldebatera utzita, emakumearen lan indarraren erdia bainogehiago ekonomia informalean dago. Enpleguautonomoak eta etxez etxe egiten denak emakumeei lanindarrean parte hartzeko aukera zabaldu die, alabaina,horrekin batera haien lan egoerak okerrera egin du:segurtasunik eza, irabazi urriak, diru sarrera duinen etalege babesaren gabezia.

Era berean, eskulan intentsiboko produkzio lana egitenduten enpresa askok alde egin dute garatzen ari direnherrialdetara. Maquila enpresen adibideak erakustenduenez, emakumeak askotan sartzen dira lan merkatuan,lan eskubiderik gabe, protesta egiteko aukerarik gabe,soldata urriekin eta gehiegizko lanegunekin.


LANGILE ETORKINAK

Gaur egun 180 milioi langile etorkin daude (mundukobiztanleen %3, gutxi gorabehera). 1975etik bikoiztubaino gehiago egin da etorkinen kopurua. Fluxu horren%47,5 emakumeek osatzen dute eta proportzioaareagotzen ari da etengabe, horrek erakusten dumigrazio fluxuetan emakumeen parte-hartzea geroz etahandiagoa dela.

CIOSLk dioenez, "nazioarteko konbentzio eta hitzarmenaskok etorkinentzako lan tratu berdintasuna hitzartu dutenarren, lan baldintzei, soldatei, gizarte segurantzari etaeskumen sindikalei lotutako hitzarmenak dira gutxienberretsi direnak". LANEk 1949an hartutako lehen hitzar-mena 45 herrialdek baino ez dute berretsi (97. hitzarme-na). Bestalde, 1975etik berretsi zitekeen 143. hitzarmena19 herrialdek baino ez zuten sinatu.

Era berean, 1990ean Nazio Batuen Batzar Orokorraklangile etorkinen eskubideak jasotzen dituenNazioarteko Hitzarmena egin zuen. Hitzarmena 34estatu kidek bakarrik berretsi dute, eta gehienakgaratzen ari diren herrialdeak dira. Sinatzaileen arteanez dago etorkinen eskulan gehien jasotzen duten IparAmerikako edo Europako herrialde bakar bat ere.

Miseriatik eta heriotzatik ihesean datozen milaka etamilaka langilek espero ez duten errealitatearekin egitenduten topo Iparraldera iristean: lan merkatu arautuansartzeko zailtasunak, esklabotasunetik gertu daudenlanak, lanegun amaigabeak… Eta hori guztia gutxi ezbalitz bezala, kriminalizatuak eta baztertuak izatendira.Etorkinen benetako "erreserba gudarosteak" sortudira, eta kapitalismoa hori baliatzen ari da oinarrizko lanbaldintzak urratzeko eta lan eskubideak ezabatzeko.Horrez gain, etorkinen jatorrizko herrialdeak goi mailakoadimena eta gaitasuna duen jenderik gabe geratzen aridira.


2. ZERK MEHATXATZEN DU ZURE LANA?

NAHI EZ DUGUN GLOBALIZAZIO NEOLIBERALA

Globalizazioak geroz eta gehiago menderatzendu jende arruntaren eguneroko bizimodua, izu-garri eragiten baitu lan baldintzetan eta soldate-tan. Egoera horrek herrialde guztietako jen-dearengan du eragina. Halaber, enpleguarensegurtasun baldintzak okertu dira eta irabaziaksoldaten gainetik jarri. Horren ondorioz, XXI.mendearen lehen urteotan egoera larrian daudeia mundu osoko langileak. Aberatsen eta pobreenarteko aldea, eta gizonen eta emakumeenartekoa geroz eta handiagoa da garatze bideandiren herrialdeetan nahiz herrialde industrialetan.Era berean, nazioarteko ekonomia erakundeekgeroz eta menderatuago dituzte garatze bideandiren herrialdeak. Aberastasunak inoiz ez bezalaari dira metatzen eta biltzen, eta pobreziarengorakadak ez du etenik. Erabakiak hartzearengaitasuna pertsonetatik gehiegi urrundu izanarensentimendua ere nagusitzen ari da.

CIOSL


Globalizazioneoliberala

Herrialdeetako ekonomiaknahitaez integratu behar

izaten dira, erakunde,politika eta gobernu

demokratikorik gabekonazioarte testuinguruan.

Gaur egungo merkatuglobaletan, finantza kapi-tal espekulatiboaren eta

nazioz gaindiko enpreseninteres pribatuen nahianagusitzen da. Irabazia

epe motzera bilatzendute, munduko biztanlegehienen pobrezia alde

batera utzita. Horrezgain, gobernu askorenlaguntzarekin, laneko

eskubideak eta kostuakmurriztu nahi dira, pro-duktuak lehiakorragoak

izan daitezen.

23


Globalizazio kapitalista neoliberalaren ezaugarriak:

2.1. Hazkunde ekonomikoa gizakiaren garapenarenaurretik jartzea

Azkeneko lau hamarkadatan munduko desberdintasunegoera areagotu da. Hazkunde ekonomikoaren fruituakez dira berdin banatu. Horren eraginez, pobrezia etagizarte polarizazioa areagotu egin da, eta mundukopertsona gehienak gabezi egoeran utzi ditu.

Neoliberalismoak norbanakoaren metatzeari garrantzihandiagoa ematen dio gizarte ongizateari baino.Merkatuak desberdintasunak orekatzeko eragile gisaduen gaitasunean gehiegizko konfiantza izatearen ondo-rioz, laneko oinarrizko eskubideen babesa ahuldu da etainteres ekonomiko pribatuei lehentasuna eman zaie.Erabilitako argudioaren arabera, enpresaburuekmetatutako aberastasun pribatuak tantaka isuriko dira,gizartearen gehiengora arte.

Argudio horrek, ordea, talka egiten du eguneropobreziaren eta desberdintasunaren zenbakiekin.Munduko biztanle pobreenek (%40), hau da, eguneko bidolar baino gutxiagorekin bizi diren 2.500 pertsonek,munduko diru sarreren % 5dute. Bestalde, aberatsenek(%10) diru sarreren %54 dute7. Nazio BatuenErakundeak8 dioen moduan, munduko bost biztanleetatikbat -1.200 milioi pertsona- eguneko dolar bat bainogutxiagorekin bizi da, eta egoera horrek emakumeeieragiten die batez ere.

Neoliberalismoa

Joera ideologiko hau 70hamarkadako krisialdiariemandako erantzun gisasortu zen (krisialdi harkzorraren krisia eraginzuen Hegoaldean etaOngizate EstatuarenaIparraldean).Neoliberalismoarenarabera, ekoizpenarenkostu handiek, OngizateEstatua mantentzekoprezio publikoen igoeraketa horiek mantentzekozergek eragin zutenegoera hori.

7NBGP Urteko Txostena (2006), "Una Alianza Mundial para elDesarrollo" New York.

8NBE (2000), Nazio Batuen Milurtekoaren Txostena. New York, NBE.

2.2. Iparralde-hegoalde zuloa handitzen ari da

Desberdintasun hori etengabe ari da handitzen: "duela40 urte munduko biztanle aberatsenen %20k errentaren%70az gozatzen zuten eta 2000. urterako %90az jabetuziren. Beste muturrean eta denbora tarte berean, biztanlepobreenen %20aren diru sarrerak %2,3tik %1era jaitsidira9."

Hegoaldeko biztanleen pobretzeak bi gai nagusitanuzten du agerian Iparraldearen eta Hegoaldearenarteko harremanaren asimetria: lehena, herrialdepobreek lau hamarkada baino gehiagotan jasan beharizan duten merkataritza trukearen gainbehera, etabigarrena, subiranotasuna galdu izana. Azken horreklotura zuzena du, ekonomia globalizatuaren testuingu-ruan, herrialde horietan sortutako kanpo zorrarekin etabazterkeria egoerekin.

Miseria egoerak bere hartan dirau, azkenmendean gizakiaren bizi baldintzak historia osoanzehar baino gehiago hobetu diren arren. Mundukoaberastasuna, nazioarteko harremanak eta gaita-sun teknologikoa inoiz ez bezalakoak dira.Hobekuntza horien banaketa, ordea, ikaragarridesberdina izan da.

Munduko Bankua10


Neoliberalismoarenoinarriak

Neoliberalismoarenoinarrien arabera,

hazkunde ekonomikoaizango litzateke krisia

gainditzeko bidea.Horretarako, lehendabizi

enpresa irabaziak areago-tu beharko lirateke, gero,merkatuan berriro inber-titzeko, enplegua sortuzeta ekonomia berpiztuz.

Beraz, hona hemen emanbeharreko pausoak:

inflazioari aurre egitea;banaketa berriro egiteabaina ez zergen bidez,

soldaten kontura baizik-horrela lan merkatuaren

baldintzak malgutu etaekoizpen kostuak murriz-

tuko dira-, eta pribatuadena publikoaren aurretik

jartzea.

9NBGP (2000), Giza garapenari buruzko txostena. Madril.Mundiprensa.

10Munduko Bankua (2001), Garapenari buruzko txostena 2000/2001.Pobreziaren aurkako borroka. Washington. Munduko Bankua.


ESPEKULAZIOAREN ALDE EGITEA

Herrialde pobretuen ekonomiak finantza bideakzabaltzera behartu dituzte, epe motzeko inbertsioenondorio larriak gehien jasan ohi dituzten herrialdeakdiren arren. Mexikoko krisialdiak 94an, Asiako krisialdiak97an, Errusiako krisialdiak 98an edo, berriki, Argentinanizandakoak agerian uzten dute garatze bidean direnherrialdeetan inbertsio espekulatibo horiek izandakoeragina. Alde batetik, kapitalaren sarrerak tokiko mone-taren balioa handitzen du, eta herrialde pobretuenekonomiek nazioartean lehiatzeko duten gaitasunamurrizten du; bestalde, masako irteerek eragindakoporroten eraginez, interes tipoak nahitaez igo behar iza-ten dira, kapitalen ihesa saihesteko. Horrek ondoriolatzak izan ohi ditu, inbertsioan, ekoizpenean etaenpleguan11.

Munduan egunero egiten diren 1,5 bilioidolar inguru finantza transakzioetatik, %1bakarrik erabiltzen da aberastasun berriaksortzeko; gainerakoak izaera espekulatiboadu. Ekonomia errealari lotutako kapitalarenmugimendua ordezkatzen duen ZIAk(Zuzeneko Inbertsio Atzerritarra) kanpoanuzten ditu garatze bidean diren herrialdeak.Hain zuzen, gutxien aurreratutako herri-aldeek (GAH) inbertsio mota horren %0,4jasotzen dute; aldiz, herrialde garatuek %75jasotzen dute12 (AEBek munduko inbertsioatzerritarren 10 dolarretik 7 jasotzendute)13.

11Manuel Iglesia (2003), "Políticas económicas solventes", in Ya eshora de cumplir. Plataforma 2015 y más. Madril.

12UNCTAD (2002), Munduko Inbertsioei buruzko txostena, Geneva,UNCTAD.

13Joaquin Arriola (2005), La deslocalización empresarial: ¿problemaspara unos, desarrollo para otros, riesgo para los derechos laborales? IIIEscuela sindical de Verano.

TRUKE DESBERDINTASUNA INDARTZEA

Afrikak, Asiako Hego-ekialdeak eta Latinoamerikamunduko esportazioetan duten parte-hartzea %1areagotuko balitz, ateratako irabaziekin 128 milioipertsonek pobre izateri utziko liokete.

OXFAM14

Errenta baxuko herrialdeek, munduko biztanleen %40k,munduko merkataritzaren %3 baino gutxiagoan partehartzen dute. Herrialde aberatsek merkantziak eta zer-bitzuak esportatzen dituzte, biztanleko irabazkinaren6.000 inguru dolarreko balioarekin. Haatik, zifra horrenbaliokidea garatze bidean diren herrialdeetan 330dolarrekoa da, eta 100 dolarren azpikoa errenta baxukoherrialdeetan.

UNCTADk15 dioenaren arabera, garatze bidean direnherrialdeek 700 mila milioi dolar inguru galtzen dituzte,herrialde industrialen babes politikek galarazitakoesportazioen kontzeptuan. Hori guztia, CADrenGarapenerako Laguntza Ofizialaren balioa 2005ean106 mila milioi dolarrekoa izan zela aintzat hartuz.

Azken lau hamarkadatan gauzak okertu egin diramerkataritza trukeari dagokionez16. Arazo bakarra ez daoinarrizko produktuen prezioa jaitsi izana -garatze bideandiren herrialdeek industri produktu kopuru bera erosteko,70eko hamarkadan lehengaien halako bi esportatubehar dituzte gaur egun-. Horrez gain, iparraldeko pro-duktuen diruz lagundutako prezioaren eraginez,hegoaldeko nekazariei ezinezkoa zaie, beraien herri-aldeetan bertan, iparraldeko produktuekin lehiatzea. Izanere, herrialde aberatsetan nekazaritzaren sektoreakjasotzen duen diru laguntza Garapenerako LaguntzaOfiziala baino bost aldiz handiagoa da.


14OXFAM (2002), Cambiar las reglas: comercio, globalización y luchacontra la pobreza. Madril, OXFAM.

15UNCTAD (2002), Munduko Inbertsioei buruzko txostena, Geneva,UNCTAD.

1616Centro Nuevo Modelo de Desarrollo (1999) Norte-Sur. La fábricade la pobreza. Madril, Editorial Popular.

Teoria liberalaren arabera, merkatua eremu bat da. noninteresdunak lehian ari diren beren interesak asetzeko.Halaber, teoria horrek dioenez, guztion onura egoismopartikularren batuketa eginez lortuko da. Dena den,errealitateak agerian uzten duen moduan, merkatua lehiaaskearen eremua baino gehiago, enpresek, herrialdeeketa presio talde boteretsuek kontrolatutako eremua da.Nazioz gaindiko korporazio handiek mundukomerkataritzaren %70 kontrolatzen dute.

KANPO ZORRA AREAGOTZEA

Herrialde pobretu guztien zorra eta horren ordainketa(kapitalaren + interesen amortizazioa) etengabe hazi daazken 20 urteetan, herrialde horiek zorra zerbitzuarenordainketa arian-arian bete duten arren denbora horre-tan. Itxuraz paradoxa dirudien arren, zorraren zenbatekoaez da gutxitu, aitzitik, 1982ko abuztuan zorrarenkrisialdiak eztanda egin zuenean baino lau aldiz handi-agoa zen zorraren zenbatekoa 1999an (datu berrienakurte horri dagozkio). Munduko Bankuak emandako datuberrienen arabera, 1999an herrialde pobretuen kanpozorra 2,6 bilioi estatubatuar dolarrekoa zen, (GlobalDevelopment Finance, 2001)17.

Herrialde pobretu guztiek epe luzera duten aldi biko (biherrialderen arteko zorra) zor osoa aintzat hartuz,Espainiako Estatuarekin epe luzera hartutako kanpozorra %2 ingurukoa da. Zenbatekoa 532.800 milioidolarrekoa da18.


Truke desberdina

Iparraldean garapenteknologikoaren laguntzazekoiztutako produktuenprezioa igo ohi denmoduan, hegoaldekolehengaien etanekazaritza produktuenbilakaera gorabehera-tsuagoa izan ohi da.Urrutira joan gabe etaOxfamek dioenarenarabera: "hiru urteankafearen prezioa %50jaitsi da gutxienez, etaduela 30 urteko mailarairitsi da".

17UNCTAD (2002), Munduko Inbertsioei buruzko txostena, Geneva,UNCTAD

18David Lister (2005), Zorrari buruzko behatokiaren txostena. LaDeuda Externa Española.

Garapenerako Nazio Batuen Programaren arabera,bederatzi herrialdetan zorra zerbitzuaren ordainketakurteko osasun eta hezkuntza gastuak gainditu zuen.Halaber, 29 herrialderen osasun gastua gainditu zuen.Herrialde horietatik 23 Saharaz hegoaldeko Afrikankokatzen dira, planetako gunerik zigortuenean.

1998an, Hegoaldeko herrialdeek 350.000 milioi dolarbaino gehiago transferitu zituzten Iparraldera zorrarenordainketan. Zenbateko hori Iparraldeko herrialdeek urteberean Garapenerako Laguntza Ofizial gisa ordaindu-tako zenbatekoa halako zazpi da ia-ia. Zorraren zerbitzugisa ordaintzen denaren ia erdia interesak dira. Beraz,eginiko ordainketek ez dute zor osoak hazteko duen joerageratzeko gaitasunik.

Zorra moralaren eta legearen kontrakoa da etaherrialdea industrializaziorik gabe uzteko bideaizan da. Zorra eredu horren ardatza da.Ordaindutako peso bakoitzak herriaren pobreziaareagotzen du eta hori onartezina da.

Víctor De Gennaro, CTA


Kanpo zorra

Kanpo zorra Hegoaldekoherrialdeek bankuei,

Iparraldeko herrialdeeieta Finantza Erakunde

Multinazionalei (NDF, MBeta Erregioetako

Bankuak) zor dieten dirukopurua da. Herrialdehorien gobernuek ira-

ganean jaso zituzten etagaur egun ordaindu ezin

dituzten maileguen ondo-rioz sortutako zorra da.

Diru hori 70 hamarkadanutzi zen batez ere,munduko herrialde

aberatsek sobera dirubaitzuten garai hartan.

Beraz, iparraldetikhegoaldera zihoan diru

jarioa hasi zen, diruirabazien tasa

areagotzeko ideiarekin.Horrek ez zuen batere

arriskurik; izan ere,enpresek edo bankuek

jasotako dirua itzultzekoahalmenik ez bazuten,

estatuek bere gainhartuko zuten zorra, eta

Estatu batek ezin dukaudimengabea izan.

2.3. Demokraziari eraso egitea

Ikusi dugun moduan, globalizazio neoliberalakIparraldeko herrien alde egiten du. Munduko erakundeakdemokratikoak ez diren bitartean, hau da, Hegoaldekoherrialdeek biztanle kopuruaren arabera parte hartzekoaukerarik ez badute eta Iparraldeko nahiz Hegoaldekoerakunde sozialen eta sindikalen elkarrizketa ahalmenaherrialdean bertan eta nazioartean indartzen ez bada,nekez lortuko dugu gizakiaren garapen iraunkorreanaurrera egitea.

Multinazionalek eta nazioarteko finantza erakundeekherrialdeetako demokrazien aurka egiten dute, estatu-etan berebiziko garrantzia dituzten gizarte aldaketakeraginez, biztanleak aintzat hartu gabe. Egoera horrenaurrean, biztanleek ezer gutxi egin dezaketela sentitzendute.

"Demokraziaren defizita hazten ari da, herrialde-etako politikek merkatu globalaren etengabekopresioa izaten dute, eta askotan, gobernuenarteko lehia biziagoa da enpresen artekoa baino.(...) Hain zuzen, guztion onuraren alde egiteko etajendearen borondatea adierazteko erakundeglobaletan dagoen demokraziarik ezak adieraz-ten du, askotan, boterea pasatzen ari dela hau-tatutako gobernuetako liderren eskuetatik hautatugabeko kapital globalaren liderren eskuetara".

CIOSL


Maniobra hori guztiarekinbatera eragile ideologikoaere abian jarri zen,horren arabera, herrialdepobretuei azpigarapenagainditzen laguntzenzitzaien. Datu bakar bat:gaur egun zor handiakdituzten herrialde askodiktadura zibil edo mili-tarren agintepean egonziren, eta jasotakomaileguak, besteakbeste, armak erosteko-gizartearen protestakisilarazteko erabiliak-,herrialdeetako eliteenluxuak ordaintzeko edohaien liderra goraipatzekoobra erraldoiak egitekoerabili zituzten.Herritarrek ez zutenonurarik jaso, etazenbaitetan maileguak ezziren herrialdean sartuere egin; izan ere, diruaparadisu fiskaletakobankuetan gordetzen zenaskotan. Horrelakoadibide batzukaipatzearren, Aljeria,Argentina, Bolivia, Brasil,Salvador, Tailandia,…

2.4. Krisi ekologikoa areagotzea

Ingurumen arazoak munduko ekonomia kapitalis-taren emaitza dira. (...) Kapitalismoa izan da giza-kiaren etorkizuneko bizitza bideragarria kolokanjarri duen sistema bakarra. Izan ere, Historianzehar, Lurra osorik bildu duen sistema bakarra izanda eta ekoizpena eta produkzioa aurretik imajinaezina zen moduan hedatu ditu.

Immanuel Wallerstein

Krisi ekologikoari buruz hitz egiten dugunean adierazinahi dugu, gaur egungo gizakiaren jarduera globalak-eta zehazkiago ekonomikoak- ingurumenean dueneragina jasangaitza dela eta planetan bizitzeko aukeraarriskuan jar dezakeela. Egoera hori ingurumenerakokaltegarriak diren teknologien bidez egindako ekoizpenmasiboaren eta kontsumo masiboaren ondorioa da,batez ere. Iparraldean eta hegoaldean bizi diren pertso-nen kontsumo mailaren desberdintasuna aintzat hartzenbadugu, ezin da esan biztanleak direnik ekologiarenkrisia azaltzeko aldagai nagusia, askotan hori planteatuizan den arren.

Globalizazioak, ordea, nabarmen eragiten du krisiekologikoaren areagotze horretan, jarduera ekonomikoahedatzearen alde egiten duelako nagusiki, eta, horrezgain, araudi guztiak (sozialak, ekologikoak,…) saihestendituelako.

Adibide gisa, Hegoaldeko ekologiaren hondamenaareagotzen duten eta globalizazioari estuki lotuta daudenhiru prozesu aipa ditzakegu: lehena, munduko merkatu-an eskaintza urria duten herrialdeek eginiko baliabidenaturalen ustiapen masiboa; bigarrena, inbertsioakerakartzeko garapen erronkaren barruan eginiko inguru-menaren txikizioa; eta azkena, jarduera kutsakorrakIparraldeko herrialdeetatik Hegoaldekoetara lekualda-tzea, hori egitea herrialde aberatsen ingurumen legediraegokitzea baino merkeagoa baita.


3. GLOBALIZAZIOAREN ZER ERAGILEK ERAGITEN DUTEZURE LANEAN?

3.1. Nazioarteko Finantza Erakundeak

IFI izeneko erakundeak, hau da, Nazioarteko Diru Funtsa(NDF) eta Munduko Bankua (MB), II. Mundu Gerrarenondoren sortu ziren Bretton Woods hirian (1944).Nazioarteko ekonomia suspertzeko xedearekin sortuziren, merkataritza, finantza eta diru trukeak antolatu etakudeatzeko.

3.1.1. NAZIOARTEKO DIRU FUNTSA

ZAINTZEKO ARRAZOIAK

Martxan jartzen dituen politikak neoliberalekpobrezia, zerbitzu publikoen pribatizazioa (hezkuntzaeta osasuna), lan prekarioa eta langabezia eragitendute, Hegoaldean nagusiki baina baita Iparraldeanere.

NDFk laneko eskubideak doikuntza aldagai moduraerabili ditu, eta eskubide horiek murrizteko presioaegin du.


Nazioarteko DiruFuntsa (NDF)

Arazo ekonomikoakkonpontzeko eratu zen,

hain zuzen, II. MunduGerraren ondoko

munduko merkataritzaeta finantza sistemen

egoera bideratzeko. Berehelburu nagusiak diruen

arteko parekotasunazaintzea eta kanpo zorrak

dituzten herrialdeeilaguntza ematea izan

dira. Horretarakomaileguak banatu ditu,

erakundea osatzen dutenherrialdeek eginiko

ekarpen ekonomiekin.Herrialde bakoitzaren

botoak duen pisuaordainketa kuotaren

araberakoa da; beraz,erabakiak herrialde

aberatsenen ikuspegitikhartzen dira (AEB eta

EB), horiek baitirakuotarik altuenak

ordaintzen dituztenak.Gehienetan, NDFren

programak onartzen dira,programa hartuko duenherrialdearen parlamen-

tuak horren berri izangabe.

Kanpo zorraren ordainketaren berregituraketaknegoziatzeko baldintza gisa, NDF Egitura DoikuntzaProgramak (EDP) ezartzen ari da 1979az geroztik.

EDPren paradigma politikoa hiru D izenarekin da eza-guna, hau da, Deflazioa, Debaluatzea etaDesarautzea. Egitura Doikuntza Politika hauekhonako inplikazio hauek dituzte:

Enpresa publikoak pribatizatzea (finantza publiko-en hondamenditzat jo izan dira).

Kontsumitzaileentzat funtsezko produktuentzakodiru laguntzak amaitzea.

Merkataritza oztopoak murriztea.

Atzerriko kapitalari ezarritako kontrolak eraistea.

Gastu publikoa murriztea (horrek eragina daukaerretiroaren edo langabezia aseguruaren erregi-men publikoetan, kaleratzeak sustatzen ditu etasoldata publikoak mugatzen ditu).

Kontratatze eta kaleratze arau malguagoak txerta-tzea.

Hitzarmen kolektiboen irismena mugatzea.


3.1.2. MUNDUKO BANKUA

ZAINTZEKO ARRAZOIAK

Munduko Bankuak pobreziamurriztearen eta gizartearekinelkarrizketa bideak zabaltzearengarrantziaz hitz egin ohi du.Baina 50 urtean bilioi erdi dolarbanatu ditu maileguen bidez,honako ondorio hauekin: murriz-penak gizarte gastuan edolaneko malgutasunean, etapribatizazioak.

Herrialde pobretuei maileguakemateko baldintza da NDFarenEgitura Doikuntza Programak(EDP) dagokion herrialdeanmartxan jartzea. Horrek esannahi du erakunde horrek ez duelaaintzat hartzen KopenhagekoGoi-bileran hartutako 8.Konpromisoa, hau da: "Egituradoikuntza programak hitzartzen direnean, horienbarruan, besteak beste, gizarte garapenerako helbu-ruak zehaztu -batez ere pobreziarekin amaitzearibegira-, enplegu produktiboa sustatu eta gizarte inte-grazioa hobetzeko ildoak finkatu behar dira."

2000. urteko otsailean eginiko Meltzer Txostenean,nazioarteko batzorde batek txostena egin zuennazioarteko finantza erakundeak aholkatzeko. Bertakoondorioak latzak ziren: Munduko Bankuaren balia-bideen %80 ez dira herrialde pobreenetara bidera-tzen, interes tipo altuenak dituzten herrialdeetarabaizik. Beraz, horri esker, MBren kapitala are gehiagohanditzen da nazioarteko merkatuetan. MBk %20baino ez du erabiltzen bere helburu nagusia betetzeko,hau da, pobrezia amaitzeko.


Munduko Bankua(MB)

Formalki garapen erakun-dea den arren, garapene-rako finantzaketan gehien

eragiten duen erakundemultilaterala ere bada.

Hasiera batean, II.Mundu Gerran suntsitu-tako eremuak berrerai-

kitzea zen bere helburua,Marshall Planaren bidez.Gaur egun, ekonomiarengarapena sustatzen du,

PAEen ezarpenabaldintzatzen duten

maileguak eta laguntzateknikoa emanez.

Herrialde kideak -NDFenbezala- akziodunak dira

eta erabakitzeko ahalme-na beren gaitasun

ekonomiko erlatiboarenaraberakoa da.

KopenhagekoGoi-bilera

Nazio BatuenGizarte Garapenari buruz

1995ean eginikoMunduko Goi-bilera da.

Historian lehen aldiz,Estatu eta Gobernuburuak bildu ziren,

gizarte garapenaren etagizakiaren ongizatearen

garrantzia aitortzeko.Hartutako konpromisoenartean honako hau aipadaiteke: "ekonomia eta

gizarte politiken oina-rrizko ardatza erabateko

enpleguaren helburuasustatzea izango da."

3.2. Munduko Merkataritza Erakundea

ZAINTZEKO ARRAZOIAK

Ez du bere gain hartzen berme demokratiko bakar batere, Estatu baten hiru botere nagusiak biltzen dituelako:exekutiboa, legegilea eta judiziala.

MMEk derrigorrezko erregimen juridikoa ezarri du.MMEn sartzen diren herrialdeek erakunde horrenarau guztiak errespetatzeko konpromisoa hartzendute, eta arau horiek ezartzea eragozteko bidebakarra, kide guztiek aho batez onespena ematea da.Adostasunik ezean, adostasun negatibo deritzonajartzen da abian; prozesu horretan, aditu talde batektxostena egiten du, eta herrialde guzti-guztiak horrenkontra agertzen ez badira, era automatikoan onartzenda.

Bi herrialderen artean merkataritza gatazkarikgertatzen bada, eztabaidak konpontzeko organoakargitzen du auzia; organo horrek aginte exekutiboaeta judiziala du -zigorrak ezartzeko eta bere legediasortzeko eskumena du-. Auziak konpontzeko, panelbat eratzen da (aditu batzordea). Taldeak ateak itxitaegiten ditu bilerak. Erabakiak oso bizkorrak izatendira, eta, batez ere, erantzunezinak; horrez gain, pre-sio lobbyek eragin handia izaten dute horietan.

Pobrezia eragiten du Hegoaldeko langileen artean.

MMEren misioa merkataritza jarioen zirkulazioanahalik eta erraztasun eta askatasun handienabermatzea da. Bere printzipioen artean bazterkeriarikgabeko merkataritza eta Hegoaldeko herrialdeenalde egin beharra aipatzen diren arren, trukearendesorekak bere hartan dirau. Izan ere, herrialdeaberatsenek ateak ixten dizkiete Hegoaldeko produk-tuei, eta, aldiz, Hegoaldeko herrialdeak behartutadaude atzerriko produktuei ateak zabaltzera.


Munduko MerkataritzaErakundea (MME)

1995ean sortu zen,merkataritza liberaliza-tzeko eta nazioartekointegrazio ekonomikoasustatzeko. GATTen ordez(Merkataritzari etaAduanako Tarifei buruzkoAkordio Nagusia) sortu-tako erakundea da. 134herrialdek osatzen dute-sartu berri den Txinakontuan hartuz- eta berehitzarmenak iraunkorrakdira.

MMEren ezaugarri nagusietakoa izan da beren buruahautatu ohi duten taldeen bilerak egitea, gaiak erapribatuan negoziatzeko.

Herrialdeek MMEren derrigortasunak betetzendituztela bermatzeko herrialdeen emaitzaekonomikoak aztertzeaz arduratzen den MerkataritzaPolitikak Aztertzeko Mekanismoa (MPAM) bi urtezbehin berrikusten dute "Lau aldekoa" deritzonekoherrialdeek (Estatu Batuak, Kanada, EuroparBatasuna eta Japonia). Garapen bidean diren 16herrialde mekanismo hori lau urtez behin aztertzendute, eta gainerako kideek, sei urtez behin.

Eztabaidak konpontzeko organoaren aurreanaurkeztutako 170 helegiteetatik 50 Estatu Batuekjarriak dira, hirugarren herrialdeetan sartu ahal iza-teko liberazioa eskatzeko.

Herrialde pobreenek ez dute gaitasunik, ezekonomikorik ezta teknikorik ere, eztabaidak kon-pontzeko organoaren aurrean kexak aurkezteko, etaebazpen gehienek demanda aurkezten duten herri-aldeei ematen diete arrazoia.

Ez die lehentasunik ematen laneko eta ingurumenekoestandarrei.

MMEk ez du inoiz merkataritza eztabaidarik konpon-du laneko eskubideen edo ingumen estandarren aldeeginez. Are gehiago, bere ebazpen askoren ondoriozapaldu egin behar izan dira ingurumenari buruzkolegeriak.

Genetikoki eraldatutako produktuak merkaturatzearioztopo oro kentzeko erabakia aipa dezakegu adibidegisa. Horren bidez, hormona artifizialez hazitako behiharagiari merkatuak zabaltzera behartu zuen MMEkEB eta 108 mila euroko merkataritza isuna jarri zion.


Dumpingsoziala

Enpresek herrialdeaskotako langileen arteandauden babes eta ordain-keta mailen desberdinta-sunak erabiltzen dituzte,

eskulan merkeenahautatzeko.

Jabetzaintelektualaren

eskubideak

Jabetza intelektualarenirabaziei buruzko

eskubide pribatuak dira,hala nola egile esku-

bideak edo patenteak.1995ean sinatutako

TRIPSak (merkataritza-rekin lotutako jabetza

intelektualaren eskubideeiburuzko alderdiak)

gutxieneko maila agintzendu, MMEko kideek eman

beharreko jabetzaintelektualaren babesaridagokionez. Hauek dira

TRIPSaren ondorioakOxfamen arabera:

"Garatze bidean direnherrialdeek 40.000 milioi

dolar inguru galdukodituzte urtero,

Iparraldeko naziozgaindiko enpresei

lizentzia ordainketakareagotzearen ondorioz.

Estatu Batuek osoarenerdia bereganatu dute".

Liberalizazioaren ondorioa da, halaber, "dumpingsoziala" izeneko gertaera. Herrialdeak elkarren arteanlehiatzen dira multinazionalak beren lurraldeetaraerakartzeko. Horretarako, besteak beste, sindikatueneta gizartearen eskubideak murrizten dituzte.

MMEren eragina nabaria da ere, honako eremu hauetan:

Patenteak: GATTk ondasunen merkataritza bakarrikkontrolatzen zuen; MMEk, aldiz, gai berriei buruzkolegeak egin ditu, horren adibide dira, jabetzeaintelektualaren gaineko eskubideei buruzko legeak.Horien bidez, nazioz gaindiko enpresa biotekno-logikoek izaki bizidunen (animaliak nahiz landareak)jabetza lortu dute, DNAren sekuentziatzioaren bidez.

Zerbitzuen merkataritzan ere eskumenak ditu.Zerbitzuen Merkataritzari buruzko Akordio Orokorrak(ZMAO) hainbat zerbitzurekin merkataritza egiteaonartzen du, esate baterako: osasunarekin,hezkuntzarekin eta ingurumenarekin. Horrek orainarte zerbitzu publikotzat hartuak zirenak pribatizatzekoaukera ematen du.

Dohako erronda:

2001eko azaroan Dohan (Qatar) eginiko laugarrenministerioko batzarreko adierazpenean jasotakoaginduaren arabera, nekazaritza, industria eta zerbi-tzu trukeak liberalizatu, eta 2004. urte amaierakohitzarmenak lortu behar ziren.

Hasiera batean, negoziazioen bidez herrialdepobretuentzako irtenbideak proposatuko zirela zirudi-en. Alabaina, nazioarteko merkatuaren liberalizazioazen benetako helburua, potentzi handien, enpreseneta botere taldeen (lobbyak) interesen alde egiteko.


Zerbitzuen merkatari-tzari buruzko akordionagusia (AGCS/GATSdira ingelesezkosiglak)

MMEren Akordio horrekberariazko konpromisoakjasotzen ditu, zerbitzuensektoreko merkatualiberalizatzeko.


Etengabeko trabak jasan ondoren, negoziazioakerabat eten ziren 2006. urteko erdialdean, herrialdeaberatsek nekazaritza laguntzak kentzeari uko eginziotelako. Hori zen, hain zuzen, garatze bidean zirenherrialdeen eskaera.

FAOren arabera (Elikadura eta NekazaritzarakoNazio Batuen Erakundea), Dohako errondaren porro-ta izan zen, alde batetik, herrialde pobretuen intere-sak ez zirelako behar bezala aintzat hartu, etabestetik, "bidezko merkataritzan baino gehiagomerkataritza askean" jarri zelako arreta guztia.

3.3. OCDE

OCDEren betekizuna nazioartean politika globala koordi-natzeko erakunde gisa eratzea da. OCDEk nazioartekohitzarmenak sustatzen ditu, Enpresa Multinazionaleizuzendutako OCDEren Jarduera Ildoak dira horrenadibide garbia. Era berean, Garapenerako LaguntzaBatzordeak, garapenerako laguntza ematen duten herri-aldeen koordinazioa bideratu, ikerketa ekonomikoak egineta informazio estatistikoa banatzen du. Azken finean,OCDE herrialde industrializatuen politika ekonomikoeneta sozialen erdigune ideologikoa da -hainbat hamarka-datan zehar neoliberalismoaren eraginpean egon dena-.

Ekonomia Lankidetzaeta Garapeneko

Erakundea (OCDE)

Erakunde hori 1960ansortu zen gizarte eta

ekonomia politikenzehaztapenean, herrialdekideak koordinatzeko eta

aholkatzeko. Politikahorien artean, garape-

nerako nazioartekokooperazioari buruzkoa

sartzen da. 1948anMarshall Planaren

laguntzak bideratzekosortutako Europako

LankidetzaEkonomikorako

Erakundea ordezkatuzuen OCDEk. Aberatsak,

demokratikoak etamerkatu ekonomia duten

30 herrialde industriali-zatuk osatzen dute.


3.4. G8

G8n nazioarteko harremanetan eragin handia dituztengai ekonomikoak, sozialak eta segurtasunezkoakeztabaidatzen dira. Halere, zaila da bere eraginarennondik norakoa zehaztea, erabaki nagusiak herrialde-etan hartzen baitira. Dena den, begi bistakoa da haienadierazpenek jarduera ildo nagusiak finkatzen dituztelabai IFIetan bai MMEn.

3.5. Nazioz gaindiko enpresak

ZAINTZEKO ARRAZOIAK

Haien tamaina eta boterea

Nazioz gaindiko enpresen kopurua areagotu eginda: 1970ean 7.000 ziren eta gaur egun 63.000baino gehiago dira, 800.000 eskumendeko bainogehiagorekin atzerrian. Inbertsio jarioen mundukohedapenaren eragileak dira. Nazioz gaindiko enpre-sak onuradun nagusi gisa dituen ZIAa (ZuzenekoInbertsio Atzerritarra) %29,4 hazi zen 1997an, %38,71998an eta %27 1999an19. 350 enpresek mundukomerkataritzaren %40 kontrolatzen dute20.

Ez daude inolako botere demokratikoaren mende

Munduko 100 ekonomia nagusiak aintzat hartzenbaditugu, 51 nazioz gaindiko enpresak dira eta 49herrialdeak. General Motors enpresaren negoziobolumena Austriako produktu nazionala adinakoa da,Shellena Hegoafrikakoa adinakoa, eta PeugeotenaPerukoa adinakoa. Nazioz gaindiko enpresek gizadi-aren 4/5ek baino eragin handiagoa dute, eta berenakziodunek beste inork ez du haien gaineko kontrolik.

Nazioz gaindiko enpre-sak (ETN)

Hasiera batean, herrialdebat baino gehiagotanekoizten duten enpresakdira. Globalizazioneoliberalarenezinbesteko eragileak diraeta munduko ekonomiajardueran parte-hartzehandia dute, ekoizpen,merkataritza nahizfinantza arloetan.

19UNCTAD (2001), Merkataritza eta Garapenari buruzko NazioBatuen Konferentzia. Munduko Inbertsioei buruzko txostena. New Yorketa Geneva, UNCTAD.

20NBGP (1998), Nazio Batuen Garapen Programari buruzko txostena.Madril, Mundiprensa.

8 herrialderen taldea(G8)

Planetako 8 herrialdeindartsuenek osatutakotaldea da (Alemania,Kanada, AEB, Frantzia,Britainia Handia, Italia,Japonia eta Errusia).Sorreran (1975) 7 kideziren, eta gero Errusiasartu zen, lehendabizipartzialki (1995) etaondoren erabat (2002).Foru horretan, herrialdekideek ekonomia,merkataritza eta politikariburuzko erabakiakkoordinatzen dituzte.


Estatuek ez dute haiek kontrolatzeko behar adinakoindarrik, enpresa horiek duten boterea izugarria baita.Enpresak hazi ahala, eten egiten dira jatorrizko berennazioekiko loturak, eta, aldi berean, gero eta indarhandiagoa hartzen dute herrialde aberatsenen eraba-ki ekonomikoetan, beren matrizearen egoitza direnherrialdeen erabakietan hain zuzen ere.

Munduko politikan duten eragina

ETNak (Nazioz Gaindiko Enpresak) presio taldeetanantolatuta daude munduko erakunde multilateralennahiz gobernu indartsuenen politiketan eragin ahalizateko (horien artean aipagarriak dira, NazioartekoMerkataritza Ganbera, Europako Industria MahiIngurua eta Davosko Foroa).

Hegoaldeko eta Iparraldeko lan baldintzetan duten eragina

Nazioz gaindiko 100 enpresek 12.700.000 langileinguru zituzten, 1998an; horien artetik 6.500.000langilek osatzen zuten atzerriko enplegua.

Munduko merkatuan beren produktuak lehiakorrakizan daitezen, nazioz gaindiko enpresek enpresa jar-dueraren murrizketa oro ezabatzearen aldeko apus-tua egiten dute. Munduaz duten ikuspegiarenarabera, arautu gabeko merkatu erraldoi bat damundua, eta lan eskubideak ez dira hazkundeaeragozten duten muga zurrun bat besterik. Munduguztiko langileek enplegua eskuratzearren elkarrekinduten lehiak konkurrentzia desarautzea dakar.Gertaera horrek, gainera, Hegoaldeko herrialdeeinahiz Iparraldekoei eragiten die.

Horren erakusgarri da Hegoaldean ZuzenekoInbertsio Atzerritarrak (ZIA) izan duen hazkundea-bereziki nabarmentzekoak dira Txina, Brasil, Mexikoeta Argentina-. Konkurrentzia desarautzea deritzonaeta abantaila berriak bilatzen dituzte; izan ere, herri-aldeen arteko lehia gero eta zorrotzagoaren eraginezmurrizten ari dira, ingurumeneko eta lanekoestandarrak.

Deslokalizazioa

Kostuak aurreztekohelburuarekin enpresek

finkatutako estrategia daeta ekoizpenaren zati bategoitza sozialaren lekutik

kanpo lekualdatzeandatza. Horren bidez,

abantailak bilatzen dira,besteak beste, eskulan

merkeari, zerga edoingurune abantailei edo

merkatuen gertutasunaridagokienez.

Hegoaldean, bien bitartean, produkzioadeslokalizatzeko mehatxuaren bidez presio nabariaegiten ari dira lan baldintzak kaskartzeko eta sindika-tuen jarduera eragozteko. Horrek guztiak aurrez aurretopo egiten du, ekoizpen kostuen egiturarekin etaenpresen etekinarekin.

Nikek aditzera eman duenez, maila ertainekozapatila pare batean lanak dolar eta erdikoeragina dauka; ez da asko, kontuan hartzenbadugu kontsumitzaileak 100 dolar ordaindubehar dituela zapatila horiengatik.

Jeff Ballinger, "Nikeren kontrako salaketa kanpaina"

Bidegabekeria

AEBetan, industriaren sektoreko exekutiboen etalangileen diru sarreren arteko aldea 42tik1erakoa zen 1980an; eta 1990ean, berriz, 419tik1erako aldea zegoen, AFL-CIO federazioarendatuen arabera. Samuelson ekonomialariakohartarazi duenez, zuzendari orokorrek enplegatubaten batez besteko soldata baino 400 aldizgehiago irabazten dute, gaur egun; 80kohamarraldian, berriz, 40 aldiz gehiago irabaztenzuten. Igoera horren arrazoi nagusienetarikoazuzendaritzei eskainitako akzioen gaineko auke-rak ordaintzeko politika izan zen.

42Globalizazioan lanaren behatokia

2. Atala

Oinarrizko beharrak asetzeari dagokionez,Hegoaldearen eta Iparraldearen arteko aldeahandiegia da, jasangaitza, ezmorala eta elkarta-sun gutxikoa. Iparraldeko sindikalismoak ez duegoera hori ulertzen… Mundu globalizatuanekintza sindikal globala beharrezkoa da; horilortzea, ordea, ezinezkoa izango da, Iparraldekoeta Hegoaldeko langileen artean elkartasunhandiagorik ez dagoen bitartean.

Luis Anderson, ORIT

Langileen arteko elkartasunak pertsona guztien lanbaldintza duinen alde egin behar du. Borroka hori ez daunean unekoa; aitzitik, ekintza sindikalaren egunerokojarduera nagusia izan beharko du, herrialde askotakoerakunde sindikalen arteko joan-etorriko bidea ezarriahal izateko.

Mundu globalizatuan, mundu osoko langileen errealita-teen artean nazioarteko lotura dago, izan ere: langileeklan egin dezakete enpresa multinazional berean edoenpresa horrek beste herrialderen batean duen delega-zioan edo azpikontratatuan; merkataritzaren ikuspegitiklehiakorrak diren sektoreetan lana egin dezakete.Halaber, beste herrialdeetako langileen pentsio funtsekeratutako kapitala duen enpresako langileak izandaitezke eta baita besteek ekoiztutakoaren kontsumitzai-leak ere.

Beraz, gaur egun dugun tragediari aurre egiteko elkarta-sun sindikalak errukia eta unean uneko karitatea gaindi-tu behar ditu, nazioz gaindiko izaera eta nahia dutenekintzetara pasatuz. Horrela, nazioarteko merkataritzanahiz ekoizpen prozesuetan diharduten langileenganairitsiko gara.


4. PARTE HARTU

Munduko langileen %85ek ez dute sindikatuetanparte hartzen. Arazo hori benetan larria da etaseriotasunez heldu beharko diogu.

Kjeld A. Jakobsen

Gaur egun, sindikatuen ordezkaritza ia-ia bera dagaratu gabeko herrialdeetan (%48) eta herrialdeindustrializatuetan (%52).

CIOSL

Munduko industria langileen kopurua 400milioikoa da, periferian; eta 120 milioikoa,erdialdean. Txinak OCDEko herrialde kide guztiekadina industria langile ditu.

CIOSL


CCOOren nazioartekoatxikipena

CCOO, 1996ko ekainaren24an, CIOSLko (SindikatuErakunde LibreenNazioartekoKonfederazioa) kide eginzen. Aipatzekoa daKomunikazio eta GarraioFederazioak -bereezaugarri bereziak direlaeta- ITFko (Garraioenarloko LangileenNazioarteko Federazioa)partaide zirela ordurako.CIOSLn sartu aurretik,CCOO CESko (EuropakoSindikatuenKonfederazioa) kide eginzen, 1990ean. Garaiberean, Arloko Federaziobatzuk ere EuropakoFederazioetako kideegiten hasi ziren.

Langileek beren eskubideak aldarrikatzeko antolatu etaberen ahotsa entzunarazi behar dute, horixe da bidebakarra. Nazioartean sindikatuen erakunde nazionalakhiru konfederazio handitan eta hainbat nazioartekofederazio sindikaletan daude antolatuta. Hartaz, sindikatunazional bateko kideak izatearen ondorioz, nazioartekosindikalismoaren parte-hartzaileak ere bagara.

Dena den, munduko sindikatuen erronka da beren jar-duera ezagutaraztea eta nazioarteko ekintzei begirasindikatu nazionaletako kideen parte-hartzea sustatzea.Sindikatu nazionaletako kideek, oraindik ere, gutxiezagutzen dute nazioarteko sindikalgintza, eta inplikazioaoso txikia da. Hori dela eta, nazioarteko sindikalgintzakez du eragile globalen ekintzei aurre egiteko gutxienekoahalmenik, eta mundu globalizatuan ezinezkoa zaiobehar bezala aritzea lanaren oinarrizko arauendefentsan. Beraz, nazioarteko sindikalgintza ezagutzeaeta beren ekintzetan inplikatzea munduko sindikalistaguztien erronka da.


4.1. GLOBAL UNIONS

Munduko sindikalismoa Global Unions elkartean anto-latzen da nazioartean -euskaraz Munduko Sindikatuak-.CSIk, FSIk eta TUACk beren burua batera aurkeztekohautatutako izena da Global Unions. Halaber, web ataribaten izena da, eta aipatutako sindikatu erakundeekeginiko kanpainak eta bestelako informazioa dago ikus-gai atari horretan.

4.2. Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioa. CSI

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioa (CSI) 2006koazaroan sortu zen, Lanaren Mundu Konfederazioak(CMT) eta 1949an sortutako Sindikatu LibreenNazioarteko Konfederazioak (CIOSL) bat egitean, kris-tau-demokrata lehena eta sozialdemokrata bigarrena.Horrez gain, aurretik kidetze globalik ez zuten sindikatuenerakundeak ere biltzen dira CSIn.

Bateratutako erakundeek nazioarteko sindikalgintzarengarrantzi soziopolitikoa indartzeko egindakoahaleginaren emaitza da CSI, nazioarteko konfede-raziorik handiena ezbairik gabe: 307 erakunde biltzenditu -horien artean, CCOO, UGT eta ELA- 154 herrialde-tan dago eta 168 milioi langile ordezkatzen ditu.

Bere misio nagusia langileen eskubideen oinarrizkodefentsa eta sustapena egitea da, sindikatuen artekonazioarteko lankidetzaren bidez. Horrez gain, kanpainaketa ekintzak antolatzen ditu gobernuei, eta batez ere,nazioarteko erakundeei zuzenduak -MME, MB, NDF,NBE,…-.


CSIren eremutik kanpo ASNK (Arabiar SindikatuenNazioarteko Konfederazioa) dugu. Bi konfederazioenarteko harremana ona da. ASNKn arabiar herrialdeetakosindikatuen erakunde gehienak biltzen dira, bere egoitzaDamaskon dago eta arabiar estatuen ligarekin lankide-tzan aritzen da. 1956an sortu zen, eta hasieran MFStikgertu zegoen; izan ere, arabiar erakunde gehienakbertako kideak ziren.

Halaber, CSIk lotura estua du Nazioarteko SindikatuenFederazioarekin. Federazio horrek lanbide edo industriajakin bateko sindikatu nazionalak biltzen ditunazioartean.

4.3. Sindikatuen aholku batzordea. TUAC

Ekonomia Lankidetza eta Garapeneko Erakundeari(OCDE) dagokionez, Sindikatuen Aholku Batzordeak(TUAC), Parisen egoitza duenak, OCDEko kideak direnherrialdeetako sindikatu erakundeak ordezkatzen dituerakunde horren barruan. TUACeko kide gehienakCISeko kideak ere badira. TUAC erakunde aholkuemailea da, OCDEn eta bere batzordeetan. Lankidetzaestuan aritzen da CIS eta FSI erakundeekin, politika,ekonomia, sektore eta bestelako gaiak lantzen(hezkuntza eta trebakuntza, sektore publikoaren kudea-keta, altzairua eta itsas garraioa barne). OCDEko kidediren 30 herrialdeen artean Europako herrialdegehienak, Kanada, Estatu Batuak, Australia, ZeelandaBerria, Koreako Errepublika eta Mexiko daude.

TUACk munduko merkatuen oreka bilatzen du,gizartearen alderdi eraginkorraren bidez. OCDEkobatzordeekin, idazkaritzekin eta gobernu kideekin aldizkaeginiko kontsulten bidez, TUACk bere kideen artekojarrera bateratuak finkatzen ditu eta horien ordezkari gisaagertzen da OCDEn, hainbat gai politikori dagokienez.


4.4. NAZIOARTEKO SINDIKATUEN FEDERAZIOAK. FSI

Nazioarteko Sindikatuen Federazioak nazioartean sek-tore jakin bateko federazioak elkartzen dituzten erakun-deak dira. CISri elkartutako erakunde beregainak etademokratikoak dira. Haien eginkizuna areagotu egin damundializazioarekin batera; izan ere, kideen kopurua igoegin da, eta erantzukizun handiagoa bereganatu beharizan dute federazioek, beren kideek herrialde barruankonpondu ezin dituzten arazoei aurre egiteko.

Zentral sindikalak ordezkatzen dituen CISekin alderatuta,FSIko kideak sektore, industria edo jarduera zehatzetakolangileak ordezkatzen dituzten sindikatu nazionalak dira.

FSIko kideak

Hezkuntzaren Nazioartekoa, IE

Hezkuntza sektoreko langileak ordezkatzen ditu,eskolaurretik unibertsitatera bitartean.

Eraikuntzaren eta Zuraren Langileen Nazioartekoa,FITCM

Eraikuntza, zura, basogintza eta antzeko sektoree-tako langileak ordezkatzen ditu.

Kimika, Energia, Meatzaritza eta Askotariko IndustrienNazioarteko Federazioa, ICEM.

Honako sektore hauetako langileak ordezkatzenditu: energia, elektrizitatea, industria kimikoak,kautxu eta plastiko industria, diamanteak, harri-bitxi, apaindura eta zeramikaren industria, papereta zelulosa ekoizpena, beiraren industria, igel-tsua, ingurumenaren babesa, harri, mineralak etaikatza erauzketa eta hondarraren ekoizpena.


Kazetarien Nazioarteko Federazioa, FIP

Komunikabide grafiko, irrati, telebista, albisteagentzia, prentsa bulego, harreman publiko etakomunikabide elektroniko berrietako langileakordezkatzen ditu.

Metalurgia Industriako Langileen NazioartekoFederazioa, FITIM

Honako industria hauetako langileak ordezkatzenditu: automotriza, abiazioa eta aeroespazioa,ingeniaritza elektrikoa eta elektronikoa, ingeniari-tza mekanikoa, ontzigintza, burdina eta altzairua,ferrosoak ez diren materialak eta metala proze-satzeko industria.

Ehungintzaren, Jantzigintzaren eta Larrugintzaren sek-toreko Langileen Nazioarteko Federazioa, FITTVC

Ehungintzaren, jantzigintzaren eta larrugintzarensektoreko langileak ordezkatzen ditu.

Garraioetako Langileen Nazioarteko Federazioa, ITF

Garraio industriako langileak ordezkatzen ditu.

Elikagai, Nekazaritza, Hotel, Jatetxe, Tabako etaAntzekoetako Langileen Nazioarteko Batasuna, UITA.

Honako sektore hauetako langileak ordezkatzenditu: elikagaiak, edariak, hotelak, jatetxeak,janariaren hornikuntza eta turismo zerbitzuak,nekazaritza eta tabako landaketa eta prozesatzea.


Zerbitzu Publikoen Nazioartekoa, ISP

Honako sektore hauetako langileak ordezkatzenditu: administrazio publikoak, eskualdeetakoaginteen erakundeak eta instituzioak, korporaziopublikoak, fundazioak, instituzio publikoak, gasa,ura eta elektrizitate enpresa ekoizle eta banatzai-leak, hezkuntza, kultura eta aisialdiko erakundepublikoak, zerbitzu publikoak eskaintzen dituztenbestelako erakunde publiko, administrazio edoenpresak, Estatuek edo estatu komunitateek sortu-tako nazioarteko erakundeak. Bestalde, Estatukoirakasleak eta posta zerbitzuetako nahiz trenbide-etako langileak berariaz kanporatuak daude.

UNI, Sindikatuen Nazioarteko Sarea (Posta zerbitzuak,telekomunikazioak, komertzioak, administrari profesiona-lak, teknikariak, kazetariak)

Posta eta telekomunikazio zerbitzuetako langileakordezkatzen ditu.


Lehentasunezko Jarduerak:

Nazioarteko Sindikatuen Federazioek beren kideeninteresak defendatzen dituzte hainbat metodo erabiliz,horien artean honako hauek aipa ditzakegu:

Sindikatu eta elkartasun lana. Enplegatzaileen edogobernuen aurkako neurriak koordinatzeko etafinantzatzeko laguntzak ere ematen ahal dituzte.

Informazioa eta ikerketa. Nazioz gaindiko enpre-setako jarduerei buruzko argitalpenak banatzendira.

Herritarrei zuzendutako kontzientziazio eta sentsi-bilizazio kanpainak.

Nazioz gaindiko enpresetan kideen interesakordezkatzen dituzte, nazioarteko erakunde etagobernuen aurrean, esate baterako, LanarenNazioarteko Erakundeak (LANE) eginiko lansektorialaren bidez edo nazioarteko sindikatuenmugimenduari loturiko beste erakunde batzuenbidez.


4.5. Europako Sindikatuen Konfederazioa. CES

Europako Sindikatuen Konfederazioa (CES) 1973an sortuzen, Europako integrazio prozesuan enpresetako nagusi-tasuna orekatzeko xedearekin. CESk Europako sindikatuguztiak elkartu ditu, ikusmolde ideologikoak aintzat hartugabe eta solaskide gisa finkatu da Europako erakundeeibegira. Dagoeneko, lehen pausoak eman ditu Europakozentral sindikal gisa eratzeko -Europako sindikatua-.Nazioz gaindiko sindikalgintzaren adibiderik aurreratu-ena dugu.

Gaur egun, Europako 34 herrialdetako 78 konfederazioketa Europako industriaren 11 federaziok parte hartzendute CESn eta 60 milioi langile ordezkatzen ditu guztira.


5. INFORMA ZAITEZ SINDIKATUEK GLOBALIZA-ZIOAREN ERAGILEEI BEGIRA EGITEN DUTEN LANARIBURUZ

Eragile global berriak direla-eta -ikus 3. puntua-,sindikalgintzaren politika eta antolakuntza indartubeharra dago, nazioartean lan munduari lotutako gaiorotan jarduteko gaitasuna izan dezan. Era berean,sindikalgintzak solaskide izateko gaitasuna garatu behardu, nazioz gaindiko erakunde politikoei eta ekonomikoeibegira -eta baita enpresa eta patronal multinazionaleibegira ere-. Gaur egun munduko sindikatuek egitenduten lana garrantzitsua da, eta aurrerantzean, sindikatunazionalek parte hartu ahala, are garrantzitsuagoa izan-go da.

5.1. Nazioarteko Finantza Erakundeak direla eta

Sindikatuen mugimenduak finantza erakundeei presio-natzeko bideak bilatzen ditu, lankidetza eredu berria finkadezaten eta globalizazioan alderdi soziala txerta dadin.Hartara, ekonomiaren egonkortasuna lortzeko ez dabeharrezkoa izango gastu soziala murriztea.

Halaber, munduko agintearen arkitektura berria eraikinahi da, eta erakunde horien bidez ekoizpen jardu-erarekin zerikusirik ez duen munduko kapitalaren mugi-mendu erraldoiari erantzun nahi zaio. Izan ere, mugimen-du horrek munduko ekonomia asko kolokan jartzen ditu,Asia hego-ekialdeko (1997), eta berriki, Argentinakokrisialdietan ikusi dugun moduan


MDFren ETA MBren POLITIKEK ENPLEGUAN DITUZTENONDORIOEN JARRAIPENA

Nazioarteko Finantza Erakundeak (NFE) CIOSLrekinbiltzen dira 1999. urteko urtarrilaz geroztik, presioestrategia modura, honako helburu hauek lortzeko:

Herrialde pobreenen zorra arintzea eta pobreziamurriztea.

Erakunde bien laguntza eta mailegu planen bal-dintzen artean laneko oinarrizko eskubideaksartzea.

Sindikatuen benetako parte-hartzea bideratzea,bai munduan (erakunde horiekin kontsulta egitekoestatus iraunkorra lortzearren) bai programakmartxan jarriko dituzten herrialde guztietan.

Munduko Sindikatuek lan talde bat dute, eta berori ardu-ratzen da Nazioarteko Finantza Erakundeez. CIS, FSI etaTUAC erakundeetako kideek osatutako talde horrenegoitza Washingtonen dago.


Talde horrek:

Erabateko enpleguan eta gizarte garapeneanNFEek egiten dituzten politiken ondorioei buruzkoikerketak eta txostenak egiten ditu.

Informazio eta sindikatuen presio kanpainak sus-tatzen ditu, Gobernuei eta NFEei aurre egiteko.

Bestelako gizarte eragileekin lan egiten du, haienpolitiketan eragiteko.

Garatze bidean diren herrialdeetako sindikatuenerakundeei zuzendutako trebakuntza eskaintzendu, bertako liderrak NFEetako solaskide izatekotreba daitezen.

5.2. Munduko Merkataritza Erakundea dela eta

HELBURUAK MMEri BEGIRA

MMEri begira sindikatuen mugimenduaren lobby lanahonako ardatz hauetan oinarritzen da:

Merkataritza trukearen desberdintasuna amaitzea.

Merkataritza hitzarmenetan laneko oinarrizkoarauak errespetatzea, merkataritza hitzarmenakbigarren maila batean utziz, lan, genero, inguru-men eta garapen politikekiko.

LANEri behatzaile estatusa ematea MMErenaurrean eta LANEk globalizazioaren alderdisozialari buruz antolatzen dituen eztabaidetanerakunde horren eta NMFren parte-hartzeabultzatzea.

Erakundea demokratikoagoa eta gardenagoaegitea, lobbyen presiopean ate itxian hartutakoerabakiak saihestuz.

Zerbitzu publikoak eta sozialak lehia asketik kanpouztea, gizartearen beharrezko zerbitzuak direlakoeta pertsona guztiengana iritsi behar dutelako,merkatuaren gorabeherak alde batera utzita.


CSIren SORRERA BILTZARRA: MMEri BEGIRA EGINIKOPROGRAMA

Sortu zenetik, MMEk merkataritzaren liberalizazioareneredu jasangaitza gidatu du, langileen esplotazioaareagotuz, garaparen desberdintasunak sortuz, inguru-mena txikituz eta generoen arteko desberdintasunabultzatuz. Biltzarrak onartu du nazioarteko merkataritzasistemak ez duela garapenerako laguntzen, eta horixedela, hain zuzen, lortu beharrekoa, sistema multilateralosoak batera egingo duen ahaleginaren bidez. Garatzebidean diren herrialdeek beharrezkoa den gaitasunaeduki behar dute industria garapenari buruzko politikanazionalak ezartzeko. Politika horiek bat egingo dute landuinaren programarekin. Era berean, herrialde horiekMMEren erabakitze prozesuetan parte hartzeko eskubideosoa izan beharko dute.

Biltzarrak azpimarratu duenez, MMEk lehenbailehenlandu beharko ditu alderdi sozialak eta laboralak.Halaber, merkataritzaz, gizarte garapenaz eta lanekoarauez arduratuko den lan talde iraunkorra eratzea pro-posatu du biltzarrak, LANEri bertan parte hartzeko aukeraemanez. CSIk MMEren estatutuetan langileen eskubideeiburuzko klausula bat sartzea defendatuko du. Horrenarabera, herrialdeen arteko merkataritzan eskainitakozerbitzu eta produktu guztiak laneko oinarrizko arauakbetez ekoiztu eta banatuko dira. Aipatutako klausulaprotekzionismoaren aurkakoa eta garapenaren aldekoaizango da. Horrez gain, ezinbesteko tresna izango damunduko merkataritza sistema irekian justizia sozialaezartzeko. Herrialde guztiei lankidetza tekniko egokiaeskainiko zaie, laneko arauak erabat errespeta daitezen.


KLAUSULA SOZIALA

Klausula sozialaren bidez, alde batetik, eskubide urratzeetengabeak geldiarazi nahi dira, eta bestetik, LanerakoOinarrizko Arautzat hartutako LANEren hitzarmenakerrespetatzen ez dituzten produktuen merkataritzaeragotzi nahi da (ikus 1.3. puntua).

CISen ustez, garbi dago merkataritza trukeen katekolehenengo kate maila lan ordainsariduna dela. Beraz,laneko arauen eta merkataritzaren artean loturarikfinkatzen ez bada, lan baldintzak apaltzeko arriskuadago, langileriaren lorpenak bertan behera utziz etahoriek zabaltzea ezinezkoa bihurtuz.

Klausula soziala protekzionistegia zela leporatu zitzaiensindikatuei. Iparraldeko sindikatuek Hegoaldeko herri-aldeetan eskulan merkea edukitzeak Iparraldeko sindika-tuei zekarkien arriskutik babesteko saialdia zela eresalatu zen. Salaketa horri aurre egiteko, nazioartekosindikalgintzak erantzun garbia eman du.

Klausula sozialak proposatzen dituen oinarrizkoarauak langileen oinarrizko giza eskubideekosatuak dira. Ez du gutxieneko lan baldintzaglobalak ezartzearen alde egiten, gobernueklehiakortasuna irabazteko langileen errepresioa,bazterkeria eta esplotazioa bertan beherauztearen alde baizik. Gutxieneko ordainsariunibertsala ezarri baino gehiago, Hegoaldekoherrialdeetako langileei beren laneko baldintzak,soldatak barne, negoziatzeko aukera eman nahizaie.

CIOSL


Klausula Soziala

Merkataritza hitzarmene-tan sartutako elementu

baldintzatzaile horien hel-burua laneko oinarrizkoeskubideak betetzearen

alde egitea da.Horretarako, herrialdeei

eta enpresei zuzendutakoonura eta zigor sistema

batez baliatzen dira.1998an, EBk

Lehentasunen SistemaOrokorra onartu zuen.Sistema horretan jaso

ziren LANEk sindikatueneskubideei, haurren lanen

debekuei eta bortxazkolanen debekuei buruzsinatutako oinarrizkohitzarmenak errespe-

tatzen dituzten herrialdeeizuzendutako merkataritza

pizgarriak.

Esan dugunez, mugimendu sindikalaren nazioarteko pre-sio kanpainaren lorpenik handiena 1996koa izan zen,MMEk Singapurren eginiko bileran. Izan ere, estatubu-ruek merkataritzan lanerako oinarrizko arauak errespe-tatzeko konpromisoa beren gain hartu zuten bilerahartan. Ondoren, Costa Ricak lehendakaritza zuela,Costa Ricako dokumentua egin zen. Bertan, MMErenbarruan eztabaida talde bat eratzea proposatu zen,globalizazioaz, lan munduaz eta garapenaz arduratzeko.Era berean, taldeak irekia izan behar zuen, LANE, MB etaUNCTAD erakundeek parte har zezaten. Horrekin batera,MMEren konpromisoa lortu nahi zen KopenhagekoAdierazpenean eta Rioko Goi-bileran hartutako erabaki-ak bete ditzan, hurrenez hurren, gizarte garapenari etaingurumenari buruzkoak. Baina dokumentu hori ezin izanzen Seattleko Bileran onartu, bertan behera geratubaitzen bilera hura gizarteak emandako erantzunareneraginez. Gaur egun arte, gaia eztabaidetatik kanpogeratu da.

Bestalde, kanpainaren eragina ebaluatu ondoren,nazioarteko sindikatuen mugimenduak argi ikusi du,laneko oinarrizko eskubideen defentsak bat egin beharduela, nahitaez, gizakiaren garapen iraunkorrarenaldeko borrokarekin.


5.3. OCDE dela eta

OCDE dela eta, sindikatuen helburua erakunde horrenplanteamendu neoliberala ordezkatzea da, erabatekoenpleguaren erronka, laneko eskubideak eta gizartebabesaren aldeko planteamenduekin.

Gaur egun sindikatuek eginiko lanari dagokionez, TUACk(OCDEren Sindikatuen Aholku batzordea) aholkulari gisadihardu, eta bertatik eginiko lanak eragin nabarmena duekonomia globalaren erakundeetan. Dena den, OCDEosatzen duten herrialdeetako gobernu alderdien ikuspegiideologikoak baldintzatzen du TUACren lana.

Bestalde, Munduko Sindikatuen lana OCDEri begiraTUACren jarduera babestean datza, NazioartekoSindikatuen Federazioen eta sindikatu nazionalen bidez;horrez gain, sindikatuen jarduera koordinatzeko ahalegi-na egiten da eta aliantza estrategikoak ezartzen dira,kidetasunak dituzten taldeen artean.

5.4. G8 dela eta

G8 dela eta, nazioarteko sindikatuen helburua ekono-miaren eta enpleguaren hazkundea sustatzea da, ekono-mia makroekonomikoen esparruan. Horretarako, intereseta truke tasetan nahiz merkataritza politiketan eraginnahi da, nagusiki. Era berean, gutxieneko soziala finkatunahi da, globalizazioaren gehiegikeriak geldiarazteko etaherrialdeen barruko nahiz herrialdeen arteko des-berdintasunak amaitzeko.

Sindikatuek, gaur egun, G8k eginiko Goi-bilerei begiraadierazpenak egiten dituzte eta harremanetan jartzendira gobernuekin goi-bilerak egin aurretik, hartubeharreko erabakietan eragiteko xedearekin. Amaitzeko,TUAC eta CIS erakundeek topaketa horien ebaluazioaeta jarraipena egiten dute.


1964an sortutakoMerkataritzari eta

Garapenari buruzkoNazio Batuen

Batzarrak (UNCTAD)garatze bidean direnherrialdeak munduko

ekonomian integratzekoxedea du, garapenerakotestuinguru egoki batenbidez. Nazio Batuetako

organo nagusia da,merkataritzaren, gara-penaren eta finantza,

teknologia, inbertsio etagarapen iraunkorraren

gaineko azterketaintegratua egiteari

dagokionez.

Etorkizunari begira, nazioarteko sindikatuen jardueraG8ri aurre egiteko TUACri eta CISi babesa ematea izan-go da, besteak beste, goi-bileren jarraipena egiteko,nazioarteko koordinazioa bideratzeko eta kidetasunakdituzten taldeen arteko aliantzak egiteko (GKE). Horiguztia goi-bileretan eragin handiagoa izateko xedearekinegingo da.

5.5. ETNak direla eta

5.5.1 Laneko Nazioarteko Harremanak antolatzekosindikatuek eman beharreko pausoak

MUNDUKO ENPRESA BATZORDEAK SORTZEA

Nazioz gaindiko enpresetan lan harremanakarautzeko gizarte elkarrizketarako egitura eta arauegonkorrik ez dagoenez, sindikatuek enpresa horietanparte hartzeko zailtasunak dituzte Europatik kanpo(bertan araudia badago).

Hori dela eta, nazioarteko sindikatuen erronkaEuropako Enpresa Batzordeak eraldatzea etasindikaltzea da, Munduko Batzordeak eratzekoxedearekin. Hartara, Nazioarteko SindikatuenFederazioen (FSI) bidez, batzorde horietan sindikatuen parte-hartzea bermatuko da.

Dagoeneko munduko batzordeen hainbat adibidebadira, eta horien bidez, mundu osorako baliagarriakdiren sindikatuen jardueraren oinarriak finkatzen dira.Volkswagen eta SKF21 enpresetan horrelako batzor-deak daude. Bestalde, Eskualdeetako Batzordeak ereeratzen ari dira, hala nola Telefonicako GrupoIntersindical Iberoamericano izenekoa; halaber,sindikatuen sare ofizialak eta ofiziosoak daude,enpresa berak munduko hainbat tokitan kontratatu-tako langileak ordezkatzeko.


Europako EnpresaBatzordeak

Enpresetan eta naziozgaindiko izaera dutentaldeetan Informazioa etaKontsulta eskubideeiburuzko Europako 94/95Zuzentarauan sortu zirenBatzorde hauek. Askotan,sindikatuen eta enpresenarteko elkarrizketaguneak dira.

21Serafín Aliaga Bakea eta Elkartasuna Fundazioa (2001), Alternativassindicales a la globalización. Madril, Fundación Paz y SolidaridadSerafín Aliaga. In OTG www.observatoriodeltrabajo.org

Gehienetan, bilerak antolatzeaz arduratzen diren egi-turak dira. Bilera horietan enplegatzaile berarentzakolanean ari diren herrialde askotako langileek partehartzen dute, askotariko gaiei buruz hitz egiteko.Bileretako xedeak ere askotarikoak dira, hala nolatokian tokiko lan baldintzak hobetzea besteen espe-rientzietan oinarrituz edo munduko sindikatuen artekobenetako lankidetza sustatzea.

Jarraitu beharreko bidea, berriz, EuropakoBatasunaren bilakaerak zehazten du, bertan enpresasarea sortzen ari baita (siderurgiaren eta aeroes-pazioaren sektorean begi bistakoa da). Hori guztiaEuropako Batzordearen barruan hazten ari den joera-ren testuinguruan kokatu behar da; horren harira, lanharremanak Europan ezartzeko hainbat proposamenegiten ari dira (era askotako proposamenak egitendira: nola gaur egungo Europako Enpresa Batzordeeketa Europako Sozietate Anonimoek duten legediariburuzkoak, hala enpresetako gizarte erantzukizunariedo industria aldaketara aurreratzeari buruzkoak).


AKORDIO MARKOAK

Zer dira Akordio Markoak?

Enpresetako jokabide kodeak dira eta nazioartekoenpresaren edo patronalaren eta erakunde sindikalbaten artean negoziatzen dira (NazioartekoSindikatuen Federazioak edo nazioarteko sindikatuensareak, bai Munduko Batzordeak bai sare infor-malak). Nazioz gaindiko enpresa batekin sinatutakosindikatuen akordio markoen adibideak dituguTelefonican edo Endesan. Bestalde, Ehungintza,Jantz

Maketazioa: XiP Multimedia/Txemi Peñas Itzulpena: Hitzurun … · 2017. 5. 31. · Munduko BPGa...

Documents

Transcript of Maketazioa: XiP Multimedia/Txemi Peñas Itzulpena: Hitzurun … · 2017. 5. 31. · Munduko BPGa...