1. 4. Luz e cor Estamos tan acostumados a convivir coa luz natural (Sol), e coa luz artificial que non nos paramos a reflexionar sobre a importancia que esta ten para poder percibir o entorno e as cousas que nel hai. Imos analizar algns aspectos xerais da luz que nos permiten ver e distinguir o entorno desde o punto de vista da creacin de imaxes, xeracin de ambientes e construcin das formas, mis adiante analizaremos a luz como xeradora das cores que vemos. As fontes de luz sabemos que proceden do Sol e da luz artificial. Os resultados da incidencia da luz sobre as cousas do noso entorno percibida polos ollos e procesada polo cerebro. Vemos e diferenciamos as cousas e persoas do noso entorno grazas as variacins de luz que se producen nestes obxectos ou persoas xerando zonas de luz e de sombra. Os contrastes entre cores tamn son vitais no proceso da diferenciacin. Mira e analiza a seguinte imaxe sobre que efectos produce a luz ao incidir sobre algns obxectos.

2. 4.1 O claroscuro medio para distinguir e representar imaxes Claroscuro. M.Busto. CC BY-SA 3. Cando a luz ilumina os obxectos podemos distinguir varios aspectos neste proceso. Claves tonais ou o nivel de iluminacin, escuridade e contraste dunha composicin. Esta pode ser alta (clara) baixa (escura) ou moi contrastada (iluminacin forte) A direccin da luz: Frontal, lateral, cenital, desde abaixo e de contraluz. A luz pode ser dura ou difusa, sendo a primeira a mis intensa e a outra mis suave. Luz frontal Busto. CC BY-SA Busto. CC BY-SA Busto. CC BY-SA X5. Busto. CC BY-SA Clave contrastada Luz lateral Luz cenital Luz baixa Contraluz Clave baixa Clave alta 4. 4.2 As cores Chmase luz (do latn lux, lucis) parte da radiacin electromagntica que pode ser percibida polo ollo humano. Na fsica o trmino luz emprgase nun sentido mis amplo, inclundo todo o campo da radiacin coecido como espectro electromagntico, mentres que a expresin luz visible sinala soamente radiacin no espectro visible. A ptica a rama da fsica que estuda el comportamento de la luz, as sas caractersticas e manifestacins. Para saber mis preme nesta ligazn Wikipedia. http://es.wikipedia.org/wiki/Luz#Naturaleza_de_la_luz Electromagnetic spectrum-es. Wikipedia. CC BY-SA Texto modificado por Manuel Busto. CC BY-SA 5. O espectro visible, que a parte do espectro electromagntico da luz solar que podemos ver, ten unha lonxitude de onda (enerxa) que percibida polo cerebro como unha cor diferente. Cor Lonxitude de onda violeta ~ 380-450 nm azul ~ 450-495 nm verde ~ 495-570 nm amarelo ~ 570590 nm laranxa ~ 590620 nm vermello ~ 620750 nm A pesar de que o espectro continuo e polo tanto non hai cantidades valeiras entre unha e outra cor, podemos ver a seguinte tboa de lonxitudes de onda aproximada para as cores principais. Newton empregou por primeira vez a palabra espectro no 1671, ao describir os seus experimentos en ptica. Newton observou que cando un estreito feixe de luz solar bate nun prisma de vidro triangular con un ngulo, unha parte pasa a travs do vidro e desintgrase en diferentes bandas de cores. Cando chove e o sol incide nas gotas de auga prodcese o arco da vella, este efecto o mesmo que o do prisma de Newton. Descomposicin da luz Prisma arco da vella. Wikipedia. CC BY-SA 6. Cando la luz incide sobre un obxecto, a sa superficie absorbe certas lonxitudes de onda e reflicte outras. Solo podemos ver as lonxitudes de onda reflectidas e polo tanto o cerebro, por medio do ollo, solo percibir esas cores. Cando non hai luz natural ou luz artificial branca non vemos as cores, polo tanto tampouco vemos os obxectos que temos nas nosa contorna. Se temos outro tipo de luz artificial alumeando pola noite, esta cambia as cores e o que de da era vermello ou verde, agora laranxa; isto pasa coa luz laranxa que sitan en ras ou estradas. Busto. CC BY-SA 4.2.1 Vemos as cores reflectidas 7. A mestura aditiva cando as cores luz (lanterna con filtros a cores) se superpoen e dan como resultado outros diferentes. Na imaxe da dereita temos tres crculos de luz de cores primarias, azul violceo, verde e carmes. Superpostos obtemos o azul cian, maxenta e amarelo que sern as secundarias. Se superpoemos cores luz secundarias obtemos terciarias, eta. 4.2.2 Mestura aditiva e subtractiva das cores Mestura aditiva de cores. Wikipedia. CC BY-SA A mestura subtractiva cando mesturamos cores reais (leo, tmpera ou acuarela) nunha paleta. Se empregamos a mesma cantidade de maxenta, azul cian e amarelo (primarios), o resultado da mestura ser negro ou gris moi escuro. Se mesturamos de dou en dous, obtemos os secundarios. Cian + maxenta = violeta azulado. Amarelo + magenta = laranxa. Cian + amarelo = verde. Mestura subtractiva de cores. Wikipedia. CC BY-SA 8. 4.2.3 As cores no mundo dixital e nas artes grficas Caractersticas cores. M. Busto. CC BY-SA parte das mesturas que nos poidamos facer coas cores de pintura, os aparellos tecnolxicos coma os ordenadores empregan un tipo de cores dixitais chamados RVA (RGB) baseados nas cores luz das que falamos anteriormente. Estes parten do vermello (carmes), verde e azul violceo. sa vez, as artes grficas, a imprenta e a prensa, empregan o sistema de cores pigmento chamado CMAN (CMYK). Tamn o vimos no apartado anterior e empregan as cores carmes, amarelo e azul. Caractersticas das cores: Ton ou cromacidade a caracterstica que nos permite diferencias as cores: amarelo, vermello, .... Saturacin o grao de pureza dunha cor dependendo de si est mesturado ou non con outra cor. Luminosidade ou valor o grao de brillantez, claridade ou luminosidade que se percibe nunha cor. O amarelo e o mis claro e o violeta o mis escuro. 9. 4.2.4 Crculo cromtico Coa mestura de cores pigmento, podemos construr o chamado crculo cromtico partindo das cores primarias e mesturando a mesma cantidade de cada un, conseguimos as secundarias, coas primarias e secundarias obtemos as terciarias, eta. Tamn temos a relacin entre as cores opostas chamadas complementarias, pois combinando estas conseguimos un forte contraste. Fxate no exemplo seguinte. M. Busto. CC BY-SA 10. Cores clidas ou quentes: Son aquelas que van do magenta ao amarelo no crculo cromtico. Estas cores parecen que se expanden emitindo sensacins de calor ou ambiente clido, probablemente relacionados coas cores do sol ou do lume. Cores fras: As cores fras parecen que tenden a fuxir e a retraerse e van do verde ao violeta no crculo cromtico. Estas evocan sensacins xeadas, noite e est relacionada co infindo. 4.2.5 As cores na expresin plstica Bodegn fro. M. Busto. CC BY-SA Bodegn clido. M. Busto. CC BY-SA 11. Escalas cromticas: Nesta escala os valores tonais obtmolos mesturando unha cor saturada ou pura co branco e co negro. Escalas acromticas: Nestoutra escala bscanse tons en gris que poden ir do negro mis negro ao branco mis branco. 4.2.6 As escalas cromticas na expresin plstica Bodegn acromtico. M. Busto. CC BY-SA Bodegn cromtico. M. Busto. CC BY-SA 12. Podemos distinguir as seguintes gamas cromticas: Monocroma. Escalas ou gradacins dunha cor cara o branco ou o negro. Cromticas. Unha serie continua de cores clidas ou fras. Policromas. Unha serie ou variacins de das ou mis cores diferentes, como por exemplo o arco da vella. 4.2.7 As gamas cromticas na expresin plstica Bodegn cromtico. M. Busto. CC BY-SABodegn monocromtico. M. Busto. CC BY-SA Bodegn policroma. M. Busto. CC BY-SA 13. A harmona de cores refrese a combinacin harmnica nunha imaxe de tons de cor do crculo cromtico. Poden ser contiguos, opostos, combinacin de clidos e fros, eta. 4.2.8 Harmona de cores Bodegn cromtico. M. Busto. CC BY-SA Bodegn policroma. M. Busto. CC BY-SA 4.2.9 Harmona por contraste de cores Cando nunha composicin diferenciamos os tons de cor por contraste de: Tons Luminosidade alta ou baixa. Saturacin (pureza da cor) Por claro escuro. Por clido ou fro. 14. A simboloxa das cores empregase para transmitir mensaxes concretos vez que producen efectos psicolxicos no espectador. Os significados simblicos son diferentes dunhas culturas a outras e aqu presentamos algns que todos, mis ou menos, aceptamos. 4.2.10 Simboloxa da cor Podes visitar a pxina sobre o significado das cores de M Claudia Corts. http://www.mariaclaudiacortes.com/ CoresCores SimboloxaSimboloxa Vermello Calor, perigo, amor, actividade,... Laranxa Calor, pureza, alegra,... Amarelo Ouro, riqueza, sorte,... Marrn Terra, calor,.... Verde Esperanza, fe, natureza,... Azul Fro, profundidade, sabedora,... Violeta Penitencia, dignidade, resignacin,... Branco Pureza, inocencia,... Negro Noite, morte, diferencia, proteccin,... 15. Precisars un lapis, goma de borrar e pinturas secas ou hmidas para colorear. (Ceras plsticas, lapis a cores, tmperas,...) Segue as instrucins: Debuxa un un crculo de 10 cm. de radio e divdeo en doce partes iguais. Tes un exemplo dereita. Coloca primeiro as cores primarias e logo mestraos en igual proporcin dous a dous e vai completando o crculo como tes no exemplo da dereita. Recomendacins: Se empregas cores hmidas, a mestura que non sexa moi augada. Podes traballar por capas. Despois de rematar toda a tarefa valora o teu traballo partindo da rbrica que tes a continuacin. Pon o teu nome e apelidos, curso e grupo nunha esquina do caderno xunto coa ta valoracin. Manuel Busto. CC BY-NC-SA 4.2.11 Actividade: Caderno de debuxo 16. 4.2.12 Tboa de valoracin da tarefa CONCEPTOS Excelente 4 Ben 3 Aceptable 2 Insuficiente 1 Ponderacin Nota Debuxo e precisin O debuxo excelente as com a textura dos recheos. O debuxo est correcto anda que irregular a textura. O debuxo est correcto, anda que mellorable. O debuxo est feito de xeito descoidado. x1 Cores As cores adecanse aos tons esixidos na tarefa. As cores estn ben resoltas. As cores requiren mis precisin pero son aceptables. A cor non se adeca as valoracins tonais. x1 Creatividade Excelente resultado visual da totalidade. Amosou moito interese polo resultado. O conxunto ten bo aspecto e mostra interese polo bo resultado da tarefa. O conxunto ofrece un resultado visual aceptable. Mostra interese. O conxunto non ofrece un bo resultado visual. Ntase falta de interese. x1 17. Luz e cor. Manuel Busto Magdalena, dentro do curso con licenza: Curso: O tempo e o espazo con lias e cores por Maribel Iglesias e Manuel Busto, est baixo licenza Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional License. Crditos e autora: sanse imaxes e recursos de producin propia, que se fan pblicos con licenza CC BY-SA ou CC BY-NC-SA, outras de dominio pblico, con licenza creative commons, GNU... tomados preferentemente de bancos de recursos educativos abertos. Tamn se poden empregar,acollndose ao dereito de cita segundo a lexislacin vixente, imaxes, e recursos diversos de diferentes pxinas web e se enlaza -cando posible- a sa licenza ao p dos propios recursos. Outras licenzas: Quedan fora desta licenza as imaxes, recursos... que manteen a sa propia licenza, sinalada en cada caso. 4.3 Dereitos de autor Bibliografa de consulta Velzquez Prez, M. A., Ortiz de Lejarazu, F. A educacin plstica e visual dende as TIC [En lia]. Dispoible: http://www.edu.xunta.es/espazoAbalar/sites/espazoAbalar/files/datos/1369051774/contido/plastica/index_ga.html. [Consulta: 3-xuo-2014]. Moreno, Luciano, Teora del color. Estudio de algunos colores I [En lia]. Dispoible: http://www.desarrolloweb.com/articulos/1527.php. [Consulta: 7-xuo-2014]. Albers, J. La interaccin del color. Alianza Editorial. Madrid. 1979. Kppers, H. Fundamentos de la teora de los colores. Editorial Gustavo Gili. Barcelona. 1982