J o s e b a S a r r i o n a n d i a.

1958. Iurreta. Bizkaia.

Poesia

Poesia

Poesia

Poesia

Narrazioa

umore beltzeko ipuinak

Narrazioa

Hamar ipuin Hamar narrazio

Narrazioa

2001 2003

Itzulpena

Itzulpena

Saiakera

Saiakera

Saiakera

2004

Haur eta gazte literatura

Zuentzat

Argia/iluna

• http://www.youtube.com/watch?v=gHcllrUYqs8YouTube - Ken zazpi - Gaueko argiak

• http://www.susa-literatura.com/emailuak/ondasuna/Susa-ko liburuak

Poemak komentatu 1.- Argiak 1.Egoera arrunta (1tik-11ra) Gauean, iluntzean argiak piztuta topatzen ditu.Badirudi argi artifizialeei buruz hitz

egingo digula…

2. Mezua Nik Argiak - ametsak pizteko Jakin nahi nuke - esperantza pizteko nork? zer? nola? Zertarako? - ilunaldiak argitzeko - besteak besteen begietan ere desioak i

hirietako argi artifizialak bezain erraz = gogoak ere piztu daitezen gure gauetan

2.- Iluntasuna nehurtzen (nola neurtu?)

1. “Argia amatatzen denean, ustekabean ………” Mezua: egoera tristea baina onuragarria gure bakardadea eta babes gabezia egiaztatzen

da

2. “Argia amatatzen denean, ustekabean esan dut, ……….” Irudiak: 1. gure ziurtasuna= larria da, txikia 2. ez gara ezer= haur izua

3. “Argia amatatzen bada, ………..” Errealitate ezaguna , begibistakoa ezezaguna egiten zaizu argia eman arte

4. Amaiera ( azken 4 lerroak)

Mezua: Ilunbetan bizitzen ikasi arte ez dugu argi bizitzen jakingo

Poemen iradokizunez

http://teledyski.teju.pl/video--vKVd4Ktj9G0--Maite_Gurrutxaga_-POSTDATA-.html

Argia eta ilunbea ez dira begiekin neurtzen , sentimenduekin baino. Bizitzan biak dauzkagu , gure barnean daude. Argi bizitzen jakiteko ilunbetan bizitzen jakin behar dugu. Iluntasunak ez du errealitea aldatzen, gure argitasunak bai.

Hitzen ondoeza

Argia: J.W.Goethek, hiltzeko orduan , gero famatua bihurtu den azken esaldia xuxurlatu omen zuen : “Argi gehiago…” Erromantikoek interpretatu zuten pentsaketa eta maitasun gehiago eskatzen zuela, pentsamendu eta maitasunaren argiarekin mundua eta bizitza argitzeko.Beste batzuk uste dute Goethe kexu zela, sinpleki, bera mogitu ezin eta logelan erdi ilunetan zeukatelako. (58) Ilun: “ Baina konturatu zaitez, Lagy, igarkizun eta misterio artean bizi garela. Gauza argienek ere parte ilunak dituzte. (Lawrence Sterne, Tristam Shandy) (453) Ilunbeen bihotza: Belgikako erregeak esan omen zuen, Afrikako lurralde batzu konkistatzear zegoela: “ Zibilizazioaren argi eramatera goaz ilunbeen bihotzera…” Joseph Conrad-ek ironiaz erabiliko zuen gero esaera hori. Begira BIBLIA ( 454)

JOSEBA SARRIONANDIAren BIOGRAFIA. Euskal Filologia ikasi zuen Bilbo-ko Deustuko Unibersitatean eta Euskara irakasle lan egin zuen.

Bergara-ko U.N.E.D.-en Fonetika irakasle ihardun zuen.

Udako Euskal Unibersitatea-n ere aritu zen beharrean..

Pott Banda egitasmoan parte hartu zuen.

Ibaizabal aldizkariaren sortzaileetako bat ere izan zen.

1980 urtean (kartzelan sartu zuten urtean) hiru literatur sari irabazi zituen: “IX. Ignacio Aldekoa”, “I. Ciudad de

Bilbao” eta “VI. R.M. Azkue”. Lehendabiziko biak “Maggi indazu kamamila” eta “Enperadore eroa” ipuinez eta

hirugarrena “Izuen Gordelekuetan Barrena” olerki bildumaz.Lana itzela, dudarik ez dago, 25 urte besterik ez duela kontutan hartzen badugu.

1980an, ETAko kidea zela eta, Espainiako poliziak atxilotu eta espetxean eman zituen hurrengo urteak 1985eko

San Fermin egunean ihes egitea lortu zuen arte. Imanol kantariak Martuteneko (Gipuzkoa) espainiar

presondegian emandako kontzertu baten ostean bozgoragailu batean ostenduta (gogora dezagun Sarri, Sarri

Kortaturen kanta ospetsu hura).

Harez geroztik ihesean eman ditu urteak eta oraindik ere hala dirau.

http://bbk.armiarma.com/linterna/sarri.htm

http://bbk.armiarma.com/linterna/narra010.htm

Idazlearen estrategiak: irakurlearen parte hartzea

bultzatzeko

1- Hasiera eta Bukaerak asko lantzen ditu: 1.1. Narrazioak “Marinel Zaharra” 1.2 HNUY “ Ezagutzen duzu Justizia” 1.3. kolosala izango da

2- Izenburuak. Liburuen izenburuak, poemenak, kapituluenak , gehienetan istorioaren muina era sintetizatuan ematen digu. 2.1 Lagun izoztua .Kapituluen izenburuak oso esanguratsuak dira narratzen diren hiru istorioak harikaldatzeko. 2.2 HNUY (212 or.) “Bake Beltza”. Beltza adjetiboa ez da berez bakeari dagokiona, ironia nabarmena da.

3- Intertestualitaterako joera Bere testuetan “kanpoko” nahiz “hemengo” tradizioaren uztarketa bilatzen du: Eliot, Kavafis, J.Swiff eta beste hainbat idazleren ondoan, Mirande, Aresti, Etxepare, …etab. “ Euskaldun irauteko, alde batetik ez ditugu galdu behar erroak eta geure tradizioaren fideltasuna, baina beste aldetik unibertsalitera irekirik egon behar dugu, beste tradizioetara eta beste sensibilitateetara (…)Gure euskal tradizioaz gainera, tradizio unibertsalaren oinordeko gara “ (NENH, 145-146or.) 3.1 HNUY “ Olerkaria” ( 102 or.) .Lauaxeta du gogoan 3.2 HNUY “ Zaramologia (154 or.) . Heraklitoren zita batetik abiatzen da. 3.3 HNUY “ Martin Larralde” (96 or.)

4- Barnetestuartekotasuna Bere narrazio, poemen artean ere mezuak harikaldatzen dira kasu askotan. Testu batetik bestera mugitzera gonbidatzen du irakurlea, jolastera azken batean. 4.1 Bernard Goienetxe “Matalasen” istorioa ,( kanta herrikoiaren bidez ezaguna) , hainbatetan birsortua topa dezakegu.Adb: IAO “Oroitzera eseri” narrazioan eta HNUY “ Abots hurrin eta hautsia”poeman. (94 or.) Bietan Matalasen garaiaren eta gaurkoaren arteko loturarik badela iradokitzen zaigu. Bietan gizabanakoon pasibitatea eta inmobilismoa salatzen ditu. 4.2 HNUY “Zakurra” (180or.) eta HO “Laguna” 4.3 Lagun Izoztua eta kolasala izango da liburuetako protagonista. 4.4 HNUY “ Ezagutzen duzu justizia” (33 or.) eta Marginaliaren “ Torturarekin bizitzen” (28 or.)

5- Komunikazio Inplizitua Esandakoan baino gehiago esan gabe geratutakoan dago mezua . Esaten ez den horretan dago, benetan komunikatu nahi izana. “Afirmatzen ari naizenean galdetzen ari naiz (…) Ez uste izen ene izkribuetan, zeuk zerbait utzi gabe, ezer aurkituko duzunik. Nik buztineko untzi bat ematn dizut, zeu zara bete behar duzuna” (NENH 18-19 or.)

6- Komunikazio Bikoitza Testuek bi maila komunikatiborekin jolastearen ondorioz bi irakurketa onartzen dituzte. Irakurleak erabakiko du zeinekin geratu (esplizitua:agerikoa edo inplizituki: iradoki dezakeena). 6.1 Tiroa Hitzen Ondoeza: “ Zane Greyren Spirit of the Border nobelan tiro berak zarata desbedina egiten du. 24garren atalean, tiroa jotzen duenean lekutik “Crack!” da tiro hotsa. 25garren atalean, tiroa errepikatzen denean, entzuleen ikuspegitik, tiroak “Spang!” egiten du.

7- Umorea/ ironia/ paradoxa Sarrionaindiak testuaren aurrean geratu eta gogoeta egitera behartzen gaitu. Bere ahotsa jarri ordez geure abotsa jartzera bultzatuz. ( kritika eta autokritikaren beharra, jarrera manikeistak urruntzeko, besteen ikuspegia ezagutzeko, jarrera inmobilistak alboratzeko..) Gure pentsamendu kritikoa praktikan praktikan jar dezagun nahi du.

Liburua - Buruxkak :: On.line liburutegi :: Udakhttp://www.buruxkak.org/liburuak/132/azken_aldiko_euskal_narratiba.htmlo Euskal Unibertsitatea

Zuretzat• Nork: gerezi eta masustak biltzen denbora eman duenak

• Nori: Begi belzdun bihotz zuridun gizon gorriari

• Mezua: Joseba Sarri-ON-ANDIA-ri Zuk jarraitu argia pizten. Zure giltza txipiaz zabaldu dituzun hainbat atetatik istorioz ehundutako mundura sartu

gaituzu Eta , egunen batean , itxasoz itzuliko zarena jakin badakigu. Orduan, gu ere akordatuko gara eta egun hori Kolosala izango da. Gorantziak LAGUN IZOZTUari . Datorrela bera ere!

Poemak

Biluzteko orduan

Ohe bazterrean besarkatu gineneanmaitasun poema bat eskatu zidan.

Izterrak ene giltzurrinen inguruan estutu zitueneanmaitasun poema bat eskatu zidan, berriro.

Zer egin? Poeta ofizioa ez da erreza,Rainer Maria Rilkekpoesia odolezko izerdia dela esaten zuen.

Zertarako ekarri izua eta ikaraizara artera…

Larruak ematen duenarekin aski da,eta dena delalarrua jotzeko ez da derrigorrez giro hain poetikorik behar.

Biluzten bagara errezagoa da.

Bizitza heldu da eta zure begiak ditu•

Bizitza heldu da eta zeure begiak ditu.Euskal arazoak irauten dueta Europakoaketa Ameriketakoaketa Afrikan bada arazo pilo bateta Ozeanian bi bakarrik, bata bestea baino garrantzitsuagoak.

Baina garrantziak ez du garrantzirik orainlarruak dirauen artean.Ez diezagutela jaurti gerla kronikarik( nahikoa da geure gela kronika)ez Kimikaren behin betirako pott egitearen albistea…

Munduko arazorik larriena zara,fisika guzien gainetik eta kimika guzien azpitik ,bataila guzien ama.

Eta publikoki aitortu dut guzi hau,amodioa ez delako(baten batek uste duenez)bi edo hiruren gauza,amodioa denon arazoa da.

Martin Larralde

• http://www.bordaxuri-epaiketa.com/Procès de Martin Larralde Bordaxuri

(Bordaxuriren bertsoak Pantxo eta Peiok kantatuak)

• http://www.youtube.com/watch?v=W2g_8N7kXkU&feature=related

(Sarrionaindiaren poema Ruper Ordorikak kantatua)

Defenda ezazue bake beltza

Defenda ezazue uso zuriz, banko biletezeta arma astunez ereindako zuen atsedena,defenda ezazue zuen libertate beltzalan egiteko, kirol egiteko, otoitz egiteko,defenda ezazue zuen aitaren etxe beltzatelebisioko foiletoirik batere ez galtzeko,defenda ezazue zuen lo beltza, zuenamets goxoek amets goxoak erdi ditzaten,defenda ezazue larritasuneraino perfumaturikozuen bihotzen sosegua, eta zuen asteburua,defenda ezazue zuen bake beltzaeta zuen orratz bakarreko erlojua:Gu otsanda ilunen semealabak gara,tenorea da, seinala egiguzue zuen hatz luzeaz,zuen poliziek tiro egin dezaten.