Txingudi BHIko Literatur sormena V

2011 - 2012 ikasturtea

© Txingudi ikastolako Gurasoen Elkartea

Lege gordailua: SS-939-2012

Fotokonposaketa eta inprimaketa: Antza Komunikazio Grafikoa • Lasarte-Oria

Txingudi BHI Ikastolako Hizkuntza NormalkuntzaBatzordeak, urtero antolatzen du Literatura sormenalehiaketa, eta horrekin batera egindako bidaienKronika eta bestelako lanen bilduma.

Hona hemen aurtengo uzta.

Sarrera

Hizkuntza Normalkuntza Batzordearen egitasmoa, Hizkuntza min-tegiaren laguntzaz.

LIBURU HONEK TXINGUDI IKASTOLAKO GURASO ELKARTEAREN

DIRULAGUNTZA JASO DU.

ASMA

Nahikari Pagola Irazoki ................................................................................ 12

Edurne Etxaide .............................................................................................. 13

Ane Ruiz .......................................................................................................... 15

Asier Burguete .............................................................................................. 17

Idoia Alakano.................................................................................................. 19

Lierni Estefania .............................................................................................. 21

Xabier Lopez de Pariza ................................................................................ 23

Ainara Berges ................................................................................................ 24

ALGARAKA

Ibai Dorronsoro.............................................................................................. 30

Maddalen Zufiaurre ...................................................................................... 32

Juan Jose Arandia ........................................................................................ 34

Andoni Agirre ................................................................................................ 36

Telmo Garcia Aizpuru .................................................................................. 38

Ane Ponbar .................................................................................................... 40

Ainara Berges ................................................................................................ 42

Malen Arzak.................................................................................................... 44

BERTSO PAPERAK

Nahikari Pagola ............................................................................................ 50

Nahia Urkia .................................................................................................... 51

Garazi Estonba .............................................................................................. 52

Oier Novales .................................................................................................. 53

Lur Zabala ...................................................................................................... 54

Julene Iraola.................................................................................................... 55

aurkibidea

Malen Arzak.................................................................................................... 56

Joseba Lizarazu.............................................................................................. 57

EUSKARA MINTEGIAREN KRONIKAK

Zuberoako Kronika........................................................................................ 60

Beireko Kronika ............................................................................................ 63

INGELESA MINTEGIAREN LANAK

Garazi Landart .............................................................................................. 68

Julen Mombiela .............................................................................................. 69

Leire Aizpuru .................................................................................................. 71

The European Days ...................................................................................... 73

Comunication Process ................................................................................ 75

FRANTSEZ MINTEGIAREN LANAK

Voyage a Paris .............................................................................................. 83

AIPAMEN BEREZIAK-EUSKAL KULTURA

Eñaut Larralde................................................................................................ 90

Amerikanuak .................................................................................................. 91

Bertsolari ........................................................................................................ 92

Itsasoaren Alaba eta Sagarren Denbora ................................................ 93

Gartxot ............................................................................................................ 95

Xora.................................................................................................................. 96

Gazta Zati Bat................................................................................................ 97

Asma1. ebaluazioa

1. ziklorako proposamena

2. ziklorako proposamena

...halaxe erabaki zuen desafioa, eta Beltza ufaka joan zen plaza aldera,bi neskari lepotik helduta, egundoko alegrantzia bat hartu izan balu beza-la. Nik karroa zeraman zaldiari begiratu nion; hantxe zegoen, geldi-geldi,iturriaren ertzeko belar gizen batzuk janez. Martin, esan nion neureburuari, orain, momentu honetan dagoen bururik hoberena zaldi horrenaduk. Hik segi egiok bere exenpluari...

...errekara ailegatu zen. Ebrorantz irristatzen ziren ur hotzak, harrientartean burbuilaka eta jauzika. Bi jauziz zeharkatu eta latsaren bestalde-ko bazterretik segitu zuen bizkor. Izerdiak alpeak bustitzen zizkion, bainaez zuen jadanik jarraitzailea gibelean sentitzen. Hala eta guztiz, senakkorrika egitera bultzatzen zuen. Haltz edo lizar bakoitzaren ostetik, piztiaburuz buru brau irteten zitzaiola iruditzen zitzaion haien ondoan pasatze-an.

11

Urtero bezala, hemen gatoz literatur sormena bul-tzatzeko asmoz; horretarako, lehen ebaluazioan,ASMA eredua proposatzen dizuegu, non ipuin zatibatetik abiatuta, zeuena asmatu behar duzuen.

Garapena: Orrialde bat.

12

BELTZAREN PORROTA

Eta halaxe egin zuen. Hurrengo egunean zen desafioa, eta prestatubeharra zeukan. Gurdi bat hartu eta oliozko kupelez bete zuen. Desafioakupel baten barruan mendi baten malda jaistea zen, eta Beltzaren aurkaegin behar zuen. Ez zegoen araurik; irabazten bazuen, Miren izenekoneska eder batekin ateratzeko aukera izango zuen, eta galduz gero,Beltzak Mirenekin izango zuen konpromisuan zerbitzari lana egin beharkozuen. Zaldiaren exenpluari jarraitu eta kupela olioz zipriztindu zuen kanpo-ko aldetik, gehiago irristatzeko. Zaldiak ere hori egiten zuen, iturriarenondoko belarrak bustita baitzeuden, eta errazago harrapatzen zituen bela-rrak. Hau egiterakoan martinek ez zuen tranparik egin, araurik ez zegoelaesan baitzuten. Hurrego egunean, kupelarekin mendia igo zuen Martinek.Han goian itxaroten zeukan Beltza neskez inguratuta. Epailea hurbildu etakupelaren barrura sartzeko esan zuen, eta txilibitua jotzerakoan aurrerabultza egin zion bere buruari, jirabiraka hasiz. Denbora baten ondoren, batbatean gelditu egin zen, eta... IRABAZI EGIN ZUELA DESKUBRITUZUEN!! Han zegoen Miren, eta ondoan Beltza, amorruz beteta. Barrezka,Miren eskutik hartu eta buelta bat ematera joan ziren, Beltzaren porrotazbarre eginez.

1. maila Irabazle

Nahikari Pagola Irazoki

13

MARTIN ETA BELTZA

Beltza, beti bezala, bere buruaz harro, plazan jarraitzen zuen bi neskakondoan. Gorroto izugarria nion, denak berarekin doaz eta bera bainohobeagorik ez dagoela uste du. Zerbait egin nahi nuen Beltzak baino aten-tzio gehiago jasotzeko. Baina zer?

Zaldi hori nahi izan nuen betidanik, oso zaldi ona zela iruditzen zitzaidan.Izugarri azkar egiten zuen korrika eta oso polita zen bere azal txuriarekineta ile luzearekin. Zaldi hura izango banu, denek nirekin egon nahiko luke-te.

Beranduago, gizon batek zaldia zeramala ikusi eta atzetik joatea pen-tsatu nuen. Ikuilura sartu eta gizona etxera itzuli zen.

Ni ikuilura hurbildu nintzen, zirrikitu batetik barrurantz begiratu eta,hara,ez nuen zaldirik ikusten! Lasto mordo bat besterik ez. Berriro begira-tu nuen, eta bat-batean, zirrikituaren ondo-ondoan agertu zitzaidan zaldia-ren muturra. Izugarrizko sustoa hartu nuen, ez bainuen espero zaldia ager-tzea. Ikuiluaren atzekaldean, leihotxo zahar eta txiki bat zegoen; bertatiksartu nintzen barrura. Zaldiarengana hurbildu eta laztandu egin nuen.Barruan nengoenez, ikuiluaren atea ireki, zaldia hartu eta kanpora ateranintzen. Beltza amorratzeko asmoz, plaza aldera joan nintzen zaldiarekin.

Herriko lagunak, Beltza alde batera utzita, niregana etorri ziren. Beltzabakarrik gelditu zen eta egin niona gehiegizkoa zela iruditu zitzaidan.Bakar-bakarrik zegoen eta pena eman zidan. Lehen, ni bakarrik nengoene-

1. maila Finalista

Edurne Etxaide

14

an gaziki pasatu nuen eta orain berari gertatzen ari zitzaion gauza bera.Gauza bat bururatu zitzaidan: eta denak elkarrekin ibiliko bagina?

Azkenean Beltza eta ni lagun minak egin ginen eta ez genuen inoizbatak bestea bakarrik utzi.

15

2. maila Irabazle

Ane Ruiz

GOSEAREN ERRUZ

Ni Martin naiz eta Nafarroako herri txiki batean bizi naiz nire emazte etasemearekin. Egunero tabernara joaten nintzen nire laguna Mikelekin etahan egoten ginen hitz egiten, luze.

Egun batean, ordea, ezin izan genuen gure eguneroko elkarrizketa atse-gina eduki biztanle berri bat etorri baitzen gure herritxora: Beltza zuenizena, eta itxuraz gizon atsegina ematen zuen arren, oso gizon harroputzazen. Bere lehen agerraldia tabernan bertan izan zuen, gure elkarrizketahastear zegoela. Beltzak bere maleta guztiak lurrean utzita tabernariari txu-leta bat eskatu zion baina tabernariak bere azkeneko behia bezperan hilzuela eta haragi guztia salduta zuela esan zion. Zoritxarrez, Beltzak, ni txu-leta jaten ari nintzela ikusi zuen eta kentzen saiatu zen. Nik ez nion nire txu-leta eman nahi eta horregatik haragi zatitik tiraka hasi ginen sokatiranegongo bagina bezala. Konturatu gabe, gure borroka burugabearen erruz,tabernako bezeroak uxatzen joan ginen eta azkenean tabernariak nazkatu-ta irtenbide bat proposatu zuen: “Begira, zergatik ez duzue desafio bategiten? Horrela nik bezeroak tabernarantz erakarriko ditut ikustaldiagatiketa irabazle ateratzen denak nere zaldi zaharra edukiko du saritzat. Hauxeizango da egin beharrekoa: Nire zaldiari gurdi bat jarriko diot eta zuetakobakoitzak, begiak estalita dituela, soinuaren bidez (zaldia korrika ibilikobaita) harri bat gurdian sartzen saiatuko da eta lehenengo sartzen duenakirabaziko du.”

Bioi ondo iruditu zitzaigunez hala erabaki genuen, eta Beltza ufaka joanzen plaza aldera, bi neskari lepotik helduta, egundoko alegarntzia hartu

16

izan balu bezala. Nik karroa zeraman zaldiari begiratu nion; hantxe zegoen,geldi-geldi, iturriaren hertzeko belar gizen batzuk jaten. Martin, esan nionnire buruari, memento honetan dagoen bururik hoberena zaldi horrenaduk. Hik segi egiok bere exenpluari!

Eta esan bezala bere exenplua jarraitu nuen, apostura lasai-lasai iritsiz.Tabernariak bioi begiak estali zizkigun eta jarraian, bere lankidearen lagun-tzaz, buelta pare bat eman zigun. Nahiko zorabiatuta nengoen baina halaere, zutik eta guztiz kontzentratuta jarraitzen nuen. Tabernariak “aurrera!”esan eta segituan entzun nituen Beltzaren harrien hotsak edonon kolpeka;baina nik nahiago izan nuen harriaren norabidea ondo kalkulatu eta jaurtiarte pixka bat gehiago itxarotea. Eta itxarote horrek bere fruituak emanzituen, lehenengo jaurtiketan bete-betean asmatu bainuen. Ni hasieran eznintzen gertatutakoaz ohartu baina jandea ohiuka entzutean berehalasuposatu nuen. Desafioa irabazi nuen!! eta gainera ez nion edozeini iraba-zi, Beltza harroputzari baizik! Gertatutakoaz ohartu zenean, begietatikzapia kendu eta lurrera bota zuen amorru bizian.

Gertatutakoaren ondoren, ni zaldi zaharrarekin gelditu nintzen etaBeltza berriz…herritik alde egin eta ez zen inoiz gehiago itzuli.

Eta dena txuleta bakar batengatik izan zela pentsatzea ere…

17

BIDEO-KAMERA

Hantxe nengoen tabernan, nire zaldia bezala bazkaltzen.Hiru platerkadababarrun janda bapo geratu nintzen.Tabernan, leiho baten ondoan nengo-en.Leihoak plazara ematen zuen, hor zegoen Beltza bi neskekin tontakerie-tan. Neskek, Ane eta Maider zuten izena ,bikiak ziren, ile horidunak , begiurdinak eta soineko loredun batekin.Baina niri berdin zitzaizkidan neskahauek eta momentu horretan nahi nuen gauza bakarra beltzari apustuairabaztea zen. Urte osoan nitaz barre egiten zebilen.Eider,nire lagunikhoberena zen, baina beltzak nitaz gezurrak esan zizkionean Eider haserre-tu egin zen nirekin.Eiderrek,hilabete bat zeraman niri hitzik esan gabe.

Bazkaria ordaindu ondoren,nire gurdia eta nire zaldia prestatzen nen-goelarik,bat-batean beltza ikusi nuen plazatik irteten.Handik hamar minutu-ra berr iro i tzul i zen, baina ez bakarr ik , bere gurdiaren gaine-an.Neskengana etorri zen; ondoren niregana hurbildu eta hauxe esanzidan:

-Prest Martin!

-Nahi duzunean. Erantzun nion.

-Desafioa hau da, plazatik zubira eta buelta.Ea nork irabazten duen!

-Ondo da. Erantzun nion.

-Eta gogoratu, irabazleak bestearen gurdia eta zaldia irabaziko du.

2. maila Finalista

Asier Burguete

18

Gurdian sartu eta plazaren erdian jarri nintzen zubia aurrean nuelarik.Beltzak berdina egin zuen.Bikiak, gure artean jarri ziren zapi batekin hasie-ra emateko.Bat-batean Maiderrek zapia altxatu zuen eta…

-Aurrera! Esan zuen ozenki.

Beltza eta ni oso parekatuak atera ginen.Batzuetan bera aurrerago bes-teetan ni. Nik, nire buruan banekien non aurreratu Beltza. Zubia zeharka-tu baino lehen bazegoen bihurgune estu-estu bat,180 gradukoa.Osoazkar iritsi ginen eta… hara nor dagoen hor gure aurrean, Eider!. Berebideokamerarekin Beltza eta ni grabatzen.Bihurgunea aurrean nuelaBeltzak gurditik bota ninduen Eiderrek grabatzen zegoen ondora:

-Ondo zaude Martin? Galdetu zidan kezkatuta.

-Bai,baina grabatu al duzu egin didan zerrikeria?erantzun nion.

-Dena grabatua dago lasai, baina orain goazen helmugara.

Besotik heldu zidan eta helmugara iritsi ginen.Beltza hor zegoen jendezinguratuta.Eider iturri baten gainean igo eta hau esan zuen:

-Beltza,tranpa egin duzu!.

-Gezurra da . erantzun zuen.

-Dena grabatua dago,nire bideokamerarekin.

-Ikusi nahi al duzue?

Mundu guztia bideoa ikusi eta oihuka hasi zen

-Martin,Martin!

Oso pozik jarri nintzen.Azkenean apustua irabazi eta nire lagunik hobe-rena berreskuratu ahal izan nuen.

19

MARATOIA

Gelditu barik arineketan zihoan bide lasterretik, Ebro ibaiaren jaiotzageroz eta urrunago utziz. Arnasestuka egon arren, ez zion korrika egitearilaga, piztiak sorrarazten zion barneko ikararen ikaraz. Etengabe, sudurzuloetatik airea sartzen zen indartsu, eta ahotik ihes egiten zuen osomotel. Aurpegiko keinuek dena aitortzen zuten. Oso beldur zen.

Oinek kilometro dexente egin zuten, baina ez zion hankak mugitzeariutzi, entzuten zuen soinu bakoitza piztiarekin lotzen baitzuen. Hainbestekobeldurra zuen bere barnean, barrabilak eztarrira igo zitzaizkiola. Oso txurijarri zen, baina zorionez, herri txiki batetik pasa eta bertako tabernatik ateraberri zen emakume bati muztioa kendu eta brau edan zuen. Horrela, barra-bilak euren tokira jaitsi ziren, kolorea berreskuratuz. Aurrera segitu zuen,gibelera begiratu gabe. Bere senak oraingoan, gaizkilea bizkarraldeanzuela garrasi egiten zion, eta ondorioz, ez zituen hankak gelditzen.

Nafarroko muga zeharkatu zuen Akitaniako lurretan sartuz. Blai- blaizegoen mutila, aztarnak nonahi utziz eta kiratsa zeriola. Kontzientziak geldi-tzeko erregutzen zion, berriro ere oso txuri baitzegoen, lurrera erortzekozorian. Honek, haren hitzak alde batera utziz, burua ezker aldera jiratu etaparke erdian ura etengabe isurtzen zuen iturria ikusi eta bertara joatekogogoak oinei eragin zien. Bidean zihoala, landareak ureztatzen hasi ziren,gizona goitik behera bustiz. Iturrian ura edaten ari zela, zuhaixka bateangordeta zegoen untxiak hura astindu, eta sortutako soinuak gizona izutueta izugarrizko spring-a egin zuen autobidea aldera.

2. maila Irabazle

Idoia Alakano

20

Autopista barnera legez kanpo sartu zen baina inork ikusi ez zuenez,aurrera jarraitu zuen. Iluntasuna nagusi zenean ere, lasterka segitzen zuen.Hankek lehen pisatzen ziotenaren laukoitza pisatzen zioten, baina hark ezzion korrika egiteari uzten, piztiaren hatzaparretan ez jausteko. Gauak etaegunak igaro zituen autobidean Frantzia arineketan zeharkatzen.

Gizonaren arropa oso lohia zegoen. Lehenengo egunetan galtzak bel-tzak ziren eta kamixeta gorria. Orain, galtzek beltzak izaten segitzen zuten,baina ez kolorearen beltza, zikinkeriarena baizik. Kamixeta, aldiz, gorriazela esatea txiste moduan har zitekeen, arros argi kolorekoa baitzen, orbangrisak zituelarik bizkarrean, lepo inguruan eta batez ere besapeetan. Ileaeta bizarra biziki hazi zitzaizkion. Jantzita zeraman kiroletako zapatillaberriek, hondartzara joateko txankletak ziruditen.

Lehengo haria berreskuratuz, lau egun jarraian euria egin zuen eta gizo-nak euriak botatako ur- tantak edaten zituen. Autobidearen bidea aurran-detu zuen zuzenki. Muino bat ikusi eta bertatik ateratzea pentsatu zuen,ordainlekuan egongo ziren poliziek ez harrapatzeko.

Azkenean, amodioaren hirira iritsi zen, Parisera. Korrika segitzen zuenbertako kaleetatik. Halako batean, Mouline Rouge igaro zuen, gero NotreDamme eta ondoren Pariseko ikurra, Eiffel dorrea. Gizonak, oinbideanhainbat pertsona zeudela ikusterakoan, errepidera salto egin zuen. Bertan,bidaia osoan begietsitako lehen semaforoa ikusi zuen. Hura gurutzatubehar zuen eta tupustean, gorri jarri eta bere oinek kitto esan zuten, oine-tan kea zeriola. Hantxe amaitu zen paranoiko haren zoramena eta handikaurrera lasai bizi izan zen piztiaz betiko ahantziz.

IHESALDIA

Ezinegonaz bihotza taupaka zuela, korrika jarraitu zuen, harik eta inguru-ko landaredian aldaketa bat igarri zuen arte. Bere ingurura begiratu zuenmomentu batez bere lasterkaldia geldituz; jada ez zen haltz, lizar, urkirikikusten eta, horren ordez, pagoak eta haritzak ziren nagusi, mendian gorahasi zelaren adierazle. “ Gertu egon behar du” pentsatu zuen bere golko-rako; eta aitak txikitan erakutsitako leize baten irudia etorri zitzaion burura.

10 urte zituela aitari ehizan laguntzen ari zitzaion bitartean, ustekabeanekaitz batek harrapatu zituen. Euritan blai eginda, aitak inguruan zegoenkoba batera eraman zuen, bertan babes hartzeko. Eta bertan zeudelarikaitak kobazuloaren historia kontatu zion. Nola bere birraitonak aurkitu zuenkoba mutil koskor bat zenean, nola herrixkako buruzagiak leizea etsaien-gandik babesteko toki gisa izendatu zuen,…

Txikitako oroitzapenak atzean uzten saiatu zen atsekabeturik, garaihaiek bestelakoak izan ziren: hobeak, dibertigarriagoak, liskarrik gabeko-ak… Garai haiek ez zuten azken urteekin zerikusirik. Dena izurrite handibatekin okertzen hasi zen; gero Akitanian hainbat gerra galdu zituzten;horren ondorioz, ia elikagairik gabe geratu ziren eta oso negu latza pasatuzuten; eta, azkenik, baskoien erasoei aurre egin behar izan zieten. Horizen, hain zuzen ere, lasterkaldi horren arrazoia. Azken asteetan baskoiekbereziki gogor eraso zieten, eta herrixkan denak beldurrak airean zeuden,inor ez zen ehizara irteteko gauza, eta gizon ausart gehienak borrokazborroka zebiltzatenez, inor ez zen ehizara ateratzen. Bera, azken gerranzauri larri bat jasan ondoren, herrixkan zegoen sendatzen. Eta bere herriki-

3. maila Finalista

Lierni Estefania

21

22

deen beldurra eta gosea ikustean, minak min, ehizara ateratzea erabakizuen.

Hori atzo goizaldean erabaki zuen, eta arratsalde partean ehizatik buel-tan zelarik herrixkan zalaparta handia sumatu zuen eta harantz abiatu zenkorrika. Ez zuen espero, inondik inora, ikusten ari zena ikustea: gizonenhilotzak kateatuta han-hemenka, emakumeak odoletan hilik eta erdian bas-koi talde bat bizirik zeuden azken agurea eta haren biloba kolpeka akaba-tzen.

Garrasia ia berehala irten zitzaion ahotik, eta etsaiak berari begira jarrizituen. Baskoi taldeari aurre egitea alferrrikakoa zela konturatuz, mendi-rantz korrika hasi zen gehiago pentsatu gabe, soilik salbatzea zuenburuan. Gerlari baskoiak atzetik entzuten zituen oihuka, baina bat-bateanbasoaren ilunetik hartz bat agertu zen. Agian zortea izan zen, agian ez,baina hartza ikusirik alde egin zuten eta bera bakarrik utzi zuten piztiarenaurrean; orduz geroztik dena ziztu batean gertatu zen, hartza nekaturikaspaldi desagertu zen arren.

Sastraka artean leize-zuloaren sarrera aurkitu eta bertan barneratu zenpoliki. Orain mendekua besterik ez du buruan eta baskoi horiek banan-banan akabatuko dituela zin egiten du. “Nik, Orsua gerlari barduliarrak, zinegiten dut baskoi horiek hilik ikusiko ditudala!!”

(JARRAITUKO DU)

Bidai luzea izan da. Kilometro asko egin ditu garraiobide ezberdine-tan: gurdiz, kamioiez, kotxez, itsasontziz, eta oinez, oinutsik. Herritik aterazenean Nike zapatila zahar eta lokarri gabekoak jantzi zituen, bidaia osora-ko iraungo ziotela pentsatuz. Baina, hondartzan zegoela goardia zibilakatzetik zituela estropozo batean, hantxe geratu ziren zapatilak.

Geroztik bakarrik eta goibel ibili da errepide, bide eta mendietan.Ametsak lainoa haizearekin bezala, hasiak dira urruntzen. Etorkizun hobea,bizitza hobea, erosotasun minimo bat zeukaten gertu, itsasoaren bestal-dean. Hori dena zioten gizonezko haiek herriko plazan antolatu zuten bile-ran: haientzako ere etorkizuna bazegoela eta eskuragarri; eusteko, ausar-tak izan behar zirela oihukatzen zuten

Han eta hemen diru eske ibili ondoren, lortu zuen eta itsasoa zeharkatuzuen beste ausartekin batera. Gehienek azken egunak egin zituzten txalu-pan, besteak, oinak lurrean jarri bezain pronto, berdez jantzitako gizonekharrapatu zituzten eta non dauden ere ez du jakin nahi.

Bakardadea, indiferentzia, mesprezua sentitu du goizetan, arratsalde-tan eta gau ilunetan. Alderrai dabilen mamu kateduna eta zorabiatuabezala sentitu da maiz, amildegiaren ertzean.

Baina txapelketa hau momentuz beltzaranak irabaziko du eta jarraitzenduen piztia, animaliekin egiten den bezala, ehizatuko du.

Han gertu, mendi gorri eta zartatu horietan babesa aurkituko du, atse-dena. Kobazulo troglodita horietan amets politak egingo ditu, eta bereherrixkan balego bezala, harentzat etorkizun hobea dagoelakoan sinestukodu.

23

4. maila Irabazle

Xabier Lopez de Pariza

4. maila Finalista

Ainara Berges

24

Astiro astiro, bere oinek korrika egiteari utzi zioten. Jada jarraitzaileagaldu zuelakoan, zuhaitz baten azpian eseri zen oraindik bihotza lehertze-kotan zuelarik. Arnasa hartzea ere kostatzen zitzaion, hainbeste korrikaegiteak leher eginda utzi baitzuen gizajoa. Begiak nekearengatik itxi etaune batez bere arazo guztiak ahazteko ahalegina egin zuen, ezer gertatuez balitz bezala.

Isiltasuna nagusi zen, bat batean dena lo gelditu balitz bezala. Urrutianhontz baten ulua entzuten zen noizbehinka, gauaren isiltasuna hautsiz.Uluarekin batera ondoko sastraketatik soinu bitxi bat atera zen, zerbait edonorbait zelatan ibiliko balitz bezala. Alex berehala lurretik altxa eta zutituzen. Bihotza ahoan zuela sastraketara hurbildu zen kontu handiz. Soinuagero eta gertuago entzuten zuen. Bazter guztietan arakatzen hasi zen etabat batean, sastraken artetik ziztu bizian zerbait atera eta Alexen gaineraerori zen. Indarrarengatik lurrera bota zuen, ezin zuen ezer ikusi, aurpegiaguztiz estalia zuen eta. Urrutian beste soinu bat entzun zuen. Soinu hauezagunagoa zen, argiagoa, jarraigoa… iratzargailuaren soinua.

Bai, ondo irakurri duzu, iratzargailu ziztrin baten soinuaz hitz egiten arinatzaizu. Alferrikakoa da azkeneko lerroa behin eta berriro irakurtzea, ezdut uste horrekin ezer lortuko duzunik. Orain seguruenik zure burua buel-taka ariko da orain honi guztiari zentzuren bat aurkitzeko. Egia esateko, nikere ez diot zentzu handirik aurkitzen.

Hau izaten da askotan gure arazorik handiena. Idatzitakoa berriz irakur-tzen duzunean ez duzu tutik ere ulertzen. Idazle izatearen beste arazo bat,buruari buelta gehiegi eman behar izatea da.

Batzuek buruari noizbehinka bueltaren bat ematearen ideiak ,berak,izutzen ditu. Nik, aldiz, gustuko dut, oso gustuko. Atsegin dut burua-

25

ri milaka eta milaka buelta ematea edo erantzunik bako galderei zentzuabilatzen saiatzea. Zer esatea nahi duzu ba, horrelakoa naiz, batzuentzatinozo hutsa izango naiz, baina niretzako benetako inozoak beraiek dira.

Tira, azkenean ez dago hain gaizki ondo pentsatzen baduzu, nahiz etabatzuetan istorio bati amaiera egokia aurkitzeko egunak eta gauak ema-ten ditut nire pentsamenduetan sartuta, ezer gehiagori arreta jarri gabe.

Istorio honekin antzekoa gertatzen zait, orain ohetik altxa behar naizene-an, ez diot amaiera egokirik aurkitzen. Baina ez kezkatu, gaur gauerakoedo bihar goizerako hitz egokiak aurkituko ditut, seguru nago, eta kontura-tu baino lehenago zuri zuzenduko natzaizu berriro amaiera harrigarri etaizugarri batekin zu txunditzeko helburuarekin. Baina momentu magiko etaliluragarri hori iristen den bitartean, hemen geldituko naiz, hitz eta esaeraguztiei bueltak ematen, hitz zehatzak aurkitzeko, azkenean testu honibehar duen amaiera bikaina ipintzeko, niri gustatzen zaidan moduan.

Algaraka2. ebaluazioa

29

1. ziklorako argazkia

2. ziklorako argazkia

Bi argazkiak emanda, ziklo bakoitzerako bana,beraiei erreparatu eta istoiro bat sortu behar dute,umore puntu batez.

30

ORDU TXARREAN BURURATUZITZAIDAN!

Betidanik gustatu izan zaizkit zaldiak, nire ametsa jockey bat izatea zenbaina nire gurasoek ez zidaten zaldiengana hurbiltzen uzten eta are gutxia-go beren gainean ibiltzen. Ni txikiegia nintzela eta zaldiak handiegiak zirelajartzen zidaten aitzakiatzat. Astebururo ateratzen ginen mendira eta hanikusten nituen zaldiak lasai-lasai belarra jaten, zein politak ziren! Nire buruahorien baten jabe imajinatzen nuen. Oso ondo pasatzen nuen hori pentsa-tzen! Behin, gurasoei, ni zaldi batengana hurbiltzea eskatu nien; hurbildunintzenean, ukitzeko aukera eman zidaten baina niri beldur ikaragarriaeman zidan eta orduantxe konturatu nintzen, nire gurasoek arrazoia zutela!Nahiz eta horretaz konturatu, ez zitzaidan zaldi bat muntatzeko ilusioa joan.Zaldien zelaiaren ondoan artalde bat zegoela ikusi nuen eta orduantxe izannuen ideia zoragarria. Nire atentzio guztiarekin begiratu nuen artaldea etaardi zuri mutur pintoa aukeratu nuen nire lehen zalditxoa izateko. Orainplan bat sortu behar nuen nire gurasoek arditxoa muntatzen ez ikusteko.

Hurrengo igandean, gosaldu eta gero, betiko paseoa emateko presta-tzen ari ginenean, “izugarrizko hankako mina” jarri zitzaidan. Nire amakmedikuarengana eraman nahi ninduen kezkatuta zegoelako, baina nik, nigabe joateko esan nien. Geldirik egoten pasako zitzaidala. Nire ama ezzen oso konforme gelditu eta medikuarengana eraman behar ninduelaesan zidan. Azkenean, nire aitaren laguntzaz ama konbentzitu genuen.

1. maila Irabazle

Ibai Dorronsoro

31

Nire gurasoak atetik atera bezain pronto, ohetik salto bat emanez, bizikle-ta hartu eta kaskoa eta katiuskak jantziz, nire helburura zuzendu nintzen.Hara iritsitakoan, bizikleta aparkatu eta nik aukeratutako ardiarenganainojoan nintzen. Lehenengo poliki-poliki laztandu nuen, gero, belar pixka bateman nion nire eskutik jateko. Konfiantza hartu zuela pentsatu nuenean,salto batez gainean jarri nintzen. Ardi gizajoak susto galanta hartu zuen etalasterka eta brinkoka hasi zen. Ni bere gainean ezin nintzen tente egon,eta ez erortzeko azken ahaleginean, bere lepora nire indar guztiekin heldunintzen. Nire indarrak ardiaren sasoia baino lehenago agortu ziren etaziplo lurrera erori nintzen. Orain bai benetako mina hankan. Lurretik altxa,arropa pixka-bat astindu, bizikleta hartu eta minberatua etxerantz abiatunintzen. Denbora justua eduki nuen bizikleta garajean uzteko, arropakeranzteko eta garbitzera botatzeko, beste arropa batzuk janzteko, aurpe-gia garbitzeko eta berriro ohera sartzeko gurasoak etorri arte. Ez zutendenbora asko behar izan eta hantxe aurkitu ninduten izugarrizko hankakominarekin. Behin eta berriro esaten nion nire buruari… “ORDU TXARRE-AN BURURATU ZITZAIDAN! “

32

BORDATXO TXURISKA BATEAN

Orain dela gutxi, mendi eta zelai berdez inguraturiko larre batean, ehunbat ardi sartu gintuzten. Asko ginen, batzuk, ezagunak, beste batzukberriz, lehenengo aldiz, ikusi nituen. Nire inguruan ardi talde bat osatu zen.Zenbatu eta nire buruarekin, hogeiren bat ginen, bata bestearen ondoan.Guztiak txuriak, beltzarik ez. Orain kontatuko dizuet nolakoak diren ondo-ondoan ditudanak:

gertuen dudana eme bat da, berritsua, baina, nahi duenean, ba dakiartzainari jaramon egiten. Haren ondoan berriz, ar bat. Begi marroiak ditu,argala da eta ilea duela gutxi motzaldian moztua. Atzean, beste eme bat.Kexati xamarra eta jatorra aldi berean. Bere alboan, beste ardi ar bat dago.Honi ere ile motzaldia egin ziote;, begi marroiak eta belarritako bat dauzka.Nigandik pixka bat urrutixeago, beste ar bat dago. Ar hau, besteak bainozaharragoa da. Borda txurixkara ekarri gintuztenean, gu ikusi eta gutakobaten bizkar gainean jarri zen. Hortik aurrera ardi bihurtu eta gutako batizan da. Alferra baina oso barregarria eta dibertigarria. Bere ondoan berabezalako ar bat dago. Begi urdinak ditu eta pottoloa da. Atzean, beste bat.Beti aspertuta egoten dena, baina nahi duenean jatorra da. Honen atzeanardi eme bat dago, alaia eta jatorra. Bere atzean dagoena, Ikaragarri barre-garria da, baina batzuetan kasu gutxi egiteko joera du. Ondoan, beste arbat. Ile marroia, begi marroiak eta txiki xamarra . Bere ondoan, ardi emeadago. Ile gorrixka eta begi urdinak ditu. Nigandik gehixeago aldenduta,ardi ar handi bat, itxuraz gutako handiena, beti aho zabalka egoten dena

1. maila Finalista

Maddalen Zufiaurre

33

eta burua auskalo non ote duen. Halere, bere despisteengatik momentubarregarriak bizitzen ditugu bordatxoan. Honen ondoan berriz, ar batdago. Ile marroia, argala eta begi marroikoa. Bere atzean, eme bat. Alaia,oso berritsua eta jatorra. Ondoan, gu baino zaharragoa den eme bat dago,ile kizkurra eta begi berdekoa. Bera duela bi urte baino gehiago besteartalde batetik etorri eta gurera egokitu behar izan duena da. Ez da gure-kin nahasten, ahal duen guztietan bere lehengo artaldekoekin alde egitenbaitu. Bere atzealdean beste ardi eme bat dago. Oso ozen hitz egitenduen ardia, baina behar izaten dugunean, beti laguntzeko prest egotenden lagun on eta atsegina. Ondoan beste ar bat dago. Alaia, atsegina etadibertigarria da. Urrutixeago, beste ardi ar bat dago. Jale on xamarra da,begi marroiak eta ile marroia dauka. Ondoan beste ar bat daukagu. Hauere gu baino urte bat lehenago jaioa. Duela bi urte etorri zen gure artalde-ra. Isila eta lotsatia da.

Bere atzean, ardi ar bat dago. Kaskarrak oso erraz hartzen ditu, bainaona eta barregarria da. Atzerago atsegina, alaia eta jatorra den eme bateta honen alboan, beste ar bat, oihuka eta askotan builaka ibiltzen dena.Eta bukatzeko, ni; berritsua, mugitua eta lagunkoia.

Egun eguzkitsu hartan taldeko guztiak bordatxoan geundelarik, Jaioneizeneko artzaina, gugana etorri zen lehenengo aldiz. Artzainak taldeari izenbat eman behar geniola esan zuen. Denak irrikan geunden jakiteko zeinizango zen gure izena. Azkenean, denon aurrean esan zuen: gaurtik aurre-ra artalde honen izena…1.E izango da!!!

34

ARDI-MAN

-Aaaaaaaaa!!!!- eta lurrera.

Kaixo, Juan naiz, zortzi urteko ume bat, eta aaaaaaa hori neurea izan da.Ardi batean, ardi batean negoen. Arraroa ezta? Egia esan bai, normaleaninor ez da ardi gainean jartzen eta.

Kontatu al dizuete duela bost urte gertatu zitzaidana? Horrela ez bada,orain azalduko dizuet. Uda zen, bero handia egiten zuen eta zein izan zennire izebaren ideia eta hondartzara ez, mendira, mendira joan nahi zuen.Bero handia egiten zuen, eta mendian are gehiago egingo zuen, baina ize-bari bost axola beroa. Ba atera egin ginen mendira joateko, eta bideangeundela, nire izebak artzain bat ikusi eta berarengana ligatzera joan zen.Horrelakoa zen, mendira sartu eta artzain batekin irten. Horrela ez zenbukatu zeren, maldan behera jaisten ari ginela, aztarna fluoreszente batikusi nuen, ikusi eta jarraitzeko tentazio handia sentitu gainera. Aztarnaksegitu, eta kobazulo ilun handi batera iritsi nintzen. Kobazulo bukaeran,argi handia ikusten zen, eta, ikusi eta bilatu. Aurkitu nuen bai, argia, edohobeto esanda ardia. Arraroa ezta, ardia zen. Ardia ni ikustean ikaratu eginzen eta berarengana nindoanean hozka egin zidan beso erdi-erdian.Hasieran negarrez hasi nintzen, baina gero, asko kostata, baina, tira aldeona ikusi nuen. Oso komiki zalea naizela esatea ahaztu egin zait. Buenokontakizunera itzuliz, pentsatu nuen, “spiderman”-ek horrela lortu zituenbere botereak. Orduan, nik ere botereak lortu nituen eta gaur egun ardi

2. maila Irabazle

Juan Jose Arandia

35

gainean leku guztietara noa, “ARDI-MAN” naiz, eta ardi botereekin mun-dua salbatu behar dut.

Momentuz, ardi gainean ibiltzen ikasi behar dut, baina lortuko dut, eta“spiderman” bezalakoxea izango naiz.

35

36

ZORITXARREKO ARGAZKIA

Nire etxetik irten nintzen, kalea ilun zegoen. Aurrera jarraitu nuen nireburua egunsentiko euri hotzak bustitzen zuen bitartean. Orduan gertatuzen. Gizon itxurako itzal bat iluntasunetik irten eta nigana oldartu zen.

Nire jakan neukan pistola hartzeko egin nituen saiakerak alferrikakoakizan ziren. Gizon hark, buruan oso gogor jo ninduen eta konortea galdunuen.

Gela txiki batean esnatu nintzen. Aulki batean nengoen, eskuak katezlotuta. Nire aurrean gizon burusoil bat zegoen, eta esnatu nintzela ikuste-an esan zuen:

-Esnatu zara, zer moduz egin duzu lo? 9 protokoloa abiarazteko orduada. Lasai, 9 minutu baino ez du iraungo.

Buruko min handiegia nuen erantzuteko. Gizon burusoilak barruan liki-do urdina zuen xiringa bat hartu, eta lepoan sartu zidan. Momentu horretanezin izan nuen arnasarik hartu, nire bihotzaren taupadak baino ez nituenentzuten. Eta nire inguruko gauza guztiak handitzen hasi ziren. Gizon buru-soila, bitartean, barrez atera zen gelatik.

Aukera hori aprobetxatu nuen, kateak handiegiak ziren nire eskumutu-rrak eusteko eta askatu egin nintzen. Gero leihotik salto egin eta zelaibatera erori nintzen. Leihotik jauzi egitean, nire isla ikusi nuen kristalean,eta konturatu nintzen nire ingurukoa ez zela handitu, ni txikitu nintzela.

2. maila Finalista

Andoni Agirre

37

Likido urdin hark ume bihurtu ninduen eta baita irudipenak sortu ere gero-ago jakingo nuenez. Salto egitean ez nuen minik hartu, harrigarria zen.Leihotik zelaira 10 metroko altuera zegoen gutxienez.

Zelaira erortzean ikusi nuen. Iletsua zen, Hortz erraldoiak zituen, etabegi gorri distiratsuak. Munstro erraldoiaren aurrean nengoen, ez nintzenmugitzera ausartzen. Baina munstro haren ondoan ikusi nuen buruan jar-tzeko tramankulu bitxi bat, laser kanoiak zituen, antena bat, … momentuanarraroa iruditu zitzaidan arren, hartzea erabaki nuen. Hartu eta buruan jarriondoren, munstro harengana zuzendu nituen laser kanoiak. Tiro egitensaiatu nintzen baina ez nekien nola egin. Beraz, munstroarengana joan nin-tzen eta bere gainera salto egin nuen, heldu egin nion. Ez zen mugitu, beregainean egon nintzen ukabilkadak joaz, baina nire ume-eskuek ez ziotenurraturik txikiena ere egin.

Berehala, argazki kamera baten flash distiratsua ikusi nuen. Eta orduanberriro arnasa ezin harturik geratu nintzen. Nire neurrira itzuli nintzenberriz. Eta orduan dena ulertu nuen, likido urdinak irudipenak sortu zizki-dan, munstro hori ardi bat baino ez zen. Laser kanoidun dun tramankuluaberriz, txirrindako kasko arrunt bat baino ez zen, leihotik zelaira metro bate-ko altuera ere ez zegoen, eta orain modu barregarrian nengoen ardiarengainean kaskoarekin. Eta momentu horretan atera zidan argazkia argazki-lariak.

Erabat lotsatuta nago orain, ateratako argazki hori ikastola pilatan jarridute eta ikasleei argazkiarekin istorioak asmatzeko esaten diete irakasle-ek, a ze txorakeria!

38

3. maila Irabazle

Telmo Garcia Aizpuru

“EL COLACHO”

Duela sei hilabete jaio nintzen Castrillo izeneko herrixka batean. Nireherria Murtzian dago eta bertako herritarrak nahiko jota gaudela antze-mango zenuten argazkia ikusi ondoren. Ohitura berezi xamarra daukagu,herriko gizonezko batek, Corpus Christi ondorengo igandean, soineanjantzi hori eta gorri bat duela gure gainetik salto egiten du, hau da urtebe-te baino gutxiago dugun haurren gainetik. Salto egiten duena “Colacho”-ada, deabrua hain zuzen ere.

Diotenez, horrela pekatutik libre geratuko gara, baita gaixotasun etaizpiritu gaiztoez ere. Ohitura hau 1620. urteaz geroztik ospatzen da.

Gaur “ohore” hori niri egokitu zait eta benetan beldurturik nago.Goizean goiz esnatu naiz, esne eta zerealez beteriko biberoia edan dut.Gosaltzen ari nintzen bitartean amak goxo-goxo egun horretan gertatukozen guztia kontatu dit, egia esan egunak daramatza kontu honekin. Amakekitaldirako dotore-dotore jantzi nau, kapela eta guzti.

Kalera irten eta jendetza dabil herriko kaleetan zehar. Ezagun ugari hur-bildu zaizkigu eta guztiek laztantzen naute txakur txiki bat banintz bezala.Ez dakit zer uste duten, zortea emango diedala ala?

Azkenean, kostata baina, iritsi beharreko lekura heldu gara. Han gura-soek lurrean prestatutako ohe baten gainean etzan naute. Albora begiratueta nire moduko hainbat haur ikusi ditut. Guztiok geldi ezinik gabiltza,urduri baikaude. Elkarri eskua eman, atzamarkak egin, koska egiten saiatu,

39

aldamenekoak eskuan duena kentzen saiatu eta horrelakoetan ibili gara.

Bat batean, inguruan dagoen jendearen murmurioa handiagotu delakonturatu naiz eta jantzi gorri-horiduna hurbiltzen ari dela ikusi dut. Ai ama,lagundu mesedez! Badatorrela! BADATORRELA!

40

3. maila Finalista

Ane Ponbar

UMEJAUZI

Bazen behin, oso gizon pobrea apenas dirurik ez zuena eta bizirik man-tentzea lortzen zuen gauza arriskutsu eta bitxiak eginez. Berak emaztebat zeukan eta oso bizitza miserablea izan arren, beti bere alde zegoen.Bere ondoan dena askoz errazagoa zen.

Egun batean, emazteak bere senarrari haurdun zegoela esan zion,honek poz handiz hartu zuen berria baina era berean, beldurturik zeudenez zekitelako zer etorkizuna eskainiko zioten. Egunak joan egunak etorri,haurra jaiotzeko ordua iritsi zen.

Emazteak tripa izugarria zeukan eta erditzerakoan, hori sorpresa! seihaur jaio ziren. Umetxoak jaio ondoren ama hil egin zen eta gizona etsipe-nak jota gelditu zen.

Gizonak egoera berriari aurre egin behar zion eta momentu batean hau-rrak saltzea pasa zitzaion burutik, baina konturatu zen ezin izango zuelahori egin, gehiegi maite zituelako. Beraz, ideia bat izan zuen, haurrekin“show-ak” prestatzea, horrela etekin handia aterako zien, seiak berdinberdinak zirelako. Ideia horretaz pentsatzen egon zen eta gauza izugarribat bururatu zitzaion. Sei umeak lurrean hiruko bi ilaratan jartzea eta haiengainetik salto egitea. Saltoak egiten oso gizon trebea zen eta bazekieninoiz ez ziela minik egingo. Hori egitea erabaki eta hurrengo egunean kale-ra atera zen eta maindire bat lurrean ipiniz umeak pentsatu bezala kokatuzituen. Jende asko hurbiltzen zen egunero ikuskizun horretara.

41

Horrela lortu zuen bere bizitzako arazoei aurre egitea eta baita dirunahikotxo lortzea ere. ``Umejauzi´´ lehiaketa sortu zuen, beraz, eta orainhainbat herrialdetan egiten da. Handik aurrera gizonak eta bere seme-ala-bek oso bizitza ederra izan zuten diru arazorik gabe.

42

NIRE BIZITZAKO SALTOA

Hor nengoen, ni airean esekita. Eguzkiak nire bizkarra berotzen zuen,abuztuko aire lehorrak nire ile eta arropak astintzen zituen bitartean. Bat-batean nire burutik arazo eta kezka guztiek ihes egin zutela zirudien.Azkenean libre sentitu nintzen, libre!. Sinestezina zen, zenbatetan amestunuen momentu horrekin, libre izateko momentu horrekin. Ez dut ustemomentu hartan sentitu nuen poztasuna inork uler dezakeenik, ez behin-tzat korapilo hau guztia hasieratik kontatzen ez badut.

Nire izena Iñaki da, Iña lagunentzako, eta Getarian bizi naiz.12urte betenituenetik nire ametsa haurtzaindegi bat irekitzea eta bertan lan egiteaizan da.

Arraroa eta ezberdina, badakit. Nire ametsek beste bide batzuetatikjarraitzen zuten. Amets eta pentsaera desberdin horien ondorioz laguneknitaz barre egiten zuten, nire ametsa arruntegia zela zioten. Ez dakit arrun-tegia izateagatik edo ze demoniorengatik baina azkenean bete nuen; ikas-ketak bukatzerakoan, nire haurtzaindegia ireki nuen.

Hasiera bikaina izan nuen. Dena pentsatu bezala ateratzen zitzaidan,dena kontrolpean neukan. Egutegian orriek aurrera egiten zuten, eta orrie-kin batera hilabeteek.

Ez dut guztiz ondo gogoratzen laugarren edo bosgarren hilabetean izanote zen, gauza da bat batean arazoak nire mahairen gainean pilatzen hasizirela. Eta beti gertatzen den moduan, arazoak etortzearekin batera irtenbi-

4. maila Irabazle

Ainara Berges

43

de guztiek alde egin zuten, buruko minari lekua utziz. Zer edo zer pentsatubeharra neukan egoera hartatik ateratzeko.

Burua arazo eta eragozpen guztietan murgilduta nuen bitarteanSalomon, Bartzelonan bizi den nire anaia, bisitan etorri zitzaigun etxera.

Salomon dena ondo ateratzen zaien pertsona horietako bat da,buruhausterik ez duten pertsona horietako bat. Nazka besterik ez ematenduten pertsona horietako bat. Jada asmatuko zenuen, sekulako inbidiadiot.

Behin, bazkaltzen ari ginela, nire aurpegi zurbil eta nekatuan erreparatuzuen, lehenengo aldiz bere bizi osoan, eta buruan bueltaka ze demonioneukan galdetu zidan. Ez dakit zergatik baina nik nire arazo guztiak konta-tu nizkion.

Pentsalari aurpegiarekin gelditu zen minutu pare batez, eta jarraianhonela esan zidan:

-Begira Iñaki egia esango dizut. Nik ez dut gogoratzen inoiz horrelakoarazorik izan dudanik, baina zerbait espero ez bezala ateratzen zaidanean,hura jauzi egin eta aurrera jarraitzen dut.

Hitz horiek entzun orduko ideia bat etorri zitzaidan burura. Ahal izannuen lasterren nire ideia aurrera eramateko behar nuena prestatu etalarunbat arratsalde batean herriko biztanle guztiak bildu nituen herrikoenparantza nagusian.

Bertan adin guztietako jendea bildu zen, baina inork ez zekien zehazkizer nerabilen nire buru aldrebesean.

Galdera zaparrada jasaten nuen bitartean dena prestatu nuen. Lurreannire haurtzaindegiko 6 ume kokatu nituen. Bai sei. 8 pausu atzera eginnituen. Gora begiratu nuen, zerua garbia zegoen. Egun ezin hobea.Konturatu gabe oinak martxan jarri zitzaizkidan, bata bestearen atzetikmugitzen ziren, ia ia ni konturatu gabe, geroz eta azkarrago.Konturatzerako haurrak parean nituen. Amets gaiztoari amaiera ematekoordua iritsi zen. Makurtu eta gorantz salto egin nuen salto batez.

Herri osoa aho zabalik gelditu zen, txundituta. Ezin zuten sinetsi berebegiez ikusten ari zirena. Baina ni, ni azkenean libre sentitu nintzen. Nirearazo eta kezka guzt ietat ik l ibre eta, nola ez horrela izan zen.Aurrerantzean arazo guztiek alde egin zuten. Egia izango da saltoek bizi-tzan zehar eragin handia dutela, erraldoia nire kasuan. Egun hartan ikasinuelako bizitza salto txikiz osatzen dela eta salto txiki horiek arazo handiakkonpon ditzaketela.

44

4. maila Finalista

Malen Arzak

BIZITZAKO JAUZIA

Goizeko 7:00. Altxatu, gosaldu, jantzi eta lanera. Arratsaldeko 20:00.Etxera itzuli, afaria eta ohera. Hori guztia definitzen duen hitza egin da nirebizitzaren jabe, egunerokotasuna.Nire bizitza egunerokotasun horretanmurgilduta ikusi nuenean aldatzeko ordua iritsi zela esan nion neureburuari. Konturatu gabe bizitza osoak ihes egin zidan esku artetik.

Hurrengo goizean, lanera joanda oporrak hartuko zituela esan eta etxe-ra joan zen maletak egitera. Euskal Herritik bidaia bat egitea erabaki zuenherrietako ohiturak ezagutu asmoz. Bidaia horretan neska bat ezagutuzuen. Biak batera Bizkaiko herri batera joan ziren eta bertan zeukaten ohi-tura bat asko gustatu zitzaien. Urtarrilean itzultzea erabaki zuten delakoohitura hori beraien begiz ikusteko eta disfrutatzeko, baina neska osogaixo jarri zen minbizi baten ondorioz eta hil baino lehenago hauxe esanzion “ Noizbait izango dugu, gure aukera, seguru”. Mutila lur jota geldituzen. Hilabete geroago, neskaren gauzak begiratzen ari zela, karta bat aur-kitu zuen eta horrela esaten zuen, “ maitea, badakit hau dena oso azkarpasa dela eta sinets iezadazu bakarrik uztea asko sentitzen dudala. Ezdugu elkarrekin egoteko ia astirik eduki baina ziur nago egunen bateanegongo garela. Lasai sentitzen naiz neure buruarekin badakidalako egu-nen batean hau irakurriko duzula. Urtarrilean, gure herrira itzuli zaitez etaohitura horretan parte har ezazu niregatik. Bila nazazu izar gabeko gaue-tan, niregana iritsiko zara argiak jarraituz eta iritsiko zara, berriro saiatuzgero.

Maite zaitut. “ Mutilak oso ondo ulertu gabe azkeneko esaldi hura osoondo ulertu gabe, bere bizitzarekin jarraitzea erabaki zuen. Urtarrila iritsi

45

zen eta Bizkaiko herrira joan zen. Astebete falta zen jauziaren itzulia egite-ko. Egunak pasa ahala mutila gero eta urduriago zegoen. Ume jaio berribatzuen gainetik salto egitea ez zen ematen zuen bezain erraza. Igandeairistean, herriko plazan umeak manta handi baten gainean jarri zituzten.Ume horiek bizitzan zortea izan zezaten jartzen zituzten hor. Bere txandairitsi zenean, salto egiteko tokian jarri zen baina ezin izan zuen egin. Minhandia sentitu zuen, bere maiteari huts egiteagatik. Gaua iristean, zerbaitarraroa sentitu zuen. Izarrik gabeko gaua zen. Momentu horretan ulertuzuen zer esan nahi zuen neskak. Bere ordua iritsi zela jakinda, herriko biz-tanleei umeak lurrean berriro jartzeko eskatu zien. Hori egin ondoren, muti-lak jauzi egin zuen. Argiak jarraitzea erabaki zuen eta berriro saiatu zen.

Gau horretan bertan mutila eta neska berriro elkartu ziren eta bizitzaoso bat elkarrekin egoteko aukera izan zuten. Hori gertatu zenetik, herrihorretako plazan neskak mutilari idatzitako esaldia jarrita dago “ Bila naza-zu izarrik gabeko gauetan, niregana iritsiko zara argiak jarraituz eta iritsikozara, berriro saiatuz gero”.

Bertso-paperak3. ebaluazioa

Gaia: Librea

Neurria: BI BERTSO, zortziko txikian.

50

1. maila Irabazle

Nahikari Pagola

Gaur afaltzeko zeudenmakarroi goxoakgoserik gabe bainajan ditut osoak

Bihar lekak daude tanahiz ta_egon gozeakbakar bat ez dut jangojan ditzala astoak

Astoarentzat eretxarrak zeuden etahortxe gelditu zaiguplatera beteta

Azkenik ama etorrita kriston errietaastoak alde egin duhori duk kopeta!

51

1. maila Finalista

Nahia Urkia

Braketzak ipintzekoez nuen gogoasentitzen dudan minaez da erosoa

Ezer jan ezinaridiodan gorrotoametal hau haginetanez dut gogokoa

Goxokiak jateadut nik ukatuaaipatu dit dentistakjartzeko arreta

Bertan hartu nuenakristona kasketagelditu zitzaidan tailuna kopeta

52

2. maila Irabazle

Garazi Estonba

Bakarlanean nagobertso bat pentsatzenez zait ezertxo ereburura etortzen

Baina laster ez badutzerbait entregatzenAiora hasiko dasermoia botatzen

Konturatu ordukohasi naiz bertsotansilabak batu dituthamaika alditan

Bi bertso eder hauekegin ditut bertanhamar aterako dutnire lan honetan

53

2. maila Finalista

Oier Novales

Soinketa, mate, lenguagizarte, inguruetxeko lanak gaizkiegiten ditugu

Irakaslei_egingodiegu guk “budu”guk magia egitenikasi baitugu

Etxean gurasoakdidate laguntzenbaina beste batzutanez dut aprobatzen

Play stationa delamobila ibiltzenbaita Tuenti ta Facebookdenbora pasatzen

54

3. maila Irabazle

Lur Zabala

Afaltzen lagunekinbeti_ederto pasasagardo ta txuletagiro aproposa

kantuka ta barrezkafundamentu_eskasatripa bete ondorenhasten da jolasa

Umore_onean denabadirudi_errazagure penak ahaztutapandero aterazak!

Tritixa ta txistuzegin har arnasaetxeratu ordukohau bai anabasa!

55

3. maila Finalista

Julene Iraola

Bertsoak egiteanerrima bilatueta horretarakohitza bururatu

Denbora pasatzeanzuzena aurkitua ze gaizki aterabaina ni saiatu

Bukatu eta gerokoadernoa itxita lehiaketara_arteberriz ez ireki

Etxera iristeanamari erakutsizuk uste duzu amaahal dela_irabazi

56

4. maila Irabazle

Malen Arzak

Txingudi Ikastolaagurtzera gatozpoza, tristura etasentimendu askoz

Bihotzak beterikanbizipena nahikozhabi goxo hau utziberria eraiki asmoz

Hiru urtetik hasita hamalau bertanarrasto txiki banautzi dugu gelan

Maiz izan zaretegure inguruanta leku bat duzuegure bihotzean

57

4. maila Finalista

Joseba Lizarazu

Bertsotan ni ez nabilia egunerobaina saiatuko naizbat egiten edo

Oina prestatu etaerrima da gerohau prestatzen egon naizgoiz eta gauero

Euskal Herrian dagoasko sagardoaez da_atzean geratzennafarren ardoa

Festetan edaten dabitatik mordoatxakolina baita_ereberaiekin doa

Euskara MintegiarenKronikak

60

ZUBEROAKO KRONIKA

1.Eguna , astelehena , Martxoak 26.Goizean goiz esnatu, maletak hartu eta Zuberorantz abiatu ginen.

Ordu pare bat geroago Donibane Garazin gelditu ginen. Lezokoak ber-tan zeuden eta guztiei denbora librea utzi ziguten. Denbora librean zeharFrantzizko Xabierren gurasoen etxea bilatu behar izan genuen eta argazkibat atera genion.

Denak elkartu eta DonibaneGaraziko gaztelura igo ginen, bertanbazkaldu eta arratsaldean erromeria bategin genuen Txingudi Ikastolakoak,Lezokoek ez zuten parte hartu nahi izan.

Erromeria bukatu ondoren,Txingudikoak Muskildiko, Azkorriagaztandegira joan ginen, eta gukvisitan bukatutakoan, Lezokoak joanziren gaztandegira. Gu, beraiek visi-tan zeuden bitartean Maulera abiatu

3.Bko Ohiana, Iune, Idoia eta Maialen

61

ginen.

Maulen, gaztelua bisitatu genuen eta ondoren herritik denbora libreautzi ziguten eta bero asko egiten zuenez iturriko urarekin jolasten ibiliginen. Jende gehiena busti busti eginda bueltatu zen Agerrira.

Agerrian neskak eta mutilak banatuta lo egiten genuen, baina nolanexka batzuei oheak falta zitzaien, mutilen gelan lo egin zuten. Agerria han-dia zen eta frotoi bat eta bi saskibaloi zelai. Ere pin-poneak jolastu ginate-ke. Komunak gelen ondoan zeuden eta dutxak behera jeitsi behar ginendutxatzera.

Gauean, Josebak, gure gelan espíritu gaiztoak uxatu zituen eta lauburubaten laguntzaz Andere zuriarekin hitz egin zuen. Honek esan zion guretaldeko bat lekuz kanpo zegoela eta ez zuela denbora askoz iraungo.Josebak, badaezpada esaldi bat erakutsi zigun Andere zuriari aurre egite-ko:

“ Andere zuria, hemen naukazu, utzi bakean otoi”.

2.EGUNA ( Asteartea Martxoak 27)2 ordu lo eginda gero, neka-neka eginda gosaltzera jaitsi gienen.

Ondoren, motxilak hartu eta Ereta-ko eski pistetara joan gienen.Bidean, irakasle-ek ez ziguten loegiten utzi, gukberaiei gaueanlo egiten utzi ezgenieloako.

Josebak, ele-fantosia etapotrobakterioeninguruan hitzegin zigun Edukirrintziak egitenzituen bitartean.

Eretan goiz guztia libre izan genuen, gero, autobusen aurreak bokadillobatzuk bazkaldu eta San Martingo harrira igo ginen. Kriston aldapak igobehar izan genituen, baina motibatuak ginen Josebak autobusa goian itxoi-ten egongo zela esan zigulako, baina gora iritsi ginenean esan ziguten

62

gezurra zela.

Gero, autobusetara jetsi eta autobusez Maulera joan ginen. Bertandenbora librea izan genuen eta ordu pare batzuk pasata Agerriara joan

ginen.Afalostean, Niko Etxart Agerriara eto-rri zen bere emaztearekin eta kontzertu batheman zuen.

Kontzertuan kanta asko kantatu eta jozituen, lasaiak, erritmo gehiagorekin ezagu-nak, ez hain ezagunak.

Bere emaztea unkituta egon zen kontzer-tu osoan zehar.

Denbora librea izan genuen ohera joanaurretik eta gau hortan, aurreko gauean baino lo gehiago egin genuenbatzuk.

3.Eguna (Azteazkena martxoak 27)Gosaldu ondoren maletak egin genituen eta denak autobusaren igota

Hoetzarteko zubirantz abiatu ginen.Autobusak jatetxe baten ondoan utzizigun eta bertatik oinez zubirantz igo-tzen hasi ginen. Bidean errinozeroteitsura zeukan zuhaitz bat ikusi genuen.

Zubira iritsi ginenean, zubia gurutza-

tu egin genuen batzuk. Zubia gai-nean sei pertsona bakarrik egonbehar ziren bestela erortzekoarriskua zegoelako eta horregatikdenbora asko para zen nahigenuenak gurutzatu arte.

Pasa ondoren, autobusera jeitsiginen eta bazkaria eman aurretikdenbora luzea pasa zen gidariak giltzak galdu zituelako. Giltzak ez genituenaurkitu eta beraz ordezkoak hartu behar izan genituen, Lezoko gidariak ereezin zuelako ireki.

63

BEIREKO KRONIKA

Abenduak 12, AstelehenaGoizeko zortzietan Bixeran elkartu

ginen autobusa hartzeko. Hamarrakaldera, Pitillasen gelditu ginen aintziraeta hegaztiak ikusteko; bertan,Lezokoekin elkartu ginen.

Hamabi terdietan, Uxuera igo gineneta bertan bazkaldu genuen. Uxue herritxiki bat da mendi tontor batean koka-tua. Behin herrira iritsi ondoren, elizabisitatu genuen. Uxuen txokolatea etagarrapiñatuak erosi genituen oso fama-tuak baitira.

Gero, autobusa hartu eta Erriberrira joan ginen. Erriberriko gazteluanzehar ibili ginen txoko guztiak arakatzen eta batzuk harrapaketan ibili ziren.Dorre altuenetik inguruko parajea ikusi genuen (haize errotak, Erriberriherria bera…)

Seiak aldera Beireko ostatura joan ginen eta bakoitza bere logelan kokatuzen. Maletak hustu ondoren, Lezokoekin futbol partida bat jokatu genuen: Gukirabazi genuen nahiz eta haiek tranpak egin (ostikoak eta hogei atezain…).

Ane Belzunce, Irati Berasarte, Aintzane Galarza,Andrea Muñoz, Ander Olaziregi eta Mikel Otegi

64

Bederatzi terdietan afaria prest zegoen. Afaltzeko arroza tomatearekineta frijituak egokitu zitzaizkigun. Postrearen ondoren, Euskal Herriaren his-toriari buruzko hitzaldia eta bideoa izan genuen.

Hitzaldia amaitzean, Lezokoekin batera muxikoak dantzatu genituen.Oso nekatuak ginenez lotara joan ginen eta zortziak arte ez ginen esnatu.

Abenduak 13, astearteaHurrengo goizean, maletak

egin eta gosaltzera joanginen. Gosaltzeko esnea,jogurta ogi xigortua eta eztia… eman ziguten.

Gosaldu ostean maletakhartu eta “Piedemonte” ardan-degira joan ginen. Hor, ardoanola egiten den azaldu ziguteneta hainbat txiste kontatu zizki-guten.

-Zergatik dago ardandegiaren dorrea okertua?

-Ditugun sari guztiak alde horretan daudelako!

Ondoren, ardoa nola egin eta kontserbatzen den erakutsi ziguten, ata-lez atal. Ardotegia ikusi ondoren, Tafallara joan ginen herria bisitatzera.

Bidaia bukatzeko Artaxoara joan ginen. Herri txiki eder bat. Han lezoa-rrak agurtu eta Irunera itzuli ginen seiak aldera.

Ingeles MintegiarenLanak

67

COMENIUS BRETAINIAN

On April 20TH, 2012, the second level students of The EnglishWorkshop, The French Workshop and the Comenius Workshop joined fora trip to Brittany.

We went to Brittany by bus. We left at 11pm and travelled by night.We arrived there around 9am and we visited the first place, Saint-Malo.First, we had breakfast in a bar. Then we visited the city, through the wallthat bordered the sea and surrounds the city.

After having lunch we sailed on a boat through the bay of Saint-Malo,and we really had fun. There were very high waves and we got soaked.We laughed a lot.

At night we went to our residence and after having dinner we enjoyedspeaking, eating candy, and dancing in our rooms with our friends. But, at11 o’clock we all had to go to our own rooms to “sleep”.

The next day, we went to visit St. Michel. It was really beautiful! We hadlunch there and then we went to visit the Medieval town of Dinan.

On Monday, we went to a school called St. Jacques and we met thestudents by talking with them, and doing different activities like, havinglunch with them, singing, and dancing.

On Tuesday morning, after having breakfast, we went back home. Wegot there at night. We were exhausted but we will always have thememory of this fantastic travel. All was very interesting.

68

2.B

Garazi Landart

MY CAT

When I was a little girl, I wanted a pet. I wanted a cat, a very beautifulcat. One day, I told my mom and she said that she liked cats as well. Wetalked about it and decided that the problem would be my dad. Then oneday, my uncle came to our house with a dog. He told us that he had adop-ted the dog. He also told us that there were a lot of animals in the pethouse on the mountain that needed a family.

That night my father came home very happy from work and I said to mymother that it was a good moment to talk about adopting a cat. He saidthat he had to think about it.

The next morning, Dad said that he wanted to take us to a very specialplace. We all had breakfast and he drove us to a huge house on the moun-tain that was full of dogs and cats. All of them wanted a family.

My mother and I were very happy when we saw it. My brother washappy too. My brother tried to pick up a white cat and the cat scratchedhim in the face. He started to cry. My mother and I saw a very beautiful catin the middle of the house. He was looking at us and we took him. He waswonderful, peaceful and very beautiful. We decided that he was the newmember of our family.

69

THE SECRET OF THE CAVE

Once upon a time, a person named Benny Jim lived in a town inAmerica. He was a truck driver. In his town there was a mysterious cave.Legend said that in that cave, there were many treasures. Benny Jim sear-ched for the treasures for many years but he never found any treasure inthe cave. Benny Jim had a stupid neighbour, called Johnny. Johnny wor-ked in a pizza shop but, because he was very stupid, he didn’t do his jobwell. The two neighbours used to drink beers together in their gardens.

One day, Benny Jim said to Johnny:

-Hey Johnny, do you know about the legend of the cave?

- Yes, because you always remind me.

-You’re right. I have decided; we are going to go to the cave for the lasttime. If I don’t find any treasure, I will give up.

-OK.

The two neighbours went to the cave. To reach the cave they had tocross a dark forest.

-OK Johnny, I hope you brought the map.

- Yeah Benny Jim, here it is. Eeeeeeem, one moment... I am so sorryBenny Jim, but I don’t have the map.

- You are an idiot! We are going to get lost in this forest.

2.D

Julen Mombiela

70

-Hem Benny Jim...

- Shut up. I’m thinking.

-Benny Jim, look there is a sign.

-Very good Johnny.

They followed the sign and they arrived at the cave. The cave wasn’tvery big, it was at most two square meters. The times Benny Jim had beento the cave, he thought that the treasures would be behind a rock. So thetwo friends started to investigate. They spent a lot of time looking for thetreasures. Suddenly Johnny put his hand on a rock and the walls of thecave started to move. Behind the wall there were many treasures.

-You are a genius, Johnny!

They took all the treasures and went to their homes. After that day,Benny Jim and Johnny lived very well with all the money from the treasu-res.

MAGIC TREE

One day, my mother was ill and she asked me to go walk the dog in thepark that is next to our house. I was very tired but I went anyway. I stoodup from the sofa, put the dog on his leash, and went out of the house. Itwas a fantastic day, sunny and very hot. It was 28ºC. There were manypeople with dogs in the park. My dog´s name is Lur, he is a German shep-herd and he loves to run.

We went to the center of the park where there is a very old tree. Lursmelled it and suddenly a magician stepped out of the tree. We were verysurprised, it was fantastic. It was like being on another planet. The magi-cian invited the dog and me into the tree to look around. The tree was verybeautiful. I had never seen anything like that! Afterwords the man gave mea coffee and my dog water. After I drank the coffee we went to the magi-cian´s house inside the tree. It was made of wood. It had four bedroomsand two bathrooms. Everything seemed fantastic. We stayed looking athis house for approximately ten minutes. Then he invited us to go to themoon. The man had an airplane that could fly throughout the entire univer-se. We got on the airplane and started our journey. The airplane had a res-taurant with a buffet and the latest technology.

Two hours later, we arrived at the moon and saw a lot of the stars in theuniverse. I took a photo with my mobile phone because I didn’t have mycamera. We took a walk around the moon equipped with oxygen. Then themagician called me and told me it was time to go to Earth again. We got

2.A

Leire Aizpuru

71

on his airplane and then arrived at the tree. We only spent a few minutesinside the tree and on the moon. Then we were in reality again and it mademe very happy. After leaving the tree, I finished walking the dog and wenthome to stay with my family.

73

Mainz, Germany,“THE EUROPEAN DAYS”

May 6th – 12th 2012

Participant Countries: Austria, Basque Country (Txingudi BHI),Belgium, Germany, Hungary, Italy, Luxemburg, Moldova, Poland andPortugal.

One teacher and three students per country.

This year we had the opportunity to participate in the EUROPEANDAYS held in Mainz, Germany. This is a week a school in Europe organi-zes and we were invited together with ten participant countries.

When we arrived in Mainz it was raining. Everything was different, thebuildings weren’t tall like are here. We met our host families and wenthome. All of us had an excellent dinner and we went to bed early becausewe were quite tired.

The second day was very difficult. None of us knew each other and itwasn’t easy to get to know the new students because they stayed withthe people from their country. In the morning, we designed some differentposters using a picture book about immigration. Then we presented ourwork to the other students and we had lunch in the cantina. In the afterno-

4. MailakoAndoni Eizagirre, Leire Mujika, Garazi Sistiaga

74

on, we went to Mainz and we took a little tour through the city.

On Tuesday, our 3rd day in Mainz, we met at school in the morning. Wemade different posters about our countries and then we presented them.After this, we had lunch at school. In the afternoon, we attended a presen-tation by a man from the town hall. He spoke about immigration and inte-gration in Mainz. When we finished we had a free evening with our hostfamilies.

On our 4th day in Mainz, we met at the school and then toured the city.We visited the Guttenberg Museum, and in different groups we wentaround the city doing a photo rally, taking photos about the immigration inMainz. After the tour, we had lunch at school. Like every evening, we hadfree time with out host families.

Thursday was quite a relaxing day. In the morning we made collagesfrom the photos, which we had taken the day before. The principal of theschool visited us telling about how important this meeting was for theirschool and how lucky they were for having us all in their city. We thoughtwe were very lucky, too, for taking part in such an interesting Europeanmeeting. We finished the activities very early and we all enjoyed a funevening with our host families.

Our last full day was very different from the other days. In the morningwe visited two museums: The Ship Museum and The Roman Museum.We had to walk for a long time in the sun until we arrived at the restaurantwhere we were going to have lunch. We were all sweaty and tired, but itwas the best lunch, so it worth it! In the afternoon, each group did theircountry’s presentation. Then came one of the saddest moments of all, wehad to say goodbye to each other, we weren’t going to see each otheranymore. We all had a lot of fun on our last evening with the German part-ners.

The last day was the worst, nobody wanted to leave Mainz. We lovedthe people we met. They were very polite and their level of English wasvery good. All of our host families were at the station and we said that wewould keep in touch by the internet. Finally, we took the train and we star-ted to come back. We had some problems with our train but everythingworked out and we arrived in the airport. That was the end of our interna-tional interesting and wonderful days.

75

Comunication process

MARCH 9TH

This was the first day of our trip to Holland. We were really excited togo there. We got up late, because we had to be at school at 11 o’clock.We took our suitcases and we went to school. When we arrived, we leftour things in the bus and we said goodbye to our friends and families. Wewere on the bus for 2 hours. We arrived at Loiu airport at 13:00. We wentto the control area, we had lunch and we went to the plane. We went intothe plane and some of us were nervous because it was the first time thatthey travelled by plane. We waited for some minutes and the plane startedto fly. It was a long flight, we were on the plane for 2-3 hours and then wearrived at Dusseldorf. There we took our suitcases and we caught the bus.We had another long trip 1-2 hours. Then we arrived in the OBC BemmelSchool and we met our partners. After that, all the Basque students wentto their Dutch partners’ houses.

APRIL 16THThis was the day when Dutch people arrived in our school. We expec-

ted them to come in the last hour of class but they came one hour earlier !

It was sunny and we met them at the athletics court of the school, welooked how the weather was going to be that day and it was forecasted torain but luckily it didn’t rain.

76

Dutch people didn’t look such as nervous like us when we went toHolland, apparently they were quite calm.

After meeting them at school each one went to their house and mettheir exchange families. Some hours later , everyone met together againand went to the park of Pinar in Irun to play football and talk to the people.After that, people went back home to have dinner and each one did diffe-rent plans, some of us went home to sleep early, others went to a localand other ones met in others´ homes to watch a film and have a night ingroup.

Everything spent too fast, everyone was a little tired but we werehappy of meeting them again.

APRIL 17TH

In the morning at eight o’clock, we came to the school to see the pre-sentation of history , geography and language. After doing the presenta-tion, we went walking to the train station. We took the train to go to SanSebastian. We arrived in the Gros neighborhood, and we did a tour wal-king around the most beautiful places of San Sebastian like Kursaal ,Zurriola and Kontxa. Our teachers took a lot of photos of the exchange’sgroup.

When we arrived in La Kontxa beach we were very hungry. So, we sta-yed near the town hall, in the park of Alderdi Eder, eating our home packlunch. Then, we had free time about two hours. Some people went shop-ping. They wanted to buy souvenirs for their families. The other people sta-yed next to the beach because after we had to meet our teachers at abouttwo o’clock.

77

After joining with the teachers, we went to see the Chillida´s sculpture.We took another photo of all the group and we went to Igeldo Mountainby funicular. The stay of Igeldo was not very amusing because the attrac-tions were closed. We asked to the workers of Igeldo to open them butthey said they weren´t allowed do it, they could only open one attraction.We stayed more or less an hour in Igeldo.

After that, we had free time in San Sebastian. In the evening, the weat-her was horrible, all the time raining and the temperature was very low. Sosome people stayed in a bar and the others in McDonals. We were a littlebit bored and we thought to go to Irun. We took the train again to Irun. At8 oclock we went to Burger King to have dinner in Mendibil. There wasn´tenough place for everybody so we moved to the tables to have moreplace to sit down.

During the dinner we had a lot of fun and we watched the footballmatch between Real Madrid-Manchester. At 23:30 we thought that it wastime to go home because the next day it would very hard too.

APRIL 18THThis was the most boring day of

the whole week.

At 8.15 in the morning, we had todo the presentations of music-dan-ces and festivals related to it. Wethink they didn’t like it because someof them fell asleep and others star-ted listening to music.

When the presentations finished,we went to the gym and we danced Muxiko Dances with the teachersJoseba and Imanol. The Dutch people tried to dance, but they dindn’tknow how to do it. After that, at 10.15 we caught a bus to Baiona.

When we arrived at 11:00, we visited the Basque Museum, but someDutch people were thinking of smoking all the time so they wanted to goout really quickly. When we finished the visit we walked around the city,while we were looking for a place to have lunch.

After having some fun with the Dutch people, we caught another busand we went to Biarritz but unfortunately the weather wasn’t really goodand we couldn’t stay there. We just saw the big waves of the beach. At

15.30 we had to go to Hendaia but as the weather was really bad. wecouldn’t stay there and we went to Irun.

APRIL 19THIn the morning we went to school

and we started the day with the pre-sentation of sports. Then, we went tothe gym and we practised someBasque sports and we showed themhow to play some of them such assokatira or toka. We played againstDutch people and we won.

After a while, we took a bus andwe went to Hondarribia. When wearrived in Hondarribia we where sup-posed to go to “The Arsenal”, a vir-tual museum where they show youwith a video the history of the city butit was closed. So, then we played agame which consist on walkigaround the city and trying to find theimportant places of Hondarribia. Theweather was horrible, It has been theworst Apri l of the history in theBasque Country. In the activity won-dering around the town all of us gotwet because of the rain. The sportsteam won the game and they gotsome prices. The other groups hadsome prices too but they wereworse prices than the others.

Then, we went to the squarewhere we had begun the game and

we had a photo session. All of us took a photo with our partner althoughsome people didn’t want it

After that, we had some free time to have lunch and to visit Hondarribia.Then, we would have liked to practise some sports in the beach but wecouldn’t do anything because of the weather. A guy called Aritz went to

79

swim although the weather was verybad. Then, he got a flu.

In the afternoon, we took a boatand we travel around Hondarribiaand Hendaia. The trip was nice andDutch people like it a lot but theweather was still horrible. After that,we went to Irun again and we hadfree time. In that free time some peo-ple went

home and the others went to watch a handball training. Later, we wenthome to take a shower because we were cold and because we had animportant dinner. Then we took the bus to go to the cider house becausewe were going to have dinner there all together. There we ate some salad,asparagus, omelette, meat with fries and cheese with jelly marmalade.And to drink we had some water and apple juice.

According to the Basque people opinion, the dinner was better organi-zed than in Holland and the food was better too.

We met the Basque teacher Joseba Aurkenerena and we sang sometypical Basque songs and when we finished they started to sing sometypical Dutch songs. and we danced some typical Basque dances. SomeDutch people tried to copy us while we were dancing but they were reallydifficult for them.

In conclusion the day was nice but the weather didn’t help to make theday better.

APRIL 21stThis was the last day with the Dutch people, and for us this was a week

we won’t forget.

We woke up earlier than we were used to because they had to packtheir suitcases ad we had to take them to the bus. The last night was long,we went to a concert, then we went clubbing to the High Street, so wearrived home late. We had a really good night, but the next morning wewere all very tired.

Unfortunately, we drove to the school to take the bus. The wait until thebus came was quite long, because we didn’t want them to leave Irun.

80

Then, when the bus came, many people cried and the goodbye was veryemotional for us, because we won’t see our partners’ anymore.

To finish, we want to thank the teachers Ana and Esther for the oppor-tunity they have given us of taking part in this exchange, because for usthese two weeks with the Dutch people have been the best experience ofthe school year.

4. DBH COMMUNICATION PROCESS STUDENTSErika Benitez, Irati Berasarte, Junkal Carrillo, Telmo Charro, Lide Crespillo,Andoni Eizaguirre, Maria Escobar, Maria Fierro, Amaia Garcia, Ana Garcia,Olatz Gonzalez, Iciar Iguiñiz, Aritz Landart, Gorka Larrañeta, JosebaLizarazu, Xabier Lopez de Pariza, Leire Mugica, Andrea Muñoz, AnderOlaciregui, Iñaki Olaizola, Mikel Otegi, Itsaso Rodriguez, Ketila Ruas,Garazi Sistiaga, Ane Zufiaurre.

Frantses Mintegia

83

VOYAGE A PARIS

LundiLe JOUR est arrivé!!!!! Nous

sommes très excités!!! ! Levoyage va commencer!! !Nous sommes montés dans letrain avec un Au revoir et unBonjour. Dans le train, nousavons commencé a pratiquerle français avec les élèves d´uncollège de Dax. Nous avonsdéjeuné tous ensemble dans letrain. Nous sommes arrivés àParis après 7 heures de voya-

ge et nous sommes allés à l´Auberge de jeunesse d’ Artagnan. On s´estreposé pendant une demi heure et nous sommes partis vers le métro.

L´après-midi, on a visité Le Musée du Louvre: on a vu les oeuvres LaGioconde, la Vénus de Milo… et après, on s´est dirigé aux ChampsElisés. Vers 20 heures, on est allé à l´auberge. On a dîné un peu tôt car enFrance les repas se font plus tôt que chez nous. Comme on était fatigués,on s´est couché assez tôt.

3. MailakoFrantses tailerreko ikasleak

84

MardiLe matin, on a visité le cime-

tière Perè Lachaise où sontenterrés Jim Morrison, Chopin,Modigl iani . . . Après, on estmonté à Monmartre, et on avisité le Sacré Cœur et lesalentours. Là, nous avonsmangé dans la petite place oùles peintres exposent leurs tra-vaux. Puis on a vu le fameuxMoulin Rouge.

L´après-midi on est montésà la Tour Eiffel à pied!!!!!!! Lesascenseurs ne fonctionnaientpas!!!! Super! Les vues étaientmagnifiques!!!! En marchantun peu, on est al lé auTrocadero (on a vu un specta-cle d´humour) et à L’Arc duTriomphe. Après on s´est pro-mené aux Champs Elisés et onest rentré à l´auberge.

Après le dîner, nous avonseu une fête à l´auberge. On abeaucoup dansé et on a beau-coup parlé en français et enanglais avec des élèves hollan-dais et français. Ce soir là, ons´est couché un peu tard !!!!!

MercrediMême si on était très fati-

gués (la nuit a été « mouve-mentée »!!) le matin on est allé

voir l´ Opéra et les Galeries Lafayette. Là on a mangé á côté de quelquesjeunes hollandais et on parlé en français avec eux. On était un peu pres-sés car nous voulions voir beaucoup de choses.

85

L´après-midi, on a visité la cathédrale Notre Dame. Nous avons visitél´intérieur et notre professeur nous a lu un petit texte sur la cathédrale. Etpuis nous nous sommes promenés dans les belles rues de Paris!

Mais l´heure de partir est arrivée. Le voyage allait finir… OOO-OHHHHH!

On est reparti à la gare et à 17’30 on a pris le train de retour.Maintenant oui, le séjour était fini!!!

Pendant ces 3 jours on a beaucoup parlé et écouté la langue française.

Le voyage a été merveilleux, merci à tous ceux qui nous ont aidé à lorganiser!

Aipamen bereziakEuskal Kultura

89

Ikasturte honetan, zerbait azpimarratzekotan euskal kulturan, zinema-gintza izango litzateke. Formatu txikietan, gehienbat dokumental gisa,hainbat ekoizpen egin dira euskaraz, hainbat gaietaz, hots, Amerikanoak,Apaizak hobeto, euskal presoez, independentziaz, bertsolariez…

Beste bi, aitzitik legenda eta zine klasikoaren parametroetan mugitzendira: Gartxot eta Xora, alegia.

Badirudi, azken hamarkadetan aparkatuta, ahaztua, lehorrean zegoenkulturgintza hori berpizten ari dela, garai berrien arrimuan edo.

Segidan, zerrendatuko ditugu horietako gehienak. Batenbat agianahaztuko zaigu, gure ezjakintasuna dela medio.

Baita ere gogora ekarri nahi dugu 2012ko maiatzean zendu zen EñautLarralde, euskalgilea eta abeslari Esterenzubitarra. Adiorik ez!

90

Eñaut Larralde joan zaigu

Ipar Euskal Herr ikoidazle, abeslari eta kultureragi lea bart gaueanzendu da, gaixotasunluze baten ondorioz

Eñaut Etxamendirekinbatera, 1967. urteazgeroztik kantuan arituizan da azken unera arte.Biek euskal musikarenbikote erreferenteetarikobat osatu zuten.

Eñaut Etxamendi(Ezterenzubi, Nafarroa

Beherea, 1935) eta Allande Larralde 60ko hamarkadaren amaieran hasiziren kantari Ipar Euskal Herrian.

Esan bezala, Eñaut Larralde (Ezterenzubi, 1935), Ipar Euskal Herrikoidazle, abeslari eta kultur eragilea, gaixotasun luze baten ondorioz hil da.Elkar dikoetxetik helarazi diguten oharrean zera irakurri ahal izan dugu:

“Beti izango ditugu gogoan haren izaera gozoa bezain apala, ahots gar-denez josiriko mezu zuzenak, hala nola bizitzari beti erakutsi izan zion

izpiritu baikorra, goizaldeko argi-zirrinta bezain itxaropentsua.Goian bego”

DISKOGRAFIA ETXAMENDI ETA LARRALDE

Joseba Elosegi - Egia, 1971 (EP)

Bilduma - Egia, 1977 (K)

Mai, Larralde, Etxamendi - Autoekoizpena, 1980 (LP)

Garai garratzak - IZ, 1988 (LP)

Antologia - Elkar, 1998 (CD)

Garai Garratzak” diskotik hartutako irudia

91

Elkon grabatutako ‘Amerikanuak’filma

Euskal Herrian, Madrilen etaBartzelonan estreinatu dute

‘Amerikanuak’ dokumentalak bere bidea egiten jarraitzen du eta joanden aste honetan Elkoko euskaldun koadrilari grabatutako istorio eta leku-kotzak azaltzen dituen film hau Euskal Herriko, Madrilgo eta Bartzelonakozinema aretoetan ipini da ikusgai. Hurrengo urratsean Euskal Herriko hain-bat herrietara helduko da eta aurrerago Estatu Batuetara ere eramateko

92

Asier Altunakzuzendutako filmhau DonostiakoZinemaldian izangenuen atalofizialean,lehiaketaz kanpo,eta zeharo harrituninduen, onerakoharritu ere.

Ustekabea izan da,bergarar zuzendariakaldi berean hainbati ldotan bete-beteanasmatu baitu.

Alde batetik, bertsola-ritzaren aitzin-barrenakezin hobeto azaltzendituen dokumentala taxu-tu du. Dudarik gabe, ber-tso jarduera nazioarteaninoiz ez bezala ezaguta-razteko balioko du.

Baina, gainera, bertsolaritza osotara jaso du, jarduera horren barren-barreneraino. Agerian utzi du haren nortasun kritikoa, adierazpidearenberaren zailtasuna, hiritar bihurtzearekin batera bere kodeetan izan dueniraultza, belaunaldi aldaketaren garrantzia, emakumea jendaurrera ateraizana, eta tradizioa modernotasunarekin uztartzen duen benetako perfor-mance bat bihurturik masen kulturan bizirik irauteko estrategia bideratzekoizan duen gaitasuna.

93

Itsasoaren Alaba eta Sagarren Denborafilmekin hasi zen trilogia betetzera dator

Barrura Begiratzeko Leihoak.

Astelehenean erakutsi genuen lehen aldiz Barrura Begiratzeko Leihoakfilmaren trailerra, Giza Eskubideen Zinemaldian eta gure webgunean aldiberean. Bost zuzendari ari dira lanean: Josu Martinez, Eneko Olasagasti,Mireia Gabilondo, Txaber Larreategi eta Enara Goikoetxea. Lanak osoaurreratuta daude, eta irailean estrenatuko dugu filma.

Barrura Begiratzeko Leihoak trilogia baten amaiera gisa ikus daiteke,Itsasoaren Alaba eta Sagarren Denbora-rekin hasi zena. Oraingo egitas-mo honetarako Zinez Elkartea sortu dugu, ekoiztetxe lanak egiteko, betie-re zinemagintza ulertu eta egiteko forma jakin bat bultzatzeko: zinemagin-tza apala, benekotasuna, gertutasuna eta gizatasuna dira gureikuspegiaren gakoak. Hortik ere izena, zinez.

GITE-IPESek Josu Martinezeketa Txaber Larreategik idatzi etazuzendutako dokumental berria aur-keztu nahi dizue:

“Sagarren denbora. AlfonsoEtxegarai eta Kristiane Etxaluz: 25urte deserritik itzultzen”

Euskal Herriaren historia izan daeta da gure lan ildo nagusi bat. EtaEuskal Herriko egungo historiarenorririk beltzenetariko bat da errepre-sioa, zalantzarik gabe. Euskal Herritxiki honen aurka bortizkeria latzaerabiltzen baitute etengabe, siste-matikoki, gobernu handi eta nagusibiek. Errepresio horren alde ilunene-tariko baten testigantza eman nahidu film honek, DEPORTAZIOArena.Gaur egungo historia, belaunaldizbelaunaldi bermatu behar duguntransmisioa, ikus-entzunezko euska-rriari lotu nahi izan diogu.

Haizek bi urte bete baino lehenGAL taldeak haren aita hil zuen, MikelGoikoetxea “Txapela” errefuxiatua.Aitaren oroitzapenik txikiena ez baduere, 25 urte geroago neska galdezkahasiko da. Itsasoaren alaba memoriaariketa baten lekukotza da. Goikoetxeaezagutu zutenen testigantzak lotuta,Haizek aita eta garai hartako egoeranolakoak ziren jakingo du pixkanaka,mundu eta sentsazio ezberdinaknahastuta, eta ikuslea sustraietarakobidaia errepikaezin horren lekuko bila-katuta.

94

95

Arturo Campiónen lanetik abiatuta, film hunkigarria egin dutesorkuntzaren eta inposaketaren arteko harremanaren

inguruan

“Gartxot, konkista aitzinekokonkista” izeneko film luzea aza-roaren 18tik aurrera izango daEuskal Herriko zinemetan. JuanjoElordi eta Asisko Urmenetarenzuendaritza eta Somugaren ekoizpe-na du filmak, Benito Lertxundirenmusika, Zuberoako kantari eta akto-reeen ahotsak... osagai benetanindartsuak, erronka handi bati aurreegiteko: euskara hutsez eta hel-duentzako eginiko animazio proiektubat gauzatzea.

Lau urteko lana izan da Gartxotaurrera ateratzeko behar izan denaeta hasieran talde txiki bat baino ezzena, 20 laguneko lantalde bihurtuda azken urtean. Helburua ausar-diaz beteriko proiektu bat gauza-tzea: pertsonaien diseinu berritzai-lea, erromantiz ismoko paisaiaikaragarriak, filmetan entzun ez deneuskara mota bat erabiltzea, bururabaino gehiago bihotzera iritsi nahiduen gidoia...

96

XORA

Egitasmo baten motibazioakEz da oso ohikoa izaten egitasmo bakar batean, hainbat baldintzek bat

egitea. Balore profesionaletik haratago balore kualitatiboa ematen diote-nak. Eta hauxe da egitasmo hori: XORA.

Luzemetraia honetan badaude hiru faktore egitasmoa berdingabe etaesklusiboa bihurtzen dutenak.

Alde batetik, sortze bera. HEBENTIK elkarte kulturalaren ausnarketa-ren emaitza da. Berriztatzearen beharrean eta produktu kultural berrieneske dagoen gizarte bati erantzuna eman nahi horretan sortua, Zuberoan.

Zuberoak lan horretan darrai, euskal kultura eta hizkuntzaren suspertzeeta gordetze lanean. Eta testuinguru honetan kokatzen da luzemetraia hauzuberotarrez ekoiztearen asmoa. Etorkizunari begira lana eta konprome-zua eskatzen duen erronka handi bat.

Ikuspuntu kualitatibo batean ere koka dezakegu bigarren faktorea.Faktore honek “nola” galderari erantzuten dio. Hau da, ekoizpen sistemaeta modua.

GAZTA ZATI BAT

Ikuslea historiaren protagonistabihurtzen duen dokumentala

Dokumental hau Idiazabalgo NazioenMundua herri ekimentak aurrera eramanda-ko ekimena da. Jon Maia bertsolariak zuzen-dutako lana da.

Gazta Zati Bat dokumentalak euskalgatazkaren gaia era berritzailean aurkeztukodu: gertakizun handien hurbileko begiradaeskaintzen du, historia handia letra txikiare-kin kontatzen du, gertutasunez, intimismoz,umorez... Giza faktorea azpimarratzen du etahistoriaren eta albisteen kronika estereoti-poetatik aldentzen da. Historiaren “making

off”-a da erakusten diguna. Denek ikusten dutena baino, ikusten ez denaerakutsiko digu: giza faktorea. Eta izen handien liluran erori gabe, herritarxumeengan jartzen ditu fokuak. Iragan gatazkatsua eta iluna atzean utzi etaaurrera begira era positiboan jartzen gaituen istorioa da Gazta zati bat.

97

Txingudi Ikastola, Irun, 2012ko maiatzaren 25ean