Lenin 14 Bia Sua lai tu Lenin 6 - marxists.org · V.I. Lª-Nin Toµn tËp TËp 14 Th¸ng ChÝn 1906...

V« s¶n tÊt c¶ c¸c n−íc, ®oµn kÕt l¹i !

V.I. Lª-Nin Toµn tËp

14

V.I. Lª-Nin Toµn tËp

TËp 14

Th¸ng ChÝn 1906 - th¸ng Hai 1907

Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 2005

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi

© Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1979 10 102⎯119 Л016(01)⎯80 904⎯79 0101020000

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lª-nin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.

Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn çch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhµ khoa häc, çc nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn çc tr−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla®imia IlÝch Lª-nin (22-4-1870 - 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V. I. Lª-nin - Toµn tËp gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.

Bé s¸ch V. I. Lª-nin - Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lª-nin - Toµn tËp, tiÕng ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70-80 thÕ kû XX.

* *

*

TËp 14 cña Bé s¸ch V. I. Lª-nin - Toµn tËp bao gåm çc t¸c phÈm ®−îc V. I. Lª-nin viÕt trong giai ®o¹n tõ th¸ng ChÝn n¨m 1906 ®Õn th¸ng Hai n¨m 1907.

Néi dung chÝnh cña tËp 14 lµ nh÷ng t¸c phÈm trong ®ã Lª-nin ®· ph¸t triÓn vµ cô thÓ ho¸ s¸ch l−îc b«n-sª-vÝch trong cuéc vËn ®éng bÇu cö ®Ó bÇu §u-ma nhµ n−íc II vµ phª ph¸n gay g¾t s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña nh÷ng ng−êi me-sª-vÝch. Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®−îc ph©n tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn Phô lôc vµ çc B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t− t−ëng cña V. I. Lª-nin.

Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lª-nin; Chó thÝch b»ng ch÷ sè ArËp (1)) lµ cña ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®©y).

Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ Ých cho b¹n ®äc.

Th¸ng 7 - 2005 Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

VII

Lêi tùa TËp 14 trong V. I. Lª-nin Toµn tËp gåm nh÷ng t¸c

phÈm do Ng−êi viÕt tõ th¸ng ChÝn 1906 ®Õn th¸ng Hai 1907.

§Æc ®iÓm cña t×nh h×nh chÝnh trÞ h×nh thµnh ë Nga trong thêi gian nµy lµ: çch m¹ng tiÕp tôc tho¸i trµo vµ thÕ lùc ph¶n çch m¹ng triÓn khai cuéc tÊn c«ng. Sau khi gi¶i t¸n §u-ma I vµ ®Ì bÑp çc cuéc khëi nghÜa th¸ng B¶y ë Xvª-a-boãc-g¬ vµ Cr«n-st¸t, chÝnh phñ Nga hoµng t¨ng c−êng ®µn ¸p, thµnh lËp çc toµ ¸n qu©n sù-d· chiÕn ®Ó trõng trÞ nh÷ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n çch m¹ng. Çc lùc l−îng thèng nhÊt cña thÕ lùc ph¶n ®éng n¾m chÝnh quyÒn vµ thÕ lùc ph¶n ®éng t− s¶n tËp trung tÊn c«ng tr−íc hÕt lµ vµo giai cÊp v« s¶n vµ ®éi tiªn phong çch m¹ng cña nã ― ®¶ng b«n-sª-vÝch. Bän t− b¶n më cuéc tÊn c«ng quyÕt liÖt vµo giai cÊp c«ng nh©n b»ng çch thùc hiÖn gi·n thî hµng lo¹t. Sù ®×nh trÖ trong c«ng nghiÖp, viÖc chÝnh phñ truy bøc c«ng nh©n ®· lµm cho phong trµo b·i c«ng gi¶m xuèng. Trong ba th¸ng cuèi n¨m1906, con sè nh÷ng ng−êi b·i c«ng gi¶m xuèng cßn 63 ngh×n, chØ b»ng 13% con sè nh÷ng ng−êi b·i c«ng trong quý hai cïng n¨m ®ã. §ång thêi trong phong trµo n«ng d©n còng b¾t ®Çu cã hiÖn t−îng ®i xuèng: trong thêi gian tõ th¸ng N¨m ®Õn th¸ng T¸m, sè huyÖn cã phong trµo lµ 250, nh−ng tõ th¸ng ChÝn ®Õn th¸ng Ch¹p chØ cßn cã 72.

Lêi tùa

VIII

Çch m¹ng d©n chñ- t− s¶n tho¸i trµo nh−ng ch−a hoµn toµn bÞ dËp t¾t h¼n. QuÇn chóng lao ®éng ë Nga ®øng dËy ®Êu tranh, giê ®©y võa rót lui võa chiÕn ®Êu. Trong hoµn c¶nh phøc t¹p cña çch m¹ng tho¸i trµo, vÉn cã sù phôc håi lÎ tÎ cña phong trµo çch m¹ng , c«ng nh©n vµ n«ng d©n vÉn cã nh÷ng hµnh ®éng toan tÝnh chÆn b−íc lïi l¹i. Lª-nin, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch coi nh÷ng ®iÒu kiÖn thay ®æi ®ã lµ mét sù yªn lÆng t¹m thêi tr−íc khi cã cao trµo çch m¹ng míi.

Trong thêi gian nµy, ®Ó tr¸nh sù truy lïng cña chÝnh phñ Nga hoµng, Lª-nin sèng ë PhÇn-lan vµ tiÕn hµnh mét khèi l−îng c«ng t¸c to lín trong viÖc l·nh ®¹o ®¶ng. Ng−êi h−íng dÉn c«ng viÖc cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, gi÷ mèi liªn hÖ víi çc ban chÊp hµnh kh¸c, ph¸t biÓu trong çc héi nghÞ vµ çc cuéc häp cña ®¶ng, l·nh ®¹o b¸o chÝ b«n-sª-vÝch bÊt hîp ph¸p vµ hîp ph¸p.

TËp nµy më ®Çu b»ng bµi b¸o “ChiÕn tranh du kÝch”, trong bµi b¸o nµy, khi ph©n tÝch kinh nghiÖm cña cuéc çch m¹ng ë Nga, Lª-nin ®· tæng kÕt nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau cña phong trµo çch m¹ng― tõ nh÷ng cuéc b·i c«ng kinh tÕ lÎ tÎ cña c«ng nh©n ®Õn cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ toµn Nga, tõ ®Êu tranh hoµ b×nh trong nghÞ tr−êng ®Õn khëi nghÜa vò trang cña quÇn chóng. Trong t¸c phÈm nµy Lª-nin nªu lªn nh÷ng luËn ®iÓm quan träng nhÊt mµ mçi ng−êi m¸c-xÝt ph¶i lÊy lµm kim chØ nam khi xem xÐt vÊn ®Ò çc h×nh thøc ®Êu tranh çch m¹ng. Lª-nin chØ ra r»ng chñ nghÜa M¸c kh«ng giíi h¹n phong trµo çch m¹ng ë mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh nµo ®ã, mµ thõa nhËn nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh hÕt søc kh¸c nhau; së dÜ h×nh thøc ®Êu tranh cã mu«n h×nh ngh×n vÎ lµ do phong trµo çch m¹ng vµ sù gi¸c ngé chÝnh trÞ cña quÇn chóng ngµy cµng ph¸t triÓn, t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ngµy cµng trë nªn gay g¾t h¬n. Lª-nin ®· ph¸t triÓn mét luËn ®iÓm m¸c-xÝt quan träng vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét quan niÖm lÞch sö cô thÓ khi xem xÐt vÊn ®Ò

Lêi tùa

IX

h×nh thøc ®Êu tranh. Nh©n ®ã, Lª-nin ®· ph©n tÝch mét çch s©u s¾c vÒ chiÕn tranh du kÝch, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh vò trang cña giai cÊp v« s¶n. Lª-nin phª ph¸n nghiªm kh¾c th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®èi víi chiÕn tranh du kÝch, nh÷ng ng−êi nµy, còng nh− bän c¬ héi chñ nghÜa T©y ¢u, tuyªn bè chiÕn tranh du kÝch çch m¹ng lµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ, lµ chñ nghÜa Bl¨ng-ki, lµ chñ tr−¬ng khñng bè, lµ hµnh ®éng cña nh÷ng ç nh©n riªng lÎ t¸ch rêi quÇn chóng, nh÷ng hµnh ®éng ph¸ ho¹i phong trµo c«ng nh©n. Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng chiÕn tranh du kÝch kh«ng cã g× gièng víi chñ tr−¬ng khñng bè, r»ng tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh ®ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng phÇn tö trÝ thøc-©m m−u mµ lµ nh÷ng c«ng nh©n chiÕn ®Êu cã tæ chøc. V¹ch trÇn b¶n chÊt t− s¶n tù do chñ nghÜa cña sù ®¸nh gi¸ cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®èi víi chiÕn tranh du kÝch, Lª-nin ®· chØ ra r»ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch m−u toan lµm cho §¶ng d©n chñ-x· héi tõ bá viÖc l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh du kÝch; r»ng ph¸ ho¹i phong trµo çch m¹ng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng cuéc ®Êu tranh du kÝch mµ lµ tÝnh v« tæ chøc, sù kh«ng biÕt l·nh ®¹o çc cuéc ®Êu tranh ®ã. Lª-nin viÕt r»ng cÇn ph¶i häc çch chiÕn ®Êu. §ång thêi, Ng−êi còng b¸o tr−íc r»ng ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n kh«ng bao giê ®−îc coi chiÕn tranh du kÝch lµ ph−¬ng tiÖn ®Êu tranh duy nhÊt hoÆc chñ yÕu, chiÕn tranh du kÝch ph¶i phôc tïng çc h×nh thøc ®Êu tranh kh¸c. Bµi “ChiÕn tranh du kÝch” cña Lª-nin cã mét ý nghÜa lín ®èi víi phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, ®èi víi çc ®¶ng v« s¶n ®ang ®Êu tranh cho ®éc lËp d©n téc vµ d©n chñ.

Mïa hÌ n¨m 1906 chÝnh phñ Nga hoµng gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I v× §u-ma ®ã kh«ng ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®iÒu mong muèn cña chÝnh phñ, vµ c«ng bè quyÕt ®Þnh lµ sÏ triÖu tËp §u-ma II trong thêi gian gÇn nhÊt. Trong hoµn c¶nh míi, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· quyÕt ®Þnh tham gia §u-ma II ®Ó lîi dông diÔn ®µn cña §u-ma nh»m môc ®Ých

Lêi tùa

X

cæ ®éng çch m¹ng vµ v¹ch trÇn chÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng.

VÊn ®Ò th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ-x· héi çch m¹ng ®èi víi ®Êu tranh nghÞ tr−êng cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt. ViÖc nghiªn cøu toµn diÖn vÊn ®Ò nµy lµ mét cèng hiÕn rÊt lín cña Lª-nin vµo lý luËn cña chñ nghÜa M¸c. Trong nhiÒu bµi b¸o ®−îc ®−a vµo tËp nµy, vµ ®Æc biÖt trong t¸c phÈm “§¶ng d©n chñ-x· héi vµ nh÷ng hiÖp nghÞ tuyÓn cö”, Lª-nin gi¶i thÝch r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i sö dông h×nh thøc ®Êu tranh nghÞ tr−êng, ®ång thêi b¾t h×nh thøc ®ã ph¶i phôc tïng nh÷ng lîi Ých chung cña phong trµo c«ng nh©n vµ nh÷ng nhiÖm vô ®Æc biÖt cña giai cÊp v« s¶n trong çch m¹ng, dïng ®Êu tranh nghÞ tr−êng lµm ph−¬ng tiÖn gi¸o dôc chÝnh trÞ cho quÇn chóng vµ v¹ch trÇn chÝnh s¸ch cña chÕ ®é chuyªn chÕ vµ cña giai cÊp t− s¶n. Kh¸c víi çc nhµ n−íc T©y ¢u, ë Nga kh«ng cã hiÕn ph¸p, chÕ ®é ®¹i nghÞ ch−a ®−îc x¸c lËp, toµn bé chÝnh quyÒn vÉn n»m trong tay chÝnh phñ Nga hoµng. V× thÕ Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng trong ®iÒu kiÖn cña chÕ ®é chuyªn chÕ kh«ng thÓ giµnh chÝnh quyÒn trong tay ®Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n b»ng con ®−êng nghÞ viÖn ®−îc. NhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ gi¶i thÝch cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n hiÓu râ r»ng h×nh thøc chñ yÕu vÉn nh− tr−íc kia lµ cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch th¼ng tay v¹ch trÇn “thãi ngu ngèc nghÞ tr−êng” cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lµ nh÷ng kÎ cho r»ng chÕ ®é ®¹i nghÞ lµ ph−¬ng tiÖn ®Êu tranh chÝnh trÞ duy nhÊt vµ chñ yÕu trong mäi ®iÒu kiÖn.

Lª-nin ®· d¹y ®¶ng ph¶i nghiªm tóc tÝnh ®Õn xu h−íng cña tÊt c¶ nh÷ng lùc l−îng ho¹t ®éng trong chÝnh trÞ ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n s¸ch l−îc cña m×nh. Sù thay ®æi trong mèi t−¬ng quan gi÷a çc giai cÊp trong tiÕn tr×nh çch m¹ng, hoµn c¶nh phøc t¹p cña cuéc ®Êu tranh trong §u-ma

Lêi tùa

XI

®ßi hái §¶ng d©n chñ-x· héi ph¶i x¸c ®Þnh thËt râ th¸i ®é cña m×nh ®èi víi çc ®¶ng kh«ng ph¶i v« s¶n. Trong çc bµi b¸o “Thö ph©n lo¹i çc chÝnh ®¶ng ë Nga”, “Ng−êi ta chuÈn bÞ mét cuéc ®¶o chÝnh míi!”, “Bá phiÕu trong cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua nh− thÕ nµo?” vµ nh÷ng bµi kh¸c, Lª-nin ®· chØ ra sù ph©n bè lùc l−îng giai cÊp ®−îc h×nh thµnh do kÕt qu¶ cña çch m¹ng, nh÷ng khuynh h−íng thùc tÕ vµ nh÷ng lîi Ých cña çc giai cÊp vµ çc ®¶ng kh¸c nhau. Khi ®¸nh gi¸ mét çch khoa häc ®Æc ®iÓm giai cÊp cña çc chÝnh ®¶ng lín nhÊt ë Nga, Lª-nin ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vai trß ®Æc biÖt cña §¶ng d©n chñ-x· héi çch m¹ng, mét ®¶ng c«ng nh©n duy nhÊt; ®øng vÒ thµnh phÇn lÉn vÒ quan ®iÓm v« s¶n hÕt søc kiªn ®Þnh cña ®¶ng Êy mµ xÐt, th× chØ cã nã míi lµ ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé vµ chiÕn ®Êu, chØ cã nã míi b¶o vÖ lîi Ých cña nh÷ng ng−êi lao ®éng.

Lª-nin ®· dµnh mét phÇn lín trong çc t¸c phÈm ®Ó ®¸nh gi¸ çc ®¶ng “lao ®éng” (Nhãm lao ®éng, §¶ng x· héi chñ nghÜa-çch m¹ng, §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n). Lª-nin chØ ra r»ng ë mét n−íc tiÓu t− s¶n vµ n«ng d©n nh− n−íc Nga, sù h×nh thµnh tÊt nhiªn cña nh÷ng ®¶ng “lao ®éng” tiÓu t− s¶n kh«ng æn ®Þnh vÒ mÆt t− t−ëng vµ tÝnh chÊt bÊp bªnh vÒ mÆt chÝnh trÞ cña nh÷ng ®¶ng ®ã ph¶n ¸nh ®Þa vÞ bÊp bªnh cña giai cÊp tiÓu t− s¶n. Nh÷ng ®¶ng nh− vËy vèn cã xu h−íng muèn hoµ lÉn ng−êi v« s¶n víi ng−êi s¶n xuÊt nhá, lµm lu mê sù kh¸c biÖt vÒ mÆt giai cÊp cña hä vµ chØ dùa vµo n«ng d©n. PhÇn lín nh÷ng ng−êi thuéc çc ®¶ng “lao ®éng” ®· ®øng lªn ®Êu tranh chèng ®Þa chñ vµ chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng v× ruéng ®Êt, v× d©n chñ, nh−ng ®Êu tranh mét çch do dù, dÔ bÞ ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ-tù do chñ nghÜa. Nh÷ng ®¶ng “lao ®éng” kh«ng ®ñ søc thµnh lËp næi mét tæ chøc cã tÝnh chÊt quÇn chóng vµ t−¬ng ®èi v÷ng ch¾c, kh«ng thÓ hµnh ®éng ®éc lËp ®−îc. Khi nªu lªn r»ng kÕt côc cña çch m¹ng ë Nga tuú thuéc phÇn lín vµo

Lêi tùa

XII

hµnh vi chÝnh trÞ cña nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá, Lª-nin rÊt coi träng s¸ch l−îc ®óng ®¾n cña ®¶ng v« s¶n ®èi víi çc ®¶ng tiÓu t− s¶n, kªu gäi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch t×m mäi çch t¸c ®éng vµo çc ®¶ng Êy theo tinh thÇn v« s¶n.

Lª-nin hÕt søc v¹ch mÆt bän d©n chñ-lËp hiÕn ― ®¶ng cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ-tù do chñ nghÜa, mét ®¶ng ®· t×m çch ph¸ ho¹i sù thèng nhÊt cña çc lùc l−îng d©n chñ çch m¹ng vµ tiªu diÖt çch m¹ng. Lª-nin chØ ra r»ng ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn ― ®ã lµ mét phÇn tö trÝ thøc t− s¶n ®iÓn h×nh vµ mét tªn ®Þa chñ tù do chñ nghÜa, tÊt c¶ mäi cè g¾ng cña ng−êi ®ã ®Òu nh»m duy tr× vÜnh viÔn çc trËt tù t− s¶n, chÆn ®øng çch m¹ng b»ng çch c©u kÕt víi chÕ ®é qu©n chñ. ChÝnh s¸ch ph¶n béi, ph¶n çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn, nh÷ng kÎ vÉn kªu gµo mét çch gi¶ dèi vÒ “tù do d©n chñ” nh−ng l¹i bÝ mËt tho¶ thuËn víi chÝnh phñ Nga hoµng, ®· ®−îc x¸c ®Þnh h¼n trong qu¸ tr×nh çch m¹ng. Lª-nin viÕt: “Sù ®µn ¸p cña toµ ¸n qu©n sù-d· chiÕn cña Xt«-l−-pin vµ nh÷ng “c¶i çch” d©n chñ-lËp hiÕn, ®ã lµ hai tay cña cïng mét tªn ¸p bøc” (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 12, tr. 98). Lª-nin cho r»ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña giai cÊp v« s¶n lµ v¹ch trÇn mét çch kh«ng th−¬ng tiÕc chñ nghÜa d©n chñ gi¶ dèi cña bän d©n chñ-lËp hiÕn, nh÷ng kÎ “cã häc thøc” ph¶n béi çch m¹ng Nga ®ã. Lª-nin chØ ra r»ng ë tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n, kh«ng trõ mét n−íc nµo, bän con bu«n chÝnh trÞ t− s¶n lu«n lu«n lõa dèi nh©n d©n; tr−íc ngµy bÇu cö chóng ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu vµ c−¬ng lÜnh cÊp tiÕn nh−ng råi ngay h«m sau ngµy bÇu cö chóng l¹i quªn ngay. Chóng tù x−ng lµ “nh÷ng ng−êi tù do chñ nghÜa, nh÷ng ng−êi tiÕn bé, nh÷ng ng−êi d©n chñ vµ thËm chÝ “nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn-x· héi chñ nghÜa”, chØ cèt thu ®−îc nhiÒu phiÕu vµ ®¸nh lõa nh©n d©n” (tËp nµy, tr. 184).

Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ mét çch chÝnh x¸c cÆn kÏ vÒ çc ®¶ng çnh h÷u ― §¶ng th¸ng M−êi vµ ph¸i Tr¨m ®en.

Lêi tùa

XIII

Ng−êi chØ ra r»ng ng−êi ®¶ng viªn th¸ng M−êi ®iÓn h×nh ― ®ã lµ mét tªn t− s¶n ®Çu c¬ trôc lîi cì lín, ng−êi Êy kh«ng ph¶i lµ nhµ t− t−ëng cña x· héi t− s¶n, mµ lµ ng−êi chñ trùc tiÕp cña x· héi ®ã. Lµ nh÷ng kÎ cã liªn quan trùc tiÕp nhÊt trong chÕ ®é bãc lét t− b¶n chñ nghÜa, bän th¸ng M−êi vøt bá mäi yªu cÇu riªng cña bän d©n chñ-lËp hiÕn vÒ “d©n chñ”. ViÖc b¶o vÖ sù thèng trÞ kh«ng h¹n chÕ cña chÝnh quyÒn Nga hoµng ®· cè kÕt chóng víi bän Tr¨m ®en ― nh÷ng kÎ thï c«ng khai cña nh©n d©n. Lª-nin viÕt: bän Tr¨m ®en lµ nh÷ng kÎ b¶o vÖ trùc tiÕp chÝnh phñ cña nh÷ng toµ ¸n qu©n sù-d· chiÕn, chóng ®Êu tranh hÕt søc m×nh ®Ó duy tr× sù tèi t¨m, dèt n¸t vµ ®Çn ®én cña nh©n d©n Nga. Qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña çc chÝnh ®¶ng ë Nga ®· x¸c nhËn mét çch rùc rì luËn ®iÓm m¸c-xÝt vÒ tÝnh chÊt ph¶n nh©n d©n cña çc ®¶ng t− s¶n-®Þa chñ.

Néi dung chñ yÕu cña tËp nµy lµ nh÷ng t¸c phÈm, trong ®ã Lª-nin ph¸t triÓn vµ cô thÓ ho¸ s¸ch l−îc b«n-sª-vÝch trong cuéc vËn ®éng bÇu cö ®Ó bÇu §u-ma nhµ n−íc II vµ phª ph¸n gay g¾t s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Nh÷ng t¸c phÈm Êy gåm cã çc bµi “VÒ çc khèi liªn minh víi §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn”, “ChÝnh phñ ®· gi¶ t¹o §u-ma nh− thÕ nµo vµ nh÷ng nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ-x· héi”, “T×nh h×nh chÝnh trÞ vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n", "Çc ®¶ng t− s¶n vµ ®¶ng c«ng nh©n cã th¸i ®é nh− thÕ nµo ®èi víi cuéc bÇu cö §u-ma?”, cuèn s¸ch nhá “§¶ng d©n chñ-x· héi vµ cuéc bÇu cö §u-ma”, ““H·y nghe lêi ph¸n xÐt cña mét tªn ngu xuÈn”... (TrÝch bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn d©n chñ-x· héi)” vµ çc bµi kh¸c. Trong çc bµi nµy, Lª-nin ®· chØ ra r»ng cuéc vËn ®éng bÇu cö ph¶n ¸nh râ rµng hai ®−êng lèi s¸ch l−îc: ®−êng lèi çch m¹ng vµ ®−êng lèi c¬ héi chñ nghÜa. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cho r»ng nhiÖm vô cña m×nh trong cuéc vËn ®éng tuyÓn cö lµ gi¶i

Lêi tùa

XIV

thÝch cho quÇn chóng hiÓu nh÷ng luËn ®iÓm cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña ®¶ng vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng. S¸ch l−îc vÒ §u-ma cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ nh»m giµnh b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc ®Êu tranh d©n chñ chung. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cho r»ng nguyªn t¾c chØ ®¹o viÖc tham gia cuéc vËn ®éng bÇu cö lµ b¶o vÖ tÝnh ®éc lËp hoµn toµn vÒ mÆt tæ chøc vµ t− t−ëng cña ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng. Lª-nin coi mét chÝnh s¸ch th¼ng th¾n, cã nguyªn t¾c lµ ph−¬ng tiÖn tèt nhÊt ®Ó thu hót mét çch thùc sù v÷ng ch¾c sù ®ång t×nh vµ lßng tin cña quÇn chóng ®èi víi §¶ng d©n chñ - x· héi. ChØ cã b»ng tÝnh ®éc lËp, tÝnh kiªn ®Þnh vµ tÝnh kiªn quyÕt cña m×nh, giai cÊp v« s¶n míi cã thÓ tranh thñ ®−îc ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n kh«ng v÷ng ch¾c vµ nghiªng ng¶ vÒ phÝa m×nh.

Trong khi b¶o vÖ tÝnh ®éc lËp hoµn toµn cña ®¶ng trong cuéc bÇu cö §u-ma, Lª-nin ®ång thêi ®−a ra s¸ch l−îc “khèi liªn minh ph¸i t¶”, s¸ch l−îc tho¶ hiÖp t¹m thêi, trong thêi gian bÇu cö vµ ngay trong §u-ma, víi ph¸i lao ®éng vµ x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ nh÷ng ®¶ng ph¸i lóc ®ã tranh thñ ®−îc nh÷ng tÇng líp ®«ng ®¶o n«ng d©n vµ tiÓu t− s¶n thµnh thÞ cã tinh thÇn çch m¹ng. Víi viÖc thùc hiÖn s¸ch l−îc “khèi liªn minh ph¸i t¶”, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®Ò ra nhiÖm vô gi¶i phãng çc phÇn tö d©n chñ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ khái ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ nhiÖm vô l·nh ®¹o phong trµo quÇn chóng nh©n d©n. T− t−ëng cña Lª-nin vÒ “khèi liªn minh ph¸i t¶” xuÊt ph¸t tõ sù ®¸nh gi¸ chung tÝnh chÊt vµ ®éng lùc cña cuéc çch m¹ng 1905-1907, cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n do giai cÊp v« s¶n tiÕn hµnh trong sù liªn minh víi n«ng d©n, c« lËp giai cÊp t− s¶n. Trong çc bµi “Giai cÊp v« s¶n vµ ng−êi ®ång minh cña m×nh trong çch m¹ng Nga”, “NhiÖm vô cña ®¶ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n”, Lª-nin ®· chØ ra r»ng viÖc cñng cè khèi liªn minh c«ng n«ng

Lêi tùa

XV

ph¶i lµ c¬ së cña s¸ch l−îc bÇu cö cña nh÷ng ng−êi b«n- sª-vÝch.

Lª-nin rÊt chó ý ®Õn çc vÊn ®Ò thùc hiÖn mét çch ®óng ®¾n, kiªn tr× vÒ mÆt nguyªn t¾c s¸ch l−îc “khèi liªn minh ph¸i t¶” trong cuéc bÇu cö §u-ma II. Trong giai ®o¹n ®Çu cña cuéc bÇu cö, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kh«ng ®−îc cã bÊt kú hiÖp nghÞ nµo víi çc ®¶ng kh¸c. Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng ho¹t ®éng cña ®¶ng v« s¶n tr−íc quÇn chóng, trong cuéc bÇu cö, cÇn ph¶i cã tÝnh ®éc lËp. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã thÓ cã nh÷ng hiÖp nghÞ côc bé chØ trong giai ®o¹n thø hai cña cuéc bÇu cö (trong çc héi nghÞ cña nh÷ng ng−êi ®−îc uû nhiÖm vµ ®¹i biÓu cö tri) ®Ó ph©n chia sè ghÕ vµ chØ víi nh÷ng ®¶ng thõa nhËn tÝnh tÊt yÕu cña khëi nghÜa vò trang vµ ®Êu tranh cho nÒn céng hoµ d©n chñ. LuËn chøng vÒ chÝnh s¸ch cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®èi víi çc ®¶ng d©n tuý hoÆc çc ®¶ng “lao ®éng”, Lª-nin nhÊn m¹nh mét çch kiªn quyÕt r»ng nh÷ng hµnh ®éng chung víi çc ®¶ng nµy cÇn ph¶i lo¹i bá mäi kh¶ n¨ng cã bÊt cø hµnh ®éng nµo ®i trÖch c−¬ng lÜnh vµ s¸ch l−îc b«n-sª-vÝch, r»ng néi dung chÝnh trÞ vµ t− t−ëng cña hiÖp nghÞ ph¶i lµ viÖc b¶o vÖ tr−íc sau nh− mét çc môc tiªu x· héi chñ nghÜa, lËp tr−êng giai cÊp kiªn ®Þnh cña ®¶ng v« s¶n.

VÒ sau, vµo n¨m 1920, khi ph©n tÝch vµ tæng kÕt kinh nghiÖm cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, trong cuèn “BÖnh Êu trÜ “t¶ khuynh” trong phong trµo céng s¶n”, Lª-nin nªu lªn tÝnh mÒm dÎo trong s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, viÖc hä biÕt lîi dông mäi kh¶ n¨ng, dï lµ hÕt søc nhá bÐ, ®Ó “cã ®−îc mét b¹n ®ång minh m¹nh vÒ sè l−îng, dï ®ã lµ b¹n ®ång minh t¹m thêi, bÊp bªnh, cã ®iÒu kiÖn, Ýt ch¾c ch¾n vµ Ýt ®¸ng tin cËy” (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 41, tr.69 ).

Trong çc t¸c phÈm in trong tËp nµy, Lª-nin tõng b−íc v¹ch trÇn s¸ch l−îc ph¶n béi, c¬ héi chñ nghÜa cña nh÷ng

Lêi tùa

XVI

ng−êi men-sª-vÝch trong thêi kú bÇu cö §u-ma nhµ n−íc II. Lª-nin chØ ra r»ng s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch xuÊt ph¸t tõ chç kh«ng tin t−ëng vµo søc m¹nh cña giai cÊp c«ng nh©n vµ quÇn chóng lao ®éng trong n«ng d©n, kh«ng tin t−ëng vµo th¾ng lîi cña çch m¹ng Nga. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tham gia §u-ma kh«ng ph¶i ®Ó ®Êu tranh nh»m më réng h¬n n÷a cuéc çch m¹ng mµ ®Ó lµm c«ng t¸c “lËp ph¸p” trong §u-ma, coi §u-ma lµ mét c¬ quan cã thÓ h¹n chÕ, kiÒm chÕ chÝnh phñ Nga hoµng. Trong cuéc vËn ®éng bÇu cö, hä b¶o vÖ sù liªn minh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn, viÖn lÏ cã nguy c¬ lµ çc ®¶ng Tr¨m ®en sÏ ®−îc t¨ng c−êng. Lª-nin ®· bãc trÇn toµn bé tÝnh chÊt v« c¨n cø cña lý lÏ cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i liªn minh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn. Cuéc vËn ®éng bÇu cö ®· chøng minh râ rµng r»ng çc ®¶ng ph¸i h÷u kh«ng cã uy tÝn trong quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng. Nãi vÒ søc m¹nh vµ søc sèng cña ¶nh h−ëng t− t−ëng cña thÕ lùc ph¶n ®éng ®èi víi quÇn chóng th× ¶nh h−ëng cña bän d©n chñ-lËp hiÕn cã nhiÒu søc m¹nh vµ søc sèng h¬n so víi ¶nh h−ëng cña bän Tr¨m ®en. V× vËy, ®Ó ®Ëp tan trong thùc tÕ thÕ lùc ph¶n ®éng, Lª-nin ®· chØ râ, ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng cÇn ph¶i gi¶i phãng quÇn chóng khái ¶nh h−ëng t− t−ëng cña §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn.

Lª-nin v¹ch trÇn m−u toan cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch muèn lµm lu mê sù kh¸c biÖt c¨n b¶n vÒ mÆt giai cÊp gi÷a çc nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t− s¶n qu©n chñ-tù do chñ nghÜa trong cuéc vËn ®éng bÇu cö. Ng−êi chØ râ r»ng khi ®−a nh÷ng ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn vµo §u-ma, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch kh«ng nh÷ng kh«ng ®Êu tranh víi nguy c¬ Tr¨m ®en mµ tr¸i l¹i cßn xo¸ mê ý nghÜa thùc tÕ cña nguy c¬ nµy. S¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch trong thêi gian bÇu cö §u-ma nhµ n−íc II lµ sù tiÕp tôc s¸ch l−îc cña hä ñng hé nh÷ng

Lêi tùa

XVII

ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn trong §u-ma I, t¹i ®ã bän d©n chñ-lËp hiÕn ®· lµm trôy l¹c quÇn chóng b»ng nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn, ®−a ra khÈu hiÖu thµnh lËp néi çc §u-ma, tøc lµ néi çc d©n chñ-lËp hiÕn. Lª-nin nhËn ®Þnh r»ng viÖc nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé khÈu hiÖu néi çc d©n chñ-lËp hiÕn, còng nh− viÖc b¶o vÖ çc liªn minh trùc tiÕp víi §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn, lµ sù tõ bá ®Êu tranh çch m¹ng, chuyÓn sù l·nh ®¹o çch m¹ng vµo tay giai cÊp t− s¶n qu©n chñ-tù do chñ nghÜa. ChÝnh s¸ch cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, ― Lª-nin viÕt, ― kh«ng ph¶i lµ chÝnh s¸ch chiÕn ®Êu, “®ã lµ mét trß ch¬i lËp hiÕn, lµ thãi ngu ngèc nghÞ tr−êng” (tr. 147).

Trong çc t¸c phÈm in trong tËp nµy, Lª-nin ®· v¹ch trÇn mét çch s©u s¾c b¶n chÊt thùc sù cña chñ nghÜa c¬ héi, v¹ch trÇn nh÷ng nÐt ®iÓn h×nh vµ ®Æc tr−ng cña nã. Lª-nin viÕt: “Chñ nghÜa c¬ héi lµ sù hy sinh nh÷ng lîi Ých c¬ b¶n vµ l©u dµi cña ®¶ng cho nh÷ng lîi Ých nhÊt thêi, t¹m thêi vµ thø yÕu cña ®¶ng” (tr. 47). Çc t¸c phÈm cña Lª-nin nh»m chèng l¹i chñ nghÜa c¬ héi, ®ang gióp cho çc ®¶ng céng s¶n vµ c«ng nh©n v¹ch trÇn thùc chÊt cña chñ nghÜa xÐt l¹i hiÖn ®¹i vµ tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng mäi biÓu hiÖn cña chñ nghÜa ®ã.

Trong tËp nµy cã b¶n b¸o ço vµ çc bµi ph¸t biÓu cña Lª-nin t¹i Héi nghÞ II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga (“Héi nghÞ I toµn Nga”) häp vµo th¸ng M−êi mét 1906 t¹i Tam-mÐc-pho còng nh− t¹i çc héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé Pª-tÐc-bua; nh÷ng bµi ®ã v¹ch cho ta thÊy râ cuéc ®Êu tranh ngoan c−êng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch cho s¸ch l−îc vµ chÝnh s¸ch m¸c-xÝt trong cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma II chèng ®−êng lèi c¬ héi chñ nghÜa cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. §a sè çc ®¹i biÓu t¹i Héi nghÞ II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga kh«ng ph¶i do çc tæ chøc ®¶ng ®Þa ph−¬ng bÇu ra mµ do Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch lùa chän. §iÒu ®ã gi¶i thÝch v× sao

Lêi tùa

XVIII

nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch chiÕm −u thÕ trong héi nghÞ. Lª-nin ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ ®Ó b¶o vÖ ®−êng lèi b«n-sª-vÝch, chèng sù tho¶ hiÖp víi nh÷ng ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn. §Ó ®èi lËp víi nghÞ quyÕt men-sª-vÝch ®−îc héi nghÞ th«ng qua, Lª-nin ®· thay mÆt 14 ®¹i biÓu dù héi nghÞ ®−a ra “ý kiÕn ®Æc biÖt”. V¨n kiÖn nµy cã ý nghÜa nh− mét c−¬ng lÜnh b«n-sª-vÝch, trong ®ã tr×nh bµy mét çch v¾n t¾t nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n vµ khÈu hiÖu cña §¶ng d©n chñ-x· héi çch m¹ng trong cuéc vËn ®éng bÇu cö. Lª-nin ®Ò nghÞ gi¶i thÝch cho nh©n d©n thÊy râ sù bÊt lùc hoµn toµn cña §u-ma trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng yªu s¸ch c¬ b¶n cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n vµ thÊy râ lµ kh«ng thÓ giµnh ®−îc tù do chÝnh trÞ chõng nµo quyÒn lùc thùc tÕ cßn n»m trong tay chÝnh phñ Nga hoµng. Trong “ý kiÕn ®Æc biÖt” cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã nhÊn m¹nh r»ng: chØ cã thÓ lËt ®æ ®−îc chÕ ®é chuyªn chÕ b»ng con ®−êng khëi nghÜa vò trang. Trong çc bµi “VÒ çc khèi liªn minh víi §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn” vµ “Cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng ®¶ng viªn d©n chñ-x· héi d©n chñ-lËp hiÕn ho¸ vµ kû luËt cña ®¶ng” Lª-nin ®· lªn ¸n nghÞ quyÕt men-sª-vÝch vÒ viÖc lËp khèi liªn minh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ-lËp hiÕn vµ chØ ra r»ng nghÞ quyÕt ®ã cµng ph¬i bµy râ rÖt bé mÆt cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lµ çnh c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng c«ng nh©n.

Vµo th¸ng Giªng 1907, Lª-nin ®· ®äc b¸o ço t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé toµn thµnh phè vµ tØnh Pª-tÐc-bua §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga; héi nghÞ nµy ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ çc hiÖp nghÞ tuyÓn cö trong cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc II. Tin ch¾c r»ng héi nghÞ sÏ b¸c bá viÖc lËp khèi liªn minh víi §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· bá héi nghÞ. Tuy thÕ héi nghÞ vÉn tiÕp tôc c«ng viÖc. Trong bµi ph¸t biÓu cña m×nh, Lª-nin ®· phª ph¸n kÞch liÖt s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i tháa

Lêi tùa

XIX

hiÖp t¹m thêi víi çc ®¶ng “lao ®éng” ®Ó tæ chøc quÇn chóng ®Êu tranh chèng bän Tr¨m ®en vµ bän d©n chñ-lËp hiÕn v× sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña çch m¹ng.

Trong çc tËp s¸ch máng “§¶ng d©n chñ-x· héi vµ cuéc bÇu cö §u-ma”, “Cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua vµ sù gi¶ dèi cña 31 ng−êi men-sª-vÝch”, trong çc bµi b¸o "Cuéc vËn ®éng bÇu cö cña ®¶ng c«ng nh©n ë Pª-tÐc-bua", “Cuéc vËn ®éng bÇu cö cña §¶ng d©n chñ-x· héi ë Pª-tÐc-bua”, “Kh¸ng nghÞ cña 31 ng−êi men-sª-vÝch” vµ çc t¸c phÈm kh¸c, Lª-nin ®· v¹ch trÇn hoµn toµn çc hµnh ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc vµ chia rÏ cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Lª-nin chØ ra r»ng môc ®Ých cña viÖc nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch rêi bá héi nghÞ lµ ®Ó kh«ng phôc tïng ®a sè cña ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, tiÕn hµnh sù chia rÏ ngay tr−íc ngµy bÇu cö vµ b»ng çch ®ã ®−îc r¶nh tay lËp khèi liªn minh víi §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn. Hµnh vi ph¶n béi cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· ®¸p øng ®óng nguyÖn väng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa muèn chia rÏ ®¶ng c«ng nh©n vµ t¨ng c−êng ¶nh h−ëng cña nã trong cuéc vËn ®éng bÇu cö.

ViÖc tham gia §u-ma lµ mét s¸ch l−îc phøc t¹p, ®i vßng quanh h¬n viÖc tÈy chay, nã ®ßi hái mét c«ng t¸c to lín vÒ tæ chøc vµ t− t−ëng trong quÇn chóng, ®ßi hái ph¶i cã ph¶n øng nh¹y bÐn tr−íc tÊt c¶ mäi thñ ®o¹n chÝnh trÞ vµ bÇu cö cña chÕ ®é chuyªn chÕ vµ cña çc chÝnh ®¶ng kh¸c. Lª-nin d¹y nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµm thÕ nµo ®Ó gi¸o dôc quÇn chóng mét çch tèt h¬n, dÔ hiÓu h¬n vµ nhanh h¬n, n©ng cao nhËn thøc cña hä, ph¸t triÓn tÝnh ®éc lËp cña hä. §Ó chøng minh ®−îc vai trß tiªn phong cña giai cÊp v« s¶n trong çch m¹ng, ― Lª-nin viÕt trong cuèn s¸ch máng “§¶ng d©n chñ-x· héi vµ nh÷ng hiÖp nghÞ tuyÓn cö", ― nÕu chØ tr×nh bµy häc thuyÕt x· héi chñ nghÜa vµ lý luËn chung cña chñ nghÜa M¸c kh«ng th«i th× ch−a ®ñ. Muèn thÕ, cÇn biÕt chøng minh trªn thùc tÕ, trong viÖc ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò mµ quÇn chóng quan

Lêi tùa

XX

t©m, r»ng ®¶ng viªn cña ®¶ng c«ng nh©n lµ nh÷ng ng−êi triÖt ®Ó h¬n, ®óng ®¾n h¬n, kiªn quyÕt h¬n vµ khÐo lÐo h¬n tÊt c¶ trong viÖc b¶o vÖ lîi Ých cña çch m¹ng cho ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn cña nã. Lª-nin d¹y nh÷ng ng−êi d©n chñ-x· héi ph¶i nãi trong cuéc vËn ®éng bÇu cö, tr−íc nh©n d©n lao ®éng, mét çch gi¶n dÞ vµ râ rµng, kiªn quyÕt vøt bá “nh÷ng thuËt ng÷ ®ao to bóa lín cao siªu”, nh÷ng tõ n−íc ngoµi, nh÷ng khÈu hiÖu ®· häc thuéc, cã s½n nh−ng cßn khã hiÓu ®èi víi quÇn chóng; biÕt gi¶i thÝch kh«ng lan man, víi nh÷ng sù kiÖn vµ con sè trong tay, çc vÊn ®Ò cña chñ nghÜa x· héi vµ çc vÊn ®Ò çch m¹ng. Nh÷ng lêi chØ gi¸o cña Lª-nin vÒ çc h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c gi¶i thÝch trong quÇn chóng cã mét ý nghÜa bøc thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña çc ®¶ng c«ng nh©n m¸c-xÝt.

Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· më ®Çu cuéc vËn ®éng bÇu cö réng lín vµo §u-ma b»ng çc v¨n kiÖn cña Lª-nin ― “Dù th¶o lêi kªu gäi çc cö tri” vµ truyÒn ®¬n “BÇu ai vµo §u-ma nhµ n−íc?”, in vµo th¸ng M−êi mét 1906 d−íi h×nh thøc phô tr−¬ng cho b¸o “Ng−êi v« s¶n”. Çc v¨n kiÖn nµy ®· nªu lªn, d−íi mét h×nh thøc hÕt søc ng¾n gän, phæ th«ng vµ s¾c bÐn vÒ chÝnh trÞ, ®Æc ®iÓm cña çc chÝnh ®¶ng ®ang ®Êu tranh trong cuéc bÇu cö §u-ma, nãi râ môc ®Ých vµ nhiÖm vô thùc sù cña çc ®¶ng ®ã. Tê truyÒn ®¬n “BÇu ai vµo §u-ma nhµ n−íc?” ®−îc so¹n ra d−íi h×nh thøc çc c©u hái vµ çc c©u tr¶ lêi, lµ mÉu mùc tuyÖt vêi vÒ viÖc nªn gi¶i thÝch nh− thÕ nµo cho ng¾n gän, dÔ hiÓu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p cña ®êi sèng chÝnh trÞ cho quÇn chóng. TruyÒn ®¬n ®· kªu gäi bÇu cho nh÷ng ng−êi d©n chñ-x· héi; nã ®−îc phæ biÕn réng r·i vµ ®· gãp phÇn to lín vµo viÖc lµm cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch thu ®−îc th¾ng lîi trong cuéc bÇu cö vµo §u-ma.

Mét sè bµi b¸o in trong tËp nµy ®· ®−îc dµnh vµo viÖc tæng kÕt cuéc vËn ®éng bÇu cö ë Pª-tÐc-bua; cuéc vËn ®éng nµy ®· diÔn ra hÕt søc gay g¾t ë thñ ®« vµ, theo

Lêi tùa

XXI

lêi cña Lª-nin, cuéc vËn ®éng lµ “... mét giai ®o¹n lín vµ riªng biÖt trong lÞch sö çch m¹ng Nga” (tr. 472). Trong çc bµi “Cuéc bÇu cö trong ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n ë Pª-tÐc-bua”, “ý nghÜa cña çc cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua”, “KÕt qu¶ cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua” vµ çc bµi kh¸c, Lª-nin ®· chØ ra r»ng cuéc bÇu cö §u-ma II ®· x¸c nhËn sù ®óng ®¾n cña s¸ch l−îc çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Trong thêi kú bÇu cö, b¶n chÊt thùc sù vµ thùc chÊt cña çc ®¶ng t− s¶n béc lé râ h¬n bÊt cø lóc nµo tr−íc ®©y. Cuéc bÇu cö §u-ma ®· ®em l¹i th¾ng lîi cho s¸ch l−îc “khèi liªn minh ph¸i t¶”. MÆc dï gÆp nhiÒu trë ng¹i trong cuéc cæ ®éng tr−íc ngµy bÇu cö, nh−ng §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng, ®−îc ph¸i lao ®éng vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa-çch m¹ng ñng hé, vÉn cã thÓ lµm cho mét sè lín cö tri tho¸t khái ¶nh h−ëng cña §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn. ë Pª-tÐc-bua khèi liªn minh ph¸i t¶ chiÕm ®−îc 25% tæng sè phiÕu. XÐt vÒ mÆt thµnh phÇn mµ nãi, §u-ma II t¶ h¬n §u-ma I. Nh−ng chÝnh s¸ch ph¶n béi cña bän men-sª-vÝch, sù ph¶n béi cña chóng ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n ®· lµm cho khèi liªn minh ph¸i t¶ ë Pª-tÐc-bua kh«ng giµnh ®−îc th¾ng lîi hoµn toµn.

S¸ch l−îc cña Lª-nin trong cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma II lµ mÉu mùc cña s¸ch l−îc míi, s¸ch l−îc çch m¹ng, m¸c-xÝt vÒ ®Êu tranh nghÞ tr−êng, nã vò trang cho giai cÊp v« s¶n Nga vµ çc n−íc kh¸c kinh nghiÖm kÕt hîp çc h×nh thøc ®Êu tranh hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p, trong nghÞ tr−êng vµ ngoµi nghÞ tr−êng, ®Ó ®oµn kÕt tÊt c¶ çc lùc l−îng d©n chñ çch m¹ng nh»m môc ®Ých lµm cho çch m¹ng ph¸t triÓn vµ giµnh ®−îc th¾ng lîi.

Çc t¸c phÈm ®−îc c«ng bè trong tËp nµy thÊm s©u t− t−ëng ®Êu tranh nh»m cñng cè ®¶ng m¸c-xÝt çch m¹ng, nh»m lµm cho nh÷ng nguyªn t¾c t− t−ëng vµ tæ chøc cña ®¶ng ®−îc trong s¹ch, nh»m thèng nhÊt ®éi ngò cña ®¶ng. ChØ ra mèi liªn hÖ l«-gÝch gi÷a s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa

Lêi tùa

XXII

cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ chñ nghÜa c¬ héi cña hä trong çc vÊn ®Ò tæ chøc, Lª-nin ®· v¹ch trÇn kÕ ho¹ch men-sª-vÝch triÖu tËp çi gäi lµ “®¹i héi c«ng nh©n” víi sù tham gia cña nh÷ng ng−êi d©n chñ-x· héi, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa-çch m¹ng vµ bän v« chÝnh phñ chñ nghÜa ®Ó thµnh lËp mét “®¶ng kh«ng ®¶ng ph¸i” réng r·i. Trong çc bµi “Sù khñng ho¶ng cña chñ nghÜa men-sª-vÝch”, “T− t−ëng tiÓu t− s¶n trong çc giíi çch m¹ng”, “NhËn xÐt vÒ tê “Ng−êi d©n chñ-x· héi” sè 1”, “VÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi bÊt th−êng cña ®¶ng” , “§¹i héi c«ng nh©n vµ sù hîp nhÊt víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa-çch m¹ng”, Lª-nin ®· nghiªm kh¾c lªn ¸n chñ tr−¬ng triÖu tËp “®¹i héi c«ng nh©n”, coi ®ã lµ ©m m−u c¬ héi chñ nghÜa nh»m hoµ tan ®éi ngò tiªn tiÕn cña giai cÊp c«ng nh©n vµo trong m«i tr−êng tiÓu t− s¶n. Lª-nin viÕt: hµnh ®éng nh− nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, nh− thÕ cã nghÜa lµ muèn cho trong ®¶ng v« s¶n ®Çy dÉy bän phi-li-xtanh nhu nh−îc, nhót nh¸t, kh«ng tin ë m×nh vµ mÊt tinh thÇn mçi khi t×nh h×nh diÔn biÕn cã lîi cho thÕ lùc ph¶n ®éng, biÕn ng−êi tiÓu thÞ d©n thµnh h¹t nh©n cña ®¶ng. Lª-nin chØ ra r»ng môc ®Ých cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lµ mong muèn hîp ph¸p ho¸ ®¶ng b»ng çch g¹t ra khái c−¬ng lÜnh cña ®¶ng nh÷ng yªu s¸ch çch m¹ng quan träng nhÊt, c¶i tæ ®¶ng theo kiÓu çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa c¶i l−¬ng T©y ¢u. Lª-nin ®· viÕt vÒ s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch: “§èi víi hä, ho¹t ®éng hîp ph¸p, tuy nhá män, buån tÎ, nghÌo nµn, nh−ng yªn æn, th× cßn h¬n lµ sù kÕ tiÕp dån dËp cña nh÷ng c¬n b·o t¸p çch m¹ng vµ cña nh÷ng c¬n ®iªn cuång ph¶n çch m¹ng” (tr. 60). Ngay lóc ®ã Lª-nin ®· nh×n thÊy trong t− t−ëng men-sª-vÝch chñ tr−¬ng triÖu tËp “®¹i héi c«ng nh©n”, cã mÇm mèng cña “chñ nghÜa thñ tiªu” t−¬ng lai, cã mÇm mèng cña sù ph¶n béi c«ng khai ®ã cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. §èi lËp l¹i kÕ ho¹ch men-sª-vÝch thµnh lËp “®¶ng kh«ng ®¶ng ph¸i”, Lª-nin ®·

Lêi tùa

XXIII

®−a ra khÈu hiÖu më réng h¬n n÷a §¶ng d©n chñ-x· héi chñ yÕu lµ kÕt n¹p nh÷ng thµnh phÇn v« s¶n vµ hoµn toµn chØ d−íi ngän cê t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c, Ng−êi ®· b¶o vÖ nh÷ng nguyªn t¾c cña mét ®¶ng çch m¹ng ®éc lËp cña giai cÊp c«ng nh©n. Bän men-sª-vÝch than phiÒn r»ng thanh niªn chiÕm −u thÕ trong ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n. Lª-nin coi lêi than phiÒn ®ã lµ biÓu hiÖn cña chñ nghÜa theo ®u«i, lµ nguyÖn väng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch muèn cã kh«ng ph¶i mét “®¶ng tiªn phong” mµ lµ mét ®¶ng hËu ®éi nÆng nÒ chËm ch¹p. Lªn-nin nhÊn m¹nh r»ng chØ cã ®¶ng cña nh÷ng ng−êi çch t©n dòng c¶m, ®Êu tranh quªn m×nh chèng l¹i “çi thèi n¸t cò”, b¸c bá sù b¸i phôc gi¸o ®iÒu mï qu¸ng tr−íc nh÷ng khu«n s¸o ®· lçi thêi, míi lµ ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng.

Lª-nin ®Æc biÖt l−u ý nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®Õn ý nghÜa cña sù thèng nhÊt hµnh ®éng cña giai cÊp v« s¶n, ®Õn kû luËt ®¶ng vµ ®Õn viÖc cñng cè ®¶ng vÒ mÆt tæ chøc. Kû luËt ®¶ng ― Lª-nin gi¶i thÝch ― ®ßi hái ph¶i ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng vÒ mÆt t− t−ëng chèng bän c¬ héi chñ nghÜa. ChØ cã mét kû luËt ®−îc x©y dùng trªn sù tù do th¶o luËn vµ phª b×nh míi xøng víi ®¶ng d©n chñ cña giai cÊp tiªn tiÕn.

Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi bän xÐt l¹i mét lÇn n÷a nªn ra “nh÷ng lý luËn” men-sª-vÝch chèng l¹i vai trß l·nh ®¹o cña çc ®¶ng m¸c-xÝt-lª-nin-nÝt, chèng l¹i nh÷ng nguyªn t¾c cña Lª-nin trong viÖc x©y dùng ®¶ng, th× kinh nghiÖm lÞch sö vÒ cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh»m b¶o vÖ vµ cñng cè ®¶ng cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi çc ®¶ng céng s¶n vµ c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc.

S¸ch l−îc §u-ma c¬ héi chñ nghÜa cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch vµ t− t−ëng thñ tiªu chñ nghÜa trong chñ tr−¬ng triÖu tËp “®¹i héi c«ng nh©n” ®· bÞ tuyÖt ®¹i ®a sè çc tæ chøc ®¶ng ®Þa ph−¬ng lªn ¸n kÞch liÖt. T×nh h×nh trong néi bé ®¶ng ®ßi hái ph¶i triÖu tËp ngay

Lêi tùa

XXIV

lËp tøc ®¹i héi ®¶ng. BÊt chÊp sù ph¶n kh¸ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, cuéc cæ ®éng cho viÖc triÖu tËp ®¹i héi ®· ®−îc më réng ®Õn møc ngay håi th¸ng M−êi, quyÕt nghÞ cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i triÖu tËp ®¹i héi ®· ®−îc sù ñng hé cña nhiÒu tæ chøc ®¶ng lín nhÊt: Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va, Ban th−êng vô khu cña çc tæ chøc d©n chñ-x· héi vïng Trung t©m n−íc Nga, Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ-x· héi Ba-lan vµ LÝt-va, Ban chÊp hµnh trung −¬ng tæ chøc d©n chñ-x· héi miÒn L¸t-vi-a. T¸n thµnh triÖu tËp ®¹i héi cßn cã çc ban chÊp hµnh: Bri-an-xc¬, Cuèc-gan, Min-xc¬, Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, ¤m-xc¬, U-ran vµ çc ban chÊp hµnh kh¸c. Do søc Ðp cña çc ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng, Héi nghÞ II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga (“Héi nghÞ I toµn Nga”) ®· quyÕt ®Þnh ― mÆc dï trong héi nghÞ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch chiÕm ®a sè ― triÖu tËp ®¹i héi vµo ngµy 15 (28) th¸ng Ba 1907.

Trong b¸o ço ®äc t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé Pª-tÐc-bua vÒ vÊn ®Ò vËn ®éng bÇu cö §u-ma vµ s¸ch l−îc §u-ma (th¸ng Hai 1907) trong bµi “VÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi bÊt th−êng cña ®¶ng” vµ trong çc t¸c phÈm kh¸c, Lª-nin ®· triÖt ®Ó b¶o vÖ çc nguyªn t¾c trong ®¶ng vÒ tËp trung d©n chñ, ®· kiªn tr× biÖn hé cho sù cÇn thiÕt ph¶i triÖu tËp mét çch bÊt th−êng ®¹i héi cña ®¶ng. NhiÖm vô quan träng nhÊt cña ®¹i héi lµ x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña giai cÊp v« s¶n vµ ®¶ng cña nã, v¹ch ra s¸ch l−îc thèng nhÊt cña §¶ng d©n chñ-x· héi trong giai ®o¹n hiÖn nay cña çch m¹ng d©n chñ-t− s¶n. BÊt kú sù chËm trÔ nµo trong viÖc triÖu tËp ®¹i héi míi cña ®¶ng, nh− Lª-nin ®· chØ ra, “hiÖn nay, kh«ng nh÷ng lµ vi ph¹m trùc tiÕp toµn bé tinh thÇn vµ toµn bé ý nghÜa cña tæ chøc d©n chñ cña ®¶ng, mµ cßn c¶n trë mét çch hÕt søc nguy hiÓm cuéc ®Êu tranh trong §u-ma vµ cuéc ®Êu tranh çch m¹ng chung s¾p tíi cña giai cÊp v« s¶n” (tr. 83).

Lêi tùa

XXV

Trong tËp nµy còng cã c¶ lêi tùa cña Lª-nin viÕt cho b¶n in tiÕng Nga nh÷ng bøc th− cña C.M¸c göi L. Cu-ghen-man. Trong lêi tùa Lª-nin chØ ra ý nghÜa to lín vÒ mÆt lý luËn vµ chÝnh trÞ cña nh÷ng bøc th− cña M¸c. ViÖc nghiªn cøu nh÷ng bøc th− lÇn ®Çu ®−îc c«ng bè b»ng tiÕng Nga nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng−êi d©n chñ-x· héi Nga t×m hiÓu kü h¬n nh÷ng luËn ®iÓm quan träng nhÊt cña chñ nghÜa M¸c vÒ çc vÊn ®Ò ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n. Trong çc bøc th− ®ã cña M¸c, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· t×m thÊy nhiÒu ®iÒu chØ dÉn quan träng, cã thÓ vËn dông ®−îc vµo nh÷ng nhiÖm vô trùc tiÕp cña çch m¹ng Nga. Lª-nin sö dông nh÷ng bøc th− cña M¸c nh− mét vò khÝ lý luËn trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Ng−êi chØ cho thÊy lµ M¸c, vµo thêi kú ®en tèi nhÊt ®èi víi phong trµo c«ng nh©n, ®· nh×n thÊy tr−íc ®−îc r»ng çch m¹ng ®ang ®Õn gÇn vµ biÕt n©ng cao tr×nh ®é gi¸c ngé cña giai cÊp v« s¶n lªn ®Õn møc nhËn thøc ®−îc nh÷ng nhiÖm vô çch m¹ng tiªn tiÕn. Lª-nin gäi sù ®¸nh gi¸ cña M¸c vÒ C«ng x· Pa-ri ― M¸c ®¸nh gi¸ C«ng x· Pa-ri lµ biÓu hiÖn s¸ng kiÕn lÞch sö cña quÇn chóng ― lµ “®Ønh cao nhÊt” trong nh÷ng bøc th− göi cho Cu-ghen-man. Lª-nin ®em nh÷ng lêi nãi ®Çy nhiÖt t×nh çch m¹ng cña M¸c vÒ chñ nghÜa anh hïng cña c«ng nh©n C«ng x· ®èi lËp víi sù thiÕu tin t−ëng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµo søc m¹nh cña çch m¹ng. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch Nga, ― Lª-nin viÕt, ― cÇn ph¶i häc tËp ë M¸c “lßng tin t−ëng vµo çch m¹ng, çi b¶n lÜnh biÕt kªu gäi giai cÊp c«ng nh©n b¶o vÖ ®Õn cïng nh÷ng nhiÖm vô çch m¹ng trùc tiÕp cña m×nh, tinh thÇn kiªn quyÕt kh«ng dung nh÷ng lêi than v·n uû mÞ khi çch m¹ng t¹m thêi thÊt b¹i” (tr. 483-484). Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng th¸i ®é cña M¸c ®èi víi çch m¹ng thÓ hiÖn râ rµng ®Æc ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c ― sù thèng nhÊt gi÷a lý luËn çch m¹ng víi ®−êng lèi çch m¹ng, sù

Lêi tùa

XXVI

thèng nhÊt kh¨ng khÝt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n.

ChØ cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ― nh÷ng ®¹i biÓu vµ nh÷ng nhµ t− t−ëng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ― míi ®Êu tranh kiªn quyÕt vµ dòng c¶m d−íi çc khÈu hiÖu çch m¹ng. Lª-nin viÕt: “Chóng ta sÏ tù hµo lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn ®i vµo con ®−êng khëi nghÜa vµ lµ nh÷ng ng−êi cuèi cïng ra khái con ®−êng ®ã, nÕu nh− con ®−êng khëi nghÜa, trªn thùc tÕ, kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®−îc” (tr. 221). Tæng kÕt kinh nghiÖm ®Êu tranh çch m¹ng, Lª-nin ®¸nh gi¸ cao tinh thÇn chñ ®éng anh dòng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n Nga trong çch m¹ng 1905 - 1907; çc t¸c phÈm cña Ng−êi qu¸n triÖt mét niÒm tin v« h¹n vµo søc m¹nh cña giai cÊp c«ng nh©n Nga, vµo sù s¸ng t¹o çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n Nga vµ sù tÊt yÕu cña th¾ng lîi. Lª-nin viÕt: “Giai cÊp c«ng nh©n Nga ®· tõng chøng minh vµ sÏ cßn chøng minh nhiÒu lÇn r»ng hä cã kh¶ n¨ng “x«ng lªn chäc trêi”” (tr. 491).

* * *

TËp 14 cßn cã nhiÒu t¸c phÈm míi c«ng bè lÇn ®Çu: b¸o ço,

diÔn v¨n kÕt thóc vµ çc bµi ph¸t biÓu cña Lª-nin t¹i Héi nghÞ II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga (“Héi nghÞ I toµn Nga”). Trong tËp nµy, lÇn ®Çu tiªn ®¨ng toµn v¨n “ý kiÕn ®Æc biÖt” do Lª-nin ®−a ra t¹i héi nghÞ, bµi “§¹i héi c«ng nh©n vµ sù hîp nhÊt víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa-çch m¹ng” vµ b¸o ço cña Lª-nin t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé toµn thµnh phè vµ tØnh Pª-tÐc-bua §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga häp vµo th¸ng Giªng 1907.

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng

§¶ng céng s¶n Liªn-x«

1

ChiÕn tranh du kÝch §¶ng ta vµ quÇn chóng c«ng nh©n rÊt chó ý ®Õn vÊn ®Ò

ho¹t ®éng du kÝch. Chóng t«i ®· nhiÒu lÇn nãi l−ít qua vÊn ®Ò nµy, vµ b©y giê chóng t«i cã ý ®Þnh, nh− ®· høa tr−íc, tr×nh bµy quan ®iÓm cña chóng t«i mét çch hoµn chØnh h¬n1)

I

Xin khëi sù tõ ®Çu. Khi xÐt vÊn ®Ò h×nh thøc ®Êu tranh,

th× mäi ng−êi m¸c-xÝt ®Òu ph¶i ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n g×? Thø nhÊt, chñ nghÜa M¸c kh¸c víi tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc nguyªn thuû cña chñ nghÜa x· héi ë chç lµ nã kh«ng g¾n chÆt phong trµo vµo mét h×nh thøc ®Êu tranh duy nhÊt nhÊt ®Þnh nµo c¶. Nã thõa nhËn nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh kh¸c nhau nhÊt vµ kh«ng “bÞa ®Æt” ra nh÷ng h×nh thøc ®ã, mµ nã chØ kh¸i qu¸t, tæ chøc,lµm cho nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh cña çc giai cÊp çch m¹ng ®ang xuÊt hiÖn mét çch tù ph¸t trong tiÕn tr×nh cña phong trµo trë thµnh tù gi¸c. Hoµn toµn thï ®Þch víi mäi c«ng thøc trõu t−îng, mäi lêi chØ dÉn gi¸o ®iÒu, chñ nghÜa M¸c ®ßi hái ph¶i chó ý ®Õn cuéc ®Êu tranh quÇn chóng ®ang diÔn ra, tøc lµ cuéc

_______ 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va,

t. 13, tr. 458.

V. I. L ª - n i n

2

®Êu tranh cµng lu«n lu«n ®Î ra nhiÒu ph−¬ng ph¸p míi vµ hÕt søc kh¸c nhau vÒ phßng ngù vµ tÊn c«ng, khi mµ phong trµo cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é gi¸c ngé cña quÇn chóng cµng t¨ng vµ nh÷ng cuéc khñng ho¶ng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cµng gay g¾t. V× vËy, chñ nghÜa M¸c tuyÖt ®èi kh«ng tõ chèi bÊt cø mét h×nh thøc ®Êu tranh nµo. Kh«ng bao giê nã l¹i tù h¹n chÕ ë nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh cã thÓ cã vµ ®ang tån t¹i chØ trong mét lóc nµo ®ã; nã thõa nhËn r»ng, khi t×nh h×nh x· héi thay ®æi th× tÊt nhiªn sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh míi mµ nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng trong thêi kú ®ã ch−a hÒ biÕt ®Õn. VÒ ph−¬ng diÖn ®ã, chñ nghÜa M¸c ®· häc tËp, cã thÓ nãi lµ ë thùc tiÔn cña quÇn chóng; nã kh«ng hÒ cã tham väng d¹y quÇn chóng nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh mµ “çc chuyªn gia thÝch hÖ thèng” ngåi trong phßng giÊy nÆn ra. Ch¼ng h¹n Cau-xky, khi xem xÐt nh÷ng h×nh thøc cña çch m¹ng x· héi ®· nãi lµ chóng ta biÕt r»ng cuéc khñng ho¶ng s¾p tíi sÏ ®em l¹i cho ta nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh míi mµ hiÖn nay chóng ta kh«ng thÓ l−êng tr−íc ®−îc.

Thø hai, chñ nghÜa M¸c ®ßi hái nhÊt ®Þnh ph¶i cã quan ®iÓm lÞch sö khi xÐt vÊn ®Ò h×nh thøc ®Êu tranh. §Æt vÊn ®Ò ®ã ra mµ kh«ng xÐt ®Õn hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ, tøc lµ kh«ng hiÓu nh÷ng ®iÒu s¬ ®¼ng vÒ chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. Trong nh÷ng thêi kú kh¸c nhau cña sù tiÕn triÓn kinh tÕ, tuú nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau vÒ chÝnh trÞ, v¨n ho¸ d©n téc, sinh ho¹t v. v., mµ nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh nµy kh¸c næi lªn hµng ®Çu, trë thµnh nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh chñ yÕu; do ®ã, ®Õn l−ît m×nh, nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh thø yÕu,phô còng biÕn ®æi theo. Kh«ng xem xÐt tØ mØ hoµn c¶nh cô thÓ cña mét phong trµo nhÊt ®Þnh, trong giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña nã, mµ cø muèn thõa nhËn hoÆc phñ nhËn mét ph−¬ng thøc ®Êu tranh nhÊt ®Þnh, nh− vËy lµ hoµn toµn rêi bá lËp tr−êng m¸c-xÝt.

ChiÕn tranh du kÝch

3

§ã lµ hai nguyªn t¾c lý luËn c¬ b¶n mµ chóng ta ph¶i tu©n theo. LÞch sö chñ nghÜa M¸c ë T©y ¢u ®· cho chóng ta v« sè thÝ dô chøng minh nh÷ng ®iÒu ®· nãi trªn. HiÖn nay ph¸i d©n chñ-x· héi ch©u ¢u ®Òu coi chÕ ®é ®¹i nghÞ vµ phong trµo c«ng ®oµn lµ nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh chñ yÕu; tr−íc kia, ph¸i ®ã ®· thõa nhËn h×nh thøc khëi nghÜa vµ l¹i hoµn toµn s½n sµng thõa nhËn h×nh thøc ®ã sau nµy khi t×nh h×nh thay ®æi, ― tr¸i víi ý kiÕn cña ph¸i t− s¶n tù do, thuéc lo¹i nh− §¶ng d©n chñ-lËp hiÕn1 Nga vµ ph¸i “V« ®Ò”2. Trong nh÷ng n¨m 1870-1880, ph¸i d©n chñ-x· héi kh«ng thõa nhËn h×nh thøc tæng b·i c«ng lµ mét liÒu thuèc b¸ch bÖnh ®èi víi x· héi , lµ mét ph−¬ng ph¸p lËt ®æ ngay tøc kh¾c giai cÊp t− s¶n b»ng con ®−êng phi chÝnh trÞ, nh−ng ph¸i d©n chñ-x· héi hoµn toµn thõa nhËn h×nh thøc b·i c«ng chÝnh trÞ cña quÇn chóng (nhÊt lµ sau khi ®· cã kinh nghiÖm ë Nga håi 1905) lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh cÇn thiÕt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Ph¸i d©n chñ-x· héi thõa nhËn nh÷ng h×nh thøc chiÕn ®Êu b»ng ch−íng ng¹i vËt ë ®−êng phè håi nh÷ng n¨m 40 thÕ kû XIX; ®Õn cuèi thÕ kû XIX, v× nh÷ng hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh, nªn hä ®· phñ nhËn h×nh thøc ®Êu tranh ®ã; vµ sau khi ®· cã kinh nghiÖm M¸t-xc¬-va råi, kinh nghiÖm mµ theo lêi C. Cau-xky nãi, ®· t¹o ra mét chiÕn thuËt míi lµ chiÕn ®Êu b»ng ch−íng ng¹i vËt, th× ph¸i d©n chñ-x· héi l¹i tá ra hoµn toµn s½n sµng xÐt l¹i quan ®iÓm nãi trªn vµ l¹i s½n sµng thõa nhËn h×nh thøc chiÕn ®Êu b»ng ch−íng ng¹i vËt lµ thÝch ®¸ng

II

Chóng ta ®· x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn lý chung cña chñ nghÜa M¸c, b©y giê chóng ta nãi ®Õn çch m¹ng Nga. Chóng ta h·y nhí l¹i tiÕn tr×nh lÞch sö cña nh÷ng h×nh thøc

V. I. L ª - n i n

4

®Êu tranh mµ cuéc çch m¹ng Êy ®· s¶n sinh ra. Tho¹t ®Çu lµ nh÷ng cuéc b·i c«ng kinh tÕ cña c«ng nh©n (1896-1900), råi ®Õn nh÷ng cuéc biÓu t×nh chÝnh trÞ cña c«ng nh©n vµ sinh viªn (1901-1902), nh÷ng cuéc næi dËy cña n«ng d©n (1902), nh÷ng cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ ®Çu tiªn cña quÇn chóng phèi hîp d−íi nhiÒu h×nh thøc víi çc cuéc biÓu t×nh (nh− ë R«-xtèp n¨m 1902, nh÷ng cuéc b·i c«ng mïa hÌ 1903, ngµy 9 th¸ng Giªng 1905), cuéc tæng b·i c«ng chÝnh trÞ quy m« toµn quèc víi nh÷ng h×nh thøc chiÕn ®Êu b»ng ch−íng ng¹i vËt ë mét sè n¬i (th¸ng M−êi 1905), h×nh thøc chiÕn ®Êu b»ng ch−íng ng¹i vËt ®−îc ¸p dông phæ biÕn cïng víi h×nh thøc khëi nghÜa vò trang (th¸ng Ch¹p 1905), ®Êu tranh hoµ b×nh ë nghÞ viÖn (th¸ng T− - th¸ng S¸u 1906), nh÷ng cuéc khëi nghÜa côc bé trong qu©n ®éi (th¸ng S¸u 1905-th¸ng B¶y 1906 ), nh÷ng cuéc khëi nghÜa côc bé cña n«ng d©n (mïa thu 1905-mïa thu 1906).

§øng vÒ ph−¬ng diÖn h×nh thøc ®Êu tranh nãi chung mµ xÐt th× t×nh h×nh ®Õn mïa thu 1906 lµ nh− vËy. H×nh thøc ®Êu tranh “tr¶ miÕng” cña chÕ ®é chuyªn chÕ lµ nh÷ng cuéc tµn s¸t do bän Tr¨m ®en tæ chøc, tõ vô Ki-si-nÐp håi mïa xu©n 1903 cho ®Õn vô XÕt-lª-tx¬ håi mïa thu 19063. Trong suèt c¶ thêi kú ®ã, viÖc bän Tr¨m ®en tæ chøc nh÷ng cuéc tµn s¸t vµ ®¸nh ®Ëp nh÷ng ng−êi Do-th¸i, sinh viªn, nh÷ng ng−êi lµm çch m¹ng vµ c«ng nh©n gi¸c ngé, ®· ph¸t triÓn kh«ng ngõng, ngµy cµng tinh x¶o h¬n, kÕt hîp nh÷ng hµnh ®éng b¹o ng−îc cña bän bÞ mua chuéc víi nh÷ng hµnh ®éng b¹o ng−îc cña qu©n ®éi Tr¨m ®en, thËm chÝ dïng c¶ ®Õn ph¸o binh trong çc lµng m¹c vµ thµnh thÞ phèi hîp víi sù ®iÒu ®éng nh÷ng ®éi qu©n ®µn ¸p vµ çc ®oµn xe löa ®µn ¸p, v.v..

Bèi c¶nh chÝnh cña t×nh h×nh lµ nh− vËy. Trªn bèi c¶nh ®ã, næi lªn râ çi hiÖn t−îng mµ bµi nµy nghiªn cøu vµ nhËn xÐt, ― hiÖn t−îng ®ã ®−¬ng nhiªn chØ lµ mét çi g× côc bé, thø yÕu vµ phô. HiÖn t−îng ®ã lµ g×? h×nh thøc cña


5

hiÖn t−îng ®ã lµ g×? nguyªn nh©n ph¸t sinh ra hiÖn t−îng ®ã lµ g×? nã ®· xuÊt hiÖn lóc nµo vµ ®· lan réng ®Õn møc ®é nµo? ý nghÜa cña nã trong tiÕn tr×nh chung cña çch m¹ng nh− thÕ nµo? nã cã nh÷ng quan hÖ g× víi cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n do §¶ng d©n chñ-x· héi tæ chøc vµ l·nh ®¹o? §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ hiÖn nay chóng ta ph¶i ®Ò cËp ®Õn sau khi ®· m« t¶ bèi c¶nh chung cña t×nh h×nh.

HiÖn t−îng mµ chóng ta ®ang quan t©m lµ cuéc ®Êu tranh vò trang. Cuéc ®Êu tranh ®ã lµ do nh÷ng ç nh©n vµ nh÷ng nhãm nhá tiÕn hµnh. Trong sè nh÷ng ç nh©n vµ nh÷ng nhãm ®ã, cã bé phËn th× thuéc nh÷ng tæ chøc çch m¹ng, cã bé phËn (vµ phÇn lín trong mét sè ®Þa ph−¬ng cña n−íc Nga) th× l¹i kh«ng thuéc mét tæ chøc çch m¹ng nµo c¶. Cuéc ®Êu tranh vò trang nh»m hai môc ®Ých kh¸c nhau , mµ chóng ta cÇn ph¶i ph©n biÖt thËt râ rµng : thø nhÊt, cuéc ®Êu tranh ®ã nh»m môc ®Ých thñ tiªu nh÷ng ç nh©n riªng lÎ nh− nh÷ng tªn chØ huy vµ nh©n viªn trong c¶nh s¸t vµ qu©n ®éi, thø hai, nh»m tÞch thu tiÒn b¹c cña chÝnh phñ lÉn cña t− nh©n. Nh÷ng sè tiÒn ®· tÞch thu ®−îc, mét phÇn dïng vµo nh÷ng nhu cÇu cña ®¶ng, mét phÇn dïng ®Æc biÖt ®Ó mua vò khÝ vµ chuÈn bÞ khëi nghÜa, cßn mét phÇn dïng nu«i çc chiÕn sÜ ®ang tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®ã. Nh÷ng kho¶n t−íc ®o¹t lín (nh− kho¶n t−íc ®o¹t ë Çp-ca-d¬ ®−îc h¬n 200 000 róp, ë M¸t-xc¬-va ®−îc 875 000 róp)4, tr−íc hÕt chÝnh lµ ®· dïng vµo nh÷ng nhu cÇu cña çc ®¶ng çch m¹ng ; cã nh÷ng mãn t−íc ®o¹t nhá th× tr−íc hÕt vµ ®«i khi chØ toµn dïng ®Ó nu«i sèng “nh÷ng ng−êi ®i t−íc ®o¹t”. Cã mét sù thËt lµ h×nh thøc ®Êu tranh nµy chØ ph¸t triÓn vµ phæ biÕn réng r·i vµo n¨m 1906, nghÜa lµ sau cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p. Cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ trÇm träng ®Õn chç biÕn thµnh cuéc ®Êu tranh vò trang, vµ nhÊt lµ c¶nh nghÌo khæ, ®ãi rÐt vµ thÊt nghiÖp trong n«ng th«n

V. I. L ª - n i n

6

vµ thµnh thÞ cµng trÇm träng thªm, ®ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n quan träng trong sè nh÷ng nguyªn nh©n ®· g©y ra cuéc ®Êu tranh ®ã. H×nh thøc ®Êu tranh x· héi ®ã lµ h×nh thøc mµ nh÷ng phÇn tö lang thang kh«ng nghÒ nghiÖp, nh÷ng phÇn tö l−u manh vµ nh÷ng nhãm v« chÝnh phñ th−êng thÝch dïng vµ thËm chÝ chuyªn dïng. VÒ çc h×nh thøc ®Êu tranh “tr¶ miÕng” cña chÕ ®é chuyªn chÕ, ta cã thÓ kÓ: thiÕt qu©n luËt, ®éng viªn t©n binh, nh÷ng vô tµn s¸t cña bän Tr¨m ®en (XÕt-lª-tx¬) vµ nh÷ng toµ ¸n qu©n sù - d· chiÕn.

III

Th−êng th−êng th× ng−êi ta nhËn ®Þnh cuéc ®Êu tranh ®ã nh− sau: ®ã lµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ, chñ nghÜa Bl¨ng-ki5, ®ã lµ dïng trë l¹i thñ ®o¹n khñng bè, ®ã lµ nh÷ng hµnh ®éng cña nh÷ng ç nh©n tho¸t ly quÇn chóng, lµm b¹i ho¹i tinh thÇn cña c«ng nh©n, lµm cho çc tÇng líp réng r·i trong nh©n d©n mÊt c¶m t×nh víi c«ng nh©n, lµm tan r· phong trµo vµ lµm tæn h¹i ®Õn çch m¹ng. Qua çc sù biÕn thuËt l¹i trªn b¸o chÝ hµng ngµy, chóng ta rÊt dÔ t×m thÊy nh÷ng thÝ dô x¸c nhËn sù nhËn ®Þnh ®ã.

Nh−ng nh÷ng thÝ dô ®ã cã tin ®−îc kh«ng? §Ó kiÓm tra ®iÒu ®ã, chóng ta h·y xÐt mét vïng mµ h×nh thøc ®Êu tranh nãi trªn ph¸t triÓn cao nhÊt : miÒn L¸t-vi-a. §©y lµ nh÷ng lêi mµ tê “Thêi míi”6 (ngµy 9 vµ 12 th¸ng ChÝn) ®· phµn nµn vÒ ho¹t ®éng cña §¶ng d©n chñ-x· héi L¸t-vi-a. §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi L¸t-vi-a (mét bé phËn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga) ph¸t hµnh tê b¸o cña m×nh7 th−êng xuyªn mçi kú 30 000 sè. Trong môc th«ng b¸o, tê b¸o ®ã ®−a ra nh÷ng danh s¸ch bän gi¸n ®iÖp mµ bÊt cø mét ng−êi l−¬ng thiÖn nµo còng ®Òu cã nghÜa vô ph¶i tiªu diÖt. Nh÷ng kÎ hîp t¸c víi c¶nh s¸t ®Òu bÞ tuyªn bè lµ “kÎ thï cña çch m¹ng” vµ ®¸ng


7

ph¶i xö tö, ngoµi ra toµn bé tµi s¶n cña chóng cßn bÞ tÞch thu n÷a. Ng−êi ta yªu cÇu nh©n d©n chØ nép tiÒn cho §¶ng d©n chñ - x· héi khi nµo cã biªn lai ®ãng dÊu cña tæ chøc. Trong b¶n b¸o ço võa qua cña ®¶ng, trong sè 48 000 róp thu nhËp trong n¨m th× cã 5600 róp cña chi bé Li-ba-va nép ®Ó mua vò khÝ, sè tiÒn ®ã lµ tiÒn ®· t−íc ®o¹t ®−îc. ― §−¬ng nhiªn lµ tê “Thêi míi” ®· gµo thÐt chèng l¹i “ph¸p chÕ çch m¹ng” ®ã, chèng l¹i “chÝnh phñ ®¸ng sî” ®ã.

Kh«ng ai d¸m gäi ho¹t ®éng ®ã cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a lµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ, lµ chñ nghÜa Bl¨ng-ki, lµ chñ tr−¬ng khñng bè c¶. V× sao vËy ? V× r»ng ë ®©y, ng−êi ta thÊy râ mèi liªn hÖ gi÷a h×nh thøc ®Êu tranh míi víi cuéc khëi nghÜa ®· næ ra håi th¸ng Ch¹p, còng nh− víi cuéc khëi nghÜa s¾p næ ra. §èi víi toµn thÓ n−íc Nga, mèi liªn hÖ ®ã ch−a ®−îc râ rµng nh− thÕ, nh−ng nã vÉn tån t¹i. Kh«ng thÓ nghi ngê g× n÷a, cuéc ®Êu tranh “du kÝch” ®· ®−îc më réng chÝnh lµ tõ th¸ng Ch¹p, vµ cã liªn quan víi t×nh tr¹ng ngµy cµng trÇm träng cña cuéc khñng ho¶ng kh«ng nh÷ng vÒ kinh tÕ mµ c¶ vÒ chÝnh trÞ n÷a. Chñ tr−¬ng khñng bè tr−íc kia ë Nga lµ do nh÷ng ng−êi trÝ thøc ©m m−u tiÕn hµnh; hiÖn nay, cuéc ®Êu tranh du kÝch th−êng th−êng lµ do nh÷ng chiÕn sÜ c«ng nh©n hay lµ do nh÷ng c«ng nh©n thÊt nghiÖp tiÕn hµnh. Nh÷ng kÎ sÝnh dïng nh÷ng lêi s¸o rçng th× nghÜ ngay ®Õn chñ nghÜa Bl¨ng-ki vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ, nh−ng trong t×nh h×nh khëi nghÜa biÓu hiÖn râ rµng nh− vËy ë miÒn L¸t-vi-a th× nh÷ng danh tõ ®−îc häc thuéc lßng ®ã hiÓn nhiªn lµ kh«ng thÝch hîp.

C¨n cø vµo nh÷ng thÝ dô ®ã ë L¸t-vi-a th× thÊy râ lµ viÖc chóng ta rÊt th−êng quen ph©n tÝch chiÕn tranh du kÝch mµ l¹i t¸ch rêi khái t×nh h×nh khëi nghÜa, nh− vËy th× thËt lµ hoµn toµn sai lÇm, kh«ng khoa häc vµ kh«ng cã quan ®iÓm lÞch sö. CÇn ph¶i chó ý ®Õn t×nh h×nh ®ã, ph¶i

V. I. L ª - n i n

8

nghÜ ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thêi kú ë gi÷a nh÷ng hµnh ®éng khëi nghÜa lín, ph¶i hiÓu r»ng trong t×nh h×nh nh− thÕ th× nhÊt ®Þnh sÏ sinh ra nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh nµo, vµ kh«ng nªn chØ nãi cho xong chuyÖn b»ng nh÷ng danh tõ thuéc lßng ®−îc chän s½n, mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn còng nh− ph¸i “Thêi míi” vÉn th−êng dïng nh−: chñ nghÜa v« chÝnh phñ, hµnh ®éng c−íp bãc, hµnh ®éng l−u manh!

Ng−êi ta b¶o r»ng nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch ph¸ ho¹i c«ng t¸c cña chóng ta. Chóng ta h·y ¸p dông lËp luËn ®ã vµo t×nh h×nh ®· diÔn ra sau th¸ng Ch¹p 1905, vµo thêi kú nh÷ng cuéc tµn s¸t cña bän Tr¨m ®en vµ lÖnh thiÕt qu©n luËt. Trong thêi kú nh− thÕ, çi g× ®· ph¸ ho¹i phong trµo nhiÒu h¬n: ngåi im kh«ng kh¸ng cù hay ®Êu tranh du kÝch cã tæ chøc? Çc ®ång chÝ h·y so s¸nh miÒn trung n−íc Nga víi çc vïng biªn khu ë phÝa T©y, nh− Ba-lan vµ miÒn L¸t-vi-a, mµ xem. Râ rµng lµ ë çc vïng biªn khu phÝa T©y th× cuéc chiÕn tranh du kÝch ®−îc më réng h¬n vµ ph¸t triÓn cao h¬n. Vµ còng râ rµng lµ phong trµo çch m¹ng nãi chung vµ phong trµo d©n chñ - x· héi nãi riªng ®· bÞ ph¸ ho¹i ë miÒn trung n−íc Nga nhiÒu h¬n lµ trong çc vïng biªn khu phÝa T©y n−íc Nga. TÊt nhiªn kh«ng ph¶i v× thÕ mµ chóng ta l¹i cã ý kÕt luËn r»ng nhê cã chiÕn tranh du kÝch mµ phong trµo d©n chñ - x· héi ë Ba-lan vµ ë L¸t-vi-a Ýt bÞ ph¸ ho¹i h¬n. Kh«ng ph¶i thÕ. Chóng ta chØ nªn kÕt luËn r»ng chiÕn tranh du kÝch kh«ng cã téi g× vÒ viÖc phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ë Nga bÞ ph¸ ho¹i håi 1906.

Ng−êi ta th−êng hay viÖn cí tÝnh ®Æc thï cña nh÷ng ®iÒu kiÖn d©n téc. Nh−ng viÖn cí nh− thÕ chØ lµm cho chç yÕu cña çi lý lÏ ®ang thÞnh hµnh lé ra ®Æc biÖt râ rµng mµ th«i. NÕu qu¶ vÊn ®Ò lµ ë nh÷ng ®iÒu kiÖn d©n téc, th× tøc lµ vÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë chñ nghÜa v« chÝnh phñ, chñ nghÜa Bl¨ng-ki, chñ nghÜa khñng bè ― tøc lµ nh÷ng


9

tËt xÊu cña toµn bé ®Õ quèc Nga vµ thËm chÝ chØ riªng cña n−íc Nga th«i ― mµ ë chç kh¸c. Th−a çc ngµi, çc ngµi h·y xem xÐt chç kh¸c ®ã mét çch cô thÓ ! Khi ®ã çc ngµi sÏ thÊy r»ng ¸ch ¸p bøc d©n téc hoÆc nh÷ng ®èi kh¸ng d©n téc kh«ng gi¶i thÝch ®−îc g× hÕt, v× nh÷ng çi ®ã vÉn lu«n lu«n tån t¹i trong çc vïng biªn khu phÝa T©y, cßn ®Êu tranh du kÝch th× chØ míi xuÊt hiÖn trong thêi kú lÞch sö hiÖn nay mµ th«i. Cã nhiÒu vïng, trong ®ã vÉn cßn ¸p bøc vµ ®èi kh¸ng d©n téc, nh−ng kh«ng hÒ thÊy cã ®Êu tranh du kÝch vµ ®«i khi ®Êu tranh du kÝch l¹i ph¸t triÓn ë ngay nh÷ng vïng kh«ng cã ¸p bøc d©n téc. Ph©n tÝch cô thÓ vÊn ®Ò ®ã th× sÏ thÊy r»ng vÊn ®Ò ë ®©y kh«ng ph¶i lµ ¸p bøc d©n téc, mµ l¹i lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó khëi nghÜa. §Êu tranh du kÝch lµ mét h×nh thøc kh«ng thÓ tr¸nh khái trong thêi kú mµ phong trµo quÇn chóng ®· thùc sù ®i tíi b−íc khëi nghÜa vµ khi cã nh÷ng kho¶ng thêi gian çch nhau t−¬ng ®èi dµi gi÷a nh÷ng “trËn ®¸nh lín” cña cuéc néi chiÕn

Phong trµo bÞ ph¸ ho¹i kh«ng ph¶i lµ do ho¹t ®éng du kÝch, mµ lµ do ®¶ng cßn non yÕu kh«ng cã kh¶ n¨ng n¾m lÊy nh÷ng ho¹t ®éng ®ã. ChÝnh v× thÕ nh÷ng lêi nguyÒn rña mµ ë n−íc ta, ng−êi Nga chóng ta, th−êng hay ®æ lªn ®Çu ho¹t ®éng du kÝch, th× x¶y ra song song víi nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch bÝ mËt, ngÉu nhiªn, v« tæ chøc ®· thùc sù ph¸ ho¹i ®¶ng. NÕu kh«ng hiÓu næi nh÷ng hoµn c¶nh lÞch sö nµo ®· lµm n¶y sinh ra cuéc ®Êu tranh ®ã, th× chóng ta còng kh«ng thÓ trõ bá ®−îc nh÷ng mÆt xÊu cña nã. Nh−ng dï sao th× cuéc ®Êu tranh vÉn cø diÔn ra. Cuéc ®Êu tranh ®ã lµ do nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ vµ chÝnh trÞ m¹nh mÏ g©y nªn. Chóng ta kh«ng cã kh¶ n¨ng thñ tiªu ®−îc nh÷ng nguyªn nh©n ®ã vµ thñ tiªu ®−îc cuéc ®Êu tranh ®ã. Khi chóng ta than phiÒn vÒ cuéc chiÕn tranh du kÝch th× tøc lµ chóng ta than phiÒn vÒ sù non yÕu cña ®¶ng ta trong c«ng cuéc khëi nghÜa.

V. I. L ª - n i n

10

§iÒu mµ chóng t«i nãi vÒ sù ph¸ ho¹i tæ chøc th× còng cã thÓ dïng ®Ó nãi vÒ viÖc lµm b¹i ho¹i tinh thÇn. Tinh thÇn bÞ b¹i ho¹i kh«ng ph¶i do chiÕn tranh du kÝch, mµ lµ do t×nh tr¹ng kh«ng cã tæ chøc, tÝnh chÊt v« trËt tù, tÝnh chÊt kh«ng ®¶ng cña çc ho¹t ®éng du kÝch. Cø o¸n tr¸ch vµ nguyÒn rña ho¹t ®éng du kÝch, th× chóng ta kh«ng thÓ nµo tho¸t khái t×nh tr¹ng b¹i ho¹i tinh thÇn hoµn toµn hiÓn nhiªn ®ã, v× nh÷ng lêi o¸n tr¸ch vµ nguyÒn rña ®ã hoµn toµn kh«ng thÓ ng¨n chÆn ®−îc mét hiÖn t−îng do nh÷ng nguyªn nh©n s©u xa vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ g©y ra. Cã ng−êi sÏ c·i l¹i r»ng: nÕu nh− chóng ta kh«ng cã kh¶ n¨ng ng¨n chÆn ®−îc mét hiÖn t−îng kh«ng b×nh th−êng vµ lµm b¹i ho¹i tinh thÇn th× ®ã còng kh«ng ph¶i lµ mét lý do ®Ó cho ®¶ng chuyÓn sang dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh kh«ng b×nh th−êng vµ lµm b¹i ho¹i tinh thÇn. Nh−ng lêi ph¶n ®èi ®ã lµ cña mét anh t− s¶n tù do chñ nghÜa thuÇn tuý chø kh«ng ph¶i lµ cña mét ng−êi m¸c-xÝt, v× mét ng−êi m¸c-xÝt kh«ng thÓ coi, mét çch chung chung, cuéc néi chiÕn hoÆc chiÕn tranh du kÝch, tøc lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña néi chiÕn, lµ mét hiÖn t−îng kh«ng b×nh th−êng vµ lµm b¹i ho¹i tinh thÇn ®−îc. Ng−êi m¸c-xÝt ®øng trªn lËp tr−êng ®Êu tranh giai cÊp, chø kh«ng ph¶i ®øng trªn lËp tr−êng hoµ b×nh x· héi. Trong nh÷ng thêi kú nhÊt ®Þnh cña nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ gay g¾t, cuéc ®Êu tranh giai cÊp sÏ ph¸t triÓn thµnh mét cuéc néi chiÕn thËt sù, nghÜa lµ thµnh mét cuéc ®Êu tranh vò trang gi÷a hai bé phËn trong nh©n d©n. Trong nh÷ng thêi kú nh− thÕ th× ng−êi m¸c-xÝt cã tr¸ch nhiÖm ®øng vÒ quan ®iÓm néi chiÕn. Chñ nghÜa M¸c hoµn toµn kh«ng thõa nhËn bÊt cø sù buéc téi nµo vÒ mÆt ®¹o lý ®èi víi cuéc néi chiÕn ®ã.

Trong thêi kú néi chiÕn, ®¶ng lý t−ëng cña giai cÊp v« s¶n lµ mét ®¶ng tham chiÕn. §iÒu ®ã tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. Chóng ta hoµn toµn thõa nhËn r»ng ®øng


11

vÒ quan ®iÓm néi chiÕn mµ xÐt th× ng−êi ta cã thÓ chøng minh vµ sÏ chøng minh ®−îc mét h×nh thøc néi chiÕn nµo ®ã, trong mét lóc nµo ®ã, lµ kh«ng thÝch hîp. Chóng ta hoµn toµn thõa nhËn sù phª b×nh çc lo¹i h×nh thøc néi chiÕn, xem nh÷ng h×nh thøc Êy cã thÝch hîp vÒ mÆt qu©n sù hay kh«ng, vµ chóng ta hoµn toµn ®ång ý r»ng trong vÊn ®Ò ®ã th× tiÕng nãi quyÕt ®Þnh ph¶i lµ tiÕng nãi cña nh÷ng ng−êi c«ng t¸c thùc tiÔn cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong tõng ®Þa ph−¬ng kh¸c nhau. Nh−ng c¨n cø vµo nguyªn t¾c cña chñ nghÜa M¸c, chóng ta tuyÖt ®èi yªu cÇu ®õng cã dïng nh÷ng lêi nãi khu«n s¸o vµ nhµm tai vÒ chñ nghÜa v« chÝnh phñ, chñ nghÜa Bl¨ng-ki vµ chñ tr−¬ng khñng bè ®Ó trèn tr¸nh kh«ng ph©n tÝch nh÷ng ®iÒu kiÖn cña néi chiÕn, vµ yªu cÇu ®õng cã ®em nh÷ng biÖn ph¸p v« lý, mµ mét tæ chøc nµo ®ã cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan8 ®· ¸p dông vµo mét lóc nµo ®ã trong viÖc ho¹t ®éng du kÝch, ®Ó däa chóng ta khi ph¶i quyÕt ®Þnh xem nãi chung, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi cã nªn trùc tiÕp tham gia cuéc chiÕn tranh du kÝch hay kh«ng.

§èi víi nh÷ng lêi viÖn cí cho r»ng chiÕn tranh du kÝch ph¸ ho¹i phong trµo th× chóng ta ph¶i nhËn xÐt víi mét tinh thÇn phª ph¸n. BÊt cø mét h×nh thøc ®Êu tranh míi nµo mµ bao hµm nh÷ng nguy c¬ míi vµ nh÷ng sù hy sinh míi, th× ®Òu nhÊt ®Þnh sÏ “ph¸ ho¹i” nh÷ng tæ chøc ch−a ®−îc chuÈn bÞ ®Ó tiÕn hµnh h×nh thøc ®Êu tranh míi ®ã. Nh÷ng tiÓu tæ tuyªn truyÒn cò cña chóng ta ®· bÞ ph¸ ho¹i khi chuyÓn sang c«ng t¸c cæ ®éng. Sau ®ã nh÷ng uû ban cña chóng ta còng ®· bÞ ph¸ ho¹i, khi ph¶i chuyÓn sang tiÕn hµnh nh÷ng cuéc biÓu t×nh. BÊt cø mét ho¹t ®éng qu©n sù nµo trong bÊt cø mét cuéc chiÕn tranh nµo còng ®Òu g©y nªn mét sù ph¸ ho¹i nhÊt ®Þnh trong hµng ngò nh÷ng ng−êi chiÕn ®Êu. Nh−ng quyÕt kh«ng thÓ v× thÕ mµ kÕt luËn r»ng kh«ng nªn chiÕn ®Êu. ChØ nªn kÕt luËn r»ng ph¶i häc tËp chiÕn ®Êu. ChØ cã thÕ th«i.

V. I. L ª - n i n

12

Khi t«i thÊy nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tù kiªu tù m·n nãi r»ng: chóng ta kh«ng ph¶i lµ bän v« chÝnh phñ, kh«ng ph¶i lµ bän ¨n c¾p, còng kh«ng ph¶i lµ qu©n c−íp bãc, chóng ta cao h¬n tÊt c¶ bän ®ã kia, chóng ta b¸c bá chiÕn tranh du kÝch, th× t«i tù hái: ch¼ng biÕt nh÷ng ng−êi ®ã cã hiÓu hä ®· nãi g× kh«ng? Trong toµn quèc ®ang diÔn ra nh÷ng cuéc xung ®ét vò trang vµ nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu gi÷a chÝnh phñ cña bän Tr¨m ®en víi quÇn chóng. §ã lµ hiÖn t−îng tuyÖt ®èi kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc trªn b−íc ph¸t triÓn hiÖn nay cña çch m¹ng. Nh©n d©n ®· ph¶n øng l¹i hiÖn t−îng ®ã mét çch tù ph¸t vµ kh«ng cã tæ chøc, ― vµ chÝnh v× thÕ mµ rÊt th−êng ph¶n øng d−íi nh÷ng h×nh thøc vông vÒ vµ kh«ng tèt, ― còng b»ng nh÷ng cuéc xung ®ét vò trang vµ nh÷ng trËn tÊn c«ng cã vò trang. T«i hiÓu r»ng v× tæ chøc cña chóng ta non yÕu vµ thiÕu chuÈn bÞ, nªn t¹i mét ®Þa ph−¬ng nµo ®ã, trong mét lóc nµo ®ã, ®¶ng chóng ta cã thÓ kh«ng l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh tù ph¸t ®ã. T«i hiÓu r»ng vÊn ®Ò ®ã ph¶i do nh÷ng çn bé c«ng t¸c thùc tiÔn ë ®Þa ph−¬ng gi¶i quyÕt, r»ng c¶i t¹o nh÷ng tæ chøc non yÕu vµ ch−a ®−îc chuÈn bÞ còng kh«ng ph¶i lµ mét viÖc dÔ dµng. Nh−ng khi t«i nghe thÊy mét nhµ lý luËn hay mét nhµ chÝnh luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi, ®¸ng lÏ ph¶i lÊy lµm buån bùc khi thÊy t×nh tr¹ng thiÕu chuÈn bÞ ®ã th× l¹i l¾p l¹i mét çch tù cao tù m·n vµ d−¬ng d−¬ng tù ®¾c nh− anh chµng N¸c-txÝt1) nh÷ng c©u häc thuéc lßng trong thêi niªn thiÕu cña hä vÒ chñ nghÜa v« chÝnh phñ, chñ nghÜa Bl¨ng-ki, chñ tr−¬ng khñng bè, th× t«i thËt ®au lßng thÊy häc thuyÕt çch m¹ng nhÊt trªn thÕ giíi ®· bÞ lµm nhôc ®Õn nh− thÕ.

Ng−êi ta nãi: chiÕn tranh du kÝch lµm cho giai cÊp v«

1) N¸c-txÝt ― theo thÇn tho¹i cæ Hy-l¹p lµ mét chµng trai tuÊn tó thÝch ng¾m h×nh ¶nh cña m×nh in trªn mÆt n−íc; tªn cña chµng trai ®ã trë thµnh tõ ®ång nghÜa víi ng−êi tù yªu b¶n th©n m×nh.


13

s¶n gi¸c ngé g¾n víi nh÷ng kÎ nghiÖn ngËp bÞ sa ®äa, nh÷ng kÎ v« l¹i. §óng thÕ. Nh−ng tõ ®ã chØ cã thÓ kÕt luËn r»ng ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n kh«ng bao giê ®−îc coi chiÕn tranh du kÝch lµ mét ph−¬ng thøc ®Êu tranh duy nhÊt hay thËm chÝ lµ ph−¬ng thøc ®Êu tranh chñ yÕu; r»ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh ®ã ph¶i phôc tïng nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh kh¸c, nã ph¶i thÝch øng víi nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh chñ yÕu vµ nã ph¶i ®−îc ¶nh h−ëng cã tÝnh chÊt gi¸o dôc vµ tæ chøc cña chñ nghÜa x· héi n©ng lªn thµnh mét ph−¬ng thøc cao th−îng. NÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn cuèi cïng ®ã th× trong x· héi t− s¶n tÊt c¶ nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh, kh«ng trõ mét ph−¬ng thøc nµo, ®Òu lµm cho giai cÊp v« s¶n g¾n víi ®ñ mäi tÇng líp phi v« s¶n, ë bªn trªn hoÆc ë bªn d−íi giai cÊp v« s¶n, vµ nÕu bá mÆc cho ph¸t triÓn tù ph¸t th× tÊt c¶ nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh ®ã ®Òu mßn mái, bÞ biÕn chÊt vµ tho¸i hãa ®i. Nh÷ng cuéc b·i c«ng, mµ bÞ bá mÆc cho ph¸t triÓn tù ph¸t, th× sÏ tho¸i ho¸ thµnh nh÷ng “Alliances” ― nh÷ng tho¶ hiÖp gi÷a c«ng nh©n víi chñ x−ëng chèng l¹i ng−êi tiªu dïng. NghÞ viÖn trë thµnh mét nhµ thæ, trong ®ã mét bÇy con bu«n chÝnh trÞ t− s¶n ®em b¸n bu«n vµ b¸n lÎ nh÷ng “tù do cña nh©n d©n”, “chñ nghÜa tù do”, “d©n chñ”, chñ nghÜa céng hoµ, chñ nghÜa chèng gi¸o quyÒn, chñ nghÜa x· héi vµ nh÷ng hµng th−êng dïng kh¸c n÷a. B¸o chÝ th× tho¸i ho¸ thµnh mô trïm nhµ thæ cã thÓ tiÕp ®ãn ai còng ®−îc, thµnh mét c«ng cô lµm ®åi b¹i quÇn chóng, nã phØnh hãt mét çch bØ æi nh÷ng b¶n n¨ng thÊp hÌn cña ®¸m quÇn chóng v. v. vµ v. v.. §¶ng d©n chñ - x· héi kh«ng cã ph−¬ng thøc ®Êu tranh v¹n n¨ng nµo kh¶ dÜ dïng mét bøc v¹n lý tr−êng thµnh mµ ng¨n çch ®−îc giai cÊp v« s¶n víi çc tÇng líp ë trªn hay ë d−íi nã mét chót. §¶ng d©n chñ - x· héi, tuú tõng thêi kú mµ dïng nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh kh¸c nhau, b»ng çch lu«n lu«n ¸p dông nh÷ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh ®ã víi nh÷ng ®iÒu

V. I. L ª - n i n

14

kiÖn t− t−ëng vµ tæ chøc ®· ®−îc x¸c ®Þnh mét çch chÆt chÏ*.

IV

Nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh trong cuéc çch m¹ng Nga so víi nh÷ng cuéc çch m¹ng t− s¶n ë ch©u ¢u thËt lµ hÕt søc mu«n mµu mu«n vÎ. N¨m 1902, Cau-xky phÇn nµo ®· dù ®o¸n ®−îc ®iÒu ®ã, khi «ng ta qu¶ quyÕt r»ng cuéc çch m¹ng s¾p tíi («ng ta nãi thªm : cã lÏ trõ n−íc Nga ra) sÏ lµ mét cuéc ®Êu tranh gi÷a hai bé phËn cña nh©n d©n h¬n lµ mét cuéc ®Êu tranh gi÷a nh©n d©n víi chÝnh phñ. ë Nga, chóng ta thÊy r»ng h×nh thøc ®Êu tranh thø nhÊt ®ã ch¾c ch¾n cßn réng h¬n lµ ë trong çc cuéc çch m¹ng t− s¶n T©y ¢u. Bän thï ®Þch çch m¹ng cña chóng ta kh«ng ®«ng l¾m trong nh©n d©n, nh−ng khi cuéc ®Êu tranh cµng gay go th× chóng cµng cã tæ chøc vµ ®−îc çc tÇng líp ph¶n ®éng trong giai cÊp t− s¶n gióp ®ì. V×

_______ * Ng−êi d©n chñ – x· héi th−êng tr¸ch nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch

lµ cã th¸i ®é nhÑ d¹ vµ thiªn vÞ ®èi víi ho¹t ®éng du kÝch. Cho nªn kh«ng ph¶i lµ v« Ých nÕu nh¾c l¹i r»ng trong b¶n dù ¸n nghÞ quyÕt vÒ ho¹t ®éng du kÝch (trªn tê “Tin tøc cña §¶ng”9, sè 2 vµ b¶n b¸o ço cña Lª-nin vÒ ®¹i héi10) mét bé phËn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ñng hé ho¹t ®éng du kÝch ®· thõa nhËn ho¹t ®éng ®ã víi nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y: tuyÖt ®èi cÊm kh«ng ®−îc “t−íc ®o¹t” tµi s¶n t− nh©n vµ còng kh«ng khuyÕn khÝch “t−íc ®o¹t” tµi s¶n nhµ n−íc mµ chØ ®−îc lµm nh− vËy trong tr−êng hîp cã sù kiÓm so¸t cña ®¶ng vµ ®em tµi s¶n ®ã dïng vµo çc nhu cÇu cña khëi nghÜa. Nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch d−íi h×nh thøc khñng bè ®−îc khuyÕn khÝch ®Ó chèng l¹i nh÷ng tªn ¸c «n cña chÝnh quyÒn vµ chèng l¹i nh÷ng phÇn tö tÝch cùc trong bän Tr¨m ®en, nh−ng víi ®iÒu kiÖn lµ: 1) ph¶i chó ý ®Õn t©m tr¹ng cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng; 2) ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña phong trµo c«ng nh©n ë mét ®Þa ph−¬ng nhÊt ®Þnh; 3) ph¶i ch¨m lo sao cho ®õng hao phÝ lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n mét çch v« Ých. Gi÷a nghÞ quyÕt ®· ®−îc §¹i héi thèng nhÊt th«ng qua víi b¶n dù ¸n nghÞ quyÕt nµy, còng chØ cã mét ®iÒu kh¸c nhau vÒ mÆt thùc tiÔn lµ nghÞ quyÕt ®ã kh«ng thõa nhËn thñ ®o¹n “t−íc ®o¹t” tµi s¶n nhµ n−íc.


15

vËy, trong mét thêi ®¹i nh− thÕ, trong thêi ®¹i næ ra nh÷ng cuéc tæng b·i c«ng chÝnh trÞ toµn d©n th× hoµn toµn tù nhiªn vµ nhÊt ®Þnh lµ khëi nghÜa kh«ng thÓ mang trë l¹i h×nh thøc nh÷ng hµnh ®éng riªng lÎ nh− cò, nh÷ng hµnh ®éng h¹n chÕ trong mét kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n vµ trong mét ®Þa ph−¬ng rÊt nhá hÑp. Hoµn toµn tù nhiªn vµ nhÊt ®Þnh lµ khëi nghÜa sÏ mang nh÷ng h×nh thøc cao h¬n vµ phøc t¹p h¬n cña mét cuéc néi chiÕn kÐo dµi, bao trïm c¶ n−íc, nghÜa lµ cña mét cuéc ®Êu tranh vò trang gi÷a hai bé phËn trong nh©n d©n. Ng−êi ta kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc mét cuéc chiÕn tranh thuéc lo¹i ®ã mµ l¹i kh«ng ph¶i lµ mét lo¹i nh÷ng trËn chiÕn ®Êu lín, kh«ng nhiÒu l¾m, çch nhau tõng kho¶ng thêi gian t−¬ng ®èi dµi, vµ trong nh÷ng kho¶ng thêi gian ®ã th× th−êng cã v« sè çc cuéc xung ®ét vò trang nhá. NÕu vËy ― vµ ch¾c ch¾n lµ nh− thÕ ― th× §¶ng d©n chñ - x· héi nhÊt thiÕt ph¶i ®Ò ra cho m×nh nhiÖm vô lËp ra nh÷ng tæ chøc cã kh¶ n¨ng cao nhÊt vÒ mÆt l·nh ®¹o quÇn chóng c¶ trong nh÷ng trËn chiÕn ®Êu lín Êy vµ trªn mét møc ®é nµo ®ã, c¶ trong çc cuéc xung ®ét vò trang nhá. Trong thêi ®¹i mµ cuéc ®Êu tranh giai cÊp trë nªn trÇm träng ®Õn møc biÕn thµnh mét cuéc néi chiÕn, th× §¶ng d©n chñ - x· héi ph¶i tù ®Ò ra cho m×nh nhiÖm vô lµ kh«ng nh÷ng chØ tham gia mµ cßn ph¶i gi÷ vai trß l·nh ®¹o trong cuéc néi chiÕn ®ã n÷a. §¶ng d©n chñ - x· héi ph¶i gi¸o dôc vµ chuÈn bÞ nh÷ng tæ chøc cña m×nh ®Ó çc tæ chøc ®ã thùc sù tá ra lµ mét bªn tham chiÕn, kh«ng hÒ bá lì bÊt cø mét c¬ héi nµo ®Ó g©y tæn thÊt cho kÎ thï.

DÜ nhiªn, ®ã lµ mét nhiÖm vô khã kh¨n. Kh«ng thÓ hoµn thµnh nã trong chèc l¸t ®−îc. NÕu trong qu¸ tr×nh néi chiÕn, toµn thÓ nh©n d©n ®−îc gi¸o dôc l¹i vµ häc hái trong ®Êu tranh, th× çc tæ chøc cña chóng ta còng ph¶i ®−îc gi¸o dôc, ph¶i c¶i tæ l¹i theo ®óng kinh nghiÖm ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng lµm trßn nhiÖm vô ®ã.

V. I. L ª - n i n

16

Chóng ta kh«ng hÒ m¶y may cã tham väng Ðp çc çn bé thùc tiÔn ph¶i tu©n theo mét h×nh thøc ®Êu tranh nµo ®ã ®−îc ®Æt ra, vµ thËm chÝ kh«ng cã tham väng ngåi trong phßng giÊy mµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t¸c dông cña h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kia cña cuéc chiÕn tranh du kÝch trong tiÕn tr×nh chung cña cuéc néi chiÕn ë Nga. Chóng ta kh«ng hÒ coi viÖc ®¸nh gi¸ cô thÓ nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch nµo ®ã lµ mét vÊn ®Ò xu h−íng cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Nh−ng theo chóng t«i th× nhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i ra c«ng gãp phÇn vµo viÖc ®¸nh gi¸ cho ®óng, vÒ mÆt lý luËn, nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh míi do cuéc sèng ®Ò ra, còng nh− ph¶i th¼ng tay ®¶ ph¸ nh÷ng c«ng thøc s½n cã vµ nh÷ng thiªn kiÕn c¶n trë kh«ng cho nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé ®Ò ra mét çch ®óng ®¾n vÊn ®Ò míi mÎ vµ khã kh¨n, vµ t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt nã.

“Ng−êi v« s¶n”, sè 5, ngµy 30 th¸ng ChÝn 1906

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n"

17

Ng−êi ta chuÈn bÞ mét cuéc ®¶o chÝnh míi!

Bøc th− cña Gu-ts¬-cèp göi T¬-ru-bª-tx¬-c«i11 ®· ®−îc b¸o

chÝ chÝnh trÞ n−íc ta ― nÕu ng−êi ta cã thÓ gäi nh− vËy ®èi víi nh÷ng b¸o luån cói vµ mét sè Ýt b¸o tù do chñ nghÜa ®ang sèng sãt ― nãi ®Õn tõ l©u vµ hiÖn nay, trong chõng mùc nµo ®Êy, vÉn cßn ®−îc nãi ®Õn. ThËt vËy, bøc th− Êy cã mét ý nghÜa nhÊt ®Þnh. Nã ®¸nh dÊu mét b−íc tiÕn lín trong sù ph¸t triÓn cña xu h−íng ph¶n çch m¹ng trong çc tÇng líp réng r·i thuéc giai cÊp ®¹i t− s¶n Nga. §èi víi çc tÇng líp ®ã, cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ th¸ng M−êi12 ®ãng vai trß mét b−íc ngoÆt quyÕt ®Þnh. Ngay sau ngµy 17 th¸ng M−êi13, bän ®¹i t− s¶n ®· nãi: “®ñ råi!”. ChÝnh v× thÕ mét ®iÓm ®éc ®¸o ― vµ rÊt ®Æc tr−ng ― cña çch m¹ng Nga lµ nh÷ng phÇn tö ®¹i t− s¶n ®· lÊy ngµy c«ng bè b¶n tuyªn ng«n lËp hiÕn ®Ó ®Æt tªn cho ®¶ng cña hä; hä ®· ®øng vÒ phÝa chÝnh phñ Nga hoµng, chÝnh phñ nµy ®· chñ tr−¬ng lµm cho hiÕn ph¸p míi thÝch øng víi chÕ ®é chuyªn chÕ. Th¸ng M−êi, chÝnh lµ çi mèc th¾ng lîi bé phËn duy nhÊt mµ çch m¹ng Nga cho ®Õn nay ®· giµnh ®−îc. ë n−íc ta, ®¶ng cña giai cÊp ®¹i t− s¶n ph¶n çch m¹ng ®−îc gäi lµ §¶ng th¸ng M−êi14.

Nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp cña çch m¹ng Nga ®−îc biÓu lé râ trong sù so s¸nh ®Çy m©u thuÉn ®ã. Quan ®iÓm m¸c-xÝt vÒ çch m¹ng hiÖn nay ë Nga ®· gi¶i thÝch ®iÒu ®ã. §ã lµ çch m¹ng t− s¶n. DÉu sao cuéc çch m¹ng nµy

V. I. L ª - n i n

18

còng ®· dän ®−êng cho sù ph¸t triÓn réng h¬n vµ nhanh h¬n cña chñ nghÜa t− b¶n. Cho r»ng sù th¾ng lîi hoµn toµn cña n«ng d©n çch m¹ng trong cuéc ®Êu tranh cña hä ®Ó giµnh l¹i ruéng ®Êt lµ th¾ng lîi cña “nguyªn t¾c lao ®éng” vµ lµ b−íc qu¸ ®é sang “x· héi ho¸”, th× ®ã chØ lµ mét ¶o t−ëng tiÓu t− s¶n. Nh−ng viÖc dän ®−êng tÊt nhiªn cho chñ nghÜa t− b¶n cã thÓ tiÕn hµnh theo hai con ®−êng lín. ViÖc biÕn ®æi n−íc Nga n«ng n« thµnh mét n−íc t− s¶n cã thÓ x¶y ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho quÇn chóng n«ng d©n vµ v« s¶n cã ®−îc phóc lîi tèi ®a cã thÓ t−ëng t−îng ®−îc trong chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa. ViÖc biÕn ®æi nµy còng cã thÓ x¶y ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m nhiÒu h¬n hÕt nh÷ng lîi Ých cña nh÷ng giai cÊp h÷u s¶n, tøc lµ cña bän ®Þa chñ vµ t− b¶n. Cho ®Õn nay çch m¹ng n−íc ta ®ang ®i theo con ®−êng thø hai. Vµ nÕu cuéc çch m¹ng ®ã kh«ng giµnh ®−îc mét th¾ng lîi lín nµo n÷a th× ®iÒu kh«ng thÓ nghi ngê g× lµ nh÷ng ng−êi chÊp hµnh di chóc cña çch m¹ng Nga sÏ lµ bän t− s¶n ph¶n çch m¹ng, çc ®¶ng viªn th¸ng M−êi, còng gièng nh− ng−êi chÊp hµnh di chóc cña cuéc çch m¹ng nöa vêi n¨m 1848 ë §øc lµ tªn gioong-ke Bi-xm¸c.

¤ng Gu-ts¬-cèp kh«ng ph¶i lµ mét ng−êi hoµn toµn ngu xuÈn. ¤ng ®· h×nh dung tr−íc çi vui s−íng lµ sau khi çch m¹ng hoµn toµn thÊt b¹i, «ng sÏ n¾m tay l¸i chÝnh phñ vµ ®em kÕt hîp “chñ nghÜa tù do” t− s¶n, chñ nghÜa tù do ®Çu c¬ - con bu«n víi sù ®µn ¸p qu©n sù c¶nh s¸t khèc liÖt chèng l¹i “quÇn chóng bªn d−íi” ®ang bÊt b×nh. Lµ mét nhµ kinh doanh t− s¶n cã ®Çu ãc thùc tÕ vµ kh«ng cã nguyªn t¾c t− t−ëng, «ng Gu-ts¬-cèp ®· n¾m ®−îc t×nh h×nh chÝnh trÞ thùc tÕ h¬n nhiÒu nhµ triÕt häc vµ nh÷ng kÎ nãi su«ng trong giíi trÝ thøc t− s¶n n−íc ta. (L’ignorance est moins ÐloignÐe de la vÐritÐ que le prÐjugÐ! ― ngu dèt th× cßn gÇn sù thËt h¬n lµ thµnh kiÕn.) ¤ng Gu-ts¬-cèp kÐo xuèng tËn ®Êt nh÷ng lý t−ëng t− s¶n cña §¶ng

Ng−êi ta chuÈn bÞ mét cuéc ®¶o chÝnh míi!

19

d©n chñ - lËp hiÕn. VÒ ph−¬ng diÖn nµy, ®iÒu ®Æc biÖt ®¸ng chó ý lµ ®o¹n sau ®©y trong bøc th− cña «ng mµ b¸o chÝ n« lÖ ë n−íc ta ®· kh«ng ®¸nh gi¸ ®−îc ®Çy ®ñ:

“HiÖn nay ®iÒu kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, ― Gu-ts¬-cèp viÕt cho T¬-ru-bª-tx¬-c«i, ― lµ sù th¾ng lîi cña çch m¹ng hay thËm chÝ t×nh tr¹ng gay g¾t míi cña cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng ®Òu sÏ ch«n vïi quyÒn tù do chÝnh trÞ võa míi giµnh ®−îc cña chóng ta, còng nh− nh÷ng phÇn v¨n ho¸ vµ p

Lenin 14 Bia Sua lai tu Lenin 6 - marxists.org · V.I. Lª-Nin Toµn tËp TËp 14 Th¸ng ChÝn 1906...

Documents

Transcript of Lenin 14 Bia Sua lai tu Lenin 6 - marxists.org · V.I. Lª-Nin Toµn tËp TËp 14 Th¸ng ChÝn 1906...