Latín. Vocabularios Específicos

76
COLEGIO DE LETRAS CLÁSICAS PATRICIA VILLASEÑOR CUSPINERA LATÍN VOCABULARIOS ESPECÍFICOS DE ERNST HABENSTEIN, EBERHARD HERMES Y HERBERT ZIMMERMAN FACULTAD DE FILOSOFÍA Y LETRAS DIRECCIÓN GENERAL DE ASUNTOS DEL PERSONAL ACADEMICO UNIVERSIDAD NACIONAL AUTÓNOMA DE MÉXICO

Transcript of Latín. Vocabularios Específicos

Page 1: Latín. Vocabularios Específicos

COLEGIO DE LETRAS CLÁSICAS

PATRICIA VILLASEÑOR CUSPINERA

LATÍN

VOCABULARIOS ESPECÍFICOS DE ERNST HABENSTEIN, EBERHARD HERMES Y HERBERT ZIMMERMAN

FACULTAD DE FILOSOFÍA Y LETRAS DIRECCIÓN GENERAL DE ASUNTOS DEL PERSONAL ACADEMICO

UNIVERSIDAD NACIONAL AUTÓNOMA DE MÉXICO

Page 2: Latín. Vocabularios Específicos

Dirección General de Asuntos del Personal Académico

Programa de Apoyo a Proyectos Institucionales

para el Mejoramiento de la Enseñanza (PAPIME)

PROYECTO PAPIME ! 94034:

Elaboración de material didáctico para la enseñanza de las lenguas

clásicas en la Facultad de Filosofía y Letras de la UNAM

Diseño de potiada: Gabriela Carrillo

Primera edición: 2004

D. R. © 2004 Facultad de Filosofía y Letras, UNAM Ciudad Universitaria, 0451 O, México, D. F.

Impreso y hecho en México

ISBN: 970-32-1855-5

PREFACIO

Este libro es la segunda parte de la adaptación del Grund- und Au.fbauwortschatz. Latein ("Vocabulario Fundamental y Específico. Latín"), elaborado por Ernst Habenstein, Eberhard Hermes y Herbert Zimmermann, y contiene los "vocabularios

'fi ,, espec1 icos . Estos vocabularios están pensados para utilizarse según los

textos que se trabajen, en distintos niveles, y no necesariamente en los primeros años; no se trata de palabras indispensables para leer cualquier texto latino, sino palabras que corresponden a un campo semántico preciso, que complementa el vocabulario fundamental; según los textos que se quieran leer, habrá que conocer y aprender de memoria el vocabulario específico necesario para ellos.

Los vocabularios específicos están ordenados según el contenido léxico, es decir, en grupos temáticos por campos semánticos o "grupos de cosas", porque este vocabulario debe adquirirse en un trabajo léxico más unido al contexto. En los vocabularios específicos se presenta nuevamente el "vocabulario fundamental", de acuerdo con su campo semántico, para que se repita desde el punto de vista del contenido de la palabra. Los giros y oraciones paradigmáticas se encuentran en cada una de las palabras de cada grupo temático.

En el índice alfabético se proporcionan los datos de la posición de los vocablos de los "vocabularios específicos", y se señala si pertenecen al "vocabulario fundamental".

7

Page 3: Latín. Vocabularios Específicos

Cada uno de los grupos del vocabulario específico 1.:stá articulado en varias secciones:

1. verbos; 2. sustantivos; 3. adjetivos, y 4. adverbios, en su caso. Las palabras del vocabulario fundamental están en negritas.

Entre paréntesis se encuentra la palabra de la cual se derivan, o con la cual se relacionan etimológicamente.

Hay algunas palabras del vocabulario específico, o del vocabulario fundamental, que tienen dos o tres significados fuertemente determinados que apuntan igualmente a varios grupos del vocabulario específico; esto se da a partir de un significado básico ya inusitado. Las palabras de este tipo se encuentran en cada uno de esos grupos.

El índice alfabético contiene todas las palabras del vocabulario fundamental y del vocabulario específico, en orden alfabético. En palabras o formas particulares que están subordinadas a otra palabra, un suplemento en esta última sefíala el lugar en que se encuentran.

8

abl. acus. adj. adv.

ca. card cf comp.

dat. f gen.

gr. i.e. impers. indecl.

loe.

ABREVIATURAS

ablativo m. masculino acusativo n. neutro adjetivo num. numeral adverbio, adverbial ord ordinal aproximadamente p. ej. por ejemplo cardinal pas. pasivo compárese pf perfecto comparativo pers. persona dativo pl. plural femenino pres. presente genitivo se. sin duda gnego sing. singular esto es sub}. subjuntivo impersonal super l. superlativo indeclinable sus t. sustantivo locativo H opuesto a, antónimo

9

Page 4: Latín. Vocabularios Específicos

LATÍN VOCABULARJOS ESPECÍFICOS

l. CANTIDAD

..... adjdere, didI, ditum ( dare ), añadir,

agregar adlicere, io, iecT, iectum (iacere),

añadir augere, auxT, auctum, aumentar

hostium numerus in dies augetur, cada dra aumenta el número de los enemigos

com ple re, evI, etum ( cum ), completar

..... amplitodo, dinisf (amplus), anchu­

ra, grandeza, importancia circuitus, us m. ( circum - rre), vuel­

ta,. contorno, circuito magnitüdo, dinisf (magnus), gran­

deza, magnitud modus, I m., modo, manera, medida moles,isf, l. masa,mole;2. esfuerw

..... ambo, ae, o, los dos juntos, ambos .amplus, a, um, amplio, ancho, im-

portante brevis, e,.breve, corto

11

crescere, crevI, cretum, crecer cumulare, vr, tum, acumular, amon­

tonar, aumentar, concluir demere, dempsr, demptum (de -

emere), quitar delminuere, ur, ütum, disminuir,

reducir metrrr, mensus sum, medir minuere, uI, minütum (minus), dis­

minuir

multitüdó, dinisf (multus), multi­tud

numerus, I m., número, serie, rango in deorum numero referre,

contar entre los dioses paucitas, atisj (paucr), [cualidad de

poco:] escasez, poca cantidad pondus, eris n. , peso

ceterus, a, um, restante ceterI, ae, a, los de,más, el resto

comlplüres, complüra, varios

Page 5: Latín. Vocabularios Específicos

creber, bra, brum (adv. crebro), numeroso, frecuente

conctus, a, um ( cum), todo entero, total conctJ, ae, a, todos juntos

exiguus, a, um (exigere), exiguo, pequeño, poco importante

frequens, entis, numeroso, fre­cuente

grandis, e, grande, grandioso, importante

immanis, e, enorme, desmesurado immensus, a, um (in - -metrrI), sin

medida, inmenso, enorme ingens, entis, ingente, enorme magnus, a, um (magis), grande (B

parvus) comp. maior, us, mayor, más

grande super!. maximus, a, um, máxi­

mo, el más grande modicus, a, um (modus), mode­

rado, modesto multus, a, um, mucho, numeroso

(Brarus), comp. pi. pi Ores, plüra, más, los

más super!. sing. plü.rimus, a, um,

muchísimo super!. pi. plürimr, ae, a (plüs),

muchísimos

.A.Numerales

nimius, a, um (nimis), muy gran­de, demasiado grande

omnis, e, todo, cada parvus, a, um, pequeño ( B mag­

nus)

comp. minor, us, menor, más pequeño

super!. minimus, a, um, muy pequeño, el más pequeño

parvi facere, parvr aestimare, menospreciar

parvI esse, valer poco minoris vendere, vender más

barato paucI, ae, a, pocos plerusque, pleraque, plerumque, la

mayor parte plerique, pleraeque, pleraque,

la mayoría rarus, a, um, raro, escaso, singular

(Bmultus) adv. raro, rara vez, de vez en

cuando reliquus, a, um (relinquere), res­

tante singulI, ae, a num. distr., cada uno,

sendos totus, a, um, todo entero üniversus, a, um (ünus-vertere),

todo, total, universal, general

La forma de los números romanos procede de la de los griegos, pero sólo en parte: 1 indica "un dedo"; 11, "dos dedos"; 111, "tres dedos"; V representa una mano, esto es, "cinco dedos"; IV, una mano menos un dedo, esto es, "cuatro dedos", y X, dos manos,

12

es decir, "diez dedos". Originalmente, el signo que indicaba "cien" era la 9 ( xórrrra ), que se simplificó en C, la letra inicial de cen­tum; para indicar "cincuenta", se utiliza la L, que era la mitad de la C. El signo para indicar "mil" era la f (fü yaµµa ), que fue susti­tuida por la M inicial de mflle; sin embargo, el signo para indicar "quinientos'', D, originalmente era la mitad de una f.

bis num. adv., dos veces centum (C) num. card indecl , cien decem (X) num .. card. indecl., diez decimus, a, um (X.) num. ord.,

décimo ducentT, ae, a (CC) num. card.,

doscientos duo, ae, o (JI) num. card., dos duodecim (XII) num. card. indecl.,

doce mTlle (M) num. card. indecl. (pi.

mTlia, ium), mil, millar, incon­table

nonus, a, um (IX.) num. ord., no­veno

novem (IX) num. card. indecl., nueve

octavus, a, um (VIII.) num. ord., octavo

octo (VIII) num. card. indecl., ocho primus, a, um (f.) num. ord. y

super!. (prae), primero (de muchos)

quartus, a, um (fV.) num. ord., cuarto

13

quattuor (IV o IIII) num. card. in­decl., cuarto

quinque (V) num. card. indecl., cinco

quTntus, a, um (V.) num. ord., quinto secundus, a, um (II.) num. ord.,

segundo, favorable, propicio semel num. adv., una vez septem (VII) num. card. indecl.,

siete septimus, a, um (VII.) num. ord.,

séptimo sex (VI) num. card. indecl., seis sextus, a, um (VI.) num. ord., sexto ter num. adv., tres veces tertius, a, um (III.) num. ord., ter­

cer, tercero tres, tria (III) num. card., tres triginta (XXX) nu!'l. card. indecl.,

treinta ündecim (XI) num. card. indecl.,

once ünus, a, um (1) num. card., uno,

uno solo, único vigintI (XX) num. card. indecl.,

veinte

Page 6: Latín. Vocabularios Específicos

A Adverbios de cantidad

adeo, tanto admodum, bastante, considerable-

mente, muy, por completo circiter, alrededor, aproximadamente fere o forme, casi, aproximadamente longe (con comp. o super!.) , con

mucho magis, [en grado mayor:) más, más

bien super!. maxime, [en el mayor

grado:] sobremanera, sobre todo ·

magnopere, insistentemente, más minus, menos

super!. minime , lo menos posible, de ninguna manera

modo, sólo multo (con comp.), mucho (más) multum, mucho nimis, demasiado nimium, demasiado omninó, absolutamente, en total,

en general paene, casi partim, en parte, parcialmente

partim ... partim, en parte ... en parte

parum, poco, muy poco paulatim, poco a poco, paulati­

namente

14

pauló (ante, post), poco, un poco (antes, después)

paulum, poco, un poco plérumque, generalmente, la

mayoría de las veces plüs,más

super/. plürimum, lo más potius, más bien

super/. potissimum, principal­mente, s9bre todo

praesertim, sobre todo, espe­cialmente

prope, casi quam, cuanto

maior quam ... , mayor que ... quam celerrimé, tan rápido como

se pueda quantó, cuanto quantum, cuanto, cuánto quo ... eó (con comp.), tanto (más) .. .

cuanto (más) quotiéns ... (totiens), cuantas

veces .. . tantas veces satis, suficientemente

satis multI, un buen número tam, tan, tanto tanto, tanto tantum, sólo valde,más vix, apenas

U.TIEMPO

2.1 Días y estaciones

• aestas, atisf, verano, estío aetatem agere, pasar la vida summa aestáte, en pleno verano irrita aestate, al principio del

verano ann us, Tm., año, estación (del año)

adv . quotannls, cada año , anualmente

autumnus, Tm., otoño autumno exeunte, al final del

otoño di es, eI m. f, m. día;/ plazo

ad multum diem , hasta muy entrado el día

adv. hodie, hoy adv. postridie, al día siguiente adv. prTdié, el día anterior adv. herT, ayer adv. eras, mañana adv. cottTdie, cada día, diaria­

mente adv. diü (comp. diütius; super/.

diotissime), mucho tiempo adv. interdiü, durante el día

hiems, emisf, invierno

ineunte hieme, al principio del invierno

hóra, ae f (gr.), hora, tiempo hora sexta, en Ja sexta hora: al

mediodía Iüx, lücisf (lacere), luz, amanecer

prima lüce, al amanecer ante lücem, antes del amanecer

mensis, is m., mes(= ciclo lunar) meridiés, éI m. (medius - dies),

mediodía

15

nox, noctisf, noche multa nocte, en plena noche, a

altas horas de la noche adv. noctü, de noche

ver, ver is n., primavera vesper, err m., la tarde

sub vesperum, al atardecer adv. vesperr, por la tarde

vigilia, ae f (vigil), guardia nocturna, vigilia: período de una . guardia nocturna (de) tertia vigilia , en el tiempo

de la tercera guardia: en el tercer cuarto de la noche

Page 7: Latín. Vocabularios Específicos

.A aestivus, a, um (aestils), del verano,

veraniego, estival annuus, a, um (annus), que dura

un año, anual

A Meses

Ianuarius, a, um, enero Februarius, a, um, febrero Martius, a, um, marzo Aprilis, e, abril Maius, a, um, mayo Iünius, a, um,junio Quinctilis, e~ lülius, a, um (a partir

del año 44 a. C., en honor de C. lülius Caesar),julio

cottidianus, a, um (cottidié), coti-diano, diario

diüturnus, a, um (diü), duradero hibernus, a, um (hiems), invernal nocturnus, a, um (noctü), nocturno

Sextrlis, e = Augustus, a, um (a partir del año 8 a. C., en honor de Augustus), agosto

September, bris, bre, septiembre October, bris, bre, octubre November, bris, bre, noviembre December, bris, bre, diciembre

Nota: La cuenta desde QuznctT/is hasta December, se debe a que el año romano, hasta 153 a.c., empezaba en el mes de marzo.

A Fechas

El año se designaba con el nombre de los dos cónsules que habían sido elegidos para ese período (por ejemplo, M Tullio Cicerone C. Antonio Hybridá consulibus = 61 a.C.); posterior­mente, para designar el año, se partía de la fecha en que, según la tradición, se había fundado la ciudad de Roma, es decir, a partir del 753 a.C.: ab urbe conditá (por ejeqiplo, 691 a. u. c. = 63 a.C.). Para indicar el día, se utilizan los tres días de cada mes que tenían nombre: Calendae, Nonae, ldüs; en estos días, se utiliza el ablativo acompañado del nombre del mes. Los otros días se designan de manera que expresen los días que faltan para la fecha con nombre fijo más cercana, contando también

16

los días límite; para ello, se utilizan los numerales ordinales (por ejemplo, ante diem quíntum Calendas Februáriás = a.d. V Kal. Febr., o V a.d. Kal. Febr. =28 de enero). El día anterior a las Calendas, a las Nonas y a los Idus, se indica con el adverbio prídie (prid. ): prídie ldüs Martiás = 14 de marzo.

.A Calendae, arum f pi. (Kal.), las

calendas (originalmente, el día de la luna nueva), primer día del mes

Nonae, arum/ pi. (Non.), las no­nas (originalmente, el día en que la luna estaba en cuarto crecien­

. te, es decir, el noveno día antes

2.2 Transcurso del tiempo

• delsinere, siI, situm, dejar, aban-donar, cesar

di~ferre, fero, distulI, dJlatum, diferir quod differtur, non aufertur, no

se cancela lo que se difiere dorare, vr, tum, durar exlire, eo, iI, itum, salir

quintó anno exeunte, al final del quinto año

ex¡spectare, vI, tum (species), es­perar

in¡cipere, io, coepI, inceptum (ca­pere ), comenzar

inlire, eo, iI, itum, entrar, iniciar consilium inire, iniciar una

deliberación

de los Idus), 5º. día del mes; en marzo, mayo, julio y octubre, 7°. día del mes

Idos, uum f pi. (Id.), los idus (originalmente, el día de la luna llena), 13°. día del mes; en marzo, mayo, julio y octubre, 15º. Día.

interlmittere, misI, missum, inte­rrumpir quinque diebus intermissTs,

después de cinco días matorllre, vr, tum (matorus), apre­

surar( se), actuar oportuna-mente

17

morarT, tus sum (mora), morar, habitar

Ordrrr, ior, orsus sum, comenzar pergere, perréxI, perréctum (per

-regere), continuar, proseguir, ponerse en camino Ire pergit, se dirige

relstare, stitr, restar, resistir tardare, vr, tum (t~rdus), retrasar,

detener

Page 8: Latín. Vocabularios Específicos

aevum, r n., época, edad, siglo, eternidad omnis aevr homines, hombres

de toda edad celeritas, atisf (celer), rapidez ex itus, üs m. ( exrre ), salida, resul-

tado fin is, is m., fin, límite initium, iI n. (inire ), inicio, principio intervallum, T n., intervalo, plazo mómentum, T n. (movere), trans-

curso del tiempo, momento mora, aef, demora, tardanza novitas, atis f (novus), novedad,

lo insólito principium, iT n. (prrmus - cape­

re ), principio saeculum, In., edad, siglo spatium, iI n., espacio (de tiempo),

plazo

.. spatium consilir habendI, tiem­

po de reflexionar

aeternus, a, um (aetas), eterno antiquus, a, um (ante), antiguo (B

novus) assiduus, a, um (assidere), asiduo,

continuo brevis, e, breve, corto

brevT (se. tempore), en breve, pronto

celer, eris, ere, rápido continuus, a, um (continere), conti­

nuo, ininterrumpido futürus, a, um (es se), futuro matürus, a, um, maduro, oportu­

no, precoz

18

tempestas, atisf (tempus), período tempus, oris n., tiempo

brevI (se. tempore ), en breve, pronto

futürum (tempus), el (tiempo) futuro

praesens (tempus), el (tiempo) presente

praeteritum (tempus), el (tiem­po) pasado

suo tempore, en el tiempo pre­ciso

pro tempore et re, según las cir­cunstancias

procedente tempore, en el trans­curso del tiempo

varietátes temporum, los cam­bios de las estaciones

vetustas, atisf (vetus), vejez, lar­ga duración

novus, a, um, nuevo ( B antrquus) quid novT?, ¿qué hay de nuevo?

perpetuus, a, um (per - petere), perpetuo, continuo in perpetuum, para siempre

posterus, a, um (post), siguiente, venidero comp. posterior, ius, posterior,

más tardío priorI posterius iungitur, lo

último se une con lo primero superl. postremus, a, um, últi­

mo, postremo praesens, entis (praeesse), presen­

te

praeteritus, a, um (praeterire), pa­sado

primus, a, um superl. (prae), pri­mero (de muchos)

prior, prius cotnp. (prae), primero (de dos)

rapidus, a, um ( rapere ), rápido recens, centis, nuevo, reciente

(B vetus) repens, entis y repcntinus, a, um,

repentino

2.3 Adverbios de tiempo

adhüc, hasta ahora, aún aliquando, algún día, un día amplius, además, luego, más antea, antes deinde o dein, luego, después demum, finalmente denique, por último, finalmente denuo (dé-novo), de nuevo, ctra vez externpló, al instante, inmediata-

mente iam,ya inde, desde entonces interdurn, a veces, en ocasiones intereá, mientras, entre tanto interim, entre tanto iterum, otra vez, por segunda vez mane, por la mañana modo, hace poco, ahora

modo ... modo, por un hdo ... por el otro

nondum, aún no nunc, ahora nüpcr, recientemente, hace poco olim, un db, hace tiempo, antafí.o pastea, después, luego

19

repentinum venenum, veneno de acción rápida

sérus, a, um, tardío subitus, a, um (subire), súbito, re­

pentino tardus, a, um, lento, tardo tempestrvus, a, um (tempus), opor­

tuno, temprano, precoz ve tus, teris, viejo ( B recens) vetustus, a, um (vetus), viejo, ve­

tusto

postremo, por último prrmo, al principio, primeramente primum, por primera vez, primero

prñnum (prñno) ... tum (deinde) ... postremo (denique) ... , pri-mero (en primer lugar) ... lue-go (en segurido lugar) ... por último (al final) ...

quando, cuando, interr.: cuándo quondam, un día, hace tiempo repente, de pronto, repentinamente rürsus, otra vez saepe (comp. saepius; super!.

saepissime), a menudo semper, siempre sero, t:irde, muy tarde statim, al instante, inmediatamente su bito, súbitamente tandcm, finalmente tum, tune, entonces, luego umquaín, alguna vez

numquam, nunca nonnmnquam, a veces

üsque, a cada punto, continua­mente, siempre

Page 9: Latín. Vocabularios Específicos

2.4 Edad

Á. adolescere, evT, adultum (ad -

al ere), crecer crescere,crev~cretum,crecer

Á. adulescens, tis m. (adolescere),jo­

ven adulescentia, ae f (adulescens),

juventud aduléscentulus, r m. (aduléscens),

jovencito, muchacho aetas, atisf, edad, época Tnfans, ntis m.f (in- - farr), infan­

te, niño pequeño ab Infante, desde niño = desde

la niñez iuvenis, is /JJ., joven iuventüs, Otisf (iuvenis), juven­

tud, los jóvenes maiores, um m. pi. (magnus), los

antepasados mos maiorum, el modo de vida

de los antepasados origo, ginisf (orirI), origen

Á. aequalis, e (aequus), igual, de la

misma edad sacrificium aequzle huius urbis,

un sacrificio tan antiguo corno esta ciudad

20

inveterascere, avr ( vetus), enveje­cer, arraigarse

senescere, senur (senex), enve­jecer

posterI, orum m. pi. (posterus), descendencia, posteridad celebre ad posteros nomen, un

nombre célebre para la posteridad

pu ella, ae f (puer), niña, muchacha puer, erI m., niño, muchacho, es­

clavo a puero; a pueris, desde niño=

desde la niñez pueritia, aef (puer), niñez

inde a pueritia, desde niño= des­de la niñez

senectüs, ütisf (senex), vejez, an-cianidad

senex, sen is m. f, anciano vir, virI m., hombre, varón virgo, in is f, virgen, doncella,

muchacha

Infans, ntis (in- - farI), balbu­ceante

puerrlis, e (puer), de niño, infantil, pueril

senilis, e (senex), de anciano, senil

2.5 Épocas, historia

Á. celebrare, vI, tum, visitar mucho,

frecuentar, celebrar comlmemorare, vI, tum, [recordar:]

citar, mencionar conlservare, vr, tum, guardar, con­

servar ferre, ferO, tulI, latum, llevar, traer

fertur; feruntur; ferunt, se cuen­ta, se dice

Á.

Homerus caecus fuisse fertur, se dice que Homero era ciego

antrquitas, atis f (antrquus), anti­güedad

glOria, aef, gloria, fama historia, ae f (gr.), investigación,

historia memoria, aef, memoria, recuerdo,

conmemoración

Á.

patrum memoria, en el tiempo de nuestros padres

memoriae tradere, transmitir a la posteridad

memoriae prodere, dejar su re­cuerdo a la posteridad, trans­mitir, referir

celeber, bris, bre, célebre, popular, solemne

imlmemor, orís, olvidadizo, sin me­moria

meminisse, recordar memorare, vr, tum, recordar, men­

cionar crvitas incredibilis memoratü

est quantum tum creverit, es increíble cuánto se ha exten­dido el Estado

obliv'íscI, oblitus sum, olvidar recordarr, tus sum (re- - cor), re­

cordar tráldere, didI, ditum (dare), entre­

gar, transmitir

memoria ten ere, conservar en la memoria

mentio, onis f (mens), mención, recuerdo

monümentum, In. (monere), recuerdo, monúmento

recordatio, anís f (recordar!), re­cuerdo

reliquiae, arumf pl. (reliquus), res­tos, reliquias

res gestae (res y gerere), hechos, hazañas, historia

21

memor, oris (meminT), memorioso, de buena memoria

prrscus, a, um (prae), antiguo prTstinus, a, um (prae), anterior.

antiguo

Page 10: Latín. Vocabularios Específicos

111.LUGAR

3 .1 Situación

• ablesse, sum, fuI, estar lejos, estar ausente, faltar

adlesse, sum, fuI, estar cerca, estar presente, asistir

atltingere, attigI, attactum (tan­gere), tocar, colindar

circumlstare, stetI, estar alrededor, rodear

conlsistere, stitI, colocarse, dete­nerse

conlstare, stitI, 1. detenerse, man­tenerse firme ex animo constamos et corpore,

estamos constituidos de alma y cuerpo

conltingere, tigI, tactum (tangere), tocar

dilstare, estar lejos, distar, distin­guirse

esse, sum, fuI, futürus, ser, estar, haber, existir sunt quI ... ( + sub).), hay quie­

nes ... = algunos ... meum (eius) est, es mi (su) de­

ber, es mi (su) tarea P,St ut... ( + sub).), es un hecho

que ...

22

magnI esse, valer mucho virtütis est..., es señal de valor... exemplo (dat.) esse, servir de

ejemplo non est quod (car) ... (+ subj.),

no hay razón para que ... id quod est, lo que de hecho

sucede exl(s)istere, stitI, surgir, mostrarse,

presentarse exlstare, sobresalir, mostrarse,

existir habere, uI, itum, tener

se habere, portarse, conducirse, ser

aliter res se habet, las cosas son diferentes

iacere, uI, yacer inlesse, Insum, InfuI, estar en, ser

inherente a Inlstare, InstitI, acometer, lanzarse

sobre, ser inminente, amenazar nox Instat, anochece

manere, mansI, mansum, perma­necer, quedarse

pendere, pependI, pender, colgar, estar suspendid0

pendet bellT fortuna, es incierta la suerte de la guerra

per¡manere, mansI, mansum, permanecer, perdurar

relmanere, mansI, quedar, perma­necer

... status, üs m. (stare), estado

bellI status, causa de guerra

• absens, entis (part. pres. abesse), ausente te praesente absente, estés o no

estés Inlstabilis, e, inestable, inconstante integer, gra, grum (in- - tange­

re ), íntegro, entero, intacto in integrum restituere, devol­

ver a la situación original praesens, entis (part. praeesse),

presente

3 .2 Orientación

• appropinquare, vI, tum (ad - pro-pinquus ), acercarse

colllocare, vI, tum, colocar eminere, uI(e___:mináñ), sobresalir,

elevarse, hacerse notar frnire, VI, tum ( rmis ), limitar, ter­

minar, concluir

sedere, sedI, sessum, sentarse stÍlre, stetI, statum, estar superlesse, sum, fuI, quedar,

restar; sobrar; ser superior

ad praesens, in praesens, por el momento

praesens classem imperio re­gebat, dirigía personalmen­te la flota.

solutus, a, um (solvere ), suelto, libre

stabilis, e (stare), estable, fijo, constante, duradero

23

vagus, a, um, vago, inconstante, indeterminado, suelto

imminere, uI (in - minarI), estar suspendido sobre, elevarse por encima de, amenazar

locare, vI, tum (locus), poner, colo­car

perltinere, uI, tentum (tenere), lle­gar (a), extender( se)

Page 11: Latín. Vocabularios Específicos

... aditus, üs m. (adrre), paso, entrada ager, grI m., 1. campo; 2. región altitüdO, dinis/ (altus), altura, pro-

fundidad, altitud angulus, I m., ángulo, rincón finés, ium m. pi., territorio, región gradus, üs 171., paso, escalón, gra-

do intervallum, r n., intervalo, espacio

intermedio, distancia latitudo, dinis f (latus), anchura,

latitud locus, I m., lugar

loca, órum n. pi., lugares, región

... adversus, a, um (advertere), voltea­

do, contrario, adverso collis adversus huic et contra­

rius, una colina que está en frente y que pertenece al enemigo

altus, a, um (alere), alto, profundo amplus, a, um, amplio, ancho, im­

portante amplissimr virr, hombres muy

respetados angustus, a, um, angosto, estrecho brevis, e, breve, corto continuus, a, um (continere),

continuo, ininterrumpido adv. continuo, continuamente

contrarius, a, um (contra), con­trario, perteneciente al enemigo

diversus, a, um (drvertere), contra­puesto, diverso

24

loco hostinm habere, tener (considerar) como enemigo

poenae loco, en vez de un cas­tigo

longitodo, dinis f (longus), lon-gitud

passus, üs m., paso (1.5 m) regio, Onis/ (regere), región si tus, us m., situación, sitio spatium, ir n., espacio, extensión

mille pass os, una milla romana (1.5 km)

summa, ae/ (summus), conjunto, suma, punto principal

excelsus, a, um ( excellere ), muy ele­vado, excelso

exterus, a, um (extra), externo, extranjero comp. exterior, ius, más afuera,

exterior . super!. extremus, a, um, extre­

mo, último, remoto fínitimus, a, um (frnis), vecino (de

frontera) Inferior, ius (rnfra) comp., más bajo,

inferior super!. Infimus, a, um e Tmus, a,

um, el más bajo, ínfimo rnf"mrtus, a, um (rmis), intenninable,

indeterminado, infinito interior, ius (intra) comp., interior

super!. intimus, a, um, íntimo latus, a, um, ancho, amplio

longinquus, a, um (longus), largo, de larga duración, muy separado

longus, a, um, largo medius, a, um, medio

medio in foro, a la mitad del foro propinquus, a, 1;1m (prope), vecino,

cercano, pariente propior, ius (prope) comp., más

cercano, más semejante, más apropiado super!. proximus, a, um, próxi­

mo, el más cercano, el más semejante, próximo pasado

3 .3 Movimiento

... abjire, eo, iI, itum, alejarse acjcedere, cessT, cessum, acercar-

se, agregar adlvenrre, venr, ventum, llegar adjvolare, vr, tum, acercarse volan­

do, acercarse de prisa ascendere, cendI, cénsum (ad),

ascender ( ~ descendere) cedere, cessI, cessum, caminar,

marchar; ceder bene cessit, salió bien praeda victoribus cedet, el botín

les tocará a los vencedores circu(m)jrre, eó, ir, itum, pasar,

recorrer, dar la vuelta, ir alre­dedor

colrre, eo, ir, itum, reunir(se), en­contrarse

conjcurrere, curñ, cursum, correr juntamente, acudir en masa

25

situs, a, um, puesto, colocado superus, a, um (supra), de arriba,

superior comp. superior, ius, más alto,

superior, anterior super!. summus, a, um y supré­

mus, a, um, muy alto, el más alto, sumo, supremo

in summo monte, en la cima del monte

ulterior, Oris (ultra) comp., del otro lado, ulterior super!. ultimus, a, um, muy ale­

jado, extremo, último

conjferre, fero, tulI, collatum, re­unir, comparar sé cOnferre, ir a, refugiarse

cónscendere, scendr, sceinsum (cum), subir sobre, montar, embarcarse

conjvenire, venI, ventum, reunir( se) eO convenire, reunirse allí in forum convenire, reunirse en

el foro amicum convenire, reunirse

con un amigo currere, cucurrI, cursum, correr,

apresurarse dejcédere, cessI, cessum, mar­

charse dejesse, sum, fui, faltar déscendere, scendI, scénsum (de),

descender ( ~ ascendere)

Page 12: Latín. Vocabularios Específicos

drlgredr, ior, gressus sum, alejarse, apartarse

dislcedere, cessI, cessum, apar­tarse

ejgredI, ior, gressus sum, salir errare, vI, tum, vagar, errar, equi­

vocarse ejvadere, vasr, vasum, salir, huir,

escaparse exjcedere, .cessI, cessum, salir,

exceder exjire, eo, iI, itum, salir ferrI (pas. ferre), apresurarse,

lanzarse, precipitarse alir aliam in partem feruntur,

unos se apresuraban a una parte; otros, a otra

haerere, haesI, haesum, adherirse, atascarse, colgar

inlcedere, cessr, cessum, caminar, iirnmpir

inlcurrere, (cu)currT, cursum, incurrir, chocar, caer en

injgredI, ior, gressus sum, entrar, meterse

inlTre, eo, ir, itum, entrar, iniciar InjsequI, secütus sum, seguir

inmediatamente interf cedere, cessr, cessum, inter­

ceder, intervenir interf venrre, venr, ventum, inter­

venir introfrre, ir, itum, entrar infvadere, vasr, vasum, invadir,

atacar Ire, eo, iI, itum, ir

equo Ire, cabalgar cubitum (supino) rre, irse a

dormir

26

movere, movI, motum, mover, con­mover, hacer mover

natare, vr, nadar, flotar obfrre, eo, iI, itum, ir al encuentro,

marcharse; morir ocfcurrere, currI, cursum, correr

al encuentro peragrare, vr, tum (per - ager),

peregrinar, recorrer perf currere, (cu )currr, cursum,

pasar rápidamente perjvenire, venI, ventum, llegar,

alcanzar praecipitare, vT, tum (praeceps ),

lanzar(se) de cabeza, precipi­t1r(3e)

praeterjire, eo, iI, itum, pasar de largo, pasar al otro lado; omitir

projcedere, cessI, cessum, avanzar procumbere, cubuT, cubitum,

echarse al suelo, postrarse proldlTre, eo, iT, itum, mostrarse,

adelantar, avanzar profgredI, ior, gressus sum, avan­

zar, progresar properare, vI, tum, apresurar( se),

darse prisa · rejcedere, cessT, cessum, retroce-

der, desaparecer rejdjire, eo, iI, itum, regresar rejvertI pf revertisse, regresar ruere, rur, rutum, apresurarse,

derrumbarse sejcedere, cessr, cessum, irs~ a un

lado, aislarse sequI, secütus sum, seguir subjire, eo, iI, itum, subir, entrar,

llegar (de repente)

rnbjsequI, secütus sum, seguir in­mediatamente

s ucjcedere, cessI, cessum, ade­lantar, penetrar, suceder, salir bien fratrI succedere, relevar a su

hermano lransgredT, ior, gressus sum, atra­

vesar, transgredir 1 ransjire, eo, iI, itum, pasar

Á. adventus, üsm. (advenrre), llegada ascensus, as m. (ascendere ), as-

censo coetus, üs m. (corre), reunión, asam­

blea rnncursus, as m. ( concurrere ), con­

currencia, choque, encuentro, ataque

l:onventus, üs m. (convenrre), reunión, asamblea

Á. imfmobilis, e, inmóvil

\ .4 Adverbios de lugar

l'ó, hacia allí, allí hactenus, hasta aquí hic, aquí hinc, de(sde) aquí hüc, hacia aquí ihi, ahí

alibi, en otra parte illüc; illo; istüc, hacia allí

27

vagarT, tus sum (vagus), vagar vehere, vexI, vectum, transportar,

llevar vehI, vectus sum, desplazarse,

viajar equo vehI, cabalgar

venire, venI, ventum, venir, llegar versarI, tus sum, detenerse, agi­

tarse volare, vr, tum, volar

discessus, as m. ( discedere ), sali­da, separación, partida

error, oris m. (errare), vagabundeo, error

iter, itineris n., viaje, camino magnis itineribus, a marchas

forzadas iter facere, hacer un viaje

motos, üs m. (movere ), movimiento, emoción

reditus, üs m. (redTre ), regreso

mobilis, e (movere), móvil

istrc, allá istinc, de allá Ionge, lejos

longe lateque, por todas partes nusquam, en ninguna parte, a

ninguna parte obviam (Ire), (ir) al encuentro procul, lejos

Page 13: Latín. Vocabularios Específicos

qua, l.donde;2.adonde,pordon­de

quo, adonde rürsus, hacia atrás, otra vez, por

otra parte ubi, dónde, donde

ubicumque, dondequiera ubrque, por doquier, por todas

partes

28

unde, de donde, desde donde undique, de todas partes, por

todas partes üsque, a cada punto, continua­

mente üsque a, de, desde üsque ad, hasta

utrimque, de las dos partes

IV. NATURALEZA

4.1 El cielo y la tierra. El clima

... :1er, aeris m. (gr.), aire aestus, üs m., flujo, oleaje, marea;

ardor, calor aura, aef, aura, aire, soplo, brisa caelum, In., cielo frigus, goris n., frío, frescura

frrgoris atque aestüs patiens, el que soporta el frío y el calor

lülmen, minis n. (fulgere), rayo fulmine ictus, herido por un rayo

L'.rando, dinisf, granizo imber, bris m., lluvia lüna, aef (lüx), luna 111undus, T m., mundo, universo;

atavío a la moda, tocador 11ix, nivisf, nieve 11übes, is/, nube , iccasus, üs m. ( occidere ), ocaso,

oeste, poniente orbis, is m., orbe, círculo

orbis terrarum, el orbe de las tierras: el mundo entero

pluvia, aef, lluvia ros, roris m., rocío srdus, deris n., astro, constelación sol, solis m., sol

(sol) occidens, entis (cadere), puesta del sol, occidente, oeste, poniente

sole occidente, a la caída del sol (sol) oriens, entis ( orrrr), salida

del sol, oriente, este tellüs, ürisf, tierra tempestas, atis f (tempus),

tempestad terra, aef, tierra

(terra) continens, entis, conti­nente

turbo, binis m., torbellino, tormenta üniversum, I n. (universus),

universo ven tus, I m., viento

vento secundo, con viento favorable

29

Page 14: Latín. Vocabularios Específicos

.. caelestis, e ( caelum), celeste,

celestial caelestes o caelestia, ium, los

cuerpos celestes, los astros calidus, a, um, cálido, caliente frrgidus, a, um (frrgus), frío, fresco

4.2Elcampo

• fluere, flüxT, fluir, afluir, concurrir Inlfluere, flüxr, fluir a, desembocar,

influir

• aequor, oris n. (aequus), llanura, mar (en calma) planr aequora campr, las llanu­

ras del campo vastum maris aequor, la vasta

llanura del mar ager, grI m., 1. campo; 2. región amnis, e m., corriente de agua, río

secundo amne, [río abajo:] con la corriente

adverso amne, [río arriba:] contra la corriente

(h)arena, aef, arena, playa, palestra campus, I m. , campo, lugar abierto collis, is m., colina tlüctus, üs m. (fluere), ola, oleaje tlümen, minis n. (fluere ), río, co-

rriente secundo flomine, [río abajo:]

con la corriente adverso flomine, [río arriba:]

contra la corriente

30

sub Iove frigido, [bajo el frío Júpiter, i. e., el dios del clima:] en un clima frío

gelidus, a, um, helado, fresco terrestris, e (terra), terrestre

vastare, vT, tum (vastus), devastar vergere, inclinarse, extenderse

fons, fontis m., fuente, manantial humus, If , tierra, suelo

humI loe., en tierra, en el suelo Insula, aef, isla iugum, In. (iungere), yugo, cima,

cordillera lacus, üs m., lago ITtus, oris n. , costa, playa Jacus, r m., bosque, arboleda mare, is n., mar

terra marique, por mar y tierra mare nostrum, [nuestro mar:]

el Mediterráneo mons, montis m., monte nemus, moris n., bosque, parque ora, aef, playa, costa palos, ndis f , pantano planities, er f (planus), planicie,

llanura planities deserta, una llanura

deshabitada regio, onisf (regere). región

rTpa, aef, ribera, orilla rüpes, is f, roca, peñ.a saltus, Os m., l. desfiladero, paso;

2. bosque, floresta saxum, In., piedra, roca silva, aef, bosque sinus, üs m., 1. cavidad, curvatura;

2. golfo, abismo

• sinus maritimus, bahía, golfo,

ensenada

aequus, a, um, igual, justo, favora-ble, llano

arduus, a, um, escarpado, dificil, alto ( ~ planus)

aridus, a, um, seco, árido cavus, a, um, hueco, cóncavo desertus, a, um ( deserere ), abando-

nado, perdido, desierto, solitario editus, a, um (edere), sobresalien­

te, alto, elevado iniquus, a, um (in- -aequus), des­

igual, injusto, desfavorable, no llano

4.3 Las plantas y los animales

carpere, psr, ptum, arrancar, coger florere, uI, florecer fruI, fruor, früctus sum (fruitarus),

disfrutar

• ala, ae f, ala animal, alis n. (anima), ser vivien­

te, animal

solum, rn., suelo solo (dat.) aequare, nivelar el

suelo tumulus, r m., colina, túmulo umbra, aef, sombra unda, ae/, ola, onda vadum, T n. , vado vallis, is/, valle

maritimus, a, um (mare ), marítimo planus, a, um, llano, plano, claro (~ arduus) adv. plane, claramente, eviden­

temente praeceps, cipitis adj. (prae - ca­

put), precipitado, escarpado siccus, a, um, seco, sediento vastus, a, um, muy extenso, vasto,

desierto

31

vita fruI, disfrutar de la vida serpere, serpsr, serptum, arrastrar­

se, reptar, deslizarse

aper, prr m., jabalí aquila, ae f, águila; estandarte arbor, oris/, árbol

Page 15: Latín. Vocabularios Específicos

arbores caedere, talar árboles aries, etis m., carnero, ariete asinus, Tm., asno avis, is m., l. ave; 2. presagio, au­

gurio bonrs avibus , [con buenas

aves:] con buenos augurios bélua, aef, fiera, monstruo bestia, aef, animal (salvaje)

béstiarum genus, el reino animal bes, bovis m.f, buey can is, is m.f, perro

cavé canem!, ¡cuidado con el perro!

capra, aef, cabra cervus, Tm., ciervo equus, I m., caballo feles, is m.f, gato fera, aef, fiera, animal salvaje flos, flor is m., flor, floración, flore-

cimiento folium, ir n.' hoja früctus, üs m. (frur), fruto, utilidad,

ganancia

A. ferox, ocis (ferus), salvaje, feroz,

obstinado, osado ferus, a, um, silvestre, fiero, indó­

mito

4.4 Las piedras y los minerales

A. aes, aeris n., melal: bronce, cobre aqua, aef, agua

tenuís agua , agua poco pro­funda

argentum, In., plata

32

frúmentum, T 11· (frur), grex, gregis m., rebaño, manada,

muchedumbre herba, aef, hierba laurus, If , laurel leo, onisf, león lupus, r m., lobo ovum, r n., huevo passer, eris m., gorrión pecus, oris n., ganado pecus, udisf, cabeza de ganado piscis , is m., pez pullus, r m., cría, pollo ramus, r m., ramo, rama scorpio, Onis m., alacrán, escorpión semen, minis n. (serere), semilla serpens, entis m. f (serpere ), ser-

piente taurus, I m., toro testado, din is f, tortuga truncus, Tm. , tronco ursus, Tm., oso

volucer, cris, ere (volare), alado, que vuela, volador

argentum grave, plata maciza aurum, in., oro

aurum purum, oro puro cera, aef, cera, tablilla para escribir color, oris m., color, matiz

ferrum, in., fierro, hierro, espada ferro rgnique, a hierro y fuego

lap is, idis m., piedra lrgnum, In., madero, leño marmor, orís n., mánnol materia, aef, madera, materia

A. acer, crís, ere, agudo, agrio, acre,

picante acerbus, a, um (acer), duro, áspero,

amargo (tt dulcis) albus, a, urn , blanco argenteus, a, um (argentum), de pla­

ta, argénteo ater, tra, trum, negro, horrible, si­

niestro dies ater, día nefasto

aureus, a, um (aurum), de oro, áureo,

dorado candidus, a, um, blanco, cándido,

radiante ( tt niger) densus , a, um, denso dulcis, e, dulce, agradable ( tt acer­

bus) dürus, a, um, duro ferreus , a, um (ferrum), de hierro,

férreo

4.5 Fenómenos naturales

A. accendere, cendT, censum(ad), en-

cender, inflamar ardere, arsT, arsum , arder confiare, vT, tum, soplar (junta­

mente), atizar

pulvis, veris m., polvo rubor, orís m. (rubere), el rojo, ru­

bor, sonrojo, vergüenza varietas, atisf (varius), colorido,

variedad venenum, In. , veneno

venénum haurire, tomar veneno

gravís, e, pesado, grave, serio horridus, a, um (horrere), erizado,

áspero, horroroso Ievis, e, ligero, leve marmoreus, a, um (marmor), de

mármol, marmóreo mollis, e, blando, suave, muelle niger, gra, grum, negro, de· color

obscuro ( tt candidus) púrus, a, um, puro, limpio refertus, a, um, repleto, apiñado

vna undique referta bonTs, una vida plena en todos los sen­tidos

solidus, a, um, sólido, duradero tenuis, e (tenere), tenue, delicado,

tierno, débil varius, a, um, variado, colorido

di~fundere , füdI, füsum, extender, derramar, difundir

durare, vT, tum (dürus), endurecerse e~fundere, füdT, fü sum, extender,

derramar

33

Page 16: Latín. Vocabularios Específicos

e!manare, vT, tum , emanar, brotar, proceder

e!rumpere, rüpT, ruptum, salir con ímpetu, brotar

ex(s)tinguere, (s)tTnxT, (s)tTnctum, extinguir, destruir

fervere (o fervere), hervir, arder flagrare, vT, tum, flamear, arder

omnia bello flagrant, todas las cosas arden en guerra

fundere, füdI, füsum , derramar, verter, extender, esparcir

horrere, uT, erizarse, horrorizarse incendcre, cendT, censum (in),

encender, incendiar amare incendT, inflamarse de

amor Tnflammare, vT, tum (in - flamma),

inflamar, encender ir!rumpere, rüpí, ruptum , irrumpir

cinis, neris 111., ceniza tlamma, aef, flama, llama fragor, oris m. (frangere), rompi­

mi ento, estrépito, fragor Tgn is, is m., fuego incendium, iT 11. (incendere), incen­

dio, fuego liimen, minis n. (lucere), luz, lumbre

.... fervidus, a, urn (fervere), hirviente,

férvido liquidus, a, um, fluido, líquido, claro

34

lavare, lavT, lautum, lavar, bañar lücerc, lüxT (lox), lucir, brillar mergcre, mersT, mersum, sumergir,

hundir misccre, uT, mixtum, mezclar mollTre, vT, tum, ablandar, suavizar,

aflqjar, mullir pro!fundere, fodT, fosum, derra­

mar(se ), verter(se) porgare, vT, tum (pürus - agere ),

purificar, justificar, purgar sonare, sonuT, sonar splendere, uT, brillar terere, trivT, trTtum, frotar, desgastar,

agotnr, derroclrnr, dilnpidnr fromcntum tererc, trillnr el grano

Orere, ussT, usturn, quemar, abrasar sem(i)ustum forum , un foro casi

consumido por el fuego

lüx, lücisf, lu z odor, oris 111., olor sonus, T 111. (sonare), sonido, ruido sp lendor, oris 111 . (splendere), es-

plendor, brillo, prest igio strepitus, Os 111., ruido, estrépito, es­

truendo

rapidus, a, um (rapere ), arrebatado, que corre rápidamente, rápido

splendidus, a, um (splendere), bri­llante

V. EL HOl\1BRE

5. l El cuerpo humano

.... formare. vT, tum (forma), formar, dar

forma

.... artus. üs 111 . , miiculación, miembro auris, isf, oreja secundTs nuribus id accipere, oír

esto con alegría bracchium, iT 11., brazo(= parte baja

del brazo) capillus, T 111 .. cabello caput, pitis 11 .. cabeza

ca pite dem isso. con la cabeza incl inada

cervTx, Tcisf , nuca, cerviz. cuello collum. T 11. , cuello cor, cordis n., corazón corpus, poris 11. , cuerpo crTnis, is m., cabello cruor, óris m., sangre (derramada) eros, croris n., pierna cubitu s, r m. (cubare), codo dens, dentis m., diente el extra, ne f (se. manus) , mano

derecha, diestra digitus, T 111 . , dedo (como medida:

co. 2 cm) facies, eTf, faz, cara

praecipitare, vT, tum (praeceps), lanzar( se) de cabeza, precipitar( se)

fauces, ium/ pi., fauces, garganta sitis ürit fauces, la sed abrasa la

garganta femur, mor is n. , muslo fónna, ac/, figura , forma, hermo-

sura fróns, frontis/, frente

a fronte, por delante gen u, ns 11 .. rodilla gremium, iT n., regazo guttur, uris n., garganta habitus , üs 111 . (habere), porte,

apariencia, posición optimo habito , con la mejor

apariencia homo, minis m., hombre (= ser hu-

mano) homo novus, advenedizo, arri-

bista hümanitás, atis/ (homanus), hu­

manidad: dignidad humana, fi­bntropía, cultura, ilustración

lacertus, T m .. brazo (== parte alta del brazo)

35

Page 17: Latín. Vocabularios Específicos

latus, teris n., lado, costado, flanco a latere, de lado

lingua, aef, lengua manus, üsf, mano

in manos venrre, venir a las manos, pelear

membrum, T n., miembro nasus, T 111., nanz nervus, r 111., nervio, músculo nodus, T 111. , nudo, articulación, en-

redo oculus, 1111., ojo

sibi ante oculos ponere, imagi­narse algo

os, oris n., boca, rostro os Tiberis, la desembocadura

del Tíber os, ossis n., hueso pectus, orís n., pecho

toto pectore, de todo corazón pellis, isf, piel pes, pedis m., pie (como medida:

ca. 30cm)

A cruentus, a, um ( cruor), sangrien­

to, cruento, sanguinario deformis, e (forma), defonne, desfi­

gurado, feo dexter, tra, tru m (o tera, tern m ), de-

recho, diestro, dichoso, propicio fürmosus, a, um (forma), hermoso hümanus, a, um (horno), humano praeceps, cipitis (prae - caput),

[con Ja cabeza por delante:] pre­cipitado

36

pedem referre, retroceder pulchritotlo, dinisf (pulcher), be­

lleza robur, boris n., [madera de roble:]

fuerza sanguis, in is m., sangre (en circu­

lación); fuerza vital species, elf, aspecto, figura, apa­

riencia, especie tergum, 1 n., espalda, lomo

terga vertere, dar la espalda, huir a tergo, por detrás

umerum, i n., hombro venter, tris m., vientre, abdomen vertex , tic is m. (vertere ), vértice,

cima, cabeza vis, vim, vlf, fuerza, poder, violencia

pi. vires, ium, fuerzas vrres solvuntur, se aflojan las

fuerzas viscera, rum n. pi., vísceras, vientre vultus, üs m., rostro, gesto, sem­

blante

pulcher, chra, chrum, bello robustus, a, um (robur), [de roble:]

fuerte, robusto sanguineus, a, um (sanguis), de san­

gre, sanguíneo sinister, tra, trum, izquierdo,

siniestro tener, era, erum, tierno, suave, jo­

ven

5 .2 Emociones y afectos

A ab!horrere, uT, espantarse, apartar­

se, aborrecer orationes abhorrent ínter se, los

di sc ursos se contradicen uno al otro

a~ficere, io, lecl, fectum (facere), causar una impresión, afectar, dotar de honore afficere victorem, rendir

honor al vencedor magno dolore affectus est, está

muy afligido amare, vi, tum, amar cupere, iü, plvT, pTtum, desear,

anhelar desTderiire, vT, tum, desear, anhelar

haec scTre desTdero, quisiera saber esto

dolere, ur, dolerse, lamentarse gaudere, gavlsus sum, alegrarse horrere, uI, horrorizarse, erizarse

crTmen horrere, retroceder ante un crimen

indTgnarT, tus sum (indTgnus), es­tar indignado indrgnandum est, es indignante

in!videre, vTdl, vTsum , envidiar beatiorl invidere, envidiar al

más dichoso TrascT, Tratus sum (Tra), enojarse,

estar enojado laetarI, tus sum, alegrarse

libet, libuit o libitum est, agradar, gustar libens, entis adj., gustoso adv. libenter, con gusto, con

agrado lügere, lüxT, lüctum, llorar, afligirse,

estar de luto metuere, ul, tener miedo miserarT, tus sum (miser), compa­

decerse , tener compasión, dolerse

misererI, itus sum (miser), compa-decerse

odisse, odiar paenitet, arrepentirse, tener pesar pavere, püvT, tener miedo pudet, puduit, avergonzarse repudiare, vT, tum (pudor), rechazar,

repudiar repudiatus repetor, después de

haberme rechazado, me bu scan

timere, timui, temer timebant ne circuirentur, temían

que los rodearan vererl, veritus sum, temer, venerar

37

metuebant eum servT, vereban­tur ITberT, sus esclavos le tenían miedo; sus hijos lo veneraban

Page 18: Latín. Vocabularios Específicos

amor, orís 111. (amare), amor noster in te amor, mi afecto por ti

cupiditas, atisf (cupidus), ansia, deseo, codicia

cu pido, el in is f (cupe re), deseo, ansia, codicia

dolor, oris m. (dolere), dolor gaudium, iT n. (gaudére), gozo,

alegría invidia, aef (invidere), envidia,

odio heatior mihi invidiae (dot.) est,

envidio al más dichoso Ira, acf, ira Triicundia, aef (Tracundus), iracun­

dia, acceso de cólera

anx ius, a, um, ansioso, temeroso, inquieto

avidus, a, um, ávido cupidus, a, um (cupere), deseoso,

ansioso imperiT cupidus, [deseoso de

poder:] despótico, dominador horribilis, e (horrere), horrible horridus, a, um (horrere ). erizado,

áspero. horroroso imjpavidus, a, um, intrépido, va­

liente invidiosus. a, um (invidia), envidio­

so, envidiado, odiado fuit invidiosa senatos potentia,

el poder del senado fue un motivo de odio

38

laetitia, acf (laetus), alegría libTdo, di nis/ (libet), placer, deseo loctus. Os m. (logere), llanto, luto metus, üs m., miedo misericordia, aef (miser-cor),

misericordia, compasión odium, iT n., odio pavor, oris 171. (pavet), miedo, pavor pudor, oris 111. (pudet), vergüenza,

pudor pudor cst referre .... se aver­

güenza uno de relatar ... timor, oris 111. (ti mere), temor verecundia, acf (vercrT), vergüen­

za, temor, reverencia

invidus, a, um (invidere), envidio­so, celoso

Tracundus, a, um (Tra), iracundo, colérico

Tratus, a, um (TrascT), enojado laetus, a, um, alegre pavidus, a, um (pavere), miedoso timidus, a, um (timere), temeroso,

tímido rem timide tractat, trata el asunto

con cautela trTstis, e, triste vchcmcns, entis (vehere), vehe­

mente, impetuoso

5.3 Sentimientos y estados de ánimo

.A adjmTrarT, tus sum, admirar(se) conjsolarT, tus sum, consolar,

an 1111ar consolando levare dolarem,

aliviar el dolor con palabras de consuelo

cürarc, vT, tum, cuidar, preocuparse negotia aliena curare, preocu­

parse por los asuntos de los extraños

vulnus curare, curar una herida dclcctarc, vT, tum, deleitar, regocijar dclspcrarc, vr, tum, desesperar

desperatrs rebus, en una situa­ción desesperada

disjplicere (placere), disgustar, des­agradar

.A adrnrratio, onisf (admTrarT), admi­

ración animus, T 111., ánimo, aliento, espíri­

tu cüra, aef, cuidado, preocupación

sine cora esse, estar despreo­cupado

deliciae, arumf pi., delicias, deleite fastTdium, ir n., [repugnancia:] fas­

tidio, tedio; refinamiento; arro­gancia in fastidio esse, ser despreciado

tletus, Os m. (ílere), llanto, lamento gem itus, Os 111. (gemere ), gemido lacrima, aef, lágrima maeror, oris m. (maerere ), aflicción

39

exsultare, vT, tum, regocijarse, ser insolente

flerc, vT, tum, llorar, lamentar gemere, uT, itum, gemir, suspirar lenTre, vT(iT), tum (lenis), suavizar,

calmar maerere, uT, afligirse mTrarT, tus sum, aclrnirar(se) placcrc, uT, itum, agradar, gustar rTdcre, rTsT, rTsum, reír solarT, tus sum, consolar, animar,

tranquilizar sollicitarc, vT, tum, inquietar,

excitar, provocar spcrarc, vT, tum, esperar trepidare, vT, tum, estar receloso,

estar temeroso

molestia, acf (molestus), males­tar, molestia, disgusto, e11fado

solacium, ir n. (solarT), consuelo vacare culpa magnum solacium

est, estar 1 ibre de culpa es una gran tranquilidad

sollicitodo, din is .f (sollicitus), inquietud, preocupación

spcs, eTf, esperanza haec spes me fefellit, me vi de­

fraudado en esta esperanza 111 ixta mero spes, esperanza

mezclada con miedo turba, aef, 1. barullo, ruido; 2. mu­

chedumbre voluptas, atisf (velle), placer

Page 19: Latín. Vocabularios Específicos

acerbus, a, um (acer), duro, áspe­ro, amargo

admTrabilis, e (admTrarT), digno de admiración, admirable

alacer, cris, ere, diligente, animoso, alegre

arnoenus, a, um, agradablemente situado, agradable, ameno

aspcr, era, erum, áspero loca aspera, una región difícil

atrox, ocis (ater), espantoso, atroz, riguroso, obstinado atrocissimae litterae, una carta

terrible benTgnus, a, um (bene), benigno,

amistoso contentus, a, um (continere),

contento. dTrus, a, um , aciago, terrible dulcis, e, dulce, agradable ferox, ocis (ferus), salvaje, obsti­

nado, osado ferox adversus perTcula, atrevi-

do frente al al peligro foedus, a, um , feo , horrible invTsus, a, um (invidere ), odioso iücundus, a, um (iuvare), agrada-

ble, halagüeño lenis, e, lene, suave

40

maestus, a, um (maerere), afligido, triste

mTrificus, a, um (mTrus - facere ), admiráble, extraño, raro

mTrus, a, um , maravilloso, admi­rable, asombroso

mTtis, e, suave molestus, a, um (moles), molesto,

enojoso, oneroso placidus, a, um (placere), plácido,

apacible, bueno, amistoso quietus, a, um"(quiescere), quieto,

tranquilo remissus, a, um (remittere), suelto,

flojo, tranquilo seco rus, a, um (cara), despreocu­

pado, tranquilo sollicitus, a, um (sollicitare), inquie­

to , preocupado, receloso quam sum sollicitus, quidnam

futorum sit!, ¡cómo me preo­cupa el futuro!

suavís, e, suave, agradable terribilis, e (terrere), terrible, espan­

toso tranquillus, a, um , tranquilo turbidus, a, um (turba), inquieto,

turbado, agitado venustus, a, um, agradable, encan­

tador

5 .4 La vida y la muerte

.. conlcidere, cidT ( cadere ), derrum­

barse conlsurgere, surrexT, surrectum,

levantarse cremare, vT, tum, quemar totalmente

(sobre todo cadáveres) cubare, cubuT, cubitum, estar acos­

tado, reclinarse [a la mesa], des­cansar; guardar cama, estar enfermo cubitum (supino) Tre, irse a

dormir dclcederc, cessT, cessum (se. vTta);

marcharse, morir dormTrc, vT, tum, dormir ex¡sequT, secütus sum, acompañar,

llevar a sepultar interlTre, eo, iI,. itum, desaparecer;

monr, perecer .. anima, ae.f, aliento, vida, alma

animam dücere, tomar aliento animam tenere, contener el

aliento animal, alis /1. (anima), ser viviente,

animal ex(s)equiae, arumf pi. (exsequT),

exequias, funerales · habebat fünus et exsequias,

quales meruit, tuvo el entie­rro y las honras fúnebres que merecía.

exitium, iT n. (exTre), ruina, destruc­ción

41

morI, ior, mortuus sum, mori­türus, morir

(g)nascI, natus sum, nacer, surgir vTgintI anuos natus, de veinte

años de edad oclcidere, cidI, casum ( cadere ),

morir orirI, ortus sum, originarse, surgir,

nacer perlire, eo, iT, itum, perecer, arrui­

narse sepe!Ire, vI, sepJltum, sepultar sprrare, vr, tum, soplar, respirar,

alentar, vivir surgere, surrexi, surrectum (sub

- regere ), levantarse, surgir vivere, vixI, victum, vivir

modus vTvendT; modus vTtae, modo de vida

exitus, üs m. (exTre), salida, resul­tado

fünus, eris n., 1. funeral; 2. ruina letum, In. muerte

pro patria letum petere, buscar la muerte en defensa de la patria

mors, mortis/, muerte mortem obire, morir

natüra, aef (nascT), naturaleza rerum natüra, la naturaleza de las

cosas sepulctum, T n. (sepe!Ire), sepulcro,

tumba sepultüra, aef (sepelrre), sepultura

Page 20: Latín. Vocabularios Específicos

somnium. iT n. (somnus), suefio, cnsueilo

A

vTta somnium breve. la vida es un breve ensuefio

mortal is, e (mors), mo1tal mortuus, a, um (morT), muerto natüralis, e (nátüra), natural, vi-

viente

5.5 La salud y la enfermedad

aegrotare, vT, tum (aeger) . estar en termo

convalescere, valuT( cum -valere), convalecer, fortalecerse

dcjficere, io, lecI, fectum (facere), quitar, decaer, disminuir, faltar vires me deficiunt, me abando-

nan las fuerzas furcre, enfurecerse, rabiar. estar loco mederT, curar. remediar re jcreare, vT. tum, restablecer. forta­

lecer

A

recreavit ex vulnere, se recuperó de la herida

furor, orís m. (furere), locura, fu­ror, rabia

rnedicus, Tm. (mederT), médico morbus, I 111., enfermedad

morbo laborare, estar enfermo pcstis, isf, peste, ruina. desastre

42

somnus, T 111., sueiio spTritus, Os 111. (spirarc ). aliento .

espíritu, vida vita, acf (vTvere). vida

superstes. stitis (super - stare). sobreviviente

vTvus, a, 11111 ( vrvere ), vivo Cicerone vivo. en la época en

que vivía Cicerón

valen\ ul, itürus, estar fuerte o sano, valer, ser poderoso. poder vale!, valetc!, ¡queestés(n) bien'

¡adiós! cuius ratiü etsi non valuit ... ,

aunque su opinión no pre­valeció ...

vigcre, uT, estar fuerte . florecer , te­ner prestigio animo vigemus, estamos bien de

an11no vulnerare, vi, tum (vulnus). herir

remedium. iT n. (re- - mederT). re­medio. medicina

salüs, ütisf , bienestar, salud , sal­vación salütem dTccre. saludar salan suae subvenTre. cuidar Je

la salud

valctodo, dinisf (valere), (buena) salud. estado de salud valetüdinI parccrc. cuidar de la

salud valetüdinem simulare, fingir una

enfermedad bona valetüdine esse, gozar de

buena salud

aeger, grn, grum . cansado, triste, enfonno udv. acgré. con esfuerzo. a dis­

gusto amens, entis (a - 111e11s), absurdo,

loco omnis amans améns, todo aman­

te es un loco caecus. a. um, ciego, sin método,

oculto demens. entis (de - mens), demen­

te. loco

vcnenum, T n.. veneno, poción 111á­gica

vulnus, cris n .. herida vulncribus cónfectus, extenua­

do por las heridas

incolumis, e (in-) , incólume. ileso Inlfirmus, a, um. débil Tn[sanus. a, u111, insano, insensato.

loco. furioso languidus, a, urn, lánguido. débil.

indolente saluber, bris, bre (salas), sano salvus, a, um , sano, salvo

salva res est, esto está (va) bien sanus, a, um, sano, juicioso, sen­

sato validus, a, um, fuerte, sano

4.., _,

Page 21: Latín. Vocabularios Específicos

VI. EL ESPÍRITU

6.1 La voluntad

4 ap¡petere, tivT, titum, [tender Ja

mano: J l . desear ardientemente· 2. dirigirse; 3. atacar - '

conjstituere, tuT, ütum (statuere), constituir, establecer, decidir

con¡tendere, tendI, tentum, conten­der, pelear

contendo hoc faccre, me apre­suro a hacer esto

contendo hoc vcrum esse, afir­mo que esto es verdad

dejcernere, crcvi, cretum decidir ' ' resolver

delposcere, poposcr, pedir encare­cidamente

destinare, vr, tum, destinar, deter­minar, resolver sortI destinatus, determinado

por el destino expgere, egI, actum (ex - agere ),

concluir, exigir, erigir ex jpetere, tTvT, trtum , desear

ardientemente flagitare, vI, tum , pedir vivamente inltendere, tendI, tentum tensar

) ' tender

animo (ab l. ) intendere, tener la intención, proponerse

44

quod animo intenderat perfecit, reali zó su proyecto

malle, malo, maluT (magis - vel­Je ), querer más, preferir

nolle, nolo, noluI(non --velle), no querer

nolT me tangere! , ¡no me toques! optare, vI, tum, elegir, desear, optar orare, vI, tum (os), hablar (solem­

nemente), rogar id te oro, esto te ruego

perjsequT, sccütus sum , perseguir perseverare, vT, tum, perseverar,

continuar

cuiusvrs hominis est errare, nü­llTus nisi stultT in errare perseverare, cualquier hom­bre puede equivocarse, pero sólo un tonto persevera en su equivocación

pctcre, IvI, Ttum , dirigirse, pedir, buscar

oppidum petere, dirigirse a la ciudad

fuga salütem petere, buscar la salvación en la huída

libnim ab amico petere, pedir un libro a un amigo

Hannibal sensit se petI, Aníbal se dio cuenta de que lo per­seguían

placere, uT, itum, agradar senatuI placet, ordena el Sena­

do placitum est ut reverteretur Pom­

peius, se ordenó el regreso de Pompeyo

poscere, poposcT, pedir, exigir postulare, vT, tum, exigir, pedir quaerere, quaesTvI, quaesTtum,

buscar (para obtener algo o para saber), preguntar

.4. l'iinsilium, iT n. (consulere), inten­

ción, determinación, juicio, con­sejo, asamblea quid sur consiliT sit ostendit,

mostró su plan consilia non voluptate , sed

officio moderanda sunt, no hay que hacer planes según el gusto, sino según el de­ber.

ill' cretum, T n. (decernere), deci­sión , decreto

• mvitus, a, um (in-), el que actúa

contra su voluntad , a disgusto me invito discessit, se marchó

contra mi voluntad ¡1:1ratus, a, um (parare), listo, pre­

parado, dispuesto

45

quaeso interj., te ruego: por fa­vor

re[icere, io, iecI, iectum (re- - iace-re ), arrojar, rechazar

re¡petere, trvI, titum, repetir rogare, vT, tum (regere ), rogar statuere, uT, statütum, constituir,

establecer, decidir studere, uI, esforzarse, afanarse,

estudiar artI studere, ocuparse en un arte

tendere, tetendT, tensum, dirigirse, extender, tender

velle, voto, voluI, querer vitare, vI, tum, evitar

propositum, T n. (proponere ), pro­pósito, objetivo

(spons) abl. sponte (mea, tua, sua), [por voluntad propia:] 1. deli­be-radamente; 2. de suyo, por sí mismo, espontáneamente mea sponte, non coactus fecI,

lo hice por mi voluntad, no obligado

studium, iJ n. (studere ), celo, dili­gencia, estudio.

voluntas, atisf (velle), voluntad

studiüsus, a, um (studium), diligen­te, aplicado, empeñoso, estu­dioso

voluntarius, a, um (voluntas), vo­luntario

Page 22: Latín. Vocabularios Específicos

6.2 La percepción

animladlvcrtere, vertT, vcrsum. 1. advertir. atender; 2. castigar

aspicere, io, spexT, spectum (ad -species), 111 irar, distinguir

audTrc, vT, tum. oír ccrncrc, crevi, crctum, separar.

decidir, percibir amTcus certus in re incerrn cer­

n itur, un amigo seguro se conoce en una situación in-segura

ciinspicere, ió, spcxT, spectum tcum --species), mirar, distinguir

Tnspicere. io. spcxT, spectum (in -specics), mirar, examinar

pcrspicere, io, spexi, spcctum (per --species). ver a través de, exa­minar

aspectus. Os 111. (aspicere). mirada, aspecto, apariencia

audTtus, Os 111. (audTre). oído cünspcctus, üs 111. (conspicerc),

vis ta, aspecto res, cT/ . cosa, asunto , posesión scnsus, üs 111 . (sentTre), sentido,

sensación, sentimiento. enten­dimiento quod sensus ostendit, id credit

animus, el ánimo cree en lo

46

sentTre, sensT, scnsum. sentir. dar­se cuenta

spectare, vi, tum (species), mirar, considerar, contemplar

tangere, tetigi, tactum. tocar vidcre, vTdi, visum. ver

vide ut habeas comitcs, preocú­pate de tener compaii ía

vide ne facinus facias. cuídate de no cometer un crimen

viderT, vTsus sum. parecer Cato esse quam vidcrT bonus

m~lcbat, Catón rrefería ser bueno que rarecerlo

"

que le muestran los senti­dos .

specics, cT/, aspecto, figura, apa­riencia, especie fallil vitium specic virtotis, un

vicio se esconde tras la apa­riencia de una virtud

tactus, Os 111. (tangere), tacto vTsus, Os 111. (videre), vista

6.3 El conocimiento

;qg11oscere. nOVI, agniturn (ad). (re )conocer. aprobar

co¡gnóscere, gnovi, gnitum, cono­cer

com perTre, perT, pertu m, experi­mentar nondurn comperto quam regio­

n em hostes petissent. .. , como aún no se había averi­guado qué dirección habían tomado los enemigos ...

com prchcndere, hendT, hensum, unir, abarcar, comprender

conlcipere. io, cepL cepturn (cape­re), comprender, entender

dislcernere. crevT, crétum, distin­guir, dividir. discernir

A cognitio. onis/ (cognoscere), co­

nocimiento

certus, a, u m (cerne re) , seguro, certero. determinado udv. ccrte, certO, seguramente.

ciert<1mente duccm ccrtiorem facere, infor111<1r

al general

cxlcipere, io, cepT, ceptum (cape­re ), sacar, quitar rümorem excipere, recoger un

rumor cxperiri, pcrtus sum, intentar, pro­

bar. experimentar intelllegcre, lexT, lectum, percibir,

comprender (g)noscere, nóvi, notum, conocer

novissc (pj."). saber perlcipere, io , cepT, ceptum (e ape­

re). comprender, aprender reperire, rcpperT, rcpertum, en­

contrar, recuperar verum reperTre, descubrir la

verdad

res, eif, cosa, asunto, posesión

consul per nuntium certior fac­tus est . el cónsul fue infor­mado a través de un mensajero

Tlgnotus, a, um, desconocido in¡certus, a, um, incierto, inseguro notus, a, um (noscere ), conocido

47

Page 23: Latín. Vocabularios Específicos

6.4 El pensamiento

A arbitrlirI, tus som, pensar, opinar censere, oI, censom, contar, pen-

sar, decretar cogitare, VI, tom (cogere), pensar conlclüdere, clusr, clüsum (claude­

re), cerrar, concluir, comprobar conlicere, iO, iecI, iectom (iacere),

sospechar considerare, vr, tum, considerar,

examinar contemplarr, tus sum, contemplar,

considerar dellTberare, vr, tum, examinar, deci­

dir, deliberar dubitare, vI, tum, dudar

non dubito qoin, no dudo (de) que: estoy seguro de que ...

quod dubitas ne feceris!, ¡no hagas algo de lo que no estás seguro!

milites transrre flomen non dubi­taverunt, los soldados atrave­saron el río sin dudar

dücere, düxI, doctum, juzgar, considerar hunc illo digniorem düco, con­

sidero que éste es más dig­no que aquél

errare, vI, tum, equivocarse, errar, vagar

ex¡cogitare, vr, tum, idear, imaginar

48

ex¡Istimare, vI, tom (aestimare), ta­sar, juzgar, pensar

Ignorare, vI, tum (in- -gnoscere ), tgii Jrar, no saber, no conocer non Ignoramos, sabemos bien

inltuerl, pensar, considerar meditarr, tus sum, meditar ne¡scire, vI, tum, no saber, ignorar

nescio an, no sé si: quizá nescio an non, no sé si no:

difícilmente nescio quis, no sé quién: alguien nescio quomodo, no sé cómo: de

algún modo observare, vr, tum, observar, ad-

vertir . opinarI, atus sum, opinar pecclire, vI, tum, equivocarse prospicere, io, spexr, spectum (pro-

species), prever pro¡videre, vidI, visom, prever, pro­

veer potare, vI, tom, [calcular:] pensar,

opinar mlignI potare, apreciar mucho

relcensere, ur, examinar, ponderar rerI, reor, ratos som, [calcular:]

pensar scire, vI, tum, saber toerI, [mirar atentamente:] proteger

A arbitrium, il m. (arbiter),juicio, ar­

bitrio, opinión cogitatio, onis f (cogitare), re­

flexión , pensamiento, intención conscientia, ae .f ( cum - scrre ),

conciencia error, orís m. (errare), equivocación,

error, vagabundeo exrstimatio, onis.f ( exrstimare),jui­

cio, opinión, estimación imlprüdentia, aef, imprudencia, in­

sensatez ingeniom, iI n. (in - genus), inge­

nio, actitud, aptitud mens, mentis.f, 1. mente, inteligen­

cia, pensamiento; 2. intención esse suae mentís, estar en su

juicio opinio, onisf, opinión

A

praeter opinionem, contra lo esperado

opiniOne celerius, más rápido de lo esperado

acütus, a, um (acer) , agudo, agrio, picante, ingenioso

anccps, cipitis (am- - caput), equí­voco, incierto, ambiguo ancipifi fortünli, con suerte

cambiante cal\ idus, a, um , astuto, listo conscius, a, um (cum - scire),

cómplice, consciente conslderatus, a, um (consrderare),

cuidadoso, consiJerado

49

periculom, In., experiencia, prue­ba, peligro

prüdentia, ae.f (prüdens), pruden­cia, sensatez

ratio, onis.f (rerr), 1. cálculo; 2. ma­nera determinada, método; 3. ra­

zón rationem reddere, rendir cuen­

tas rationem habere, tener en cuen­

ta, tomar en consideración omnI ratione, de todos modos ratio docendl, el método de la

enseñanza: la didáctica ultima ratio, la última posibilidad

sapientia, aef (sapiens), sabiduría, sapiencia

scientia, ae.f (scrre), conocimien­to, saber

temeritas, atis/ (temere ), [falta de propósito:] l. azar; 2. impru­dencia, capricho

vcritas, atisf (verus), verdad

credibilis, e (credere), creíble, con­fiable

dubios, a, um (duo), dudoso, peli­groso sine dobió, sin duda

fallax, acis (fallere), engañoso, fa­laz, mentiroso

falsos, a, um (fallere), falso Ignaros, a, om (in- - gnoscere),

ignorante, desconocido imlperitus, a, um, inexperto, no perito

Page 24: Latín. Vocabularios Específicos

improvisus, a, um (in--providere), imprevisto, inesperado ex improvrso, de improviso

imJpradens, entis, imprudente, im­previsor

inJcredibilis, e, increíble inoprnatus, a, um (in- - oprnarr),

inesperado Inscius, a, um (in- - scrre ), incons­

ciente, inexperto perrtus, a, um, experto, perito pradens, entis (providere ), pru­

dente, previsor

6.5 El orden y la comparación

A atJtribuere, ur, ütum, dar, atribuir comparare, vI, tum (cum-par),

comparar meum factum cum tuo comparo,

comparo mi acción con Ja tuya

cOnlferre, fero, tulI, collatum, re­unir, comparar

conJserere, uI, sertum,juntar, unir delligere, JegI, lectum (legere), ele­

gir, selecCionar di~ferre, fero, distulT, dilatum, di­

ferir; sólo en tiempos de pres.: ser diferente, distinguirse

d~gerere, gessI, gestum, separar, ordenar, disponer

dislponere, posuI, positum, dispo­ner, ordenar

distinguere, strnxI, strnctum, dis­tinguir, separar, señalar con pre­cisión

50

rectus, a, um (regere), recto, co­rrecto

sapiens, entis, sabio socors, cordis (se- - cor), negli­

gente, descuidado, de pocos alcances

stultus, a, um, tonto, estúpido, estulto

temerarius, a, um (temere), teme­rario

verus, a, um, verdadero adv. vere, en verdad adv. vero, completamente, sí, por

cierto

vera a falsrs distinguere, distin­guir lo verdadero de lo falso

disltribuere, ur, ütum, disponer, re­partir, distribuir

dividere, visT, vTsum, dividir e¡ligere, Jegr, lectum (legere), ele­

gir, escoger inter¡esse, ful, interesar, tener

interés en, estar entre non multum interest intcr x et

v, no hay mucha diferencia entre x y v

numerare, vr, tum (numerus), nu­merar, contar, calcular, pagar

partirI, tus sum (pars), (re)partir tribuere, uI, ütum, repartir, atribuir,

dar honorJ tribuere, atribuir al ho~

nor

A genus, eris n., género, raza, clase numerus, I m., número, serie, rango

numero legl!torum, en el nútne­ro de los legados, como le­gado

ordo, órdinis 111., orden, línea, clase in Ordinem; ordine, en orden

pa rs, pa rtis.f, parte

A

magnam pm1cm; magna ex par­te, en gran parte, en general

omnibus (in) partibus, en todas partes

dis!sim ilis, c. desemejante, desi­gual

multiplex, plicis (multus), múltiple, muy articulado

par, paris, par, igual

6.6 Los valores

A aestimare, vI, tum (aes), estimar

magnI aestimare, apreciar mu­cho

quantT est aestimanda virtüs? ¿en cuánto debe valorarse la virtud?

antelcedere, cessT, cessum, prece­der, adelantar, aventajar fidem mágnitüdine rerum

(gestárum) antecedere, reali­zar grandes hazañas de ma­nera increíble

antecellere, resaltar, distinguirse de

partes Caesaris sequI, ser par­tidario de César

alterá ex parte, por la otra parte series, eT.f (serere ), serie, hilera, fila similitodo, dinis.f (similis), seme­

janza, similitud, igualdad, com­paración

temperatio, onis.f (temperare), pro­porción, organización

51

adv. pariter, igualmente, a la par similis, e, semejante, igual simplex, plicis (semel), simple, sen­

cillo

ante!ponere, posuí, positurn, ante­poner

ascTscere, ascTvT, ascTturn, [enviar por:] adoptar, aprobar

aspernarT, tus sum (ad-spernere), despreciar, rechazar

comlprobare, vT, tum, 1. aprobar; 2. ratificar como bueno, com­probar, confirmar

contemnere, tempsI, temptum, despreciar

d~ligere, lexI, lectum (legere), apre­ciar, estimar, amar ( H neglegere)

excellere, sobresalir, distinguirse

Page 25: Latín. Vocabularios Específicos

exltollere, tu!T, levantar, ensalzar interlesse, fuI, interesar, ser impor­

tante, tener interés en mea (eius) interest, me (le) im­

porta laudare, vI, tum, alabar minuere, uI, minütum (rrünus), dis­

minuir, poner detrás negjlegere, lexI, lectum, descuidar,

despreciar ( H dTligere) praclfcrrc, foro, tu!T, latum, mostrar,

preferir, pretextar praelponere, posur, positum, ante­

poner, preferir, poner al frente

... bonum, In. (bonus), el bien laus, laudisf , alabanza, fama, re­

nombre laudcm ferre, obtener alabanzas laud e afficT, recoger alabanzas

magn ificentia, ae f (magn ificus ), (grandiosidad), magnificencia,

bonus, a, um (bene), bueno comp. melior, ius, mejor super!. optimus, a, um, óptimo,

el mejor optimus quisque, todos los me­

jores: precisamente los me­jores

carus, a, um, querido, caro commodus, a, um, adecuado, opor­

tuno; cómodo, agradable dignus, a, um, digno

laude dignus; dignus quI laude­tur, digno de alabanza

52

praelstare, stitI, 1. hacerse respon­sable, realizar; 2. estar delante, superar; 3. dar, proporcionar praestat, es mejor münus praestare, prestar ser­

vicio fratrI praestare, superar al her­

mano probare, vI, tum, probar, aprobar reprehendere, hendI, hensum, re­

chazar, reprender, desaprobar spernere, sprevI, spretum, desde­

ñar, desprec iar vituperare, vr, tum, vituperar, repro­

bar, censurar

generosidad, jact<!ncia, osten­tación

malum, In. (malus), el mal, el sufri­miento

momentum, T n. (movere) , in clina­ción (de una balanza), influen­cia, peso, importancia

egregius, a, um (e - grex), distin­guido, egregio

elegans, antis (e- legere), exigen­te, elegante

eximius, a, um (e-emere), extraor­dinario, eximio

grand is, e, grande, grandioso, im­portante grandioribus exemplTs ütT, em­

plear ejemplos grandiosos illüstris, e (in - lüx) , claro, bri­

llante, ilustre inanis, e, vacío, frívolo, inútil, inane

inanis superbia, vano orgullo inldignus, a, um, indigno Insignis, e (in - signum), insigne magnificus, a, um (magnus - fa-

cere ), magnífico, grandioso malus, a, um , malo

comp. petor, us, peor super!. pess imus, a, um, pési-

mo, el peor mediocris, e (medius), mediano modicus, a, um (modus), moderado perfectus, a, um (perficere) ,

perfectc potior, ius (potis), mejor, más

importante mors scrvitüte potior, mejor la

muerte que la esclavitud praecipuus, a, um (prae- cape re),

principal , peculiar, extraor­dinario

praeditus, a, u1n (prae - dare) , dotado de algo, provisto de algo (por encima de los demás)

praestans, antis (praestare), exce­lente, distinguido

6. 7 Adverbios de modo

aeque ( + ac o atque) (aequus), de igual manera (que ... )

aliter ( + ac o atque) (alius), de otra manera (que .. . )

bene (bonus), bien clam, en secreto coram, en público ita , as í, de esta manera male (malus), mal nequaquam, de ninguna manera

53

princeps, cipis (prTmus - cape­re ), primero; sus t.: príncipe, jefe

prior, prius (prae), primero (de dos), anterior, superior super!. primus, a, um, primero

(de muchos); muy distingui­do

secundus, a, um, 1. segundo, siguiente; 2. favorable haud üllrveterum virtüte secun­

dus, no inferior a ninguno de los antiguos (héroes)

singularis, e (singulT), singular, ais-lado

superus, a, um (supra), de arriba, superior comp. superior, ius, superior,

más alto super!. summus, a, umysupre­

mus, a, um, supremo, sumo, el más alto, el más importante

unicus, a, um (onus), único, exce­lente

vanus, a, um, vacío, vano, nulo

palam, abiertamente, públicamente quemadmodum, de alguna manera,

como quomodo (quI-modus), de algu-

na manera, como secus, de otro modo, menos SIC, así sicut(I), (así) comó simul, a la vez, al mismo tiempo tamquam, como, lo mismo que

Page 26: Latín. Vocabularios Específicos

tcmere. al azar. imprudentemente ultra, voluntariamente, de buen

grado

6.8 Adverbios de causa

cür (qua- re). por qué ergo. por eso. por tanto ideo. por eso. por tanto igitu r, por consiguiente, así pues.

por tanto indc. por ello. por consiguiente

54

üna (Onus). conjuntamente. a una velut(T). como por ejemplo

ita que, por consiguiente itcm. también. igualmente practerea.aden1ás proptcrca,poreso quamobrem. por lo cual qua re. por qué, por lo cual

VII. LA LENGUA

7 .1 La expresión oral

... aJJrnnare, vT, tum (ad-ffrmus), afir­

mar. asegurar aio, ais, ait, aiunt. decir que sí. afir­

mar. decir ( B negare) appcllarc, vT, tum (pellere), llamar

appellata cst ex viro virtos. la palabra «hombría» (virlus)

tomó su 110111 bre de la pala­bra «hombre» (vir)

clamare, vT, tum. gritar. llamar. cla­mar

col]loquT. locotus sum. conversar. platicar

ccrni titerT. fcssus sum (faterT). con­fesar vincTse contitentur. se declaran

VCllC idos con]tcndere, tendT, ten tu m, afirmar,

contender contendo hoc verum esse. afir­

mo que esto es verdad conticcscere. ticuT (tace re). enm u­

decer declarare, vT, tum (de- clarus).

declarar, proclamar dTcerc, dTxT, dictum. decir, hablar

dTcunt. se dice salütem dTcere. saludar

55

ut paucTs dTcam, para decirlo en pocas palabras

e]dere, didT, ditum (ciare), sacar. pro­nunciar, dar a luz. publicar. reali­zar ede illa quae coepistT!. ¡termina

lo que comenzaste a decir! e]vocare. vT, tum. llamar, hacer salir.

convocar a alguien farT, for. fatus sum, hablar. anunciar faterT, fassus sum ( farT). confesar glorian. tus sum (gloria), alabarse.

gloriarse. presumir increpare, uT, itum. re!lir, increpar.

censurar inquam. inquit. dijo. dice (dije. digo) interpellare. vT. tum (pellere), inte­

rrumpir. interpelar interpretan. tus su 111 ( interpres ).

explicar. interpretar. traducir interlrogare. vT, tum. interrogar. pre­

guntar in]vehT. vectus sum. l. insultar: 2.

ser transportado. viajar ir]rTdere. rTsT. rTsum. reírse de. bur­

larse loquT, locütus sum. hablar

Page 27: Latín. Vocabularios Específicos

maledrcere, drxr, dictum (malus -drcere ), hablar mal , calumniar, insultar, maldecir

narrare, vI, tum, narrar longum est omnia narrare, se­

ría muy largo contar todo negare, vT, tum ( B aio ), decir que

no , negar nego hoc verum esse, afirmo

que esto no es verdad nominare, vI, tum (nomen), nom­

brar, llamar nüntiare, vI; tum, anunciar orare, vT, tum (os), hablar (solem­

nemente), rogar id te oro, eso te ruego

pollicerT, citus sum, prometer pollicitus est sibi eam rem cürae

futüram, prometió que se cuidaría

prae jdTcere, dTxT, dictum, decir an­tes, predecir

projfiterT, fessus sum (faterT), de­clarar, reconocer públicamente

querT, questus sum, quejarse, la­mentar

... blanditi a, ae/, halago, lisonja, co­

modidad clamor, oris m. (clamare), grito, cla­

mor clamore sublato, después de que

se alzó un clamor colloquium, irn. (colloquT), conver­

sación, conferencia, entrevista

56

recusare, vr, tum (causa), rechazar, rehusar, recusar sententiam ne drceret recüsavit,

se negó a dar su opinión rejferre, refero, rettulI, relatum ,

traer de regreso: referir, relatar relata refero, relato cosas [re­

latadas:] que sé de oídas rejnüntiare, vI, tum, avisar (el re­

greso), anunciar, renunciar respondcre, spondr, sponsum, res­

ponder rejvocare, vI, tum , llamar nueva­

mente, buscar de nuevo, ir a buscar

salütare, vI, tum (salüs), saludar salve!, sal vete! ,fórmula de salu­

do ¡que estés(n) bien! ¡hola! vale!, valete! ,fórmula de de.1pe­

d ida ¡que estés(n) bien! ¡adiós!

s ilere, uT, callarse, estar callado tacere, uI, itum , callar vocare, vi, tum (vox), llamar

in iüs vocare, llevar ante un tribunal , acusar

diem colloquio dicere, fijar el día para una entrevista

dictum, In. (dTcere), palabra, dicho eloquentia, ae f (loqur), elocuen­

cia fabula, ae/ (farT), relato, historia,

fábula rama, ae/ (farT), rumor, (buena) re­

putación, fama

interpres, etis m. (i nterpretarr), in­térprete

lingua, ae.f, lengua nomen, minis n. (noscere), nom­

bre nüntius, iI m., mensaje, mensajero

nüntio expugnan oppidT allato ... , cuando se trajo la noticia del asedio de la ciu­dad .. .

oratio, onisf (orare), discurso, ora­ción habere orationem, pronunciar

un di scurso orator, oris 111. (Orare), orador responsum, T n. (respondere), res­

puesta rümor, orís m., rumor, habladuría,

reputación

.A loquax, acis (loquT), hablador, lo­

cuaz

7 .2 La escritura: la literatura

.A canere, cecinT, tocar, cantar, alabar

(en canciones) comjponere, posuI, positum, reunir,

componer, ordenar conJc ipere, io, cepT, ceptum (cape­

re ), componer, escribir con 1 scrTbere, scrTpsT, scrTptum,

inscribir, registrar explicare, vT o uI, [desenvolver:]

explicar, discutir

romoribus falsrs terrerT, dejarse aterrorizar por falsos rumo­res

sen ten tia, ae f ( sentTre ), opinión, pensamiento, sentencia sententiam dicere, sententiam

ferre, dar su opinión: votar sermo, ónis m., conversación, ha­

bla, lenguaje esse in sermone omnium, estar

en boca de todos senno familiaris et comdianus,

el habla normal de todos los días

silentium, iT n. (silere), silencio verbum, In., palabra verbó ... re vera, presuntamente ...

pero en la realidad vox, vocis.f, voz

üna voce, unánimemente

tac itus, a, um (tacere), callado, tá­cito

exjprimere, pressT, pressum (preme­re ), expresar, representar, des­

cribir ea exprimere non possum, no lo

puedo expresar con palabras illüstrare, vT, tum (in - lüx), ilustrar,

embellecer, hacer famoso TnjscrTbere, scrrpsT, scrTptum, ins­

cribir, poner una inscripción, ti­tular, atribuir

57

Page 28: Latín. Vocabularios Específicos

lcgere, legT, lcctum, recoger. leer rolle lege !, ¡toma y lee!

narrare, vT, tum, narrar perjscrTbere. scrTpsT, scrTptum . re­

gistrar, in formar (por escrito) recitare, vT, tum, leer en voz alta.

rec i lar, dcc lam ar .. annales (librT), ium m. pi. (annus),

anales. obra histórica argumentum, T n. (arguere). argu­

mento. prueba, asunto aul'tor, üris 111. (augere). garante.

fiador. causante. autor Cacsarc autore. por iniciati va

de Cesar vetercs et recentes auctores. au­

tores nntiguos y modernos carmen, rninis 11. (cancre). canto,

poema. proverbio carm in a componcre. componer

poemas líricos (odas) cpistula, ac/ (gr.), carta cxcmplum, T 11 .• ejemplo

al icur exemplo esse. servir de ejemplo a alguien

fabula, ac/ (farT). relato. historia . 1;íbula ui: te fabula narrñtur, el relato te

concierne histori<l, aef (gr.), investigación,

h is to ria libcllu s. T 111. (liber). librito. so lici­

tud. cscriro de queja. li sta

58

scrTbere, scrTpsT, scrTptum. escri­bir

tra/dere, didT, ditum (ciare). entre­gar, trnnsmitir mcmorine ti·aderc. transmitir a

la poster idad

liber, brI 111 .. escritura, libro littcra, ae/. letra

littcrae, anrm /,escrito. car­ta(s), ciencia, letras -= litera­tura

littcras in scnatü recitare. dar lec­tura públicaa una cana, en el . Senado

scTre 1 ittcras, tener conocí m icn­tos literarios y científicos

1 ittcrarum Tgnarus, in cu !to, igno-rante

phi losoph ia, ac/ (gr.). ti losofra poi:ta, ac 111. (gr.), poe ta prüpositum, T 11. (propone re). terna.

asunto scrTba. ac 111. (scrTbcre ). escritor (de

cosas secretas), secretario scrTplor. oris 111. ( scrTbcre ). escritor

rt:rum scrTptor historiador. hi s­toriógrafo

tabula , ac/, tabla. cuadro, tablero versus, üs m. (vertere), vuelta, lí­

nea, verso

7.3 Adverbios de afirmación y negación

re rte, ccrtó ( certus }, seguramente. ciertamente

fortasse, quizá früstra, en vano, inútilmente haud, no immü. ciertamente; con negación:

por el contrario, antes bien ne ... quidcm , ni siquiera non. no plane (planus), claramente, eviden­

temente profecto ( proficere ), seguramente

quidem, cie11amente quTn etiam, y aun. aun cie11amente sane, de hecho, por completo scilicet (scTre - licet). sin duda,

naturalmente tamen, sin embargo vero (verus). 1. completamente, sí.

por cierto; 2. pero, no obstante verum (verus). pero. no obstante vidélicet (videre- licet), evidente­

mente

59

Page 29: Latín. Vocabularios Específicos

VIII. LAS ACTIVIDADES DEL HOMBRE

8.1 La actividad humana. Generalidades

• adlhibcre, uT, tum (habere), aplicar, emplear, tratar

agere, egT, actum, empujar, tratar, dedicarse a, hacer

agitare, vT, tum (agere), empujar violentamente, poner en movi­miento, agitar, reflexionar

as¡scquI, secütus sum, ir al encuen­tro, alcanzar, obtener

atltingere, attigT, attactum (tange­re ), tocar Graecas litteras attingere, ocu­

parse de literatura griega cavere, cavT, cautum, cuidar(se),

tomar precauciones, tener cui­dado cave Insidias!, ¡cuídate de una

emboscada! cave ne cadas!, ¡cuídate de no

caer! cessere, vI, tum ( cedere ), tardar,

vacilar, cesar comlmittere, mTsT, missum, l. em­

prender, cometer, celebrar; 2. confiar, entregar scelus committere, cometer un

crimen

60

proelium committere, iniciar un combate

hospítI epistulam committere, confiar una carta al huésped

negat se quicquam commisisse, asegura que él no hizo nada

conlficere, io, lecI, fectum (face­re ), terminar; elaborar, fabricar vulneribus confectus, exte­

nuado por las heridas hTs re bus confectis ... , cuando

se había hecho esto ... conlseq uT, secütus su m, seguir,

suceder, conseguir creare, vT, tum (crescere), crear cünctarT, tus sum, tardar, vacilar delponere, posuT, positum, hacer

bajar, deponer delsistere, stitI, desistir, cesar, aban­

donar, dejar hoc conato desistere, desistir de

este propósito ab incepto desiste!, ¡desiste de

tu intento! eldere, didT, ditum ( dare ), sacar, pro­

nunciar, dar a luz, publicar, reali­zar

c~ferre, fero, extun, elatum, llevar fuera, sacar, elevar

cflficere, io, lecT, fectum (facere), producir, realizar

cxlercere, uT, itum (arcere), practi­car, ejercitar, ejercer

exligere, egI, aetum (agere), con­cluir, terminar

exlsequT, secütus sum, concluir, ejecutar

facere, io, fecT, factum, hacer fierT, fio, factus sum (cf fuT; tu­

torus), ser hecho, hacerse, su­

ceder fierT potest ut. .. , es posible que ... :

posiblemente fierT non potest ut..., no es posi­

ble que ... : es imposible fierT non potest quTn ... , es im­

posible que no ... : absoluta­

mente magnT fierI, valer mucho

fungI, fünctus sum, realizar, des­empeñar, cumplir

gerere, gessT, gestum, llevar, ac­tuar, hacer se gerere, comportarse bellum gerere, hacer la guerra rem gerere, cumplir con el de-

ber, combatir magistratum gerere, desem­

peñar un cargo incumbere, cubuT, cubitum, dedi­

carse a algo incumbe toto animo in eam ra­

tionem ut eos dTliges!, ¡dedí­cate a amarlos con todo tu

corazón!

Tnlsistere, stitT, [detenerse en:] in­sistir

molTrI, tus sum (moles), dominar, emprender, intentar, construir,

fabricar nm, nTsus (o nTxus) sum, apoyar­

se, esforzarse occupare, vT, tum (ob - capere),

ocupar, apoderarse de, antici­

parse (in) re occupatus, ocupado en

algo olmittere, mTsI, missum, soltar,

abandonar, dejar a un lado, omi­

tir consilium omittere, abandonar

sus planes parare, vT, tum (parere), preparar,

disponer bellum parare, preparar la

guerra perlagere, egT, actum, realizar, ter­

minar perlficere, iü, fecT, fectum (face­

re ), acabar, terminar, cumplir pcrfectus, a, um, perfecto

perJfungT, fünctus sum, llevar a su fin, realizar bien, sobresalir

praeterlTre, eo, iI, itum, pasar de largo; omitir

praeterlmittere, mTsI, missum, dejar pasar, pasar por alto

prolficere, iü, fecI, fectum (face­re ), avanzar, ser provechoso nihil in oppügnatione profecit,

no avanzó en el asedio de la

ciudad

61

recuperare, vr, tum (re- - capere ),

recuperar

Page 30: Latín. Vocabularios Específicos

reldldere, didT, ditum (dare), 1. de­volver, traer; 2. hacer, producir

reldligere, egT, actum (agere), reha­cer, colocar en una situación

sub!Tre, eo, iT, itum, subir, entrar, llegar (de repente) ; emprender periculum subTre, enfrentarse

a un peligro sümcre, sümpsI, sümptum (sub­

emere), tornar, gastar

A dinficultas, tatisf (difficilis), difi­

cultad ( ~ facu Itas) facinus, noris n. (facere), acción,

crimen, fechoría factum, T n. (facere), hecho, acción facultas, atisf (facilis), posibilidad,

habilidad, facultad industria, aef, actividad, diligen­

cia

ncglótium, iI 11 , ocupación , nego­cio

occup atio, onis .f (occupare), ocupación

opera, acf (opus), trabajo, esfuerzo opcrac pretium est, vale la pena

A cautus, a, um ( cavére ), cauteloso,

prudente, cauto dinficilis, e, difícil ( ~ facilis) facilis, e (facere), [factible:] fácil,

ligero Tnfectus, a, urn (facere ), deshecho,

inconcluso, irrealizable Infecta re, sin haberlo consegui­

do

62

suslcipere, iO, cépT, ceptum (sub­capere) , apoderarse, encargar­se, emprender,

suslpendere, pendT, pensurn (sub), suspender, dejar sin decidir in suspénsó relinquere, dejar en

suspenso tractare, vI, tum (trahere), manejar,

tratar, negociar

maximé da re opcram, esforzar­se muchísimo

opus, o peris n., obra, trabajo, es­fuerzo in opere occupatum esse, estar

ocupado en una obra opus cst, es necesario aqua nóbTs opus est, necesita­

rnos agua. otium, iI 11. , ocio, descanso, repo­

so res, eif, cosa, asunto , posesión

ex mea re est, me interesa res mihi cst cum rége, tengo

que ver con el rey

facta Infecta fierI nequeunt, lo hecho no puede deshacerse

ótiosus, a, urn (otiurn), [sin ocupa­ción oficial:] ocioso, ocupado en tareas literarias o científicas

prómptus, a, um (prómere), li sto , pronto. decidido

8.2 Intentar, investigar

audere, ausus sum, osar, atreverse audentés fortuna iuvat, la suerte

ayuda a quienes se atreven conarI, tus sum, intentar conlquirere, quisivT, quisitum

( quaerere ), buscar con diligencia cxperirI, pertus sum (ex), intentar,

probar, experimentar explorare, vI, tum, explorar, reco­

nocer exlquirere, quísívI, quísTtum (quae­

rere ), seleccionar, investigar, exi­gir, requerir

inlquirere, quisivI, quisitum (quae­rere ), buscar, investigar in eum, quid agat, quemadmodum

vTvat, inquTritur, contra él se investiga su quehacer y su modo de vida

inve~tigare, vr, tum (vestTgium), rastrear, localizar

A

verum investrgáre, rastrear la verdad

audacia, aef (audax), audacia, atre­vimiento, osadía, insolencia

conatus, üs m. ( conarI), intento, em­presa, esfuerzo

discrimen, minis n. (discernere), [diferencia:] decisión, momento crucial, punto de inflexión, ries­go , prueba rem esse in summo discrimine

vidit, vio que la situación era muy crítica

percontarr, tus sum, preguntar perrclitarr, tus sum (perieulum), in­

tentar, arriesgar, aventurar probare, vI, tum, probar, aprobar quaerere, quaesivI, quaesltum,

buscar [para obtener algo o para saber:] preguntar ex reo causam quaerere, pre­

guntar la causa al acusado quaesTvit sI incolumes évasis­

sent, preguntó si habían sa­lido a salvo

relqulrere, quisTvI, quisitum ( quae­rere ), preguntar, investigar

suspiclirI, tus sum (suspicere ), sospechar, recelar

suspicere, io, spexI, spectum (sub - speciés), sospechar, recelar

temptare, vI, tumo tentare, vi, tum, tocar, (in)tentar, ensayar vadum flüminis tentare, arries­

garse por el vado del río

experimentum, In. ( experirI), inten­to, prueba, experimento

periculum, T n., peligro periculum est ne ... , hay que te­

mer que ..

63

quaestió, onis f ( quaerere ), pre­gunta, investigación

suspTció, ónisf (suspicere), sos­pecha, recelo

Page 31: Latín. Vocabularios Específicos

A a udax, acis ( audere ),'audaz, osa­

do , atrevido, insolente (adv. audacter)

8.3 Construir y destruir

A aedificare, vI, tum (aedes-facere),

edi ficar, construir cor!rumpere, rüpI, ruptum, arrui­

nar, corromper creare, vT, tum (crescere), crear delere, vI, tum, destruir, borrar, ani­

quilar dclmolTrT, tus sum, destruir, derrum­

bar dr!ruere, ruT, rütum , destruir, de­

rrumbar aedificium dTruere, derribar una

casa dislsulvere, so lvT, solütum, desatar,

di solver, pagar clrigcrc, rexT, rcctum (regere), eri­

gir, levantar clruere, rur, ratum, excavar, arran­

car

elvertere, vertT, versum, voltear, destruir

exfcTdere, cTdT, cTsum ( caedere ), d~struir

ex(s)tinguere, (s)tTnxT, (s)tinctum, extinguir, destruir

facere, io, fecI, facturo, hacer

64

perrculosus, a, um (perrculum), pe­ligroso, riesgoso

Ciceronem consulem facere, hacer cónsul a Cicerón

imita1i, tus sum, imitar In!stituere, tuI, ütum (statuere), ins­

tituir, disponer, enseñar, ordenar in re mTlitarT multa Tnstituit, en­

señó muchas cosas en cuan-to al arte militar

in!venTre, venT, ventum, dar con algo, descubrir, encontrar

laborare, vI, tum (labor), esforzar­se, padecer

oblruere, ruT, rotum, cubrir, enterrar, aniquilar

per[fringere, fregT, frectum (frange­re ), romper, coitar

per[rumpere, rüpT, ruptum, romper, atravesar

per[vertere, vertr, versum, volcar, derribar, pervertir, corromper iüra drvrna pervertere, pervertir

el derecho divino rc!ficere, io, fécI, fectum ( facere ),

reparar re!stituere, tuI, ütum (statuere),

restituir, restablecer struere, strüxT, strüctum, disponer,

construir

• • 1 i llicultas, atisf ( difficilis), dificul-

tad L1ber, brT m. (facere), obrero, aiie­

sano 111ertia, aef (iners), torpeza, indo­

lencia, inercia

A clifficilis, e (dis- -facilis), difícil facilis, e (facere) , [factible :] fácil ,

ligero

8. 4 Modificar y transformar

A (ad)aequare, vI, tum, igualar, com­

parar adligere, egI, actum (agere), frustrar aflficere, io, fecI, fectum (facere),

causar una impresión, afectar, dotar de honore atficere victorem, rendir

honor al vencedor afficit me maxima laetitia, me lle­

na de gran alegría caedere, cecídr, caesum, cortar, de­

rribar a golpes conlvertere, vertI, versum, dar la

vuelta, convertir, desordenar delfrgere, frxI, fixum , clavar, fijar,

meter in eo mentem orationemque

defíxr, a ello orienté mimen­te y mi discurso

de!primere, pressT, pressum (pre-rnere), oprimir, deprimir

65

labor, oris m., labor, trabajo, esfuer­zo, pena multrs laboribus, con mucho tra­

oajo fugiens laboris, perezoso

iners, ertis (in- - ars), torpe, indo­lente, inerte, flojo

d*igere, rexI, rcctum (regere ), en­derezar, dirigir

ex!imere, emr, emptum (emere), qui­tar, eximir, liberar, abolir

ex[struere, strüxT, strüctum, amon­tonar, construir

frgere, ffxr, fixum, füar, clavar ílectere, ílexI, flexum, doblar, do­

blegar, plegar navem tlectere, cambiar el curso

frangcre, fregT, frectum, romper tlüctus frangitur e saxo, las olas

se rompen contra Ja roca imlprimere, pressT, pressum (preme­

re ), estampar, imprimir infcidere, cTdT, cTsum (caedere), cor­

tar (hacia dentro), recortar Inlffgere, frxI, fixum , hundir, clavar,

estampar, fijar

Page 32: Latín. Vocabularios Específicos

mütare, vT, tum, cambiar, mudar, variar tempora motantur, nos et müta­

mur in illrs, los tiempos cam­bian, y nosotros cambiamos junto con ellos

oblstruere, strüxT, strüctum, obs­truir, atrancar

premcre, pressT, pressum, apretar, consumir, reducir, oprimir

reJdJigere, egr, actum (agere), recha­zar, trasladar a un sitio facilia ex difficillimTs animTmagni­

tüdo redegerat, su magnani­midad había hecho fáciles las cosas más difíciles

reldlintegrare, vr, tum, restaurar, re­integrar, renovar

... commütatio, onisf (commütare),

cambio Tnstrümentum, T n. (rnstruere ), he­

rramienta, instrumento

8.5 Llevaryquitar

... abJicere, io, iecr, iectum (iacere), atrn­

jar, lanzar, abandonar consilium aedificandT abicere,

abandonar el proyecto de construcción

absJtinere, uT, tentum (tenere ), man­tener alejado, abstenerse

absltrahere, traxT, tractum, arrancar, sacar

66

redintegrato proel io, después de que nuevamente se había entablado el combate

renovare, vT, tum (re--novus), re­novar

ruere, ruT, rütum , precipitar, derribar rumpere, rüpI, ruptum, romper,

destrozar, rasgar secare, secur, secturn, cortar, tajar transJfígere, fíxT, fixum, perforar,

atravesar vertere, vertI, versum, voltear

quod dT bene vertant! , ¡que los dioses conviertan esto en un bien!

librum e Graeco in LatTnum, con­vertere, traducir un 1 ibro del griego al latín

volvere, volvT, volütum, dar vueltas, girar

motatio, onisf (motare), cambio renovatio, onis.f (renovare), reno­

vación

adJhibere, ui, itum (habere), apli­car, emplear, tratar

amplectT o complectr, plexus sum, abrazar

aplpellere, pulT, pulsum, empujar Ga!IT turres ad opera Caesaris

appulerunt, los galos acerca­ron torres a la fortificación de César

"Piponere, posur, positum, añadir, agregar

, ircumJdare, dedI, daturn, rodear marus circumdatus montem ar­

cem efficit, el muro que lo ro­dea hace del monte una fortaleza

colhibere, ur, itum (habere ), suje­tar, retener, impedir

comJpellere, pulT, pulsum, reunir, llevar, mover

comlpónere, posuI, positum, reunir, componer, ordenar

conlcutere, io, cussT, cussum (qua­tere), golpear, sacudir terra ingenn concussa mota est,

la tierra se estremeció por un fuerte terremoto

conJdücere, düxI, ductum, reunir, conducir

conJicere, io, iecI, iectum (iacere), 1. lanzar Uuntamente); 2. sos­pechar

deldücere, düxT, ductum, hacer ba­jar, llevar fuera, desviar naves lnore dedacere, levaran­

clas delicere, io, iecT, iectum (iacere),

derribar deJmittere, mTsI, missum, enviar

hacia abajo, dejar caer, bajar deltrahere, traxr, tractum, hacer ba­

jar, quitar diJmittere, mTsT, missum, despa­

char, dejar, abandonar dücere, düxI, ductum, guiar, con­

ducir Iegatos diem ex die docere, de­

morar a los legados día a día

e¡icere, io, iecT, iectum (iacere), lan­zar hacia fuera, ahuyentar

e¡mittere, misI, missum, emitir, soltar expedTre, vr, tum, 1. librar; 2. pre­

parar (se); 3. terminar ( ~ impe­drre)

iacere, io, iecT, iactum, lanzar iactáre, vi, tum (iacere), arrojar,

disparar se iactáre, ufanarse, jactarse

impedire, vi, tum, impedir, estorbar imlponere, posuT, positum, poner

sobre, imponer, organizar inJicere, io, iecT, iectum (iacere ), ha­

cer entrar, arrojar suspTcionem inicere, provocar

una sospecha interlicere, io, iecT, iectum (iacere),

interponer interlpünere, posuT, positum, poner

en medio de, interponer, mediar causam interponentes se colle­

gas exspecta.re, pretextando esperar a sus colegas

spatium ad recreandos animOs interponere, intercalar una pausa para recuperarse

mittere, mTsT, missum, enviar, de­jar subsidio (dat.) mittere, enviar

en auxilio oblicere, io, iecT, iectum (iacere ),

lanzar contra, oponer, objetar op\ponere, posuT, positum, oponer,

enfrentar

67

quid habes quod mihi oppo­nas?, ¿qué puedes oponer a mis palabras?

Page 33: Latín. Vocabularios Específicos

pellere, pepulI, pulsum, empujar, golpear, sacar

perlcutere, io, cussr, cussum (qua­tere) perforar, impresionar

pon ere, posuI, positum dejar atrás, poner, situar, omnem spem in virtüte ponere

poner todas las esperanzas en el valor

in casü positum esse, depender de la suerte

rem in artis loco ponere, consi­derar una cosa como artística

projdücere, düxI, ductum, alargar, producir

prolhibere, uI, itum (habere), im­pedir, prohibir, expulsar equos itinere prohibere, apar­

tar a los caballos del camino pro! icere, io, iecr, iectum (iacere ),

echar, arrojar, abandonar pulsare, vr, tum (pellere), golpear,

empujar humum pedibus pulsare, piso­

tear el suelo quatere, io, -, quassum, golpear,

sacudir, impresionar quassae naves, naves rotas

relmittere, misI, missum, l. enviar de vuelta; 2. remitir, aflojar; 3. perdonar

~ complexus, üs m. (complectI),

abrazo

68

rejpellere, reppulr, repulsum, expul­sar, rechazar, repeler

relponere, posur, positum, reponer, guardar, ahorrar

sistere, stiti (o steti), statum, 1. colocar, detener; 2. colocarse, pararse

solvere, solvI, solütum, soltar, pa­gar

spargere, sparsT, sparsum, espar­cir, dispersar exercitum per provincias spar­

gere, distribuir el ejército en las provincias

stringere, strrnxT, strrctum, l. apre­tar; 2. desenvainar gladirs strictrs, con las espadas

desenvainadas tangere, tetigI; tactum, tocar tenere, tenuI, tentum, sostener, man­

tener, tener copias castris tenere, mantener

las tropas en el campamento tollere, sustulI, sublatum, alzar,

apartar, tomar suspicionem tollere, quitar una

sospecha victoria sublatus, elevado por

la victoria legem tollere, abolir una ley

trahere, traxI, tractum, arrastrar

8. 6 Unir y separar

~ adjiungere, iünxI, iünctum, unir,

atar ajvertere, vertI, versum, desviar,

voltear claudere, clausI, clausum, cerrar,

encerrar coljligere, legI, Jectum (legere), re­

unir, recoger, coleccionar congregare, vT, tum ( curn - grex),

congregar, amontonar, reunir conjiungere, iüpxI, iünctum, unir

vTribus coniünctTs, habiendo unido sus fuerzas

conltrahere, traxT, tractum, reunir, juntar, contraer aes alienum contrahere, con­

traer deudas dcjportare, vI, tum, transportar disjiungere, iünxT, iünctum, desatar,

separar, distinguir dijspergere, spersT, spersurn (spar­

gere ), dispersar, difundir dispersum bellum, llevada Ja

guerra a diversos puntos disjtinere, uT, tentum (tenere), man­

tener separado, separar, retra­

sar

8.7 Mostrar y ocultar

~ abdere, didr, ditum ( ab - dare ), es-

conder se in litteras abdere, refugiarse

en los estudios

exjclüdere, clüsI, clüsum (claude­

re), excluir injclüdere, clüsI, clüsum ( claude­

re ), encerrar, rodear, incluir iungere, iünxT, iünctum, unir, jun­

tar, asociar flümen ponte iungere, tender

un puente sobre un río pacem iungere cum Graecis,

hacer la paz con los griegos relinquere, IIquI, lictum, dejar,

abandonar cohortes quas minoribus castrTs

praesidio relTquerat..., lasco­hortes que había dejado como defensa de los campa­mentos más pequeños ...

nihil reliquT fecit, nada dejó selcernere, crevT, cretum, aislar, se­

parar, distinguir segregare, vT, tum (se- - grex), se­

gregar, separar se[iungere, iünxT, iünctum, separar se[ponere, posuT, positum, mante­

ner aparte, aislar serere, seruT, sertum, enlazar, unir,

atar

aperire, uI, pertum, abrir apertum est, es evidente

ap[parere, uI, aparecer, ser eviden­

te

69

Page 34: Latín. Vocabularios Específicos

consilium suum aperrre, dar a conocer su decisión

arguere, uT, probar, inculpar, culpar celare, vr, tum, ocultar, encubrir cojarguere, 'ur, explicar pública-

mente, probar, desmentir condere, didT, ditum (cum-dare),

1. fundar, construir; 2. guardar, encerrar

con!stare, stitT, 1. detenerse, man­tenerse firme; 2. costar 3. cons­tar, consistir constat, es evidente, está gene­

ralmente admitido, es cono­cido

con jsternere, strevr, stretum, exten­der sobre, cubrir, tapar

conjtegere, texr, tectum, cubrir, en­cubrir

e~ferre, fero, extulT, élatum, llevar fuera , sacar, elevar animr motüs efferre, expresar

sus emociones exjponere, posuT, positum, sacar,

exponer, explicar rem breviter exponere, exponer

un asunto en pocas palabras locus expositus solibus (dat. ),

un lugar sin sombra exj(s)istere, stitr, surgir, mostrarse,

nacer magna inter eos exstitit contro­

versia, surgió una gran con­troversia entre ellos

indicare, vr, tum (index), indicar, señalar, denunciar, traicionar

injdrcere, dTxI, dictum, anunciar, avisar

70

latere, uI, estar escondido, escon­derse nTI illum tlito quid fit in orbe la­

tet, nada de lo que sucede en todo el orbe se le oculta

mlinstrare, vr, tum, mostrar, ense-ñar

occultare, vT, tum, ocultar operrre, uI, ertum, ocultar, encerrar (~ aperTre)

osltendere, tendI ( ob ), mostrar nihil sibi gratius ostendit futürum

esse, demostró que nada le se­ría más grato

ostentare, vT, tum (ostendere), mostrar, presumir, ostentar

patejfacere, ili, fecr, factum (pas.: patefierr), abrir, exponer

patere, uI, extenderse, estar abier­to patet, es evidente

projferre, fero, tulI, latum, llevar hacia adelante, pronunciar, pro­ducir

prójponere, posuI, positum, expo­ner, proponer, establecer sibI propónere, proponerse algo sua in illos merita proposuit,

puso ante sus ojos los favo­res que le debían

rejmovere, movI, mótum, remover, apartar

sTgnificare, vT, tum (sTgnum - fa­cere), significar, indicar, señalar

tegere, téxi, tectum, cubrir velare, vT, tum (velum), velar, cu­

brir

... araümentum, T n. (arguere), prue-

"' ba, argumento index, dicis m. (indTcere), denun­

ciante, traidor, índice, marca

... apertus, a, um (aperTre), abierto,

público, evidente clarus, a, um, claro, ilustre conspicuus, a, um (conspicere),

visible, conspicuo obscürus, a, um, oscuro, oculto occultus, a, um, oculto, escondi­

do, secreto

indicium, ii n. (indTcere), indicio, señal, anuncio

latebrae, arumf pi. (latere), escon­dite, madriguera

perspicuus, a, um (perspicere), evi­dente

praejclarus, a, um, ilustrísimo, fa­

moso, preclaro secretus, a, um (secernere ), apar­

tado, secreto

71

Page 35: Latín. Vocabularios Específicos

IX. ACONTECIMIENTOS, SUCESOS

9 .1 Carencia y abundancia

• abundare, vI, tum (ab- unda), re-bosar, abundar, existir en abun­Jancia

carcrc, uI, no tener, carecer de pcciinia carere, no tener dinero

conjtincre, uI, tentum (tenere), con­tener, retener

dcjcsse, sum, fuI, faltar dejficcrc, iO, fccI, fectum (facere),

quitar, decaer, disminuir, faltar animo dcficere, perder el ánimo vires me deficiunt, me aban-

Jonan las fuerzas aqua etiam defecerat, hasta el

agua le había faltado. egere, uI, carecer, tener necesidad,

necesitar auxilio (ab/.) o auxiliI egere, ne­

cesitar ayuda fruI, früctus sum, disfrutar

vita fruI, disfrutar de Ja vida habere, uI, itum, tener

exploratum habeo (perifi-asis del perfecto= exploravI), he explorado

72

magnihabere; parvihabere, te­ner en gran estima; tener en poco

honorem habere parentibus, honrar a los padres

indigere, uI (egere), tener necesi­dad, necesitar

objtinere, uI, tentum (tenere), su­jetar, poseer, mantener

possidere, sedI, sessum (post -­sedere), poseer, tomar posesión de, posesionarse

redundare, vT, tum (red- - unda), desbordar, rebosar

superjesse, sum, ful, quedar, res­tar; sobrar; ser superior

suppeditare, vT, tum (sub - pes), 1. poner enteramente a Ja di s­posición; 2. abundar, existir en abundancia haec pecunia vix suppeditabit,

apenas alcanzará ese dinero supjpetere, petivI, petitum, 1. es­

tar a las órdenes de; 2. existir en abundancia, abundar

ne pabulI quidem satis magna copia suppetebat, ni siquie­ra disponía de una cantidad suficiente de forraje

;111gustiae, arum f pi. (angustus), angostura, dificultad angustiae temporis, apuros de

tiempo copia, ae/ (cum-opes), abundan­

cia, recursos, víveres copia dicendI, ocasión de hablar,

permiso para hablar divitiae, arumf pi. (dTves), riqueza

dTvitiTs abundare, tener riqueza abundante

egestas, atis f (egere), pobreza, carencia

inopia, ae/ (inops; f--7 copia), ca­rencia, falta

suTs opibus aliorum inopiam levare, aliviar con su riqueza la pobreza de otros

campos, otis ( cum - potis ), parti-cipante de una cosa, poderoso en algo, apto para algo turbatas furore mentes homi-

num compotes suTfecit, hizo entrar de nuevo en razón a los hombres enloquecidos

rationis et consilir compos, ca­paz de razón y de prudencia

copiosus, a, um (copia), abundan­te, copioso

dTves, vitis, rico

73

tenere, tenuI, tentum, sostener, mantener, tener·

vacare, vT (vacuus), estar vacío, estar libre

(ops), opis, opem, ope/, 1. poder; 2. ayuda opes, um/ pi., riqueza, recur­

sos, fuerzas (armadas) opus, o peris n., obra, trabajo, es­

füerzo opus est, es necesario aqua nobis opus est, necesita­

mos agua paupertas, atis/ (pauper), pobre­

za possessio, onis f (possidere ), po­

sesión res, eif, cosa, asunto, posesión

res familiaris, patrimonio, for­tuna

expers, rtis (ex - pars ), sin pa1te, libre de rationis expers, irreflexivo; ca­

rente de razón consiliI expers, desconocedor

del plan inops, pis (in- - ops), indigente,

necesitado, pobre locuples, etis (locus - plenus), aco­

modado, rico opulentus, a, um (ops), opulento,

rico, poderoso

Page 36: Latín. Vocabularios Específicos

particeps, cipis (pars - cap ere), partícipe, participante

pauper, eris, pobre plenus, a, um, lleno

plenus timoris, lleno de temor superJvacuus, a, um, superfluo, in-

útil . vacuus, a, um, vacío

9.2 Utilidad y perjuicio; dicha y desdicha

.... abJütT, üsus sum, 1. usar entera­

mente, consumir; 2. usar mal, abusar

aJmittere, misi, missum , soltar, perder

cadere, cecidi, casum, caer conJcidere, cidi (cadere), derrum­

barse con[tingere, tigi, tactum (tangere),

tocar contingit, sucede, acontece

cortruere, ruI, hundir, arruinar dTllabT, lapsus sum, decaer, consu­

mirse male parta male dI!abuntur, los

bi enes mal logrados no se aprovechan

inter!ire, eo, ii, itum, morir labT, lapsus sum, deslizarse, resba­

lar laborare, vi, tum, esforzarse, pade­

cer (e) pedibus laborare, estar en­

fermo de los pies nocere, ui, itum, dañar ob[esse, sum, fur, [estar enfrente

de:] estorbar, lastimar ocJcidere, cidr, casum (cadere), mo­

nr

74

patI, ior, passus sum, sufrir, sopor­tar, to !erar

per!fcrre, fero, tulT, latum, trans­mitir, realizar, soportar

pcr[Tre, co, iT, itum, perecer, arrui­narse

perJpetr, ior, pessus sum (patr), su­frir, soportar, tolerar pcrpcssus est omnia potius

quam conscios indiceret, so­portó todo antes que denun­ciar a sus cómplices

proldlesse, prosurn, profur, apro­vechar

su~fcrrc, suffcro, sustulT, suhla­tum, soportar, sufrir

sustentare, vr, tum (tenere), apoyar, sustentar, aguantar aegre sustentatum est, apenas se

soportó tolerare, vr, tum (tollere), tolerar üti, üsus sum, usar

auctoritate ütT, gozar de pres­tigio

clementia in victos ütr, tratar con clemencia a los vencidos

bona valetüdine üti, gozar de buena salud

.... calamitas, atisf, daño, calamidad,

desgracia cla:des, is/, pérdida, matanza, de­

rrota commodum, T n. (cum - modus),

beneficio, provecho damnum, T n., dqño, pérdida, per­

juicio detrTmentum, r n., pérdida, perjui­

cio, detrimento fe!Tcitas, atis.f (fe!Tx), fertilidad, fe­

licidad in Jcommodum, (r) n., daño, incon­

veniente, derrota interitus, üs m. (interrre), muerte,

ruina labor, orís 111. , labor, trabajo, esfuer­

zo, pena

aequus, a, um, igual, justo, favora-ble, llano

beatus, a, um, dichoso, rico felTx, Tcis, feliz rn[félrx, rcis, infeliz iniquus, a, um (in- - aequus), des­

igual, injusto, desfavorable in[ütilis, e, inútil, dañino miser, era, erum, pobre, misera­

ble, desdichado, mísero

75

lapsus, üs 111. (la:br), caída, trope­zón, error

miseria, aef (miser), miseria, des­dicha, desgracia

naufragium, ir n. (navis - frange­re), naufragio

pernicies, eT/ (per- nocere ), daño, ruina

res, el/, cosa, asunto, posesión res secundae, suerte res adversae, desgracia

ruina, aef (ruere), caída, derrumbe ruinae, arumf pl., ruinas

üsus, üs m. (ütr), uso, práctica, uti­lidad, necesidad ex asa est, es de utilidad

ütilitas, atis.f (otilis), utilidad, pro­vecho

miserabilis, e (miser), miserable patiens, entis (patT), que soporta,

paciente, tolerante patiens Jaboris, endurecido por

el trabajo perniciosus, a, um (pernícies), da­

ñino, pernicioso ütilis, e (atr), útil

Page 37: Latín. Vocabularios Específicos

9.3 Posibilidad, necesidad, destino

... acJcidere, cidI (impers.) (cadere),

suceder casa accidit ut id prTmus nun­

tiaret, por casualidad, fue el primero en anunciarlo.

opportünissima res accidit quod venTs, resulta muy oportuno que vengas

e¡venire, venI, ventum, pasar, ocmTir imminere, uI (in), estar suspendi­

do sobre, elevarse por encima de, amenazar

im lpendere, pender sobre, amena­zar

inlcidere, cidI ( cadere ), [caer hacia:] llegar a algo, suceder

...

in furorem incidere, caer en la locura

sT qua ciad es incidisset. .. , si aca­so sucediera alguna desgra­cia ...

casus, üs m. (cadere), caída, azar, caso, desgracia

condicio, onisf (cum - dTcere), convenio, condición, situación

eventus, üs m. (evenire ), aconteci­miento, resultado

facultas, atisf (facilis), posibilidad, habilidad, facultad

fiitum, In. (farT), hado, destino, orá­culo fato fungT, morir

76

mihi incidit in mentem .. . , se me ocurre ...

licet, Iicuit, es lícito, está permitido necesse est (ne - cedere), [no es

«cedible» =;o es inevitable:] es necesario, es preciso

nequire, eo, iI o IvT, no poder oportet, uit, conviene, es necesa­

rio hoc fierI et oportet et opus est,

esto debe suceder en cual­quier caso.

posse, possu m, potuI (potis - esse ), poder, ser poderoso; tener in­fluencia, valer multum posse, tener mucho

poder, tener gran influencia sortirI, tus sum, sortear, obtener por

suerte

fors, fortisf (ferre), fortuna, casua­lidad, destino forte abl. , [por la fortuna:] por

casualidad, acaso sT forte (contingit) ... , si sale

bien ... fortuna, aef (ferre), destino, fo1iu­

na, suerte fortünae, arum.f pi., bienes de

fortuna intra fortünam debet quisque

manere suam, cada uno debe

permanecer dentro de sus sus propios límites

impedimentum, In. (impedTre ), es­torbo, obstáculo, impedimento

monstrum, T n. (monstrare), señal de los dioses, monstruo

necessitas, atisf (necesse), nece­sidad, precisión, parentesco, destino

necessitüdo, dinisf (necesse), ne­cesidad

occasio, onis.f ( occidere ), [ casua-1 idad:] circunstancia, ocasión

... aptus, a, um, apto, adecuado fata lis, e (fatum), determinado por

el destino, fatal faustus, a, um (favere ), favorable,

bendito fortunus , a, um (fors), fotiuito fortünatus, a, um (fortuna), afortu­

nado, dichoso idoneus, a, um, apropiado, idóneo irritus, a, um (in- - ratus), vano,

nulo domum irritus rediit, regresó a

casa sin resultados

77

ornen, ominis n., presagio I secundo omine!, ¡vete con un

buen augurio! potestas, atisf, 1. poder, potestad,

cualidad, autoridad; 2. posibili­dad potestatem dare o facere, dar la

oportunidad prodigium, iT n., presagio, prodigio sors, sortisf, suerte, destino, orácu­

lo

necessarius, a, um (necesse), ne­cesario, emparentado, amigo adv. necessario, por fuerza

opportünus, a, um, oportuno, fa­vorable, conveniente

potens, entis (posse), poderoso, potente

potis indecl., poderoso prosperus, a, um, próspero, favo­

rable ratus, a, um (rerT), [calculado, pen­

sado:] determinado, válido, le­gítimo

Page 38: Latín. Vocabularios Específicos

X. LA ECONOMÍA

10.1 La agricultura

arare, vr, tum, arar carpere, psI~ ptmn, arrancar, coger colere, coluI, cultum, cultivar, cui-

dar, colonizar, venerar eflfodere, io, fodr, fossum , cavar,

excavar Tnlserere, sevT, situm, implantar, in­

jertar

... ager, grI 111., 1. campo; 2. región agricola, ae m. (ager-colere), cam-

pesino, agricultor aratrum, T n. (arare), arado armenta, orum n. (arare), ganado

mayor colonia, aef, colonia, asentamien­

to de veteranos colonus, Tm. (colere), agricultor,

arrendatario, colono colonos dedocere in colonias,

llevar nuevos colonos a su asentamiento

cultora, aef (colere), cultivo, cui­dado, veneración, cultura cultara agrT, agricultura cultara animT, educación

78

pabularr, tus sum (pabulum), ir en busca de forraje

pascere, pavT, pastum, apacentar, alimentar

serere, sevr, satum, sembrar, plan­tar

venarr, tus sum, cazar, ir de cacería

cultus, üs m. (colere), cultivo, ador­no, cultura

falx, falcisf, hoz früctus, üs m. (fruT), fruto, utilidad,

ganancia froges, gum/ pf. (fruT), frutos (del

campo), provecho frümentum, In. (fruí), trigo, cereal fundus, T m., suelo, terreno, pro­

piedad, granja, campo fundos decem et tres relrquit,

legó trece propiedades grex, gregis m., rebaño, manada,

muchedumbre hortus, r m., jardín humus, If, tierra, suelo

loe. humI, en tierra, en el suelo

iugum, T n. (iungere), yugo, cima, cordillera

iiimentum, T n. (iungere ), bestia de tiro o de carga iomentrs ionctrs, en una carreta

de dos bestias pabu lum, r n. (pascere ), pasto, fo-

rraje pastor, ori s m. (pascere), pastor pecus, oris n., ganado ros, roris n., campo, propiedad cam­

pestre, finca, hacienda, granja loe. rorr, en el campo

... abl. rore, desde el campo aeus. ros, al campo

agrestis, e (ager), silvestre, agres­te, campestre genus hominum agreste, raza

salvaje de hombres

1 O .2 La comida y la bebida

... alere, aluI, altum, alimentar, nutrir,

criar alI venando, alimentarse de la

caza bibere, bibT, beber, empaparse cenare, vT, tum (cena), comer, ce­

nar cubare, cubuT, cubitum, recostar­

se a la mesa para comer edere, edT, esum, comer epu larT, tus sum ( epulae ), comer en

un festín, comer (mucho)

79

semen, minis n. (serere), semilla, germen, retoño

vesfígium, iI n., [planta del pie:] huella, ubicación, vestigio vestigium temporis, instante,

momento in o e vestigio, al instante, en el

acto vIIIa, ae/, quinta, granja, casa de

campo vTl!a rustica, propiedad cam-

pestre vTnea, ae/, viña, vid virga, ae f, rama delgada, vara vTtis, is/, vid

frümentarius, a, um (fromentum), del trigo

rOsticus, a, um (ros), del campo, rústico, ignorante

aber, eris, fecundo, fértil

esürire ( edere ), tener hambre, que­rer comer

exJhaurire, hausT, haustum, apurar, vaciar, agotar poculum exhaurTre, vaciar una

copa haurTre, hausT, haustum, apurar,

beber animo spem inanem hausit, con­

cibió una esperanza inútil. ientare, vT, tum, desayunar, almor­

z.ar

Page 39: Latín. Vocabularios Específicos

miscere, uI, mixtum, mezclar potare, vT, atum (y potum) (bibere),

beber por placer, absorber prandere, dr, sum, almorzar, comer

acétum, T n., vinagre aqua, ae/, agua céna, ae/, comida, cena (comida

principal, que se tomaba hacia el atardecer) ad cénam invrta:re, invitar a ce­

nar cibus, Tm., comida

levis cibtis, alimento ligero convTva, ae m. (cum - vTvere), in­

vitado (a la mesa) convrvium, ir n. (cum - vTvere),

convivio, banquete epulae, arum f pl., alimentos ,

manjares mcn.sae conquTsTtissimTs epul'is

exstruebantur, se tendieron mesas con los más exquisitos manjares .

fornes, is/, hambre aurTsacra fornes, el hambre mal­

dita del oro haustus, os (haurTre), sorbo, trago ientaculum, r n. (ientare), desayu­

no lec tus, I m., lecho (en el que uno se

recostaba a la mesa, para comer)

sapere, io, (saprvr), saber a, tener sabor; ser sabio

satiare, vr, tum (satis), saciar sitrre, vr, tum (sitis), tener sed

mensa, aef, mesa, comida pan is, is m., pan (alimento básico

de los romanos) poculum, In. (potare), copa

poculum vacuum reddere, poculum exhaurire, vaciar una copa

potio, onis/ (potare), bebida, po­ción

prandium, Ti n. (prandere), almuer­zo, comida

sal, salis m. , l. sal; mar; 2. sabor;

gracia sapor, oris m. (sapere), sabor, gus-

to satietas, atis f (satis), saciedad,

hartazgo sitis, is/, sed vrctus, üs m. (vrvere), modo de

vida, alimentación necesarir vrctos inopia, caren­

cia de los alimentos básicos

vTnum, r n. , vino

80

vTnum aqua mixtum, vino mez­clado co'n agua: uno de los alimentos básicos de los ro­

manos

10.3 La vivienda

... conlsidere, sedI, sessum (sedére),

establecerse. habitare, vI, tum (habere ), habitar inlcolere, coluI, cultum, habitar

... aedes, isf, templo

aedes, ium/ pl., casa aedificium, ir n. (aedes - facere ),

construcción, edificio arx, arcis/ (arcere), fortaleza, ciu-

dadela, ciudad balneum, in., baño camrnus, r m., chimenea caput, pitis n., cabeza, capital

Roma, caput rerum, Roma, capi-tal del mundo

casa, ae/, choza, cabaña coquina, ae/, cocina cubiculum, r n. (cubare), dormito­

rio, alcoba cubrle, is n. (cubare), lecho, cubil domus, üs/, casa

loe. domr, en casa acus. domum, a casa abl. domo, de casa

fastrgium, ir n., fastigio, frontón, tejado, pináculo, remate

fax, facis f, antorcha, tea fenestra, ae f, ventana focus, T 171. , hogar, fogón foris , is/, hoja de Ja puerta

forés, ium, puerta, entrada adv. fores; forrs, (a)fuera

81

intrare, vT, tum, entrar, penetrar münire, vI, tum (moenia), fortificar

viam münire, construir un ca­mino

fundamentum, I n., base, funda­mento

ianua, ae/, puerta impluvium, iI n. (in - pluere), im-

pluvio, patio incola, ae m. (incolere), habitante lectus, r m., lecho !Imen, minis n. , dintel, entrada mensa, ae/, mesa, comida moenia, ium n. pl. (münire), mura-

llas münitio, onis/ (münTre), fortifica-

ción mürus, I m. (münTre), muro oppidum, In. , ciudad, fortaleza ostium, ir n. (os), puerta, entrada,

desembocadura pagus, I 171. , aldea, distrito paries, etis m. ' pared porta, ae/ (per), puerta porticus, üsf (porta), pórtico, sala

con columnas, paseo con arcos o columnas, arcada

scalae, arum/ pl., escaleras sedes, is f (sedere ), sede, asiento,

sitio, residencia, estancia sella, ae/ (sedere), silla, curul, lite­

ra tectum, In. (tegere ), techo

Page 40: Latín. Vocabularios Específicos

triclinium, ir n. , triclinio, comedor tu rris, is.f, torre, ciudad urbs, urbis.f, ciudad, urbe vas, vas is n., vaso

... vasa, vasorum n. pi., utensilios,

equipaje

domesticus, a, urn (domus), domés­tico, casero, nacional

mürális, e (mürus), mural oppidanus, a, um (oppidum), urba­

no, propio de una ciudad peque-ña ; sust. ciudadano, habitante de la ciudad

l O .4 La ropa y el adorno

... cingere, cinxi, cinctum, ceñir, ro­

dear induere, ur, Oturn, vestir(se), poner­

se (ropa)

...

longam indütae virgines ves­tem, muchachas con largos vestidos

anulus, T 171 ., anillo (de sello) apparatus, üs 171. (ad- parare), pre-

parativos, enseres , aparato, pompa

corona, ae.f, corona, cerco, círculo de oyentes corona virtote parta est, por su

valor ganó la corona (de la victoria)

82

vestTbulum, T n. (vestrre ), vestíbu­lo, zaguán

vicinus, Tm. (vTcus), vecino vTcus , Tm. , calle, barrio, aldea

urbanus, a, um (urbs), urbano, pro­pio de una urbe (especialmente, la ciudad de Roma), instruido serrno urbanus, habla elegante

vTcTnu s, a, um (vTcus), vecino

nadare, vT, turn (nodus), desnudar, despojar

ornare, vT, tum (ardo), adornar, arreglar

velare, vT, tum (velum), velar, cu­brir

vestTre, vr, tum (vestis), vestir(se), cubrir

ornamcntum, in. (ornare), adorno, ornamento

ornatus, os m. (ornare), adorno, equipo

sinus, os m., [cavidad:] pliegue de la toga, bolsillo, seno litteras in sino ponere, guardar

la carta en el bolsillo (=en el pliegue de la toga)

toga, ae.f (tegere ), toga: ropa exte­rior, manto

tunica, ae .f, túnica: ropa interior (de lana)

vestTmentum, T n. (vestTre ), pieza de ropa, vestimenta

... nüdus, a, um, desnudo

nüdTs pedibus, descalzo

vestis, is.f, vestido varia veste vela.tus, cubierto de

ropa colorida vestnus, os m. (vestTre ), ropa, ves­

tido

pretiosus, a, um (pretium), precio­so, costoso

10.5 Los negocios y las monedas

... co/emere, emT, emptum, comprar

juntamente col/loci'ire, vi, tum, colocar, prepa­

rar, invertir (dinero) con/düccre, düxi, ductum, reunir,

conducir, alquilar, contratar conlsti'irc, stiU, costar

magno (parvo) constare, costar mucho (poco)

ploris (minoris) constare, cos­tar más (menos)

con/sümere, sümpsi, somptum, utilizar, gastar, consumir, agotar

dis/solvere, solvr, solütum, desatar, disolver, pagar

cm ere, emi, emptum, tomar, com­prar ( H véndere)

loca re, vI, tum, poner, colocar (domum, pecüniam) locare,

alquilar (una casa, dinero) mercarr, tus sum (merx), negociar,

adquirir, comprar

83

motare, vi, tum, cambiar, mudar, variar

onerare, vr, tum (onus), cargar pendere, pependr, pensum, pesar,

pagar magnT (parvr) pendere, apreciar

en mucho (en poco) redimere, emr, emptum (red- -eme­

re), comprar de nuevo, rentar, rescatar, redimir

solvere, solvi, solütum, soltar, pa­gar pecünias creditas solvere, pa­

gar las deudas so mere, sümpsI, sümptum (sub­

emere), tomar, gastar vendere, didI, ditum (venum dare),

vender ven/rre, ven ir (pas. vendere) (ve­

num ire), ser comprado

Page 41: Latín. Vocabularios Específicos

... aes, aeris n., metal: bronce, cobre;

dinero aes alienum, deudas

annona, ae f (annus), [provisión anual:] precio de mercado, víveres, provisión de trigo

as, assis m., as (unidad monetaria) aureus, r[se. nummus] (aurum), el

áureo(= 25 denarios) bona, orum n. pi. (bonum), bienes,

fortuna commercium, iT n. (cum - merx),

comercio, negocio, comunica­ción

copia, ae.f ( cum - ops), abundan­cia, recursos, posibilidades materiae emendae copia mihi

est, tengo recursos para com­prar madera

denarius, iT m. (se. nummT) (denT), denario (originalmente = 1 O ases) (=16 ases)

iactüra, ae.f (iacere), pérdida, ca­rencia

inopia, ae/ (in- - ops), carencia, pobreza, necesidad ( B copia)

lucrum, T 11., lucro, ganancia mercátor, orís m. (mercarT), merca­

der merces, edis.f, recompensa, pago,

precio, sueldo merx, mercisf, mercancía nummus, Tm. , moneda

nummT, orum m. pi., [monedas:] dinero

onus, neris n. , peso, carga (ops), o pis, opem, opef, l. poder;

2. ayuda opes, umf pi., riqueza, recur­

sos, poder pecünia, aef (pecus), [posesión de

ganado:] fortuna, dinero pecünia carere, no tener dinero pecüniam dare mütuam, prestar

dinero · · praemium, ii n., provecho, recom­

pensa, premio, pago pretium, ii n., precio, recompensa

operae pretium est, vale la pena pretium statuere mercT, fijar un

precio a la mercancía quaestus, üs m. (quaerere), ganan­

cia, profesión, oficio res, eif, cosa, asunto, posesión

horno haud magna cum re, un hombre de pocos recursos

sestertius, iT (HS) m. [se. nummus] (semi-), sestercio(= 4 ases) [ ori­ginalmente= 2 'h ases] duo mrlia sestertium = duo

(bTna) sestertia, dos mil ses­tercios

sümptus, üs m. (somere), gasto, costo

84

minuendr sunt sümptos, hay que disminuir los gastos

... carus, a, um, querido, caro ( B vTlis) copiosus, a, um (copia), abundan-

te, rico mütuus, a, um (mütare), (mutuo),

resguardado, prestado

onustus, a, um (onus), cargado, pesado

vrlis, e, vil, barato, sin valor ( ~ carus)

NUMMI IAS

I SESTERTIVS =IV ASSES 1 DENÁRIUS =IV SESTERTII =XVI AS SES

1 AUREUS =XXV DENARII = C SESTERTII = CCCC ASSES

10.6 El transporte

... absjtrahere, traxr, tractum, arrancar,

sacar a~ferre, affero, attulI, allatum,

acercar, causar, traer aplpellere, pulT, pulsum [navem],

[empujar una nave al puerto:] atracar, desembarcar

asjportare, vT, tum (ab), llevar lejos, transportar

aujferre, aufero, abstulI, ablatum, quitar

comlmeare, vT, tum, llegar, hacer lle-gar

dejferre, fero, tulI, látum, trasladar ferre, fero, tulI,.latum, llevar, traer gubernare, vr, tum (gr.), pilotar, ti-

monear, guiar, conducir Tnjferre, Tnfero, intuli, illatum,

llevar dentro, introducir, inferir iniüriam Inferre, cometer una

injusticia

85

bellum Inferre ñnitimis, co­menzar una guerra contra el pueblo vecino

inlvehi, vectus sum, ser transpor­tado, viajar

navigare, vr, tum (navis - agere), navegar, viajar tranquillo navigare, navegar

por un mar tranquilo portare, vI, tum (per), llevar, traer proficTsci, profectus sum (profi­

cere), marchar, partir, avanzar rejdücere, düxI, ductum, llevar de

nuevo, hacer volver, reducir, re­tirar, replegar

relportare, vi, tum, traer de regre­so, reportar

trajdücere, düxi, ductum, llevar al otro lado legiones Alpes tradücere, llevar

las legiones a través de los Alpes

Page 42: Latín. Vocabularios Específicos

trahere, traxI, tractum, arrastrar tralicere, io, iecI, iectum (iacere ),

atravesar, pasar, traducir exercitum flümen tráicere, hacer

que el ejército atraviese el río (se) in Africam tráicere, trans­

portar(se) al África transJferre, fero, tulI, Iatum, lle­

var al otro lado, transportar, transferir; trasladar, traducir copias in Galliam transferre, lle-

var tropas a la Galia

... ancora, ae.f, ancla carrus, r m. o carrum, In., carro (de

cuatro ruedas) commeátus, as m. (commeáre), l.

tránsito, tráfico, víveres; 2. per­miso commeáta interclüdere, cortar el

transporte (de víveres) currus, üs m., carro cu rsus, üs m. ( currere ), carrera, cur­

so cursum ten ere, tomar una direc­

ción, zarpar, navegar impedimenta, orum n. pi. (impe­

dTre), equipaje iter, itineris n., viaje, camino

magnis itineribus, a marchas forzadas

iter facere, hacer un viaje in itinere, en el camino

ITmes, mitis m., linde, límite nauta, ae m., 1. marino, capitán; 2.

comerciante

86

transJire, eo, iI, itum, pasar tránslmittere, mTsI, missum, enviar

al otro lado, transmitir, hacer cruzar amne transmisso, después de ha­

ber atravesado el río vehere, vexI, vectum, transportar,

llevar vehI, vectus sum, desplazarse,

viajar equo vehI, cabalgar

návale, is n. (návális), puerto návalia, ium n. pi. (navális), astille­

ro návigium, iT n. (navigáre), navío,

barco navis, is.f, nave, barco

navis oneraria, nave de carga pons, pontis m:, puente portus, üs m. (per), puerto profectio, onis.f (proficrscT), parti-

da, marcha, viaje puppis, is.f, cubierta de popa, popa ratis, is .f, balsa, barca remus, Tm., remo

navigium remis incitare, mover la nave con los remos

rota, ae.f, rueda transitus, üs m. (transire ), paso, trán­

sito velum, In. (velare), lienzo, vela, velo

vela dare, izar las velas, zarpar via, ae.f, camino

ab utroque viae latere, a los dos lados del camino

... navalis, e (navis), naval, marítimo

copia navalis, fuerza naval

87

obvius, a, um (ob - vía), que sale al encuentro, obvio

Page 43: Latín. Vocabularios Específicos

XI. LA SOCIEDAD

11.1 La familia

.... generare, vT, tum (genus), crear,

engendrar, generar gTgnere, genuT, genitum (genus),

engendrar, parir, crear ministrare, vT, tum (minister), servir,

suministrar nascT, natus sum (genus), nacer,

surgir

....

summo locó natus, de origen noble

afffnitas, atisf (afñnis), parentes-co por matrimonio

amita, ae/ , tía paterna avia, ae/, abuela avuncu lus, Tm., tío materno avus, Y m., abuelo, antepasado cognatió, ónis/ ( cum - (g)nascI),

parentesco de sangre cognomen, minis n. (cum - (g)no­

men), apodo coniugium, .iI n. (coniux), matri­

monio coniux, iugisf (m.) (coniungere),

esposa (esposo), cónyuge conlsobrinus, Tm. (cónsobrina, ae

f), primo hermano

88

nobere, nüpsT, nüptum, (con dat.) casarse (una mujer)

orlrT, ortus sum, originarse, sur­gir, nacer nobilI genere ortus, de origen

noble parere, io, peperI, partum, parir,

engendrar

conübium, ir n. ( cum - nübere ), ma­trimonio (entre romanos 1 ibres) iüs cónübiT, el derecho de con­

traer matrimonio dominus, I m: (domina, ae f),

dueño, señor familia, aef (famulus), comunidad

doméstica, familia vetus et illüstris familia, una fa­

milia antigua e ilustre familia cónstat ex servTs plüribus,

Ja servidumbre consta de mu­ch0s esclavos

familiaris, is m. (familia), amigo de la casa

famulus , Tm. (famula, aef), escla-vo (a), sirviente

femina, aef, mujer, hembra filius, iI m. (filia, aef), hijo (a) frater, tris m., hermano fratria, aef (frater), cuñada gener, erT m. , yerno gens, gentis f, gente, familia,

estirpe, pueblo genus, eris n. , género, raza, clase indoles, isf (in-alere), naturaleza

innata, índole ITberT, orum m. pi. (liber), hijos 1Tbe1tus, Tm. (ITberta, ae f), liberto

(a) maiOres, um m. pi. (maior), losan-

tepasados marTtus, Tm. (mas), marido mater, trisf, madre matertera, aef (mater), tía materna matrimonium, iT n. (mater), matrimo-

1110

in matrimonium dücere, casarse (el hombre)

dücT in matrirnóniurn, casarse (la mujer)

matrona, aef (mater), mujer casada minister, trT m. (minus), sirviente,

ayudante ministerium, iT n. (minister), servi­

cio, servidumbre mulier, erisf, mujer, esposa natus, Tm. (nata, aef) (nascT), hijo

(a) natus, •Js m. (nascT), nacimiento,

edad maior nato, mayor(de edad)

89

minor nato, menor (de edad) necessitüdo, dinis f (necesse),

[unión:] parentesco, amistad nepos, otis m., nieto, sobrino neptis, isf, nieta, sobrina nomen, minis n. (gnoscere), nom­

bre nomen (gentrfe), nombre de

familia, de la gens pare ns, entis m. f (parere ), madre,

padre paren tes, entum m. pi. , padres

pater, tris m., padre pater familias (forma arcaica

del gen.), jefe de familia patres, um m.pl. (pater), ante­

pasados patruelis, is m. (pater), primo (pa­

terno) patruus, r m. (pater), tío paterno posterI, orum m. pi. (posterus), los

descendientes, la posteridad praenomen, minis n. (prae-nomen),

nombre (de la persona) proles, is/ (pro - alere ), brote, pro­

le, descendencia sobrrnus, I m. (sobrina, ae f), pri­

mo hermano soror, orisf, hermana sponsus, Tm. (sponsa, aef), novio

(a), prometido (a) stirps, pisf, tronco, retoño, origen,

estirpe uxor, oris.f, esposa vir, virT m., hombre, varón, esposo virgo, inisf, virgen, doncella, mu-

chacha

Page 44: Latín. Vocabularios Específicos

A affinis, e (ad- fínis), pariente (por

matrimonio) conlsanguineus, a, um (sanguis),

pariente consanguíneo desponsatus, a, um (de - sponsus ),

desposado, prometido en matri­monio

familiaris, e (familia), familiar, co­nocido

geminus, a, um , doble; sust. gemelo marTtus, a, um, casado

11.2 La situación social

A dücere, düxI, ductum, l. guiar, con­

ducir; 2. juzgar, considerar

A cliens, entis m., dependiente, pro­

tegido, cliente clientela, ae f (cliens), clientela,

dependetJcia (de un patrono) dux, ducis m., guía, conductor,jefe

A enea duce, bajo la guía de Ene­as

eques, itis m. (equus), caballero, jinete

gens, gentisf, gente, estirpe, pue­blo

!TbertTnus, Tm. (lTbertus), liberado: libe110

ITbe11us, Tm. (ITber), liberado: liberto locus, Tm., lugar, situación social

summó loco natus, de origen no­ble

muliebris, e (mulier), femenino natalis, e (gnascr), natal

dies natalis, cumpleaños necessarius, a, um (necesse), ne­

cesario, emparentado, amigo paternus, a, um (pater), paterno patrius, a, um (pater), paterno,

patrio propinquus, a, u m (pro pe), vecino,

cercano, pariente virTlis, e (vir), viril, masculino

scrvTrc, vI, tum, servir, ser esclavo

mancipium, iT n. (manus - capere ), propiedad, esclavo

natío, onis.f, pueblo, nación nobilitas, atis.f (nobilis), nobleza optimates, ium m. pi. (optimus), los

optimates: i. e., los aristócratas optimI, orum m. pi. (optirnus), los

mejores; i. e., los aristócratas ordo, ordinis m., orden, línea, clase

ardo equester, orden (clase) ecuestre

ardo senatorius, orden (clase) se­natorial

concordia ordinum, concordia entre las clases (órdenes)

patronus, Tm. (pater), abogado, pa­trono, protector

90

patronus partis adversae, abo­gado de la parte contraria

plebs, bis/, plebe, muchedumbre prTnceps, cipis (prTmus - capere ),

príncipe, jefe '.;ervitium, iT n. (servus), esclavitud,

los esclavos ITberos in servitium abstrahere,

arrastrar a los hijos a la es­clavitud

servitüs, ütis.f , esclavitud servus, i m., esclavo

A humilis, e (humus), humilde, bajo Tgnobilis, e (in-· - gnOscere), des-

conocido, humilde ' ingenuus, a, um (in - gTgnere), na­

cido libre, noble ITber, era, erum, libre nObilis, e (gnoscere), noble, reco­

nocido patricius, a, um (pater), patricio,

noble ( ~ plebeius)

11.3 Las relaciones sociales

A ac¡cipere, io, cepl, ceptum (cape­

re), recibir, aceptar, acoger amrcurn hospitio accipere, recibir

hospitalariamente a un amigo (ad)aequare, vT, tum, igualar, com­

parar adaequare fratrem virtüte, igua­

lar a mi hermano en virtud adlTre, eo, iI, itum, ir a, acercarse,

visitar

91

societas, atis.f (socius), alianza latronum societas, banda de la­

drones nülla societas nobTs cum tyran­

nTs est, no tenemos alianza política con los tiranos

socius, iT m., compañero, socio, aliado

vulgus, in. , multitud, muchedum­bre, gente

adv. vulgo, en general, generalmen­te

peregrTnus, a, um (per - ager), ex­tranjero

plebeius, a, um (plebs), plebeyo, humilde ( ~ patricius)

prTnceps, cipis (prTmus -capere), primero

servus, a, um, servil, servicial vulgaris, e (vulgus), común, vulgar

rara vulgaribus anteponere, pre­ferir lo singular a lo común

arcessere, sivI, sltum, llamar, ha­cer venir

ascrscere, scTvT, sc.num, ir en bus­ca de, admitir, aprobar in numerum crviurn ascTscere,

aceptar entre los ciudadanos comitarT, tus sum (comes), acom­

pañar

Page 45: Latín. Vocabularios Específicos

conciliare, vI, tum, granjearse, con­ciliar, lograr algo (para uno mis­mo)

despicere, io, spexT, spectum (de­species), despreciar

favere, favT, fautum, favorecer, am­parar deT tibi favent, los dioses te fa­

vorecen gratular!, tus sum (gratus), felici­

tar, congratular Ilgnoscere, Tgnovi, ignotum, per­

donar

• aemulus, T 1n. (imitarT), imitador, émulo; rival, competidor

amYcitia, aef (amTcus), amistad amicus, Im. (amare), amigo heneficium, ii n. (ben e - facere ),

beneficio benevolentia, aef (bene - velle),

benevolencia comes, itis m.f (cum-ire), compa­

ñero conviva, ae.~1. (cum - vivere), in­

vitado (a la mesa), convidado convivium, iI n. (cum - vivere),

convivio, banquete facilitas, atisf (facilis), afabilidad,

facilidad, accesibilidad favor, oris m. (favere ), gracia, fa­

vor, aprobación gratia, ae f (gratus ), l. populari­

dad, consideración, influencia; 2. favor, gracia; 3. reconoci­miento, estimación

92

interlesse, ful, interesar, tener in­terés en, estar entre mea ( eius) interest, me (le) im­

porta non multum interestinterx etv,

no hay mucha diferencia en­tre x y v

interesse in convivio, participar en un banquete

invrtare, vi, tum, invitar prolsequI, secütus sum, escoltar,

acompañar,.perseguir vise re, visY, ver mucho, visitar

mea gratia; hominum gratia, por causa mía; por causa de los hombres

gratias agere, dar las gracias in gratiam redire cum amico,

reconciliarse con un amigo gratiam habere, ser agradecido gratiam referre, dar gracias

hospes, pitis m., huésped hospitium, ii n. (hospes), hospita­

lidad, hospedaje, albergue inimrcitiae, arumf pi. (inimTcus),

enemistad (personal) inlimicus, Y m. (amicus), enemigo maleficium, iI n. (male - facere),

acción malvada, ofensa solitado, dinis f (solus), soledad,

abandono · venia, aef, permiso, venia, perdón

veniam errorr dare, perdonar un error

vicis (gen.), vicem (acus.), vice (abl.);pl. vices, turno, cambio, variación, alternancia

in vicem, por turno

• alienus, a, um (alius), ajeno, extra-ño, extranjero

amicus, a, um (amare), amistoso familiaris, e (familia), perteneciente

a la familia, familiar Metello familiariterütitur, tiene

amistad con Metelo gratos, a, um, grato, agradable,

agradecido inlgratus, a, um, ingrato, desagra­

dable, desagradecido

11.4 Influir

• adldücere, düxi, ductum, (a)traer, llevar a, causar

adlhortarr, tus sum, exhortar, animar adlmonere, ui, itum, advertir, recor­

dar colhortarr, tus sum, exhortar, ani­

mar comlmovere, movr, motum, conmo­

ver, mover, provocar, ocasionar hTs rebus commotus, con base

en estos acontecimientos; motivado por esto

concitare, vr, tum, incitar, agitar, excitar

delprecarr, tus sum (precarí), supli­car, pedir perdón, maldecir

93

mütuus, a, um (mutare), mutuo, re­cíproco

obnoxius, a, um, obligado, some­tido, sujeto, dependiente

promiscuus, a, um (pro - miscere ), mezclado, usual dTvTna atque hümana promiscua

habere, no hacer distinción alguna entre lo divino y lo humano

solus, a, um adj. pron., solo

delterrere, uT, itum, intimidar, recha­zar amicum e proposito deterrere,

disuadir a un a un amigo de su intención

dislsuadere, suasT, suasum, disua­dir

elicere, io, licuT, licitum, atraer ha­. cia fuera

excitare, vT, tum, excitar, despertar, animar

hortarY, tus sum, exhortar imlpellere, pulí, pulsum, impeler,

impulsar plebem ad furorem impellit, su­

blevó al pueblo

Page 46: Latín. Vocabularios Específicos

implorare, vr, tum, implorar incitare, vI, tum, incitar, provocar inldücere, düxI, ductum, llevar (ha-

cia dentro), inducir rn¡sprrare, vT, tum, insuflar, inspirar iubere, iussI, iussum, ordenar

faciunt quod iussI sunt, hacen lo que se les ordenó

iussü (abl. iussus, üs) , por or­den ( ~ iniussü)

lacessere, sTvT, srtum, excitar, pro­vocar

moderarT, tus sum (modus), mode­rar, manejar, guiar

monere, uT, itum, recordar, advertir movere, móvI, mótum, mover, con­

mover, hacer mover perldücere, düxl, ductum, mover

hacia algo, seducir per!movere, movr, motum, mover,

conmover, agitar, ocasionar per¡suadere, suasl, suasum, per­

suadir, convencer

mihi persui'isI; mihi persuasum est, estoy convencido

src populo ~rat persuasum, así se había persuadido el pueblo

causa, aef, causa mea causa, por causa mía salütis causa, por la salvación

metus, üs m., miedo meta adductus, commotus, im­

pulsus, excitatus, por miedo

perlterrere, uT, itum, espantar violentamente, intimidar

per¡turbare, vI, tum, pe1iurbar placare, vr, tum, calmar, aplacar precarI, tus sum (preces), [rezar:]

rogar, suplicar sedare, vT, tum (sedere), [llevar a

una sede:] llevar a la calma, se­dar, calmar

sollicitare, vi, tum, inquietar, exci­tar, provocar

suadere, suasI, suasum, aconse­jar, recomendar

temperare, vi, tum, fijar el ritmo correcto; templar, moderar, or­ganizar rem püblicam temperare, orde­

nar, dirigir el estado sibi temperare, dominarse bostítemperare, ser indulgen­

te con el enemigo terrere, uI, itum, espantar turbare, vT, tum (turba), turbar, con­

fundir vetare, vetuT, vetiturn, prohibir

moderatio, onis/ (rnoderarr), mo­deración, manejo, guía

perturbatiO, o nis f (perturbare), perturbación

terror, orís m. (terrere), terror

94

11.5 Dar y recibir

• acjcipere, io, cepI, ceptum (cape-re), recibir, aceptar, acoger

adiplscI, adeptus sum, alcanzar, obtener adepta lrbertate, después de con­

seguir la libertad adjiuvare, iüvI, iütum, apoyar, ayu­

dar, favorecer adjmittere, misI, missum, dejar,

admitir, hacer as¡sumere, sümpsT, sümptum, acep­

tar, admitir, utilizar, recurrir auxiliarr, tus sum (auxilium), ayu­

dar capere, iO, cepI, captum, coger, to­

mar, capturar com¡mendare, vI, tum (mandare),

confiar, recomendar comlmitterc, misI, missum, l. em­

prender, cometer, celebrar; 2. confiar, entregar hospitI epistulam committere,

confiar una carta al huésped com¡parare, vI, tum (parare), lograr,

ganar, disponer, procurar, sumi­nistrar

conjcedere, cessI, cessum, (con)­ccdcr, apartarse, abandonar concedo ut discedas, te doy per­

miso de marcharte concedo me erravissc, reco­

nozco que me equivoqué conlcipere, io, cepT, ceptum (cape­

re ), recibir, tomar, encargarse de

95

conjfirmare, vI, tu111, reforzar, ase­gurar, confirmar animas mTlitum confirmare, ani­

mar a los soldados consulerc, luI, ltum, l. consultar;

2. aconsejar; 3. deliberar salütI clvium cónsulere, preo­

cuparse por el bienestar de los ciudadanos

senatus statim consulitur, inme­diatamente se pidió al Sena­do su opinión

cürare, vI, tum, cuidar, preocuparse vulnus cüravit dTligenter, trató

con cuidado la herida etiam hrc mihi cürandus est?,

¿también a éste debo cuidar? da re, do, dedI, da tu m, dar

fratrI vi ti o da re, atribuir una fal­ta al hermano

donare, vI, tum, regalar, donar ex¡cipere, io, cepT, ceptum (cape­

re), sacar, quitar ferre, fero, tulI, latum, llevar, traer

aegre ferre, graviter ferre, mo­leste ferre, tolerar difícil­mente, irritarse

firmare, vI, tum, reforzar, asegurar, confirmar

fovere, fovr, fotum, calentar, abri­gar, cuidar

impetrare, vI, tum, lograr(median­te ruegos)

iuvare, iüvT, iütum, ayudar, ale­grar(se)

Page 47: Latín. Vocabularios Específicos

eum iuvat, le agrada largTrT, tus sum (largus), regalar,

otorgar levare, vi, tum, levantar, aliviar mandare, vI, tum (manus-dare),

entregar, recomendar, mandar fugae sé mandare, huir

nanciscI, na(n)ctus sum, encontrar, obtener (por casualidad)

o~ferre, fero, obtulI, oblatum, ofre­cer, presentar

parcere, pepercI, ahorrar, cuidar, respetar valetüdinI parcere, cuidar la

salud paren~, iO, peperI, partum, 1. parir,

engendrar; 2. adquirir, ganar per\dücere, düxT, ductum, llevar

hacia algo, promover, favorecer perjmittere, misi, missum, dejar,

ceder, pennitir se perm ittere, entregarse (a

merced de) porrigcre, réxT, rectum (post - re­

gere ), [tender hacia:] ofrecer, presentar

potirI, tus sum, apoderarse de praeda potirI, apoderarse del

botín rérum potirT, adquirir poder,

tener poder praebére, uI, itum (prae- habére),

presentar, otorgar fortem sé praebere, mostrarse

valeroso prae¡stare, stitI, l. hacerse respon­

sable, realizar; 2. estar delante, superar; 3. dar, proporcionar

münus praestare, prestar ser­

vicio imperatórT fidem praestare, de­

mostrar su confianza al ge­

neral pro!dere, didI, ditum ( dare ), sacar,

entregar, traicionar memoriae prOdere, transmitir,

referir prospicere, io, spexT, spectum (pro

- species), [mirar hacia delan­te:] preven irse, precaverse casas futuros prospicere, pre-

ver las eventualidades veni­

deras senectütI prospicere, prevenir­

se para l<), vejez projtegere, texr, tectum, cubrir por

delante, proteger projvidere, vidI, visum, prever, pro­

veer, preocuparse frümentum prOvidére, sumi­

nistrar trigo salütI providére, cuidar de la

salud re!cipere, io, cepT, ceptum (cape­

re ), recibir, admitir re[d[dere, didI, ditum (dare), devol­

ver, traer poculum vacuum reddere, va­

ciar una copa re[servare, vT, tum, mantener, con­

servar, reservar rejtinére, uI, tentum (tenere), rete­

ner, sujetar satisjfacere, io, fecT, factum (pas.

satisfierI), satisfacer, dar satis­

facción

96

münerT satisfecit, cumplió con su deber

servare, vI, tum, cuidar, guardar, con servar, salvar fidem servare, cumplir su palabra

sinere, sivI, situm, dejar sub[levare, vT, tum, levantar, apo­

yar suc[currere, currI, cursum (sub),

correr en ayuda, socorrer

... auxilium, iI n. (augere), ayuda, auxi­

lio cura, aef, cuidado, preocupación

aspernarI cüram urbis, despre­ciar la dirección de los asun­tos estatales

donum, 1 n. , regalo, don

... largus, a, um, liberal, pródigo

11.6 El acuerdo y la costumbre

... as[sentrrr, sensus sum, asentir commonicare, vI, tum (commanis),

hacer común, deliberar en co­mún, compartir

con/fidere, físus sum, confiar congruere, gruI (ruere), coincidir,

estar de acuerdo ( B discre-pare) initium ínter se et exitus con­

gruunt, el inicio y el final con­cuerdan

97

sustinere, ui, tentum (sub - te­nere ), sostener, resistir

tegere, téxi, tectum, cubrir tra/dere, didI, ditum (dare), entre­

gar, transmitir memoriae tradere, transmitir a

la posteridad videre, vidI, visum, ver

vide ut habeas comités, preocú­pate de tener compañía

largnio, onisf (largus), liberalidad, prodigalidad

(ops), opis, opem, opef, l. poder; 2.ayuda opem a te petimus, te pedimos

ayuda

cón[sentire, sensr, sénsum, pensar (sentir) unánimemente, estar de acuerdo, conseiltir ( B dissen­trre)

con/suéscere, suevT, suetum, acos­tumbrar; pf: estar acostumbra­do

con/venire, vénI, ventum, reu­nir(se) convenit, conviene, es conve­

niente

Page 48: Latín. Vocabularios Específicos

credere, didI, ditum, confiar, creer debere, uI, itum (de - habere ), deber decet, decuit, queda bien, convie-

ne, es conveniente ( B dedecet) frdere, frsus sum (fides), confiar oblligare, vI, tum, ligar, obligar oboedTre, vT, tum, obedecer oblstringere, strTnxI, strictum, ligar,

obligar obltemperare, vr, tum, obedecer

A consensus, os m. y consensio, onis

f ( consentTre ), acuerdo, con­senso consenso omnium, unánime­

mente consuetüdo, dinisf (consuescere),

costumbre clecus, cor is n. ( decet), belleza, ador­

no, decoro, honor rnihi decorT est, redunda en mi

honor fidcs, cTf, fidelidad, lealtad; con­

fianza; fe; amparo, defensa fidem habere (alicuT), confiar en

alguien fidem dare, prometer confianza

(dar su palabra de fe) fide data et accepta, después de

haberse prometido confian­za mutuamente

victüs in fidem atque potestatem popufT RornanI recipere, aceptar a los vencidos bajo la protección y el poder del pueblo romano

98

pacTscT, pactus sum (pax), conve­nir, comprometerse

parere, uI, obedecer pro¡mittere, misI, missum, pro­

meter sancire, sanxI, sanctum (sacer),

confirmar, santificar, sancionar lege sancturn est, ha sido san­

cionado legalmente solere, solitus sum, soler, acos­

tumbrar

foedus, deris n. (fieles), alianza, pacto, contrato

honestas, atisf (honor), considera­ción, honorabilidad, decoro

mandatum, T n. (mandare), manda­to, recomendación

mos, moris m., costumbre ut mos est amicorum, como se

acostumbra entre amigos münus, ncris n., deber, cargo, re­

galo officium, iI n. (opus - facere ), [pres­

tación de un servicio:] deber, favor in officio ten ere, in officio esse,

mantener en la obediencia, permanecer obediente

officia praestare, cumplir con su deber

pactum, In. (pacrscT), pacto, con­venio, acuerdo nollo pacta, de ninguna manera

pTgnus, noris n., prenda, garantía tütela, ae.f (tuerT), protección, tu­

tela

A commünis, e (cum - münus), co­

mún decorus, a, um (decet), convenien­

te, bello fidelis, e ( fides ), fiel, leal ffdus, a, um (frdere), fiel, confiable

honestus, a, um (honor), honesto, honorable, conveniente

proprius, a, um, propio, particular tütus, a, um (tuerT), protegido,

seguro adv. tüto, con seguridad

11. 7 La competencia y la coacción

A ccrtare, vI, tum (cernere ), [llegar a

una decisión:] competir, luchar co¡ercere, uT, itum (arcere ), conte­

ner, reprimir coge re, coegT, coactum ( cum - age­

re ), reunir, obligar con¡tendere, tendI, tentum, conten­

der, pelear delcertare, vT, turn, luchar hasta lle­

gar a una decisión delficere, iO, lecI, fectum (facere),

quitar, decaer, disminuir, faltar a Romanis deficere, abandonar

a los romanos deltinere, uT, tentum (tenere), dete­

ner, retener, ocupar di~frdere, ñsus sum, desconfiar, du­

dar dis¡cedere, cessI, cessum, apar­

tarse discrepare, crepuT, crepitum, estar

en desacuerdo, discrepar ( B

congruere) dislsentrre, sensI, sensum, disen­

tir, no estar de acuerdo ( B con­sentTre)

99

dislsimulare, vT, tum, disimular, ha­cer corno si no, ocultar dissimulat se salvum esse, ocul­

ta que está sano domare, domuT, domitum (domus),

domar, amansar interlcedere, cessT, cessum, inter­

venir, mediar, presentar una re­clamación, interceder tribünus plebis legr intercessit,

el tribuno de la plebe inter­puso su veto contra la ley

minarI, tus sum, amenazar oblicere, io, iecI, iectum (iacere ),

lanzar contra, oponer, objetar oblsistere, stitr, oponerse, resistir­

se offendere, fendI, lensum, chocar,

molestar, ofender simulare, vI, tum, imitar, simular,

fingir simulat se morbo laborare, fin­

ge estar enfermo

Page 49: Latín. Vocabularios Específicos

A adversarius, ir m. (adversus), rival,

adversario; perteneciente al partido contrario

certamen, minis n. ( certare ), lucha, competencia

contentió, onis/ (contendere), ten­sión, pelea, contienda

controversia, ae f, controversia, cuestión discutible

dedecus, coris n. (decet), deshon­ra, oprobio, vileza

defectio, onis f (deficere), aban­dono, defección, deserción

ha ben a, ae f gr al. en pi. (ha be re), riendas

A adversarius, a, um (adversus), ad­

versario alienus, a, um (alius), ajeno, extra­

ño, extranjero alieno loco proelium commr­

serunt, entablaron el com-

Ignominia, ae f (in- - gnoscere), deshonra, oprobio

Infamia, ae/ (in- - fama), mala re­putación, infamia, deshonra

minae, arum/ pl. (minárI), amena­zas

offensio, onis/ (offendere), ofen­sa

res novae, cambio de la situación, revolución novTs rebus studere, pretender

un cambio en la situación política

novarum rerum cupidus, deseo­so de una subversión

bate en un lugar desventa­joso

perditus, a, um (perdere), perdido, loco

perlfidus, a, um, pérfido, traicionero

11.8 La fuerza, la violencia, el engaño

A adjimere, emI, emptum ( emere ), qui­

tar regnum adimere, expulsar del

trono arlripere, io, uI, reptum (rapere), co­

ger súbitamente, asir, arrebatar corjripere, io, uT, reptum (rapere ),

recoger, arrebatar; abreviar delcipere, io,. cepI, ceptum ( capere ),

engañar

dejpellere, pulr, pulsum, expulsar, ahuyentar, desalojar

dejserere, uI, fum, abandonar d*ipere, ió, uT, reptum (rapere),

desgarrar, destruir e¡ripere, io, ui, reptum (rapere),

arrebatar exjpellere, puli, pulsum, expulsar fallere, fefelli, falsum, engañar ferire, herir

100

früstrarI, tus sum (früstra), engañar interlcipere, io, cepr, ceptum (ca­

pere), quitar, arrebatar interlclüdere, cl.üsr, clüsum (clau­

dere ), cerrar el paso, impedir, in­terceptar, separar, interrumpir

inter¡ficere, ió, fecr, fectum (face-re), matar fome interficere, matar de hambre

lacerare, vI, tum, desgarrar, lacerar . laedere, laesi, laesum, golpear,

herir, lastimar mentTrT, tus sum (mens), [imaginar­

se algo:] mentir necare, vT, tum (nex), matar ocjcídere, cidi, cisum (caedere),

derribar a golpes, matar · op¡primere, pressi, pressum (pre­

mere ), oprimir, aplastar, atacar perdere, didi, ditum (per-dare),

perder perlfodere, io, fodI, fossum, cavar,

atravesar

A contumelia, ae f, maltrato, des-

honra ·

drreptio, onis/ (diripere), saqueo, pillaje

dolus, I m., treta, truco, dolo magis virtote quam dolo con­

tenderunt, lucharon con más valor que astucia

fraus, fraudis/, engaño, fraude, daño

insidiae, arum/ pi., emboscada, trampa

premere, pressI, pressum, apretar, consumir, reducir

privare, vr, tum, robar, privar de prodere, didI, ditum (pro - dare ),

sacar, entregar, traicionar projpellere, pulI, pulsum, impulsar,

ahuyentar rapere, io, uI, raptum, robar relpellere, reppulT, repulsum, expul­

sar, rechazar, repeler urgere, ursr, urgir, apremiar

hostes urgentes non intermitte­bant, los enemigos avanza­ban constantemente

verberare, vI, tum, golpear, azotar vexare, vI, tum, maltratar, vejar

difficultate viae vexatr, moles-tos por las malas condicio­nes del camino

violare, vi, tum, n:ialtratar, forzar, violentar agrós ferro violare, devastar

una región

nex, necis f (necare), asesinato, muerte

proditio, onis/ (prodere), traición rapina, ae/ (rapere), robo vis, vim, vi/, fuerza, poder, violen­

cia vim facere, emplear la fuerza is ta quidem vis est ! , ¡cierta­

mente esto es un acto de vio­lencia!

101

Page 50: Latín. Vocabularios Específicos

XII. LA CULTURA

12.1 Las virtudes y las cualidades

... abs[tinere, uI, tentum (tenere),

mantener alejado, abstenerse (ab) iniüria abstinere, mante­

ner(se) alejado de una injus-ticia

clementia, ae.f , clemencia comitas, átisf (comis), afabilidad,

amabilidad cünstantia, ae.f (cónstans), firme­

za, constancia continentia, ae.f (continere), mo­

deración, continencia diligentia, ae.f (dTligens), esmero,

diligencia fo11itado, dinis.f (fortis), valentía,

fo1taleza gravitas, atis.f (gravis), gravedad,

seriedad, dignidad hümanitas, atisf (homanus), hu­

manidad: dignidad humana, fi­lantropía, cultura, ilustración

innocentia, ae.f (innocens), inocen­cia, ausencia de culpabilidad

temperare, vI, tum, fijar el ritmo correcto; templar, moderar, or­ganizar sibi temperare, dominarse hostitemperare, ser indulgen-

te con el enemigo

integritas, átis.f (integer), integri­dad

iostitia, ae.f (iostus),justicia veritatem sequT et tuerT iosti­

tiam debes , se debe buscar la verdad y estimar la justicia

ITberalitas, atis.f (ITberalis), senti­miento noble, bondad, liberali­dad

modestia, ae.f (modestus), mode­ración, modestia sine modó modestiaque, sin

moderacíón parsimonia, ae.f (parcere), econo­

mía, parsimonia patientia, aef (patiens), paciencia,

tolerancia pietas, atis.f (pius), sentimiento del

deber, piedad

102

probitás, atis.f (probus), honradez, rectitud, probidad

severitas, atis f (severus), serie­dad, severidad, rigor

... aequus, a, um, igual, justo, favora­

ble, llano castus, a, um ( carere ), casto, ho­

nesto comis, e, afable, amable consta ns, antis (constare), cons­

tante diligens, entis (dTligere), diligen­

te, esmerado, preciso frrmus, a, um, fuerte, firme, segu-

ro, confiable fortis, e, valiente, osado, fuerte hümanus, a, um, humano in lnocens, entis (nocere ), inocen-

te, no culpable integer, gra, grum (in- - tangere),

íntegro, entero, intacto integer vTtae, de conducta irre­

prochable iüstus, a, um (ios),justo

12.2 Los vicios y los defectos

ab lütT, osus sum, usar mal, abusar patientia abotT, abusar de lapa­

ciencia effeminare, vT, tum (ex - femina),

debilitar, afeminar

temperantia, aef (temperare), tem­planza, moderación

virtüs, ütisf, valor, virtud

ITberalis, e (ITber), [a la manera de un hombre libre:] elegante, bon­dadoso, liberal

moderatus, a, um (moderárT), mo­derado, prudente

modestus, a, um (modus), mesu­rado, modesto

parcus, a, um (parcere), ahorrativo (también avaro)

pertinax, acis (per - ten ere), perse­verante, pertinaz

pius, a, um, piadoso, pío probus, a, um , honrado, bueno,

probo, recto (H improbus) severus, a, um , serio, severo, rigu­

roso sincerus, a, um, puro, auténtico,

sincero

indulgere, ulsT, u ltum, ser condes­cendiente, ser indulgente

saevTre, vT, tum (saevus), ser cruel, encolerizarse, rabiar

103

Page 51: Latín. Vocabularios Específicos

.... adolatio, onis f (adülare ), adula­

ción, lisonja, servilismo arrogantia, ae f, arrogancia, pre­

sunción avaritia, ae .f (avarus), avaricia,

codicia, avidez crodelitas, atis/ (crüdelis), cruel­

dad desidia, ae.f (de-sedere), [el estar

aparte:] inactividad, desidia, flo­jera

fastTdium, iT n., [repugnancia:] so­berbia

intem perantia, aef (in- - temperare), intemperancia, falta de mode­ración

lascivia, ae/ (lascivus), retozo, di­versión, lascivia

levitas, atisf (levis), ligereza, leve­dad

avarus, a, um, avaro, codicioso crüdelis, e ( cruor), cruel Tgnavus, a, um, perezoso, cobarde im!pius, a, um, impío, ateo imlpotens, entis, impotente, débil,

incapaz de dominarse, altivo im!probus, a, um, ímprobo, malo inlhümanus, a, um, inhumano, in­

docto, rudo inTquus, a, um (in--aequus), desi­

gual, injusto, desfavorable in!iüstus, a, um, injusto Tnsolens, entis (in- -solere), 1. in­

sólito, desacostumbrado; 2. ex­cesivo; 3. arrogante, insolente

licentia, aef (licet), arbitrariedad, desenfreno, permiso

luxuria, aef, opulencia, lujo, exce­so, lujuria res ad luxuriam pertinentes, lo

que se refiere al lujo sardes, is/, suciedad, vulgaridad,

vileza superbia, ae f (superbus), sober­

bia, orgullo turpitüdo, dinisf (turpis), fealdad,

vergüenza, deshonestidad dTvitiTs per turpitüdinem abütT,

despilfarrar su riqueza por su deshonestidad

vitium, iT n. , defecto, vicio vi tia sennón is, errores de len-

gua

piger, gra, grum, cansado, pere­zoso, inactivo

pravus, a, um, desordenado, malo, deforme prava recta facere, enderezar lo

torcido saevus, a, um, cruel segnis, e, lento, indolente sordidus, a, um (sordes), sucio,

vulgar, vil superbus, a, um (super), soberbio,

orgulloso, altivo superbiorem te pecünia facit, el di­

nero te hace aún más soberbio turpis, e, feo, vergonzoso, desho­

nesto

104

12.3 La formación; la educación

.... corlrigere, rexT, rectum (regere ), co­

rregir, rectificar delmónstrare, vT, tum, demostrar,

probar, explicar discere, didicT, aprender dislputare, vT, tum, disputar, discu­

tir dislserere, seruT, sertum, desarro­

llar, discutir docere, cuT, doctum, enseñar

docendo discimus, al enseñar, aprendemos

.... ars, artis/, habilidad, arte

bonae artes, buenas cualidades ars oratória, manual de retórica ars dTcendT, mte de hablar= elo-

cuencia causa, aef, causa

causa mittendi fuit quod ... , la razón de enviar( lo) fue la si­guiente ...

alius alia causa illata abiit, cada uno se marchó llevado por diferentes razones

rerum cognoscere causas, co­nocer el origen del curso del universo

cultora, ae.f (colere), cultivo, cui­dado, veneración, cultura

cultus, üs m. (colere), adorno, cul­tivo, cultura

educare, vT, tum (e- dücere ), educar erudTre, vT, tum (e - rudis), ense­

ñar, instruir Tnlstituere, tuT, ütum (statuere ),

instituir, disponer, enseñar, or­denar

Tnlstruere, strüxT, strüctum, 1. dis­poner, equipar; 2. educar, ins­truir

praelcipere, io, cepT, ceptum (ca­pere), prescribir

prae!scrTbere, scrTpsT, scrTpturn, prescribir

discipllna, ae.f (discere), enseñan­za, disciplina labente disciplrna, cuando ca­

ducó la antigua enseñanza discipulus, Tm. (discere), discípu­

lo, alumno doctrina, ae f ( docere ), enseñanza,

saber, doctrina, ciencia documentum, In. ( docere ), lección,

enseñanza, prueba poena sit reliquTs documento,

que el castigo sirva a los de­más de advertencia (=de en­señanza).

exemplum, In., ejemplo littera, aef, letra

litterae, a rum f pi., escrito, carta(s), ciencia, letras= lite­ratura

lüdus, T m.,juego, escuela

105

Page 52: Latín. Vocabularios Específicos

lüdum exercere, asistir a la es­cuela

magister, trr m., maestro, precep­tor, profesor ( ~ minister)

A doctus, a, um (docere), docto, eru­

dito, instruido ( ~ indoctus) hümanus, a, um, humano

12.4 La religión y el culto

A ad /nuere, nur, asentir con la cabe­

za, conceder ad[oráre, vr, tum, rezar, adorar celebrare, vi, tum, celebrar, visitar

mucho, frecuentar colere, coluY, cultum (se. deos),

venerar (a los dioses) consecrare, vT, tum (cum - sacer),

consagrar, divinizar dc/testárT, tus sum, maldecir, detes­

tar

A aedes, is.f , templo ara, ae/, ara, altar augur, uris m., observador de las

aves, adivino, augur auspicium, ir 11. (avis - species),

observación de las aves, presa­gio, auspicio

cae lestes, ium m. pi. ( caelum), dio­ses (del cielo)

dea, aef, diosa

praeceptor, üris m. (praecipere), preceptor, profesor

praeceptum, I IJ. (praecipere ), pres­cripción, precepto, instrucción

ín[cultus, a, um (colere), inculto, ignorante

rudis, e, rudo, inculto

de[vovere, vovT, vótum , consagrar (a una deidad del ínframundo), maldecir, condenar

obsecrare, vT, turn ( ob - sacer), ju­rar, suplicar

orare, vI, tum (os), hablar (solem­nemente), rogar

precarT, tus sum (preces), rezar, ro­gar, suplicar

venerar!, tus sum, venerar, suplicar vovere, vovT, votum, prometer (a

un dios), desear(se)

deus, I m., dios, deidad cultus deorum, veneración por

los dioses tanum, T n., templo fas n. indecl. (farT), ley divina, de­

recho divino ( ~ nefas) contra iüs fasque, contra el de­

recho humano y divino latum, In. (farr), hado, destino, orá­

culo

106

fors, fortisf (ferre), fortuna, casua­lidad, destino

fortüna, aef (ferre), destino, fortu­na, suerte

immortales, ium m.pl. (immortalis), los dioses (inmortales)

TnferI, orum m. pi. (Tnfra), dioses del inframundo ( ~ superT)

ne[füs n. indecl., crimen (contra los dioses)

nümen, minis n: (nuere), voluntad, poder, divinidad mundum nomine deorum regI

censent, consideran que el mundo está regido por la voluntad de los dioses

ornen, ominis n., presagio T secundo omine!, ¡vete con un

buen augurio! oraculum, T n. (orare), oráculo, lu­

gar del oráculo oraculum consulere, consultar

al oráculo penates, ium m. pi., penates: dio­

ses domésticos; el hogar pontifex, ficis m. (pons - facere ),

sacerdote, pontífice preces, umf pi., ruegos, súplicas prodigium, ir n., presagio, prodigio

A celeber, bris, bre, solemne, célebre,

popular divinus, a, um odivus, a, um (deus),

divino festus, a, um, festivo im[mortalis, e, inmortal nelarius, a, um, criminal, malvado

religiO, onisf, recelo , temor, res­peto, veneración a los dioses hunc sacerdotem eguo vehTreli­

giO est, a este sacerdote Je está prohibido cabalgar

sacerdos, otis m.f (sacer-facere), sacerdote, sacerdotisa

sacerdótium, ir n. (sacerdos), sacerdocio

sacrificium, iT n. (sacer - facere ), sacrificio

sacrum, In., santuario, sacrificio, rito sacra facere, realizar un rito

sors, sortisf, suerte, destino, orá­culo

superI, orum m. pl. (supra), dioses del cielo ( 0 TnferI)

superstítio, onisf (super - stare). superstición

supplicatio, onis f (supplex), día (público) de súplica, día de arre­pentimiento, rogativa pública

templum, í n., templo vates, is m. , vate, adivino, poeta votum, T n. (vovere), voto, prome-

sa, ruego hoc erat in votrs, éste era mi

deseo

profanus, a, um (fünum), [delante del templo:] profano sacra prófanrs miscere, mezclar

lo sagrado con lo profano religiOsus, a, um (religio), escru­

puloso, piadoso, religioso

107

Page 53: Latín. Vocabularios Específicos

sacer, era, crum, sagrado, sacro illa Tnsula deorum sacra putatur,

se cree que aquella isla esta­ba consagrada a los dioses

sanctus, a, um (sancTre), santo, ve­nerable

sceleratus, a, um (scelus), mancha­do por un delito, profanado

12.5 El arte

... canere, cecinT, tocar, cantar, alabar

(en canciones) cantare, vT, tum (can ere), cantar del si ITre, si luI (salire ), bajar saltan­

do fingere, finxT, fictum, dar forma,

modelar, imaginar, fingir deorum imagines in speciem

hominum fingunt, forman las imágenes de los dioses se­gún el aspecto de los hom­bres

... ars, artisf, habilidad, arte artifex, ficism. (ars-facere), artis-

ta, artífice, artesano, autor a rti fici u m, iT n. ( ars - fa ce re), arte­

sanía, obra de arte, artificio cantus, üs m. (canere), canto, can­

ción carmen, minis n. (canere), canto,

poema, proverbio columna, aef, columna effigies, eTf (ex - fingere ), efigie,

cuadro

sollemnis, e que se celebra cada año, solemne, habitual

supplex, icis, que ruega humilde­mente, suplicante senatus supplex accedit ad

Caesarem, el senado se acer­có suplicante a César, para pedirle ayuda

imitilrT, tus sum, imitar lüdere, lüsT, lüsum,jugar, ensayar ornare, vT, tum {OrdO), adornar,

arreglar pingere, pTnxT, pictum, pintar, ador­

nar simuiacrum eius rer pingT iussit,

ordenó que se pintara un cuadro de esa hazaña

plaudere, plausT, plausum, dar pal-madas, azotar, aplaudir

salTre, saluT, saltar, bailar

effigíes iosti imperiT, una verda­dera imagen del imperio jus­to

figura, aef (fingere), figura. forma, imagen figorae orationis, figuras retó­

ricas fOrma, ae f, figura, forma, hermo­

sura imágo, ginis/, imagen órnilmentum, T n. (ornare), adorno,

ornamento

108

ornamenta eloquentiae, ador­nos del discurso

persona, aef, máscara, personaje; persona

plausus, üs m. {plaudere), palma­da, aplauso

scaena, aef (gr.), escena, escena­no

sTgnum, T n., signo, señal, estan­darte, imagen

simuliicrum, T n. (simulare), imagen, estatua

statua, aef (stare), estatua tabula, aef, tabla,_ cuadro, tablero theatrum, T n. (gr.), teatro, público

12.6 Los deportes y los juegos; el descanso

... lüdere, lüsT, lüsum,jugar, ensayar

alea lüdere, pila lüdere,jugar a los dados, jugar a la pelota

quiescere, quievT, quietum (quies), descansar

relficere, ió, fécT, fectum (facere), reparar

... se reficere, refrescarse, des­

cansar, restablecerse

gladiator, oris m. (gladius), [espa­dachín:] gladiador

iocus, T 111., broma, juego lüdibrium, iT n. {lüdere ), objeto de

burla, escarnio, burla

... hominibus ludibrio esse, ser

burla de los hombres

placidus, a, um (placere), plácido, apacible, bueno. amistoso

quiétus, a, um (quiescere), quieto, tranquilo

relquiescere, quievT, quietum, des­cansar, reposar animus ex multTs miserirs atque

perTculis requievit, descan­só de muchas miserias y pe­ligros

lüdus, T m.,juego, escuela ótium, iT n., ocio, descanso, repo-

so quies, etisf, descanso, reposo relquies, etisf, de~canso, reposo spectaculum, T n. (spectare), aspec-

to, espectáculo, obra de teatro

remissus, a, um (remittere ), suelto, flojo, tranqÚilo

tranquillus, a, um, tranquilo

109

Page 54: Latín. Vocabularios Específicos

XIII. EL ESTADO

13.1 La política

A adlministrlire, vi, tum, proporcio­

nar, administrar con/iürare, vT, turn, unirse a alguien

mediante un juramento, conju­rar

dominlirI, tus sum (dominus), do­minar, ser soberano

eldTcere, dTxT, dictum, promulgar, decretar

imperare, vI, tum, ordenar, dominar

A aedTlis , is m. (aedes), edil auctüritas, fitisf (auctor), autori-

dad, consideración, influencia, poder

censor, óris m. ( censere ), [tesore­ro:] censor

census, Os m. (censere), valoración, fortuna, bienes

collega, ae m. (colligere), compa­ñero en un cargo público, cole­ga

conioratio, onisf (coniorare), con­juración

consul, ulis m. (consulere), cónsul consulliris, is m. (consul), ex cónsul

pácare, vT, tum (pax), pacificar, apa­ciguar

pro/cürare, vT, tum, cuidar, procu­rar, administrar

prolscrTbere, scrTpsT, scrTptum, dar a conocer públicamente, pros­cribir

regere, rexI, rectum, regir, gober­nar

regnlire, vI, tum (rex), reinar

consulatus, Os m. (consul), con­sulado

consultum, In. (consulere), deci­sión, decreto senatüs consultum, decreto del

senado caria, ae f (cara), asamblea del

senado, curia dicio, onisf (dicere), [instrucción:]

poder, autoridad in diciónem redigere, someter

dignitas, litisf (dignus), dignidad, rango, honor; cargo

dominatio, ónisf (dominarr), domi­nación, soberanía, monarquía

110

edictum, T n. (edTcere), edicto, de­creto

fasces , iurnf pi., haz de varas (con un hacha en medio), fasces

honor (y honos), oris m.' honor, cargo (honorífico) cursus honorum, carrera de los

cargos honoríficos = quaes­tor, aedTlis, praetor (pro prae­tore ), consul (pro consule), censor

hostis, is m., enemigo imperium, iI n., imperio, mando,

dominio HaeduT contendunt ut ipsTs

surnma imperiTtradatur, los eduos se esfuerzan por que se les entregue el mando

legatio, onisf (lex), (de)legación, embajada

lega tus, T 111. (lex), legado, enviado oficial legan de pace veniunt, los lega­

dos vienen a tratar sobre la paz.

ITmes, mitis 111., linde, límite magistrlitus, I m. (magis), magis­

tratura, magistrado, autoridad maiestas, litis/ (maior), grandeza,

dignidad , majestad münus, neris 11., deber, cargo, re­

galo münera accipere, hacerse cargo

de los deberes patres, um m.pl. (pat~r), antepasa­

dos patres conscrTptT, padres cons­

criptos, senadores pax, plicisf, paz

plebs, bis/, plebe, muchedumbre potentia, aef (potens), poder, po­

tencia, fuerza potestlis, litis f (potis), l. poder,

potestad, cualidad, autoridad; 2. posibilidad

praetor, oris m. (prae- Tre ), pretor, alto funcionario

praetüra, aef (praetor), cargo del pretor: pretura

prrnciplitus , Os m. (prTnceps), pri­mer lugar, primacía, poder, prin­cipado

provincia, ae f (pro -vincere ), car­go, provincia

quaestor, oris 171. (quaerere), tasa­dor, tesorero, cuestor

rector, óris 171. (regere ), guía, con­ductor, dirigente

regia, ae f (regius), palacio real, corte, reino

regTna, aef (rex), reina regnum, In. (rex), gobierno, reino rex, regis m. , rey secüris, is/ (secare), hacha (cf" fas-

ces) seditio, cnisf, rebelión, sedición senator, orís m. (senex), senador senlitus, os m. (senex), consejo (de

los ancianos), senado senlitüs consultum, decreto del

senado senatüs consultum ultirnum, su­

premo decreto del Senado, en estado de emergencia

ad senatum de re püblica refe­rre, presentar ante el senado un asunto político

111

Page 55: Latín. Vocabularios Específicos

toga, ae f (tegere ), toga: ropa exte­rior, manto toga praetexta, toga con franja

de púrpura; ropaje de magis­trado·

tribatum, T n. (tribuere), tributo, impuesto

... consularis, e ( consul), pertenecien­

te al cónsul, consular

13 .2 Los asuntos públicos

... condere, didI, ditum ( cum - dare ),

construir, fundar con su !tare, vr, tum (con su lere ),

preguntar, consultar, deliberar conjvocare, vT, tum, llamar, reunir,

convocar crea re, vT, tu m ( crescere ), [crear:)

elegir designare, vr, tum (de - sTgnum),

señalar, designar liberare, vr,.tum, liberar

crimine IIberare, liberar de una acusación

merere, uI o mererT, itus sum, me­recer, merecer bien; prestar un servicio

... ambitio, onis/ (amb--Tre), preten­

sión de un cargo, candidatura, ambición

ambitus, as m. (amb- -Tre), capta­ción de un cargo, parcialidad

tumultus, üs m., tumulto, alboroto tyrannus, Tm. (gr.), soberano, mo­

narca, tirano vectrgal, alis n., impuesto, alcabala

regius, a, um (rex), real, regio

de re püblica bene mererI, ha­ber prestado un gran servi­cio a la patria

orare, vI, tum (os), hablar (solem­nemente), rógar

praedicare, vT, tum (prae- drcere), hablar públicamente, alabar ofi­cialmente

projnantiare, vT, tum, anunciar, pu­blicar, pronunciar

püblicare, vT, tum (poblicus), con­fiscar, publicar

civis, is m., ciudadano cTvitas, atis.f (cTvis), 1. comunidad,

ciudad; 2. ciudadanía comitia, orum n. pi. (cum - Ire),

comicios, asamblea del pueblo

112

concilium, iI n. (cum - clamare), reunión, asamblea

concordia, ae/ (cum -cor), con­cordia ( B discordia)

congressus, üs m. (congredI), re­unión

discordia, ae/ (<lis- - cor), discor­dia, desacuerdo ( B concordia)

exilium, iT n. ( exul), exilio, destie­n-o

factio, onisf (facere), acción (co­mún), partido político

forum, In, plaz.a (del mercado), foro Institütum, In. (Instituere), insti­

tución, disposición, formación, enseñanza

lex, legis/, ley legem ferre, legem rogare, pro­

poner una ley legem perferre, promulgar una

ley IIbertas, atis/ (IIber), libertad licentia, ae f (licet), independen­

cia, libe1tad medium, iI n. (medius), mitad, el

público de mediO tollere, quitar de en

medio meritu m, In. (merere ), mérito, culpa

... civilis, e (cTvis), civil, público, po­

lítico concors, rdis (cum -cor), concor­

de (B discors) exul, lis (ex - solum), exiliado, des­

terrado IIber, era, erum, libre

adv. merito, merecidamente, con razón, con fundamento

recte ac merito, correcta y mere­cidamente

monicipium, iT n. (monus - cape­re), municipio

oratio, onis.f (orare), discurso, ora-ción

orator, orís m. (orare), orador patria, ae.f (pater), patria petitio, onis f (petere), petición,

ataque, solicitud popularis, is (populus), campesi­

no populares, ium m. pi., partido

del pueblo populus, I m., pueblo rastra, orum n., [los «picos»;] la tri­

buna de Jos oradores en el Foro sententia, ae.f (sentTre), opinión,

pensamiento, sentencia sententiam dTcere, sententiam

ferre, (dar su opinión:] votar suffragium, ir n., voto, derecho de

voto tribünus, I m. (tribus), tribuno

tribünus plebis, tribuno de la plebe

tribus, üs.f (tribuere), [tercio:] par­te, sector

metü IIber, libre del miedo popularis, e (populus), popular,

perteneciente al pueblo aura favóris popularis, el ines­

table favor de las masas prrvatus, a, um, privado, individual

(Bpüblicus)

113

Page 56: Latín. Vocabularios Específicos

adv. privatim, individualmente, como particular

suo prTvato, non publico consi­lio, por cuenta propia, no por una decisión oficial

püblicus, a, um, público, oficial ( B

prTvatus} adv. püblice, oficialmente, pú­

blicamente; en nombre, en interés o a costas del Estado

13.3 El derecho y la justicia

A abf solvere, solvT, solutum, liberar,

absolver accüsare, vI, tum (ad- causa), acu­

sar capitis accüsare, acusar (a al­

guien) en un proceso de vida o mue1te

comprehendere, hendI, hensum, unir, abarcar, comprender, pren­der

condemnare, vT, tum (cum - dam­nare ), condenar, sentenciar

conf vincere, vTcI, victum, conven­cer (de una culpa)

damnare, vi, tum, condenar, sen­tenciar capitis damnare, condenar a la

pena capital (a muerte) delinquere, lTquT, lictum, delinquir,

cometer una falta deprehendere, hendI, hensum, sor­

prender, asombrar def rogare, vT, tum, retirar, quitar,

derogar

res püblica, estado, república ad rem publicam accedere, emprender una carrera polí­tica in re publica versarT, estar ocupado en la política

salas publica, bienestar común

excusare, vT, tum (ex - causa), dis­culpar, excusar, pretextar

incusare, vT, tum (in - causa), acu­sar

Tnlsimulare, vT, tum, acusar falsa­mente

interfdTcere, dTxT, dictum, prohibir adversario aqua et Tgne inter­

dTcere, [prohibirle al adver­sario el agua y el fuego:] desterrar al adversario

iüdicare, vT, tum (ius-dTcere),juz­gar locum idoneum iüdicare, con­

siderar (o declarar) apropia­do un lugar

iürare, vI, tum (ius),jurar falsum iurare, jurar en falso

legare, vT, tum (lex), determinar, le­gar (mediante una determina­ción testamentaria), encomendar

luere, uT, expiar, pagar peccare, vI, tum, ser culpable de

algo

114

punTre, vT, tum (poena), castigar testarT, tus sum ( testis ), llamar como

testigo, atestiguar torquere, torsT, tortum, torcer, lan­

zar, atormentar ulcTscT, ultus sum, vengarse

vTcTnum ulcTscT, vengarse del ve­cino

A

iniuriam ulcrscT, vengarse de una injuria

accusator, orís m. ( accüsare ), dela­tor, acusador

arbiter, tri m. (arbitrarI), árbitro, juez caedes, is/ (caedere), muerte, ase-

sinato, matanza carcer, eris m., cárcel, prisión catena, ae f, cadena, atadura causa, ae f, causa, proceso judi-

cial causam dicere, defenderse (ante

un tribunal) causam agere, llevar un proce­

so judicial coetus, as m. ( coTre ), reunión, asam­

blea conventus, üs m. ( convenTre), reu­

nión, asamblea crimen, minis n. (cernere), acusa­

ción, crimen falso crimine eum Insimulant, lo

acusan en falso cruciatus, as m. ( crux), suplicio,

tormento crux, crucis/, madero del tormen­

to, cruz, tormento culpa, ae.f, culpa

vincTre, vTnxT, vTnctum, atar, enca­denar

vindicare, vI, tum, 1. pretender, rei­vindicar; 2. liberar; 3. castigar in socios vindicavit, castigó a

los aliados vindicare lTbertatem, guardar la

libertad patriam in lTbertatem vindicavit,

liberó a su patria

cüstodia, aef (castos), custodia, guardia, prisión

cüstos, odis m.f, guardián, custo­dio

facinus, noris n. (facere ), acción, crimen, fechoría

flagitium, iI n., deshonra, oprobio fürtum, T n., hurto heres, edis m.f, heredero (a) iniüria, aef (in- - iüs), injusticia,

injuria iüdex, iüdicis m. (iüs -dTcere ), juez iüdicium, iI n. (iadex),juicio

in iüdicium vacare, llevar ante un tribunal, acusar

in iadiciTs versatur, se dedica a los tribunales

iüs, iüris n., derecho iüs iürandum,juramento in iüs vacare, llevar ante un tri­

bunal, acusar latro, onis m., ladrón, bandido, ban­

dolero Jatrocinium, ir n. (latro), latrocinio,

atraco, piratería lex, legis.f, ley

115

Page 57: Latín. Vocabularios Específicos

lrs, lrtisf, querella, contienda, plei-to (legal)

poena, aef, castigo, pena praedo, onis m. (praeda), ladrón probrum, r n., deshonor, vergüenza querela, ae f o querimonia, ae f

( querT), queja reus, I m., acusado, reo scelus, leris· n., crimen, delito supplicium, iI n. (supplex), casti-

go, suplicio, pena de muerte

.. scelestus, a, um (scelus), criminal,

malvado

116

supplicium sümere de praedó­ne, ajusticiar a un ladrón

testimonium, iI n. (testis), testi­monio, prueba

test is, is m. f, testigo tormentum, r n. (torquere), torno,

tormento vinculum, In. (vincTre), cadena,

vínculo vincula, orum n. pi., prisión,

cárcel

XIV.EIARTEMILITAR

14.1 El ejército .. armare, vT, tum (arma), equipar, ar­

mar conjscrTbere, scrTpsI, scrTpturn, ins­

cribir, registrar conscrTbere (mrlites), reclutar

(soldados) exjercere, uI, itum (arcére), practi­

car, ejercitar, ejercer frümentarT, tus sum (frümentum),

suministrar trigo, proporcionar víveres

hiemare, vT, tum (hiems), invernar iactare, vI, tum (iacere), arrojar, dis­

parar .. acies, eif (acer), [punta:] batalla,

ejército (en orden de batalla) acies triplex, línea de batalla media acies, centro del ejército

aestrva, orum (se. castra) n. pi. (aes­tas), cuarteles de verano

agger, eris m., terraplén, dique, va­llado

agmen, minis n. (agere), marcha, ejército (en marcha) agmen novissimum, retaguardia agmen prTmum, vanguardia

münire, vI, tum, fortificar viam münire, construir un ca­

mino praejesse, sum, fuI, futürus, estar

delante, presidir, dirigir exercituT praeesse, estar al fren­

te de un ejército praejficere, io, recT, fectum (facere),

colocar delante, poner al frente praelpónere, posuT, positum, ante­

poner, poner al frente triumphlire, vT, tum (triumphus),

celebrar un triunfo vigilare, vT, tum (vigil), vigilar, velar

agmen quadratum, marcha en formación de defensa

ala, aef, ala, sección de caballería alariT, órum m. pi. (ala), soldados

del ala aquila, aef, águila; estandarte aquiliferus, r m. (aquila - ferre),

portaestandarte aries, etis m., carnero, ariete arma, orum n. pi., equipo, armas auxilium, iI n. (augere), ayuda, auxi-

lio

117

Page 58: Latín. Vocabularios Específicos

auxilia, orum n. pi., tropas de auxilio

ballista, aef (gr.), balista: máquina de guerra para arrojar piedras

balteus, r m., tahalí, bandolera bucrna, ae f, cometa militar bucrnator, oris m. (bucrna), el que

toca la cometa cal igae, arum f pi., bota militar calo, o nis m., sirviente del ejército cassis, idisf, yelmo, casco castellum, r n. (castra), fortificación castra, orum n., campamento (de

guerra) castra movere, levantar el cam­

pamento, marchar catapu Ita, ae f (gr.), catapulta:

máquina de guerra para lanzar flechas

centuria, ae/ (centum), centuria centurió, onis m. (centuria), centu­

rión, jefe centuriones prrmorum ordinum,

centuriones de la primera cohorte

cibaria, orum n. pi. (cibus), ración de comida del soldado

classis, is f, clase (de ciudadanos); tropa (del ejército); flota de gue­tTa

cohors, hortis/, cortejo, comitiva, cohorte (ca. 600 hombres = décima parte de una legión)

commrlito, 6nis m. (cum - mrles), camarada (en la guerra)

contio, onis/ (convenrre), reunión, asamblea (de las tropas)

copiae, arumf pi. (copia), tropas

copiae pedestres, tropas de in­fantería

copias conscrrbere, reclutar tropas

cornü, üs n., cu'emo, ala del ejército cuneus, r m., cuña, cúneo: forma­

ción de ataque decuria, ae f (decem), decuria,

destacamento de caballería delectus, as o drlectus, as m. ( deli­

gere ), reclutamiento, leva dTlectum habere, reclutar tropas

dux, ducis m., guía, conductor, jefe dux bellr, general

eques, itis m. (equus), caballero, jinete magister equitum, general de la

caballería equitatus, üs m. (egues), caballería exercitus, üs 171. ( exercere ), ejército

exercitul praeesse, estar al fren­te de un ejército

exercituT praeficere, colocar al frente del ejército

falx, falcis/, hoz falces murales, hoces murales:

especie .de anzuelos para derribar murallas

fossa, ae f (fodere ), fosa funda, aef (fundere), honda funditor, óris m. (fundere ), hondero galea, aef, casco, yelmo gladius, iT m., espada hasta, ae f, lanza hrberna, orum (se. castra) n. pi.

(hiems), cuarteles de invierno impedimenta, orum n. pi. (impe­

drre), equipaje

118

imperator, orís m. (imperare), ge­neral, emperador

Iegatus, 1 m. (!ex), legado, enviado oficial, jefe de una legión

legiO, onis/ (legere), [tropa esco-gida:] legión (ca. 6000 hombres)

lituus, r m., clarín militar lixa, ae 111., cantinero (de la legión) lorrca, aef, coraza, peto manus, üsf, mano; [puñado:] mul­

titud, tropa, escuadrón miles, litis 171., soldado, guerrero

conscrrbere mrlites, reclutar (sol­dados)

mTlitia, ae/ (miles), milicia (servi­cio militar) do mi mTlitiaeque, [en casa y en

la milicia:] en la paz y en la guerra

münlmentum, T n. (münTre ), bas­tión, defensa

münitio, onisf (münTre), fortifica­ción

na vis, is/, nave, barco na vis longa, barco de guerra

paludamentum, T n., manto de púr­pura que usaba el general

parma, aef, escudo ligero pedes, ditis m. (pes), soldado de

infantería peclitatus, üs m. (pedes), infantería pTlum, T n., lanza, pica plüteus, T 111., parapeto, escudo de

defensa praefectus, T 111. (praeficere), jefe,

prefecto praesidium, iI n. (praesidere ), pro­

tección, guardia, guarnición

praesidio (dat.) mittere, enviar en auxilio

praetorium, ir n. (praetor), tienda del general

prTmiprlus, r(= prrmus pTlus),jefe de la primera cohorte

sacramentum, r 111. (sacer),juramen-to de servicio (militar)

sagitta, ae f, flecha, saeta sagittarius, ir n. (sagitta), arquero sagum, T n., capa militar sarcrna, aef, alforja (de cada sol­

dado) scorpio, onis m., escorpión: máqui­

na de guerra para lanzar piedras scütum, T n., escudo largo srgniferus, r 171. (srgnum - ferre).

portaestandarte signum, 1 n., signo, señal, estan­

darte sTgna canere, dar la señal de

batalla signa In ferre, atacar

speculator, oris m. (speculare ), ex­plorador

statio, onis/ (stare), puesto de vi­gilancia

stipendium, iT n., 1. sueldo, servi­cio militar; 2. tributo stipendium facere, merere,

prestar servicio militar subsidium, iI n. (subsidere), reser­

va, tropas de reserva, ayuda subsidio (dat.) mittere, enviar

en auxilio telum, In., dardo, proyectil, arma

ofensiva tentorium, iT n. (tendere ), tienda

119

Page 59: Latín. Vocabularios Específicos

testüdo, dinisf, tortuga: formación de ataque y defensa

tormenta, orum n. pi. (torquere), máquina de guerra

tribunal, alis n. (tribanus), tribuna, plataforma del general

tribünus, i m. (tribus), tribuno tribünus mTlitum, tribuno militar

(seis en cada legión) triremis, is m. (tres - remus), trirre­

me (nave de guerra con tres fi­las de remeros)

triumphus, I.m. (gr.), procesión del vencedor, victoria, triunfo

tü ba, ae f, trompeta militar

.A armatus, a, um (B inermis), arma­

do, con todas las armas confertus, a, um, amontonado, en

estructura cerrada cquester, tris, tre (eques), del jine­

te, ecuestre pügna equestris, combate de la

caballería inermis, e (B armatus), inerme,

desarmado

14 .2 La guerra

.A adlorTrT, ortus sum, acercarse, ata­

car aftlTgere, füxT, flTctum (ad), derribar,

anular, dañar ag¡gredi, ior, gressus sum, dirigir­

se a, emprender, atacar

tübicen, cinis m. (tüba-canere), el que toca la trompeta

turma, ae/, escuadrón de caballería vallum, in. , vallado, empalizada,

parapeto, baluarte vexillum, r n. (velum), bandera, es­

tandarte; división vigilia, ae/ (vigil), guardia noctur­

na, vigilia vis, vim, vI/ defectivo, fuerza, po­

der, violencia vires, iumf pi., fuerzas, tropas vr et armrs capere, tomar por la

fuerza de las armas

etiam inermes armatrs occurre­runt, a pesar de que estaban desarmados, se enfrentaron a los enemigos armados

legionarius, a, um (legio), pertene­ciente a la legión

miliHiris, e (mTles), militar, propio de la guerra res mTlitaris, el arte militar

pedester, tris, tre (pedes), de a pie, pedestre, de la infantería

arcere, uI, rechazar, mantener ale­jado, apartar

bellare, vT, tum (bellum), guerrear, hacer la guerra

cingere, crnxT, crnctum, ceñir, ro­dear

120

circum¡venire, venI, ventum, rodear confügere, flixT, flrctum (cum),

encontrarse, luchar conlfugere, io, fügr, huir conlgredT, ior, gressus sum, reunir­

se, tener un altercado con¡sistere, stitr, colocarse, dete­

nerse legiones contra consistere non

audent, las legiones no se atreven a oponerse

conlsternere, stravr, stratum, derri-bar, vencer

deldere, didi, ditum (dare), dar, en­tregar, consagrar, dedicar hostibus se dedere, entregarse

a los enemigos, rendirse defendere, fendr, fensum, expulsar,

defender, librar de dTmicare, vT, tum, pelear, luchar,

combatir e!dücere, düxi, ductum, llevar ha­

cia fuera, sacar e~fugere, ió, fügi, fugarse, esca­

parse exlpügnare, vi, tum, expugnar, con­

quistar fatigare, vr, tum, fatigar, cansar fugare, vT, tum (fuga), ahuyentar,

poner en fuga fugere, ió, fügI, fugitum, huir icere, io, IcT, ictum, golpear Tnlsistere, stitr, perseguir inter¡ficere, io, leci, fectum (face-

re), matar oblsidere, sedi, sessum (sedere),

sitiar, asediar, dominar occidere, cidi, cisum ( ob-caedere ),

derribar a golpes, matar

occupare, vI, tum (ob-capere), ocu­par, apoderarse de, anticiparse

op¡primere, pressI, pressum (pre­mere ), oprimir, aplastar, atacar

oplpügnare, vI, tum, asediar, atacar per!fugere, io, fügr, refugiarse, de­

sertar per!sequI, secütus sum, perseguir popularT, tus sum (populus), aso­

lar, arruinar praelmittere, misT, missum, enviar

hacia delante pro¡fugere, io, fügT, correr hacia de­

lante, echar a correr, huir, refu­giarse

prólpügnare, vT, tum, combatir por algo

prólpu lsare, vr, tum· (pellere ), recha­zar, expulsar

pügnare, vT, tum, combatir, luchar re¡cipere, ió, cepT, ceptum (cape­

're), recibir, admitir se recipere, retirarse

re¡sistere, stitr, resistir spoliare, vT, tum, despojar

regno (abf.) spoliare, asolar el reino

sternere, stravT, stratum, tender, lanzar, cubrir

sub!icere, iO, iecI, iectum (iacere), someter

sub¡igere, egr, actum (agere), sub­yugar, someter

sub!mittere, misi, missum, someter, rebajar, enviar en ayuda labürantibus integras submit­

tere, enviar (soldados) frescos en ayuda de los fatigados

121

Page 60: Latín. Vocabularios Específicos

subJvenrre, venr, ventum , ir en ayuda, socorrer

superare, vI, tum, superar, vencer, quedar

A bellum, In., guerra

ratio atque üsus bellr, estrate­gia: modo sistemático de ha­cer la guerra

dispersum bellum, llevada la guerra a diversos puntos

cacdcs, isf (caedere), muerte, ase­sinato, matanza

captrvus, T m. (cap ere), cautivo, prisionero de guerra

clades, is f , pérdida, matanza, derrota

concursus, üs 171. ( concurrere ), concurrencia, choque, encuen­tro, ataque

dcclitio, ónisf (dedere), rendición in dcditionern venrre, rendirse

defensor, orís m. (defendere), de­fensor

eruptio, onisf (erumpere), salida, brote

cxplorator, oris 171. (explürare), explorador, espía

fuga, aef, fuga, huída fugae se mandare, huir

hostis, is m., enemigo

A bellicosus, a, um (bellicus), beli­

coso, guerrero bellicus, a, um (bellum), pertenecien­

te a la guerra, guerrero

víncere, vicI, víctum, vencer vulnerare, vI, tum, herir

ictus, Os m. (icere), golpe, estoca­da

impetus, üs m: (in - petere), ata­que, ímpetu

nüntius, iI m., mensaje, mensajero obses, sidis m.f ( obsidere ), rehén,

garante omnibus crvitatibus obsicle s

imperare, ordenar que tocias las ciudades entreguen rehenes.

obsidium, ir n. (obsidere), sitio, ase­dio

perfugium, iT n. (perfugere), refu­gio

praeda, ae.f, botín, presa (de gue-rra)

proelium, iI n., combate pügna, aef, combate, lucha spolia, orum n. pi., arm as captura-

das, despojos transfuga, ae m. (trans - fugere ),

desertor, tránsfuga victor, oris m. (vincere), vencedor victoria, aef (víctor), victoria victrrx, Tcis.f (victor), vencedora

laus bellica, gloria militar expedrtus, a, um (expedrre; ~ im­

pedrtus), libre, sin trabas, desem­barazado, con annas ligeras

122

legio expedita, legión sin equi­paje

fessus y defessus, a, um, cansado, exhausto

fugitTvus , a, urn(fugere), fugitivo, escapado

impedTtus, a, urn (impedTre; B ex­pednus), impedido , embara­zado, cargado

Tnfestus, a, um, 1. hostil ; 2. amena­zado, inseguro

inJvictus, a, um , invicto, invencible victus, a, um (vincere), vencido

123

Page 61: Latín. Vocabularios Específicos

ÍNDICE ALFABÉTICO

El número indica el vocabulario específico; por ej.: 5.5: (vocabulario sobre) la salud y la enfermedad Las palabras en negrita pertenecen al vocabulario fundamental; por ej .: admittere

A adducere 11.4 adulatio 12.2 abdere 8.7 adeo 1 adulescens 2.4 abesse 3.1 adesse 3.1 adulescentia 2.4 abhorrere 5.2 adhibere 8.1, 8.5 adulescentulus 2.4 abicere 8.5 adhortari 11.4 advenire 3.3 abire3.3 adhuc2.3 adventus 3 .3 absens 3 .1 adicere 1 adversarius 11. 7 absolvere 13 .3 adigere 8.4 adversos, a, um 3.2 abstinere 8.5, 12. l adimere 11.8 advolare 3.3 abstrahere 8.5, 10.6 adipisci 11 .5 aedes 10.3, 12.4 abundare 9 .1 adire 11.3 aedificare 8.3 abuti 9.2, 12.2 aditus 3.2 aedificium 10.3 arcedere 3.3 adiungere 8.6 aedilis 13.l accendere 4.5 adiuvare 11.5 aeger 5.5 accidere9.3 administrare 13.1 aegre 5.5 accipere 11.3, 11 .5 admirabilis 5.3 aegrotare 5.5 a ce usare 13 .3 admirari 5.3 aemulus 11 .3 accusator 13.3 admiratio 5.3 aequalis 2.4 acer4.4 admittere l 1 .5 aequare 11.3 acerbus 4.4, 5.3 admodum 1 aeque6.7 acetum 10.2 admonere 11.4 aequor4.2 acies 14.1 adnuere 12.4 aequus 4.2, 9.2, 12.1 acutus 6.4 adolescere 2.4 aer4. l adaequare 8.4, l l .3 adorare 12.4 aes 4.4, 10.5 addere 1 adoriri 14.2 aestas2.1

125

Page 62: Latín. Vocabularios Específicos

aestimare 6.6 amicitia 11.3 ap'petere 6.1 asciscere 6.6 , l l .3 avía 11.1 caelum4.I

aestiva, orum 14.1 amicu5 11.3 apponere 8.5 asinus 4.3 avidus 5.2 calamitas 9.2

aestivus 2.1 amita l i .1 appropinquare 3.2 aspectus 6.2 avis 4 .3 Calendae 2.1

aestus 4 .1 amittere9.2 Aprilis 2.1 asper 5.3 avunculus 11. l cal idus 4.1

aetas 2.4 amnis4.2 aptus 9.3 aspernari 6.6 avus 11.1 caligae 14.l

aeternus 2.2 amoenus 5.3 a qua 4.4, 10.2 aspicere 6.2 callidus 6.4

aevum 2.2 amor 5.2 aquila4.3, 14.1 asportare 10.6 B calo 14.1

afferre 10.6 amplecti 8.5 aquiliferus 14.1 assentiri 11.6 ballista 14.1 caminus 10.3

afficere 5.2, 8.4 amplitudo 1 ara 12.4 assequi 8.1 balteus 14.1 campus4.2

affinis 11.1 amplius2.3 arare 10.1 ass iduus 2.2 balneum 10.3 candidus 4.4

affínitas 1 1.1 amplus 1, 3.2 aratrum LO.l assumere 11 .5 beatus 9.2 canere7.2, 12 .5

affirmare 7. 1 anceps6.4 arbiter 13.3 ater 4.4 belua4.3 can is 4.3

afíligere 14.2 ancora l 0.6 arbitrari 6.4 atrox 5.3 bellare 14.2 cantare 12.5

ager3.2,4.2, 10.1 angulus 3.2 arbitrium 6.4 attingere 3.1 , 8.1 bellicosus 14.2 cantus 12.5

agcrc 8.1 angustiae 9.1 arbor4.3 attribuere 6.5 bellicus 14.2 capere 11.5

agger 14.1 angustus 3.2 arcere 14.2 auctor7.2 bellum 14.2 capillus 5. 1

aggredi 14.2 anima5.4 arcessere 11.3 auctoritas 13 .l bene 6.7 capra 4.3

agitare 8.1 animadvertere 6.2 ardere4.5 audacia 8.2 beneficium 11.3 captivus 14.2

agmen 14.1 animal 4.3, 5.4 arduus 4 .2 audacter 8.2 benevolentia 11.3 caput5.I , 10.3

agnosccre 6.3 animus 5.3 argenteus 4.4 audax8.2 benignus 5.3 carcer 13.3

agrestis 1 O. 1 annales libri 7.2 argentum 4.4 audere 8.2 bestia4.3 carere 9.1

agricola 10. 1 annona l 0.5 arguere 8.7 audire6.2 bibere 10.2 carmen 7.2, 12.5

aio7.1 annus2.I argurnentum 7.2, 8.7 auditus 6.2 bis l carpere4.3, 10. l

ala4.3, 14 .1 annuus 2.1 aridus 4 .2 auferrc 10.6 blanditia 7 .1 carrum, carrus 10.6

alacer 5.3 antea 2.3 aries4.3, 14 .' 1 augere l bonum6.6 ca rus 6.6, l 0.5

al bus 4.4 antecedere 6.6 arma 14.1 aug ur 12.4 bona 10.5 casa 10.3

alarii 14.l antecellere 6.6 armare 14. l A ugustus 2 .1 bonus 6.6 cassis 14.1

alere 10.2 antepon ere 6.6 armatus 14.1 aura4.l bos 4 .3 castellum 14.1

a libi 3.4 antiquitas 2.5 annenta 10.1 aureus 4.4, [se . num- bracchium 5.1 castra 14.1

alicnus 11.3~ 11.7 antiquus 2.2 arripere 11.8 mus] l 0.5 brevis 1,2.2,3.2 castus 12.1

aliquando 2.3 anulus 10.4 arrogantia 12.2 auris 5. 1 bucina 14.1 casus 9.3

aliter 6.7 anxius 5.2 ars 123, 12.5 aurum4.4 bucinator 14. I cata pu Ita 14 .1

a ltitudo 3 .2 aper4.3 artifex 12.5 auspicium 12.4 catena 13 .3

altus 3.2 aperire 8.7 artificium 12.5 autumnus 2.1 e causa 11.4, 12.J, 13.3

amare5.2 apertus 8.7 artus 5.1 auxiliari 11.5 cadere9.2 cautus 8.1

ambitio 13 .2 apparatus l O .4 arx l0.3 auxilium 11.5, 14.1 caecus 5.5 cavc:-é8.1

ambitus 13.2 apparere 8.7 as 10.5 avaritia 12.2 caedere 8.4 cavus 4.2

ambo 1 appellare 7.1 ascendere 3.3 avarus 12.2 caedes 13.3, 14.2 cedere 3.3

amens 5.5 appellere 8.5, l 0.6 ascensus 3 .3 avertere 8.6 caelestis 4.1, 12.4 celare 8.7

126 127

Page 63: Latín. Vocabularios Específicos

celeber 2.5, 12.4 clarus 8.7 commeare 10.6 concursus 3.3, 14.2 consideratus 6.4 contrahere 8.6

celebrare2.5, 12.4 classis 14.l commeatus 10.6 concutere 8.5 considere 10.3 contrarius 3.2

celer 2.2 claudere 8.6 commemorare 2.5 condemnare 13 .3 consilium 6.1 controversia 1 1 .7

celeritas 2.2 clementia 12.1 commendare 11.5 condere 8.7, 13.2 consistere3.J, 14.2 contumelia 1 1 .8

cena 10.2 cliens 11.2 commercium 10.5 condicio 9.3 consobrinus 11.1 conubium 11 .1

cenare 10.2 clientela 11.2 commilito 14. 1 conducere 8.5, 10.5 consolari 5.3 convalescere 5.5

censere 6.4 coarguere 8. 7 commíttere8.l, 11.5 con ferre 6.5 ; se 3.3 conspectus 6.2 convenire3.3, 11.6

censor 13.l coemere 10.5 commodum 9.2 confertus 14.1 conspícere 6.2 conventus3.3, 13.3

census 13.1 coepisse 2.2 commodus 6.6 conficere 8.1 conspicuus 8./ convertere 8.4

centum 1 coercere 11.7 commovere 11.4 confidere 11 .6 constans 12. l convincere 13.3

centuria 14. l coetus 3.3, 13 .3 communicare 11.6 confirmare 11.5 constantia 12.1 conviva 10.2, 11.3

centuria 14. l cogere 11.7 communis 11.6 confiteri 7. 1 constare 3.1, 8.7, 10.5 convivium 10.2, 1 1.3

cera4.4 cogitare 6.4 commutatio 8.4 confiare 4.5 consternere 8.7, 14.2 convocare 13.2

cernere 6.2 cogitatio 6.4 comparare< par 6.5 confligere 14.2 constituere 6.1 copia9.l, 10.5, 14.1

certamen 11.7 cognatio 11.1 comparare < parare confugere 14.2 consuescere 11.6 copiosus9.l , 10.5

certare 11.7 cognitio 6.3 1 l.5 congredi 14.2 consuetudo 11.6 coquina 10.3

certe, certo 6.3, 7.3 cognomen 11 . l compeliere 8.5 congregare 8.6 consul 13.l cor 5:1

certus 6.3 cognoscere 6.3 comperire 6.3 congressus 13 .2 consularis 13.I coram 6.7

cervix 5.1 cohibere 8.5 cornplecti 8.5 congruere 11 .6 consulatus 13.1 cornu 14.1

cervus 4.3 cohors 14.1 complere 1 conicere 6.4, 8.5 consulere 11.5 corona 10.4

cessare 8.1 cohortari 11.4 cornplexus 8.5 coniugium 11. l consultare 13 .2 corpus 5.1

ceterus 1 coire 3.3 complures 1 coniungere 8.6 consultum 13. l corrigere 12.3

cibaria 14. I colere 10.1, 12.4 compone re 7 .2, 8.5 coniurare 13.1 consumere 10.5 corripere 11.8

cibus 10.2 collega 13.1 campos 9.1 coniuratio 13.1 consurgere 5.4 corruere 9 .2

cingere 10.4, 14.2 colligere 8.6 co.mprehendere 6.3 , coniunx 11 . 1 contegere 8.7 corrumpere 8.3

cinis 4.5 collis 4.2 13.3 conquirere 8.2 contemnere 6.6 cottidianus 2.1

circiter 1 collocare 3.2, 10.5 comprobare 6.6 consanguineus 11 .1 contemplari 6.4 cottidie 2.1

circumire 3 .3 colloqui 7.1 conari 8.2 conscendere 3 .3 contendere 6.1, 7.1, eras 2.1

c ircuitus 1 colloquium 7.1 conatus 8.2 conscientia 6.4 11.7 creare 8.1, 8.3, 13.2

circumdare 8.5 collurn 5.1 concedere 11.5 conscius 6.4 contentio 11.7 creber 1

circumstare 3. l colonia 10.1 concidere 5.4, 9.2 conscríbere7.2, 14.1 contentus- 5.3 ~ crebro 1

circumvenire 14.2 colonus 10.1 conciliare 11.3 consecrare 12.4 conticescere 7 .1 credere 11 .6

cív ilis 13 .2 color4.4 concílium 13.2 consensio 11 .6 continens terra 4.1 credibilis 6.4

civis 13 .2 columna 12.5 concipere 6.3, 7.2, 11.5 consensus 11.6 continentia 12. l cremare 5.4

civitas 13.2 comes 11.3 concitare 11.4 consentire 11 .6 continere 9 .1 crescere 1, 2.4

clades 9.2, 14.2 comis 12.1 concludere 6.4 consequi 8.1 contingere 3 .1, 9 .2 crimen 13.3

clam6.7 com itari 11.3 concordia 13.2 conserere 6.5 continuo 3.2 crinis 5.1

clamare 7.1 camitas 12.1 concors 13.2 conservare 2.5 continuus 2.2, 3.2 crucia"tus 13 .3

clamor7.l comitia 13.2 concurrere 3.3 considerare 6.4 contio 14.1 crudelis 12.2

128 129

Page 64: Latín. Vocabularios Específicos

crudelitas 12.3 decernere 6.1 denarius 10.5 differre 2.2, 6.5 . dissimulare 11. 7 duodecim l cruentus 5.1 decertare 11. 7 denique2.3 difficilis 8. l , 8.3 dissolvere 8.3 durare 2.2, 4.5 cruor 5.l decet 11.6 dens 5.l difficultas 8.l, 8.3 dissolvere 10.5 durus4.4 crus 5.1 decimus 1 densus 4.4 diffidere 11.7 dissuadere 11.4 dux 11.2, 14.l crux 13.3 decipere 11.8 denuo 2.3 diffundere 4.5 distare 3 .1 cubare 5.4, l 0.2 declarare 7.1 depellere 11.8 digerere 6.5 distinere 8.6 E cubiculum 10.3 decoros 11.6 deponere 8.1 digitus 5.1 distinguere 6.5 edere 10.2 cubile 10.3 decretum 6.1 deportare 8.6 dignitas 13. I distribuere 6.5 edere 7.1, 8.1 cubitus 5.1 decuria 14.l deposcere 6.1 dignus6.6 diu2.1 edicere 13.l culpa 13.3 decus l l .6 deprecari 11.4 digredi 3.3 diuturnus 2.1 edictum 13. l culturalO.l , 12.3 dedecus 11 . 7 deprehendere 13.3 dilabi 9.2 diversos 3.2 editus 4.2 cultus 10. l , 12.3 dedere 14.2 deprimere 8.4 dilectus 14.1 dives 9.1 educare 12.3 cumulare 1 deditio 14.2 derogare 13 .3 diligens 12. l dividere 6.5 educere 14.2 cunctari 8.1 deducere 8.5 descendere 3 .3 diligentia 12.l divinus 12.4 effeminare 12.2 cunctus 1 deesse 3.3, 9.1 deserere 11.8 diligere 6.6 divitiae 9 .1 efferre 8.1, 8. 7 cuneus 14.1 defectio 11. 7 desertus 4.2 dimicare 14.2 divus 12.4 efficere 8.1 cupere5.2 defendere 14.2 desiderare 5.2 dimittere 8.5 docere 12.3 effigi~s 12.5 cupiditas 5.2 defensor 14.2 desidia 12.2 direptio 11.8 doctrina 12.3 effodere 1 O .1 cupido 5.2 deferre 10.6 designare 13 .2 dirigere 8.4 doctus 12.3 effugere 14.2 cupidus 5.2 defessus 14.2 desilire 12.5 diripere 11.8 documentum 12.3 effundere 4.5 cur6.8 deficere5.5,9.l, 11.7 desinere 2.2 diruere 8.3 dolere5.2 egere 9.1 cura 5.3 , 11.5 defigere 8.4 desistere 8. 1 dirus 5.3 dolor5.2 egestas 9.1 curare 5.3, 11.5 deformis 5.1 desperare 5.3 discedere 3.3, 11 .7 dolus 11.8 egredi 3.3 curia 13.l deicere 8.5 despicere 11.3 discere 12.3 domare 11.7 egregius 6.6 currere 3.3 deinde o dein 2.3 desponsatus 11. l discernere 6.3 domesticus 10.3 eicere 8.5 currus 10.6 detectare 5.3 destinare 6.1 discessus 3 .3 domina 11.1 elegans 6.6 cursus 10.6 delectus 14 .1 deterrere 11.4 disciplina 12.3 dominari 13.l elicere 11.4 custodia 13.3 delere 8.3 detestari 12.4 discipulus 12.3 dominatio 13.1 eligere 6.5 costos 13.3 deliberare 6.4 detinere 11. 7 discordia 13.2 dominus 11.1 eloquentia 7.1

deliciae 5.3 detrahere 8.5 discrepare 11.7 domos 10.3 emanare4.5 D deligere 6.5 detrimentum 9 .2 discrimen 8.2 donare 11.5 emere 10.5 damnare 13.3 delinquere 13 .3 deus 12.4 disiungere 8.6 donum 11.5 eminere3 .2 damnum 9.2 demens 5.5 devovere 12.4 dispergere 8.6 dormire 5.4 emittere 8.5 dare 11.5 demere l dexter 5.1 displícere 5.3 dubitare 6.4 eo3.4 dea 12.4 deminuere 1 dextra5.l disponere 6.5 dubius6.4 epistula 7.2 debere 11.6 demittere 8.5 dicere 7.1 disputare 12.3 ducenti 1 epulae 10.2 decedere 3.3, 5.4 demoliri 8.3 dicio 13.l dissentire 11. 7 ducere 6.4, 8.5, 11.2 epulari 10.2 decem 1 demonstrare 12.3 dictum 7.1 disserere 12.3 dulcis 4.4, 5.3 eques 11.2, 14.l December 2.1 demum2.3 dies2.l dissimilis 6.5 duo 1 equester 14.1

130 131

Page 65: Latín. Vocabularios Específicos

equitatus 14. l exitium 5.4 factio 13.2 ferre 2.5, 3.3, 10.6, 11.5 fons 4.2 funda 14. l equus 4.3 exitus 2.2, 5 .4 factum 8.1 ferreus 4.4 foras; foris 10.3 fundamentum 10.3 ergo 6.8 expedire 8.5 facultas 8.1, 9.3 ferrum 4.4 fores 10.3 fundere 4.5 erigere 8.3 expeditus 14.2 fallax 6.4 ferus 4.3 forma 5.1, 12.5 funditor 14.1 eripere 11.8 expeliere 11. 8 fallere 11.8 fervere 4.5 formare 5.1 fundus 10.1 errare 3.3, 6.4 experimentum 8.2 falsus 6.4 fervidus 4.5 formosus 5.1 fungi 8.1 error 3.3, 6.4 experiri 6.3, 8.2 falx 10.1, 14.1 fessus 14.2 fors 9.3, 12.4 funus 5.4 erudire 12.3 expers 9.1 fama7.I festus 12.4 fortasse 7.3 furere 5.5 eruere 8.3 expetere 6.1 fames 10.2 fidelis 1 1.6 forte (fors) 9.3 furor 5.5 erumpere 4.5 explicare 7.2 familia 11.1 fidere 11.6 fortis 12.1 furtum 13.3 eruptio 14.2 explorare 8.2 familiaris 11.1, 11.3 fides 11.6 fortitudo 12.1 futurum 2.2 esse 3.1 explorator 14.2 famula 11.1 fidus 11.6 fortuitus 9.3 futurus 2.2 esurire 10.2 exponere 8.7 famulus 11.1 fieri 8.1 fortuna 9.3, 12.4 evadere 3.3 · exprimere 7.2 fanum 12.4 figere 8.4 fortunatus 9.3 G evenire 9.3 expugnare 14.2 fari 7.1 figura 12.5 forum 13.2 galea 14.l eventos 9.3 exquirere 8.2 fas 12.4 filia 11.1 fossa 14.1 gaudere5.2 evertere 8.3 exsequi 5.4, 8.1 fasces 13.1 filius 11.l fovere 11.5 gaudium 5.2 evocare 7.1 exsequiae 5.4 fastidium 5.3, 12.2 fingere 12.5 fragor4.5 gelidus 4.1 excedere 3.3 exsistere 3 .1, 8. 7 fastigium 10.3 finire 3.2 frangere 8.4 gemere5.3 excelsus 3.2 exspectare 2.2 fatalis 9.3 finis 2.2, 3 .2 frater 11. l gemirius 11.1 excellere 6.6 exstare 3.1 fateri 7.1 finitimus 3.2 fratria 11.1 gemitus 5.3 excidere 8.3 exstinguere 4.5, 8.3 fatigare 14.2 firmare 11.5 fraus 11.8 gener 11.1 excipcre 6.3, 11.5 exstruere 8.4 fatum 9.3, 12.4 firmus 12.1 frequens 1 generare 11.1 excitare 11.4 exsultare 5 .3 fauces 5.1 tlagitare 6.1 frigidus 4.1 gens 11.1, 11.2 cxcludere 8.6 extemplo 2.3 faustus 9 .3 tlagitium 13.3 frigus 4.1 genu 5.1 excogitare 6.4 exterior 3 .2 favere 11.3 flagrare 4.5 frons 5.1 genus 6.5, 11.1 excusare 13.3 exterus 3.2 favor 11.3 flamma4.5 fructus 4.3, 10.1 gerere 8.1 exemplum 7.2, 12.3 extollere 6.6 faxl0.3 flectere 8.4 fruges 10.1 gignere 11.1 exercere 8.1, 14.1 extremus 3.2 Februarius 2.1 flere 5.3 frui4.3, 9.1 gladiator 12.6 exercitus 14.1 exul 13.2 fel'es 4.3 fletus 5.3 frumentari 14.1 gladius 14.1 exhaurire 10.2 felicitas 9.2 florere 4.3 frumentarius 10.1 gloria2.5 exigere6.l, 8.1 F felix 9.2 flos 4.3 frumentum4.3, 10.l gloriari 7.1 exiguos 1 faber 8.3 femina 11.1 fluctus 4.2 frustra 7.3 gradus 3.2 exilium 13.2 fabula 7.1, 7.2 femur 5.1 fluere 4.2 fru strari 1 1 . 8 grando4.1 eximere8.4 facere 8.1, 8.3 fenestra 10.3 flumen4.2 fuga 14.2 grandis 1, 6.6 eximius6.6 facies 5.1 fera4.3 focus 10.3 fugare 14.2 gratia 11.3 exire 2.2, 3.3 facilis 8.1, 8.3 fere, ferme 1 foedus, eris 11.6 fugere 14.2 gratulari 11.3 existimare 6.4 facilitas 11.3 ferire 11.8 foedus, a, um 5 .3 fugitivus 14.2 gratus 11.3 existimatio 6.4 facinus 8.1, 13.3 ferox 4.3, 5.3 folium4.3 fulmen4.1 gravis4.4

132 133

Page 66: Latín. Vocabularios Específicos

gravitas 12.1 hospes 11.3 imago 12.5 incidere 9 .3 infestus 14.2 inspicere 6.2

gremium 5.1 hospitium 11.3 imber4. l incidere 8.4 infigere 8.4 inspirare 11.4

grex 4.3 , 10. l hostis 13.1, 14.2 imitari 8.3, 12.5 incipere 2.2 infimus 3.2 instabilis 3 .1

gubernare 10.6 huc 3.4 immanis 1 incitare l l .4 infinitus 3.2 instare 3.1

guttur 5 .1 humanitas 5.1, 12. l immemor2.5 includere 8.6 infirmus 5.5 instituere 8.3, 12.3

humanus 5.1, 12 .1, immensus 1 incola 10.3 intlammare4.5 institutum 13.2

H 12.3 imminere 3.2, 9.3 incolere 10.3 influere 4.2 instruere 12.3

habena 11.7 humilis 11.2 immo7.3 incolumis 5.5 ingenium 6.4 instrumentum 8.4

habere 3.1 , 9.1 humus4.2, 10.1 immobilis 3.3 incommodum 9.2 ingens 1 ínsula 4.2

habitare 10.3 immortalis 12.4 incredibilis 6.4 ingenuus 11.2 integer 3.1, 12.1

habitus 5.1 impavidus 5.2 increpare 7 .1 ingratus 11.3 integritas 12. l

hactenus 3 .4 iacere 3.1 impedimentum 9.3, incultus 12.3 ingredi 3.3 intellegere 6.3

haercre3.3 iacere 8.5 10.6, 14.1 incumbere 8.1 inhumanus 12.2 intemperantia 12.2

harena 4.2 iactare 8.5 , 14.1 impedire 8.5 incurrere 3.3 inicere 8.5 intendere 6.1

hasta 14.1 iactura 10.5 impeditus 14.2 incusare 13 .3 inimicitiae 11.3 intercedere 3.3, 11.7

haud 7.3 iam2.3 im pellere 11.4 inde 2.3, 6.8 inimicus 11.3 intercipere 11. 8

haurire 10.2 ianua 10.3 impendere 9.3 index 8.7 iniquus 4.2, 9.2, 12.2 intercludere 11.8

haustus 10.2 Ianuarius 2.1 imperare 13.1 indicare 8.7 inire 2.2, 3 .3 interdicere 13.3

herba 4.3 ibi3.4 imperator 14.1 indicere 8.7 initium2.2 interdiu 2.1

heres 13.3 ibídem 3.4 imperitus 6.4 indicium 8.7 iniuria 13.3 interdum 2.3

heri2.l icere 14.2 imperium 13.1 indigere 9 .1 iniussu 11.4 interca 2.3

hiberna 14.1 ictus 14.2 impetrare 11.5 indignari 5.2 iniustus 12.2 interesse 6.5, 6.6, 11.3

h ibcrnus 2.1 ideo 6.8 impetus 14.2 indignus 6.6 innocens 12. l interficere 11.8, 14.2

hic3 .4 idoneus 9.3 impius 12.2 índoles 11.1 innocentia 12.1 intericere 8.5

hiemare 14. l Idus 2.1 implorare 11 .4 inducere 11.4 inopia 9.1, 10.5 interim 2.3

hiems2.1 ientaculum 10.2 impluvium 10.3 induere 10.4 inopinatus 6.4 interior 3.2

hinc 3.4 ientare 10.2 impone re 8.5 indulgere 12.2 inops 9.1 interire 5.4, 9.2

historia 2.5 , 7.2 igitur 6.8 impotens 12.2 industria 8.1 inquirere 8.2 interitus 9.2

hodie2.l ignarus 6.4 imprimere 8.4 inermis 14.1 inquit, inquam 7.1 intermittere 2.2

homo5.l ignavus 12.2 improbus 12.2 iners 8.3 insanus 5.5 ínterpellare 7 .1

honestas 11 .6 ignis 4.5 improvisus 6.4 inertia8.3 inscius 6.4 interponere 8.5

honestus 11.6 ignobilis 11.2 imprudens 6.4 inesse 3.1 inscribere 7.2 interpres 7 .1

honor, honos 13 .1 ignominia 11.7 imprudentia 6.4 infamia 11.7 insequi 3.3 interpretari 7 .1

hora 2.1 ignorare 6.4 imus3.2 in fans 2.4 inserere 1 O .1 interrogare 7 .1

horrere 4.5, 5.2 ignoscere 11.3 inanis 6.6 infectus 8.1 insidiae 11.8 intervallum 2.2, 3 .2

horribilis 5.2 ignotus 6.3 incedere 3 .3 infelix9.2 insignis 6.6 intervenire 3 .3

horridus 4.4, 5.2 illo, illuc 3.-1 incendere 4.5 inferi 12.4 insimulare 13.3 íntímus 3.2

hortari 11.4 illustrare 7 2 inccndium 4.5 inferior 3.2 insistere8.l, 14.2 intrare l 0.3

hortus 10.1 illustris ri o inccrtus 6.3 in ferre 10.6 insolens 12.2 introire 3.3

135

Page 67: Latín. Vocabularios Específicos

intueri 6.4 Iulius 2.1 latus, a, um 3.2 limen 10.3 magíster 12.3 meder.i5.5 inutilis9.2 iumentum 10.1 latus, teris 5.1 limes 10.6, 13.l magíster equitum 14.1 medicus 5.5 invadere 3.3 iungere 8.6 laudare6.6 lingua 5. l,7.l magistratus 13.l mediocris 6.6 invehi 7.1 , 10.6 lunius 2. l laurus 4.3 liquidus 4.5 magnificentia 6.6 meditari 6.4 invenire 8.3 iurare 13.3 laus 6.6 lis 13.3 magnificus 6.6 medium 13.2 invest igare 8.2 ius 13.3 lavare4.5 littera 7.2, 12.3 magnitudo 1 medius 3.2 inveterascere 2.4 ius iurandum 13.3 lectus 10.2, 10.3 litus 4.2 magnopere 1 melior6.6 invictus 14.2 iussu 11.4 legare 13.3 lituus 14.1 magnus 1 membrum5.l invidere 5.2 iustitia 12. l legatio 13.1 lixa 14.1 maiestas 13.1 meminisse 2.5 invidia5.2 iustus 12.l legatus 13.1, 14.1 locare 3.2, 10.5 maior 1 memor2.5 invidiosus 5.2 iuvare 11.5 le~ere 7.2 locuples 9. 1 maiores, rum 2.4, 11.1 memorare2.5 invidus 5.2 iuvenis 2.4 legio 14.l locus 3.2, 11.2 Maius2.l memoria 2.5 invi sus 5.3 iuventus 2.4 legionarius 14.1 longe 1, 3.4 male6.7 mens 6.4 invitare 1 1.3 lenire 5.3 longinquus 3.2 maledicere 7.1 mensa 10.2, 10.3 invitus 6.1 L lenis 5.3 longitudo 3.2 maleficium 11.3 mensis2. I iocus 12.6 labi9.2 leo4.3 longus 3.2 malle6. l mentio2.5 ira 5.2 labor 8.3, 9.2 letum 5.4 loquax 7.1 malum6.6 mentiri 11 .8 iracundia 5.2 laborare 8.3, 9.2 levare 11.5 loqui 7.1 malus6.6 mercari 10.5 iracundus 5.2 lacerare 11.8 levis4.4 lorica 14.1 mancipium 11.2 mercator 10.5 irasci 5.2 Jacertus 5 .1 levitas 12.2 lucere4.5 mandare 11.5 merces 10.5 iratus 5.2 lacessere 1 1 .4 !ex 13.2, 13.3 lucrum 10.5 mandatum 11 .6 merere 13.2 . ,., ,., tre .) . .) lacrima 5.3 libellus 7.2 luctus 5.2 mane2.3 mereri 1-3.2 irridere7.1 lacus 4.2 libenter 5.2 lucus 4.2 manere3.I mergere4.5 irritus 9.3 laedcre 11 .8 líber, bri 7 .2 ludere 12.5, 12.6 manus5.l, 14.1 meridies 2.1 irrumpere 4.5 laeta ri 5.2 líber, era, erum 11.2, ludibrium 12.6 mare4.2 merito 13.2 istic 3 .4 laetitia 5.2 13.2 ludus 12.3, 12.6 maritimus 4.2 meritum 13.2 istinc 3 .4 laetus 5.2 liberalis 12.I luere 13.3 maritus 11 .1 merx 10.5 istuc 3 .4 languidus 5.5 liberalitas 12.l lugere 5.2 marmor4.4 rnetiri 1 ita 6.7 lapis 4.4 liberare 13 .2 lumcn4.5 marmoreus 4.4 metuere5 .2 itaque6.8 lapsus 9.2 liberi 11. l luna 4.1 Martius 2.1 metus 5.2, 11.4 item 6.8 largiri 11 .5 liberta 11.1 lupus 4.3 mater 11.1 miles 14.1 iter3.3, 10.6 largitio 11 .5 libertas 13.2 lux 2.1, 4.5 materia4.4 militaris 14.1 iterum 2.3 largus 11.5 1 ibertin us 11.2 luxuria 12.2. mate1tera 11 . l militia 14. l iubere 11.4 lascivia 12.2 libertus 11.1 , 1 1.2 rnatrimonium 11.1 mille 1 iucundus 5.3 latebrae 8.7 libet5.2 M matrona 11 . l minae 11.7 iudex 13.3 latere 8.7 libido5 .2 maerere 5.3 maturare 2.2 minari 11 .7 iudicare 13.3 latitudo 3.2 licentia 12.2, 13.2 maeror 5.3 maturus 2.2 minime 1 iudicium 13.3 Iatro 13 .3 Jicet 9.3 maestus 5.3 maxime 1 minimus 1 iugum 4.2, 10.1 latrocinium 13.3 lignum4.4 magis 1 maximus 1 minister 11.1

136 137

Page 68: Latín. Vocabularios Específicos

ministerium 11.1 mora2.2 naturalis 5.4 nocere9.2 oblivisci 2.5 ornen 9.3, 12.4 ministrare 11.1 morari2.2 natus, i 11.1 noctu 2.1 obnoxius 11.3 omittere 8.1 minor 1 morbus5.5 natus, us 11 .1 nocturnus 2.1 oboedire 11.6 omnino 1 minuere 1, 6.6 mori5.4 naufragium 9.2 nodus 5.1 obruere 8.3 omnis 1 minus 1 mors 5.4 nauta 10.6 nolle 6.1 obscurus 8.7 onerare 10.5 mirari5.3 mortalis 5.4 navale 10.6 nomen 7.1, 11.1 obsecrare 12.4 onus 10.5 mirificus 5.3 motiuus 5.4 navalia 10.6 nominare 7.1 observare 6.4 onustus 10.5 mirus5.3 mos 11.6 navalis 10.6 non 7.3 obses 14.2 opera 8.1 miscere4.5, 10.2 motus 3.3 navigare 10.6 Nonae2.1 obsidere 14.2 operire 8.7 miser 9.2 movere3.3, 11.4 navigium 10.6 nondum2.3 obsidium 14.2 opinari6.4 miserabilis 9.2 muliebris 11.1 navis 10.6, 14.l nonnumquam 2.3 obsistere 11. 7 opinio6.4 miserari 5.2 mulier 11.l ne .. . quidem 7.3 nonus 1 obstringere 11.6 oportet9.3 misereri 5.2 multiplex 6.5 necare 11 .8 noscere 6.3 obstruere 8.4 oppidanus 10.3 miseria 9.2 multitudo 1 ne"cessario 9.3 notus 6.3 obtemperare 11.6 oppidum 10.3 misericordia 5.2 multo 1 necessarius 9.3, 11.1 novem 1 obtinere 9.1 opponere 8.5 mitis5.3 multum 1 necesse est 9.3 November2.l obviam3.4 opportunus 9.3 mittere 8.5 multus l necessitas 9.3 novitas 2.2 obvius 10.6 opprimere 11.8, 14.2 mobilis 3.3 mundus 4.1 necessitudo 9.3, 11.1 novus2.2 occasio 9.3 oppugnare 14.2 moderari 11.4 municipium 13.2 nefarius 12.4 nox2.l occasus 4 .1 ops9.I, 10.5, 11.5 moderatio 1 1 .4 munimentum 14.1 nefas 12.4 nubere 11.1 occidens sol 4.1 optare6. I moderatus I 2.1 munire 10.3, 14.l negare 7.1 nubes 4.1 occidere 5.4, 9.2 optimates 11.2 modestia 12. 1 munitio 10.3, 14.1 neglegere 6.6 nudare 10.4 occidere 11.8, 14.2 optimus 6.6, 11.2 modestus 12. l munus 11.6, 13 . l negotium 8.1 nudus 10.4 occultare 8.7 opulentus 9.1 modicus 1, 6.6 muralis 10.3 nemus4.2 numen 12.4 occultus 8.7 opus 8.1, 9.1 modo 1,2.3 murus 10.3 nepos 11.1 numerare 6.5 occupare 8.1, 14.2 ora4.2 modus l mutare 8.4, 10.5 neptis 11 . I numerus 1, 6.5 occupatio 8.1 oraculum 12.4 moenia 10.3 mutatio 8.4 nequaquam 6.7 nummus 10.5 occurrere 3.3 orare6.l, 7.1 , 12.4, 13.2

moles 1 mutuus 10.5, 11.3 nequire 9.3 numquam2.3 octavus 1 oratio 7.1, 13 .2

molestia 5.3 nervus 5.1 nunc 2.3 octo 1 orator7.l, 13 .2

molestus 5.3 N nescire 6.4 nuntiare 7.1 October2. l orbis4. I

moliri 8.1 nancisci 11.5 nex 11.8 nuntius7.l, 14.2 oculus 5.1 ordiri 2.2

mollire4.5 narrare7.l, 7.2 niger4.4 nuper2.3 odisse 5.2 ordo 6.5, 11.2

mollis 4.4 nasci 5.4, 11.l nimis 1 nusquam 3.4 odium5.2 oriens sol 4.1

momentum 2.2, 6.6 nasus 5.1, nimium 1 odor4.5 origo2.4

monere 11.4 nata 11.1 nimius 1 o offendere 11.7 oriri 5.4, 11.l

mons4.2 n atali s 11.l niti 8.1 obesse 9.2 offensio 11. 7 omamentum 10.4, 12.5

monstrare 8.7 natare 3.3 nix4.1 obicere 8.5, 11.7 offerre 11.5 ornare 10.4, 12.5

monstrum 9.3 natio 11.2 nobilis 11 .2 obire 3.3 officium 11.6 ornatus l 0.4

monumentum 2.5 natura 5.4 nobilitas 11 .2 obligare 11.6 olim2.3 os 5.1

138 139

Page 69: Latín. Vocabularios Específicos

os 5.1 pascere 1 O .1 pellis 5.1 perseverare 6.1 plurimus 1 potior 6.6

ostendere 8.7 passer 4.3 penates 12.4 persona 12.5 plurimum 1 potiri 11.5

ostentare 8. 7 passus 3.2 pendere 3. 1 perspicere 6.2 plus 1 potis 9.3

ostium 10.3 pastor 10. l pendere 10.5 perspicuus 8.7 pluteus 14.1 potissirnum 1

otiosus 8.1 patefacere 8.7 peragere 8. 1 persuadere 11.4 pluvia4.1 potius 1

otium 8.1 , 12.6 pater 11. l peragrare 3.3 perterrere 11.4 poculum 10.2 praebere 11.5

ovum 4.3 patres conscripti 13 .1 percipere 6.3 pertinax 12.1 poena 13.3 praeceps 4.2, 5.1

patere 8.7 percontari 8.2 pertinere 3.2 poeta 7.2 praeceptor 12.3

p paternus 11 . l percurrere 3 .3 perturbare 11.4 polliceri 7 .1 praeceptum 12.3

pabulari 10.1 pati 9.2 percutere 8.5 perturbatio 11.4 pondusl praecipere 12.3

pabulum 10.1 patiens 9 .2 perdere 11.8 pervenire 3.3 ponere 8.5 praecipitare 3.3, 5.1,

pacare 13.1 patientia 12. l perditus 11.7 pervertere 8.3 pons 10.6 praecipuus 6.6

pacisci l 1.6 patria 13 .2 perducere 1 1 .4, n .5 pes 5.1 pontifex 12.4 praeclarus 8.7

pactum 11.6 patricius 11.2 peregrinus 11.2 pessimus 6.6 populari 14.2 praeda 14.2

paene 1 patrius 1 1.1 perfectus 6.6 pestis 5.5 popularis 13.2 praedicare 13 .2

paenitet 5.2 patronus 1 1.2 pe'rferre 9 .2 petere 6.1 populares 13.2 praedicere 7.1

pagus 10.3 patruelis 11 .1 perficere 8.1 petitio 13 .2 populus 13.2 praeditus 6.6

palam6.7 patruus 11.1 perfidus 1 1 . 7 philosophia 7.2 porrigere 11.5 praedo 13.3

paludarnentum 14.1 pauci 1 perfodere 11.8 pietas 12.1 porta 10.3 praeesse 14.1

palus 4.2 paucitas 1 perfringere 8.3 piger 12.2 portare 10.6 praefectus 14.1

panis 10.2 paulatirn 1 perfugere 14 .2 pignus 11 .6 porticus 10.3 praeferre 6.6

par6.5 paulo 1 perfugiurn 14.2 pilum 14.l portus 10.6 praeficere 14 .1

parare 8.1 paulum 1 perfungi 8.1 pingere 12.5 poscere 6.1 praemittere 14.2

paratus 6 .1 pauper9. I pergere2.2 piscis 4 .3 posse9.3 praemium 10.5

parccre 11.5 paupertas 9.1 periclitari 8.2 pius 12. 1 possessio 9 .1 praenomen 11.1

parcus 12. l pavere 5.2 periculosus 8.2 placare 11.4 possidere 9.1 praeponere 6.6, 14.1

parens 11.1 pavidus 5 .2 periculum 6.4, 8.2 placere 5.3, 6.1 pastea 2.3 praescribere 12.3

parere 11.6 pavor 5.2 perire 5.4, 9.2 placidus 5.3, 12.6 posteri 2.4, 11 . l praesens 2.2, 3.1

parere 11.1 , 11.5 pax 13.l peritus 6.4 plane7.3 posterior 2.2 praesertim 1

paries 10.3 peccare6.4, 13.3 permanere 3 .1 planities 4.2 posterus 2.2 praesidium 14.1

pariter 6.5 pectus 5.1 permittere 11.5 planus 4 .2 postremo 2.3 praestans 6.6

parma 14.1 pecunia 10.5 permovere 1 1 .4 plaudere 12.5 postremus 2.2 praestare 6.6:, 11.5

pars 6.5 pecus,oris4.3, 10.1, pernicies 9 .2 plausus 12.5 postridie 2.1 praeterea 6:8

parsimonia 12.1 pecus, udis 4.3 perniciosus 9 .2 plebeius 11 .2 postulare 6.1 praeterire 3.3 , 8.1

parti ceps 9 .1 pedesl4.l perpeti 9.2 plebs 11.2, 13 .1 potare 10.2 praeteritus 2.2

partim 1 pedester 14. l perpetuus 2.2 plenus9. l potens9.3 praetermittere 8.1

partiri 6.5 peditatus 14. I perrurnpere 8.3 plerumque 1 potentia 13.1 praetor 13.1

parum 1 peior6.6 perscribere 7.2 plerusque 1 potestas9.3, 13. l praetorium 14 .1

parvus 1 pellere 8.5 persequi 6.1, 14.2 piures 1 patio 10.2 praetura 13.l

140 141

Page 70: Latín. Vocabularios Específicos

prandere 10.2 profecto 7.3 pudet 5.2 quidem7.3 redintegrare 8.4 repudiare 5.2

prandium 10.2 proferre 8.7 pudor5.2 quiescere 12.6 redire 3.3 requies 12.6

pravus 12.2 proficere 8.1 puella2.3 quies 12.6 reditus 3.3 requiescere 12.6

precari 11.4, 12.4 proficisci 10.6 puerilis 2.3 quietus 5.3, 12.6 reducere 10.6 requirere 8.2

preces 12.4 profiteri 7 .1 pueritia 2.3 quin etiam 7.3 redundare 9 .1 reri 6.4

premere 8.4, 11.8 profugere 14.2 puer2.3 Quinctilis 2.1 referre 7.1 res 6.2, 6.3, 8.1, 10.5

pretiosus 10.4 profundere 4.5 pugna 14.2 quinque 1 refertus 4.4 res adversae 9.2

pretium 10.5 progredi 3.3 pugnare 14.2 quintus 1 reficere 8.3, 12.6 res fainiliaris 9 .1

pridie2.l prohibere 8.5 pulcher5.l quol,3.4 regere 13.l res gestae 2.5

primipilus 14.l proicere 8.5 pulchritudo 5 .1 quomodo6.7 regia 13.1 res novae 11.7

primo2.3 proles 11.1 pullus 4.3 quondam2.3 regina 13.1 res publica 13.2

primum2.3 promiscuus 11.3 pulsare 8.5 quotiens 1 regio 3.2, 4.2 res secundae 9 .2

prim us 1, 2.2, 6.6 promittere 11.6 pulvis 4.4 quotannis 2.1 regius 13.1 reservare 11.5

prínceps 6.6, 11.2 prom ptus 8.1 punire 13.3 regnare 13.1 resistere 14.2

principatus 13.l pronuntiare 13.2 puppis 10.6 R regnum 13.l respondere 7 .1

principium 2.2 prope 1 purgare 4.5 ramus4.3 reicere 6.1 responsum 7 .1

prior 2.2, 6.6 propellere 11.8 purus4.4 rapere 11.8 religio 12.4 restare 2.2

priscus 2.5 properare 3.3 putare6.4 rapidus 2.2, 4.5 religiosus 12.4 restituere 8.3

pristinus 2.5 propinquus 3.2., 11.1 rapina 11.8 relinquere 8.6 retinere 11.5

privare 11.8 propior3.2 Q raro 1 reliquiae 2.5 reus 13.3

privatim 13.2 proponere 8.7 qua3.4 rarus 1 reliquus 1 revertí 3.3

privatus 13.2 propositum 6.1, 7 .2 quaerere 6.1, 8.2 ratio6.4 reman ere 3 .1 revocare 7 .1

probare 6.6, 8.2 proprius 11.6 quaeso6.l ratis 10.6 remedium 5.5 rex 13.1

probitas 12.) propterea 6.8 quaestio 8.2 ratus 9.3 remissus 5.3, 12.6 ridere5.3

probrum 13.3 propugnare 14.2 quaestor 13. l recedere 3.3 remittere 8.5 ripa4.2

probus 12.1 propulsare 14.2 quaestus 10.5 recens 2.2 removere 8.7 robur 5.1

procedere 3.3 proscribere 13 .1 quaml recensere 6.4 remus 10.6 robustus 5 .1

procul3.4 prosequi 11.3 quamobrem 6.8 recipere 11.5; se 14.2 renovare 8.4 rogare 6.1

procumbere 3.3 prosperus 9.3 quando2.3 recitare 7.2 renovatio 8.4 ros 4.1

procurare 13 .1 prospicere 6.4, 11.5 quanto 1 recordari 2.5 renuntiare 7.1 rostra .13 .2

prodere 11.5, 11.8 protegere 11.5 quantum 1 recordatio 2.5 repellere 8.5, 11.8 rota 10.6

prodesse 9.2 providere 6.4, 11.5 quare6.8 recreare 5.5 repens2.2 rubor4.4

prodigium 9.3, 12.4 provincia 13 .1 quartus 1 rector 13. l repente2.3 rudis 12.3

prodire 3.3 proximus 3.2 quatere 8.5 rectus 6.4 repentinus 2.2 ruere 3.3, 8.4

proditio 11.8 prudens 6.4 quattuor 1 recuperare 8.1 reperire 6.3 ruina 9.2

producere 8.5 prudentia 6.4 quemadmodum 6.7 recusare 7 .1 repetere 6.1 rumor7.l

proelium 14.2 publicare 13 .2 querela 13.3 reddere8.l, 11.5 reponere 8.5 rumpere8.4

profanus 12.4 publice 13.2 queri 7.1 redigere 8.1, 8.4 reportare 10.6 rupes 4.2

profectio 10.6 publicus 13.2 querimonia 13.3 redimere 10.5 reprehendere 6.6 rursus 2.3, 3.4

142 143

Page 71: Latín. Vocabularios Específicos

rus 10.I satisfacere 11.5 senilis 2.4 silere7.1 sonus 4.5 studere 6.1 rusticus 10.1 saxum4.2 sensus 6.2 silva 4.2 sordes 12.2 studiosus 6.1

scaena 12.5 sen ten tia 7. l, 13 .2 similis 6.5 sordidus 12.2 studium 6.1 s scalae 10.3 sen tire 6.2 similitudo 6.5 soror 11.1 stultus 6.4 sacer 12.4 sceleratus 12.4 sepelire 5.4 simplex6.5 sors 9.3, 12.4 suadere 11.4 sacerdos 12.4 scelestus 13 .3 seponere 8.6 simul6.7 sortiri 9.3 suavis 5.3 sacerdotium 12.4 scelus 13 .3 septem 1 simulacrum 12.5 spargere 8.5 subicere 14.2 sacramentum 14.I scientia 6.4 September 2.1 simulare 11.7 spatium 2.2, 3.2 subigere 14.2 sacrificium 12.4 scilicet 7.3 septimus 1 sincerus 12 .1 species 5.1, 6.2 subire 3.3, 8.1 sacrum 12.4 scire 6.4 sepulcrum 5.4 sinere 11.5 spectaculum 12.6 subito2.3 saeculum 2.2 scorpio 4.3, 14.1 se pu !tura 5 .4 singularis 6.6 spectare 6.2 subitus 2.2 saepe2.3 scriba 7.2 sequi 3.3 singuli 1 speculare sublevare 11.5 saevire 12.2 scribere 7.2 serere, serui 8.6 sinister 5.1 speculator 14.1 submittere 14.2 saevus 12.2 scriptor 7.2 serere, sevi 10. 1 sinus 4.2, 10.4 sperare 5.3 subsequi 3.3 sagitta 14.1 scutum 14.1 series 6.5 sistere 8.5 spemere 6.6 subsidium 14.1 sagittarius 14. l secare 8.4 sermo 7.1 sitire 10.2 spes 5.3 subvenire 14.2 sagum 14. l secedere 3.3 sero2.3 sitis 10.2 spirare 5.4 succedere 3.3 sal 10.2 secernere 8.6 serpens 4.3 situs, a, um 3.2 spiritus 5.4 succurrere 11.5 salire 12.5 secretus 8.7 serpere 4.3 si tus, us 3 .2 splendere 4.5 sufferre 9.2 saltus 4.2 secundus 1, 6.6 serus 2.2 societas 11 .2 splendidus 4.5 suffragium 13.2 saluber 5.5 securis 13 .1 servare 11.5 socius 11 .2 splendor 4.5 sumere8.I, 10.5 salus 5.5 securus 5.3 servire 11.2 socors 6.4 spolia 14.2 summa3.2 salutare 7.1 secus 6.7 servitium 11.2 sol4.1 spoliare 14.2 summus 3.2, 6.6 salve! salvete! 7.1 sedare 11.4 servitus J 1 .2 solacium 5.3 sponsa 11 .1 sumptus 10.5 sa lvus 5.5 sedere 3.1 servus 11.2 solari 5.3 sponsus 11 . l superare 14.2 sancire 1 1.6 sedes 10.3 sestertius 1 O .5 solere 11 .6 sponte6.I superbia 12.2 sanctus 12.4 seditio 13. I severitas 12. l so l idus 4.4 stabilis 3 .1 superbus 12.2 sane 7.3 segnis 12.2 severus 12. l so litudo 11.3 stare3 .1 superesse 3. 1, 9.1 sanguineus 5.1 segregare 8.6 sex 1 sollemnis 12.4 statim 2.3 superior 3.2, 6.6 sanguis 5.1 seiungere 8.6 Sextilis 2.1 sollicitare 5.3, 11.4 statio 14.1 superstes 5 .4 sanus 5.5 sella 10.3 sextus l sollicitudo 5.3 statua 12.5 superstitio 12.4 sapere 10.2 semel 1 sic 6.7 sollicitus 5.3 statuere 6.1 superµs 3.2, 6.6, 12.4 sapiens 6.4 semen4.3, 10.l siccus 4.2 solum 4.2 status 3.1 supervacuus 9.1 sapientia 6.4 semper2.3 sicut(i) 6. 7 solus 11 .3 sternere 14.2 suppeditare 9.1 sapor 10.2 senator 13.l sidus 4.1 so lutus 3.1 stipendium 14.1 su ppetere 9. l sarcina 14. l sena tus 13 .1 signiferus.14.1 solvere8 .5, 10.5 stirps 11.1 supplex 12.4 satiare 10.2 senectus 2.4 significare 8. 7 somnium 5.4 strepitus 4.5 supplicat io 12.4 sati etas 10.2 senescere 2.4 signum 12.5, 14. l somnus 5.4 stringere 8.5 supplicium 13.3 satis 1 senex2.4 silentium 7.1 >0 11are 4. 5 struere 8.3 suprernus 3.2, 6.6

144 145

Page 72: Latín. Vocabularios Específicos

surgere 5.4 tendere6.l transgredí 3.3 u vagari 3.3 veritas 6.4 suscipere 8.1 tener 5.1 transire3.3, 10.6 uber 10.l vagus 3.1 vero 6.4, 7.3 suspendere 8.1 tenere 8.5, 9.1 transitus 10.6 ubi3.4 valde 1 versari 3.3 suspicari 8.2 tentorium 14.1 transmittere 10.6 ubicumque 3.4 valere 5.5, 7.1, 10.7 versus 7.2 suspicere 8.2 tenuis4.4 trepidare 5.3 ubique 3.4 valetudo 5.5 vertere 8.4 suspicio 8.2. ter 1 tres 1 ulcisci 13 .3 validus 5.5 vertex 5.1 sustentare 9 .2 terere 4.5 tribuere 6.5 ulterior 3.2 vallis 4.2 verum7.3 sustinere 11.5 tergum 5.1 tribunal 14. l ultimus 3.2 vallum 14.l verus 6.4

terra4.l tribunus 13.2, 14. l ultro 6.7 vanus 6.6 vesper 2.1 T terrere 11.4 tribunus militum 14.1 umbra4.2 varietas 4.4 vesperi 2.1 tabula 7.2, 12.5 terrestris 4 .1 tribunus ple bis 13 .2 umerum 5.1 varius4.4 vestibulum 10.3 tacere 7.1 terribilis 5 .3 tribus 13.2 umquam2.3 vas 10.3 vestigium 10.l tacitus 7.1 terror 11.4 tributum 13 .1 una6.7 vastare 4.2 vestimentwn 10.4 tactus 6.2 tertius 1 triclinium 10.3 unda4.2 vastus 4.2 vestire 10.4 tam 1 testari 13. 3 triginta 1 unde3.4 vates 12.4 vestis 10.4 tamen7.3 testimonium 13.3 triremis 14.l undecim 1 vectigal 13 .1 vestitus 10.4 tamquam6.7 testis 13.3 tristis 5.2 undique 3.4 vehemens 5.2 vetare 11.4 tandem2.3 testudo4.3, 14.1 triumphare 14.1 unicus 6.6 vehere 3 .3, 10.6 vetus2.2 tangere 6.2, 8.5 theatrum 12.5 triumphus 14.1 universum 4.1 velare 8.7, 10.4 vetustas 2.2 tanto 1 timere5.2 truncus 4.3 universus 1 velle 6.1 vetustus 2.2 tantum 1 timidus 5.2 tubal4.l unus 1 velum 10.6 vexare 11.8 tardare 2.2 timor5.2 tubicen 14.1 unusquisque velut(i) 6. 7 vexillum 14.l tardus2.2 toga 10.4 tueri 6.4 urbanus 10.3 venari 10.1 via 10.6 taurus 4.3 toga praetexta 13 .1 tum, tune 2.3 urbs 10.3 vendere 10.5 vicinus 10.3 tectum 10.3 tolerare 9 .2 tumultus 13.1 urere 4.5 venenum 4.4, 5.5 vicis 11.3 tegere 8.7, 11.5 tollere 8.5 tumulus4.2 urgere 11.8 venerari 12.4 victor 14.2 tellus 4.1 tormentum 13.3, 14.l tunica 10.4 ursus 4.3 venia 11.3 victoria 14.2 telum 14.1 torquere 13.3 turba5.3 usque2.3,3.4 venire 10.5 victrix 14.2 temerarius 6A totiens 1 turbare 11.4 usus 9.2 venire 3.3 victus, a, um 14.2 temere6.7 totus 1 turbidus 5 .3 uti 9.2 venter 5.1 victus, us 10.2 temeritas 6.4 tractare 8.1 turbo 4.1 utilis 9.2 ventus4.l vicus 10.3 temperantia 12.1 tradere2.5, 7.2, 11.5 tunna 14.l utilitas 9.2 venustus 5 .3 videlicet 7.3 temperare 11.4, 12.1 traducere 10.6 turpis 12.2 utrimque 3.4 ver2.l videre 6.2, 11.5 temperatio 6.5 trahere 8.5, 10.6 turpitudo 12.2 uxor 11.1 verberare 11.8 vigere 5.5 tempestas 2.2, 4.1 traicere 10.6 turris 10.3 verbum7.l vigilare 14.l tempestivus 2.2 tranquillus 5.3, 12.6 tutela 11.6 V vere6.4 vigilia 2.1, 14.l templum 12.4 transferre 10.6 tuto 11.6 vacare 9.1 verecundia 5 .2 viginti 1 temptare 8.2 transfigere 8.4 tutus 11.6 vacuus9. l vereri 5.2 vilis 10.5 tempus2.2 transfuga 14.2 tyrannus 13 .1 vadunt4.2 vergere4.2 villa 10.1

146 147

Page 73: Latín. Vocabularios Específicos

~

\O

SU

FIJ

OS

-sce

re

-tar

e. v

r, tu

rn

-sár

e, v

r, tu

m

SU

FIJ

OS

-ax,

aci

s

-bil

is,

e

-bri

s, e

SIG

NIF

ICA

DO

inic

io

repe

tici

ón

inte

nsid

ad

SIG

NIF

ICA

DO

tend

enci

a

1. i

nstr

um

ento

. m

edio

2. p

osi

bili

dad

pas

iva

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

ü;.

v;·

=r :::;·

:;·

::;· :::

;· o·

::;·

5· s·

s· n ~

¡: ;

::-: C

J(l

q;i

N

¡¡)'"

e (1

) c.

n

~-n

~

V>

"'

o :.,.

. '"

t 3

po

;:;·

:.

.... ~

D~--~---

ro_.-~c(!)n)

VlV

l N

:-'.P

..?

--o

?'"

' 3 --

,.......

..t.n

:......

-... ---. -~

~~

::

_.O

oN

L

:3W

V,)N

-

w lú

- .o

o - ~ - <

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

9..

9..

g ¡;;¡

· ~·

~· 2 ..

a: a:

s s

e;;·

v;·

ce¡~-¡;¡~'"O="''"''-"~~

~(1)

;;¡

'-""

'(l)

ªc;"

':..

.O'\

"'

""'1

W-.

.J

~Y°'~-·?'

. ~W:-

~(ti~--

t--..>

. w

~N

w

O'\

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

e =

=

e

=

e o

o o

o o

o o

s-==

¡jQ¡

jQ'c

iQ~;

¡¡ =~==t:

"'="'=º~;.....

.... a~-o=::s

(IJ

..,C

'-1

_..

..,.

(t

i n:

i ..

....

....

..

rl-

Y'~tw -~v

» -Noo~ ~e;

Vl

;;¡ :-'

N

-!-0

:.,_

:.,_

V

l O'\

¡:·

v

..N

:-

.+;::i.

W

;_.c

.n

0 N

~

-.p. N

PR

INC

IPA

LE

S S

UF

IJO

S

l. V

erb

os

DE

RIV

AD

O D

E

EJE

MP

LO

S

verb

os

cont

ices

cere

< (

con)

tace

re e

nmud

ecer

prof

icrs

cr <

(pr

o )f

acer

e m

arch

ar

(tam

bién

sus

tant

ivos

) rr

ascI

<Ir

a en

ojar

se

iact

áre

< i

acer

e ar

roja

r ve

rbo

s ve

rsar

e <

ver

tere

ag

itar

se

2. A

dje

tivo

s -

DE

RIV

AD

O D

E

EJE

MP

LO

S

audá

x <

aud

ere

osad

o ve

rbos

fa

llax

< f

alle

re

enga

ñoso

terr

ibil

is <

ter

rére

te

rrib

le

verb

os

salu

bris

< s

alü

s sa

lubr

e

(nom

bres

) m

obil

is <

mov

crc

mó1

il

ama.

bili

s<

am

nre

amab

le

--

Page 74: Latín. Vocabularios Específicos

.......

Vl

o .......

Vl

.......

SU

FIJ

OS

-eus

, a,

um

-idu

s, a

, um

-(a)

lis,

e

-(a)

ris,

e

-osu

s, a

, um

-ter

, tr

a, t

rum

-tus

, a,

um

SU

FIJ

OS

-bul

um, T

n.

-cul

um, T

n.

-cru

m, I

n.

-tru

m, T

n.

-ell

us, I

m.

-ell

a, a

e/

-ulu

s, a

, um

y

-ulu

s, i

m.

-ia,

ae f

-itia

, ae

f -i

ties,

er/

SIG

NIF

ICA

DO

D

ER

IVA

DO

DE

E

JEM

PL

OS

au

reus

< a

urum

áu

reo,

de

oro

mat

eria

su

stan

tivo

s rg

neus

< rg

nis

ígne

o, d

e fu

ego

prop

ieda

d, c

uali

dad:

ho

rrid

us <

hor

rere

er

izad

o a)

fís

ica

verb

os

sple

ndid

us <

spl

ende

re

bril

lant

e b)

del

áni

mo

cupi

dus

< c

uper

e de

seos

o

anna

lis

< a

nnus

de

l añ

o pe

rtin

enci

a,

sust

anti

vos

fide

lis

< f

ides

fie

l re

laci

ón

civi

lis

< c

rvis

ci

vil

fam

ilia

ris

<fa

mil

ia

fam

ilia

r

«ric

o en

, ll

eno

de»

sust

anti

vos

peri

culo

sus

< p

eric

ulum

pe

ligr

oso

dext

er 1

sin

iste

r de

rech

o 1 iz

quie

rdo

par

no

ster

1 v

este

r nu

estr

o 1

vues

tro

1. s

usta

ntiv

os

iast

us <

iüs

ju

sto

prop

ieda

d, c

uali

dad

2. v

erbo

s (a

djet

ivos

-on

ustu

s <

onu

s pe

sado

pa

rtic

ipio

s pe

rfec

tos)

pe

rfec

tus

< p

erfi

cere

pe

rfec

to

caut

us <

cav

ere

caut

elos

o

3. S

usta

ntiv

os

SIG

NIF

ICA

DO

D

ER

IVA

DO

DE

E

JEM

PL

OS

voca

bulu

m <

vac

are

voca

blo

inst

rum

ento

, med

io

verb

os

pocu

lum

< p

otar

e co

pa

sim

ulac

rum

<si

mul

are

imag

en

arat

rum

< a

rare

ar

ado

tam

bién

: lu

gar

spec

rncu

lum

< s

pect

are

espe

ctác

ulo

Ora

culu

m <

orar

e or

ácul

o

libel

lus

<lí

ber

libr

ito

dim

inut

ivos

no

mbr

es

puel

la <

pue

r ni

ña

adul

esce

ntul

us <

adu

lesc

ens

jove

ncit

o

activ

idad

au

daci

a< a

udax

os

adía

(h

ombr

es)

adje

tivos

pa

tien

tia

< p

atie

ns

paci

enci

a pr

opie

dad,

cua

lidad

. l

aetit

ia <

lae

tus

aleg

ría

(cos

as)

plan

ities

< p

lanu

s pl

anic

ie

Page 75: Latín. Vocabularios Específicos

.......

Vl

N

Vl

w

SU

FIJ

OS

S

IGN

IFIC

AD

O

DE

RIV

AD

O D

E

EJE

l'v!P

LO

S

agm

en <

age

re

-men

, m

inis

n.

sust

anti

vo

,·e

rbal

: di

scrT

men

< d

isce

rner

c

acci

ón.

resu

ltad

o v

erb

os

docu

men

tum

< ·d

ocer

e -m

entu

m,

T n

im

pedT

men

tum

< i

mpe

dTre

-or,

ori

s m

su

stan

tiv

o v

erba

l v

erb

os

tim

or

< t

imer

e cl

amor

< c

lam

are

-tas

, ta

tis f

libe

rtas

< l

rber

-tüs

, tü

tis f

prop

ieda

d, c

uali

dad

adje

tiv

os

cele

rita

s <

cel

er

iuve

ntos

< i

uven

is

-tio

(-s

io),

oni

s f

acci

ón

· v

erb

os

orat

io <

ora

re

defe

nsio

< d

efen

dere

-tor

, or

is m

. o

rato

r <

ora

re

-sor

, or

is m

. v

erb

os

defe

nsor

< d

efen

dere

ag

ente

v

icto

r <

vin

cere

-tr

Tx,

trT

cis f

vict

rTx

< v

ince

re

-tus

. üs

111

. su

stan

tiv

o v

erba

l v

erb

os

cant

us <

can

ere

-SU

S,

ÜS

!ll.

ta

mbi

én:

carg

o

sust

anti

vo

s cu

rsus

< c

urre

re

(per

son

a)

cons

ulat

us <

con

sul

-tüd

o, d

inis

l pr

opie

dad.

cua

lida

d ad

jeti

vo

s m

agni

tüdo

< m

agnu

s

~~~<~~~~~~~~~w=~~~~

vJ

N

-tn ~ ~

vJ

N

-. ~

vJ

t-...l

-:-

V• ~

vJ

N

oommr~rrmmZ>7ooor~m>...,

(1

)3

--(J)p

op

o--.,....

""'.

..,;

:;:C

-oo

....

.,

::i

n ...

i..

::i

en

en

n n

..,..

o..

o -·

e CJ

0

PJ

o..

PJ

-oc~~

p-·...,<

<R

o

..<

:i

N;:

::>

z:­

:_.:

._¡o

.. E

o

~3::0-~~>

(1)

__

m &

....,

z ~ ~ ~

~-·e:..

:j

~ -3

~'

--,..,

'""

~--o

-o

-(1

) e

0 -·

:i

p >

0

0 "'

3 -·

~

3: 3

a;·

p;

-:::S

o

-:

3 s

~-~ ~

-: (')

-· 2

-o

-

ro

o..

:i

-0 0

·~

('

S: -

· n

o-

-S:

e

(ti

......

,..

.._

v..J

::;

¡ -

.-t-

-...;.

._

,.>--

o ("[)

........ ~

-o

-:

:lCT~~O~P

-rcn:l~

~-en

"'

s~cmv.iww ~m~o~

~

:r.

'<

:i

:i

'<

'<

N

(1)

o (1)

o.

. '<

~

;:::

-PJ

--o

~ >

-::::;.

-~

'":""

l -

o ~

e ~

re ~ ~

e v.

i v

.i

p.:i

: ('J

Q

• ~

=· ;;~o

;;l3

PJ

. :

PJ

: =:!~

"'º

-

:i

m .

..., .

-o=

:!

§:-:.n

~ 5·

;:;--~

: ~

o -o

~

. .

(1)

=:!

-.

• .

o o.

."'

:

: ¡;J

e:..

:¡·

. .

-(1)

_.

(1

) :

: (1)

U

l PJ

po

, :

: "'

:l a· o

_.(

1)

'"0

0(1

),_

...

p"''

<o

"'"

'\..

.I

Ul

(1)

o..

: >

;::

'.'.:

(1):

o

~

: ()

: P>

o

: ::s

:l

.

-(1)

U

l o.

. PJ

o.

.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ó (") >

O;! ~ o rJ1 M

rJ1

"ti

M

(") ....,., ~ @

> $§ t:"l < >

-3 ~ \O

ejér

cito

de

cisi

ón

ense

!lan

za

esto

rbo

tem

or

gri

to

libe

rtad

ra

pid

ez

juv

entu

d

disc

urso

d

efen

sa

ora

do

r d

efen

sor

ven

ced

or

ven

ced

ora

can

to

carr

era

cons

ulad

o

gran

deza

;g t:"l ~ o ---

1

,.._., z u .....

.. n tTJ

Page 76: Latín. Vocabularios Específicos

5 .4 La vida y Ja muerte .............................................................. ....... 41 11.5 Dar y recibir .............................................................................. 95 5 .5 La salud y Ja enfermedad ........................................................... 42 VI. EL ESPÍRITU ...................................... .. ...................................... 44

1 i.6 El acuerdo y la costumbre ....................................................... 97 11. 7 La competencia y la coacción .................................................. 99

6.1 La voluntad ................................................................................ 44 11.8 La fuerza, la violencia, el engaño .......................................... 100 6.2 La percepción ...................................................... .. ..................... 46 XII. LA CULTURA .................................................... ..................... 102 6.3 El conocimiento ............................................................. .. ........... 47 12.1 Las virtudes y las cualidades ................................................ 102 6.4 El pensamiento ........................................................................... 48 12.2 Los vicios y Jos defectos ....................................................... 103 6.5 El orden y la comparación ......................................................... 50 12.3 La formación; la educación ................................................... 105 6.6 Los valores ................................................................................. 51 12.4 La religión y el culto .............................................................. 106 6.7 Adverbios de modo ................................................................... 53 12.5 El arte ...................................................................................... 108 6.8 Adverbios de causa ................................................................... 54 12.6 Los deportes y los juegos; el descanso ............................... 109 VII. LALENGUA ............................................... : .............................. 55 XIII. EL ESTADO ................................................. .. ........................ 110 7 .1 La expresión oral ........................................................................ 55 13.1 La política ............................ .. ....... .. ........ .. .... .. ........................ 110 7.2 La escritura: Ja literatura ................................ .. .......................... 57 13 .2 Los asuntos públicos ............................... .. .. .. ....................... 112 7.3 Adverbios de afirmación y negación ........................................ 59 13 .3 El derecho y la justicia .............. .. ........................................... 114 VIII. LAS ACTIVIDADES DEL HOMBRE ...................................... 60 XIV. El ARTE MILITAR ................................................................. 117 8.1 La actividad humana. Generalidades ........................................ 60 14.l El ejército ................................................................................ 117 8.2 Intentar, investigar ..................................................................... 63 14.2 La guerra ........................................................................ .. ....... 120 8.3 Construir y destruir ........................................................ .. .......... 64 8.4 Modificar y transformar ............................................................. 65 ÍNDICE ALFABÉTICO ........ .. ....................................... ................. 125 8.5 Llevar y quitar ............................................................................ 66 8.6 Unir y separar ...................................... .. ... .................................. 69 PRINCIPALESSUFIJOS .............................................................. 149 8. 7 Mostrar y ocultar ....................................................................... 69 IX. ACONTECIMIENTOS, SUCESOS ......... .. ................................. 72 ] .. Verbos ......................................................................................... 149 9.1 Carencia y abundancia .............................................................. 72 2. Adjetivos .................................................................................... 149 9.2 Utilidad y perjuicio; dicha y desdicha ...................................... 74 3. Sustantivos ................................................................................ 151 9.3 Posibilidad, necesidad, destino ................................................ 76 X. LA ECONOMÍA .................................................................. .. ...... 78 10.1 La agricultura ........................................................................... 78 1 O .2 La comida y la bebida .............................................................. 79 10.3 La vivienda ............................................. .. ... ............................. 81 10.4 La ropa y el adorno .................................................................. 82 10.5 Los negocios y las monedas ............................................. .. ..... 83 10.6 El transporte ............................................................................. 85 XI. LA SOCIEDAD ........................................................................... 88 11. l La familia ................................................................................... 88 11.2 La situación social ................................................................... <,X)

11.3 Las relaciones sociales ............................................................ 91 11.4 lnfluir ........................................................................ .. .............. 93

154 155