IIAditz morfologiaIES ARRASATE BHIL.C.D.Ramon Osinaga

http://recursos.cnice.mec.es/latingriego/Palladium/griego/esg213ca6.phphttp://recursos.cnice.mec.es/latingriego/Palladium/griego/esg212ca1.php

ADITZADefinizioa: Ekintza, egoera edo gertaera adierazten duen hitza, bertan gauzatzen diren denbora, pertsona, etab.en arabera aldatzen denaKategoriak = Etiketak: Ahotsak, Moduak, Denborak, Pertsonak, Zenbakiak.... Ezagutzen ditugun beste hizkuntzen oso antzekoak edo berdin-berdinak dira...

AurrezagupenakGauza gehienak ezagutzen ditugu, bai Latinetik, bai Gaztelaniatik...Ahotsak aktiba, pasiba eta mediaModuak indikatiboa, subjuntiboa, agintera, optatiboa, infinitiboa eta partizipioa.Denborak oraina, inperfektoa, geroaldia, aoristoa, perfektoa eta pluskuanperfektoa.

Pertsonak lehena, bigarrena eta hirugarrena.Zenbakiak singularra, plurala eta duala.Generoak maskulinoa, femeninoa eta neutroa.

Aditzaren gauza berriakMedia: Ahotsa aktiba eta pasibaren tartean dagoena. Erderako erreflexibo konjugazioaren baliokidea: yo veo = aktiba yo soy visto = pasiboao me veo en el espejo = media Ezaugarriak: -s- geroaldian eta aoristoan

Optatiboa: Modu berria, desioa edota nahia adierazteko erabiltzen dena.yo quiero = indikatibo querer = infinitiboa quiere = agintera que yo quiera = optatiboaEzaugarria oi- / -ai- aoristoan

Aoristoa: Denbora berria, gaztelaniako perfecto simple edo indifinido denboren baliokidea.vengo = oraina vena = inperfektoa vendr = geroaldia haba venido = pluskuanperfektoa vine = aoristoaEzaugarriak: Aktiban eta median s- / Pasiban qh-

Duala: Zenbaki berria singularra eta pluralaren tartean kokaturik. Bat = singularra, hiru = plurala, bi = duala (duo = bi). estuve con Juan = singular corri con los (2) pies* = dual vi con los (2) ojos* = dualhizo con las (2) manos* = dual

Grekeran, askotan, eta euskaran batzutan, Juan eta biok....oso tipikoa * que es lo norrmal, vamos...

DenborakGaztelaniak ba ditu tiempos simples como, veo, corro, comer, ir... eta tiempos compuestos he comido, habr corrido, haya visto...Latinak ba ditu oraineko denborak currit, currebat, curret, sum es, est... eta lehenaldiko denborak cucurrit, cucurrerat, cucurrerit, fui, fuisti fuit...

... grekeran ere honako banaketa egon badago:primario edota printzipalak oraina,(ikusten dut) geroaldia (ikusiko dut) eta perfektoa (ikusi dut)etahistorikoak edota sekundarioak inperfektoa (ikusten nuen), aoristoa (ikusi nuen) eta pluskuanperfektoa (ikusi izan nuen / ikusia nuen)

ADITZ-ADIEKTIBOAKAditzetatik sortzen diren adiektiboak dira:admirabilis, solutus, ikusgarri, salgai, envidiable, insoportable, usual,...

Grekerak badu honakoak edota antzekoak:....

Bi daude, noski bakoitzak rere esanahia du:Posibilitatea eta pasibotasuna adierazten duena: -- , -- : -- Obligazioa adierazten duena: --, - --

OHARRA: Ez arduratu.

Aditza laburpenaAhotsak: Aktiba, media eta pasiba.Moduak: pertsonalak: indikatiboa, subjiunti- boa, optatiboa eta agintera ezpertsonalak: infinitiboa, partizi- pioa eta aditz-adiektiboakDenborak: primarioak/printzipalak: oraina, geroaldia eta perfektoa sekundarioak/historikoak: in- perfektoa, aoristoa eta pluskuan- perfektoa.

Zenbakiak: Singularra, duala eta plurala.Generoak: Maskulinoa, femeninoa eta neutroa, bakarrik partizipio eta aditz adjektiboetan (= gaztelaniak: visto / vista)

Aditz forma baten egituraEzagutzen dugunaren arabera aditz guztiek informazio konkretua adierazten dituzten elementuak daukzate:dormir, dormidos, dormiremos, habian dormido, dorm, duerma,....lo egin, lo eginda, lo egingo dugu, lo egin izan zuten, lo egin nuen, lo egin dezadan...to sleep, slept, will sleep, ...

Hau da: aditz forma baten elementuek ahotsa, modua, dendora, subiektuari buruzko informazioa ematen digute.Aditz informazio unitateak eta ematen dutena:Gaia/tema/erroa: aditzaren esanahiaDenborazko ezaguarria: denboraModuzko ezaugarria: moduaBukaerako desinentzia pertsonala : subiektuaezpertsonala : modua

Aditz forma baten egitura(aumento)(reduplikazioa)ERROA(D.E.)(M.E.)BUK.DES. - - - - - aumento: Indikatiboko inperfektoan, aoristoan eta plus- kuanperfektoan reduplikazioa : Modu guztietan perfektoan.ERROA BEHARREZKOAD.E. : Modu guztietan geroaldian, aoristoan eta perfektoan. Indikatiboan pluskuanperfektoan bakarrik.M.E. : Modu guztietan.BUK.DES. BEHARREZKOA

Bukaerako desinentziak

AKTIBA AHOTSA

MEDIA, PASIBA AHOTSA

Pr.

den.

Sek.

den.

Agint.

Inf.

Part.

Pr. den.

Sek.

den.

Agint.

Inf.

Part.

S

1

()

(orain

geroal

aor 2.)

(aor 1.)

/

(

2

()

()

3

()

D

2

3

P

1

2

3

()

, ()

aditza aditza kopulatiboa da. SUM, EGON, IZAN, TO BE, SER, ESTAR, HABER, EXISTIR aditzen greziar baliokide da.Irregularra da.Bakarrik ORAINA, INPERFEKTOA eta GEROLADIA dauzka.Gogoratu aditz hauen egitura: SUJETO ADITZA - ATRIBUTOA

INDIK.AGINT.SUBJ.OPTAT.INF.PART.Orai. ()

, F , N, Inper. / Gero. /

M, F, N,

AditzaBanaketa: w-z bukatzen diren aditak (Verbos en w)Erroa bokalez bukaturik (Verbos puros)Erroa i / u (Verbos puros no contractos)Erroa a / o (Verbos puros contractos)Erroa kontsonantez bukaturik (Aditz kontsonantikoak) mi-z mukatzen diren aditzak (Verbos en -mi)w kendu eta aurreko hizkiaren arabera.....

Horrela ikusita korapilatsua irudituko zaizu...

....

Laburpena w kendu eta aurrekoaren arabera sailkatu...

Orain aditza ikusiko dugu hiru ahotsetan, geroago poliki poliki ikusiko ditugu forma ezberdinak...

Aditza (Aktiba ahotsa)

Aditza (Pasiba ahotsa)

Aditza (Media ahotsa)

OndorioakAktibatik pasibara DESINENTZIAK aldatzen dira eta GEROALDIAN eta AORISTOA denborazko ezaugarriak aldatzen dira.PASIBA eta MEDIA bakarrik GEROALDIAren eta AORISTOren DENBORA EZAUGARRIA aldatzen da.Lasai poliki poliki ikusiko dugu eta.

ERROAAUMENTOERREDULIKAZIOADENBORAZKO EZAUGARRIADESINENTZIAKMODUZKO EZAUGARRIAKAKTIBA AHOTSA

MEDIA AHOTSA

AUMENTOA DENBORA-AHOTSAZKO EZAUGARRIAERROApaideu-PASIBA AHOTSA

Iradokizunak bidaltzeko:

mailto:latinaepraeceptor@hotmail.com