ASTEKO GAIA

2013KO MAIATZAREN 26A4 �

LANBIDE HEZIKETA

Lanbide Heziketako ikastetxeak ikaslez beteta daude. Euskal Herriko Lanbide Heziketaerreferentea izateaz gain, indar handia hartu du azken urteetan, krisiaren eraginez

langabezian daudenen aukera bilakatu baita.

| IRATI SARASUA ARABAOLAZA |

Argazkiak: Dani Blanco

Krisi garaian alternatiba

Mekanizazio ikasketak, Usurbilgo Lanbide Eskolan.

LANBIDE HEZIKETA

� 52013KO MAIATZAREN 26A

“TRADIZIOA DU GARRANTZITSU EAEko Lan-bide Heziketak, urteetan garatu eta nazioar-tean erreferente izatera heldu da”. Errenteriandagoen Tknika Lanbide Heziketarako Berri-kuntza Zentroko zuzendari Iñaki Mujikarenhitzak dira. Krisi garaiotan, gainera, ohikoikasleekin batera langabeziandaudenetako askok –bestelakoikasketak egin dituztenak, tar-tean– LHren aldeko hautuaegin du. Hori da Amaia Gonza-lezen kasua: Arkitektura amaituostean, programazio arloanLHko ikasketak egitea erabakizuen, lana lortzeko itxarope-nez. Borja Menak unibertsitate-ko ikasketak utzi zituen, berehitzetan praktika gutxiegi eta teoria gehiegieskaintzen zutelako. Orain LHn ari da, baitalan munduan lehenengo pausoak ematen ere,Hezibi izeneko proiektuaren baitan urtebetezikasketak eta enpresa batean praktikak uztartuahal izan baititu. Aritz San Sebastianek aldiz,bukatuta ditu ikasketak eta bakarka ekin diolan munduari, enpresa bat sortuz. Hasieratikargi zuen enpresa bat sortu nahi zuela etaikasketek horretarako bidea zabaldu diote,Urrats bat proiektuaren bidez. Hiru urte dara-matza enpresan eta geroz eta hobeto doakio.

Guztira, 36.600 ikasle ingu-ru ari da LH egiten Hego Eus-kal Herrian. Nafarroan presti-gioa dauka adar honek etainoizko ikasle kopuru handienadu egun, langabezia mailaaltuaren eta itxitako enpresenondorioz. Lapurdin, NafarroaBeherean eta Zuberoan aldiz,arrakasta handiagoa du uniber-tsitateak, eta industria alorrekoikasketetan, esaterako, jende falta du LHkIparraldean, gehiengoak nahiago duelakoingeniaritzaren bat egin unibertsitatean.

LHren hiru oinarriak azaldu dizkigu IñakiMujikak: jakitea, egiten jakitea eta egitea. Horriizaten jakitea gehitzen diote, hots, pertsonagisa garatzea, eta egin beharretarako prest ego-tea. Taldean gauzak egitea, esaterako, osogarrantzitsua da eta ikasketen zutabe. “Hemenbanaka gauza gutxi egin ditzakegu. Eta filoso-fia hori eta pentsatzeko era hori irakasle onektransmititzen dute”, adierazi du Mujikak.

Erdi mailako eta goi mailako zikloak eskain-tzen dituzte Lanbide Heziketan. Hasierabatean, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzabukatu ondoren erdi mailako hezkuntza ziklo-ak egiteko dago pentsatuta, baita Batxilergoaegin ondoren goi mailakoak egiteko ere. Bizikloetan derrigorrezko praktikak egiten dituz-te ikasleek, eta lanera bideratuta dauden ikas-

ketak dira. Horiek bide ohikoenak izan arren,gaur egungo egoera dela-eta gauzak pittin bataldatu dira. Usurbilgo Lanbide Eskolan, adibi-dez, ikasleen %10 unibertsitateetatik joanda-koak dira. “Pertsona bat etorri zen iraileanmatrikulatzera; zer gustatzen zitzaion galdetu

ziotenean esan zuen gustatzenzaizkion gauzetan lizentziatuzela jada, Psikologian, bainaorain lana dagoen zerbait beharzuela”, gogoratu du Mujikak.

Guraso askok galdetu ohidio zer komeni den seme-ala-bak egitea Batxilergoa amaitu-takoan. “Nik beti esaten dietLHn 26 familia profesionaldaudela eta eskaintza oso zaba-

la dagoela. 18 urterekin Batxilergoa amaituduen ikaslea, ikasle ona da, LH bi urte diraeta bi urte horietan hiru hilabetez enpresabatean egoteko aukera dago, gauza praktiko-ak egiten, lanbideari lotutakoak”. LH bi urte-ren buruan amaitu eta unibertsitatean ikastenjarraitzeko aukera izango luke nahi duenak.Unibertsitatean LHko ikasgaiak baliozkotze-ko lanean ari da Mujikaren taldea. Urtean-urtean gaindituz gero, 24 urterekin LH etaunibertsitatea amaituta luke gazte horrek etapertsona gisa beren lekua hartzeko adin ego-

kia dela uste du Mujikak: “Ibil-bide oso interesgarri eta prakti-koa du jada ikasleak. Nik horigomendatzen dut”. Zuzenda-riaren ustez, ibilbide horrekizan beharko luke ohikoena;Alemanian ikasleen %70ak horiegiten du, Frantziako Estatuan%65ak, eta EAEn aldiz, %50ak.

Amaia Gonzalezek denboranatzera egiteko gaitasuna balu, ez

dago ziur 18 urterekin Arkitektura ikastenhasiko litzakeen. Eta ez daki zer esango lio-keen Batxilergoa amaitzen ari den gazteari:“Sarri ez dakigu zer egin 18 urte ditugunean.

Praktiken garrantziaz ohartuta,proiektu berri bat jarri dutemartxan: Hezibi. Urtebetezenpresa batean lan egiteandatza eta ikasketak eta lanauztartzen dituzte ikasleek

Urrats bat proiektua 2000.urtean abiatu zuten etaikasketak amaitzean enpresabat sortzera dago bideratuta,lehenengo pausoak ematenlaguntzera

2013KO MAIATZAREN 26A6 �

Oroitzen naiz orrialde bat pasa zidatela etahori bete behar nuela. Nik banekien zer eginnahi nuen, baina karrerak sei urte irauten ditugutxienez eta sei urte asko dira, oso ziur egonbehar duzu erabakiaz. Ikasle horiei esangonieke ez dela berdina sei urte egon edo bi ego-tea. Lanbide Heziketa amaitzean ikusten badu-zu gustuko duzula, jarraitu. Aukera beti horizango duzu gero unibertsitatera joateko”.

Praktikak nagusiIkasleak lan mundura erabat bideratuta daudehasieratik. Hala, ikasle guztiek dute praktikakegiteko beharra eta garrantzitsua iruditzenzaie denei. “Arkitekturan ez genituen prakti-kak egiten, opor garaian estudioetara joateko

aukera izaten genuen, baina orain aukera horiere ez dago”, adierazi du Gonzalezek. Pen-tsatzen du lanean hasi arte unibertsitarioek ezdakitela benetan zer den ikasi dutena, uniber-tsitatean eskaintzen dena teoriara mugatzendelako. “Amaitzen duzunean bakarrik zaude,ez duzu lan munduaz ezer ezagutzen, etacurriculumak bidaltzeari ekin behar izatendiozu”. Horri aurre egin nahi izan dio LHk,eta horregatik, praktika aldia egin behar duteikasleek titulazioa lortu ahal izateko.

Horrez gain, praktiken garrantziaz ohartuta,proiektu berri bat jarri dute martxan aurtengoikasturtean: Hezibi. Urtebetez enpresa bateanlan egitean datza eta ikasketak eta lana uztar-tzen dituzte ikasleek. Lau ordu inguruko lanal-dia izaten dute proiektuaren parte direnek,gelan ikasitakoa praktikara eramateko. BorjaMena, adibidez, bigarren mailan dago eta iazkourritik datorren urrira arte lau orduz eguneroenpresa batean ari da lanean. “Niretzako horioso garrantzitsua da. Unibertsitatea uztearenarrazoi nagusia hori izan zen, ez nuela aldepraktikoa ikusten. Denek egiten dituzten hiruhilabeteko praktikak egin beharrean urtebetearitzea izugarria da. Denbora gehiago zaudeeta benetan enpresa batean lanean aritzea zerden ikasten duzu, diru pittin bat irabazten duzu

Mekanizazioa (goikoargazkian) eta Administrazioeta Finantzaketa Teknikoa(ezkerrean), Usurbilgo LanbideEskolan. Emakume etagizonen artean aldea dagooraindik; erdi mailako ikasleen%62 mutilak dira, eta goimailakoen %58 ere bai.

Europan erreferente“Nazioarteko sareetan oso sartuta gaude, eta erreferentziada Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Lanbide Heziketa.Nazioarteko bisita asko izaten ditugu eskoletan”. Bertakoaoso aurreratuta dagoela eta Europan punta-puntakoa delanabarmendu du Iñaki Mujikak. Areago, herrialde askotatikeskatzen dizkiete ikasleak. Erreferente bilakatu diraeskaintzen duten proiektuen kopuruagatik etairakaskuntzaren kalitateagatik.

� 72013KO MAIATZAREN 26A

eta kontratua egiten dizute”. Gizarte Seguran-tza ere badute ikasleek. “Bost hilabete ingurudaramatzat –jarraitu du Menak–, iruditzen zaithiru hilabetetan ez duzula hainbeste ikasten,eta langileekin ere hiru hilabetetan ez duzuhainbesteko harremana egiten. Oso baliagarriairuditzen zait”. Enpresan gauzek edo lanekbenetan zein garrantzi duten ikusten duteladiote ikasleek. “Ikasgelan teoria ikasten duzu,baina enpresan benetako mundura zoaz”, dioGonzalezek. “Langilea zara, kontratua duzueta ardura batzuk dituzu”, gaineratu du Muji-kak. Familiari ekonomikoki laguntzeko balioduela azpimarratu dute, baita enpresan urtehorretan ikasleek beren burua ezagutaraztekoere. Gehienez, hiru urtez egon daitezke ikas-leak enpresa horretan lanean eta enpresak nahibezala prestatzen dituzte.

Beste ekimen interesgarri bat Urrats batproiektua da. 2000. urtean abiatu zuten etaikasketak amaitzean enpresa bat sortzeradago bideratuta, lehenengo pausoak ematenlaguntzera. Ikasleek orientazioa jasotzen dute

batetik eta laguntza teknikoa bestetik. Hasie-ran, gazteei bulego modukoak uzten dizkieeskolak, behar duten materialaz hornituta(ordenagailua, telefonoa…). Urtebetekobabesaren ostean, kalera ateratzen dira ikas-leak. Gaur egun arte 360 enpresa sortu dituz-te Lanbide Heziketako ikasleek EAEn.

Kanpora joateko aukera ere izaten dute,Erasmus programari esker. Urtean 1.000ikasle inguru baliatzen da programaz. “NiFinlandian izan nintzen. Ideia bat proposatubehar genuen enpresa bat sortzeko, eta ira-bazleak hara joan ginen beste ikasle batzue-kin batera”, adierazi du Gonzalezek.

Bestalde, ekipamenduan ere EAEko ikas-tetxeak puntakoak direla ziurtatu du Tknika-ko zuzendariak: “Ikasleek erabiltzen dituztenmakinak enpresa askotan ez dituzte ikusiko”.

Prestigioa lortzen“Buruan dugu LH eta unibertsitatea daudela,baina biak dira lanbide heziketa. Hainbat mailadaude, baina guztiak dira beharrezkoak. Medi-kuak beharko du autoa konpontzea, ezta? Etaautomozioko teknikariak ere beharko dumedikua, ezta?”, diosku Mujikak. Orain arteunibertsitatera joaten ez zena gizartean gutxie-tsi egiten zutela pentsatzen dute solaskideek,bigarren mailakotzat jotzen zela. Institutuetanbertan ikasleak unibertsitatera gehiago bidera-tzen dituztela ikusi dute. “Nik ikasi nuen insti-tutuan Lanbide Heziketako eskolak ematendituzte, eta ez dakit zer ematen duten ere”,adierazi du Menak. Mujika eta haren taldeasaiatu dira hori aldatzen, baina ikaragarri kos-tatzen dela nabarmendu du. Neskekin ere horigertatzen dela esan dute, arlo industrialetarajoatea asko kostatzen dela.

Gonzalezek uste du orokorrean unibertsi-tatean norberak ahalegin handiagoa eginbehar duela eta LHn eskolak jarraitzea delagakoa: “Hemen oso zainduta nago, pentsatunuen hasieran, baina hain daude zure ondo-an, azkenean gauza asko onartzen dizkizute-

LANBIDE HEZIKETA

“Enpresetan %70LHko lanpostuakdira, %20 goimailako ikasketakdituztenak eta%10 kualifikatugabekoak”,adierazi du IñakiMujika Tknikakozuzendariak(irudian).

LANBIDE HEZIKETA

2013KO MAIATZAREN 26A8 �

la”. Azpimarratu dute jarraipena egitea erra-zagoa dela eta hori luxua dela, gelak ere txi-kiagoak direlako.

Profil anitzakAdin guztietako ikasleak daude ikastetxeotan.Gela batean 18 urteko ikasle bat eta 35 urte-ko beste bat aurki ditzakezu. “Lehen denak18 eta 20 urte bitartekoak ziren. Orain adintarte handiagoa dago ikasleen artean, etagauza ona da. 18 urtekoek beste batzuen ego-era ikusi eta serioago hartzen dutelako. Kla-seak emateko era ere ez da berdina. 18 urte-koak motibatzen egon behar duzu, etahelduagoak ez, beste jarrera bat izaten dute”,azaldu du zuzendariak.

Gauza bereziak ari dira gertatzen azkenurteetan, gurasoek eta seme-alabek lekuberean ikastea, adibidez. Errenteriako DonBosco ikastetxean ikusi du hori San Sebastia-nek. Hasierako Lanbide Heziketa deitzendiote ikasle gazteekin egiten duten horri, bainaetengabeko prestakuntza ere egiten dute. Goi-zez normalean ikasle gazteak egoten dira etaarratsaldean eguneratzera agertzen dira hel-duagoak. Batzuetan gertatzen da arratsaldeangela berean gurasoa egotea eta goizean semeaedo alaba; eta zalantzak batak besteari galde-tzea. “Aitak semeari galdetu behar izaten dioaskotan”, adierazi du Mujikak.

Hala ere, hainbat alorretan oraindik ezda aniztasun hori nabari. EILAS sindika-tuaren datuetan oinarrituz, emakume etagizonen artean aldea dago oraindik; erdimailako ikasleen %62 mutilak dira, eta goimailakoen %58 ere bai. Alde hori handia-goa da ikasketa batzuetan: emakumeek bes-teen zaintza eta irudiarekin lotura dutenikasketak egiten dituzte gehien, baina orainarte gizonekin lotu izan diren ikasketaaskotan emakumeen presentzia oso murri-tza da. Autoen mantentze lanetan, esatera-ko, ikasleen %2 inguru baino ez da emaku-mea.

Euskararen presentzia ere txikia da orain-dik. 2010-2011ko datuei erreparatuta, Nafa-rroan G ereduan, erabat gaztelaniaz, ikastenzuten ikasleen %98,52k; D ereduan, euskarahutsean, %1,48k baino ez. EAEko datuetanere alde nabarmena dago: A ereduan, gaztela-nian hutsean, ikasten zuten ikasleen %74,4k;B ereduan, bi hizkuntzetan, %1,86k eta Dereduan, euskaraz, %23,74k.

Kontuak kontu, etorkizun oparoa aurrei-kusten diote Lanbide Heziketari. Azkenfinean, Mujikaren hitzetan, “garbidago enpresetan %70 LHko lan-postuak direla, %20 goi mailakoikasketak dituztenak eta %10 kua-lifikatu gabekoak”. n

Aritz San Sebastian25 urte. Automozioa ikasi duErrenteriako Don Bosco ikaste-txean. 19 urterekin LanbideHeziketa ikasten hasi zen etalehenengo urtetik Urrats batproiektuan hartu zuen parte,enpresa propioa sortzekoasmoz. Sortu nahi zuen enpre-sako alor berean egin zituenpraktikak. “Ondo doakit. Lanabadugu pertsona bat edo bi kon-tratatzeko, baina gauzak polikiegin behar ditut eta ezin ditutpauso guztiak batera eman”.

Amaia Gonzalez28 urte. Fabrikazio Mekaniko-aren Programazioa ari da ikas-ten Usurbilgo Lanbide Esko-lan. “Arkitektura amaitzekenuen, proiektua nuen egiteko,baina lagunak ikusten nituenamaitu ostean lanik gabe.Interneten Lanbide Heziketa-ko ikastaroak bilatu nituen etaoso gustura nago, irakasleenger tutasuna eta irakastekogrina nabaritu ditut”. Orainpraktiketan dago eta estudiotekniko batean ari da lanean.

Borja Mena21 urte. Administrazio etaFinantzaketa Teknikoa ari daikasten Usurbilgo LanbideEskolan. “Batxilerra egin osteanunibertsitatera joan nintzen,baina oso teorikoa zelako utzi”.Hezibi proiektuari esker urtebe-te pasako du enpresa bateanpraktikak egiten. “Ikasgelaberean 70 lagun ginen unibertsi-tatean, bi urte hauetan konturatunaiz dena kontzentratuagoadagoela Lanbide Heziketan etadinamikoagoa dela”.