Presentacin Un ano mis, e van xa catorce, achegamos aos interesados en coecer cmo se desenvolveu a Literatura galega, non s en Galicia senn tamn fra dela, o Informe de literatura correspondente ao ano 2008, o primeiro observatorio literario galego con caractersticas que van mis al dunha base bibliogrfica, xa que non s achega a creacin senn tamn a recepcin de todo tipo de obras literarias, as como doutros elementos sistmicos, acompaados todos eles dunha descricin do seu contido, e mesmo da sa historia cando de revistas e premios se fala. Este Informe, como no ano 2007, edtase nun CD-ROM, como en anos anteriores, e pode consultarse en formato PDF na web do Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades (http://www.cirp.es) en recursos en lia, ou ben directamente no buscador Google: Informes de Literatura. Nestes soportes de edicin poden consultarse ademais todos os Informes dende o ano 1995. Como habitual, no traballo acollemos todas as informacins e reflexins que, atinxindo directa ou indirectamente ao mbito da Literatura galega, apareceron por unha parte en soporte impreso durante o ano 2008 e, dentro deste tipo de soporte, nas sas mis diversas manifestacins: monografas, libros colectivos, revistas, xornais, etc. Ofrecemos un comentario descritivo, non valorativo nin crtico, de cada unha das entradas rexistradas, dicir, tanto dos libros relacionados coa literatura que viron a luz ao longo do ano 2008 (e tamn doutros que chegaron tarde s nosas mans) coma das recensins e referencias varias que sobre eles apareceron nas revistas e nos xornais durante ese mesmo perodo de tempo. Con estes comentarios tratamos tan s de informar ao lectorado do contido das diferentes publicacins, sen entrar en anlises minuciosas, cousa que sera de todo punto imposbel, nin en excesivos tecnicismos que puidesen obstaculizar a comprensin a un lectorado non suficientemente especializado. Respecto dos xornais, os consultados seguen a ser, fundamentalmente, de mbito galego, anda que cada vez mis son obxecto de atencin aqueloutros forneos que moi esporadicamente conceden algunha atencin Literatura galega. As, podern atoparse ao longo deste Informe algunhas entradas de ABC, Diario de Len. Bierzo, El Mundo e El Pas, anda que agora tamn dende a edicin galega. Doutra banda, apreciarase que, polo que se refire a este tipo de publicacins, diferenciamos entre Recensins e Referencias varias, por considerar que estas ltimas, de importancia menor, evidentemente, achegan xa algunha alusin ou informacin secundaria respecto do obxecto principal do escrito (artigos de opinin, entrevistas, presentacins), xa simples ntulas que non alcanzan o rango de recensins nin de anlises crticas con pronunciamentos valorativos de interese, na maiora dos casos. Se decidimos mantelas foi por considerar que proporcionan unha informacin colateral valedoira, cando menos, para sabermos o grao relativo de atencin que prestan ao mbito literario, en xeral, os diferentes xornais consultados, cousa que se reflicte elocuentemente nos grficos estatsticos que presentamos. Polo que atinxe s revistas, cmpre ter en conta que as consultadas son case todas galegas, por mis que apreciamos e rexistramos a atencin que lle prestan a esta literatura outras como Anales de Historia del Arte, Bloc. Revista Internacional de Arte y Literatura Infantil, CLIJ. Cuadernos de Literatura Infantil y Juvenil, Estudios Romnicos, Europe. Revue Littraire mensuelle. Les troubadours, La France Latine.

Revue dtudes dOc. tudes Medievales, Galician books, Galician Review, Galicien Magazin, Haz de Luz. Estudios de literatura contempornea, nsula, Madrygal. Revista de Estudios Gallegos, Lenguaje y sociedad. Revista de la Sociedad Espaola de Didctica de la Lengua y la Literatura, LA letrA DEL ESCRIBA, El Pas Semanal, La Siempreviva. Revista literaria e Un mundo, muchas miradas/Mundu bat, begirada anitz. Tamn nesta orde de cousas, queremos avisar ao lectorado de que, case exclusivamente, nos temos dedicado a consultar as revistas de maior difusin, pero que somos conscientes da existencia de gran cantidade de publicacins por parte de Centros de ensino, Agrupacins e Asociacins culturais e outros Centros, de dentro e de fra de Galicia, que poden ter interese para os nosos fins pero que non nos foron asequbeis na sa maior parte. Neste sentido queremos manifestar a nosa vontade de apertura e o noso interese cara a todas aquelas contribucins que o lectorado desexe facernos chegar ao Centro para paliar o noso descoecemento, nalgns casos, e noutros a escasa difusin de certos materiais. No apartado IX Revistas, no que se fai unha biografa da publicacin, non dos traballos que contn, a non ser as achegas de creacin, dado que se describen no apartado anterior, s biografaremos aquelas que teen ISSN, as demais que chegan s nosas mans, como xa dixemos, sern descritas por medio dos seus traballos en Publicacins en Revistas. Os Anuarios que non tean ISSN e si ISBN sern descritos como monografas (Apartado V.1). Tamn neste apartado acollemos as revistas que se ofrecen en edicin facsimilar. Noutra orde de cousas, cmpre salientar que, como xa se ten feito en edicins anteriores, dedicamos un apartado especial (IV) a todo o que se publicou arredor da figura homenaxeada no Da das Letras Galegas, neste caso, Xos Mara lvarez Blzquez. Entre outras cousas, esa decisin serviunos para que a bibliografa que se produciu no ano 2008 sobre esta figura non repercutise, desvirtundoos, nos parmetros relativos ao reconto estatstico da producin literaria total do ano. Doutra banda, o lectorado apreciar que a Literatura Infantil e Xuvenil obxecto, as mesmo, de atencin diferenciada (Apartado VII), respecto da que podemos denominar institucionalizada, ou dirixida aos adultos. Incorporamos a este apartado a seccin denominada Cmic polas sas caractersticas grficas e narrativas, anda que somos conscientes de que hai distintos tipos de cmic, con intencins diferentes e lectorado ideal non infantil e xuvenil. Polo mesmo, coidamos que os traballos rexistrados sobre a Literatura de transmisin oral, pola especial metodoloxa que o obxecto de estudo impn, deban considerarse parte (Apartado VIII), tal e como se fai asemade coa Literatura medieval (Apartado XI), por constitur esta un corpus con perfil de seu, practicamente xa pechado, e dispoer, as mesmo, dunha metodoloxa de investigacin ben diferenciada respecto do resto da literatura. Para unha mellor matizacin na anlise dos aspectos que definen o sistema literario galego seguimos a consignar a porcentaxe de obras que se beneficiaron dunha subvencin pblica para a sa edicin (marcadas no texto con ), as como a daquelas que foron directamente editadas por institucins oficiais, xa sexan de mbito local, provincial ou autonmico (marcadas no texto con ), para contribur a unha mellor interpretacin da realidade cultural galega.

Neste Informe... seguimos a matizar os marbetes dos apartados, as volvemos a acoller ao final o denominado Apndice, que ocupa o captulo XII, que fora eliminado cando se puxo en marcha a base de datos. Nel ofrcese a listaxe dos libros publicados en anos anteriores que, por mltiples circunstancias, non chegaron s nosas mans. As recensins e referencias que se publicaron na data deste Informe..., dicir, no ano 2008, puxmolas acompaando estas obras para facilitar a busca na sa totalidade como se dunha obra actual se tratase. Estes cambios responden a suxestins dos usuarios en prol dunha mellora do Proxecto. Tamn, debido implantacin das novas tecnoloxas, sobre todo ao uso da internet, decidimos non describir os folletos editoriais dado que se poden consultar nas pxinas web das editoras, informacin que consideramos suficiente. Pola mesma razn eliminamos o apartado de Pxinas web, dada a proliferacin de buscadores potentes, portais e blogs englobadores. Finalmente, queremos manifestar como sempre o noso agradecemento a Mercedes Brea pola axuda e a informacin que nos prestou sobre Literatura medieval e a todas aquelas persoas que ou ben realizaron a descricin dalgunha entrada, e que constan no apartado de crditos en Agradecementos, ou ben colaboraron neste proxecto nalgn momento do proceso de elaboracin ou nalgn aspecto puntual (Cristina Collazo Gmez, Vanessa Regina Ferreira da Silva, Geovana Gentili Santos, Paula Miranda Lodeiros, Beatriz Nieto Gonzlez, Rubn Prez Pombo e Carlos Prego Meleiro). Blanca-Ana Roig Rechou

Informe de Literatura Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades

A literatura galega no ano 2008 e a sa recepcin

Directora e Coordinadora: Blanca-Ana Roig Rechou

Axudante de coordinacin: Celia Vzquez Garca Bolseiras do proxecto: Mar Fernndez Vzquez

Esther de Len Viloria

Redactores:

Rafael Adn Rodrguez Mara Jess Agra Pardias (Ilustracin)

Eulalia Agrelo Costas Mara Jess Barsanti Vigo

Pilar Bendoiro Mario Jorge Cea Via

Alexandra Cillero Prieto Alexia Dotras Bravo

Mar Fernndez Vzquez Carmen Ferreira Boo

Carmen Franco Vzquez (Ilustracin) Olalla Garca Martnez (L. Medieval)

Almudena Gmez Seoane David Gonzlez Couso (L. Medieval)

Esther de Len Viloria Lourdes Lorenzo Garca

Marina Melndez Cabo (L. Medieval) Jos Mara Mesas Lema (Ilustracin)

Isabel Mocio Gonzlez Ana Beln Moreda Rodrguez

Marta Neira Rodrguez Ana Mara Pereira Rodrguez Beatriz Rodrguez Rodrguez

Blanca-Ana Roig Rechou Lourdes Erea Salgado Vial

Trinidad Snchez Outn Mara Vanesa Sols Cortizas

M Isabel Soto Lpez Eva Tizn Zas

Carme Marina Vidal Valia

Agradecementos a:

Diego Bernal Rico Csar Camoira Vega

Xulio Carballo Dopico Deborah Castro Mario Manuel Corbacho Prez

Julin Daz Martnez Tania Fernndez Lombao

Alba Lago Martnez Laura Lesta Garca

Esperanza Otero Prez Nerea Pallares Villar

Amelia Pieiro Santorum Zeltia Rodrguez Rodrguez

Sara Torreiro Rodrguez Olalla Tuas Martnez Eire Valcrcel Picouto

Juan Jos Varela Tembra

Edita: XUNTA DE GALICIA

SECRETARA XERAL DE POLTICA LINGSTICA

CENTRO RAMN PIEIRO PARA A INVESTIGACIN

EN HUMANIDADES

Coordinador Cientfico MANUEL GONZLEZ GONZLEZ

Director Tcnico de Literatura

ANXO TARRO VARELA

ISBN: 978-84-453-4841-3

Dep. Legal OU 45-2003

InformeDe

Literatura2008

1

I. NARRATIVA I.1. NARRADORES GALEGOS AgraFoxo, Xerardo, O violinista da Mal Strana, Vigo: Editorial Galaxia, col. Literaria, n. 266, novembro 2008, 228 pp. (ISBN: 978-84-9865-138-6).

Nesta novela policial de Xerardo AgraFoxo (Noia, 1952), un comisario de polica tenta resolver o misterio dun cadver espido encontrado a carn dunha ponte da cidade vella de Praga, nun vern de sufocante calor. Tres obxectos, un billete de tren, unha pulseira cunha inscricin rabe e unha nova dun xornal estranxeiro, referente ao achado do avin de Antoine de Saint-Exupry, autor dO Principio, son as nicas pistas coas que principia a sa investigacin. Partindo da dbida existente ao redor do accidente de Saint-Exupry, o narrador dO violinista de Mal Strana cuestinase se est a investigar un asasinato ou un suicidio, mesturando a sa propia vida privada (seu pai esvaeceu na fronte durante a II Guerra Mundial) coa investigacin. O outro gran protagonista da novela a cidade vella de Praga, cos seus xardns agochados, as sas centenarias torres e o barrio xudeu. A cidade de Kafka, cuxa obra ten unha presenza constante na narracin, , ademais do escenario da accin, un personaxe mis. A voz narrativa, sempre en primeira persoa, cambia segundo os captulos: nunhas ocasins a do narrador, noutras (como no captulo Claudia) a voz de personaxes secundarios pero de importancia clave no desenvolvemento da trama, que se estrutura en dezaseis captulos. Alonso, Xulio, De vivos e de mortos, ilust. Javier Saborido Comesaa, prlogo de Manuel Vidal Villaverde, Vigo: Ir Indo Edicins, col. Narrativa, n. 48, 2008, 183 pp. (ISBN: 978-84-7680-626-5). Xulio Alonso (Vigo, 1951) publica oitenta pequenas historias que se inician cun artigo homnimo ao ttulo do libro, De vivos e mortos. Nesta primeira historia fai alusin ao da de Todos os Santos, que para el debera ser mis ben o da de todos os mortos. Moitas destas historias ou cadros, como os define Manuel Vidal Villaverde, autor do limiar, son anacos da realidade galega que rodea o autor. Moitos dos relatos falan de temas e costumes galegos: as supersticins (A sinistra visita do Cabrn), a gastronoma galega (Ao av gustballe o bacallau, As patacas verdes), historias da emigracin e figuras importantes da cultura e sociedade galega (Rosala de Castro, Carlos Nez, etc). Outro grupo de historias fan alusin Guerra Civil e Posguerra. Nelas aparecen figuras histricas como o ditador Franco ou a crcere da illa de San Simn. Moitas teen como protagonistas a diferentes animais. o caso de O can que fala , Os peixes prodixiosos. O amor tamn est presente en numerosos cadros, o caso de Os amores afastados ou Amores tristes en Galicia. En moitos mestranse a realidade coti coa fantasa do autor, non sabendo ben onde empeza o fantstico e onde acaba o real. Son bos exemplos O fillo putativo ou Os poderes dos mortos. O humor outro dos eixes temticos das historias, como ocorre en O caso dos cartos envasados ao baleiro ou A bolsia mxica daquela oposicin. Aneiros, Alberto G., Ironas dos fados, Santiago de Compostela: Edicins Lea, 2008,

2

182 pp. (ISBN: 978-84-95444-90-5). Conxunto de seis relatos de Alberto G. Aneiros precedidos por tres dedicatorias e unha cita dOdes de Ricardo Reis, de F. Pessoa. O primeiro relato, intitulado Esperado regreso inicase cunha cita de Filoctetes, de Sfocles, que se achega mitoloxa grega ofrecendo unha nova visin da historia de Odiseo, do seu viaxe de volta a taca e do acaecido coa sa muller Penlope. En O aparecido cntase a historia trxica dunha parella malfadada, dous vivos, Pastor e Matilde, que deciden casar por non estar solos pero un da aparece o marido dela, dado por morto en frica. Pastor que tivera un sono premonitorio mtao e desfise do corpo pero ela dennciao garda civil e apresado. Peregrino encontro alude lenda fantstica medieval de santo Amaro o peregrino. Cntase como un da o narrador atpouse cun peregrino peculiar que pareca sado da poca medieval como se fixese unha viaxe no tempo. O peregrino nrralle a sa peregrinacin e o que lle acontecera. Ao da seguinte cando o vai buscar morrera e fora enterrado en Compostela. En Un brinde pstumo faise uso do humor macabro galego e reltase as argucias de dous irmns para conspirar contra a vida do seu pai que moi supersticioso e sofre do corazn. Deciden botar mn dunha crenza sobre a premonicin da morte e acaban coa vida de seu pai para facerse coa sa fortuna. Cando estn no velorio deciden facer un brinde co morto que os maldice e eles tolean polo medo. A seducin da morte trata o mito hispano moderno de don Xon e inciase cunha cita sacada de El burlador de Sevilla, de Tirso de Molina. O narrador en primeira persoa conta como un da foi ver unha obra de teatro titulada Carnaval sin retorno na que, durante a representacin, tn lugar o asasinato do protagonista mentres est nunha escena ntima cunha actriz disfrazada de morte. O narrador impresionado por esta morte fai hiptese sobre as causas reais do asasinato que lembran a historia de don Xon. Finalmente Adeus de Deus comeza cun verso do poema Mirando chau, de Manuel Curros Enrquez, para despois facer unha reflexin sobre a metfora do gran teatro do mundo. A partir de a narra a historia dun telogo que de volta sa cidade natal nunhas vacacins de Nadal atpase cun ex-compaeiro, frade mercedario, que lle confesa a sa admiracin. Decide estragar a sa admiracin e mantn un debate filosofico-teolxico provocador sobre a Igrexa catlica, sobre as cuestins de fe, sobre a posibilidade de transformacin da divindade ou sobre a existencia de Deus. Ao da seguinte o telogo descubre nun xornal a nova do suicidio de frei Antoln que non puido aplacar os berros da sa conciencia polos actos cometidos cos seus alumnos. Blanco, Carmen, Atraccin total, Vigo: Edicins Xerais de Galicia, col. Narrativa, n. 252, abril 2008, 185 pp. (ISBN: 978-84-9782-759-1). Trtase dunha obra narrativa caleidoscpica con numerosos fragmentos que abordan ou reflexionan sobre diferentes aspectos da vida, do mundo e da existencia humana en xeral. Conta a novela de Carmen Blanco (Lugo, 1954) con mis de cincocentos fragmentos que en ocasins son relatos e noutras, microrrelatos. Nestes fragmentos, que presentan extensins moi varibeis (dende unha lia at unha pxina), unha narradora descoecida e annima opina sobre os grandes e pequenos temas da vida: a amizade, o concepto de ben e mal, a beleza, o amor, a dor, a morte, a soidade, a paixn, o medo, a liberdade, a xuventude, a vellez, a madurez, a natureza, a felicidade, a xustiza, a barbarie, etc. Tamn aparecen nos diferentes relatos numerosos personaxes histricos e literarios, o caso de Virxinia Woolf, Manuel Antonio, Emma Goldan ou Rosala de Castro. Outra temtica que ten unha presenza destacada ao longo da obra a denuncia

3

da violencia de xnero. A narradora fala en varios fragmentos deste problema da sociedade actual, do papel da muller como ser que sofre ao longo da historia numerosos castigos, desprezos, brutalidades, un tema que se repite unha e outra vez. Como consecuencia desta temtica, a narradora cita a numerosas mulleres que sufriron todo tipo de desgrazas e tamn a aquelas que loitaron e foron as primeiras en conseguir avances importantes na sociedade. Entre estas mulleres destaca a personaxes histricos principalmente, pero tamn lembra a mulleres annimas que representan a calquera muller de Galicia ou do mundo. O libro consta no seu inicio dun limiar e de das notas onde Carmen Blanco fai unha breve introducin na que nos presenta de que vai tratar a obra, destacando principalmente o carcter fragmentario desta e da sa temtica. Recensins: -R. L., Celebracin da vida, El Progreso, Cultura, Vivir, 19 maio 2008, p. 71. Fai referencia ao libro publicado por Carmen Blanco, Atraccin total, no que a autora busca a verdade potica a travs de microrrelatos. Comenta que no libro se mostra unha exaltacin do pracer, da vida, das persoas, etc, e tamn hai un espazo para a denuncia. A continuacin, fai referencia a outro libro de Blanco, Vermella con lobos (2004), e pasa a falar da faceta feminista da autora e das obras que escribiu relacionadas con este tema: Sexo e lugar (2006) e Literatura galega da muller (1991). - Xos M. Eyr, Miscelnea de textos breves, A Nosa Terra, n. 1.315, Cultura, 19-25 xuo 2008, p. 32. Comeza falando sobre a Literatura Mnima que se define como un xnero literario que est a ter moita difusin e que presenta unhas caractersticas propias. Afirma que este tipo de literatura necesita un novo tipo de autor e tamn de lector e propn como exemplo deste xnero a obra de Carmen Blanco, Atraccin total. Indica que esta obra pode ser considerada como unha miscelnea de textos breves que tratan diversos temas. A continuacin explica as diferenzas entre un microrrelato e un microconto e considera que a obra de Blanco un hbrido. Por ltimo, comenta que os textos de Atraccin total teen trazos de sensibilidade e que a lectura mis ben contemplativa. As mesmo, critica algns dos ttulos dos textos, xa que non estn concibidos como Literatura Mnima. - Armando Requeixo, Escrita total, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 255, Libros, 3 xullo 2008, p. V/La Opinin, Saberes, n. 194, Letras galegas, 12 xullo 2008, p. 10. Fai referencia ltima achega de Carmen Blanco, Atraccin total, da que comenta que o relato est construdo dun xeito orixinal, prximo ao microrrelato, polo que as sentenzas e os aforismos estn moi presentes. Afirma que se trata dun discurso autodiextico, afastado do relato convencional, co que pretende identificar unha visin do mundo que quere compartir co lector. De seguido, destaca os principais temas da historia: o amor, a liberdade, o feminismo, a memoria e o poder, que os presenta nunha escrita potica, dicir, estes textos poderan ser considerados poemas en prosa. As mesmo, indica que a autora escribiu o texto en diferentes momentos e considera que se trata dun diario ou libro da memoria. Deste relato ensastico que, segundo di a sa

4

autora, foi escrito entre o vern do 2004 e a primavera do 2005 salintase que se mestura o ficcional co vivencial e (auto)biogrfico. Considrase que pola sa distribucin de mis de seiscentos textos en cento oitenta e cinco pxinas recorda ao microrrelato. - X. Carlos Hidalgo, Segunda achega, Tempos Novos, Protexta, n. 7, proPostas, vern 2008, p. 5. Comentario dAtraccin total, de Carmen Blanco, no que se sinala que nesta entrega a autora luguesa se achega a diferentes formas de narrativas mnimas para tratar temas como o xnero, lugar ou o compromiso, dende unha perspectiva do feminismo libertario. Refrese heteroxeneidade dos mis de seiscentos textos que integran a obra, na que convive o microrrelato co aforismo ou o apuntamento, que malia a fragmentariedade rematan ordenados en bloques temticos. Considrase que a pesar da vontade da autora de crear unha densidade de acumulacin non logra evitar a previsibilidade que pon ao amor e resistencia pacfica como forma de rematar con todo tipo de poder. Salintase como o mis interesante da obra o apartado dedicado s mulleres galegas represaliadas, por considerar que lle d sentido estrutura fragmentaria da obra, unindo pezas soltas e conferndolles maior forza. Referencias varias: - M. Blanco Rivas, Andel de novidades, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 251, Libros, 5 xuo 2008, p. VII/La Opinin, Saberes, n. 190, Letras galegas, 14 xuo 2008, p. 11. Recomndase a lectura de Atraccin total, de Carmen Blanco, entre outras. Comenta que se atopa na fronteira entre o microrrelato e o relato e que exalta o placer, a liberdade e a vida. - Xos Carlos Caneiro, Literatura viva, La Voz de Galicia, Culturas, n. 285, Letras en galego, 23 outubro 2008, p. 11. Comeza reflexionando sobre o concepto brevera e a literatura ou xnero breve, para destacar a obra de Carmen Blanco, Atraccin total, sobre a que opina que pose unha grande autenticidade. Considera autora unha das voces literarias mis orixinais de Galicia, pero cre que esta ltima novela non est altura que lle atribe. Borrazs, Xurxo, Costa Norte/ZFK, Vigo: Editorial Galaxia, col. Literaria, n. 265, outubro 2008, 364 pp. (ISBN: 978-84-9865-129-4). Xurxo Borrazs (Carballo, 1963) amosa nesta novela o esforzo do ser humano por imaxinar o seu mundo, a capacidade ou a incapacidade de facelo, as como todas as penurias fsicas e mentais que o ameazan. O libro est dividido en captulos, cun total de cincuenta e dous distribudos de xeito arbitrario e sen gardar unha orde lineal. De feito, o ltimo leva por ttulo Captulo un e o corenta e oito, Captulo solto. O autor mesmo lle dedica un dos captulos s mulleres, tal e como indica o ttulo do mesmo: Captulo das mulleres. O estrao nome do conxunto veulle a Borrazs logo de escribir

5

no 2004 o relato ZFK (o sexto dentro desta obra) para a revista San Xon de Carballo, colaboracin da que sau o personaxe central e narradora da historia, Rosa. Esta analiza a vida marieira, na costa e co vento de nords, que sempre bate do mesmo lado. Introduce en cada captulo detalles inquietantes e descoecidos do mundo que nos rodea, datos histricos do mundo que nos tocou vivir e as experiencias particulares da protagonista Rosa. Remata cunha Nota do autor, na que se explica a xnese desta novela. Recensins: - Leonardo F. Campos, A runa global, Tempos Novos, Protexta, n. 9, proPostas, inverno 08-09, p. 5. Comenta a novela de Xurxo Borrazs Costa Norte/ZFK na que se apropia da distopa e realiza unha scifi galega na que a protagonista, Rosa, ten unha gran responsabilidade simblica, pois est obrigada a falar por todos. Dise que a novela descansa no binomio esforzo literario=esforzo cvico no que reside a sa grandeza e fraqueza. Finalmente chgase conclusin de que se trata dunha lectura difcil e que nos obriga a ler entre lias e a ser parte activa na sa construccin. Calveiro, Marcos S., Festina lente, Vigo: Edicins Xerais de Galicia, col. Narrativa, n. 254, xuo 2008, 288 pp. (ISBN: 978-84-9782-786-7). Esta primeira novela de Marcos Calveiro (Vigo, 1968), Festina lente, unha novela histrica ambientada na Compostela do sculo dezasete. O ttulo da obra provn dunha frase utilizada polo impresor veneciano Aldo Manucio, frase coa que encabeza todos os seus libros. O autor utiliza a historia como excusa para mostrar o pasado ligado a un espazo concreto, Santiago de Compostela. A obra comeza cun carro que baixa polo Preguntoiro cunha morea de libros prohibidos polo Santo Oficio. O protagonista principal Ambrosio Cavaleiro do que se chega a coecer case todo, dende a sa infancia, entregado polo seu pai como aprendiz do encadernador Ubaldo Luaces at a sa morte. Trtase dun personaxe complexo: un homosexual que odia a sociedade do seu tempo e vive para e polos libros. A novela amosa a loita entre encadernadores e relixiosos. Deste xeito cocese o mundo dos editores galegos do sculo XVII. Unha novela na que se mesturan a intriga, os asasinatos e un cdice prohibido gravado cun sinal de tres serpes que teen forma de pegada de parrulo, que co que comeza e remata a novela. O cdice pertence a unha confrara de canteiros, que se atopa dividida pola posesin do mesmo. Por un lado est Gaspar de Arce, que consegue o cdice en Lugo, e o conserva toda a vida, anda que o deixa gardado no obradoiro de encadernacin de Ubaldo Luaces, primeiro, e logo no de Ambrosio Cavaleiro. O outro grupo de canteiros, formado polos arquitectos portugueses Mateu Lopes, Francisco Gonzlez Araxo e o seu irmn Bieito Gonzlez Araxo tentarn recuperar o cdice en van, deixando varias mortes ao seu paso, entre elas a do propio Gaspar de Arce. O cdice quedar no obradoiro de Ambrosio, que llo entrega nos seus ltimos anos a un impresor composteln, neto de canteiros, que emigra a Amrica. No ltimo captulo, un indxena centroamericano atopa o cdice nun cadver e marcha correndo con el. O documento est escrito na lingua dos arxinas, xerga gremial dos canteiros de Pontevedra, tamn chamada Latn dos Canteiros. Na obra ademais da historia que se relata ofrcense datos

6

sobre o detallado proceso de creacin dos libros e como era o mundo dos gremios dos editores, as sas normas e regulamentos. Recensins: - Ramn Nicols, Unha atractiva novela, La Voz de Galicia, Culturas, n. 265, Letras en galego, 7 xuo 2008, p. 14. Analiza a novela de Marcos S. Calveiro, Festina lente, e considera que ser ben aceptada tanto polo pblico coma pola crtica. Salienta da obra a descricin ambiental, o historicismo e algns trazos da novela negra, tamn o tratamento dos temas universais como o amor, a morte, a traizn, o engano, etc. Indica que a historia se desenvolve na Compostela do sculo XVII e destaca a construcin dos personaxes e os recursos dos textos documentais que lle dan verosimilitude historia. A seguir, d conta do argumento da obra e volve facer fincap no xito que acadar a novela. - Delfn Caseiro, Retorno a Compostela, Tempos Novos, Protexta, n. 7, ProPostas, Narrativa, vern 2008, p. 4. Comzase destacando o misterio que domina a novela histrica de Marcos Calveiro, Festina lente. Do espazo sinala que est situada, fundamentalmente, na cidade de Compostela, na que se observan reminiscencias de novelas como A romeira de Gelmrez (1934), de Ramn Otero Pedrayo; e de Xa vai o griffn no vento (1984), de Alfredo Conde. Salintase a rigorosa documentacin previa escrita desta obra e o significativo ttulo, que se enmarca na concepcin de tomar o tempo necesario para facer ben as cousas. Sobre o ambiente recreado destaca a descricin de espazos e a creacin dunha atmosfera afogante, na que o protagonista, homosexual e descrido, representa a utopa, a loita contra a ignorancia e un tributo de homenaxe a todos os que teen contribudo ao coecemento e o saber na cultura galega e, por extensin, universal. Neste senso, repasa o papel do gremio dos canteiros e a sa conexin con comunidades de librepensamento e especulacin filosfica, nunha Compostela dominada polo Santo Oficio. Remata referndose ao estilo, no que predominan os termos e expresins con sabor antigo, os substantivos e verbos, unha linguaxe ao servizo do misterio que percorre toda a novela, que ten precedentes en obras como A saga dun afiador (1980), de Xos Ferreiro, ao incorporar termos do barallete, mentres que Calveiro os introduce dos arxinas. - Xos M. Eyr, O valor da historia, A Nosa Terra, n. 1.324, Cultura, 11-17 setembro 2008, p. 32. Faise referencia a Festina lente, primeira novela para adultos de Marcos S. Calveiro, na que se amosa a Ambrosio Cavaleiro entre os sculos XVI e XVII percorrendo as ras de Santiago de Compostela en busca das sas races. Nesta novela, tal e como afirma Xos M. Eyr, satisfanse as preferencias esotricas que boa parte dos lectores demandan, mentres que a el a obra lle produce, por momentos, unha sensacin de caos, mesturado con outros intres de riqueza, e concle dicindo simplemente que est ben escrita.

7

- Laura Caveiro, Libros prohibidos, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 257, Libros, 4 setembro 2008, p. V/La Opinin, Saberes, n. 198, Letras en galego, 13 setembro 2008, p. 11. Flase desta novela cargada de simbolismos e escenas noxentas que publica Marcos S. Calveiro, na que se percorren as ras noxentas do Santiago de Compostela dos sculos XVI e XVII da man de Ambrosio Cavaleiro Fedor, que vai en busca das sas races, da sa familia e atopa unha vinculacin co encadernador Luaces, que serve de introducin s intrigas da obra: o cdice das tres serpes, o contrabando de libros e os crimes no mundo dos canteiros. Referencias varias: - Manuel Vidal Villaverde, Festina lente, Atlntico Diario, La Revista, n. 408, Musas, 8 xuo 2008, p. 45. Entrevista a Marcos S. Calveiro quen, despois de nomear algns datos biogrficos, fala sobre a sa ltima novela, Festina lente, e asegura que esta obra foi a que mis tempo lle levou escribir. Explica cmo lle xurdiu a idea de crear esta novela e afirma que est feliz pola aceptacin que recibiu por parte da crtica. A continuacin fala sobre a situacin da literatura galega na actualidade e comenta que agora non est a traballar con novos proxectos. - C. P., A Compostela dos sculos XVI e XVII era moi rica en personaxes, La Voz de Galicia, La Voz de Santiago, A pie de calle, 21 xuo 2008, p. L16. Comenta que o escritor Marcos S. Calveiro vai presentar na librara Couceiro o seu primeiro libro de narrativa para adultos, Festina lente. Indica que se trata dunha novela histrica da Compostela do Renacemento baseada na vida dun encadernador de libros. Afirma que a obra ten todos os elementos propios da novela histrica e asegura que tardou catro anos en escribir o texto. - M. Dopico, O pensamento vixiado, Galicia Hoxe, MAR, 21 xuo 2008, p. 35. Refire o argumento da nova novela histrica de Marcos S. Calveiro, Festina lente, situada nos conflitos da Compostela do sculo XVII. Comenta o autor que pretendeu crear un diario en primeira persoa, mais ao consultar a documentacin acabou nunha novela histrica na que traballou durante tres anos. Indica que a historia comeza no cemiterio da Igrexa de Santa Mara a Nova, de Noia e, de seguido, salienta a abondosa documentacin que tivo que consultar e a presenza de feitos histricos que se reflectiron na vida da xente real. - M. Blanco Rivas, Andel de novidades, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 253, Libros, 19 xuo 2008, p. VII/La Opinin, Saberes, n. 192, Letras en galego, 28 xuo 2008, p. 11. Resmese brevemente Festina lente, de Marcos S. Calveiro, e comenta que se trata dunha novela histrica ambientada na Compostela do sculo dezasete. Tamn recomenda Recordar doe, de Herminio Barreiro.

8

- Xos Carlos Caneiro, Estar na literatura, La Voz de Galicia, Culturas, n. 272, Letras en galego, Club dandi, 26 xullo 2008, p. 11. Confesa a admiracin que sente por Vladimir Nabokov do que Factora K traduciu Lolita. A continuacin gaba tres obras: Tres disparos e dous friames, de Miguel Anxo Fernndez; Festina lente, de Marcos S. Calveiro da que puntualiza que a linguaxe precisa unha sonoridade distinta empregada; e Da beleza, de Zadie Smith. - M. V., A Inquisicin quixo pechar os portos de Galiza para que non entrasen libros, A Nosa Terra, n. 1.321, Cultura, 31 xullo-6 agosto 2008, p. 25.

Entrevstase a Marcos S. Calveiro, autor da novela Festina lente. Fala sobre algns aspectos da sa novela, como a sa xnese, a ambientacin, o coidado da lingua, o labor de documentacin, a importancia da palabra escrita que se transmite na novela, ou o misterio da lingua dos canteiros, a lingua dos arxinas. Tamn reflexiona sobre a situacin da literatura galega na actualidade e dos seus futuros proxectos. - Xos Carlos Caneiro, Renacer do ser, La Voz de Galicia, Culturas, n. 273, Letras en galego, Club dandi, 2 agosto 2008, p. 7. Felicita editorial Xerais por ter publicado tres textos con cariz histrico eminentemente literarios: A Venus de cristal, de Chelo Surez; Festina lente, de Marcos S. Calveiro, con ambientacin compostel e Renacer, de Xabier Paz; e recomenda a sa lectura. - Rosa Aneiros, Ler a dor, Galicia Hoxe, Opinin, Nove Ondas, 13 agosto 2008, p. 4. Recomenda unha serie de lecturas para este vern. Entre elas cita Festina Lente, de Marcos S. Calveiro. Nesta relacionan tamn figuran Da beleza, de Zadie Smith; Os grouchos, de Manuel Rivas; ou Contra Maquieiro (2005), de Xos Lus Mndez Ferrn. Canal, Alberto, Conexin Tubinga, Finalista do XXV Premio Xerais de Novela, Vigo: Edicins Xerais de Galicia, col. Narrativa, n. 260, 2008, 223 pp. (ISBN: 978-84-9782-903-8). Novela de intriga relixiosa de Alberto Canal (Ourense, 1967), na que o protagonista, Tito Besteiro, procura a sa identidade no ambiente solitario e represivo do seminario do Divino Mestre. El forma parte de Os Zaratustra, un grupo de mozos que se renen clandestinamente nas habitacins para falar dos libros lidos e diferentes experiencias. Tras a presentacin da atmosfera inmobilista do Seminario do Divino Mestre en Ourense comeza a verdadeira historia da novela. O punto de partida da historia o descubrimento por parte do seminarista Tito Besteiro do libro Existe Dios?: respuesta al problema de Dios en nuestro tiempo (2005), de Hans Kng, famoso e polmico telogo suzo da dcada dos sesenta e setenta. Nese libro, Kng pretende demostrar a existencia de Deus dun xeito racional, nun intento de modernizar Igrexa Catlica. A partir deste momento, o seminarista Tito Besteiro consegue descubrir, seguindo as ensinanzas do seu mestre de Metafsica, o motivo da prohibicin da lectura deste libro

9

no seminario. No intento de desentraar ese misterio, Tito Besteiro viaxa cidade alem de Tubinga, onde descobre o forte enfrontamento entre a Igrexa tradicionalista do cardeal Ratzinger, que defende ante todo o inmobilismo teolxico, e a Igrexa vangardista de Hans Kng, que pretende unha renovacin teolxica na institucin da Igrexa Catlica. O protagonista tamn coecer o amor ao longo da historia. Aparecer unha muller que lle far dubidar e reconsiderar o seu futuro como home do Seor. O amor aparece entn tamn como tema vertebrador da historia, xunto a outros subtemas como a liberdade de eleccin, o papel da Igrexa na sociedade actual, a homosexualidade, etc. Recensins: - Xos M. Eyr, Intriga no seminario, A Nosa Terra, n 1.340, Cultura, Crtica, Narrativa, 31 decembro 2008-8 xaneiro 2009, p. 30. Apntase que Conexin Tubinga recolle o ambiente propio da vida relixiosa, rxido, opaco e autorregulado, e que dende este escenario se crea un labirinto que d lugar a unha trama detectivesca que d p reflexin sobre a mesma vida e outros temas de carcter transcendental. Comntase que o espazo principal vn representado polo Seminario de Auria en Ourense e ocasionalmente en Tubinga ou diferentes cenobios. Apntase que dende aqu a ortodoxia quere pr fin actividade da teoloxa da liberacin. Indcase que un dos perseguidos ser Hans Kng, personaxe a cabalo entre a realidade e a ficcin, autor de Existe Deus? Proponse reflexionar sobre o feito de que a narrativa galega a partir dos anos oitenta reivindique as ideas, como ocorre en Laffiche rouge, de Mario Regueira. Precsase que esta novela de carcter reflexivo parte de nomes como Sartre, Nietzsche ou Kng. Referencias varias: - Xess Fraga e Rodri Garca, Estacin de letras cruzadas, La Voz de Galicia, Culturas, n. 278, Literatura en galego, Libros de outono, 6 setembro 2008, p. 6. Comntase a publicacin de ttulos como este de Alberto Canal, Conexin Tubinga, as como A batalla do paraso triste, de Xos Ramn Pena; O globo de Shakespeare, de Santiago Jaureguizar; e A porta de Mayo, de Gonzalo Moure, entre outros. Afrmase que a mestura de xneros e historias unha caracterstica comn destas obras. - Javier Romero, Ourense unha marca literaria a conservar, La Voz de Galicia, La Voz de Ourense, 26 novembro 2008, p. 2. Conversa na que Alberto Canal, finalista do premio Xerais 2008, fala da sa novela Conexin Tubinga. Dela sinala que unha historia de Auria, na que pretende recuperar esa denominacin literaria que acuou Eduardo Blanco Amor. Destaca que o seu argumento xira ao redor dunha intriga teolxica nun seminario e comenta que conta con intriga, amor, odio e envexa. Caneiro, Xos Carlos, A vida nova de Madame Bovary, Vigo: Editorial Galaxia, col. Literaria, n. 257, 2008, 706 pp. (ISBN: 978-84-9865-091-4).

10

Esta novela de Xos Carlos Caneiro (Vern, 1963) inciase cuns paratextos da obra Madame Bovary, de Gustave Flaubert. O narrador ao longo da novela ofrece as sas opinins e inquedanzas en primeira persoa. Nas partes dialogadas, que son empregadas polo autor ou ben para exemplificar algo que acaba de dicir ou ben son un pretexto para expor un argumento posterior, emprega o estilo directo. Cntase a historia de Hermelinda que, tras ser enganada polo seu home, decide abandonar a vida familiar e por iso acaba hospedada nunha peculiar casa de hspedes chamada O Gatopardo, unha hospedara na que conviven perdedores, ilusos e namorados. Esta mestura de personaxes dar lugar a una acelerada serie de historias que xorden ao longo da novela. Historias caracterizadas por un ton esperpntico, que fai emerxer un mundo de ficcin e de sensacins. A medida que avanza a historia, cobra mis rapidez e vai perdendo o seu carcter narrativo para converterse nun texto ficcional, no que aparecen numerosos personaxes, que son partcipes de ancdotas ou feitos puntuais e logo desaparecen. Recensins: - Sandra Faginas, Resucitar arte da vida, La Voz de Galicia, Culturas, n. 258, Perfil, 19 abril 2008, p. 9. Fai referencia obra de Xos Carlos Caneiro, A vida nova de Madame Bovary, e afirma que se trata dun proxecto ambicioso do autor, de mis de setecentas pxinas, no que a vida e a arte son un todo. D conta do argumento da novela e salienta a multitude de fontes literarias nas que se baseou Caneiro, as como, refire a homenaxe que lle rende o autor aos seus mestres: Ramn M. del Valle-Incln, Gonzalo Torrente Ballester e Camilo Jos Cela. - Martin Pawley, Unha amarga victoria, Tempos Novos, Protexta, n. 7, proPostas, Narrativa, vern 2008, p. 6. Para achegarse ltima novela de Xos Carlos Caneiro, A vida nova de Madame Bovary, fai un repaso pola ampla nmina de galardns que ten recibido polas sas obras anteriores, tanto de narrativa coma de poesa, malia que o autor se sente ignorado. Alude sa faceta polemista, que pon en prctica contra outros autores galegos como Jaureguizar, Manuel Rivas ou Suso de Toro, as como sa demostracin de amizade cos seus amigos. Sobre a ltima novela comenta que pode ser considerada unha xenialidade ou un melindre pretencioso. Repasa brevemente o fo argumental e considera que unha obra ao mis puro estilo caneiriano polas constantes referencias literarias, cunha prosa moi coidada, na que predomina o humor e o optimismo, na que pode ser considerada unha obra mestra ou un delirio romanticn. - Francisco Martnez Bouzas, Festn esperpntico, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 253, Libros, 19 xuo 2008, p. V/La Opinin, Saberes, n. 192, Letras galegas, 28 xuo 2008, p. 11. Comeza destacando a extensin da novela de Xos Carlos Caneiro, A vida nova de Madame Bovary, con mis de setecentas pxinas, publicada por Galaxia. Afirma que Caneiro con esta obra pretende reinventarse como escritor, xa que realiza un cambio na sa traxectoria. Explica que a novela de fcil lectura e est chea de humor, onde os

11

personaxes montan un festn esperpntico. D conta da accin da protagonista, Hermelinda, e cita outros personaxes extravagantes que circulan pola pensin O Gatopardo, espazo narrativo fundamental. Finalmente, salienta algns aspectos formais da novela. - Xos M. Eyr, Caneiro, proxecto, resultado e deriva, A Nosa Terra, n. 1.323, Cultura, 5-10 setembro 2008, p. 32. D conta da publicacin dA vida nova de Madame Bovary, novela dunha grande extensin que a Editorial Galaxia publicou, reducndoa a setecentas seis pxinas, ao igual que reduce o tipo de letra. Sinlase que nesta narracin Xos Carlos Caneiro amosa os protagonistas das sas outras obras, Tristn Luces e Libardino Romero e tamn aparecen outros como Hermelinda, Arstides Rocamora, que estn inmersos nun intercambio constante de frustracins pasadas e ilusins, que levan ao tema tan frecuente en Caneiro da procura da felicidade. Referencias varias: - Csar Casal, Nesta novela reinvntome como escritor, La Voz de Galicia, Culturas, n. 258, En portada, 19 abril 2008, pp. 8-9. Realzase unha entrevista a Xos Carlos Caneiro onde fala sobre a sa ltima novela, A vida nova de Madame Bovary. Comenta que seguramente sexa a novela mis extensa da literatura galega con mis de setecentas pxinas e afirma que con ela se reinventou como escritor, dicir, realizou un gran cambio na sa escrita. De seguido fai referencia protagonista da obra e comenta que hai moitas alusins a personaxes e outras obras literarias, as mesmo, afirma que ten como referencia a catro autores: Ramn M del Valle-Incln, Gonzalo Torrente Ballester, Camilo Jos Cela e lvaro Cunqueiro. A continuacin, comenta que a protagonista Hermelinda parte do autor, ao igual que outros personaxes e salienta o ton lrico da novela. Considera que unha das mellores obras que ten escrito e, por ltimo, fala sobre a situacin da literatura galega. - scar Iglesias, Sntome o patito feo da literatura galega, El Pas, Galicia, Luces, 23 maio 2008, p. 10. Entrevista a Xos Carlos Caneiro, quen fala sobre a sa ltima novela A vida nova de Madame Bovary. Explica que quixo facer unha obra tan extensa porque quera achegar algo novo literatura galega e mis sa propia narrativa e tamn poder chegar ao corazn dos lectores. De seguido, fala sobre as personaxes da novela e pensa que a literatura non debe mostrar s as historias senn que ten que permanecer no tempo. Por ltimo, fai referencia s opinins da crtica literaria sobre a sa escrita. - Lus Gonzlez Tosar, s voltas con Blanco-Amor, El Correo Gallego, 1 xuo 2008, p. 2/Diario de Pontevedra, 2 xuo 2008, p. 12/El Ideal Gallego, Ao raiar o sol, 1 xuo 2008, p. 27 D conta dalgunhas das lecturas que est a facer e, entre elas, atpase a obra Pan e coitelo, de Bieito Iglesias, e tamn A vida nova de madame Bovary, de Xos Carlos Caneiro. Por ltimo, comenta que o tradutor e anotador de Juana de Arco foi Eduardo Blanco Amor.

12

- Javier Romero, La narrativa de Carlos Caneiro se transform en oratoria durante el recital que el autor ofreci en Ourense, La Voz de Galicia, Cultura, 24 xuo 2008, p. 31. D conta do recital que realizou en Ourense Carlos Caneiro, onde falou sobre a sa ltima obra centrada na figura de Madame Bovary. Comenta que a presentacin desta creacin literaria estivo acompaada por varios msicos e salienta, en palabras de Caneiro, que lle dedicou cinco anos da sa vida; ademais di que unha homenaxe a Madame Bovary e a Alonso Quijano e afirma que est orgulloso do traballo realizado. - Irene Tom, La eleccin de los internautas, La Voz de Galicia, Culturas, n. 273, Libros para el verano, 2 agosto 2008, p. 10. Danse os ttulos das obras mis recomendadas para este vern polos lectores do xornal a travs da Internet. Destcanse As palabras da nboa (2007), de Francisco Castro; A vida nova de Madame Bovary, de Xos Caneiro; Herba moura (2007), de Teresa Moure; e os clsicos como Daniel Rodrguez Castelao, lvaro Cunqueiro ou Eduardo Blanco Amor. - Ramn Loureiro, Palabras do reino sen fronteiras, La Voz de Galicia, Culturas, n. 294, Velut umbra, 27 decembro 2008, p. 3. Faise unha loanza das letras galegas a partir da referencia a recentes publicacins de autores que son expoentes da vitalidade da literatura galega actual, como A vida nova de Madame Bovary, de Xos Carlos Caneiro;da que se comenta que unha gran novela, froito dun inmenso esforzo e dunha extraordinaria autoesixencia que bebe dos clsicos; e doutras obras de Xavier P. Docampo, Ramiro Fonte, Xulio Lpez Valcrcel, Luis Gonzlez Tosar e Csar Antonio Molina. Constela, Xess, Shakespeare destilado, XX Premio Garca Barros, Vigo: Editorial Galaxia, col. Literaria, n. 268, novembro 2008, 186 pp. (ISBN: 978-84-9865-134-8). Xess Constela (Ferrol, 1963) presenta nesta novela un monlogo directo no que o narrador nos conta a historia do seu amigo Willy e a sa gran admiracin pola xenebra. O relato comeza cunha longa disertacin sobre a orixe da xenebra e os diferentes tipos desta: a holandesa e a britnica. O lector, pouco a pouco, vai coecendo esta admiracin do narrador e a amizade deste con Willy. Este amigo seu o gran protagonista da historia. Willy un devoto incondicional dos sonetos de Shakespeare, ademais de ser un gran bebedor de xenebra e estar un chisco obsesionado coas mulleres. Despois de describir a personalidade do seu amigo Willy, o narrador conta cmo este comeza a construr unha cidade a escala nunha maqueta na sa casa, como se fora un demiurgo. Como un deus creador, Willy principia por crear ras e avenidas, montes ao lonxe, etc. Pouco a pouco crea diferentes edificios: casas, centros mdicos, escolas e asilos de ancins, entre outros. Avanza a sa cidade at idear as vidas dos habitantes desa comunidade. Con barro, plastilina, escaiola, Willy modela personaxes de toda caste e condicin para desta maneira sentir que a cidade est chea de vida. Porn, a vida real deixa de ter sentido para el, e a vida ficticia, imaxinada, convrtese na cerna do seu existir. A partir deste momento, Willy perde parte do sentido e obsesinase con dous

13

dos personaxes que inventou para a sa cidade-maqueta: Susanna e o inspector. Susanna unha rapaza loura, de apenas vinte algo anos. Estuda na universidade a William Shakespeare e pasa todas as mas a ler un libro de sonetos do escritor ingls. Ela mantn unha relacin co inspector, anda que a Willy isto non lle gusta nada. A obsesin de Willy cos seus seres ficticios vai cada vez a mis, at o punto de que o seu amigo, o narrador, lle fai a compra, xa que el decide non sar da sa casa. Mentres, el segue obsesionado con Susanna e o inspector e cada da que pasa segue bebendo mis xenebra. A sa loucura chega a tal extremo, que o propio narrador-amigo acbao abandonando. Uns das despois o seu amigo le nun xornal que a polica tivo que botar abaixo unha porta dun piso para poder axudar a un home borracho e cunha perna rota: ese home era Willy. Referencias varias: - Candela Chedas, Galicia precisa que as editorias traballen mis na exportacin da nosa literatura, Faro de Vigo, Sociedad y Cultura, 17 xullo 2008, p. 38. D conta do autor premiado co XX Premio de Novela Manuel Garca Barros, outorgado ao ferrol Xess Costela Doce pola sa obra Shakespeare destilado. Nunha breve entrevista recolle as impresins do autor ante o premio, fala da situacin da literatura galega e salienta da sa novela a extravagancia e o humor. - Camilo Franco, Quixen escribir unha novela irreverente e coloquial, La Voz de Galicia, Cultura, Entrevista, 30 xullo 2008, p. 48. Breve entrevista a Xess Constela por mor de que a sa novela Shakespeare destilado acadou o premio Garca Barros. Destcase que esta obra ante todo irreverente, un longo monlogo que quere provocar mis que gustar. Dacosta, Henrique, O prezo da tentacin, Ferrol: Edicins Embora, setembro 2008, 214 pp. (ISBN: 978-84-95460-89-9). Henrique Dacosta (Ferrol, 1964) comeza a novela describindo os dous personaxes principais da historia: Armando e Mauro. Armando un home xa maior que durante a sa xuventude e, por un motivo de dbedas no xogo, tivo que emigrar a Guinea Ecuatorial. Despois desa aventura no pas africano volta sa cidade natal e al rexenta unha tenda de mobeis de madeira tropical e antigidades. Mauro o sobrio neto de Armando e sente unha fonda admiracin por el. Na tenda teen longas conversas sobre a vida e as aventuras de Armando en frica. Porn, Mauro sospeita que o seu to av non lle conta toda a verdade. Un da revlalle que na sa estancia na Guinea Ecuatorial matou a un home. Tamn lle relata parte das sas aventuras amorosas no pas africano. Ante a revelacin do asasinato por parte de Armando, Mauro asstase e foxe correndo da tenda de mobeis. Uns das despois, recibe a nova de que o seu to av est morrendo no hospital. Vai visitalo e no seu leito de morte fai as paces. O tempo pasa na historia e Mauro xa aparece como un home adulto. profesor de Teora da Literatura e Crtica Literaria e ao mesmo tempo escritor, anda que non obtn ningn xito, o que lle produce unha fonda abulia e desgana. Contina lembrndose do seu to av e un da descobre no computador que herdar del unha novela co ttulo de O que as palabras

14

ocultan. Mauro pensou que esa era a sa grande oportunidade de triunfar no eido da literatura. Ademais a novela revelbase como o mellor dos legados que seu to av lle puidese ter deixado. Despois de ler a novela (aparece inserida na narracin), Mauro sntese mis optimista e troca a sa ablica vida por unha nova chea de ilusins. Sntese optimista e as sas clases na universidade cambian. O alumnado goza e acaba intimando cunha alumna. Chmase Clara e est no ltimo curso da licenciatura. Comezan a vivir xuntos, pero todo se torce cando ela lle informa que gaou un premio literario. Mauro sntese un fracasado e a sa relacion con Clara vai cada vez a peor. A desgana e a depresin voltan vida do profesor, at que un da recibe unha carta para o seu to av dende Guinea. Nela descobre que ten un fillo no pas africano. Entn decide ir visitalo, pero antes manda a novela do seu to av a un certame literario. Al, na Guinea, axuda ao fillo do seu to av e consegue que lle dean a nacionalidade espaola. De volta sa cidade atopa na casa unha carta na que se lle outorga o premio literario ao que presentara a novela O que as palabras ocultan. Dacosta, Henrique, Unha mada de doce relatos, XVI Premio de Narracin Curta Carvalho Calero 2007, Santiago de Compostela: Edicins Laiovento, col. Narrativa, n. 236, 2008, 77 pp. (ISBN: 978-84-8487-146-0). Volume de doce relatos gaador do XVI Certame literario Ricardo Carvalho Calero de 2007, convocado polo Concello de Ferrol. Henrique Dacosta (Ferrol, 1964) comeza cunha dedicatoria a Gala e Alexandre que escriben o noso futuro co ouro da sa palabra. A seguir, sucdense breves relatos cunha extensin varibel, ambientados na Galiza, principalmente en Ferrol, mais tamn noutros espazos como Lugo ou O Grove, e con referencias temporais, nalgns dos contos, a distintos anos do sculo XX. As historias, protagonizadas por diferentes personaxes, reflicten un realismo trxico, cun fondo social e costumista, episdico ou anecdtico. Anda que con diversidade de situacins, todas elas se relacionan mediante o fo temtico que vn dado pola reaccin de seres diversos perante a doenza ou a morte, as como polo tpico do mundo ao revs, o orgullo e a vinganza. Referencias varias: - Ramn Loureiro, Da Costa gaa o Carvalho Calero por terceira vez, La Voz de Galicia, Cultura, 6 xullo 2008, p. 34. Infrmase de que o escritor, profesor e ensasta, Henrique da Costa, gaa por terceira vez o Premio Carvalho Calero que convoca o Concello de Ferrol e a Sociedade Cultural Medulio, na sa dcimo sexta edicin. Dise que o ttulo da obra gaadora Unha mada de relatos e que o xurado est presidido por Yolanda Daz e formado por Goretti Sanmartn, Xurxo Borrazs, Pilar Garca Negro, Paula San Vicente, Xos Manuel Maceira e Iolanda Gomis. Dvila, Berta, Bailarei sobre a ta tumba, IV Premio Biblos-Pazos de Galicia, A Corua: Biblos Clube de Lectores, col. Mandaio, 2008, 94 pp. (ISBN: 978-84-936607-4-1).

15

Nesta novela de Berta Dvila (Santiago de Compostela, 1987) vemos a dous adolescentes que comparten experiencias de xuventude, Mercedes e Josito, xunto cos seus amigos, entre eles, Ana, Elena, Dani ou Nacho. A sa amizade pouco a pouco vaise arrefriando, nomeadamente dende que Mercedes, a protagonista da novela, marcha estudar xornalismo a Madrid. Dende entn comezan a xurdir as envexas e os segredos dentro do grupo, pero tamn o amor sincero, incondicional e secreto que Josito sente cara a Mercedes. Narrada en terceira persoa, cun predominio do estilo directo libre, esta novela debuxa cunha linguaxe agresiva a fonda pegada que deixan na vida a amizade, o amor e a morte dos seres queridos. Referencias varias: - Rubn Brua, La novela con la que gan est influenciada por Siniestro Total, La Opinin, A Corua, 19 xullo 2008, p. 11. Recllese unha entrevista coa premiada co Biblos-Pazos de Galicia outorgado xove estudiante de Filoloxa Hispnica, Berta Dvila, e sa novela, Bailare sobre a ta tumba. Dvila salienta a ledicia e responsabilidade que sinte ao ser premiada con este galardn as como a sa admiracin polo escritor chairego Agustn Fernndez Paz co que ultimar a novela que sair publicada en galego e casteln. - C. F., Berta Dvila, premio Biblos con Bailarei sobre a ta tumba, unha obra sobre a xeracin Xabarn, La Voz de Galicia, Cultura, Santiago, 19 xullo 2008, p. 46. Faise eco do Premio Biblos-Pazos de Galicia outorgado estudante de Filoloxa Hispnica Berta Dvila, coa sa novela Bailarei sobre a ta tumba. Dise que foi recoecida como un expoente da nomeada xeracin Xabarn, da dcada dos oitenta que ela pertence. Infrmase que o premio consiste nunha escultura, unha estancia dun mes na Casa do Bachao, un ordenador porttil e a titora dun autor, nesta ocasin o escritor chairego Agustn Fernndez Paz, co cal ultimar a sa obra. - Alberto Couto,A xente non sempre sabe o traballo que hai detrs do libro, La Voz de Galicia, Cultura, 26 xullo 2008, p. 48. Entrevstase gaadora do Premio Biblios-Pazos de Galicia, Berta Dvila. Comntase que rematar a sa novela, Bailarei sobre a ta tumba, baixo a titora de Agustn Fernndez Paz. A autora fala sobre a marca xeracional da sa obra, a denominada xeracin Xabarn, e sobre o proceso de creacin literaria. Daz Fidalgo, Eduardo, O seor da Meda, limiar de M D. Aurora Vidal Carams, Pontevedra: Editorial El Taller del Poeta, 2008, 93 pp. (ISBN: 978-84-92410-08-8). Novela de Eduardo Daz Fidalgo (Loo-Pereiro de Aguiar, Ourense, 1928) na que relata unha historia que lles escoitou a uns homes sendo anda rapaz, tal e como explica na Carta lector deste libro. No limiar, Aurora Vidal Carams afirma que esta vella historia recuperada polo autor pode actuar coma un espello da triste realidade actual, na que anda teen cabida inxustizas coma a emigracin, o terrorismo ou a guerra. A narracin estrutrase en dezaoito captulos nos que se contan varios dos abusos cos que,

16

noutrora, un cacique coecido coma o seor da Meda e mais o crego de Tramudn sometan as xentes da aldea do autor. Entre os vecios que sufriron os seus abusos atpanse O Chumino, un criado do que se desfixo o seor da Meda cando avellentou; a bruxa Dorinda; un estudante opositor ao que lle roubou un reloxo; o seu irmn Remixio; Euloxio, ao que lle tendeu unha trampa para acusalo de ladrn; o mestre Don Nicanor, ao que denunciou ante a Inspeccin de Ensino Primario, e mesmo o seu propio fillo, Xelo, a quen non lle deixou casar coa rapaza que quera por ser ela pobre. Ser Xelo quen, unha vez morto seu pai, devolva aos vecios as terras arrebatadas polo cacique e restaure a prosperidade que o vello lle puxera fin. Referencias varias: - Imanol Hernndez, Me enamor de una seora llamada literatura, La Regin, Vox populi, 31 maio 2008, p. 12. D conta da traxectoria literaria de Eduardo Daz Fidalgo, de quen se achega unha entrevista na que fala do seu interese pola literatura e comenta que xa ten preparada para publicar outra novela, Aprendiz de Cacique, da que relata o argumento. Explica tamn que nas sas obras hai moitas ancdotas autobiogrficas e que a maiora se centran na cidade de Ourense. Por ltimo, fala sobre a novela O seor da Meda e comenta lembranzas da infancia. Dobao, Antn, Incertos, Vigo: Edicins Xerais de Galicia, col. Narrativa, n. 251, 2008, 151 pp. (ISBN 978-84-9782-705-8). Antn Dobao (Lugo, 1963) ofrece nesta sa primeira entrega narrativa unha serie de relatos que apuntan ao horizonte do que non predicbel. As, nestes trece contos dos que se compn Incertos, o extraordinario e o inesperado convrtense, ademais do denominador comn de cada un dos relatos, en marcas distintivas de vidas aparentemente normais. Os personaxes non son simplemente monecos nas mans dun fado caprichoso, senn que tecen a sa propia vontade, cos seus actos, desexos e temores, os camios das sas vidas. Narratoloxicamente, os trece contos comparten un ritmo e unha estrutura moi semellantes, ademais de estar contados a travs dun narrador en primeira persoa. Este encrgase de relatar unha situacin coti onde a accin avanza mesturndose cos seus propios pensamentos e recordos. Porn, e de speto, xorde o cataclismo introducido por un proceso ou unha presenza inesperada. Cabe engadir a intencin de denuncia que acompaa a cada un dos relatos. Recensins: - Xos M. Eyr, O terror que nace dentro de un, A Nosa Terra, n. 1.309, Cultura, 8-14 maio 2008, p. 32. Fai referencia primeira achega narrativa de Antn Dobao, Incertos, do que se sinala que un libro de misterio que contn trece contos. De seguido, analiza as diferenzas entre o conto e o relato e comenta que os primeiros contos teen influenzas de Xos Lus Mndez Ferrn e Rafael Dieste, mentres que os contos do final do libro amosan

17

pegadas de Edgar Allan Poe. A continuacin, vai destacando aspectos de cada un dos contos e, ao final, indica que o libro non ten unha estrutura pechada senn que amosa unha encrucillada, na que o individuo ten que loitar contra a soidade e a frustracin da vida. Finalmente, afirma que a obra est escrita nunha lingua clara e nun ton de confidencia co lector. - Ramn Nicols, Espazos e tempos de incerteza, La Voz de Galicia, Culturas, n. 266, Letras en galego, 14 xuo 2008, p. 14. Repasa a traxectoria potica de Antn Dobao e tamn a sa faceta de xornalista para salientar a nova obra publicada, Incertos, coa cal se estrea como narrador. Comenta que o libro consta de trece relatos cohesionados pola incerteza que manteen todos os personaxes nunha atmosfera de misterio e, s veces, onrica. Tamn asegura que os relatos estn abertos imaxinacin do lector, contados en primeira persoa, onde o tempo tamn se pode moldear. Referencias varias: - Manuel Vidal Villaverde, Lingua e nacin son inseparables, ambas conforman Galicia, Galicia Hoxe, MAR, Conversas contemporneas, 17 marzo 2008, pp. 30-31. En primeiro lugar faise un percorrido pola traxectoria bibliogrfica do escritor, lingista, director e guionista de ficcin da TVG X. Antn L. Dobao. Dise que publicou cinco poemarios, o libro de relatos Incertos (2008), participou no libro colectivo Xuro que nunca mis volverei pasar fame (2003) e en traballos sobre lingua e sociolingstica, que tradutor e colabora en Vieiros e A Trabe de Ouro. A seguir, na conversa comenta que o seu poemario Cando o ollar comeza a doer (2007) est escrito nun lapso de tempo concentrado, polo que a sa unidade contundente; pero, que o poemario Materia (2005), porn, a confluencia de escritas diversas en momentos, tempos e situacins vitais diferentes, e que o resultado dunha escrita delongada no tempo polo que non ten unidade formal nin de contidos. Sinala que a sa poesa se caracteriza por explorar sempre as pontes tendidas entre o individual e o social e formalmente tenta desfacerse da rixidez. Opina que dende o Rexurdimento lingua e nacin son inseparbeis, que conforman Galicia e que a lingua expresin das vidas e das relacins sociais. Anota que neste momento ten unha novela a medio escribir e outras das ou tres rondndolle na cabeza. Cre que a escrita literaria en galego constre nacin independentemente da posicin poltica do autor, as pensa que toda literatura comprometida e que o estado actual da literatura galega de vitalidade e variedade. - M. Blanco Rivas, Andel de novidades, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 241, Libros, 27 marzo 2008, p. VII/La Opinin, Saberes, n. 180, Letras galegas, 5 abril 2008, p. 11. Breve achega s obras de Simone de Beauvoir, O segundo sexo; Xos Mara lvarez Blzquez, de Henrique Rabual; e Incertos, de Antn Dobao, do que se di que se trata dun conxunto de trece historias nas que o extraordinario e inesperado o distintivo. - M. Dopico, A vertixe do imprevisible, Galicia Hoxe, MAR, 10 abril 2008, p. 35.

18

Achega as palabras de Antn Dobao sobre cmo lle naceu a idea de crear a sa ultima obra, Incertos. Informa que ser presentada na Feira do Libro de Santiago e salienta que o primeiro libro de relatos do autor. Dobao comenta que o seu libro intenta amosar a sensacin de soidade e de frustracin que vive a sociedade actual, debido falta de comunicacin. Tamn destaca outro tema que aparece no libro que o mundo do traballo visto como un espazo de alienacin. - Xos Carlos Caneiro, Crnica obsesin, La Voz de Galicia, Culturas, n. 268, Letras en galego, 28 xuo 2008, p. 11. Fai unha revisin dunha lista de novelas, tales como: Pan e Coitelo, de Bieto Iglesias; As mellores intencins, de Begoa Paz; e dos contos que compoen a obra de Antn Dobao, Incertos, do que salienta o seu carcter mistrico, envolvente, tenaz e sorpresivo. Fernndez, Miguel Anxo, Tres disparos e dous friames, Vigo: Galaxia, col. Literaria, n. 259, 12 maio 2008, 227 pp. (ISBN: 978-84-9865-094-5). Novela policial de Miguel Anxo Fernndez (O Carballio, 1955) estruturada en vinte captulos numerados e intitulados que transcorren en cidades dos Estados Unidos (Hollywood, Malib, Boston) e a Polinesia. O narrador-protagonista en primeira persoa Frank Soutelo, un detective de orixe galega que vive en Malib, que se dirixe en numerosas ocasins ao lector e ao que axudan o seu negro e o seu editor, que intentan reprimilo cando utiliza unha linguaxe demasiado coloquial. A aspirante a actriz, Sarah Moore, acode ao despacho de Frank Soutelo para primeiro deitarse con el e despois encargarlle un traballo: quere desenmascarar ao famoso produtor de cine Peter Marine do que estaba recibindo abusos sexuais. Entn el failles unhas fotos practicando sexo para ensinarllas sa muller Devorah, pero esta nin se inmuta e ten unha relacin sexual con Soutelo. O detective decide levarllas ao propio Marine para extorsionalo, pero para iso ten que facerse pasar por guionista e facerlle as beiras sa secretaria, Carla, que se lle insina descaradamente. Cando vai recoller os cartos que lle esixiu a Marine, entran Sarah e Devorah, esta pgalle dous tiros ao seu marido e deixa inconsciente a Soutelo. Cando este esperta, Sarah Moore, est morta, a polica pecha o caso determinando que Sarah fora a asasina de Marine e que despois se suicidara, pero el decide seguir investigando para recuperar os cartos que a recibir. A nai de Sara contrata un detective para esclarecer o asasinato, pero este asasinado tamn pouco despois de chamar a Soutelo con novas sobre o caso, polo que decide visitar nai de Sarah, que lle confesa que a sa filla sufrira abusos sexuais do pai cando era pequena e agora quera vinganza. Descobre que Devorah reside na Polinesia, polo que decide aliarse con Sugar Jones, dono dun tanatorio que utilizaba os mortos para esconder cartos e mercadoras ilegais, ao que a viva lle deba os cartos do enterro do home. Cando chegan a Tahit descobren que Carla un home, porque o atopan facendo o amor con Devorah. Deste modo Soutelo chega conclusin de que foi Carlo o que matou a Sarah, as que os at e chama nai da rapaza para que tome a xustiza pola sa man, deste modo el recupera os cartos grazas a Sugar e decide celebralo invitando a cear sa secretaria Pat. Recensins:

19

- Xos M. Eyr, Terceira aventura do detective Frank Soutelo, A Nosa Terra, n. 1.321, Cultura, 31 xullo-6 agosto 2008, p. 26. Mencinase a nova novela protagonizada polo detective Fran Soutelo que acaba de publicar Miguel Anxo Fernndez, Tres disparos e dous friames. Sinlase que esta novela, editada por Galaxia, centra a sa trama nunha serie de vinganzas persoais, nas que se ver involucrado o detective Frank Soutelo. Pola sa banda, o narrador amosa unha actitude despegada e crtica con toques de irona e ocorrencia. - Montse Pena Presas, Volve Frank Soutelo, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 257, Libros, 4 setembro 2008, p. IV/La Opinin, Saberes, n. 198, Letras galegas, 13 setembro 2008, p. 10. Sinala que o detective Frank Soutelo xa un personaxe coecido doutros relatos previos e que volve aparecer na novela Tres disparos e dous friames. Salienta que, igual que en obras anteriores protagonizadas por este detective, est presente a intriga, o sexo e os axustes de contas e, como novidade, cntase cunhas escenas cinematogrficas cun ritmo trepidante. - Martn Pawley, Retorno ao negro, Tempos Novos, Protexta, n. 8, proPostas, outono 2008, p. 9. Achega novela negra galega con motivo da publicacin de Tres tiros e dous friames, de Miguel Anxo Fernndez. Salintase como unha das sas caractersticas a fidelidade ao xnero, anda que cunha clara vontade culturalista. Lmbranse algns dos ttulos mis destacados desta modalidade literaria dende Crime en Compostela (1984), de Carlos Reigosa, pasando por A chave das noces (1987), de Xabier P. Docampo; Unha noite con Carla (1995) e de mosca (1998), ambas as das de Anbal C. Malvar; Ollos de auga (2006), de Domingo Villar; at Baixo mnimos (2004) e O cidadn do mes (2006), de Diego Ameixeiras. No que obra de Fernndez se refire, explica que esta a terceira entrega dunha triloxa, na que xa viron a luz Un nicho para Marilyn (2004) e Luar no inferno (2006). Repsase o argumento da obra e as principais peripecias vividas polo protagonista, as como os lugares nos que ten lugar a accin, na que o desenlace mis ben basto, moi representativo do ton desenfadado, pardico e un chisco perralleiro do conxunto, pois considrase que o autor busca fundamentalmente entreter. - Rodri Garca, Soutelo e as estrelas de Hollywood, La Voz de Galicia, Culturas, n. 288, Letras en galego, 8 novembro 2008, p. 10. Indica que Miguel Anxo Fernndez acaba de publicar na Editorial Galaxia a novela Tres disparos e dous friames, un relato de corte cinematogrfico no que se atopa unha vez mis a Frank Soutelo, un detective que lle leva un toque galego aos nxeles con pratos tpicos de Galicia. Dise que unha novela sinxela na que se persegue a implicacin do lector e na que o autor describe con todo detalle os aparellos que emprega un detective. Considrase que o resultado unha obra divertida e provocadora de risos e sorrisos, unha peza includa na literatura de consumo. Referencias varias:

20

- Xos Carlos Caneiro, Estar na literatura, La Voz de Galicia, Culturas, n. 272, Letras en galego, Club dandi, 26 xullo 2008, p. 11. Confesa a admiracin que sente por Vladimir Nabokov do que Factora K traduciu Lolita. A continuacin gaba tres obras: Tres disparos e dous friames, de Miguel Anxo Fernndez de quen asegura que leva camio de converterse nun dos clsicos do xnero negro galego; Festina lente, de Marcos S. Calveiro; e Da beleza, de Zadie Smith. - Camilo Franco, Con Soutelo aspiro a que o lector se divirta, La Voz de Galicia, Culturas, n. 268, A entrevista, 28 xuo 2008, p. 13. Entrevista a Miguel Anxo Fernndez sobre a sa ltima novela, Tres disparos e dous friames, baseada nas aventuras dun detective que reside nos Estados Unidos. Fernndez d conta do que ofrece esta obra e analiza ao protagonista da mesma: Frank Soutelo. Afirma que lle gustara que o seu libro se difundise tamn nos quioscos e considera que o obxectivo da novela gustarlle aos lectores e que estes se divirtan. Por ltimo, asegura que a Soutelo anda lle quedan moitos casos por resolver e que ir envellecendo nas sas obras. Fernndez Mallo, Marcelino, A trenza, Santiago de Compostela: Ensenada de zaro Ediciones, col.Galego, 2008, 315 pp. (ISBN: 978-84-936461-3-4). Marcelino Fernndez Mallo (A Corua, 1961) reconstre nesta novela en das partes a vida do funcionario Mario Quintela o cal, acusado do homicidio frustrado da sa muller, vese obrigado a comezar unha nova vida tras o seu paso polo psiquitrico no que internado. Na primeira parte e a partir das conversas que mantn coa psicloga da prisin de Teixeiro, Araceli Mosquera, Quintela fala da relacin que mantn con Helena, avogada dunha ONG que trata de axudar s reclusas dos crceres galegos. Explica como o seu matrimonio entra en crise ao esta implicarse de xeito moi activo no caso de Eva, nai de das fillas e encarcerada por un motivo de drogas por mor da sa parella Roberto, alcumado o Coronel polo seu pasado militar. Para explicar todo o tecido de relacins que se estabelecen entre os distintos personaxes, o autor vlese dun narrador omnisciente e de continuos flash-backs que rememoran o pasado do personaxe. Na segunda parte, que transcorre tres anos despois da primeira, trtase a vida de Quintana xusto tras a sa sada do centro mental no que recludo. Nesta parte flanse das novas persoas que configuran a vida do funcionario e na que ten un peso moi especfico a figura da prostituta Sheila; persoanxe que cobra un gran protagonismo nesta segunda parte. Segundo a accin avanza o protagonista darase conta que estes novos personaxes non o son tanto e que xa formaran parte do seu pasado tanto de xeito directo como indirecto. Nesta ocasin os antecedentes dos personaxes aparecen evocados a travs dos recordos mentais destes, pero sen explicitarse en xeito de flash-backs como na parte anterior. A toda esta trama hai que sumar o trasfondo social de novela, posto que Fernndez Mallo aproveita a historia dos distintos protagonistas e das sas experiencias vitais para retratar a vida no crcere, nun centro psiquitrico, nun prostbulo ou nun hospicio; asemade de tratar temas como o conflito en Chiapas ou a morte de Xoan Pablo II. Todo isto co teln de fondo das cidades de Santiago e da Corua, da que se citan lugares facilmente recoecbeis paras os lectores.

21

Referencias varias: - Lara F. Baldomir, La literatura nace de la realidad, La Voz de Galicia, La Voz de Santiago, Patio de vecinos, 30 setembro 2008, p. 16. Comntanse diversos feitos relacionados co mundo da literatura. En primeiro lugar flase da presentacin da obra do economista Marcelino Fernndez Mallo, A trenza. Dise que esta novela trata da tumultuosa traxectoria do seu protagonista, Mario Quintela. Comntase que no acto estivo presente a poeta Yolanda Castao. En segundo lugar flase da presentacin da obra El sndrome de Mowgli, de Andrs Prez Domnguez, novela pola cal recibiu o premio Lus Berenguer. E por ltimo fase referencia ao premio Meiga Moira de literatura infantil, que se concedeu a Xabier Lpez Rodrguez pola obra Os globos de andar. Freire Cordeiro, Carlos, Acompaamento para fuga, A Corua: Biblos Clube de Lectores, col. Mandaio, n. 27, 2008, 138 pp. (ISBN: 978-84-936001-2-9). Carlos Freire (Pontevedra, 1970) vlese de oito relatos cheos de motivos psicolxicos para compoer a obra, na que cada un deles conta cunha voz narrativa caracterstica (en primeira ou terceira persoa) que pode coincidir, ou non, coa dos personaxes. Os acontecementos tratados neste conxunto de relatos son de moi diversa natureza: dende o nacemento da humanidade at a vida nas cavernas ou a presenza de cadveres nas ras. Todo adornado con sadas nocturnas, romaras e msicos, que lle dan obra un ton particular. Os relatos titlanse: Os tres primeiros minutos da humanidade, Migracins, Acompaamento para fuga, Trnsito de Venus, Voigtlnder, Azul metalizado, A pementa est no ar e Inmortalicidio. Recensins: - Armando Requeixo, Fugas centrpetas, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 251, Libros, 5 xuo 2008, p. V/Fugas centpedas, La Opinin, Saberes, n. 190, Letras galegas, 14 xuo 2008, p. 10. D conta da nova achega de Carlos Freire Cordeiro, Acompaamento para fuga, editado por Biblos Clube de Lectores. Indica que se trata dun libro de relatos cheo de matices psicolxicos na caracterizacin dos personaxes, cunha intriga sostida e un final sorprendente. A seguir, fai referencia aos aspectos temticos onde prima a heteroxeneidade e tamn ao estilo, do que afirma que equilibrado e lonxe dos excesos verbais. Por ltimo, salienta a trama da novela e destaca a Carlos Freire como un narrador con dotes para contar este tipo de historias. Referencias varias: - Mara Conde, Trato de entender un pouco cal o ser humano, La Voz de Galicia, Cultura, Entrevista, 6 xuo 2008, p. 39.

22

Comenta que o escritor Carlos Freire vai presentar o seu segundo libro, Acompaamento para fuga, no que presenta oito relatos ambientados na sa localidade natal. Freire explica por qu escolleu o xnero do relato curto e comenta que as historias non estn unidas anda que hai varios temas que se repiten. Indica que pretende sorprender ao lector e salienta a retranca e o humor da obra. Por ltimo, asegura que as sas obras antes de publicalas pasan por moitas revisins e, incluso, di que houbo contos que se eliminaron. - M. J., Carlos Freire, as palabras ao servizo dunha historia, Diario de Pontevedra, Vivir aqu, 6 xuo 2008, p. 84. Fai referencia ltima novela editada por Biblos, Acompaamento para fuga, de Carlos Freire, que recolle varios contos do escritor redactados ao longo de oito ou nove anos. En palabras de Freire, comenta que a sa pretensin foi a de engaiolar ao lector e sorprendelo co final do relato, ademais indica que os temas son moi variados. A continuacin comenta que na obra lembra a algns escritores como Julio Cortzar, Antn Chjov, Carlos Casares ou Eduardo Blanco Amor. Por ltimo, informa sobre o acto de presentacin do libro. Gayoso, Xos M., Os fos do titiriteiro, Lugo: A Gracia-VeniaiSEdicinS, 2008, 135 pp. (ISBN: 978-84-612-0913-2). O narrador desta novela de Xos M. Gayoso (Lugo, 1960) vai intercalando diferentes historias e protagonistas como se fora un titiriteiro que domina cos seus fos aos seus bonecos. Marcial ese personaxe que presenta as historias de Xos Antn, Sara, Neves, Xulio, Alberte, etc. O lugar de Pacios vertebra os diferentes acontecementos que aparecen ao longo do libro, convertndose no fo que lle d sentido a todas as historias. Entre os diferentes relatos destaca o do amor imposbel de Xos Antn, un rapaz libreiro que est nunha cadeira de rodas, por Tareixa, quen sa vez bebe os ventos por Alberte, un home que a penas lle fai caso. Xunto a esta historia aparece a de Neves e Xulio, a violacin desta por parte de Vctor, coa conivencia de Xulio. E outros relatos mis, cheos de amores frustrados e coa paixn e o sexo como elementos fundamentais, como son as historias de Borja e Estvaliz, ou a de Nlida e Abelardo. O narrador intervn en primeira persoa ao longo da novela, destacando a presenza do titiriteiro Marcial, o cal leva no seu saco monicreques e bonecos, que son os personaxes que deambulan polo relato contando as sas vivencias. Recensins: - Xos M. Eyr, Entre o real e o imaxinario, unha novela anti-Balzac, A Nosa Terra, n. 1.301, Cultura, 6-12 marzo 2008, p. 32. Comenta a novela de Xos M. Gayoso, Os fos do titiriteiro, e compara algns aspectos dela con outras obras literarias. Afirma que na obra se nota a pegada da Nova Narrativa e salienta o carcter ficcional da mesma. Indica que o autor reflicte a vida como ficcin, cunha galera ampla de personaxes que se presentan como tteres e cunha tcnica moi complexa. As mesmo, afirma que o narrador tamn contribe confusin e, cara ao

23

final da novela, indica que van aparecendo as reflexins metaficcionais. Por ltimo, asegura que se trata dunha novela anti-Balzac. Iglesias, Bieito, Pan e coitelo. Novela moi moral, Vigo: Editorial Galaxia, col. Literaria, n. 256, 2008, 141 pp. (ISBN: 978-84-9865-035-8). Novela de detectives de Bieito Iglesias (Ourense, 1957) que se abre cunha dedicatoria seguida duns agradecementos e nota do autor na que salienta o feito de que a sa novela non obtivo ningn galardn. Por medio dun narrador omnisciente presntanse ao lectorado os personaxes principais: o Conselleiro Carrodeguas e o detective Renato Nvoa. A historia xira ao redor do homicidio de Odilo, o chofer do conselleiro. Este solicita ao detective Nvoa que investigue quen o fixo e promtelle unha elevada conta se o acada. Tras unha serie de indagacins Nvoa desenmascara aos malfeitores pero eles tamn o descobren a el. Nvoa consegue mandar un deles ao crcere pero o seu compaeiro secustrao e tortrao para vingarse del. Pese a todo, o relato ten un final moi positivo. A historia vn acompaada por unha serie de ilustracins que se corresponden con das aventuras da serie cmica, Mandrake the Magician, coas vietas grafadas en lingua italiana. Este cmic complemntase co relato en gran medida, xa que forma parte intrnseca do fo argumental da novela. Pchase o volume co ndice dos captulos, trinta e un en total. Recensins: - Ruth Lpez, Iglesias comete un crime perfecto, El Progreso, Vivir, 5 maio 2008, p. 71. Comenta a ltima novela de Bieito Iglesias, Pan e coitelo, baseada nun relato policial que mostra estampas polticas da ltima etapa de Manuel Fraga no poder. Indica que hai unha mestura de escenas costumistas, retrato de familia, crnicas de viaxes, etc. e pasa a falar doutras obras anteriores de Bieito Iglesias. Fai referencia a Amor e msica lixeira (2004), A historia escrbese de noite (2001) e Miss Ourense (2002). Na parte final, salienta outras obras do autor e tamn destaca o seu labor de tradutor e colaborador en medios de comunicacin. - Francisco Martnez Bouzas, Fin dunha xeira, Faro de Vigo, Faro da Cultura, n. 250, Libros, 29 maio 2008, p. V. Celebra a volta de Bieito Iglesias s libraras coa sa novela Pan e coitelo. Define a sa traxectoria literaria e afirma que este novo libro mantn a sa escrita precedente. Indica que a obra trata en clave sardnica e esperpntica a Galicia actual, concretamente na figura do presidente da Xunta e os seus conselleiros. Comenta que se trata dunha historia de humor e, vez, detectivesca. En canto aos aspectos formais, salienta as estruturas fragmentarias e desintegradas, e a linguaxe propia de Bieito Iglesias, anda que corre o risco de non ser entendida por todos os lectores. - Xos M. Eyr, Parodia dos anos do fraguismo, A Nosa Terra, n. 1.314, Cultura, 12-18 xuo 2008, p. 32.

24

Afirma que Bieito Iglesias un dos escritores que non cren na escrita mais si cren nos lectores e esta afirmacin demstraa na sa ltima novela, Pan e coitelo, publicada por Galaxia. Indica que a historia que se conta nesta obra unha parodia da vida, concretamente dos anos do fraguismo. Os personaxes son arquetipos e a obra divdese en trinta e un captulos que presentan uns ttulos significativos. Comenta que a irona e o humor son dous aspectos destacbeis e compara partes da novela coa banda deseada. - Armando Requeixo, Dolcezza rabuda, Tempos Novos, Protexta, n. 7, proTagonista, Narrativa, vern 2008, p. 10. Comzase considerando como unha voz propia e inconfundbel a de Bieito Iglesias no panorama galego, na que a vizosidade verbal e o dominio humorstico son os principais piares. Considera que ao longo da sa obra ten demostrado un gran dominio da lingua, tanto polos diferentes rexistros como pola retranca que lle imprime. A seguir cntrase en Pan e coitelo, da que destaca o hibridismo entre o policial e o tremendismo do cinema de serie negra. Delinea o fo argumental da obra, que desenvolve fundamentalmente a perversin da tica para conseguir levar unha vida regalada. O crtico cre adiviar unha forte influencia do Paulo Mandrake de Rubem Fonseca, malia que non lle pareza que empasten axeitadamente coa narracin textualizada, do mesmo xeito que lle parece pouco adecuada a lingua de seareiro pescantn que empregan os polticos que aparecen na noveleta. Concle que malia estes desaxustes Pan e coitelo, dado o xenio do autor capaz de facer posible o imposible. - Ramn Nicols, Entre a stira e o relato policial, La Voz de Galicia, Culturas, n. 269, Letras en galego, 5 xullo 2008, p. 14. Salienta a mestra de Bieito Iglesias como escritor e d conta da ltima novela, Pan e coitelo, publicada por Galaxia. Indica que esta obra introduce algunhas novidades na escrita de Bieito Iglesias, como o ton pardico con que est narrada e tamn o rexistro lingstico no que emprega a fala popular cargada de expresins fraseolxicas. As mesmo, destaca as descricins sinxelas e afirma que este libro unha homenaxe banda deseada, concretamente, obra Mandrake the Magician, de Lee Falk, xa que reproduce das historias en italiano. - Xavier Castro Rodrguez, Un exrcito de sombras na recente historia galega, Galicia Hoxe, Hoxe Galicia, Couso e arca, 18 outubro 2008, p. 2. Faise mencin mestura de asuntos importantes (como a poltica, o dieiro, o sexo, a vida, a morte) con pequenos asuntos, que teen lugar nesta obra de Bieito Iglesias, Sinlase que esta variedade temtica vn conxugada con toques de irona, humor, stira e incluso crtica, dando lugar, segundo afirma Bieito, a unha novela moi rural. Referencias varias: - M. Dopico, Unlla e carne, Galicia Hoxe, MAR, 29 maio 2008, p. 37. Informa da presentacin do libro de Bieito Iglesias, Pan e coitelo. Novela moi moral. Comenta que se trata dun libro no que se mesturan moitos temas, anda que basicamente, a historia unha stira sobre a etapa final do fraguismo. D conta dalgunhas das accins desenvolvidas polos personaxes e comenta a historia dos dous

25

protagonistas. - Fran P. Lorenzo, Bieito Iglesias artella unha vibrante colaxe narrativa en Pan e coitelo, El Correo Gallego, Cultura, 30 maio 2008, p. 67. D conta da presentacin do novo libro de Bieito Iglesias, Pan e coitelo, na Fundacin Gonzalo Torrente Ballester de Santiago, e editado por Galaxia. Achega os comentarios de Vctor Freixanes e mis do poeta Paulino Vzquez, presentes no acto, os cales destacan o tema do libro, a radiografa que fai do fraguismo, e tamn a construcin da historia. - Lus Gonzlez Tosar, s voltas con Blanco-Amor, El Correo Gallego, 1 xuo 2008, p. 2/Diario de Pontevedra, 2 xuo 2008, p. 12/El Ideal Gallego, Ao raiar o sol, 1 xuo 2008, p. 27 D conta dalgunhas das lecturas que est a facer e entre as que se atopa a obra Pan e coitelo, de Bieito Iglesias e tamn A vida nova de madame Bovary, de Xos Carlos Caneiro. Por ltimo, comenta que o tradutor e anotador de Juana de Arco foi Eduardo Blanco Amor. - Marcos Valcrcel, Bieito Iglesias, Galicia Hoxe, Andolia, 12 xuo 2008, contracuberta. Salienta o exercicio literario de Bieito Iglesias e fai referencia a sa ltima novela Pan e coitelo. Afirma que na obra hai moitos datos biogrficos e que o relato se presenta en clave satrica. Destaca o sentido do humor, a riqueza da linguaxe e a ausencia de impostura. - Marcos Valcrcel, Os espazos de Pan e coitelo, La Regin, Pan por pan, 13 xuo 2008, p. 77. Comenta que a obra de Bieito Igleisas, Pan e coitelo, est ambientada en Ourense e d conta dos distintos espazos da cidade que aparecen na novela. - Lara Rozados, Nesta novela consegun o crime perfecto, A Nosa Terra, n. 1.315, Cultura, 19-25 xuo 2008, p. 31. Achgase unha entrevista realizada a Bieito Iglesias sobre a sa ltima novela, Pan e coitelo, caracterizada como novela policial e stira da historia actual galega. Bieito Iglesias comenta que a ancdota da obra est baseada nun feito real e chea de elementos satricos e caricaturescos. A seguir, contrasta a dous dos personaxes fundamentais: o conselleiro Carrodeguas e o detective Renato, e tamn fai referencia a algns aspectos autobiogrficos da obra. As mesmo, d conta da orixe dalgunhas fontes tomadas do mundo do cinema e refire tamn o aspecto musical da novela. Afirma que xa traballou co xnero policial noutras ocasins e indica que est a preparar outra historia de crimes. Por ltimo, fala da estrutura da novela en trinta e un captulos e explica por qu introduciu o cmic e Lee Falk, Mandrake the magacian, no medio da novela. - Iago Martnez, Os americanos teen un exrcito que universaliza a sa literatura, Tempos Novos, Protexta, n. 7, proTagonista, vern 2008, pp. 8-11.

26

Conversa con Bieito Iglesias con motivo da publicacin da sa ltima novela Pan e coitelo, na que comeza criticando aos autores que se queixan de non recibir premios polas sas obras, explica que a sa novela ten como protagonista a un conselleiro do fraguismo, que o branco da stira e arquetipo dunha poca. Refrese tamn pegada psicolxica que deixou a emigracin en Galicia, en especial na sa familia. Critica a tendencia a menosprezar as formas breves da escrita, por sentir que como literatura emerxente que foi, o sistema literario galego quere comportarse como unha literatura adulta e facer produtos tan voluminosos como os best sellers. Refrese ao papel da crtica, que debera falar abertamente das obras de mala calidade, pois en Galicia non hai un gran mercado nin hai unha gran crtica. Fala da sa xeracin e do descontento xeral, da importancia da Universidade como illa nun ocano de reaccin e conservadurismo, da influencia do cine e da msica e do cmic. Lembra as sas lecturas de novela policial na xuventude e as pegadas que o xnero deixou noutras das sas novelas. Tamn explica o emprego que fai do galego coloquial e a necesidade de verosimilitude que precisa a lingua, confesa que se sente incmodo como escritor nunha lingua perifrica, entre outros aspectos porque para triunfar preciso pasar por editoras madrileas ou catals, polo que o modelo a seguir sera o de Ibsen, un escritor en noruegus que triunfou en todo o mundo. Remata explicando que escribiu en casteln a sa novela Bajo las ms bellas estrellas (1999) para demostrar que poda manexar mis rexistros que o galego. - Ana Salgado, Contra os das santos, Tempos Novos, Protexta, n. 7, proTagonista, vern 2008, p. 9. Con motivo da publicacin da novela Pan e coitelo, de Bieito Iglesias, faise unha achega sa traxectoria literaria, na que se introducen trazos da personalidade do autor presentes na obra. Comeza referndose sa non adscricin a ningn grupo, sa orixe ourens ou presenza das cidades de Ourense e Santiago no seu universo literario. Aldese a que publicou algns poemas na revista Dorna e que iniciou a sa carreira literaria en 1991 con Aventura en Nassau. Do seu estilo destaca a querencia do autor por achegarse burguesa dende a stira, como nos ttulos A historia escrbese de noite (2001) ou o ltimo Pan e coitelo. Como constantes na sa obra sinala o gusto por darlle a volta aos mecanismos ficcionalizadores, a escolla do espazo perifrico, o emprego da irona e a loita contra a indiferenciacin emanada da orde poltica mundial, entre outras. Outro dos trazos mis sobranceiros da escrita do autor dise que a riqueza lingstica nunha prosa xornalstica incomprancente, as como a sa querencia polo antiheroe, caractersticas que o fan sentirse na escrita mis prximo do Blanco Amor que voltou Auria onde case ningun o coeca que da sa propia xeracin. - Xos Carlos Caneiro, Crnica obsesin, La Voz de Galicia, Culturas, n. 268, Letras en galego, 28 xuo 2008, p. 11. Comeza salientando a existencia dunha literatura creada por mulleres e pregntase se en realidade se estn a buscar novas autoras e non novas novelas. De seguido, recomenda a lectura da obra de Bieito Iglesias, Pan e coitelo e salienta a calidade literaria do escritor, a excelencia ficcional mais critica o seu servizo cultura de masas. Tamn comenta As mellores intencins, de Begoa Paz, e Incertos, de Antn Dobao. .

27

- Jaureguizar, Militancia nun pasado que non o que era, El Progreso, Vivir, Cultura, Ollo mol, 7 xullo 2008, p. 63. Comeza falando sobre a novela histrica e afirma que en Galicia non se escriben moitas novelas que traten o tema da historia do pas. Considera que os escritores deben escribir sobre a historia presente e d o exemplo da obra de Bieito Ledo, Pan e coitelo, centrada na figura dun conselleiro de cultura obsesionado cos cartos. - Vicente Araguas, Todo vale, Diario de Ferrol, Nordesa, n. 510, 7 decembro 2008, p. 20. Afirma que se trata dunha novela divertida como un conto rpido e gustoso, intelixente cal unha olla de cuco e nio alleo e tamn destaca a mestura de xneros que al concorren, tales como o cmic, o cinema e a cancin popular. Indica que a lia argumental se basea nas tiras do fumetti Mandrake, pero non s se basea a obra na enumeracin de personaxes senn que os relaciona e os fai vivir situacins que poden chegar a ser esperpnticas. Iglesias, Xabier, Daniel e a Porta do Ceo, A Corua: Biblos Clube de Lectores, col. Mandaio, n. 30, 2008, 205 pp. (ISBN: 978-84-936607-1-0). Esta nova novela d