Ihintza - lasalle.eus · Ez da erronka makala! 1. Printzipioen erroak eta hegoak Gure...

2017.go Otsaila 96. zenbakia XXXIV. urtea

ihintza

ZER NON NORK

IHINTZA – Salletarren aldizkaria. 1988. urtean sortua Zuzendaritza eta erredakzioa: La Salle, 851 postakutxa, 20.080 – DonostiaL.G.: SS 485/84 ISSN: 1135-3945Gertu inprimategia

Argitalpen honen laguntzaileak:

Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 03

Hezitzaileak mintzoJoxe Agustin Arrieta, HEZKUNTZA BIDEAN AURRERA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04Jon Lezamiz, IKASLEA BETI ERDIGUNE? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06

OroitzapenakJoxe Erzibengoa, ESKOLA ZUEN MAITE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 08

Praktika onakJoxe Erzibengoa, LILI ETA BOSTOK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 09

PoemakPatxi Ezkiaga, KRISALIDA (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

GogoetakEgoi San Jose, TRADIZIOA ETA TRAIZIOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Pello Esnal, BEREZKO ESNAERA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Juan Luis Urmeneta, NIRE TALAIATIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Ikasleen txokoaAinara Feng, NIRE HISTORIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Aitor Huici, DENBORAK EGITEN DUENA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Aroa Imaz, GAUZA TXIKIEN EGUNEROKOA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Nerea Iriarte, ESKUTITZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Amaia Irastorza-June Madejon, EGUN BATEZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21La Salle Zarautz, TORREOIAN HITZORDUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Leire Bergara, ADISKIDETASUNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Euskararen EgunaMarin J. Lasa, XXXV. EUSKARAREN EGUNA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

IHIN

TZA 96

3

AurkezpenaAurkezpena

Bagoaz aurrera otsail zorotxo honetan barrena. Izan ditugu egun euritsuak, haizetsuak ere bai eta, nola ez,eguraldi eguzkitsu gozoak, hego haize puntu eta guzti, udaberriari deika bailiran.

Eta hemen dugu Ihintzaren, salletarron aldizkari honen ale berria, otsaileko eguraldi mota ezberdinekin bateginik.

Ohizko sailetan bildu ditugu jasotako idazlanak:

Hezitzaileak mintzo: Etorkizunari begira ari da lehena eta, bigarrena, PISA txostena gogoetagaiharturik, oinarrizko galderarekin datorkigu: ikaslea ote dugu hezkuntza zereginaren erdigune?

Oroitzapenak: Hezkuntza-mundua bihotzean zeraman eta eskola zinez maite zuen lagunarenoroitzapen sentitua irakur dezakegu.

Praktika onak: Azken hogei urte hauetan –1997tik hona– urtero bi edo hiru aldiz bildu izan denLITA irakurle-taldearen azken bileraren berri emanez dator litakide nekaezina, eta gonbidapenaluzatuz.

Poemak: Aurreko aleko poemen jarraian datoz oraingo hauek. Azkeneko poeman honela dio poetak:Krisalidaren bide biluzetik abiatzen naiz, bizitzaren poema sor dadin.

Gogoetak sailean molde ezberdinetako hiru ekarpen datoz, Ihintza euren adierazpidetzat hartua dutenhiru idazle finenak dira.

Ikasleen txokoa: Eibar, Beasain, Donostiako La Salle-San Luis, Irun, eta Zarauzko neska-mutilenidazlan-sorta polita dugu eskuartean, neskenak nagusi izanik.

Eta azkenik, XXXV. Euskaren Egunaren kronika, ohizko kronikariaren eskutik. Bianan ospatugenuen.

Urte berriarekin kolore berriz osatu dugun Ihintzaren ale berri hau atsegingarri gerta dakizula.

Jose Manuel Agirrezabalaga

HEZKUNTZA BIDEAN AURRERAJoxe Agustin ARRIETA

IHIN

TZA

96

4

Hezitzaileak mintzoHezitzaileak mintzo

Zenbat aldiz ez ote dugu horrelakorik esan? Bideanjartzea dela garrantzitsuena. Ibilian ibiliz baliozkojarduerak aurrera bultzatzea. Beti berrikuntzan.

Halaxe gaude. Ikasturtea (2017-2018) aurrera doakigu:programazio berriak, planen berrikuntzak, ikastetxearengaurkotasuna eta eraberritzea… Hitz batean, egunerokoberritasunaren beharrean gabiltza.

Gehiegikeriaren eta kontsumismoaren gaitzetikurrutiratu nahi dugu. Haize berriaren beharrean gaude.Egia da ongizatezko gizartea lortu dugula, nahiz etahutsuneak eta ezbaiak ugari izan. Hala ere, lanarenfilosofia azpimarratu nahi dugu, balio nagusi batzukbirbalioztatu: askatasuna, eguneroko lana, ikasketakooperatiboa, heziketa integrala, hizkuntzen garapena,informatikako tekniken berrikuntza eta erabilera…

Egia da ezin garela geldotu, lozorrotu. Benetako balioeneskala zaindu eta goratu behar dugu, bai gureprogramaketetan baita eguneroko lanetan ere. Oskarbiabestaldeak hala zion aspaldi hartan: Itxaropenari leihobat zabaldu behar diogu… Askotan etsipen gehiegiikusten dugu inguruan. Itxaropenaren aire garbi etaberritzailearen beharra dugu. Merezi du itxaropenarenargiari tokia egitea, eta esperantzaz bizitzea. Merezi dugizatasuna eta gure ikasleekiko pedagogia bere oneneangaratzea. Ez da erronka makala!

1. Printzipioen erroak eta hegoak

Gure ikastetxeetan, La Sallen, badago bizi-indarra:jende arduratsua, bizi gogo handia, etorkizunari indarrezerantzuteko asmoa eta bizi-nahia, ilusioa, talde espirituaeta elkarte sena.

Eginkizun asko izango ditu eskolak.Azpimarratzekotan hau esango nuke:askatasunerako heztea. Eskolak ez dubakarrik aterpea eta babesa eskain-tzen, baita euritara atera behar due-nean ere euritan nola jokatu erakutsibeharko du. Libre izaten lagundu, nor-tasuna esnatu eta suspertu, norberabere buruaren jabe izaten lagundu.

Kontatzen dute nola behin maisubatek hitzaldia eman beharra zuelamunduaren hondamendiaz. Egin zenpropaganda eta jendetza izugarriabildu zen hitzaldia entzutera. Bainahitzaldia oso laburra izan zen, ez zueniraun ia minuturik ere. Hauxe izan zenmaisuak esandako guztia:

Ondorengo gauza hauek dira gizateria zeharohondatuko dutenak:

Printzipiorik gabeko politika.•

Elkar ulertzerik gabeko aurrerapena.•

Esfortzurik gabeko aberastasuna.•

Isiltasunik gabeko erudizioa.•

Arriskurik eta konpromisorik gabeko erlijioa.•

Ondorio eta loturarik gabeko gurtza edo kultua.•

Ez dira aholku makalak, nik uste baliogarriak direla. Zeriruditzen zaizkizu?

2. Gizatasuna garatu

Gure ikastetxeen helburu nagusia gizatasuna garatzeada, bai intelektualki, baita gizakoiago izanez ere etabarne-jarrera positiboak indartuz. Pertsonaren balioa dagiltzarri nagusia: besteen gainetik ez egotea,kooperatiboagoa izatea, besteen aurretik ez azaltzea,gozatzen jakitea, adeitasuna eta tratua zabaltzea,maitekorra izatea eta bere barruko beharrei erreparatzea.

Askotan esaten dugu gure gizartea oso arina etaazalekoa dela. Irudiari ematen zaio garrantzia handia,itxurari. Eta heziketa-munduan eta giza alorrean honieman badiogu bultzada, egoera oso larria izan daiteke.Batzuetan uste izan dut balio gehiegi jokatu ditugulaitxuraren alde!

IHIN

TZA 96

5


Zer da gizatasuna garatzea? Pertsona bere bete-tasunera eraman nahi izatea. Giza Eskubideak zaintzeaeta zabaltzea, nortasunaren ibilbide praktiko etapositiboak erakustea eta bultzatzea. Hemen gauza batdago garbi: ondasunak pilatzeko ametsa, jakintzarengutizi ase ezina, osasunaren kezka itoa edo beti lehenposizioak nola irabaziko ibiltzea, ez direla inondik inorabide egokia, gizatasunaren apustua garantia apur batekinjokatzeko.

Azkenean gizatasuna garatzea hau baita: gure bizitzarenzentzua, gure bizipoza, gure askatasuna, gure nortasunabide honetatik bultzatzea. Etahemen pertsona bera bereosotasunean dago. Gizatasunagaratzea ez da azkar bateanegiten den zerbait. Ezta ereerrazkeriaren liluraz bideokerrera makurtzea.

Zer bidetik doa gure hezi-keta? Nola ari gara hezten? Zeremaitza ari gara lortzen? Gaur-ko eskola-hezkuntzak –irakas-kuntzak– erantzuten ote diegure gizarteko arazoei? Indar-

tzen eta sendotzen al ditugu balio eta konpromisoetikoak? Bultzatzen ditugu sorkuntza eta saiakeraesperientziak? Elkarbizitza, solidaritatea eta elkarrenarteko harremanak eragiten eta bultzatzen alditugu? Honek guztiak, galdera hauek, bide berriakurratzera, erantzun berriak bilatzera bideratzendigute.

3. Aurrera eta arin…

Azkenaldi honetan PISA, liburu digitalak,ordutegia, kontziliazioa…, baditugu gaiak, zalantzaketa galderak. Askotan erantzunak bilatzea ez daerraza izaten, baina aurrera eta bidea egin beharradaukagu, poliki eta lasterka, baina ibilian ibilizaurrera. Egia da gure gizartea presaka dabilela. Ezdakit norantz badakien, baina giltzarria aurrera

egitea da jakinez nora goazen, geure egoera aztertuz,gogoeta eginez eta gure bizitzaren eta eskolareneguneroko helburuak zeintzuk diren galdetuz.

Lehengo batean irakurtzen nuen nola mundukopopulazioa Erromatar Inperioaren hasieran 200 milioikoazela. 1800.urtean 1000 milioi izatetik, orain 2017an 7000milioi (?) izatera iritsi garela. Ez dakit kopuru handia oteden, badirudi gure planetak 15000 milioi biztanleentzakotokia omen dauka. Baina galdera beste hau da: nola bizida/gara?, natur baliabideak ongi erabiltzen al ditugu?,ogia eta eskola ondo orekatuak al ditugu? Zenbakiekesaten digute, gaur egun 1000 milioi baino gehiago

muturreko pobrezian bizidela. Non dago giltzarria?Gutxiagorekin hobeto bizi-tzean. Ongizatea hobetobizi izatea dela ulertubehar dugu eta ez gauzagehiegi izatea. Berdin-tasuna eta justizia beharditugu. Hori guztia Proyde-Proegak gogoratuko digu.Jarrai dezagun solidaritatekeinuei eta ahaleginei tinkoeusten eta zabaltzen.

IHIN

TZA

96

6


IKASLEA BETI ERDIGUNE?Jon LEZAMIZ

Banuen artikulu bat idazteko gogoa. Nireburuan jira eta biraka ari nintzen aztergaiabilatzen. Aukeratua nuenean, ogi freskoarekin

batera egunkaria jarri zidaten mahaian, gosariahartzeko prestatzen ari nintzela. Azaleko argazkinagusiak arreta deitu zidan. Bertan txuletoi ederrakzeuden parrillan. Erdarazko lerro-buruak zioen: Lachuleta, un manjar bajo el sol. Tolosako lehentxuleta-jaiaz ari zen. Nonbait giro ederrean, eguraldieguzkitsu epelean, 240 bazkaldarrek ekin ziotentxuletoi jateari Oria ibai ondoko hirian. Baina, ez naizgastronomiaz luzatuko, haren azpian beste albisteserioagoa eta kezkagarriagoa baitzegoen. Hala ere,norbaitek esan lezake ea gure herrialdean badagoenzerbait txuleta jatea baino zaporetsuagoarik.

PISA 2016 txostenaren emaitzak argitaratu berriakziren. Estatu mailan eta Nafarroan emaitzak duinakizan omen dira eta biziki kontent daude. Gure hiruherrialdetan berriz, oro har, ezin gauza bera esan.Aurreko emaitzekin alderatuta jaitsiera nabarmenaizan omen da eta kezkatuak gaude. Lehendakariakberak, eta haren itzalpean biltzen direnetako askok,autokritika egin behar dutela diote. Behingoz, nikneuk gauza bera aitortzen dut baina nireñabardurekin, jakina! Beraz banoa pixkanakañabardura horiek zehaztera.

PISA txostenak emandako emaitzengatikHezkuntza Elkarteak “bere kezka” azaltzen du.Hezkuntza munduarekin loturiko sektoreak batdatoz premiazkoa dela soluziobidea aurkitzea, nahizeta egin diren irakurketak xehetasun desberdinakizan.

Defentsa-mekanismoa erne dugunez, arazoagainontzekoen zelaira botatzea izaten da gure lehenerreakzioa; hots, besteei errua egozten saiatzenomen gara. Jarduera horretan maskara desberdinakhar ditzake arrazoiketak: froga lehendabizikoz

ordenagailuaren bidez egin dela; ikasgai (irakurketa,matematika, zientziak) eta gaitasun bakan batzukneurtzen dituela, garrantzitsuak diren beste batzukbazterrean utziz; hemen, gure hezkuntza sistema,inklusiboa dela eta ekitateari eta berdintasunarilehentasuna ematen zaiola; eskola uzte goiztiarraoso baxua dela…

Bai, baina monetaren ifrentzuari so eginez gero,hezkuntzan gure aurrekontuak, inbertsio mailan, ezdira bat ere makalak; orain hiru urte baino ekonomimaila hobean aurkitzen gara eta emaitzak adierazlesozio-ekonomikoekin lotuta izanik, ezin da emaitzenbeherakada justifikatu; orain hilabete batzuk eginikodiagnostiko frogak –boikota egin ez zieten tokietan,bederen– ez ziren onak izan eta nola hala, oraingoan

gertatuaren aierutzat edopremoniziotzat har zitezkeen…eta abar eta abar.

Guztiok autokritika egin behardugu, autokonplazentziazko sare-etatik alde eginez. Diskurtsoofizialetan gure ekimenak, bai

hezkuntza arloan bai beste eremu askotan,besteentzako erreferentetzat hartu ohi ditugu.Oraingoan nolako aurpegia jarri behar ote duguEspainiako emaitzak nabarmen hobeak izanik?Kanada eta Koreakoen mailan omen daudeauzokoenak. Gure erkidegokoak, ordea, ezjakinenkapirotea merezi dutenetakoak omen dira,txapelaren ordez. Honek erakusten digu zuhurragoeta apalago jokatu beharko genukeela nolatxapeldun hala galtzaile izaterakoan. Apalikjokatzearen tenorea ez da usu ematen gurean. Harrojokatu ohi dugu, harroegi sarritan. Eta kritikaminimorik onartzen ez duena, harroena! Hezkuntzaarloan nork irabaziko luke harrokeriazko dominarik?Nor berarentzat uzten dut erantzuna.

PISA 2016 txostenaren emaitza hauen aurrean zeradierazten dute sindikatuek, zeren ez baitu ematenakatsa aurrekontuen kontzeptuetan dagoenik? Begibistan dago langileentzat soldata handiagoa eta lan-ordu gutxiago jabeei (Hezkuntza Sailari, ItunpekoEskolen Titularrei, Kooperatibetako Kudeatzaileei…)erreklamatzearekin ez dela konformatu behar. Gauregunean edozein erakundeetan ebaluaketak ugari

IHIN

TZA 96

7


izan ohi dira estamentu guztietan. Hezkuntzanjangelako langileei, garraiolariei, administrariei,garbitzaileei, ikasleei… ebaluaketak egiten zaizkie.Eta irakasleei? Badaude jarduera-ebaluaketak,“evaluación de desempeño” delakoak, noski! Bainahori bera aztertu beharko genuke ea nola egitendiren eta zer maiztasunekin aplikatzen diren. Orohar, nire aburuz, ez genuke emaitza positiborikaterako.

Badago amnesia bitxia gure hezkuntza erakun-deetan. Berezko Izaeretan eta Misio Proiektuetan

garbi azaltzen da hezkuntzaren erdigunea ikasleadela. Ikaslerik gabe ez dago heziketaren beharrik,soberan daude LOMCE eta Heziberri guztiak. Bainaeguneroko ekintzetan, erabaki eta ebazpenetanbaztertua eta ahantzia izan ohi da ikaslea, besteinteres batzuek bere postua hartzen dutelarik.Ikasleen heziketaren onerako al da, esaterako,lanaldi jarraitua? 6 ordu eskolan egon behar denean,etenaldi bat edo bi izanik ere, zer aditasun maila izandaiteke azken bi saioetan?

Baina amnesiatik aparte badago beste gaixotasunbat: eskizofrenia. Gogoan dut behin elkarrizketabatean batxilergoko irakasle batek adierazi zidana.Selektibitaterako azterketak prestatzen ari zenean,zera aipatu zidan: Nire semerik zaharrena bigarrenbatxilergoan dago. Irakasle bezala ados nagoebaluaketak egiteko erabiltzen dugun azterketensistemarekin, baina ama bezala ezin dut sistema hauonartu. Gainera bidezkoa iruditzen zait nire semeaketa bere ikaskideek aurkeztu duten kexa. Eta nireharridura handia izanik galdetu nion nire buruari eaezin daitezkeen interesak harmonizatu ikasleagaraile atera dadin, bera baita heziketaren gunea,ezta?

A! Inauteri eta aratusteei buruzko artikuluaidazteko asmoa nuen. Beste urte batetarako utzibeharko? À la prochaine! Hurrengora arte!

IHIN

TZA

96

8

OroitzapenakOroitzapenakESKOLA ZUEN MAITE

Joxe ERZIBENGOA

Hola, Jaime, ¿cómo estás? esaten nion elkartopo egiten genuenean. Orduan hark,irribarre xume, xuabe eta zintzo batez

erantzuten zidan, pues como dicen en mi pueblo,mucho bien. Honela bukatzen genuen hasierakoagurra. Gero bixkarreko batez agur esaten nion.

Behin batean, aipatu dudan egoera antzekobatean, zera bota zidan, estoy extrañado de que metengas tanta simpatía, eta nik irribarrea erakustennion beste iruzkinik egin gabe, baina ondorengolerroetan hauxe azpimarratu nahi dut, orain badakiteta, hobeto ulertuko didala dagoen lekutikbegiratzen didan bitartean.

Ni oso gaztea nintzen, hogei bat urte, Jaimeezagutu nuenean, aurrez aurre ezagutu nueneanesan nahi dut. Santiago Apostol izeneko Ikastetxehandian izan zen. Ohi bezala goiz jaiki nintzen etabizkor joan nintzen otoitz lekura bai bainekienmartxoaren hiru hartan nire osaba Baltaxarrenurtebetetzea zela eta, horixe aipatuko zuela otoitzazuzentzen zuenak. Eta halaxe izan zen. Denok otoitzegin genuen nire osabaren alde. Otoitz lekutik irtenginenean eta korridoretik gindoazela komunitate-gelara gure irakurketa egitera Jaime hurbilduzitzaidan eta hala esan zidan, hoy le darás un beso atu tío ¿no? Eta nik, claro, ahora mismo. Sartu ginengela handi hartan eta ni atzean gelditu nintzen osabanoiz sartzen zen zain. Une egokia izan zeneanberagana hurbildu eta masailean musu eman nioniloba bati dagokion bezala. Osaba harri eta zurgelditu zen, pixka bat lotsati, baina Jaime poztu zen.Elkarri begiratu genion eta “smail” txiki bat egingenuen esandakoa beteta zegoela adierazteko.Bestela ere musua emango nion, baina Jaimekesanda errazagoa egin zitzaidan.

Jaimek eskola maite zuen. Jaime eta eskola gauzabat eta bera zen. Eskola eta Jaime, era berean, gauzabat eta bera zen. Jaimek eskola maite zuelaebidentzia zen. Hezkuntza-Komisio batean suertatuginen biok. Komisio hartan koordinatzailea zen.Partaideak pedagogoak ginen eta psikologoak erebai nahi bada. Komisio hartan ezagutu nuen Jaimeeskola-maisu gisa; maisu diot zeren haren ustezmaisu hitzak esanahi berezia baitzuen, esan nahibaita, errazago, xumeago eta maiteago adieraztenzuela salletar baten bokazioa eta profesioa nahibada. Komisio hartatik banandu ginen batzuk bainaez deseroso geundelako praktikotasuna jotzengenuelako xedetzat, hots, euskara landu nahi

genuen gure eskoletaneta beste batzorde batenbeharra ikusten genuenbatzuek. Jaimek atseginhandiz onartu zuen gureproposamena. Gu bionarteko harremanak hainestuak izaten jarraitu ezbazuten ere, ez zireninoiz eten.

Eskola maite zuenbezala edo gehiago maite zuen Nafarroa. Zenbataldiz egin zuen borroka salletarrak Nafarroanegoteko ez da erraza jakiten. Azkenean lortu zuennahi zuena edo nahi zuenaren puska handi bat.Berak ez zekien nik ere Nafarroa maite nuela, zerenni jaiotzez Oreretakoa izanik oso gertu zapaltzennuen Nafarroako lur puska bat, horretarako nahikoaizaten nuen Artikutza aldera joatea eta hangobasoan gora eta behera ibiltzea.

Nafarroako mendietan ibiltzen hasi nintzeneanbera zen nire erreferentzia eta harengana jotzennuen orientazio eske, hark atsegin handiz luzatzenzizkidan azalpenak, bai mendienak, bai haranenak,bai herri txikienak, bai hizkuntzenak. Jaimeentziklopedia zen, ia orojakilea, baina batik batNafarroa ezagutzen zuen abertzale batek ezagutubehar duen moduan, hots, bertatik bertara joanezeta ez liburuez soilik. Berak Nafarroako historia ongiezagutzen zuen eta gustu handiz eskaintzen zuenbere burua gehiago jakin nahi genuenok berak besteedo ia beste jakin genezan. Gogoan dut XabierFrantziskoren herrira joan ginen batean nolakoazalpen ederra eman zigun, hau euskararen egunaospatu genuen urte batean izan zen. Euskarareneguna antolatu zuenak Jaimeri aukera eman zionbesteoi Santuari buruzko xehetasunak emanziezazkigun. Jaimek Euskal Herria maite zuen,Euskadik beste esanahi bat zuen harentzat, etaniretzat ere bai.

Jaime, orain ulertzen al duzu zergatik erakustennizun arrazoizko halako begikotasuna, amultsu-tasuna eta sinpatia? Begien bistan da, ez dut besteadierazpenik eman behar, ados? Ziur naiz gogoanizango dituzula hemen eskaini dizkizudangauzatxoak, zure cositillas bezalakoak, bainaegiazkoak eta garrantzitsuak. Bihotzez, elkar ikusiarte.

IHIN

TZA 96

9

Praktika onakPraktika onakLILI ETA BOSTOK

Joxe ERZIBENGOA

Azaroaren hogeita bian, bost salletar bilduginen Eibarko Azitain izeneko Eskolan, euskalliburukote baten inguruan mintzatzeko,

oraindik halako ohiturarekin jarraitzen dugulako,garai batean LITA izenarekin osatu genuen taldeanitxura honetako jarduerak izango genituela erabakigenuelako, eta horretan jarraitu nahi dugulako kostaahala kosta gaur ere.

Oraingo honetan esku artean izan dugun liburua,liburu potoloa hobeto esanda, Ramon Saizar-bitoriaren Lili eta Biok izan da.

Erabakia hartu genuenean, lanederra eskatu genien gure buruei,ez baita lan makala tamainahonetako liburu bat irakurtzea pen-tsatuz, gainera, Ramonen lanakbenetan zamatsuak direla. Ala-baina, ausartu ginen eta kontuakematera bildu ginen arestian aipatudatan, pozik bildu ere.

Lehentxoago esan dudan bezalabost bildu ginen, bost salletar,beharbada gutxizko. Hastapenean,salletar Anaia ez ziren batzuk ereetortzen ziren gurera, baina ahaztuzaie, nonbait, gu iraunkorrak garelahartutako erabakietan eta jarrai-tzen dugula oraindik debozio horre-tan, zenbait kasutan kosta egiten bada ere. Gauregun, salletar peto-petoak biltzen gara, eta, oro har,bost. Hemendik doakizue gonbidapena gureraetortzeko, baldin eta gogo, asmo eta ilusio pixka batgordeta baduzue zuen burmuinean eta bihotzean,jakina. Jakizue boston “etxea” erabat zabaldutadagoela horretarako eta baita horren inguruanzernahi gauza ere esateko, euskal kulturaren arlokoabada, noski.

Hizketan hasi ginen ba, eta denon iritzia izan zenlan ederra izan dela Ramonek egin duena; hizkuntzamaisu handi baten moduan erabili duela eta ematenduela ez duela eragozpenik aurkitu adierazi nahi izanduen guztia esateko, eta, gainera, modu duineanesateko. Beraz, alde horretatik ikusita merituhandiko bikaintasun bat erdietsi duela esan genuen.Beste kontu bat izan zen tematikari eta edukiariburuz hitz egiten hasi ginenean. Arlo honetan bostokesan genuen Ramonen ideiak, Ramonen izateko eraeta baita Ramonen nortasuna ere islatzen direla

etengabe, ia obsesio gisa, bere lan gehienetan, etaaztertzen edo komentatzen ari ginen lanean ere bai.Alegia, heriotza, zoritxarra, gaixotasuna, tristezia,ironia, nolabaiteko umorea, etab., argi eta garbigelditzen direla adierazita.

Era berean, denek esan genuen oso nabarmenzeudela margotuta nobelan zehar agertzen zirenpaisaiak, eta nahiko logikoa iruditzen zitzaigula beraDonostiakoa dela jakinda eta, halaber, hiriareninguruan erabiltzen dituen bazterrak hortxe daudelagertatzen direnak egiaztatzeko. Hitz batez, maisulan

ederra utzi digula. Bat etorri ginenmerezimendu guztiz eman diotelaaurten, sari gisa, euskal kulturaarloko urrezko domina edo halakozerbait.

Alabaina, han bilduta geun-denok, bostok, berehala lotugenuen Ramonen lana bereadineko beste idazle ospetsubatzuenarekin, adibidez, Atxaga-renarekin, Sarrionaindiarenarekin,Arantxa Urretabizkaiarenarekineta, baita ere, euskal literatura goimailara igo duten bestetzuena-rekin, esanez Gabriel Arestirenjarraitzaileak izan direla eta harenmaisulanaren ildotik jo zutela hasi-

era batean, bederen, nahiz eta gero nork beretankerari eta bideari eutsi dion.

Gainera, elkarrizketa hartan azaldu zen euskalletretan super-ilargia den bat eta orain arte ezkutuanegon dena fisikoari bagagozkio, hots, Sarrionandia.Super-ilargia hitza ez zen guk asmatutakoa izan,Atxagarena baizik. Egun horretan edo aurrekoetandenok izan genuen aukera gure zeru gainean super-ilargia ikusteko, esaten zuen Atxagak irratsaiobatean, orduan, Atxagak metafora hori hartu zuengurera azaldutako idazle erraldoiaren inguruaniruzkin batzuk egiteko. Niri gustatu zitzaidala esannien hizketariei, eta apro-betxatu nuen idazleezkutuaren inguruko nire iritzia emateko.

Lili zein den badakigu orain Ramoni esker, eta gureartean piztu den edo berpiztu den Joseba delakoaere bai Atxagari esker, eta baita Habanan elkarrizketaegin zion kazetariari esker ere.

Halako eta bestelako kontuak aipatzen ditugubostok biltzen garenean. Nork bereak botatzen ditu,

IHIN

TZA

96

10

Praktika onakPraktika onak

4

Zahartzen garen heinean heriotza ez zaigu hain arrotza egiten, ihesak eta erbesteak emandako bulkada, bere eskuetan utz ditzagun gure ezereza eta isiltasunak.Gauaren magalean sustraitzen ditugu argi berri baten haziak, udaberrian loratu daitezen gari-landa amaigabeetan.Gero eta urrutiago gelditzen zaizkigu mirariak, eguneroko errutinaren besoetan, eta gustatuko litzaiguke “Kanturik Ederrena”-ren bertso magikoetan aurkitzea falta zaigun esperantza, Maitearekin bat egina, zahartzen garen heinean.

KRISALIDA (2)Patxi EZKIAGA

PoemakPoemak

eta inor ez dago derrigorrez behartuta literatura-obra baten inguruan inongo analisi sakona egitera,baina bai irakurri duen bitartean burura etorrizaizkionak besteon aurrean azaltzera. Hain on etahain sinple, besterik gabe.

Hizketan ari garen bitartean mahai gaineandauden gutizia batzuk jatera ere etor daitekeetortzen dena, horretarako jartzen dira eta.

Hurrengo liburua Kirmen Uriberen ElkarrekinEsnatzeko Ordua izango da, saritua eta irakurterraza.Zain gauzkazu, zuk hala nahi baduzu.

Lili eta bostok.

IHIN

TZA 96

11

PoemakPoemak5

Liburutan luze ibili ohi gara, eta errukian motz: berandu samar ohartzen gara indar gehiago daukatela bihotzaren bulkadek,gizon tratagaitzak ezarritako arauek baino.Izan ere, desoreka horrek jaten gaitu, nola urak ibaiko errekarria distiraka jartzen duen arte, hitz zirtakariak poema baten sutean, edo inperio eroriek atzean utzitako menadeak, maitasun orgiastiko baten kanta, edo beltxargarena.

6

Egonarririk ezak jota daude nire bizitzekoerrautsak, jakin badakidan arren haragiak ere merezi duela maitasuna, argi maiteminduz bete daitekeela maitaleen gorputza gure barne laberintoetan, eta zilegi zaigula noizbehinka hilzorian dagoen oreinaren ahotsez kantatzea gure eguneroko salmoak, lore artean biluzik paseatu eta argi biziagoaren bila jardutea.

8

Eguzki handiago baten atzetik, saiatzen naiz nire poesia nire intentzioak bezain gardena izan dadin.Krisalidaren bide biluzetik abiatzen naiz, bizitzaren poema sor dadin, argiaren zuhaitza, jasminez inguratua, itzalean suzko fruituak ematen dituena.Baina ohartzen naiz azkenean poema guztiak denboraren haragian idazten direla, eta eternitatea urrutiko irritsa dela.

7

Goiztirian, bordako atea irekitzen dudanean, isiltasun bedeinkatua jabetzen da nitaz, bitxilorez eta hiazintoz betea, ondoko errekaren arnas garbia, emankorra, desiratua, txori goiztiarrak uraren ertzean mokoka ari diren bitartean.Erdi lotan, ez zait kanturik ateratzen, baina badakit arnasari ez natzaiola arrotza.Izan ere, momentu magiko horretan haranari habi erraldoi baten antza hartzen diot, hil, birjaio eta hegan hasteko, iluntasunaren eta argiaren musika eginda.Bertso zaharren sustantziak berarentzat hartzen gaituenean.

IHIN

TZA

96

12

GogoetakGogoetak

TRADIZIOA ETA TRAIZIOAEgoi SAN JOSE

XXI. mendeko euskaldun izatera iristeko garai bateangreziarrak izan ginen. Gero erromatarrak,frantsesak, espainolak... Gauza asko izan gara.

Euskalduna, izatez, euskara duena omen da. Hori esanohi da. Etimologia. Beharbada munduan bakarrak izangogara gure artean euskaraz hitz egin gabe herrikide etabizilagun euskaldunak ditugunak. Ezin pentsa litekeingeles, espainol edo frantses bat (batez ere azken hauek)bere hizkuntza hitz egin gabe. Euskaraz ez dakiteneuskaldunak daudela uste dut nik. Kontraesana ote?

Euskarak, politikoki, atzerritik babes gutxi (noizbait jasobadu) izan du eta kaltea nabaria. Zauri linguistikoekirekita jarraitzen dute eta horrela segituko dute. Trump(zeinen ondo datorkigun Trump gure miseriak eta guremiserableak ikusteko; horretarako bakarrik bada ere, milaesker Mr. President) Etxe Zurira iritsi eta hiru egunetaragaztelania aukera kendu egin du Etxe Zuriaren webofizialetik. Gaizki dago, noski gaizki dagoela. Oso. Eta,Espainian, zenbat alditan salatu ditugu halakoak?

Euskarak, gainera, beste hizkuntzen eragin desberdinakjaso izan ditu historian zehar. Politika dominatzaileenondorioz gure hizkuntza aberastu egin dugu. Ederraparadoxa. Horri esker kulturalki ere Europa mailako besteherri txiki desberdinekin batera aurrera egin dugu.Hizkuntzen helburu nagusia komunikatzea den aldetik,herri desberdinekin edukitako kontaktuak aurrera egiteaahalbidetu digu.

Gaztelania eta latina biziki gustatzen zaizkit. Hizkuntzazoragarriak biak ala biak. Latinetik jaso ditugu tradizio etatraizio hitzak. Aspalditik harritu egin nau bien artekoantzekotasunak. Ia berdinak dira. Esanahiak, ikuspun-tuaren arabera ere, ez dira hain desberdinak. Nola litekeusadio eta ohiturekin lotutako kontzeptu positibo bat etagizakiaren jarrera gaitzesgarrienetakoa jasotzen duenbeste baten jatorri etimologikoa bertsua izatea?

Wittgensteinek dio1, gure hizkuntzaren mugak gureerrealitatearen mugak ezartzen dituela bere Tractatus-ean. Hau horrela izanik, zirraragarria da oso desberdinakdiren kontzeptuen esanahiak hain antzekoak izatea. Zerda, hortaz, gure kultura traizionatzea? Tradizioz egin denhori egiten ez jarraitzea? Ziurrenik kulturari egitendizkiogun traizio txiki horietan egiten du aurrera erekulturak berak.

Erlatibismo kulturalaren planteamenduaren araberaere, gure kulturak gure mundua ikusteko modua erabatdeterminatu egiten du. Villeneuve-n The Arrrival filmarrakastatsuan ikus dezakegu hau. Orduan, euskaldunelebidun askoren kasuan nola ikusten dugu guk mundua?Ez naiz frantsesa, ingelesa edo txinera ikasteaz ari, txiki-txikitatik baikara elebidun gutariko asko. Gure mundua

ikusteko modu horizerk mugatzen du?Euskarak? Gaztela-niak? Bien arteko ele-mentu komunek?

Irakasleek beti esanizan didate galderagehiegi egiten ditu-dala. Egia da. Baina,galderak egitea eran-tzunak bilatzeko lehenurratsa da. Tamalez,erantzunak askotan ezzaizkigu gustatzen.Orduan, galdezka etagaldezka jarraitzeabesterik ez da gera-tzen. Erantzunak egonbadaudelako, nonbait, aurkitzea da kontua.

Urteek aurrera egin ahala, Euskararen Eguna festagiroan bizi dugun gertakari kultural bat da. Garai bateaneduki zezakeen kutsu politikoa, (oso) poliki-polikidesagertzen joan da eta horrek osasuna ekarriko dio gurehizkuntzari. Hau da, euskaltzaletasuna modu globalizatubatean bizi ahal izateko baliabide nahikoak ditugula ustedut. Ez gara folklorean, erritualetan, tradizioetan bakarrikgeratzen, horren irakurketa kritikoa eta irekia egiten dugueta kultura ondare zabala duen herri bat bezala hezi etahazi egiten gara.

Askotan joera estatistikoa daukagu eta kezkatu egitengaituzten elementuak kuantitatiboak izaten dira. Zenbatliburu eta disko saldu diren, zenbat pertsona joan diren,zenbat kontzertu... Baina parametro estatistiko, sozio-logiko eta ekonomikoen atzean bere kultura babestenduen herri bat azaltzen zaigu. Hori da gure altxorra. Horida ia ezinezkoa zirudien erronka bati aurre egitekomodua.

Hasieran aipatutakoaren ildotik euskararik gabekoeuskaldunak daudela aldarrikatzen dut. Eta hau bihotzezsinesteak aberastu egiten gaituelakoan nago. Euskaradakiten eta euskaldunak ez diren pertsonak badaudelauste dudan moduan, bestalde. Eta hori ez dagokit niriepaitzea, baina, ebidentziak ebidentzia, gure jarrerekagerian uzten gaituzte. Alegia, Sabino Aranak moduesentzialista batean maketo deitzen zituen horietakoasko euskaldunak direla eta guretar bezala onartzenditugula.

Hau da, 1780-1790 inguruko nazionalismoen sorre-rarekin batera XIX. mendean zabalduko denerromantizismoaren irakurketa arriskutsua gainditu

IHIN

TZA 96

13

GogoetakGogoetak

beharra daukagu euskaldun bezala etorkizunari begirajartzeko. Eta, hizkuntza mailan, grekoak, latinak edogaztelaniak aberastu egin (eta egiten) gaituzten moduan,kultura mailan dagoen aniztasunak euskaldun izaeramoldatzen eta handitzen du.

Tradizio eta traiziora itzuliz, lehenik eta behin ohar bat.Tradizioa elkartearena da, taldearena. Traizioa,gizabanakoarena. Tradizioak, legearekin batera, markoajarri egiten digu. Eta erritu desberdinekin jokabide arauakikas ditzakegu. Ados. Baina, munduaren handitasunareneta mugagabetasunaren aurrean tresna bat da, aukerabat. Gizabanako bezala kritikoak izan behar dugu etatradizioak zalantzan jarri. Gizakiak garelako.

Bakoitza bere garaian, baina, Aristoteles, Horazio,Jesukristo, Galileo, Descartes, Nietzsche edo Freudtraidoreak izan dira. Eta eskerrak izan direla. Haiengandikikasi ditugunek gure bizitza hobetu dutela esan dezakegu.Beraz, traizioaren nolakotasunean sakondu beharkogenuke. Traizio onak eta txarrak daude, orduan. Traizioa,horrela, ez da txarra, definizioz. Etimologiak, ordea, ez dubarkatzen.

Gure mundua ikusteko modua, hortaz, zein da? Gogoradatozkit Perurenaren Danacol-en iragarkiak. Estereo-tipoen azpian ba al dago egiarik? Lan antropologiko etasoziologikoaz haraindi euskaldunaren izaera aldatzenjoan da eta egungo euskalduna, ziur aski, topikohorietatik oso urrun kokatzen da. Nazionalismo motaberriek, mundu globalizatu batean zentzurik baldinbadute, gure mundu-ikuskera ere aldatu egiten dute. Ez

gara nekazariak, ez dugu industrian lan egiten (ezbehintzat garai batean egiten zen modu masiboan) etagure bizi-kalitateak, batez beste, gora egin du. Beraz,gauza asko erlatiboak direnez, kasik edozerk balio du? Ez.Baina gure ikuskera zabaltzeak garai batean,tradizioagatik onartezinak ziren elementu askobideragarri eta onargarri bihurtzen ditu.

Tradizioak eta traizioak, etimologikoki, ematearekin etamerkataritzarekin zerikusia daukate (hortik trade, antza).Lehen kasuan gureei emateari, bigarrenean besteei,kanpotarrei, etsaiei emateari. Beraz, hizkuntzakmugatzen bagaitu gure komunikazio mota guztietan,xehetasunek eta ñabardurek izugarrizko garrantzia dute.Eta muga horietan mugitzen gara guztiak. Gizakiokdaukagun behar komunikatzaile zuzenaz gain (hiztegibatek eman diezagukeena) besteekin benetan sintonianeta harmonian egoteko beharra daukagu. Hori baiaberastasuna!

Euskaldunak aberatsak gara. Gertakari historikoenondorioz beste hizkuntza batzuk ikasi behar izan ditugueta paradoxak paradoxa inposizio izan zen hori, aukeraeta baliabide bilakatu dira gurerako, kanpotik etaguretarrak ez ziren horiei esker, hobetzeko, edertzeko etalantzeko. Urrats asko falta zaizkigu, baina gaur gaurkoznagusienetako bat errefuxiatu, atzerritar edo migranteakgure bezala sentitu, tratatu eta maitatzea da. Erronkapolita. Gure eskuetan dago. Egingo al dugu?

(1) «Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt» Wittgenstein, L. Tractatus logico-philosophi-cus, 1921

IHIN

TZA

96

14

GogoetakGogoetak

Gazteleraz, despertar espontáneo erabili ohi da.Hemen, berezko esnaera baliatuko dut. Horreladeitzen zaio esperientzia sakon jakin bati. Eta,

sakoneko esperientzia guztiak bezala, zaila da hitzetanazaltzen. Zer den jakiteko, bi bide besterik ez ditugu.Zuzenena: esperientzia bera bizi. Baina grazia hori izan ezdugunok –gehienok, alegia–, esperientzia bizi izandutenen hitzak entzun eta diotena geureganatzen saiatubeste biderik ez dugu.

Bigarren bide hau urratzera noa ondoren, hirutestigantza baliatuz.

Julian Jauregi (Amasa, 1932 – Valladolid, 2004)

Oso hurbiletik hasikonaiz: Julian Jauregirenhitzetatik.

Gutako askok ezagutugenuen Julian anaiasalletarra. Suerte handia-goa ere izan genuenbatzuek; hura izan baike-nuen irakasle –filosofia-irakasle– eta formazio-zuzendari Irunen, La SalleEnean, 1965-1966an ikast-

urtean, artean hamabost-hamasei urte genituela. Betikogeratu zitzaigun gogoan gizon hari zerion misterioa.Oraintsu ohartu naiz non zuen misterio hark iturria.

Ihintza aldizkari honetan zetorren Julianen testigantza,duela bi urte, 90. zenbakian. Hauexek dira haren hitzak(Koldo Sarasolak euskaratuak):

Egun batean […], Korpus osteguna izango zen, etaigandeetan bezala, arratsalde zoragarrian bezperetaranindoan. Bidean maldan behera nentorrela, elizako kanpainakbolunbaka hasi ziren. Nire barrena erabat astindurik, Jaun-goikoaren presentzia sumatu nuen… Bere handitasunarenmenpe geratu nintzen.

Bidetik irtenik, nire eskuak bularretan bilduta otoitz berobat egin nion Jesusi. Harrizko iturriaren alboan, zoraturik,suertatzen nintzen. Jainkoa nire aurrean zegoen, Berepresentzia sentitzen nuela. Bera nire Jaun eta Jabe eta Berarinire bihotza eskaini nion. Ezin dut esan arratsalde horretanzer gertatu zitzaidan, hain ezkutukia izan zen!

Hau irakurriko duten psikologoek nahi dutena esangodute…, beraiek senti dezaten opa diet!

Hamaika urte zituenean bizi izandako esperientziakontatzen du Julianek. Etxetik bertan izan zen, Amasan.Nire aldetik, hiru kontu azpimarratuko ditut, soil-soil.

Lehenik, erlijio-hizkera baliatuz kontatzen du espe-rientzia. Bigarrenik, ez du inolako zalantzarik egiten: be-netako esperientzia betea izan zuen hura (“Hau irakurrikoduten psikologoek nahi dutena esango dute…”).Hirugarrenik, bizitza osoa markatu zion; honela amatzenbaitu testigantza, lerro batzuk beherago:

Bizialdi honetan aurrera noa tinko eta itxaropenez,amaierarantz… Agian, berriro entzungo ditut elizara deikaarratsalde hartako kanpaiak betiko jai giroan. Jaunak hala nahidezala!

Yolande Durán Serrano (Moraleja, Caceres, 1963)

Funtsean, esperientziabera bizi izan zuenYolande Durán Serranok,2003ko uztailaren 31n,berrogei urte bete zituenegunean. Esperientziabetea eta erabakigarria,geroztik bizitza osoamarkatzen ari zaiona.Esperientzia haren eraginpean bizi baita egunero.

Erabat ustekabean harrapatu zuen berezko esnaerak.Ez giro espiritualean bizi zen, ez balore espiritualak bizizituen. Eta mutu geratu zen: hitzik gabe. Urteak beharizan ditu esperientzia hura eta ondorengo egoera berriahitzetan adierazi ahal izateko.

Hala ere, oraindik ez du ezer idatzi. Hizketaldietanparte hartu bai. Hor daude batzuk Interneten. Idatzi,bestek idatzi dute haren esperientziaz. Hiru liburu dira,oraingoz: El Silencio sana (jatorrizkoa frantsesez, 2010),Enamorada del Silencio (jatorrizkoa frantsesez, 2013) etaEl poder del Silencio (jatorrizkoa gaztelaniaz, 2015).Elkarren osagarriak dira. Irakurtzen, nire iritziz, berdin hasdaiteke lehenengotik edo hirugarrenetik. Azkenerakoutziko nuke bigarrena.

Hirurek bina autore dituzte. Lehena, Yolande bera;bereak dira liburu banatako hitz nagusiak. Eta bigarrenautore bat: Laurence Vidal, Chantal Rémus eta DolorsMartorell, hurrenez hurren. Hauek jaso dute Yolanderentestigantza, hauek iruzkinez hornitu…

Funtsean, esperientzia bera da Yolanderena etaJulianena –berezko esnaerarena–, oso hizkera ezberdinazadierazia: Jainkoaz mintzo da Julian; Isiltasunaz (letralarriaz), Yolande. Izan ere, oso bestelako ingurugiroan bizidu Yolandek, Julianen aldean. Urte asko dira hogeitahamar (kontu hauetan), eta alde handia dago Amasa

BEREZKO ESNAERA(Hiru testigantza)

Pello ESNAL

IHIN

TZA 96

15

GogoetakGogoetak

kristautik Frantzia laikora; baita, bidenabar esanda,lehengo Amasako ingurugirotik gaurko Amasakora ere.(Yolande, nahiz eta Moralejan jaio, Frantzian hazi zen;hara emigratu zuten gurasoek, zortzi seme-alabekin,Yolandek artean hiru urte zituela.)

Ezin baliagarriagoa zaigu Yolanderen testigantza.Horren harira, hobeto ulertuko dugu, hasteko, Julianenesperientzia eta, ondoren, zer den berezko esnaera ere.Guretzat, bien testigantzak dira ulergarriak. Gure seme-alabek hobeto ulertuko dute Yolanderena.

Yolanderi buruzko argibide gehiago:

www.yolandeduran.com

Javier Melloni (Bartzelona, 1962)

Javier Mellonirena da hirugarren testigantza.

Honek ere mutikotan bizi izan zuen berezko esnaera;hamalau-edo urte zituela. Gero egin zituen jesuita-ikasketak eta ondorengoak. Gaur jesuita da, teologiandoktore eta antropologian lizentziatu. Ondo ezagutzendu Indiako tradizio espirituala ere; han ere bizi izan baita.

Hainbat liburu argitara ditu. Baina ez du idatziz emanbere berezko esnaeraren berri. Hala ere, argi ikusten daesperientzia hori dagoela bere idatzien oinarrian.

Mellonik idatzia da, gainera, Yolanderen hirugarrenliburuko bigarren hitzaurrea ere (lehenengoa, DolorsMartorellena da). Interneten ere badugu Javierrenhitzaurrea, honako helbide honetan:

www.advaitainfo.com/libros/poder-del-silencio.html

Mellonik ez darabil berezko esperientzia terminoa.Nahiago du beste bi hitz baliatzea, esperientzia baztertugabe: Isiltasuna eta Presentzia. Biak letra larriaz idaztenditu eta marratxo batez lotzen: Isiltasuna-Presentzia.Azken batean, Yolandek eta Julianek erabilitako hitzakberberak dira.

Benetan argigarria zaigu Melloniren hitzaurrea.Hasteko, hitz erabakigarriaz esaten du zer denesperientzia hori. Gero, labur bezain egoki kokatzen duesperientzia tradizio espiritualen baitan. Esperientziarenezaugarriak ere zehazten ditu: bat-batean gertatzen daeta betirako markatuta uzten du bizi izan duena; geroztikbeste modu batera ikusiko du dena, bestelako arretabatez biziko, bestelako jarreraz onartuko…

Mellonik, ezarian-ezarian, Yolanderen berarenpasarteak ere erabiliz, honen liburuaren –liburuen–atarian uzten gaitu. Ispiluan bezala ikusiko dugu horretan–horietan– zer den Presentzia, zer Isiltasuna, zerMisterioa…; azken batean, guztiok garena.

Eta, agian, Mellonik hitzaurrearen ia hasieran dioenageratuko zaigu gogoan: gure egunetan, gero etagehiagotan gertatzen ari dela berezko esnaera. Guregaraiari egiten ari zaion oparia izan omen daiteke, nahizeta oraindik ere ez dugun atzematen ikasi.

IHIN

TZA

96

16

GogoetakGogoetak

Nire talaiatikJuan Luis URMENETA

URRIAK 18 – La maquinita

Behin batean Gobernuz Kanpoko Erakunde batekaukera izan zuen ikastegi baten atari zabal eta ederreanerakusteka egiteko sena, izana eta zena erakutsiz. Kartelhandi eta koloretsuz bete zuen tokia bide batez edertuzeta handik pasatzen zirenei eguneroko automatis-moetatik ateratzeko abagunea eskainiz.

Aldi hartan bazihoazen hartako bi langile korrido-reetan zehar algara bizian, zein baino zein hiztunago, zeinbaino zein barre-arazleago, zein bestea bainozalapartatsuago, pozik biak nonbait. Haien atzetik haienbeste lankide bat laneguna amaituta presaka etxera,irribarrea ezpainetan aurretik zeramatzanen umore etatenore onaz jabetuta.

Atarian egin zuten bat hiruek, erakusketa gunean,hain zuzen. Parean jarri zirenean agur esatera zihoanatzetik etorritakoa aurreko bietako batek lagunaren barrealgaratsua eragin zuen komentarioa bota zuenean.Hirugarrenak, harentzat ere esana zelakoaren ustetan,zer? galdatu zion ez baitzuen ongi atzemanahoskatutakoa euskaraz ariko zirelakoan.

Qué mejor si hubieran puesto una maquinita degomitas –errepikatu zion hizlariak.

Eta hiruak euren bidetik segitu zuten. Algara bizianelkarri barre eraginez bikotea, irribarrea izoztutahirugarrena bihar arte edo agur esatera zihoala erabatahaztuta.

URTARRILAK 20 – Danbor hotsez ez ..

… Trump-eta martxaz beterik joan zaigu aurtengo San Sebastianeguna. Asko izan dira eguneko doinuak festarazletzat bainokezkarazletzat hartu dituztenak eta Jerikoko harresiak babesteko deiaentzun dutenak.. Kezka, kezka, sorrarazten dute Trump-eta soinuek etahaien soinuekin dantza egin nahi dutenek. Bada ordea esperantzarakoarrazoirik, izan ere danborrariak orkestra utzi eta aparte jotzen hasibaitzaizkie.

URTARRILAK 21 - Panen et circenses

Historia birakaria dela diote eta gizakia dela bitan harri berean estropezu egiten duen animalia bakarra. Antzinagiza jakintsu eta esperientziadunak ziren herriak gidatzeko aukeratuak. Orain, ordea, kirolarekin egin den modura –San Sebastian bezpera adibide horretarako ere– badirudi politikarekin ere gauza bera egitera goazela: ikuskizun hutsabihurtzera hain zuzen, jakinduria eta zerbitzua bazterreratuz. Horrela edozein pailazo edo gaizkile protagonista bihurdaiteke panen et circenses baino behar ez dutenen txalo eta orroek eraginda. Gizakiok txepetxak baino memoriatxikiagoa dugula ematen du eta Historiak maisu ahalmen guztia galdu duela edo kendu egin diogula behin eta berriroentzungor eginez.

IHIN

TZA 96

17

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

NIRE HISTORIAAinara FENG

La Salle EIBAR - DBH 1

Irakurle maiteok:

Gaur, hitzeman bezala, nire historia kontatuko dizuet.

Lehen, dakizuen bezala, txinatarren lege batek zioenbezala, ezin zen ume bat baino gehiago izan. Horregatik,batzuek umezurztegi batean bukatzen zuten. Txinan,senar-emazteek senarraren gurasoak zaintzen zituzten.Eta normala den bezala, txinatarrek semeak izan nahizituzten, semea haztean, beraiekin egoteko. Ondorioz,kasu gehienetan, alabak izaten ziren umezurztegianbukatzen zutenak. Nire kasua, ez dakit halakoa ala bestebat den (pobrezia). Baina nire guraso biologikoek,Fengchengo ospitale batean utzi ninduten. Handikumezurztegira eraman ninduten. Eta hango arduradunek,familia txinatar batekin eraman ninduten, casa deacogida batera. Han, urte eta piku egon nintzen, nire amaizango zen emakumea Txinara heldu zen arte.

Emakume hark Eva zuen izena. Eta bidaia ikaragarriaegin zuen Txinara, nigana.

Evak adopzio-paperak jaso baino zortzi hilabetelehenago eskatu zuen ume bat. Zortzi hilabete horietanoso urduri egon zen, baina azkenean, bere umeariburuzko informazioa bidali zioten. Informazio horri eskerjakin izan zuen alaba bat izango zuela eta oso osasuntsuzegoela. Zoritxarrez, zoriontasunak ez zuen asko iraun.Egun batzuk geroago, Txinatik deitu zioten nire orbainariburuz hitz egiteko. Esan ziotenez, gaizki sendatutakoorbain handi bat aurkitu zidaten eskuineko hankanmediku-azterketa egiterakoan. Medikuak esan zion iaezinezkoa izango zela hori konpontzea. Horregatik, nireamak oso gaizki igaro zituen hurrengo egunak. Bainanahiz eta hori izan, maitatzen jarraitu ninduen eta ez zuenbatere galdu ni hartzeko eta ni nengoen umezurztegirajoateko gogoa, Txinan egon arren.

Azkenean, Txinara joateko eguna heldu zen. Nire amaoso urduri zegoen, baina zorionez bazeuden arrazoibedinengatik Txinara bidaiatzen ari ziren Espainiako bestepertsona batzuk ere. Eta nire ama beraien laguna eginzen. Hala, Las txinis taldea sortu zuten. Hotel berdinerazihoazenez, elkarrekin ibili ziren Nanchango kaleetatik.

Hotelera heldu ziren eta han atsedena hartu zutenumeak ekarri zituzten arte. Momentu hartan, denakzeuden nerbioak hartuta, denak saiatzen ziren berenumea aurkitzen eta beste umeetatik desberdintzen.Baina denak antzekoak ginenez, oso zaila zen. Azkenean,denek izan zituzten beraiekin beren umeak. Nire ama osopozik jarri zen nahi zuen umetxoa bazuelako. Ordeaniretzat ezezaguna zenez, normala den bezala, ez nionkasu handirik egin. Denbora pasa ahala, ulertzen joannintzen bera izango zela nire ama.

Berarekin pasatutako lehenengo egunak gogoratzeaezinezkoa egiten zait, baina nire amak ondotxogogoratzen ditu. Berak dioenez, oso egun neketsuak izanziren, baina baita oso atseginak ere.

Gainera, taldearekin batera, Nachango leku,monumentu, eskultura etab interesgarrienak bisitatugenituen: Renmin Guangchang-o Bayi Jinian Ta eskultura,Tengwang Ge-ko pabiloia… Sei egun igaro genituen han.Handik Pekinera joan ginen. Pekinen gauza bera egingenuen: hango leku, monumentu, eskultura etabinteresgarriak bisitatu. Adibidez: La Ciudad Prohibida(Zijin Cheng), Tiananmen-go Plaza (TiananmenGuangchang)…, eta nola ez, Txinatar Harresia!

Denbora pixka bat pasatu eta gero Espainiara bueltatuginen. Madrilen nire aita izango zena zegoen nire zain.

Nirekin batera, Las txinis-eko taldekideek ere, beraienherri eta hirietara itzuli ziren. Baina oraindik dugu taldehura eta taldeko guztiek espainiarrak direnez, urteanbehin, Espainiako leku bat aukeratu eta denok elkarikusten dugu. Baina ez pentsa! Eibarren ere baditutlagunak, jakina!

Hauxe da nire historia. Baina nirea bezalako historiaasko daude: Errusiatik etorritako umeen historiak,Filipinetatik etorritako umeen historiak, Etiopiatiketorritako umeen historiak…

Bukatzeko, historia horien atalik zailena besteenonarpena lortzea da. Pertsona askok kanpoko azalarenkolorean eta begien forman soilik arreta jartzen dutelako,eta ez dira barrukoaz ohartzen.

Historia honen bidez, baztertuen eta ez baztertuenbarneko pertsona ikusten saiatzera gonbidatzenzaituztet.

Agur!

IHIN

TZA

96

18


DENBORAK EGITEN DUENAAitor HUICI

La Salle-San Luis DONOSTIA - DBH 1

Bazen behin, jendez betetako hiri handi bat, SanBernardo izenekoa. Bertan bizi zen jendea ez zenoso eskuzabala, oso berekoiak ziren eta kontuz

ibiltzen ziren besteekin. Eta horretarako bazuten arrazoipixka bat: lapurrez beteta zegoen hiria.

Hiri honen izkina batean familia bat bizi zen. Gizonaaltua eta indartsua zen; andrea, ordea, txikia eta potoloa.Zazpi urte zeuzkan seme bat zuten. Igande guztietanhiriaren erdialdera joaten ziren erosketak egitera eta,bakoitzean, behartsu berdina ikusten zuten diruaeskatzen, ia ezer lortu gabe. Haurrak bere amari txanponbat eskatzen zion, baina honek ez zion inoiz ematen.

Gabonak iritsi ziren; negu oso hotza zen, eta gizongizajoa dendaren sarreran zegoen erabat izoztuta.Haurrak begietara begiratu zion behin. Hotz handiazeukan, arropa gutxi zeramalako; oso argal zegoen, gosehandia zuelako. Eta bere begietatik, malko bat irten zen,bere bizar beltzetik irrist egin zuena. Mutila, beregurasoen izaeraz eta hiriko jende guztiaren izaeraznazkatuta, behartsuarengana joan zen. Etxetik ekarritakodiru pixka bat eman zion eta baita bere aitaren beroki batere. Gizonak eskerrak eman zizkion, handik joan zen etadiruaren erdia loteriako zenbaki bat erosteko erabili zuen.

Astebete igaro zen. Familia erosketak egitera joan zenberriz; baina ez zuten txiroa ikusten. Momentu horretanoihu bat entzun zuten. Dendaren ondoan taberna batzegoen eta, barruan, gizona. Telebistari begiratzen,saltoka eta barrezka ikusi zuten, 50 milioi tokatu

zitzaizkion eta loterian. Txikia berarekin joan zen, barrez.Eta gure gizon dirudun berriak haurra besarkatu zuen.Urte berri bat hasi zen, eta, harekin, bizitza berria.

Denbora pasa eta gero, aberats bihurtutakoafamiliaren etxe ondoan bizitzera joan zen: haren etxeberria oso handia eta polita zen; garaje bat zuen etabarruan, munduko autorik garestiena; bere telebista hirumetrotakoa zen; luxuzko markako arropak janzten zituen;eta familia bat osatzen hasi zen. Laburbilduz, bereantzinako bizitza ahaztu zuen.

Hogeita hamar urte pasa ondoren, gizon behartsu huraorain agure dirudun bat zen; eta gure haur hura, gizonheldu bat. Baina lanik gabe geratu eta ezin zuen jadaetxea ordaindu. Orain haiek ziren behartsuak. Dendabaten sarreran eseri ziren diru eske, beldurturik, egoeraberri bat baitzen haientzat.

Halako batean handik agure bat pasatu zen eta gureprotagonistak txanpon batzuk eskatu zizkion, Gabonakzirela eta. Hark bere irribarrearekin erantzun zion, bereirribarrearekin eta eskutitz batekin. Mutilak eskutitzaireki zuen eta notatxo bat aurkitu zuen barruan, Eskerrikasko jartzen zuena. Eta eskutitzaren barruan bi milioieuro zeuden. Eta orduan gure gizonak agurea ezagutuzuen: aspaldiko behartsu hura zen.

IHIN

TZA 96

19


GAUZA TXIKIEN EGUNEROKOAAroa IMAZ

La Salle BEASAIN - DBH 2

2016ko Irailaren 19a

Gaur goizean esnatu eta familia guztia aurpegitristearekin ikusi dut. Amarengana hurbildu nintzen etaea zer gertatu den galdetu nion. Amak erdi negarrez,amona gaixoa uretara erori eta hil egin zela esan zidan.

Nire ustez amona ez zen erori baizik eta norbaitekuretara botako zuen eta, noski, amonak ez zekien igeriegiten, beraz… Nahiko triste nengoenez, nire lagunAmaiari mezu bat bidali nion, ea nire etxera etorriko zenesanez. Amaiak ezin zuela esan zidan eta, orduan,oraindik okerrago sentitu nintzen.

Bazkariaren usai goxoa, nire logelara arte iristen zeneta ziztu bizian joan nintzen sukaldera, bazkaltzera.Bazkaldu eta gero, telefonoa hartu eta Amaiak pare batmezu bidali zizkidala ikusi nuen. Mezu horietan nireetxerako bidean zetorrela jartzen zuela pentsatzen nuen,baina EZ, mezu horietan, oso lagun txarra nintzela eta ezzuela ni berriro ikusi nahi esaten zuen.

Handik bi minutuetara Amaiaren beste mezu bat jasonuen, baina ez nuen ireki nahi. Irrikaz beterik nengoenmezu horretan zer jartzen zuen ikusteko eta, azkenean,mezua ireki nuen. Amaiak bere anai txikiak mugikorralapurtu ziola esaten zuen eta dena idatzi zuela. Nik eznuen sinesten, beraz, askohaserretu nintzen. Nola izangoda gai bost urteko ume batmugikorrarekin gauza horiekegiteko?


Gaur gauean, ezin izan dut lorik egin. Alde batetik,urduri nengoelako nire urtebetetze eguna iristearzegoenez eta, beste aldetik, atzo gertatutakoari bira askoeman dizkiodalako. Jaiki nintzenean ez zegoen inoretxean, bakarrik nengoen, beraz edozer gauza eginnezakeen. Txokolatea hartu eta tableta osoa jan nuen etaondoren, izozkia amaitu nuen koilararekin. Bat-batean,atean, giltza-soinua entzun nuen eta dena jaso ondorensofan etzan nintzen amak ezer ez hautemateko. Ia-iaharrapatu ninduten. Amak, 16 poltsa zeramatzan eskuaneta nire opariak izango zirela pentsatu nuen. Sukalderajoan eta ama poltsa horietatik janaria ateratzen ari zelaikusi nuen. Izugarrizko dezepzioa eraman nuen.

Gero aitarengana joan nintzen ea gaur zer egun zenbazekien galdetzera. Aitak igande normal bat zelaerantzun zidan eta triste logelara joan nintzen negaregitera. Nire urtebetetzeaz ahaztuta zeuden. Ze gurasomota ote dira beraien alabaren urtebetetzeaz ahazteko?

Logelan nengoela, leihoan kartel txiki bat zegoela ikusinuen, eta irakurtzea bururatu zitzaidan. Bertan, opariakleku ezkutu batean ezkutatuta zeudela jartzen zuen etapentsatu gabe, korrika oparien bila abiatu nintzen. Egunosoa pasatu nuen opariak bilatzen eta denbora ikaragarriazkar pasatu zitzaidan.

Etxean sartu eta neba nitaz barrezka zegoela ikusinuen. Egia esanda ez nuen ezer ulertzen, beraz nireaurkikuntzarekin jarraitu nuen. Nebak berarekin joatekoesan zidan eta kasu egin nion. Pasadizo ilun batetik pasaginen eta, egia esan, oso urduri eta beldurtuta nengoen.Bukaerara iritsi ginenean, nebak begiak estali zizkidan etaoraindik urduriago sentitu nintzen. Ate bat entzun nuenirekitzen eta eskuak begietatik kendu zizkidanean, festabat zegoela ikusi nuen.

Orduan dena ulertu nuen, gurasoak ez zekitela zeregun zen antzezten ari ziren, ni nire logelara joateko etabertan txartela ikusteko, txartelarekin egun guztiaopariak bilatzen pasatuko nuela pentsatu zuten etahorrela beraiek hau guztia prestatzeko denbora edukikozutela bururatu zitzaien. Egun paregabea izan zen.


Telebistan cazamariposas programa ikusten arinintzenean, txirrina entzun nuen. Amaia zen, ez nuenberarekin hitz egin nahi oso haserre nengoelako bainaamak berarekin hitz egitea derrigortu zidan. Amaia etani, nire logelara joan ginen eta Amaia dena azaltzen hasizitzaidan.

Ni nahiko burugogorra naizenez ez nion kasurik egin.Oso triste nengoen Amaiak niri horrelako gauza bategiteagatik, beraz etxetik bota nuen.

Amak egin nuena ikusi zuen eta nirekin hitz eginbeharra zuela esan zidan. Txapada guztia eman ondoren,amak, arrazoia zuela pentsatzen hasi nintzen, agian egiaesaten ari da!

Arratsaldean Amaiaren etxera joan nintzen etabarkamena eskatu nion. Amaiak barkatu egin zidan,badakielako ni nolakoanaizen. Arratsalde osoapasatu genuen eta egiaesanda faltan botatzennuen Amaiarekin egotea.Amaiak bere etxean afal-tzera gonbidatu zidan etaamak utzi egin zidan, bainaez oso berandu etorri, bihareskola baitago. Puf!

IHIN

TZA

96

20


ESKUTITZANerea IRIARTE

La Salle-San Luis DONOSTIA - DBH 3

Lehengo egunean, nire etxeko sotora jaitsi nintzen liburu baten bila. Hura irakurtzen hasi nintzen eta, bat-batean,paper horixka bat erori zen.

Errege maiteak:

Atzo, herriko lagunekin jolasten ibili nintzen eta zuen berri izan nuen. Zuek errege magoak zaretela kontatu zidaten eta zeruanzaudetela, gure egunerokoa ikusteko. Ume onak bagara, opariak ekartzen dituzuela eta gaizki portatzen baldin bagara, gauza onikgabe, zigortuta gelditzen garela. Horregatik, eskutitz hau idaztea erabaki dut.

Amak esaten didan bezala, gauza batzuetaz konturatzeko gaztea nahiz. Behar bada, horregatik ez dit inoiz ere zuei buruz hitzegin. Nire aita etxetik urrun bizi da, egia esanda ez dakit oso ondo zergatik, baina amak berari esker jaten dugula dio. Ez dutulertzen! Guri dena jateko agintzen digu, baina berak ez du inoiz ere jaten! Beti goserik ez daukala esaten du.

Nik ez ditut nire lagunek bezain jostailu politak, pilota bat eta panpina bat besterik ez dauzkat, baina ez naiz hortaz kexatzen.Nire amonaren ipuinak entzuten geratzen naiz beti. Baina, egun batzuetan, amonak bere logelan bakarrik egon behar du. Egunhorietan, ipuin berriak asmatzen ditut, eta nire panpinari kontatzen dizkiot.

Orain, Eguberria iristear dagoela esan dit amonak. Honetan datza nire desioa: Ahal baduzue, nire aita ekartzen saiatu zaitezte,berarekin Eguberria pasatzea gustatuko litzaiguke eta. Amarentzat, gehien gustatzen zaion janaria ekartzea gustatuko litzaidake,jaten duenean beti berdina jaten du eta.

Ez ditut gauza batzuk ulertzen. Ama eta amona hitz egiten entzuten ditudanean, beti gauza txarrak tokatzen zaizkiola esatendu amak. Nirekin ama oso ona da eta asko maite dut; baina, behar bada, aurten hobeto portatuko naizela esango diot.

Sofía,1949/12/20

Nire amonaren eskutitz bat zela konturatu nintzen berehala. Egia esanda, eskutitz horrek asko pentsarazi zidan. Ezzen nire amona bakarrik, familia asko bizi ziren egoera hartan. Eta ez bakarrik lehen, jende asko dago gaur egun ere,gure artean, horrela pasatzen, nahiz eta gu ez konturatu. Badago jende asko, Gabonetan afari bat prestatzeko ere ezdaukana eta guk iPhone berria edukitzean bakarrik pentsatzen dugu. Ezkutatu egiten gara, eta horrela bizi direnpertsonak gugandik urrun bizi direla pentsatzen saiatzen gara. Baina, benetan, gauza horiek pentsatzen gutxiago ibilibeharko ginateke, eta egoera horiekin bukatzeari ekin beharko genioke.

IHIN

TZA 96

21


EGUN BATEZAmaia IRASTORZA eta June MADEJON

Irungo La Salle - DBH 4

Udaberriko goiz argitsu batean irten nintzen mendigain bateko haritz sendo batean egin nuenkrisalidatik. Nire hegoak aurrean neukan itsaso

zabalaren kolore berekoak ziren. Azpian neukan nektargozoa xurgatu nuen, goseak hilik bainengoen. Sabelabete ondoren hegoak zabaldu eta hegan hasi nintzen.

Haizea alde nuela, gorantz igo nintzen, inguruanneukan edertasunaz jabetzeko. Zelaien berdearen,itsasoaren urdinaren eta mendiko lore basatienortzadarraren kolore-nahasketak liluratu egin ninduen.Arnasa sakon hartu eta irribarre batez aurrera jo nuen.

Urrunean baserritar bat ikusi nuen, bere behialaztantzen. Behiaren bizkarrean pausatu nintzen. Bikotepolita iruditu zitzaidan. Ze polita esan zuen baserritarrak.Hark ez zekien nik ulertuko nionik, baina asko eskertunizkion bere hitz adeitsuak.

Mundu osoan zehar hegan egiteko irrika sartuzitzaidan, ea beste izaki guztiak baserritar hau bezainalaiak eta jatorrak ote ziren ikusteko.

Denbora luzean hegaz egin ondoren, berriz jan beharrasentitu nuen. Beraz, lore horiz beteriko belardi bateanegin nuen atseden. Nektarra xurgatzen ari nintzela nireantzeko beste tximeleta bat hurbildu zitzaidan. Lagunminak egin ginen eta hirira joan nahi nuela esan nion,mundua ezagutzeko. Nirekin etorri nahi zuen galdetunionean ezezko biribila eman zidan. Nik ez nuen ulertunolatan ez zuen hiria ezagutu nahi. Hain zen lasaia denabelardi hauetan, hiriko bizitzak zoragarria izan beharkozukeen.

Gure bideak banatu egin ziren eta laster ikusi nuenhirirako bidea. Han belardi gutxiago zeuden baina etxebatetik inoiz entzun gabeko doinu bat irteten zen, haraerakarri ninduena. Mutiko bat saxofoia jotzen ari zen.Soinu zoragarria iruditu zitzaidan eta hirira sartu nintzen

han zer beste mirari aurkituko nukeen nire buruarigaldezka. Ez zen, ordea, nik uste nuena izan.

Hiriari gainetik begiratu bat eman nion. Izaki guztiakpresaka zebiltzan, ez nuen basoan bezala katagorririkikusi ezkurrak jaten, txakur otzanak baizik, jabeakjaurtitako piloten atzetik korrika, zelai zabaletanbeharrean.

Etxe bateko lorontzi polit batean pausatu nintzen,hartako lore bati nektarra ateratzeko asmoz. Baina ezeregiten saiatu aurretik atso zahar batek uxatu ninduenbortizki. Alde hemendik, zomorro nazkantea! oihukatuz.Non dago baserritar haren alaitasuna?, galdetu nion nireburuari.

Orduan konturatu nintzen mutiko haren saxofoiarendoinua edo belarretan aireak egiten zuen fereka osourruti geratu zirela, eta hirian, horren ordez, kotxeburrunbatsuen zarata eta estresaren usaina nabari zirela.Nire ilusio-printzak itzaltzen hasi ziren. Hiria ez zen zelaiabezain argia, ezta mendia bezain lasaia ere.

Nire seme-alabak hiri batean jaiotzeko aukera ezeztatunuen eta berriz ere nire jaiolekura itzultzea erabaki nuen.Orduan ulertu nuen zergatik esan zidan ezetz honakobidean aurkitu nuen tximeleta hark.

Bidaia luze eta neketsu baten ondoren jaio nintzenadar berera itzultzea lortu dut, eta hemen nago, hirirabidean ezagututako tximeletarekin izandako larbatxoakarrautzetatik noiz irtengo zain, pozik, bizitza luze bezainmotz honetan ikusi eta ezagutu ditudan leku, egoera etaizaki guztiak gogoan.

Badakit ezin izango dudala nire haurtxoen ondoanegon jaioko diren unean, baina bai nire antza izangodutela, eta espero dut nire itxaropena mantentzea etaniri bezala inoiz ez ahitzea.

IHIN

TZA

96

22


TORREOIAN HITZORDUALA SALLE ZARAUTZ

Pasa den asteburuan, Koxmeren koadrilakarratsaldeko bostetan egin zuen hitzorduaTorreoian. Ohi bezala, Koxme berandu iritsi zen, eta

bere lagunak ordurako jolasean ari ziren; berandu, etabeti bezala, arnasestuka heldu zen Koxme, ikaragarriegarrituta. Iturri bat behar zuen lehenbailehen, eta harenbila ari zela, hain zenez despistatua, galdu egin zen guremutila.

Ikuspegi zabalago bat izateko altuera bat edukitzeaklagunduko ziola pentsatu zuen, eta orduan, zuhaitzbatera igo zen. Zoritxarrez baina, usteldutako adar batengainean jarri zuen oina, eta zapaltzean... brausssst!behera erori zen. Kolpe itzela hartu zuen, konorteagaltzerainokoa.

Esnatu zenean, guztia oso arraro egin zitzaion:kobazulo batean zegoela ohartu zen eta hankari begiratuzionean, hautsia izan zezakeela pentsatu zuen, hain zuenminbera. Bat-batean, izugarrizko beldurra sartu zitzaion.Ez zekien zer egin, ezin jakin nola jokatu, eta gaua gaineraetortzen ari zitzaiola pentsatze hutsak hotzikarak ematenzizkion. Sakelekoa atera eta Pellori deitzen saiatu zen,baina ezin, ez baitzuen koberturarik...

Artean, bere lagunak ikaragarri kezkatuta zeuden etaez zekiten zer egin: Koxme aspalditxo desagertua zen, etaetxera itzultzeko ordua zutenez, bere bila hastea bainohobe, bere etxera deitzea erabaki zuten.

Ama Kontxik erantzun zuen telefonoaren bestaldean;Koxme galdua zela entzutean Eitb-ra deitu zuen azkarasko, albistea Teleberrin zabal zezaten. Berehalakooihartzuna izan zuen albisteak eta familiarekin batean,lagunak, ertzainak, suhiltzaileak, anbulantzia etaZarautzen ziren turista gehienak irten ziren haren bila.

Torreoi inguruko baserritar baten esanetan, Tartaloinguru haietan zebilen azken boladan. Bere artaldekozenbait ardi jan zituen azken astean eta ia baita bereamaginarreba ere. Eskerrak amona Pepitak gaztetanolinpiadetan parte hartu eta urrezko domina asko dituen!

Ez zebiltzan oker... Tartalok Koxme topatu zuen, edoakaso Koxmek Tartalo topatu zuela esan beharkogenuke... Ahal bezala, hankako minari jaramonik egingabe, kobazulo baten babesa bilatu zuen mutilak. Barrurasartu zen itsumustuan eta, konturatzerako, bertatikateratzeko arazoak izan zitzakeela pentsatu zuen,kobazuloa luzea baitzen, eta beldurraren beldurraz,aurrera egin baitzuen, hautatu zituen bideetanerreparatu gabe. Halako batean, iluntasunean, estropuzegin eta lurrera erori zen Koxme, eta hark egindakosoinua entzundakoan, berehala jakin zuen Tartalok nonbilatu. Haserre zegoen, oso, nahi baino gehiago korrikaegitera behartu baitzuen...

Koxme jateko intentzio osoz ireki zuen ahoa Tartalok,zabal-zabal, eta mutilak orduan ideia bat izan zuen: Jatenez banauzu, pertsonen lagun izaten lagunduko dizut.

Ikasturte honetan, aurrekoetan bezala, euskararen egunaren harira Zarauzko LaSalle Ikastetxeko ikastalde guztien artean ipuin bat osatu genuen, eta abenduaren3an guztiok elkartu eta denon aurrean irakurri. Hauxe duzue.

IHIN

TZA 96

23


Baina Tartalok ezetz erantzun zion, gose zela... eta ahoaberriz zabal-zabal ikustean, eta ihesbiderik ez zuelajabetzean, Koxmek bere bizitzako erokeriarik handienaegitea erabaki zuen: Tartaloren ahorantz korrika egin, etabertara jauzi egingo zuen, Tartaloren hortz zorrotzaksaihestuz. Eztarrian behera irrist egin zuen, txirrista batbailitzan. Ez! Koxme ez zitzaigun erabat erotu... Unehorretan gauza bakarra bururatu zitzaion: zintzurreanbehera kilimak egiten bazizkion, doministikuaksorraraziko zizkion, eta akaso halako batean lortuko zuenberriz ere kanpora irtetea.

Eta... arrazoi! Ziztu bizian irten zen Koxme Tartalorenahotik lerde artean hegan. Zorionez, ez zuen minhandiegirik hartu, eta Tartaloren harridura une horiaprobetxatuz, bere hanka-tartetik pasa eta leize-zuloarenirteerarantz abiatu zen azkar asko. Inguruko baso bateanbarneratu zen, ezezaguna, baina leizea bera baino lekuseguruagoa ziur.

Ez galdetu nola, ez galdetu zein txori motaz ari garen...,baina Koxmek lagun berria egin zuen, txori ia erraldoi bat.Tartalo Koxmeren bila noraezean zebilen artean, mutilatxoriaren gainera igo, eta hegan abiatu ziren biak.Etxerako bidea hartzen zuen artean, Tartalori segada bategitea pentsatu zuen, halako pertsonaiak ezin baitubeldurra nonahi zabaldu. Laguntzaileak beharko zituenordea, eta txoriak aholkaturik, basoko beste animaliekinbilera antolatu zuten. Bileran, Tartalo harrapatzekomodurik egokiena bere begi bakarra estaltzea izango zelaerabaki zuten aho batez.

Arriskutsua zen, baina Koxme amua izango zelapentsatu zuten, basoaren erdian Tartaloren zain gelditukozela, baina ez bakarrik... Mofeta batek lagundukobaitzuen Koxme.

Dagoeneko asmatu duzue zein zen plana? Bai?

Koxme ikusi eta Tartalo hari gerturatuko zaionean,mofetak puzkerra bota eta Tartalo konorterik gabe lurrerazerraldo eroriko da. Barre egizue, bai... bainafuntzionatuz gero, plana mundiala da!

Brrrrrrttttt !

Mofeta itzela da! Horixe funtzionatu zuela planak!

Tartalo esnatzean, herritar mordoa topatu zuen bereinguruan. Norbaitek Gulliverren istorioa gogoratu, etaharekin egina zuten antzera, etzanda zegoela, ongi lotuzuten, badaezpadan. Baina Koxmek lagunak egitenlagunduko ziola eskainia zion, eta bere hitza bete nahizuen. Horregatik, bera izan zen, denen harridurarako,Tartaloren bularraldera igo eta hizketan hasi zitzaiona.Koxmek bazekien Tartalok begi bakarra zelako sufritzenzuela, eta herritarrak konbentzitzen saiatu zen, herriraetortzen uzteko eskatuz. Tartalok onartu zuengonbidapena, eta herriko zein etxetan hartuko zuenostatu erabakitzeko zozketa egin zutenean, oso zortetxarra izan zuen: herriko etxe txikienetarikoa egokituzitzaion, eta ikaragarri haserretu zen: inor konturatzerako,bere bidean topatu zituen etxeak suntsitzen ari zenTartalo! Eskerrak Koxmek azkar geldiarazi zuen!

Bere lagunei Basajauni dei ziezaiotela eskatu zien.Azkar! Azkar! Hil ala biziko kontua zen hura!

Txalaparta soinuek Tartaloren arreta erakarri zuten,baina baita Basajaunena ere. Tartalo konbentzitzealortuko ote zuen? Bai! Basajaunek bazekien Koxme bihotzonez jardun zela, eta eginahalak eta bi egin nahi zituenhari laguntzeko.

Herria juxtuan salbatu zen, eta lagunek hurrengoegunerako hitzordu berria egin zuten Torreoian.Oraingoan, Basajaun eta Tartalo ere espero dituzte, etaziur-ziur, Koxme garaiz helduko da...

Hala bazan, ez bazan..., sar dadila kalabazan eta irtendadila Musika plazan.

IHIN

TZA

96

24


ADISKIDETASUNALeire BERGARA

La Salle Azitain EIBAR - Batx. 2

Eguneroko bizitzan badaude hainbat elementu osofuntsezkoak eta ez gara haien presentziaz ohartzen,are gutxiago, haien garrantziaz. Ez naiz zehazki

objektu fisikoei buruz ari, sentimendu abstraktuei buruzbaizik. Oraingoan, adiskidetasunari buruzko hausnarketatxikia egin nahi nuke, izan ere, beti hor dagoen zerbaitbada ere, inoiz galdetu al diogu geure buruari zer arraioote den adiskidetasuna?

Benetako adiskidetasuna definitzeak hainbat etahainbat buruhauste dakarzkigu, ez baita kontu erraza.Zerbait erlatiboa da, pertsona bakoitzaren araberakoa,hain zuzen, norbanakoaren izaerak edota beharrek neurrihandi batean baldintzatzen dute. Gainera, “lagun” hitzakalor ugari hartzen dituela esango nuke, hau da, honelaesaten diogu igandero futbol-partida gurekin ikustenduenari eta, baita ere, gure arazo, sentimendu sekretueta pareko hitz sentimental guztiak dakizkienari. Beraz,biak har ditzakegu lagun bezala? Lagun-mailadesberdinak al daude?

Gai honen inguruan erantzunik gabeko galdera frankodaude, guztiak pertsona bakoitzaren araberakoak,guztiok ez baitugu berdin uste, guztiok ez dugu gauzabertsua bilatzen…

Beste kontu batera jauzi eginez, “perfekzioa” bilatzekogizakiok dugun nahi sutsu hori jorratu nahi nuke. Honahemen beste itaun bat: zer da lagun perfektua? Nire adineta sexu berekoak, nire “hobby” berdinekin, nirekin“selfietan” ongi ateratzen dena… Egia esan, hitz honiburuzko ikuspuntu dezente daude, baina laguntasunaharatago doa oraindik. Lagun ona beti egia esaten dizunada, nahiz eta askotan latza izan hau entzutea; zu zeuizateko giroa sortzen duena, edozer kontatzekokonfiantza ematen dizuna eta uneoro laguntzen dizuna.

Laburbilduz, adiskidetasuna altxor bat da, zure alderikbeltzena ezagututa ere, oraindik zure alboan jarraitzenduena eta baita erortzen zarenean ere eusten dizuna. Etahori hain da baliotsua… Beraz, ez utzi ihes egiten.

IHIN

TZA 96

25

Euskararen EgunaEuskararen Eguna

XXXV. EUSKARAREN EGUNAMartin J. LASA

Argazkiak: Javier ALONSO

Joan zen azaroaren 12an Salletarron XXXV. EuskararenEguna ospatu genuen. Nafarroako Biana izan zen guretopalekua.

Donostiatik Bianara arteko bidaiak udazkeneko kolore-sinfoniaz gozatzeko aukera eman zigun.

Bianara ailegatuta ERENTZUN Ikastolara igo ginen.Maite OTERO GUIZAN zuzendariak eta Fulgencio CRESPOirakasleak ongietorri beroa eman ziguten. Bieksalletarrokin harremanak izanak dituzte: Andoaingo LaSalle-Berrozpeko ikasleak izateaz gain, bertakoGaztelekuko kide izan ziren eta ikastetxeak Kanpezuneratzen dituen udalekuetan monitore bezala lan eginakdira biak. Erentzun ikastolan lan egiten dute hasiera-hasieratik.

Hasteko, edari hotzak zein beroak eta zizka-mizkakhartzera gonbidatu gintuzten. Ikastola barnetik ikusiondoren, aretoan bildu ginen eta ikastolaren historiaargitu ziguten: hasiera zaila eta xumea izan omen zuen,91. urtean, eraikuntza eta baliabide eskasekoa bainaguraso eta irakasleriaren adore miresgarria ezagutu zuen:zaila bazirudien arren, egia bihurtu zuten Bianako etainguruko herrixketako umeei euskarazko irakaskuntza

eskaintzea, aldian-aldian ikasle kopuruak gora egitenzuela, lana ez zela mugatzen ikasgaietara, baizik etaantzerkiak eta beste ekintza politak ere bazutela lekua,Guraso Eskolari ere hasiera eta abiada eman zitzaiola…

Maitek eta Fultxok asko azpimarratu zuten gurasoenesku-hartzea hezkuntzaren zenbait aldeetan eta eskolaberaren azpiegiturak hobetzen.

Gaur egun kalitatezko eskola eskaintzeko lan pila egitendu irakasleriak, horretan murgilduta dago buru-belarri(gaurkotasunez beteriko pedagogi baliabideak erabiltzen,ikaslerian gaitasun eta konpetentziak lantzen…).

Garrantzi handia ematen diote ingurua ezagutzeraemateari, urtean zehar era askotako presentzietan partehartzeari (jaiak, eguberriak, lehiaketak, eskulangintza…),gurasoen ahoz ahoko propaganda guztiz estimagarria etagarrantzi handikoa dela diote, horrek erakartzen baitujende berria ikastolara.

IHIN

TZA

96

26


Bat-bat eginda egiten diote aurre erronka berriei:hezkuntza-kalitateari, hizkuntzak irakasteari, ikasleberriak bereganatzeari, instalazioak hobetu etahanditzeari. Bestalde, Nafarroan dauden 25 ikastoleksare-lana zaindu eta bultzatzen dute, elkarri lagunduz etaakuilatuz.

Erentzun ikastolak ikasmaila hauek ditu: HH (0-6 urte),LH (6-12 urte), D ereduan (euskara gehi espainiera etaingelesa). Biana, Logroño eta inguruko herrietako ikasleakditu. Guztira 115. KEI – Kalitatezko Agiria du, etaNafarroako Hezkuntza Sailak ikastolaren zenbait proiektuere saritu ditu.

Gure Anai Fidel Burgosek biziki eskertu zien Maite etaFultxori egin ziguten harrera eta azpimarratu ikastolarenanimazioan nabaria duten ilusioa.

Ikastola utzita hiria ikustera joan ginen. Hor hasi zenAnai Luis Mirandaren ordua. Nor hura baino ciceroneiaioagoa Muy Noble y Leal Ciudad de Viana, Cabeza dePrincipado del antiguo reino de Navarra deitura ospetsuaduen –eta Luisen jaioterria den– herria ikustenlaguntzeko?

Portal de San Felicestik hasi dugu bisita. Han harrizkopanel handi batean dago idatzia: Refundada en 1219 porSancho VII el Fuerte como fortaleza fronteriza frente alReino de Castilla, recibió el título de ciudad en 1630. Gauregun zutik mantentzen ditu XIII. mendeko harresiarenzati bat eta armarria duten etxe asko, gehi garrantzizkomonumentu historikoak ere.

Handik San Pedroren elizara abiatu gara. XIII. mendekoeliza-gotorlekua izan zen. 1844an, Lehenengo GerraKarlistan lur jota geratu zen. Zutik ditu oraindik albo-nabea gurutzeria-ganga duena, portada barrokoa etakanpoaldeko burua.

Hura utzi eta Santa Maria izugarrizko elizarantz joanginen. Atentzioa deitzen dute kale hartako armarridunetxe ugariak eta Udaletxearen eraikuntza errenazentistaederrak. Aurreraxeago Santa Maria eliza izugarriarenaurrean geunden. Ederra benetan aurreko fatxada.Harrian landutako erretaula aberatsa dirudi. Barruan, LuisMirandak lagundu zigun arkitektura, eskultura eta margo

lanak miresten. Zein ondo barneratuta dituen Luisek elizahonetako arte-lanak, zein iaioa den balio horiez entzuleakkutsatu eta liluratzeko.

Eguneroko kapera zabalean bota genuen hurrengodenbora goxoa, bakean otoitzari emanda. Anai FidelBurgosek lagundu zigun otoitz egiten: Maitasuna denJauna goresten, egunari zegokion ebanjelio-zatia entzuneta gogo-iraultzen. Eliza osoaren alde eta pertsonajakinen alde otoitz egin genuen. Azken kantua AndreMariari laudorio eta eskaera.

Ibilgailuak La Albergueria Industri Poligonoan dagoen948 Jatetxera zuzendu genituen.

Bazkaria bertako jangela handian izan genuen.Atseginezko bazkaria. Giro lasai hartan ordu batzuk botagenituen aldamenekoekin solasean, dela euskarari buruz,dela Sektore eta Barrutiari buruz, dela mila gauzei buruz.

Uste genuen bakarrik egongo ginela bazkari garaian. Ezzen hala izan. Beste talde bat ere sartu zen bazkaltzera.

Giro bulloso hura ez zitzaigun egokiena irudituMartinek prestatuak zeramatzan bertsoak entzuteko.Etxeratu ondoren Anai Fidelek banatu zizkigun emailez.

Abestiek ez zuten huts egin: Araban ba, bagare,Erribera, eta Xalbadorren heriotzan. Bukatzeko Agurjaunak.

Egunean zehar ez bagenuen aterkiaren beharrik izan,itzuleran euripean egin genuen bidaia. Meritua izan zutengure auto-gidariek ekaizpean zuzen eta sano ekartzenetxera.

Esker beroa Anai Fidel Burgos egunaren eratzailearretatsuari, Anai Luis Miranda cicerone trebeari,bazkaria eman zigun jatetxeari, parte hartu genuenguztioi eta auto-gidari trebeei.

IHIN

TZA 96

27


GURE HEZKUNTZA SAREA EUSKAL HERRIAN

Andoain - Beasain - Donostia La Salle - Donostia San Luis Eibar Azitain - Eibar Isasi - Irungo La Salle - Zarautz - Zumarraga

Bilbo La Salle - Bilbo Elkarbanatuz - Sestao Andra Mari - Sestao Artizar

Harantzago begira

Ihintza - lasalle.eus · Ez da erronka makala! 1. Printzipioen erroak eta hegoak Gure...

Documents

Transcript of Ihintza - lasalle.eus · Ez da erronka makala! 1. Printzipioen erroak eta hegoak Gure...