IGANDEKO BERRIA 2014ko urriaren 19a Hizkuntz ereduak2 Hizkuntz ereduak Egoeraren azterketa IGANDEKO...

IGANDEKO BERRIA

2014ko urriaren 19a

Hizkuntzereduak

Garikoitz Goikoetxea

Aski ez dela argi diote adituek, eskolak baka-rrik ezin duela euskara biziberritu. Bainadudarik ez dago hezkuntzak berebiziko ga-rrantzia duela bide horretan. Euskararenbabesleku dira eskolak. Batzuk. Hiru ikasle-tik batentzat, izan ere, euskara ia ikusezina

da ikastetxean: erdara hutsean ikasten dute %20k, eta euskaraikasgai bakar modura dute %14k. Euskal Herri osoko datuei erre-paratuta, euskarazko murgiltze eredua ageri da buruan —%51ikaslerekin—, baina errealitate gorria ezkutatzen du datu horrek.Nafarroan eta Nafarroa Beherean, euskara ikasgai modura ere ezdaukate bostetik hiruk; Lapurdin eta Zuberoan, lautik hiru dira.

Zazpi herrialdeen argazkia egin du BERRIAk, eskoletako hiz-kuntz ereduak herririk herri azterturik —hurrengo orrialdeetandago mapa osoa—. Aldakorra da egoera herri batetik bestera —de-

EUSKARAREN ESKAILERAKHezkuntza da euskara biziberritzeko gakoetako bat. EuskalHerrian, murgiltze eredura bildu dira ikasleen erdiak bainogehixeago. Hutsunea dago herrialde batetik bestera, halere.Bost ikasletik batek ez dauka euskara ikasgai modura ere. ( Hurrengo orrialdean jarraitzen du )

Matrikula D ereduan

egitearen aldeko

ekitaldi bat, Iruñeko

Gazteluko plazan.

LANDER F. ARROIABE / ARP

2 Hizkuntz ereduakEgoeraren azterketa

IGANDEKO BERRIA2014ko urriaren 19a

nek ez daukate eskolarik, dene-tan ez dituzte eredu guztiak es-kaintzen...—, baina leku batetikbestera nolako diferentzia dagoenargi agertzen du. Zein eskaileramailatan dagoen bakoitza. Zen-bat egin duten bakoitzean, etazenbat dagoen oraindik egiteko.

ESKOLETAKO ARNASGUNEA

bbb Hutsunea herri handietan

Gero eta kontzeptu zabalduagoada arnasguneena; indar handie-na, benetako arnasa, zein lekutandaukan euskarak. Datua: hiru he-rritik batean euskarazko murgil-tze eredua soilik daukate —439herrietatik, 147tan—, gainerakoereduek gutxieneko eskaririk ezeta. Herri txikiak dira ia guztiak,nolanahi ere, eta pilaturik daudeGipuzkoan eta Bizkaian, eta Ara-bako eta Nafarroako iparraldean.

Herri handiagoetan dago gora-behera gehiago; inguruko herritxikietan baino leku eskasagoa dumurgiltze ereduak. Gipuzkoan,Donostia bera da adibide: herrial-dean, ikasleen %80 ari dira D ere-duan, eta hiriburuan, %60 eskas.Herri handietako datuek erabatbaldintzatzen dute egoera, ikaslegehienak biltzen baitituzte. La-purdin, esaterako, Baionako etaAngeluko egoera zama da: %3 es-kas dira murgiltze ereduko ikasle.

Euskarak hezkuntzan arnasaestua duen lekuak ere ageri dira.Nabarmena da hori Lapurdin,Nafarroa Beherean eta Zuberoan,eta Nafarroako hegoaldean. Ingu-ru horietan, ikastoletan soilik es-kaintzen dute euskara ardatz gisahartzen duen hezkuntza. Ereduelebidunak badaude, baina erda-ra hutsezkoak indar handia du:Ipar Euskal Herriko 38 herritan,adibidez, ikasle guzti-guztiak aridira frantses hutsezko eskoletan.

MAILAZ IGOTA, AHULDADEA

bbb Euskaraz jarraitzeko traba

Haur hezkuntzan etengabe ari daeuskara lekua irabazten. Umeakeskolan hasteko garaian, gero etaguraso gehiagok ematen diote ga-rrantzia euskaraz ikasteari. Ara-zoak gero datoz: mailetan aurreraegin ahala, ikasleak galtzen ditumurgiltze ereduak. Arabako iaz-ko datuak adibide: Haur Hezkun-tzan, %57 ziren D eredukoak; gorajoanda, baina, Batxilergoan %47rajaisten da portzentajea, eta Lanbi-de Heziketan, %11ra. Eta ez da be-launaldi aldaketagatik bakarrik.Nafarroa: Batxilergoan eta Lanbi-de Heziketan, %13 dira D ereduan;belaunaldi hori bera Lehen Hez-kuntzan ari zen orain hamar urte,eta %23 ziren murgiltze ereduan.

Ipar Euskal Herrian oso handiada galera, hasierako hezkuntzanere egoera txarra dela kontuanizanda. Lehen mailako datuak:%63 frantses elebakarrean, %28elebidunean, eta %9 euskarazkomurgiltzean. Bigarren mailan:%89 frantses elebakarrean, %8elebidunean, eta %3 murgiltzean.

Hautu baldintzatu baten islada: eskaintza txikia —lanbide he-ziketan oso nabarmen—, euskarazikasteko trabak —geroko ikasketaguztiak ez daude euskaraz; baxoaezin da euskaraz egin—... Ikasleeneuskara maila apala ere traba delaagerrarazi dute ikerketa batzuek.Horren guztiaren ondorioz, esko-lan hastean euskararen alde egini-kohautua trabaturik geratzen da.

ERDARA HUTSEZKO EREDUAK

bbb Euskararako joeratxoa

Bost ikasletik bat erdara huts-hu-tsean eskolatzen bada ere, nabarida eredu horietatik euskarazkoe-tarako joera bat. Lapurdin, Nafa-rroa Beherean eta Zuberoan, milaikasle baino gehiago irabazi ditumurgiltze ereduak hamar urtean;%57ko hazkundea da. Oraindikahul dago, nolanahi ere: ikasleen%6,5 ari dira murgiltzean. Sail ele-bidunek 500 ikasle gehiago dituz-te, eta frantses elebakarrak, 450gutxiago —ikasleen %4 galdurik—.

Beste era bateko mugimenduanabari da Nafarroan, konplexua-goa —ingeles programak sartzeakerabat zaildu du alderaketak egi-

tea—. Batetik, D ereduak goraldi-txoa izan du, A ereduaren jaitsie-ratxoarekin batera —%25 aldeanegonkortuta dago D eredua—;bestetik, nagusitasun gero eta ar-giagoa du G ereduak —ingelesezikasteko programei lotuta maiz—.

A ereduaren jaitsiera nabari daAraban, Bizkaian eta Gipuzkoan:ia erdia galdu du hamar urtean.Ikasleen %15ek baino gutxiagokaukeratzen dute —Araban du pisuhandiena, eta nagusia da zenbaitherritan—. Haur hezkuntzan osobazterreko eredua da, eta ghettotraza ere hartzen diote aditu ba-tzuek, etorkinak baitira gehienak.

Salbuespen itxurako datuak di-tuzte herri batzuetan. Zamudioneta Berangon (Bizkaia), adibidez,erdara hutsezko eredua dago bu-ruan, euskara ikasgai gisa ere ezduten ikastetxeak baitaude —batamerikarra eta bestea frantsesa—.Nafarroako Erriberan Fontellasekdu ezberdintasuna: Argia ikastolahan dago, eta nagusia da herrian—Tutera ondoan dago Fontellas—.Kasu bera da Larzabalekoa (Nafa-rroa Beherea) eta Alozekoa (Zu-beroa). Ikastola bakanak han dira.

EUSKALDUNTZEKO TRESNA

bbb Indarra leku erdaldunetan

Euskarak kalean indar gutxi duenherri batzuetan euskarazko mur-giltze ereduak du ikasle gehien.Adibide argia da Arabako eta Biz-kaiko herri batzuena: Turtzioz,Lapuebla de Labarca, Kanpezu...

D eredua soilik dute herri horiek.Zalantzarik gabe, euskarazkoikastetxeak zabaltzeak, hezkun-tzan egindako ahaleginak, zeri-kusia izan du euskararen ezagu-tza areagotzean. Araban, esatebaterako, 1991n baino hiru aldizelebidun gehiago daude; gazteakdira gehien-gehienak. Aintzathartzekoa da ikastolen eraginaere, batez ere Iparraldean eta Na-farroako eremu ez-euskaldune-an, portzentajean ikasle kopuruhandia ez daukaten arren euska-raren arnasa indartzen baitute.

Itoguneak ere bai baitira lekuhorietan. Nafarroako eremu ez-euskaldunean %4 eskas ari dira Dereduan —ikastolek soilik eskain-tzen dute—. Are eta gordinagoa daIpar Euskal Herriko egoera. Az-ken inkesta soziolinguistikoarenarabera, Lapurdin %24 dira elebi-dunak; eskolan, berriz, %6 eskasari dira euskara hutsez. Are, Nafa-rroa Beherean eta Zuberoan: he-rritarren %52k badakite euska-raz, baina eskolan %10 ere ez diraari murgiltze ereduarekin. Seas-kako ikastolena da eskaintza hori.Isuri baten gisan ari da elebidu-nen kopurua jaisten Ipar EuskalHerrian, nahiz eta gazteen arteanpixkana hasi den goranzko bidea.

DATUTAN

1.000SEASKAK IRABAZI IKASLEAK

Hamar urtean igoera handia izan

dute Lapurdiko, Nafarroa Behere-

ko eta Zuberoako ikastolek: 3.000

ikasleren heina gainditu dute, ha-

mar urtean mila ikasle baino

gehiago irabazita. Ahul dago mur-

giltze eredua, nolanahi ere: ikasle-

en %6,5ek egiten dute hautu hori.

%51MURGILTZEAN ARI DIRENAK

Euskal Herriko hizkuntz ereduak

modu orokorrean aztertuta, eus-

karazko murgiltze eredua ageri da

buruan: ikasleen %51ren sistema

da. Datu orokor horrek, ordea, as-

kotariko errealitateak ditu azpian:

Gipuzkoan ia %80 ikasleren hau-

tua da, baina Lapurdin, %6rena.

%20ERDARA HUTSEZ ARI DIRENAK

Ipar Euskal Herrian eta Nafarroa

gehienean —eremu mistoan eta

ez-euskaldunean— euskararik ba-

tere gabeko ereduak daude auke-

ran. Euskal Herri osoa hartuta,

bost ikasletik bat ari dira horrela.

101.000 ikaslek baino gehiagok

euskara ez dute ikasgai gisara ere.

Ipar Euskal Herrian, Seaskak eskaintzen du euskarazko murgiltze ereduan ikasteko aukera. Irudian, umeak Itsasuko Arrokagarai ikastolara sartzen. GAIZKA IROZ

( Aurreko orrialdetik dator )

Herri bakoitzeko datu

zehatzak ikusteko, jo

BERRIAren webgunera:

www.berria.eus

@

IGANDEKO BERRIA

2014ko urriaren 19a 3Hizkuntz ereduakEgoeraren azterketa

Euskal Herrian

%

%

%

%

%

%

%

%

%

%

45,6

40,5

30,5

23,9

60,922,0

16,0

1,1

79,8

11,3

9,0

24,5

15,260,0

5,9

13,9

3,6

76,6 11,0

23,6

5,959,5

6,8

14,3

3,575,4

31,9

27,6

52,0

35,0

11,4

1,6

59,022,3

18,7

17,2

13,8

68,8

3,5

2,9

1,3

92,3

10,4

12,5

14,862,3

7,8

7,384,9

ITURRIA:EUSKO JAURLARITZA, NAFARROAKO GOBERNUA, EEP

hiriburuka

herrialdeka

Hizkuntz ereduak

Ara

ba

57.

09

4

Biz

ka

ia1

77.

06

5

Gip

uzk

oa

12

4.1

12

Na

farr

oa

10

6.2

18

La

pu

rdi

40

.074

Na

farr

oa

Be

he

rea

4.9

70

Zu

be

roa

2.1

28

Ga

ste

iz4

2.9

64

Bilb

o4

3.6

39

Do

no

stia

33

.95

3

Iru

ñe

a3

8.5

83

Ba

ion

a1

1.7

85

Do

nib

an

e G

ara

zi1

.25

3

Ma

ule

875

Murgiltzea

Elebiduna

Euskara ikasgaia

Elebakarra

261.712

Murgiltzea

Elebiduna

77.605Euskara ikasgaia

Elebakarra70.815

101.037

HIZKUNTZ EREDUEN BANAKETA

Lau taldetan banatuta ageri dira Euskal He-

rriko ikastetxeetako hizkuntz ereduak. Hona

hemen horietako bakoitzaren xehetasunak.

1 Erdal elebakarra. Erdara hutsezko

eredua da: gaztelania edo frantsesa da

ardatz, eta euskara ez dute kontuan

hartzen ikasgai modura ere. Araban, Biz-

kaian eta Gipuzkoan ez dago eredu hori ja-

sota, baina egia da kasu batzuk badirela:

batetik, euskara ikastetik salbuetsitako ikas-

leak daude —denboraldi baterako etorri di-

renak eta horrelakoak—, eta bestetik, hiz-

kuntz proiektu berezia duten ikastetxeak

—eskola frantsesak, amerikarrak...—. Nafa-

rroan bi eremutan daukate eredu hori: mis-

toan eta ez-euskaldunean. G eredua esaten

diote. Ipar Euskal Herrian ere orokortua

dago eredu hori. Frantses hutsez ematen di-

tuzte eskolak, atzerriko hizkuntza izan ezik.

2 Euskara ikasgai. Ereduaren arda-

tza erdara da: gaztelania edo fran-

tsesa. Euskaraz ikasgai bat bakarrik

ematen dute, hizkuntza horri dagokiona. A

eredua esaten diote Hego Euskal Herrian.

Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan eredu hori

da euskarazko murgiltzetik urrunen dagoe-

na; Nafarroan, eremu euskaldunean, A ere-

duaren aukera dute ahalik eta euskara ordu

gutxien eman nahi dituztenek. Teorian, eus-

kara orduak hizkuntzari dagozkion ikasgai-

koak dira —hiru-lau astean—, baina egia da

ikastetxetik ikastetxera aldaketak daudela.

A eredu «indartua» ezartzen dute batzuek,

euskara ordu gehixeagorekin. Berriki, Eus-

ko Jaurlaritzak jakinarazi du bide hori indar-

tuko duela, euskara ordu gehiago txerta di-

tzaten A ereduko ikasgeletan. Araban, Biz-

kaian eta Gipuzkoan eredu hori da euskara

ordu gutxien dituena, eta ikerketek frogatu

dute oso-oso gutxi direla euskara maila

egokia lortzen duten ikasleak: %3 inguru.

3 Elebiduna. Bi hizkuntza ofizialetan

ematen dute irakaskuntza sistema

elebidunean: euskaraz, eta gaztela-

niaz edo frantsesez. Teorian, parekoa da bi

hizkuntzen banaketa. Euskal Herri guztian

dago indarrean eredu hori —Hegoaldean,

B eredu gisara ezagutzen dute—, bai sare

publikoan, bai itunpekoan. Euskaraz ema-

ten dituzte, euskara ikasgaiaz gain, ikas-

gaien erdiak, eta gaztelaniaz edo frantse-

sez, alor horri dagokion ikasgaiaz gain, bes-

te erdiak. Atzerriko hizkuntza, berriz,

hizkuntza horretan ematen dute. Ipar Euskal

Herrian alde nabarmenak egoten dira ikas-

maila batetik bestera: lehen mailan, euskara

eta frantsesa hein berean erabiltzen dituzte

ikastetxeetan; bigarren mailara pasatzean,

berriz, euskara ikasgaia ematen dute euska-

raz, eta beste ikasgai bat edo bi; gainerako

alorrak, frantsesez. Hizkuntzen arteko pare-

kotasuna ez da erabatekoa, hortaz. Hegoal-

dean ere ez da beti betetzen oreka teorikoa.

4 Murgiltzea. D eredua ere esaten

diote Hego Euskal Herrian. Euskara

da irakats-hizkuntza. Euskarari da-

gokion ikasgaiaz gainera, euskaraz ematen

dituzte gainerako ikasgaiak ere: historia,

matematika, zientziak... Gaztelania eta fran-

tsesa ere ematen dituzte ikasleek, hizkuntza

horiei dagokien ikasgaian; atzerriko hizkun-

tza ere —ingelesa, batez ere— hala ematen

dute. Ez dago erabat zabaldua sistema hori,

nolanahi ere. Araban, Bizkaian eta Gipuzko-

an, bai, aukeran daukate familiek; Nafarro-

an, berriz, eremu euskaldunean eta mistoan

soilik eskaintzen dute sare publikoan. Nafa-

rroako eremu ez-euskaldunean eta Ipar

Euskal Herrian, ikastoletan eskaintzen dute

murgiltze eredua. Euskara mailari dagokio-

nez, murgiltze eredua da, alde handiz, datu

onenak lortzen dituena. Hala ere, eztabaida

mahai gainean dago ereduen sistemari bu-

ruz, bereziki Araban, Bizkaian eta Gipuzko-

an, emaitzak ez direlakoan uste bezain onak.

IGANDEKO BERRIA

2014ko urriaren 19a 5Hizkuntz ereduak4 Hizkuntz ereduak IGANDEKO BERRIA

2014ko urriaren 19a

1

2

3

4

5

6

7

8 9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

1

2

3

4

5

6

7 8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

3132

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

11

13

79

105

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58 59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

72

71

72

73

74

75

76

77

78

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102103

104

106

107

108

109

110111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125126

127

128

129

130

1

2

3

4

5

6

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

1920

21

22

23

24

2526

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

7

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

14

15

16

17

18

1920

2122

23 2425

2627

28

29

30

31

32

55

54

56

5758

59

60

61

62

63

64

65

66

67

69

68

33

53

34

35

36

37 38

39

40

41

45

46

42

41

43

50 7351

5244

47

48

49

13 70

7174

75

76

77

78

79

80

72

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32 33

34

35 36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

57

52

53

54

55

56

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

7576

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

1

2

3

15

45

7

8

9

10

11

12

30

31

3233

34

13

14

16

17

18

19

21

6

22

23

2024

25

26

27

28

29

Hizkuntz ereduak Euskal HerrianHerri bakoitzeko ikastetxeetan nagusi den hizkuntz eredua dago adierazita, haur hezkuntzatik lanbide heziketara

Murgiltze eredua, %80tik gora

Murgiltze eredua, %50-80 artean

Murgiltze eredua, %50etik behera

Ele biko eredua: euskara eta erdara

Erdarazko eredua, euskara ikasgai dela

Erdarazko eredua, euskara ikasgai ere ez dela

Erdarazko ereduak, baina euskarazkoak %30etik gora

Eskolarik ez / Mendialdeak

berria2013-14ko ikasturteko datuak

GASTEIZ

Agurain

Aiara

Amurrio

Aramaio

Argantzun

Arraia-Maeztu

Arratzua-Ubarrundia

Artziniega

Asparrena

Barrundia

Bastida

Berantevilla

Bernedo

Dulantzi

Eltziego

Erriberabeitia

Erriberagoitia

Gaubea

Guardia

Iruña Oka

Iruraitz-Gauna

Kanpezu

Lantziego

Lapuebla de Labarca

Laudio

Legutio

Oion

Okondo

Samaniego

Trebiñu

Urkabustaiz

Zigoitia

Zuia

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

Elorrio

Erandio

Ermua

Etxebarri

Etxebarria

Galdakao

Gatika

Gautegiz Arteaga

Gernika-Lumo

Getxo

Gordexola

Gorliz

Gueñes

Ibarrangelu

Igorre

Ispaster

Iurreta

Karrantza

Larrabetzu

Laukiz

Leioa

Lekeitio

Lemoa

Lemoiz

Lezama

Loiu

Mallabia

Mañaria

Markina-Xemein

Meñaka

Mundaka

Mungia

Munitibar

Muskiz

Muxika

Ondarroa

Orozko

Ortuella

Otxandio

Plentzia

Portugalete

Santurtzi

Sestao

Sondika

Sopela

Sopuerta

Trapagaran

Turtzioz

Ugao

Urduliz

Urduña

Villaverde Turtzioz

Zaldibar

Zalla

Zamudio

Zaratamo

Zeanuri

Zeberio

Zornotza

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

Albiztur

Alegia

Alkiza

Altzo

Amezketa

Andoain

Anoeta

Antzuola

Aretxabaleta

Arrasate

Asteasu

Astigarraga

Ataun

Azkoitia

Azpeitia

Baliarrain

Beasain

Beizama

Berastegi

Bergara

Berrobi

Bidania-Goiatz

Deba

Eibar

Elduain

Elgeta

Elgoibar

Errenteria

Errezil

Eskoriatza

Ezkio-Itsaso

Gabiria

Gaintza

Getaria

Hernani

Hondarribia

Ibarra

Idiazabal

Ikaztegieta

Irun

Irura

Itsasondo

Larraul

Lasarte-Oria

Lazkao

Legazpi

Legorreta

Lezo

Lizartza

Mendaro

Mutiloa

Mutriku

Oiartzun

Olaberria

Oñati

Ordizia

Orendain

Orio

Ormaiztegi

Pasaia

Segura

Soraluze

Tolosa

Urnieta

Urretxu

Usurbil

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

72

71

Villabona

Zaldibia

Zarautz

Zegama

Zerain

Zestoa

Zizurkil

Zumaia

Zumarraga

72

73

74

75

76

77

78

79

80

Antzin

Aranguren

Arantza

Arbizu

Areso

Arguedas

Arroitz

Artaxoa

Atarrabia

Auritz

Azagra

Azkoien

Barañain

Barasoain

Basaburua

Baztan

Beintza-Labaien

Beire

Bera

Berbintzana

Beriain

Berriobeiti

Berriozar

Bertizarana

Betelu

Buñuel

Burlata

Cabanillas

Cadreita

Caparroso

Carcar

Cascante

Castejon

Cintruenigo

Corella

Cortes

Deikaztelu

Doneztebe

Eguesibar

Elo

Erriberri

Erroibar

Erronkari

Esteribar

Etxalar

Etxarri Aranatz

Ezkaroze

Faltzes

Fitero

Fontellas

Funes

Fustiñana

Gares

Garinoain

Garralda

Goizueta

Igantzi

Irunberri

Irurtzun

Ituren

Iturmendi

Itza

Kaseda

Lakuntza

Larraga

Leitza

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

72

71

72

73

74

75

76

77

78

BAIONA

Ahetze

Ahurti

Ainhoa

Angelu

Arbona

Arrangoitze

Azkaine

Bardoze

Basusarri

Beskoitze

Bidarte

Biriatu

Bokale

Donibane Lohizune

Ezpeleta

Getaria

Gixune

Haltsu

Hazparne

Hendaia

Hiriburu

Itsasu

Jatsu

Kanbo

Larresoro

Lehuntze

Lekuine

Lekorne

Luhuso

Makea

Miarritze

Milafranga

Mugerre

Sara

Senpere

Urketa

Urruña

Uztaritze

Ziburu

Zuraide

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

Lekunberri

Lerin

Lesaka

Lezaun

Lizarra

Lodosa

Los Arcos

Luzaide

Martzilla

Melida

Mendabia

Mendigorria

Milagro

Miranda Arga

Monteagudo

Murchante

Murieta

Murillo el Cuende

Murillo el Fruto

Noain

Obanos

Oibar

Olatzagutia

Oltza

Orkoien

Oteitza

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

Otsagabia

Pitillas

Ribaforada

Saldias

San Adrian

Santakara

Sartaguda

Sesma

Sunbilla

Tafalla

Tutera

Uharte

Uharte Arakil

Ultzama

Urdiain

Urroz

Uxue

Valtierra

Viana

Villatuerta

Zangoza

Zare

Zarrakaztelu

Zizur

Zizur Nagusia

Zugarramurdi

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130

DONOSTIA

Abaltzisketa

Aduna

Aia

Aizarnazabal

1

2

3

4

5

IRUÑEA

Abartzuza

Ablitas

Agoitz

Aiegi

Alesbes

Allo

Altsasu

Ameskoabarrena

Andosilla

Añorbe

Antsoain

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

MAULE

Ainharbe

Aloze-Ziboze-Onizegaine

Altzai-Altzabehiti-Zunharreta

Atharratze-Sorholuze

Barkoxe

Bildoze-Onizepea

Domintxaine-Berroeta

Etxarri

Ezpeize-Ündüreine

Garindaine

Gotaine-Irabarne

Idauze-Mendi

Larraine

Ligi-Atherei

Liginaga-Astüe

Mitikile-Larrori-Mendibile

Montori

Muskildi

Ozaraine-Erribareita

Santa Grazi

Sarrikotapea

Sohüta

Urdiñarbe

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

BILBO

Abadiño

Abanto

Alonsotegi

Amoroto

Areatza

Arrankudiaga

Arratzu

Arrieta

Arrigorriaga

Arteaga

Artzentales

Atxondo

Aulesti

Bakio

Balmaseda

Barakaldo

Basauri

Bedia

Berango

Bermeo

Berriatua

Berriz

Busturia

Derio

Dima

Durango

Ea

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

Araba

Gipuzkoa

Lapurdi

Nafarroa

Nafarroa BehereaZuberoa

Bizkaia

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

Donapaleu

Donazaharre

Donoztiri

Eiheralarre

Ezterenzubi

Gabadi

Heleta

Iholdi

Irisarri

Izpura

Izturitze

Jutsi

Landibarre

Larribarre-Sorhapürü

Larzabale-Arroze-Zibitze

Mehaine

Mendibe

Ortzaize

Samatze

Uhartehiri

Urepele

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

DONIBANE GARAZI

Ahatsa-Altzieta-Bazkazaine

Aiherra

Ainhize-Monjolose

Akamarre

Aldude

Amendüze-Unaso

Arberatze-Zilhekoa

Arboti-Zohota

Armendaritze

Arnegi

Arrosa

Arrueta-Sarrikota

Baigorri

Banka

Bastida

Behaskane-Laphizketa

Bidarrai

Bidaxune

Birthiriña

Bunuze

Donaixti-Ibarre

Donamartiri

Mapa: Joxean ApeztegiaDatuen lanketa: Garikoitz Goikoetxea

G. Goikoetxea

I kur bat da mapan. Ikas-tetxe erdaldunez beteta-ko inguruan, uharte bat.Fontellas. Hego-hegoan.Nafarroan. Mila biztanle

ere ez dira, eta 250 ikasle daude 16urte baino gutxiagokoak. Areago,horietatik 201ek euskara hutseanikasten dute. Erriberan. Legearenarabera, eremu ez-euskaldunean.Ikastolaren eragina da: inguruhartan euskaraz ikasteko aukerabakarra Fontellasen dute —Argiaikastolan—, eta hara biltzen dira al-boko herrietatik. Sare publikoanez dago aukera hori, euskararenlegea oso modu murriztailean in-terpretatzen baitu gobernuak. Al-daketa dator, ordea: D eredua ere-mu ez-euskalduneko sare publi-koan eskaintzeko, legea aldatzeaproposatuko dute PSNk, GeroaBaik eta Ezkerrak. Bihar egingodute eskaria parlamentuan. Bil-duren eta Aralar-NaBairen botoe-kin, onartu egingo dute aldaketa.

Eremu ez-euskalduna mistoa-ren pareko jartzea da proposame-na, betiere irakaskuntzan soilik.D eredua eskaintzea eskola publi-koetan, erdal ereduak ukitu gabe.

Ez da ohiko prozesua izaten ari.Ezkerraren ekimenez hasi zen bi-dea: oposizioko taldeei proposatuzien legea aldatzea, eta bilera pri-batuak hasi zituzten alderdiek.Joko eremua argi zegoen: UPN etaPP batetik, aldaketaren aurka;Bildu, Aralar-NaBai, Geroa Bai etaEzkerra bera, bestetik, aldaketa-ren alde —nahiz eta proposamenanahikotzat ez jo alderdi batzuek—.PSNk zeukan aldaketarako giltza.

Ezustean iritsi zen iragarpena.«Ez da bidezkoa. Injustizia jasa-ten ari zarete». Beriaingo familiabatzuek salaketa egin zuten Iru-ñeko parlamentuan, herrian ezindutelako euskaraz ikasi, eta or-duan agertu zuen PSNren jarreraberria Maria Carmen Otxoa par-lamentariak: «Euskaraz ikastekoeskaria badago, hezkuntza publi-koan eskaintzea da logikoena».

Hezkuntza gaietan beste parla-mentari bat jardun ohi da PSNrenbozeramaile —Pedro Rascon; hu-ra aritu da negoziazioetan—, etaOtxoaren iragarpenak zalantzaeragin zuen, alderdiko zuzenda-ritzaren planteamendua ote zenhark agertutakoa, azken urteeta-ko eztabaidetan legea aldatzearenerabat kontra agertu izan baitaPSN —azken aldiz, 2012an—. Kon-tuan hartzekoa da, nolanahi ere,eremu ez-euskalduna oso ondoezagutzen duela parlamentari

horrek: Erriberriko hautetsi izanzen 23 urtean, eta alkate ere baihamabi urtean, hiru agintalditan.

Herritarren artean ere aldaketanabari da, inkesta soziolinguisti-koei erreparatuta. 1991n, eremuez-euskalduneko herritarren %69euskara bultzatzearen aurka zeu-den, eta alde, %7. Hogei urte gero-ago —2011koa da azken ikerketa—,aurkakotasuna %46ra apaldu da,eta aldekotasuna, %23ra igo. %31herritar ez daude ez alde ez aurka.

Gutxienekoa zehaztu gabeJarrera aldaketa azkarragoa ari daizaten PSNrena. Orain bi aste egin

zituen adierazpen horiekOtxoa legebiltzarkideak,eta joan den astearteanonartu zuen legea mol-datzea PSNren batzordeeragileak. Rascon parla-mentariaren esku geratuzen negoziazioa. Ezkerra-ren proposamenari «ze-haztasun batzuk» egite-ko asmoa agertu zuen

PSNk: zenbat eskari jaso beharkodiren D eredua ezarri ahal izate-ko. Ez da halakorik izango, ordea.

Berria zen gutxienekoa jartzekoasmoa. Gehienezkoa, bai, jarriadago: gehienez zenbat ikasle pila-tu daitezkeen gela berean. Gu-txienez zenbat ikasle behar diren,ez. Hori erabakitzea gobernuarenesku utzi zuen euskararen legeak.Gutxieneko hori legean zehazteakbi aldetako eragina zukeen: bat,gobernuari begira, behartu egin-go bailuke kopuru batzuetan ge-lak sortzera; bestea, euskarazkohezkuntzari begira, gutxienekoaaltu jarrita ezerezean utziko bai-lukete D eredua hedatzeko nahia.

Legea aldatzeko beharrik ez da-goela azpimarratu du PSNk orainarte, eta, izatez, oraingo legeare-kin ere eskain daiteke D ereduaeremu ez-euskalduneko sare pu-blikoan. Hauxe dio legeak eremuhorretan egin beharreko jardu-naz: «Botere publikoek euskara-ren irakaskuntza lagundukodute, eta, behar denean, osoki edozati batean finantzatuko dute,sustapen eta promozio irizpideeijarraikiz eta eskariaren arabera».

Nafarroako eremu ez-euskaldunean ezin da euskaraz ikasi sare publikoan. Eskasa daeuskaraz ikasten dutenen kopurua. Bihar bertan abiatuko dute legea aldatzeko bidea.

Horma eraisteko garaia

Euskaraz bizi nahi dut lelopeko kartel handi baten atzean, ume bat, kiku eginez. Tafallakoa da argazkia. OIARTSO LOS ARCOS / ARGAZKI PRESS

Eremu ez-euskalduneko datua:euskara ikasgai modura ere ezdute ikasleen %78k; euskarazikasten dutenak %4 eskas dira

Euskararen kontrako iritzia arida pixkana jaisten: orain hogeiurte, %69 kontra zeuden, eta,orain, %42; aldekoak %23 dira

AURREKO AHALEGINAK

1 Lehen porrota: 1995. Eremu

ez-euskalduna bertan behera

uztea zekarren proposamena

aurkeztu zuten parlamentuan EAk

eta PSNk. Ez zen aurrera atera, HB

eta UPN kontra zeudelako. HBk ez

zuen babestu eremukatzea ez ze-

lako amaituko; UPNk, «pluraltasu-

na» ez zuelakoan aintzat hartzen.

2 Lantaldea, ezerezean:

2004. Parlamentuan talde

bat osatu zuten legea az-

tertzeko, baina adostasunik gabe

amaitu zuen bidea. Zazpi hilabete

iraun zuen. PSNren jarrera aldake-

ta agertu zen: aurrez defenditu zi-

tuen aldaketei uko egin zien, D ere-

dua erabat hedatzeari, adibidez.

3 Txentxo Jimenezen afe-

ra: 2008. Eremu mistoa

hedatzeko eskaria iritsi zen,

Aranguren, Noain, Beriain eta Galar

sartzeko. NaBai, Ezkerra eta PSN

batu ziren, baina bozketan falta zen

NaBaiko Txentxo Jimenez —Hima-

laian zen—, eta ez zuten gehiengo-

rik. Lau hilabetera bozkatu zuten

berriz, baina PSNk ez zuen babestu.

2010ean onartu zuten Galar, Noain,

Aranguren eta Belaskoain sartzea.

4 «Ez da behar»: 2012. Ere-

mu ez-euskaldunean D

eredua jartzeko proposa-

mena baztertu zuten. PSNk esan

zuen ez zela beharrezkoa. UPNren

gobernuko bazkidea zen orduan.

6 Hizkuntz ereduakNafarroako eremu ez-euskalduna

IGANDEKO BERRIA

2014ko urriaren 19a

Formulazioa zehaztea litzatekegakoa. Ezkerraren proposamenazen eremu mistoko sistema balia-tzea: «Hezkuntza ez-unibertsita-rioan, euskara ikasketak emanenzaizkie hala nahi duten ikasleei».Irakaskuntza hori «progresibo-ki» ezarriko lukete betiere, lege-ak berak zehazten duenez. Pro-gresioa arautzea nahi zuen PSNk.

Erriberako lehorteaLegea interpretatzeko modua go-bernuaren esku uzteak eragin dueremu publikotik batere ahalegi-nik ez egitea euskara bultzatzeko.Eremu ez-euskalduneko datuakoso dira gordinak: G ereduan aridira %78 —gaztelania hutsez, eus-kara ikasgai ere ez dela—; %18, Aereduan —gaztelaniaz, euskaraikasgai dela—; eta %4, D ereduan —euskarazko murgiltzea—. Ale-gia: 21.800 ikasle G ereduan, 4.950A ereduan, eta 1.040 D ereduan.Pisua du, Nafarroako ikasleen %29baitaude eremu ez-euskaldunean.

Legea egokitzeko proposame-nak ez lituzke ukituko erdal ere-duak, ezta gaztelania huts-hu-tsezko G eredua ere. Eremu mis-toko sistema litzateke: euskarazikasteko aukera bermatu sare pu-blikoan, baina gaztelania hutseanikastea ere bai. Hain zuzen, gazte-lania hutsezko G eredua da nagu-si eremu mistoan: ikasleen %63khautatu dute. Haren atzetik dau-de D eredua (%26) eta A eredua(%14). Indar handia du: Nafarroa-ko ikasleen %63 eremu horretandaude —Iruñerria tartean dago—.

Eremu euskaldunean da egoe-ra bestelakoa: %87 D ereduan aridira. Arazoa da eremu euskaldu-nak proportzioan pisu gutxi due-la: Nafarroako ikasleen %9 ere ezdira bizi han. Gobernuak laxoagozein kasutan jokatzen duen era-kusteko datu bat badago: teorianG eredurik ez dago eremu euskal-dunean, baina 300 ikasle hala aridira gaur egun lanbide heziketa-ko eskola publikoetan. Eremu ez-euskaldunean euskararekin horiegitea ez du onartzen gobernuak.

Eremuen banaketari eustekoasmo sendoa du PSNk, eta ohar-tarazi du hezkuntzan soilik onar-tuko dituela aldaketak. Aste era-bakigarria da: bihar erregistratu-ko dute proposamena parlamen-tuan. Ziurra du Aralar-NaBaireneta Bilduren babesa, nahiz eta le-ge aldaketa sakonagoa egin behardela uste duten. Jarrera aldakorraPSNk izan du, atzera egin izanbaitu lehen ere. Bi aste eskaseanhartu du erabakia. Gobernurakohautagaia aukeratzeko primario-ak ditu gaur PSNk. Bi hautagaiek,Maria Txibitek eta Amanda Ace-dok, babestu dute proposamena.

G. Goikoetxea

Nafarroa Oinez dute gaur Zango-zan, herriko ikastola laguntzekofesta. Hori prestatzea izan dute le-hentasuna herrian azken egune-tan, eta D eredua eskola publiko-an jartzeko proposamenak oihar-tzun handirik ez duela izan azal-du du Angel Navallas alkateak(Zangoza, 1961). APS talde inde-pendenteko kidea da. Euskararenlegeak eremu ez-euskalduneansartu zuen Zangoza —merindade-ko beste herri batzuk ez—, baina

udala ari da neurriak hartzen eus-kara sustatzeko, alkateak dioenez.Herrian ikastola baduzue. Esko-

la publikoan D eredua eskain-

tzeko aukera nola ikusten duzu?

Egoki iruditzen zait. Orain lau-bost urte mugimendu bat egonzen Zangozan. Gurasoek —tarteanzeuden ikastolakoak ere— udalainplikatu nahi izan zuten, euska-razko eskola publikoa eskatzeko,baina udala ez zen ezertarako erebusti. Aurreko legealdian gertatuzen hori. Eta Hezkuntza Departa-mentuan, noski, atea itxi zietengurasoei muturraren aurrean.Proposamenaren arabera, soilik

hezkuntzan aldatuko dute eus-

kararen legea. Beste eremu ba-

tzuetan ere behar da aldaketa?

Oinarrizkoa iruditzen zait hiz-kuntza modu ofizialean hedatzeaNafarroa osora. Hezkuntzarako,eta beste alor guztietarako. Urte-ak joaten ari dira, eta bada garaiagai hau normaliza dadin behin-goz. Baina segun eta nor dagoenhor goian [Iruñean], ez da erraza...Eremu ez-euskaldunean zaude-

te. Udalak berak neurririk har-

tzen al du euskara bultzatzeko?

Ahal dugun neurrian laguntzaekonomikoa ematen diogu ikas-tolari, eta diru sail bat ere badau-kagu helduen artean euskara sus-tatzeko. Gainera, kultur agendaele bitan banatzen dugu hilero,etxez etxe. Pixkanaka-pixkanakaari gara udaletik euskara txerta-tzen, zarata handiegirik egin gabe.

«Urteak joatenari dira, eta badagaraia gai haubehingoznormalizatzeko»

Angel NavallasZangozako alkatea

IÑIG

O U

RIZ

/ A

RG

AZ

KI P

RE

SS

Nafarroa Oinez dutegaur Zangozan,ikastolaren alde

RNafarroako ikastolen al-

deko jaia, Nafarroa Oinez,

Zangozan ospatuko dute gaur.

Herriko ikastola laguntzea dute

helburu. Esan izan goza, Zango-

zan du leloa jaiak: esan, euska-

raren erabilera nabarmentzeko;

izan, euskaldun izatea adieraz-

teko; eta goza, jaiaren nolakoa

agertzeko. Goizean irekiko dute

jai gunea, ekitaldi ofizialarekin;

iluntzera arte irekita egongo da.

Euskararen legeak ezarritako

eremu ez-euskaldunean dago

Zangoza, eta, beraz, zailtasun

gehiagori aurre egin behar die

hango ikastolak. 35 urte ditu.

Hain zuzen ere, ikastetxearen

«iraunkortasuna eta kalitatea»

bermatzeko bildu nahi dute di-

rua gaurko jaialdiaren bitartez.

Zangozan egin zuten Nafa-

rroa Oinez 1998an ere. Orduan

bildutako dirua eraikin berria

egiteko erabili zuten, baina

mailegua kitatu gabe daukate

oraindik. Hortaz, hori estaltzea

da asmoa, eta eskolarako mate-

rial modernoagoak erostea.

Nafarroako ikastolen aldeko jaiak milaka euskaltzale biltzen ditu. IÑIGO URIZ / ARP

IGANDEKO BERRIA2014ko urriaren 19a 7Hizkuntz ereduak

Nafarroako eremu ez-euskalduna

@enpresarean

enpresarean

www.enpresarean.org

AZOKA

2014/10/23KURSAAL. DONOSTIA

Euskal Herriko enpresen erronkak

Izena eman: enpresarean.org

www.baieuskarari.eus

Solasaldia: 'Euskal Herriko enpresen etorkizuneko erronkak'Gaindegiako koordinatzaile eta idazkaria (moderatzailea).

Laboral Kutxako Enpresa arloko zuzendaria.Lea Artibaiko Garapen Agentziako gerentea eta Azaro Fundazioko

zuzendaria.Herrikoako Zuzendari Nagusia eta enpresaburua.

ADEGIren Ekintzaileen Foroko kidea, Lasalsera.net.

Mahai-ingurua: 'Komertzio elektronikoa: bezero berriak, sarearen bitartez'Bitarlaneko sortzailea eta irakaslea (moderatzailea).

Codesyntaxeko informatikaria.Nolatan. Ideateca. Ludei.

Ttalaka Elkarteko kidea eta Euskontu proiektuko sortzailea.Euskal Herriko plaza.

Solasaldia: 'Formazioa: etorkizuneko erronkak'IMH institutuko komunikazio arduraduna. Goazen proiektuko

koordinatzailea (moderatzailea).Heteleko presidentea.

Komunikazioko, Eleaniztasuneko eta Gizarte Berrikuntzako errektoreordea, Deusto.

MUko Errektoreordea.

+

Herrikoako Zuzendari Nagusia eta enpresaburua. zuzendaria.

Lea Artibaiko Garapen Agentziako gerentea eta Azaro Fundazioko Laboral Kutxako Enpresa arloko zuzendaria.

Gaindegiako koordinatzaile eta idazkaria (moderatzailea).Solasaldia: 'Euskal Herriko enpresen etorkizuneko erronkak'

Herrikoako Zuzendari Nagusia eta enpresaburua.

Lea Artibaiko Garapen Agentziako gerentea eta Azaro Fundazioko Laboral Kutxako Enpresa arloko zuzendaria.

Gaindegiako koordinatzaile eta idazkaria (moderatzailea).Solasaldia: 'Euskal Herriko enpresen etorkizuneko erronkak'

Lea Artibaiko Garapen Agentziako gerentea eta Azaro Fundazioko

MUko Errektoreordea. errektoreordea, Deusto.

Komunikazioko, Eleaniztasuneko eta Gizarte Berrikuntzako Heteleko presidentea.

koordinatzailea (moderatzailea).IMH institutuko komunikazio arduraduna. Goazen proiektuko

Solasaldia: 'Formazioa: etorkizuneko erronkak'

Euskal Herriko plaza.Ttalaka Elkarteko kidea eta Euskontu proiektuko sortzailea.

Nolatan. Ideateca. Ludei.Codesyntaxeko informatikaria.

Bitarlaneko sortzailea eta irakaslea (moderatzailea).Mahai-ingurua: 'Komertzio elektronikoa: bezero berriak, sarearen bitartez'


Komunikazioko, Eleaniztasuneko eta Gizarte Berrikuntzako

IMH institutuko komunikazio arduraduna. Goazen proiektuko Solasaldia: 'Formazioa: etorkizuneko erronkak'

Euskal Herriko plaza.Ttalaka Elkarteko kidea eta Euskontu proiektuko sortzailea.

Nolatan. Ideateca. Ludei.Codesyntaxeko informatikaria.

Bitarlaneko sortzailea eta irakaslea (moderatzailea).Mahai-ingurua: 'Komertzio elektronikoa: bezero berriak, sarearen bitartez'


Komunikazioko, Eleaniztasuneko eta Gizarte Berrikuntzako

Mahai-ingurua: 'Komertzio elektronikoa: bezero berriak, sarearen bitartez'

@enpresarean

g.oreanesar.enprwww

enpresarean

MUko Errektoreordea.

+

ari.baieuskarwww

.eusari

Maddi Ane Txoperena Iribarren

I kasgela barrura sartzendute euskara, eta hortikkanpo, ez da existitzen».Gaizka Gerriko Oiongo es-

kola publikoko irakaslearen hi-tzak dira. D ereduan irakasten du,euskaraz, beraz, baina ikasleekhizkuntza eskolarekin lotzen du-tela dio. Arabako Errioxako ber-tze herrietan ere zailtasun beradute: azken urteotan euskarazkomurgiltze eredua indartu denarren, horrek ez du bermatu hiz-kuntza eskolaz kanpo erabiltzea.

Baina ez dira arazoa pairatzenduten bakarrak. Euskal Herrikobertze hamaika herritan ere, Vi-llatuerta, Donibane Lohizune etaLodosan, erraterako, ez da euska-ra anitzik entzuten karriketan.Eta kaleko errealitateak ikasgele-tara egin ohi du jauzi. Hala, hez-kuntza eredu erdaldunak dira na-gusi herriotan, eta, maiz, euskaraikasgai gisa soilik irakasten dute.Oro har, ideia bera nabarmendudute herriotako euskara irakasle-ek: ikasleek zailtasunak dituztemaiz ahoz adierazteko, eta gelatikkanpo ez dute euskara ia ezerta-

rako erabiltzen. Aurreiritziak erebadituzte, eta gehien gailentzendena: euskara irakaskuntzakohizkuntza soila dela.

Oiondik kilometro batzukekialderago, hain justu, egoera ezda hangotik oso ezberdina, Xa-bier Soubeletek azaldu duenez:«Arazoa da haien artean ez dutelainoiz euskaraz egiten. Bakarrikgelako istorio bat da, eta gelan ere,haien artean arkatz edo ezabago-ma bat eskatzeko, frantsesez egi-ten dute. Irakasleari bakarrik eus-karaz». Donibane Lohizuneko(Lapurdi) eskola frantses batekoirakasle izan da 35 urtez Soubelet,euskara ikasgai soila zuten ikasle-ena, eta baita eredu elebiduneko-ena ere. Haren ustez, alde handi-rik ez dago, dena den, bi ereduhorien artean: «Sistema elebidu-na ez da elebiduna. Bakarrik hiz-kuntza ematen da, eta historiaeuskaraz; besterik ez».

Nahi izanda ere, ezinEuskara irakaskuntzarekin lotze-az gain, adierazteko zailtasunakizaten dituzte maiz inguru erdal-dunetako ikasleek. Nafarroakoeremu ez-euskaldunean, errate-rako, gehienez ere euskara ikas-gai gisa izan dezakete hezkuntzapublikoan, eta hori ez da aski ego-ki adierazten ikasteko. Unai DiezLodosako (Nafarroa) eskola pu-blikoko euskara irakaslea da, eta,haren arabera, ahozkotasuneandaude arazorik handienak: «Le-hen Hezkuntzako amaierara iris-ten direnean, nahiko maila onadute ulermenean, baina adieraz-penean ez». Ingurunea lagunga-rria ez izateaz gain, ikasteko ordukopurua ere urria da, Diezen us-

tez: «Bakarrik lau ordu dituzteastean: ez dira ordu asko». Atze-rriko hizkuntzekin egin du alde-raketa: «Bizi diren eremuan ezdaukate euskararen erreferen-tziarik; beste hizkuntza batzue-kin ere zailtasun hori badago».

Nafarroako Villatuertan ere«giroa ez da euskalduna», Juan-txo Goñi irakaslearen iritziz. Etaikasleek haien artean euskarazegiten ote duten galdetuta, harenerantzunak islatzen du ongienegoera: «Ez bada urtebetetzebatean ‘zorionak!’ esateko, edogu agurtzeko, zaila da klasetikkanpo euskaraz hitz egitea».Euskararen eremu banaketak,gainera, eragina duela erran du,

guzia euskaraz ikastea erabaki-tzen duten ikasleak Lizarrarajoan ohi baitira –lau kilometroradute Lizarra, eta eremu mistoandago; Villatuerta, ordea, ez-eus-kaldunean dago–. Herriko hau-rren laurdenek egiten dute mugi-tzeko hautua: «Aukeratu behardute herrian gelditu edo D ere-duan ikasteko Lizarrara joan».

Aurreiritzi eta beldurrakErabilera eta ezagutza maila txi-kia gutxi balitz, bertze pareta batiere aurre egin behar diote herrierdaldunetako ikasleek: aurreiri-tziei. Soubeleti gertatu izan zaio,erraterako, Donibane Lohizunenikasleak euskaraz hitz egiteagatiklotsatzea, nahiz zehaztu duen ezdela joera nagusia: «Euskarazkokurtsoak dituztenak ez dira eus-karaz mintzatzen, lotsarengatik.Eta besteek ‘baskoin’ eta halako-ak erran izan dizkiete, baserrita-rrak izanen balira bezala».

Gerrikoren ustez, Oiongo ikas-leek bertzelako aurreiritziei aurreegin behar diete; adibidez, euska-raren balio praktikoari buruzko-ei. «Zailtasuna da haiek kontura-tzea gaztelera bezalako hizkuntzabat dela euskara, eta normal-nor-mal bizi zaitezkeela harekin: ba-rre egin dezakezula, negar egindezakezula...». Akatsak egitea-ren beldurrak ere trabatzen ditu:«Euskaraz hitz egin eta zerbaitgaizki esateari diote beldurra. Or-duan, ez dira askorik saiatzen».

Arazoen aurrean, euskara era-kargarri egiten saiatzen dira ira-kasleak, eta kultura, jolasak etaadierazpena bultzatzen dituzte.Euskara erabili eta ikasgelako pa-reta artetik atera dadin.

Inguru erdaldunetan euskaraz irakastea ez dalan erraza. Erabilera urria, aurreiritziak eta hitz egiteko zailtasunak izaten dituzte maizikasleek, eta eskolarekin lotu ohi dute euskara.

Euskaraz,gelan bakarrik

Eremu erdaldunetako ikasleek eskolako hizkuntzatzat dute euskara. IDOIA ZABALETA/ARGAZKIPRESS

Ez bada ‘zorionak!’esateko edo guagurtzeko, zaila daeuskaraz hitz egiteaklasetik kanpo»Juantxo GoñiVillatuertako eskolako irakaslea

«Bakarrik gelako istoriobat da, eta gelan ere,arkatz edo ezabagomabat eskatzeko,frantsesez egiten dute»Xabier SoubeletDonibane Lohizuneko irakasle ohia

«Zailtasuna da haiekkonturatzea gaztelerabezalako hizkuntza batdela euskara, eta normalbizi zaitezkeela harekin»Gaizka GerrikoOiongo eskolako irakaslea

‘‘

8 Hizkuntz ereduakIrakasleen testigantzak

IGANDEKO BERRIA

2014ko urriaren 19a

IGANDEKO BERRIA 2014ko urriaren 19a Hizkuntz ereduak2 Hizkuntz ereduak Egoeraren azterketa IGANDEKO...

Documents

Transcript of IGANDEKO BERRIA 2014ko urriaren 19a Hizkuntz ereduak2 Hizkuntz ereduak Egoeraren azterketa IGANDEKO...