O tesouro dos O tesouro dos meus avósmeus avós

Estela Doiro Rodríguez Estela Doiro Rodríguez 2º Bach. A2º Bach. A

Esteban Doiro RodríguezEsteban Doiro Rodríguez

Este traballo trata sobre a vida e os recordos Este traballo trata sobre a vida e os recordos do meu avó Esteban na época franquista.do meu avó Esteban na época franquista.

O meu avó naceu o 29 de Decembro de 1928 O meu avó naceu o 29 de Decembro de 1928 en Vigo, onde viviu toda a súa infancia e en Vigo, onde viviu toda a súa infancia e xuventude.xuventude.

Foi o cuarto de seis irmáns. O seu pai, Foi o cuarto de seis irmáns. O seu pai, Antonio, foi torneiro, axustador, traballou Antonio, foi torneiro, axustador, traballou nos talleres da RENFE e fixo o servizo como nos talleres da RENFE e fixo o servizo como ferroviario. A súa nai Concha, pola contra, ferroviario. A súa nai Concha, pola contra, ocupábase da casa e de todolos irmáns.ocupábase da casa e de todolos irmáns.

Os seus paisOs seus pais

Tráxico recordo familiarTráxico recordo familiar Un dos recordos máis tráxicos da miña infancia foi a perda Un dos recordos máis tráxicos da miña infancia foi a perda

do meu avó. Unha mala enfermidade apoderouse del. do meu avó. Unha mala enfermidade apoderouse del. Recordo que todolos días ía visitalo e contáballe todo o que Recordo que todolos días ía visitalo e contáballe todo o que me acontecera durante o día, queríao con loucura. El me acontecera durante o día, queríao con loucura. El sempre deixaba un prato de comida para darmo. Un día a sempre deixaba un prato de comida para darmo. Un día a miña nai díxome que non comese do prato do meu avó miña nai díxome que non comese do prato do meu avó debido á súa enfermidade contaxiosa. Eu, como calquera debido á súa enfermidade contaxiosa. Eu, como calquera neno inocente, conteille ó meu avó o que a miña nai me neno inocente, conteille ó meu avó o que a miña nai me dixera. Menudo disgusto se levou, ¡non quero lembrar ese dixera. Menudo disgusto se levou, ¡non quero lembrar ese momento!. Foron pasando os días e eu non deixaba de momento!. Foron pasando os días e eu non deixaba de visitar ó meu avó. Parece que aínda é hoxe cando escoito o visitar ó meu avó. Parece que aínda é hoxe cando escoito o son do tic-tac do seu reloxo de peto, pasaba moito tempo son do tic-tac do seu reloxo de peto, pasaba moito tempo escoitando ese son harmonioso ó caron do meu queridoescoitando ese son harmonioso ó caron do meu querido avó. avó.

Eu como era tan inocente non entendía que o Eu como era tan inocente non entendía que o meu avó se ía apagando pouco a pouco, a súa meu avó se ía apagando pouco a pouco, a súa vida ía esgotándose, a súa respiración ía vida ía esgotándose, a súa respiración ía minguando...e o ditoso fin chegou. Non minguando...e o ditoso fin chegou. Non esquecerei nunca o día en que morreu o meu esquecerei nunca o día en que morreu o meu avó, lembro que o único que facía era avó, lembro que o único que facía era amarrarme a el con tódalas miñas forzas e non amarrarme a el con tódalas miñas forzas e non parar de chorar, pois sabía que non volvería a parar de chorar, pois sabía que non volvería a escoitalo nin a velo nunca máis.escoitalo nin a velo nunca máis.

Esteban DoiroEsteban Doiro(o seu avó)(o seu avó)

Recordos da infanciaRecordos da infancia Un dos recordos da miña infancia, ademais do falecemento do Un dos recordos da miña infancia, ademais do falecemento do

meu avó foi cando tiña máis ou menos sete anos. meu avó foi cando tiña máis ou menos sete anos. Estaba eu na miña casa e escoitaba un tremendo barullo, gritos de Estaba eu na miña casa e escoitaba un tremendo barullo, gritos de

persoas, choros, lamentos... Recordo que a miña nai veu ó noso persoas, choros, lamentos... Recordo que a miña nai veu ó noso carón e abrazounos con tódalas súas forzas, o ruído dos disparos carón e abrazounos con tódalas súas forzas, o ruído dos disparos retumbaban na casa, nós vivíamos nunha zona próxima á casa do retumbaban na casa, nós vivíamos nunha zona próxima á casa do pobo, o que agora é o concello, onde se defendían os pobo, o que agora é o concello, onde se defendían os republicanos. A miña nai marchou na procura do noso pai. Ao saír republicanos. A miña nai marchou na procura do noso pai. Ao saír pola porta díxonos que non sairamos por nada do mundo da nosa pola porta díxonos que non sairamos por nada do mundo da nosa casa, que estiveramos alí tranquilos que ela ía regresar pronto, casa, que estiveramos alí tranquilos que ela ía regresar pronto, aínda que non quería transmitirnos a súa inquietude eu notaba aínda que non quería transmitirnos a súa inquietude eu notaba que estaba moi asustada e moi nervosa. As veciñas soamente que estaba moi asustada e moi nervosa. As veciñas soamente falaban de falaban de

homes mortos e de como foran asasinados. O tempo homes mortos e de como foran asasinados. O tempo pasaba e os meus pais non regresaban a casa, eu pasaba e os meus pais non regresaban a casa, eu escoitaba á xente na rúa dicir que había moitos escoitaba á xente na rúa dicir que había moitos mortos na Porta do Sol e no Paseo do Príncipe e que os mortos na Porta do Sol e no Paseo do Príncipe e que os amontoaban en camións coma se fosen sacos. Cando os amontoaban en camións coma se fosen sacos. Cando os meus pais regresaron vin os seus rostros agonizados e meus pais regresaron vin os seus rostros agonizados e asustados, correron ó noso lado e abrazáronos asustados, correron ó noso lado e abrazáronos desesperadamente. Á mañá seguinte veu a leiteira e desesperadamente. Á mañá seguinte veu a leiteira e comentaba aterrorizada que via nas cunetas dos comentaba aterrorizada que via nas cunetas dos camiños corpos de xente coas caras ensangrentadas e camiños corpos de xente coas caras ensangrentadas e as cabeza destrozadas. Segundo pasaban os días a as cabeza destrozadas. Segundo pasaban os días a vida era peor, insoportable, a fame, a miseria, a vida era peor, insoportable, a fame, a miseria, a desesperación de non poder comer...Lembro que na desesperación de non poder comer...Lembro que na miña casa o almorzo era auga fervida cunha migalla de miña casa o almorzo era auga fervida cunha migalla de pan, para a comida e o resto do día preparábansepan, para a comida e o resto do día preparábanse

unhas papas de fariña e auga. Éramos sete unhas papas de fariña e auga. Éramos sete persoas na casa e non daba para moito...de vez persoas na casa e non daba para moito...de vez en cando os meus irmáns e eu atopábamos pola en cando os meus irmáns e eu atopábamos pola rúa un carozo de mazá e mondas de plátano rúa un carozo de mazá e mondas de plátano que eran una delicia para nós.que eran una delicia para nós.

A familiaA familia

A vida na infanciaA vida na infancia A A partir da morte do meu querido avó Esteban trasladámonos a partir da morte do meu querido avó Esteban trasladámonos a

Coya que estaba bastante lonxe de onde vivíamos antes. Coya que estaba bastante lonxe de onde vivíamos antes. Vivimos unha longa tempada nese horroroso barrio e é alí onde Vivimos unha longa tempada nese horroroso barrio e é alí onde

comeza a peor etapa da miña vida. Naquel entón éramos oito en comeza a peor etapa da miña vida. Naquel entón éramos oito en total e todo era miseria e fame. Lembro un inverno frío e total e todo era miseria e fame. Lembro un inverno frío e chuvioso e sen ningún medio para quentar a cociña, pois non chuvioso e sen ningún medio para quentar a cociña, pois non tíñamos leña para encende-lo lume. A solución era ir de noite tíñamos leña para encende-lo lume. A solución era ir de noite coller ou roubar, como se queira dicir, o caso é que tíñamos que coller ou roubar, como se queira dicir, o caso é que tíñamos que de noite saltar o muro e evitar ó garda para coller uns paos de de noite saltar o muro e evitar ó garda para coller uns paos de madeira para o lume. O que máis me afecta é recordar ó meu madeira para o lume. O que máis me afecta é recordar ó meu irmán máis novo sempre cos brazos cruzados, tiritando de frío e irmán máis novo sempre cos brazos cruzados, tiritando de frío e chorando de famechorando de fame..

Pasado un tempo no barrio de Coya marchamos para o Pasado un tempo no barrio de Coya marchamos para o centro de Vigo. A vida en compañía dos meus pais e centro de Vigo. A vida en compañía dos meus pais e irmáns comezaba a ser algo mellor. O meu pai comezou irmáns comezaba a ser algo mellor. O meu pai comezou a traballar de conserxe no cine Rosalía de Castro e a a traballar de conserxe no cine Rosalía de Castro e a miña nai conseguiu un posto na venta de lambetadas á miña nai conseguiu un posto na venta de lambetadas á porta do cine. Co que gañaban os meus pais a vida íase porta do cine. Co que gañaban os meus pais a vida íase levando, dentro do que cabe, bastante mellor. A pesar levando, dentro do que cabe, bastante mellor. A pesar diso, aínda había o malvado racionamento, as longas diso, aínda había o malvado racionamento, as longas colas que se facían interminables e ás veces, despois colas que se facían interminables e ás veces, despois de estar tanto tempo á espera, volvías para casa sen de estar tanto tempo á espera, volvías para casa sen nada polo esgotamento da mercancía.nada polo esgotamento da mercancía.

A escolaA escola Os anos foron pasando e con 8 anos a miña vida dá un Os anos foron pasando e con 8 anos a miña vida dá un

xiro. Comeza para min o colexio e ao mesmo tempo o xiro. Comeza para min o colexio e ao mesmo tempo o martirio, pois non me gustaba nada a escola. martirio, pois non me gustaba nada a escola.

Un día na escola de Paracha, que así se chamaba o Un día na escola de Paracha, que así se chamaba o profesor, tralo meu mal comportamento o profesor, profesor, tralo meu mal comportamento o profesor, logo dun gran sermón, castigoume de xeonllos cos logo dun gran sermón, castigoume de xeonllos cos brazos abertos sostendo dous pesados libros en cada brazos abertos sostendo dous pesados libros en cada man, moito tempo estiven naquela posición escoitando man, moito tempo estiven naquela posición escoitando risadas dos meus compañeiros. Ao cabo dunha hora risadas dos meus compañeiros. Ao cabo dunha hora mais ou menos mandoume sentar no pupitre e escribir mais ou menos mandoume sentar no pupitre e escribir trescentas veces “eu son un indesexable” e ir dicíndoo trescentas veces “eu son un indesexable” e ir dicíndoo no alto. Dende aquela humillación que sufrín diante dos no alto. Dende aquela humillación que sufrín diante dos meus compañeiros e do profesor remataría o colexio meus compañeiros e do profesor remataría o colexio para min, pasaba o día vagando. Meus paispara min, pasaba o día vagando. Meus pais

mandáronme a outra escola, pero eu entraba pola mandáronme a outra escola, pero eu entraba pola porta e saía pola fiestra. Pasaba os días xogando polas porta e saía pola fiestra. Pasaba os días xogando polas rúas, en especial pola rúa da Herrería onde vivían as rúas, en especial pola rúa da Herrería onde vivían as mulleres da vida, o que hoxe chamamos prostitutas, un mulleres da vida, o que hoxe chamamos prostitutas, un espectáculo de malos xeitos que de ningún modo podías espectáculo de malos xeitos que de ningún modo podías evitar. Aqueles abrazos, bicos, tocamentos...que evitar. Aqueles abrazos, bicos, tocamentos...que practicaban homes e mulleres, que nós, nenos, víamos practicaban homes e mulleres, que nós, nenos, víamos con demasiada malicia. Entre os nosos xogos había o con demasiada malicia. Entre os nosos xogos había o que chamábamos as “cochinadas”, pois tratábamos de que chamábamos as “cochinadas”, pois tratábamos de copiar o que facían os maiores. Tamén había outros copiar o que facían os maiores. Tamén había outros xogos, aínda que ao que máis xogábamos era o de xogos, aínda que ao que máis xogábamos era o de cambiar unha bóla de cristal por facer as “cochinadas”. cambiar unha bóla de cristal por facer as “cochinadas”. Pasei unha etapa da miña vida nese ambiente que hoxe Pasei unha etapa da miña vida nese ambiente que hoxe o vexo como espantoso, pero as circunstancias o vexo como espantoso, pero as circunstancias permitíano, naquel tempo todo era perversidade, permitíano, naquel tempo todo era perversidade,

pobreza, vicio e necesidade, non se observaba pobreza, vicio e necesidade, non se observaba máis que maldade entre as xentes, todo máis que maldade entre as xentes, todo motivado pola miseria dada guerra no noso país motivado pola miseria dada guerra no noso país e polo réxime que habíae polo réxime que había..

O traballoO traballo Un bo día o meu pai tomou a decisión de cambiar a miña forma de Un bo día o meu pai tomou a decisión de cambiar a miña forma de

vida, vendo que o colexio non se fixo para o min, meteume a vida, vendo que o colexio non se fixo para o min, meteume a traballar.traballar.

Un día meu pai amarroume polo brazo e fomos ver a un amigo seu Un día meu pai amarroume polo brazo e fomos ver a un amigo seu que tiña unha zapatería na praza de Compostela. que tiña unha zapatería na praza de Compostela. Logo de dialogar un intre o meu pai co señor Bernardo, que así se Logo de dialogar un intre o meu pai co señor Bernardo, que así se chamaba o que ía ser o meu xefe, este díxolle: pero amigo chamaba o que ía ser o meu xefe, este díxolle: pero amigo Antonio, non cres que aínda é un neno para comezar a traballar, Antonio, non cres que aínda é un neno para comezar a traballar, ao que o meu pai contéstolle: seino, pero creo que é o mellor. E ao que o meu pai contéstolle: seino, pero creo que é o mellor. E así aos meus oito anos comezou unha nova etapa na miña vida. así aos meus oito anos comezou unha nova etapa na miña vida. Sentado nunha silla co mandil posto para non estraga-la roupa, Sentado nunha silla co mandil posto para non estraga-la roupa, comecei a golpear co martelo para poder traballar. ¡Como me comecei a golpear co martelo para poder traballar. ¡Como me doíandoían

os xeonllos os primeiros días mentres non me os xeonllos os primeiros días mentres non me afixen!. Segundo pasaban os días sentíame afixen!. Segundo pasaban os días sentíame máis home, a pesar de que como se adoita dicir máis home, a pesar de que como se adoita dicir era un mocoso, e fun adquirindo personalidade era un mocoso, e fun adquirindo personalidade a pesar da miña pouca idade. Aos meus 13 anos a pesar da miña pouca idade. Aos meus 13 anos xa eu sentíame maior, co meu oficio de xa eu sentíame maior, co meu oficio de zapateiro enseguida empecei a gañar unhas zapateiro enseguida empecei a gañar unhas pesetiñas que boa falta facían en casa.pesetiñas que boa falta facían en casa.

Fusilamento dun familiarFusilamento dun familiar

Un familiar meu, o meu tío Paco, estivo preso e incomunicado Un familiar meu, o meu tío Paco, estivo preso e incomunicado debido ás súas ideas. A miña tía que estaba en estado de graza debido ás súas ideas. A miña tía que estaba en estado de graza levábao moi mal. Pronto chegou o tráxico momento, e o meu tío, a levábao moi mal. Pronto chegou o tráxico momento, e o meu tío, a pesar das moitas peticións de clemencia, foi fusilado antes de pesar das moitas peticións de clemencia, foi fusilado antes de nacer a súa filla. nacer a súa filla.

Hoxe pódese opinar deste xeito, cousa que no pasado custaríame Hoxe pódese opinar deste xeito, cousa que no pasado custaríame o cárcere, ou algo peor. A maioría da xente non podía dicir esta o cárcere, ou algo peor. A maioría da xente non podía dicir esta boca é miña, camiñábase pola rúa con terror e mirada baixa. boca é miña, camiñábase pola rúa con terror e mirada baixa. Cando alguén era citado no concello por calquera motivo Cando alguén era citado no concello por calquera motivo relacionado co sistema, saían deste apresurados aguantando as relacionado co sistema, saían deste apresurados aguantando as tripas que ruxían da cantidade de aceite de recino que lles facían tripas que ruxían da cantidade de aceite de recino que lles facían tomar. Moitos nontomar. Moitos non

chegaban a casa, defecábanse polo camiño, un chegaban a casa, defecábanse polo camiño, un espectáculo do máis inhumano que podía existir. Cando espectáculo do máis inhumano que podía existir. Cando se cruzaba por algún centro público e se izaba a se cruzaba por algún centro público e se izaba a bandeira había que parar e alza-lo brazo. Cando no cine bandeira había que parar e alza-lo brazo. Cando no cine ías ver unha película e no medio desta saía unha figura ías ver unha película e no medio desta saía unha figura de Franco todo o público tiña que cantar o Cara ao Sol. de Franco todo o público tiña que cantar o Cara ao Sol.

Había xente que lle ía ben con todo isto, por exemplo Había xente que lle ía ben con todo isto, por exemplo os fillos de papá, que vestían a sua camisiña de cor os fillos de papá, que vestían a sua camisiña de cor azul, cor que cheguei a odiar, e que hoxe con 79 anos azul, cor que cheguei a odiar, e que hoxe con 79 anos aínda me molesta, non por ideais, senón por malos aínda me molesta, non por ideais, senón por malos recordos. recordos.

A tuberculoseA tuberculose

Recordos como os vividos nunha mocidade chea de necesidades, Recordos como os vividos nunha mocidade chea de necesidades, miseria e privacións causadas pola maldita enfermidade da miseria e privacións causadas pola maldita enfermidade da tuberculose, que horror, por desgraza chego á miña casa, dúas tuberculose, que horror, por desgraza chego á miña casa, dúas das miñas irmás Conchita e Toñita padeceron esta enfermidade, das miñas irmás Conchita e Toñita padeceron esta enfermidade, a miña pobre nai volvíase tola tratando de buscar medios para a miña pobre nai volvíase tola tratando de buscar medios para atallar tan detestoso mal, todo era pouco a pesar das boas atallar tan detestoso mal, todo era pouco a pesar das boas atencións e alimentos, non se vía ningunha melloría, aquela tose atencións e alimentos, non se vía ningunha melloría, aquela tose que día e noite saía da súa garganta era como un martirio para que día e noite saía da súa garganta era como un martirio para todos nós que o sufriamos en silencio, non nos deixaban todos nós que o sufriamos en silencio, non nos deixaban achegarnos moito a elas por medo ao contaxio, pero eu non lles achegarnos moito a elas por medo ao contaxio, pero eu non lles facía caso e ata comía daquelas ricas marmeladas que con tanto facía caso e ata comía daquelas ricas marmeladas que con tanto sacrificio sacrificio

facían os meus pais para alimentalas. A facían os meus pais para alimentalas. A bondade de Deus fixo que eu non me bondade de Deus fixo que eu non me contaxiase. Ao cabo duns meses, Toñita que contaxiase. Ao cabo duns meses, Toñita que era a segunda en idade faleceu aos 17 anos. era a segunda en idade faleceu aos 17 anos. Non tardo moito tempo en seguirlle Conchita Non tardo moito tempo en seguirlle Conchita con 15 primaveras. con 15 primaveras.

A mocidadeA mocidade

Nesta etapa da miña vida fun coñecendo o mundo do Nesta etapa da miña vida fun coñecendo o mundo do vicio, do sexo, pois as mozas moi novas entregábanse vicio, do sexo, pois as mozas moi novas entregábanse por necesidade. O meu xefe era un deses homes por necesidade. O meu xefe era un deses homes apetitosos do pracer, non conforme coa súa esposa apetitosos do pracer, non conforme coa súa esposa necesitaba máis. Tres ou catro días por semana necesitaba máis. Tres ou catro días por semana recibía na zapatería algunha moza ben parecida. Cunha recibía na zapatería algunha moza ben parecida. Cunha mirada que me lanzase o meu xefe eu xa sabía o que mirada que me lanzase o meu xefe eu xa sabía o que tiña que facer, saír e pechar a persiana por un tiña que facer, saír e pechar a persiana por un momento, neste tempo eu aproveitaba para pasear momento, neste tempo eu aproveitaba para pasear pola Alameda. E así pasaba o tempo da miña vida. pola Alameda. E así pasaba o tempo da miña vida.

Empecei a xogar ao fútbol en equipos de barrio, Empecei a xogar ao fútbol en equipos de barrio, xogaba no Santa Clara de Barreiro, pronto xogaba no Santa Clara de Barreiro, pronto interesouse por min un equipo de maiorinteresouse por min un equipo de maior

categoría, eu xogaba cunha ficha falsificada categoría, eu xogaba cunha ficha falsificada pola miña idade xapola miña idade xa que o Bellavista era un que o Bellavista era un equipo de maior idade. Tamén practiquei equipo de maior idade. Tamén practiquei naquela época, o boxeo no peso mosca.naquela época, o boxeo no peso mosca.

Equipo de fútbolEquipo de fútbol

A mili e o seu romanceA mili e o seu romance

E así chego o momento de ir á mili, fixen o E así chego o momento de ir á mili, fixen o servizo militar pola Mariña aos 19 anos. Uns servizo militar pola Mariña aos 19 anos. Uns meses antes coñecera á que hoxe é a miña meses antes coñecera á que hoxe é a miña esposa, tiña ela 16 anos, logo de ter moitos esposa, tiña ela 16 anos, logo de ter moitos amores este foi o soño da miña vida, aquela amores este foi o soño da miña vida, aquela sinxeleza, aquela inocencia que descubrín nela. sinxeleza, aquela inocencia que descubrín nela. Para min se Deus existe, foi o mellor que me Para min se Deus existe, foi o mellor que me puido pór no meu camiño, dentro duns meses puido pór no meu camiño, dentro duns meses cumpriremos 60 anos de matrimonio e felicidade. cumpriremos 60 anos de matrimonio e felicidade. Grazas Teresiña por dárme esta vida, adóroche.Grazas Teresiña por dárme esta vida, adóroche.

Na miliNa mili

Teresiña

Aquí termina o Aquí termina o meu relato, meu relato, podería seguir podería seguir con máis con máis capítulos, que os capítulos, que os houbo, pero houbo, pero quedan no quedan no recordo.recordo.

A miña opinión persoalA miña opinión persoal

Sei que para o meu avó foi bastante duro ter que Sei que para o meu avó foi bastante duro ter que relembrar tódolos recordos vividos nesa época. Facer relembrar tódolos recordos vividos nesa época. Facer este traballo foi bastante importante para min porque este traballo foi bastante importante para min porque así é como un pode dárse conta do privilexiado que é por así é como un pode dárse conta do privilexiado que é por vivir nesta época e por non ter que pasar todo o que vivir nesta época e por non ter que pasar todo o que pasaron os nosos avós, a fame, a pobreza, a miseria, as pasaron os nosos avós, a fame, a pobreza, a miseria, as inxustizas, as mortes, a opresión... Houbo momentos nos inxustizas, as mortes, a opresión... Houbo momentos nos que ao imaxinarme todas esas vivencias percorría polo que ao imaxinarme todas esas vivencias percorría polo meu corpo unha especie de odio e lástima á mesma vez. meu corpo unha especie de odio e lástima á mesma vez. Por todo isto debo dárlle as grazas ó meu avó por Por todo isto debo dárlle as grazas ó meu avó por axudarme neste traballo e facerme ver que teño moita axudarme neste traballo e facerme ver que teño moita sorte por vivir, como xa dixen, nestes tempos.sorte por vivir, como xa dixen, nestes tempos.