Historia Batxi 2

8/18/2019 Historia Batxi 2

1/44

17. TESTUA: ERANTZUKIZUN POLITIKOEN LEGEA (1939-09-02)

(…) Gobernuak (…) uste du unea iritsi dela Erantzukizun Politikoen Lege bat emateko,

beren egite edo ez-egite larriekin matxinada gorria gorpuzten lagundu zutenek alde

horretatik dituzten erruak kitatzeko balioko duena (…)

Halako zigorrak ezartzeaz arduratuko diren auzitegietako kideak Armadako,

agistraturako eta !alange Espa"ola #radi$ionalista % de las &'''*'-eko ordezkariak

izango dira (…)

+' art' Erantzule politiko deklaratzen dira +.ko urriaren +etik +/ko uztailaren +0ra

bitarte Espainiari 1asanarazi zitzaion era guztietako asaldura eragiten edo areagotzen

lagundu zuten pertsona 2isikoak nahiz pertsona 1uridikoak, eta orobat bigarren data

horretatik aurrera, beren egintza batzuekin edo gelditasun larriarekin, ugimendu

azionalaren kontra aritu direnak edo daudenak'

3' art' Aurreko deklarazioaren ondorioz (…) legez kanpo gelditzen dira +/ko

otsailaren +/an hauteskunde-deia egin zenez geroztik !ronte Popularra osatu duten

alderdi edo talde politiko eta sozial guztiak, eta orobat harekin bat egin duten edo atxiki

zaizkion alderdi eta taldeak hori egin izan hutsagatik, erakunde separatistak eta

ugimendu azionalaren Garaipenari kontra egin dioten guztiak'

' art' Legez kanpo deklaratutako alderdi, talde eta erakundeek osotara galduko dituzte

era guztietako eskubideak eta ondasun guztiak

Boletín Oficial del Estado, +ko otsailaren +a'

18. TESTUA: NAZIO-INTERESEKO INDUSTRIAK BABESTEKOLEGEA (1939-10-25)

Espainiak bere historiako krisirik larriena gainditu behar izan zueneko Gurutzada

loriatsuan, agerian gelditu zen nazioaren bizitzarako zeinen garrantzi handikoa den

gerrarako behar dituen industriak eta ezinbesteko lehengaiak bere lurraldean izatea'

Gure ekonomia dagoen egoeran egonik, bestalde, beharrezko da ahaleginak egitea

Espainia produktu arrotzen inportaziotik askatzeko, halakoak gure nazioaren lurraldean

ekoitzi edo 2abrikatu daitezkeenean'

Gaur arte ez denez lortu, barne merkatuak aukera emanik ere, ekimen partikularraren

bidez premia horiek asetzea, beharrezko ikusten da nazioaren interes bereziko diren

halako industriak ezartzeko laguntza ematea, 2untzionamendu normala ziurtatuko dieten

bermeak eta onurak eskainiz'

Hori dela eta, 4E5A#6E 57#8

3' art' 5e2entsaren edo nazio-ekonomiaren premien ondorioz beharrezko ikusten bada

Espainian industria bat ezartzea, eta hartarako ekimen partikularra sustatu beharra

baldin badago, 9nazio-intereseko: deklaratu ahal izango da industria hori, dagozkion

txosten tekniko eta ekonomikoak egin ondoren'


2/44

3' art' 9azio-intereseko: deklaratutakoan, industria batek honako onura hauetaz gozatu

ahal izango du, hamabost urterainoko epean8

a) ;ndustria hori 1artzeko behar diren lurrak nahitaez des1abetzeko ahalmena'

b) 6ergak murriztea, < =>eraino'

$) Estatuak urteko gutxieneko etekin bat bermatzea, < .rainokoa, haren kapitalari' Atal

honen arabera bermatutako kapitala ezin izango da, guztira, sei milioi pezeta baino

gehiago'

d) Aduana-eskubideetan beherapena egitea instalazioetarako makineria eta lanabesak

inportatzean, Espainian 2abrikatzen ez direnean'

3' art' nura horien trukean, estatuak esku hartuko du industria ezartzean eta haren

martxan, kontu-hartzaile bat eta kontseilari-ordezkari bat izendatuta, etete-

ahalmendunak? aukera izango du, orobat, instalazioak bere teknikariekin balioesteko'

/' art' Enpresa emakidadunak, sozietatearen egonkortasuna eta martxa ekonomikoa

ziurtatutakoan, etekinei uko egin ahal izango die, eta hirugarren artikuluan adierazitako

esku-hartzetik libre geldituko da'

Boletín Oficial del Estado, +ko urriaren 3=a'

19. TESTUA: EUROPAKO MUGIMENDUAREN KONGRESUAK 118ORDEZKARI ESPAINIARREN PROPOSAMENEZ MUNI!EN!ARTUTAKO ERABAKIA (19"2-0"-07#08)

Europar ugimenduaren @ongresuak, uni$hen +/3ko ekainaren an eta 0an bilduta,

iritzi dio edozein herrialdek Europan sartu nahi badu, izan atxikita edo izan elkartze

bidez, herrialde horrek erakunde demokratikoak izan beharko dituela? horrek,

Espainiaren kasuan, Gizakiaren Eskubideei buruzko Europar @onbentzioaren eta

Europako Gizarte Gutunaren arabera, hau esan nahi du8

+' Benetan ordezkaritza bidezkoak eta demokratikoak diren erakundeak eratzea, eta

erakunde horiek bermatzea gobernua herritarren onespenean oinarritzen dela'

3' Pertsonen eskubide guztiak egiazki bermatzea? bereziki, norberaren askatasunari eta

adierazpen-askatasunari buruzkoak, gobernuaren zentsurarik gabe'

' Erkidego naturalen izaera berezia aitortzea'

.' inarri demokratikoen gainean, askatasun sindikalak baliatzea, eta langileek beren

oinarrizko eskubideen de2entsa egitea? besteak beste, greba-eskubidearen bidez'

=' ;ritzi-korronteak eta alderdi politikoak antolatzeko aukera izatea, oposizioaren

eskubideak aitortuta'


3/44

@ongresuak itxaropen sendoa du aurreko oinarri horien araberako eboluzioak aukera

emango duela Espainia Europan sartzeko, haren 2untsezko osagaia baita? eta

adierazgarritzat dauka @ongresuan partaide izan diren espainiar ordezkari guztiek

adierazi izana seguru daudela espainiar ordezkari gehienek nahi dutela eboluzio hori

zuhurtzia politikoaren arauen arabera egitea, egoerak aukera ematen duen bezainbesteko

azkartasunarekin, denen zintzotasunarekin eta eboluzio-prozesuaren aurretik, prozesuan bertan nahiz prozesuaren ondoren bortxakeria aktibo nahiz pasiboari uko egiteko

konpromisoarekin:'

uni$h (Alemaniako Errepublika !ederala), +/3ko ekainaren 0a'

20. TESTUA. ESTATUAREN LEGE ORGANIKOA (19"7-01-11)

rain arte promulgatutako legeek erakunde antolamenduek eskatzen dituzten gai

gehienak hartzen dituzte'(…)' ;ritsi da estatu nazionala erakundetzea amaitzeko uneegokia (…)' Horren kariaz, (…), honako hau xedatzen dut8

+' art' ;' Espainiar estatua, erresuma gisa eratutakoa, erkidego nazionalaren erakunde

gorena da'

3' art' ;' *ubiranotasun nazionala bakarra eta zatiezina da eta ezin da ez ordezkatu ez

laga'

;;' Espainiar estatuaren erakunde sistema botere batasunaren eta 2untzio koordinazioaren

printzipioetan oinarritzen da'

' art' Honako hauek dira estatuaren oinarrizko xedeak8 Espainiako gizonen arteko eta

lurren arteko batasunaren de2entsa? nazioaren osotasuna, independentzia eta segurtasuna

mantentzea (…)' Hori guztia ugimendu azionalaren Printzipioen inspirazioarekin

eta haiekiko leialtasun zorrotzenarekin (…), bere izaeraz, iraunkorrak eta aldaezinak

direnak'

/' art' Estatuburua da nazioaren ordezkari gorena? berak erabiltzen du botere politiko eta

administratibo gorena? ugimenduaren Buruzagitza azionala du eta ugimenduaren

eta Erresumako gainerako 2untsezko legeen printzipioak zehaztasunez betetzen direla

zaintzen du (…)? legeak promulgatu eta berresten ditu (…)? lehor, itsaso eta airekoarmaden gaineko aginte gorena du? (…)? bere izenean administratzen da 1ustizia? grazia

eskubidea erabiltzen du? enpleguak, kargu publikoak eta ohoreak ematen ditu, legeek

xedatutakoaren arabera? ordezkari diplomatikoak kreditatu eta hartzen ditu eta

Erresumako !untsezko Legeen arabera dagozkion ekintza guztiak egiten ditu (…)

+.' art' ;' Gobernuburuak espainiarra izan behar du eta estatuburuak izendatuko du

Erresumako @ontseiluak proposatutako hirukotetik hautatuta'

Boletín Oficial del Estado, +/->+-++'

21. TESTUA: BAIONAKO !ITZARMENA (19$5-03-31)


4/44

Euzkadik !rantzian dituen erakunde politiko eta sindikalek, Euzkadiko Gobernuarekin

batuta !ran$ok bideratutako mugimendu iraultzailearen aurka heroikoki borrokatu

zutenek, honako hau adierazi nahi dute, etorkizuneko berezitasun ideologikoei uko egin

gabe8

+' Altxamendu militarra zela-eta, indarrak batu zituztela +/ko uztailaren +0anabiarazitako ekintza gauzatzeko, eta batura hori berretsi egin dutela' Batura hura era

organikoan islatuta geratu zen +/ko urriaren an, Euzkadiko Gobernua osatu zenean,

Errepublikako Gorteek bozkatutako Estatutuaren arabera' Gobernu haren lehendakaria

&osC Antonio Aguirre 1aun txit gorena da'

3' Gobernu horretan kon2iantza osoa dutela eta beharrezko laguntza eskainiko diotela,

euskal herriaren bidezko ordezkari gisa, haien helburu politiko eta sozialak 1asotzen

baditu, betiere'

' ormaltasun demokratikoa berriz ezarritakoan, euskal herriak askatasunez adieraziko

dituen nahiak errespetatu eta de2endatuko dituztela'

.' Euzkadiko Gobernuak egin beharreko lana aholkatu, prestatu eta babestuko duen

erakunde aholku-emailea eratuko dutela, gerraren ondorioz euskal lurraldetik kanporatu

dituen demokraziaren aurkako erregimena desagertzean' Erakunde horren

2untzionamendua araudi egoki baten bidez arautuko da'

=' Penintsulako herri, alderdi politiko eta erakunde sindikal guztiekin batera borrokan

1arraituko dutela, !ran$oren gobernuaren, !alangearen eta beste edozein diktadura-

erregimenaren aurka, baita demokraziaren kontrako eta monarkiaren aldeko beste

mugimendu guztien aurka ere'

22. TESTUA: ANTONIO A%O&EROS BILBOKO GOTZAINARENSERMOIA (197$-02-2$)

Euskal Herriko biztanleen bizikidetzari eta gure elizbarrutiari kalte gehien egiten dien

arazoetako bat euskal gatazka izenez ezaguna da' 6ertan datza arazo horiD

inarri-oinarrizkoa bakarrik aipatuta, honela azal daiteke8 zenbait herritarrek, bakoitzak

bere "abardurekin bada ere, euskal herria zapalduta dagoela baieztatzen dute eta hareneskubideak aitor daitezen eskatzen dute? beste herritar batzuek, ordea, erre2usatu egiten

dute salaketa hori, haserre, eta egoera aldatzeko saio guztiak gizarte-sistemaren aurkako

eraso larria direla aldarrikatzen dute' (…)

Euskal herriak berariazko ezaugarri kultural eta espiritualak ditu, eta horien artetik

nabarmentzekoa da milaka urte dauzkan hizkuntza' Ezaugarri berezi horiek berariazko

nortasuna ematen diote herriari, egun Espainiako estatua osatzen duten herrien artean'

Espainiako estatuko gainerako herriak bezalaxe, euskal herriak ere eskubide osoa du

berezko nortasuna mantentzeko, bere ondare espirituala lantzeko eta garatzeko,

inguruko herriekiko truke osasungarriari kalterik egin gabe, bidezko askatasunaaitortuko dion antolamendu soziopolitiko baten barruan'


5/44

Baina, egungo egoeran, euskal herriak eskubide horretaz gozatzeko oztopo latzak ditu'

Euskararen erabilera mugatua dago, nabarmen, maila guztietako irakaskuntzan eta

komunikabideetan (prentsa, irratia, telebista)' Adierazpen kulturalak ere bereizketarik

gabe kontrolatzen dituzte'

Elizbarrutiaren egoera zehatz honetan, @ristoren salbamena iragartzeko eta gogoraekartzeko, Elizak aholkua eta adorea eman behar ditu, behar bezala aldatzeko (…) gure

herriko egoerak (…)'

Antonio A"oeros, 9El $ristianismo, mensa1e de sala$iFn para los pueblos:, +.ko

otsailaren 3.an Bizkaiko elizetan irakurritako sermoia'

23. TESTUA. 1978KO ESPAINIAKO KONSTITUZIOA (1978-12-29)

&uan arlos ;'a Espainiako erregeak honako hau ikusi eta ulertzen duten guztiei honakohau 1akinarazten die8 Gorteek honako konstituzio hau onartu dutela eta espainiar herriak

berretsi egin duela8

+' art' Espainiak zuzenbideko estatu sozial eta demokratikoa osatzen du eta askatasuna,

1ustizia, berdintasuna eta politika aniztasuna aldarrikatzen ditu bere antolamendu

1uridikoaren goi mailako balio gisa'

3' *ubiranotasun nazionala espainiar herriak du eta bertan dute 1atorria estatuaren

botereek'

' Espainiar estatuaren 2orma politikoa parlamentuzko monarkia da'

3' art' @onstituzioa espainiar guztien aberri erkide eta zatiezina den Espainiaren batasun

zatiezinean oinarritzen da eta osatzen duten nazionalitate eta eskualdeen autonomia

eskubidea eta haien guztien arteko solidaritatea aitortu eta bermatzen du'

//' art' +' Gorte agusiek ordezkatzen dute espainiar herria eta 5iputatuen @ongresuak

eta *enatuak osatzen dute'

0' art' +' Presidenteak, presidenteordeek, baldin badira, ministroek eta Legeak xedatzen

dituen gainerako kideek osatzen dute Gobernua'

++' art' +' &ustiziak herrian du 1atorria eta botere 1udiziala osatzen duten epaile eta

magistratuek administratzen dute erregearen izenean' Epaile eta magistratuak

independenteak, ezin kenduzkoak eta arduratsuak dira eta Legearen mende bakarrik

daude'

+.' art' +' @onstituzioaren 3' artikuluan onartutako autonomia eskubidea erabiliz,

ezaugarri historiko, kultural eta ekonomiko erkideak dituzten probintzia mugakideek

(…) autogobernua izan dezakete eta Autonomia Erkidegotan eratu daitezke, titulu

honetan eta dagozkien estatutuetan aurreikusitakoaren arabera'


6/44

4E5APE GEH;GA;A@' Lehena' @onstituzioak 2oru lurraldeen eskubide

historikoak babestu eta errespetatzen ditu' !oru erregimen horren eguneratze orokorra

@onstituzioaren eta Autonomia Estatutuen esparruan egingo da, egitekotan'

4E5APE ;5AGABE#6A;LEA' 3' ;ndarrean egon bazitekeen ere, behin betiko

indargabetutzat 1otzen da +0ko urriaren 3=eko legea, Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiarieragin diezaiekeen guztiari dagokionez' Era berean, behin betiko indargabetutzat 1otzen

da +0/ko uztailaren 3+eko legea'

Gorteek onartutakoa +0ko urriaren +n' Erre2erenduma abenduaren /an' Boletín

Oficial del Estado, +0ko abenduaren 3'

2$. TESTUA. EUSKAL !ERRIKO AUTONOMIA ESTATUTUA (1979-12-18)

&uan arlos ;'a Espainiako erregeak honako hau ikusi eta ulertzen duten guztiei honako

hau 1akinarazten die8 Gorte agusiek organiko izaerarekin onartu dutela honako lege

hau eta nik berretsi egiten dudala8

+' art' Euskal Herria, bere naziotasunaren adierazpen gisa eta bere autogobernua

lortzeko, Autonomia Erkidego gisa eratu da espainiar estatuaren barruan, Euskadi edo

Euskal Herria izenarekin, eta @onstituzioarekin eta bere oinarrizko erakunde araua den

Estatutu honekin bat etorriz'

3' art' +' Arabak, Gipuzkoak eta Bizkaiak, eta baita a2arroak ere, Euskal AutonomiaErkidegoko kide izateko eskubidea dute'

3' Euskal Autonomia Erkidegoa Araba, Gipuzkoa eta Bizkaia probintzien gaur egungo

mugekin bat datozen Lurralde Historikoek osatuko dute eta baita a2arroak ere, bertan

sartzea erabakitzen badu (…)'

' art' Euskal Autonomia Erkidegoko Lurralde Historiko bakoitzak bere antolamenduari

eta autogobernurako erakunde pribatiboei eutsi diezaiekete edo, bere kasuan, berrezarri

eta eguneratu ditzakete'

/' art' +' Euskara Euskal Herriaren hizkuntza propioa da eta, gaztelania bezala,hizkuntza o2iziala izango da Euskadin' Gainera, Euskadiko biztanle guztiek dute bi

hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea'

+' art' +' (…) Euskal Autonomia Erkidegoko erakundeei dagokie (…) lurralde

autonomoaren barruan pertsonak eta ondasunak babesteko eta ordena publikorako

Polizia autonomoaren erregimena antolatzea' Estatuko *egurtasun ;ndar eta Gorputzak

arduratuko dira Autonomia Erkidegoaz kanpoko eta gaindiko polizia zerbitzuez'

4E5APE GEH;GA;A' Estatutu honetan xedatutako autonomia erregimena

onartzeak ez du esan nahi Euskal Herriak uko egiten dienik historiaren kariaz

legozkiokeen eskubideei, antolamendu 1uridikoak xedatutakoaren arabera eguneratuahal izango direnei'


7/44

adrilgo Errege &auregian, mila bederatziehun eta hirurogeita hemeretziko abenduaren

hemezortzian'

Adol2o *uarez Gonzalez gobernuburua'


8/44

19 Diktadura Frankistaren hastapenak (1939-1951)

19. Diktadura Frankistaren hastapenak (1939-1951)19.1 Gerra zibilaren arrasto luzea19.1.1 Bereizgarriak (4)

Hiru urte gerran izan ondoren, hasi zen diktadura 2rankista'

1. ;ndargabetu egin zuten 1931' K*+,+,/.

2. Baliorik gabe utzi zuten N'//,+/ E//' L4/ eta lur eremuzabalak lur1abe handiei itzuli egin zizkien'

3. Z+/,* indartsua ezarri zen estatu osoan eta ez deusean geratu zirenautonomiak'

$. Langileek eta nekazariek 4/6 egin zituzten hainbeste kostata lorturiko 4,/+ +// *',6/'.

19.1. !rrepresioa

B+,',/ 4/', /+/ '/+ eta hasieran bezain gogor 1arraitu zuengerra ondorengo urteetan' Anti-Espainiaren sinbolotzat hartzen ziren errepresaliatuak,

errudun egiten zituzten, eta zigortu edo 2usilatu'

Gerra galdu zuten errepublikarren aurka bideraturiko bortizkeria biziki luzatu zen gerra

osteko lehen urteetan zehar eta etengabeak izan ziren 2usilamenduak (/>'>>> 2usilatu

gerra garaian alde nazionalean eta 3='>>>->'>>> pertsona +-+.= bitartean),

*,/,/' ',*/' 4/,'+/ /6,,*+/+,/' ('>>> irakasle, adibidez)+/' //' ,/,/' ,4/' +/ *+/+/'.


9/44

19.1.3 Gerraren ondorio de"ogra#koak ($)

ndorio demogra2ikoak oso negatiboak izan ziren espainiar populazioari begira'

A/, ugari hartu behar da kontuan8

• Borroka frontean izandako giza-heriotzak.

• %irien aurkako bonbardaketak erretagoardian.

• &ropa 'rankistak hurbiltzen ari zirela eta "ugak gainditu zituztenatzerriratuak (44. 1939ko urtarrilaren *tik otsailaren 1raarte). %aien erdiak ez ziren penintsulara sekula itzuliko.

• Gerra ondorengo errepresioa.

• Gerra ondorengo bizi baldintza txarrak eritasunen zabaltzeak etaelikadura eskasak eragindakoak.

• Gerra ondorengo jaiotza tasaren beherakada.

o Gerran hildako gehienek gizase"e gazteak ziren se"e-alabak izateko adinean zeudenak eta horrek ondorioak izangoditu +aiotzan.

o Ekonomia eta gizarte egoera latza. %aurdun ez gelditzekoneurriak hartuko dituzte bikoteek eta ezkontzeko adinarenatzerapena.

• Heriotza tasaren gorakada. %aurrak bereziki.


10/44

19.1.4 !kono"iaren garapen aldiak !spainian (194-1999)

• (194019!"# Berreraikuntza eta autarkia aldia$ ,olitikaautarkikoaren "urrizketek hazkundea "ugatu zuten eta gorabeherahandiak eragin zizkioten hazkunde honi oinarrizko sektoregarrantzitsu bat zegoen eta politika ekono"iko egonkorrik ez.

• (19!"19%0# Egonkortasun &lana$ %urrengo hiru arazoei aurreegiteko kanpoko de#zita dibisa erreserba "aila ba/ua etain0aziorako presio handiak. anpora hedatzea ahalbidetu zion!spainiako ekono"iari hazkunde biztanleko errenta eta enpleguankostua oso handia izan arren.

• (19%119'4# Garapen garaia$ 2ehenengo Garapen planak ekarrizuen dina"izazioak eta nazioarteko aldeko abaguneak ahalbidetuzioten !spainiako ekono"iari hazkunde garrantzitsuko bidean sartzea.anpoko de#zitak eta in0azioak "urriztu zuten hazkundeekono"ikoa.

• (19'419"# Hirurogeita hamarreko hamarkadako krisialdia$ ,etrolioaren krisia deiturikoak politika ekono"ikoaren hutsegiteekinbatera krisialdi larria eragin zion ekono"iari.

• (19"19"9# )aurogeiko hamarkadako susperraldia$ 19*az

geroztik !spainiako ekono"ia suspertzen hasi zen. azioartekoekono"ia suspertzeak krisialdiaren irteera erraztu zuen.

• (19"9199*# )aurogeita hamarreko hamarkadako krisialdia$ 19*9an !spainiako ekono"ia 1993 arte iraun duen atzeraldian sartuzen.

• (199*1999# +usperraldi motela$ 1993az geroztik !spainiakoekono"iak susperraldia hasi zuen iraunkorra eta oinarrizkodesorekak kontrolatzen ziren.


11/44

19. iste"a politiko 'rankistaren oinarriak19..1 Diktadura (Franoren agintea !rregi"enaren oinarriak (3)!rregi"enaren alde)

;//

ziren, erregimenaren arauak betearaziko zituztenak eta neurri errepresiboak bideratukozituzten 2untzionario leialak'

19.. !rregi"enaren egituratze +uridikoa !rreinuko :inarrizko 2egeak(193*-19;$) (11)

G/ ,,/ +/ /66,/:

• Gerra zibilean +ada alderdi bakarra (F!&) eratu zuen (193$))anaren ,orua aldarrikatu zen (193*) eta prentsa zentsura ezarrizen (1939).

https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftn1https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftn1


12/44

• ,E (Falange !spa


13/44

+. I O64+//' L4/8 Erre2erendumean onartu zen' Espainia erresuma bezala de2initu zen eta !ran$oren esku utzi zen etorkizuneko erregea izendatzeko

ahalmena'

+=0 I M4,6 N/,/' P,+,, L4/' !rankismo garaiko antolaketa politiko espainiarra? !alangisten iritzi zahar ugari zituen barnean' Edozein kargu publiko zin egin aurretik onartu behar ziren Prin$ipios del oimiento hauek' Politikan

aritzeko bide bakarra zen' Altxamenduan parte hartu zuten talde guztiek osatutako

alderdi bakar baten antza zuen, estatua eta herriaren arteko bitartekari bakarra'

E*+/+/ L4 O4/,'/' 5emokrazia rganikoa konsagratu zuen, sindikalismoo2izialean, udal botere 2rankistan eta 2amilian oinarriturik? hau da, demokrazia

liberalaren printzipio guztien kontra 1okatuta'

19..3 !liza eta ar"ada

Bi erakunde hauek 2untsezko papera izan zuten diktadura 2inkatu eta bere iraupena

ziurtatzeko unean'

E,/ '/+,'/' legitimatu egin zituen estatu-kolpea eta gerra zibila' Erli1iokatolikoaren etsaien aurkako gurutzada bihurtu zuten gerra eta, ondorengo urteetan, eliz

hierarkiak batez ere, erregimenaren alde 1okatu zuen' Bigarren undu Gerraren

ondoren, nazioartea diktaduraren aurka agertu zenean, elizaren babesak asko lagundu

zion !ran$ori'

Laguntza honen ordainetan, !ran$ok sari handi bat eman zion elizari' Erli1io katolikoa

*+/+' ,=, ,,/ bihurtu zen eta elizak 6, ,' kopuru handiak 1aso zituenestatuko aurrekontu orokorretatik eta !'+/ esparruan hedatzea lortu zuen'2izialki ezagutu zituzten elizaren eskolak eta hezkuntza erakundeak' N/>,+/'

bihurtu zen erli1ioaren irakaskuntza eta elizaren esku geratu zen morala eta ohiturak

zainduko zituen zentsura'

Bestalde, //6/' garaipenean izan zuen zuzeneko partaidetza eskertzeko, goi mailakokargu militarrak txertatu ziren ,+,'/ /6,,*+/, +/ ',/ /'6+/ (!ran$ok zituen ministroen laurdena armadakoa zen)' ;zan ere, armada 2rankista izan

zen /6 /+/*/ / eta haren barneko nazio txikietako nazionalismoenaurrean espainiartasuna berretsi zuen tresna'


14/44

19.3 utarkia ekono"iaren geldialdia eta atzerriko nazioekezarririko isola"endua (1939-1951)Egoera orokorra eta arrazoiak

G/,' eta 4*+' , lehen mailako ondasunen eskasiak eta /,/6/' etamota guztietako eragozpenek zehaztu zuten gerraostea' Baina '/ 1o zuen egoerahonek !ran$oren erregimenak Ardatzeko potentziekin zuen harreman estuagatik eta,

batez ere, gobernuak /+/',/ oinarriturik bideratu zuen politika,++,,*+/4/+,' '

19.3.1 !spainia Bigarren Aundu Gerran (1939-1945) (4)

1. 1939an +arrera neutrala adierazi zuen gobernu espainiarrak baina194an +arrera hura aldatu eta gerran parte hartuko ez zuenestatutzatC aldarrikatu zuen garbi geratu zen guztia zul*: delakoa sortu zenean748.

. ,i/kanaka aliatuen aldera hasi zen erregi"en 'rankista hurbiltzeneta 194. urtean Franok kargutik kendu zuen errano u


15/44

19.3. ,olitika autarkikoa (tzerapenaren arrazoiak () oiz !ragina (4)

A+// //,/'

+' K,'/,6/' eta 4//,,6/' egoera oso txarrean geratu ziren eta hondatu

zen produkzio ekipo ugari laborantzan eta abeltzaintzan' Gainera, Espainiako Bankuakgerra materiala ordaintzeko 150 +/ erabili zuen eta honek eragin negatiboa izanzuen ekonomia suspertzeko neurriak hartzerakoan' Hala ere 6/ //, />,'/gerra ondorengo += urteetan Espainiako ekonomiaren atzerapena esplikatzerakoan'

3' Atzerapena esplikatzerakoan, garrantzi handiagoa du /+/',/' '

• Earduera ekono"iko honetan helburu garrantzitsuena herrialde batenburuaskitasuna da behar duen guztia ekoiztuz eta atzerrikoinportazioei alde eginez. azioarteko saretik urrundu eta bertakobaliabide ekono"ikoetan oinarritu nahi du atzerriko kapitalari uko

eginez.

• !rregi"en ultranazionalistak erabili ohi izan dute batez erefaxismoak .

• Bereizgarriak ?nterbentzionismo politikoa kanpo isolamendua7azpikontsumoa eta espekulazioa dira.

• 6nportazioak aurrezten baditu ere baditu bere akatsak . tzerriarekinez du inongo harre"an ekono"ikorik eta horregatik produkzioamodernizatzeko zailtasunak ditu

o &eknologia berritzea zailagoa da.

o 2ehiakortasunean eragina izango du.

E/: Espainian 193"-1959 bitartekoan mantendu zen autarkia'

E/4,/'

• are burokratiko erraldoia antolatu zuen ekono"ia guztia arautunahian. ?nterbentzioa produkzioan kanpo-"erkataritzan

prezioetan

• ;orporatibismoa erga salbuespena lan publikoen esleipenean &alde oligarkikoa eta #nantza sektorea bereziki 'aboratu ziren.orporatibis"oa harre"an laboralen antolaketa siste"a da klasesindikalis"oa baztertuz !statuak guztiz kontrolatzen dituen izaerapro'esionala duten taldetan oinarritzen da.

• Gerra zibilak politika autarkikoak lehorteek eta uzta t/arrekindustria produkzioaren geldia ekarri zuen. :ndorioznekazaritzara bueltatu behar izan zuen askok.


16/44

• !statuak autarkia ekono"iko honetan enpresen sorrera arautu zuen garatu beharreko sektore nagusiak zehaztu zituen etaatzerriko kapitalaren etorrera oztopatu zuen honek de@zita eragin zuen hornikuntzan 6nbertsio pribatuak urri zirela ikusirik?? sortu zuen kapital publikoaz (bankuek ere partaidetza handiaizan zuten).

19.3.3 ekazaritza-politika autarkian (5)

Gerra zibilaren ondoren ',*,/6, sakonean murgildu zen Espainiako nekazaritza'Etxean sartu zen gosea eta oinarrizko produktuen kontsumoaren /,/6/ ezarri zen

L/':

• 2ur+abe handiei itzuli egin zitzaizkien !rrepublikaren garaiandes+abetutako lursailak.

• 1939an ?nstituto a-ional de /oloniza-i5n izeneko institutuaeratu zen. %elburua ureztatze laborantza suspertu eta kolonoen lurberriak antolatzea zen kanpaina honek oso emaitza kaxkarrak lortu zituen.

S,


17/44

• %onen ondorioz bizi baldintzak gerra aurrekoak baino apalagoak izan ziren eta langileen eros ahal"en eskasa ezin zen barnemerkataritza ahula suspertzeko gai.

• osta ahala kosta diktadurari eusteko hartu zen erabaki hark

Espainiako ateak itxi zizkion nazioarteko ekonomiarenzabalkuntzari7 !uropa berreraiki ondoren.

E/4/,/'

+' Politika protekzionista'

3' Estatuaren interbentzionismoa'

' Ekonomiaren alorreko burokraziaren pisu handia'

.' Hamarraldi batzuetako atzerapen ekonomikoa'

=' Prezioen izaera ez erreala'

/' Produktu manu2akturatuen azpi-kontsumoa'

' Populazioaren nekazaritzarako 1oera (biztanleria aktiboaren ia erdia)

0' erkatu beltzaren aupada'

' Bizitzaren garestitasuna'

1. Bizi baldintzen okertzea.

. zkenik siste"a #skal zeharo atzerakoia (H; zeharkako zergenbidez biltzen zenI). Gizarte desberdintasun handien artean #nantzalur+abe eta industriari handien sektoreek era guztietako "esedeak

+aso zituzten.

1: &otalitaris"oa

•

!rregi"en politikoa.

• lderdi bakar batek eta bere buruzagiak biltzen ditu aginte guztiakgizabanakoen eskubideak ukatu egiten dira eta estatuak bizitzapribatu eta sozialeko arlo guztiak kontrolatzen ditu. orbanakoaerabat kolektiboaren pean egon behar du.

• %itlerren eta talinen erregi"enak dira horren eredu latzenak.

2H azoneria

https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref1https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref2https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref1https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref2


18/44

• Aundu guztira zabalduta dagoen elkarte sekretua.Ez da alderdibat7 ezta erlijio sekta bat ere7 gaur egun ez da elkarte sekretubat ere.

• >ntzinako jatorri misteriotsua du badirudi !rdi roko langileen

bilkuretan hasi zela. %asiera beraz ertaroko gre"ioetan bilatu behardugu. Aazoi hitza maAonC-etik dator 'rantsesez igeltseroC.

• C??. "endean goi mailako kideak sartu ziren (espekulazioa).!rtaroko sinbolo eta erritoak "antendu zituen

o Aantala J 2ana

o onpasa J or bere buruari +arritako "ugak

o !skuaira J uzentasuna

o Biblia J Fedea

• Gaur egun duen zabalkundea liberalismoaren garapenarekin lotutadago.

• Helburuak intzoen de'entsa K hulenenganako "aitasuna.skatasuna eta tolerantzia de'endatzen ditu eta helburua egia etagizakiaren per'ekziona"endua bilatzea da.

• dar oso ezberdinak daude bere baitan Eaungoikoarenganako 'edeaderrigorrezkoa kontsideratzen dutenetik beharrezkotasun hori ezdutenen arte.

• &ertsonaia ospetsuak ditu kide (errege errepublikakolehendakari)

• 1''an azaldu zen Espainian lehen aldiz Aadrilen !rresu"aBatuko Gran 2ogiaCren "enpean. Beranduago randako ondeakGran :riente bihurtu zuen 'rantses sekta "azoikoen "enpean.

• ?. "endean 4 elkarte mazoiko 'untzionatu zuten

o Gran :riente de !spa


19/44

• ,rankismo garaian erlijio eta Espainia tradizionalaren areriookerrenetakoa kontsideratu zituzten eta errepresio gogorra

+asan zuten.

• 19'9az geroztik berriro jendaurrean ospatu dituzte bere bilerak.

3H 5ibisio 7rdina8 (+.+)

• ??$ 8unduGerran boluntario espainiarrak alemaniarreilaguntzera +oan ziren Ekialdeko ,rontera.

• 5. zibil ziren ('alangista K "ilitar)

• 1945ean itzuli ondoren !r"andade bat osatu zuten Franorenerregi"enaren aldekoa.

$H Hendaiako entrebista (+.>ko urriaren 3an)8

+' !ran$o eta Hitler bildu ziren'

3' Espainiak ;;' undu-Gerran Ardatzaren alde egitea zen gaia'

5H azional-sozialismoa

• Hitlerrek zuzenduriko alemaniar "ugi"endu politikoa.

• +orrera 6. Aundu-Gerra ale"aniarrek galdu zutenean dago eta honek

ale"aniar nazionalistengan eragin zuen 'rustrazioan.

• 19*an estatu kolpe bat e"aten saiatu zen eta huts egin zuen.Hitler 13 hilabetez atxilotu zuten.

• Eskuindar guztiak bertara batu ziren sozialista eta ko"unistei aurreegitearren.

• 19**an Hitler gobernu buru hautatu zuten. +indikatuakdesegin beste alderdiak debekatu polizia politikoa bat sortu etabere burua diktadore bihurtu zuen.

• Augi"endu patriotikoa kontsideratu zuten le"ania desastre hartanbaina agintera iritsi zirenean "uturreko progra"a politikoa ezartzenhasi zen juduenganako jazarpena7 propaganda7 terrorea7inperialismoa7 arrazakeriaD

I'*8

• httpMMgoierri.hitza.in'oM11M$M*Metorri-ez-zen-udaberriaM

• httpMMNNN.galeriaorion.o"M1M1Mordizia-ronia-reiente-de-un-

"erado.ht"l

https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref3https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref4https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref5http://goierri.hitza.info/2011/07/28/etorri-ez-zen-udaberria/http://www.galeriaorion.com/2012/12/ordizia-cronica-reciente-de-un-mercado.htmlhttp://www.galeriaorion.com/2012/12/ordizia-cronica-reciente-de-un-mercado.htmlhttps://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref3https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref4https://koroie.wordpress.com/historia-2/9-gaia/19-diktadura-frankistaren-hastapenak-1939-1951/#_ftnref5http://goierri.hitza.info/2011/07/28/etorri-ez-zen-udaberria/http://www.galeriaorion.com/2012/12/ordizia-cronica-reciente-de-un-mercado.htmlhttp://www.galeriaorion.com/2012/12/ordizia-cronica-reciente-de-un-mercado.html


20/44

• httpMMeuskoart.Nordpress.o"MpageM3M

18. 4/,/

20. 4/,/

%azkunde ekono"ikoa eta gizartearen aldaketa!spainian (1951-19$5)

%azkunde ekono"ikoa eta gizartearen aldaketa!spainian (1951-19$5).1 Bereizgarriak (5)

• ldaketa sakonak !spainiako ekono"ia eta gizarteanindustrializazio prozesu bizi bat garatzen da.

• ;risi sakona nekazaritzaren esparruan nekazari asko

industrialdeetara abiatzen da.

• 2urraldeen arteko desoreka areagotzen da.

• 2angileriaren eta gizarte maila ertaineko biztanleek gero eta indarhandiagoa hartzen dute.

• %orrek guztiak siste"aren deslegitimazio prozesu geldiezinabultzatu zuen.

. ,olitika autarkikoaren krisialdia (1951-195$) Bereizgarriak (5)

http://euskoart.wordpress.com/page/3/https://koroie.wordpress.com/historia-2/8-gaia/18-euskal-autonomia-estatutua/https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/http://euskoart.wordpress.com/page/3/https://koroie.wordpress.com/historia-2/8-gaia/18-euskal-autonomia-estatutua/https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/


21/44

+=an !ran$ok beste aldaketa bat egin zuen gobernuan' Erregimeneko 2amilien ohiko

ordezkaritza mantendu zuen, baina horietaz gain, O* D,koJ+K kide +''/+/ batzuk sartu zituen' Horrela, sektore //4,*+/ '/++/ ikusi zen, galdu egiten baitzuen aurreko gobernuan zuen eragina'

Erregimenaren instituzionalizazio prozesuak aurrera 1arraitzen zuen eta M4,6N/,// ;+*' O,/, L4/ aldarrikatu zuen' Egia esan, 2alangisten

printzipioetan eta monarkia tradizional katolikoaren de2entsan oinarrituriko nahasketa

ideologiko zaharkitua baizik ez zen' Beraz, M,,+ N/i"iento hauek.

• &olitikan aritzeko bide bakarra zen$ lt/a"enduan parte hartuzuten talde guztiek osatutako alderdi bakar baten antza zuenestatua eta herriaren arteko bitartekari bakarra.

+=+z gero, ',/ ,/,/,/ abiarazten saiatu ziren, baina, sistemaautarkikoaren mekanismo zahar batzuk indarrean zeudela-eta, + ugari aurkituzituen nahi horretan' +=an eta hasi eta +=an, batez ere, ekonomiaren liberalizazio

1oera hau gero eta sendoago agertu zen'

P, +/ *6/+ ,4/. I/,/' 2H 4/ egin zuen etengabe eta 6/,'+///+/ 4/+,/ zen, baina, industriako produkzioa handitu nahi bazen, lehengaieninportazioa ezinbestekoa zen'

N, ,*'//' hartu ziren, 4/ ,'+/ >/, eta ,+* +/' ,4. I/,/,/ >/+/ ,*+'/ .

K/ '/+/,+/ orekatu nahi zen' azioarteko ekonomia erakunde garrantzitsu batzuek begi onez ikusi zituzten Espainiako Gobernuak hartutako erabakiak eta, +=0an

Espainia ELEE (Ekonomia Lankidetzarako Erakunde Europarra) eta M;I (oneta

!ondo ;nternazionala) erakundeetan sartu zen'

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn2https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn2


22/44

•

..1 !rregi"enaren balioberritzea nazioarteko "ailan (3)

• Bigarren Aundu Gerra a"aitu ondoren azkartuz +oan zen bi potentziahandien (!Ben eta !B-ren) arteko etsaitasun giroa. azio BatuenErakundea sortu zen baina nazioarteko harre"anak gerra hotzadelako testuinguruaren barnean geratu ziren. Orte batzuetan aldatuziren gauzak 1949an eratu zen >31: erakunde "ilitarra blokesozialistaren aurka 195ean hasi zen oreako gerra eta 1955eaneratu zuten sozialistek Cartso=iako ?tuna: &: erakundeari

erantzuteko.

endebaldeko herrialdeetan ,64,/ /+,',*+/ hedatzeak biziki erraztu zuenE*/,,/' 4,/ /,/+' */' Halatan hasi ziren berriro ereAEBen eta Espainiaren arteko harreman diplomatikoak eta +./ko krisialdiaren

ondorioz alde egin zuten enbaxadore atzerritarrak adrilera itzuli ziren'

;parramerikarrek Espainian /* ,,+//' ezartzeko aukeraren truke, M/*>///JK pean, Espainiaren aldeko laguntza ekonomikoak mantendu egin ziren'Beraz, erregimena politikoki +*, eta gero, Espainiari /,/+' '/++/'/+/' //6 egin zitzaizkion'

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn2https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn3https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn2https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn3


23/44

• !statuak ber"atu egin zituen eliza katolikoaren pribilegioak etaordainetan Catikanoren babes garrantzitsua ere +aso zuenerregi"enak.

• zkenean 1955ean eskubide osoko kide bihurtu zen !spainia azio

Batuen Erakundean (BE# eta erregi"en 'rankistak nor"alizatuahal izan zituen horrenbestez nazioarteko harre"anak.

.. &rantsizio !kono"ikoa (195$-1959) (;)

• 195$an Franok beste aldaketa bat egiten du gobernuan.!rregi"eneko 'a"ilien ohiko ordezkaritza "antendu egiten du bainahorietaz gain 3pus


24/44

• &rezioen eta soldaten igoera$ ?nFazioak !: gora egiten duetengabe eta ordainketa balantza negatiboa da bainaindustriako produkzioa handitu nahi bada lehengaien inportazioaezinbestekoa da.

•

eurri @skalak hartzen dira zerga bilketa haziz eta interesmotak igoz$ ?nFazio maila beheratzea ezinbestekoa da$

• ;anpo merkataritza orekatu nahi da. azioarteko ekono"iaerakunde garrantzitsu batzuek begi onez ikusi zituzten !spainiakoGobernuak hartutako erabakiak eta 195*an !spainia E)EE(!kono"ia 2ankidetzarako !rakunde !uroparra) eta 8,? (AonetaFondo 6nternazionala) erakundeetan sartu zen.

.3 !kono"iaren %azkundea (1959-19$3).3.1 1959ko !gonkortasunerako ,lana (ork %elburuak (5) 1959tik

aurrera (3) 2orpen garrantzitsua (;) %azkunde ekono"ikoaren arrazoiak(*) :ndorioak (4))

N' 8 !ran$o garaian pus 5eiko ministro ziren U/*+* eta N// R,' bultzatutako neurri ekonomikoen multzoari deritzo'

!/' 8 Besteak beste hurrengoak dira8

• Dibisen etengabeko "urriztea eten.

• !statuaren bankarrotaren aldarrikapena saihestu.

• !statuaren interbentzionis"oari a"aiera e"an.

• d"inistrazioa berritzea.

• !spainia nazioarteko erakundeetara biltzera.

1959+,' // ',/ ,/,/,/ saiatu zen eta /+,' ,+*,/4+/ bilatu zuen8

• &rezioak egonkortzen ahalegindu ziren in0azioa "enperatu eta

kanpo "erkataritza suspertu nahian.

• +ektore pribatuari e"aten zitzaizkion maileguak mugatu ziren.

• Bankuen interesak igo egin ziren.

L 4//+,+*/: A+,' '/,+// *// 4//+,+* /+ lortu zen etahonek /4, handia izan zuen enpresak sortu eta teknikoki modernizatzeko orduan8

• Barne-kapitalaren osaketan lagundu zuen.

• 6n0azioaren goranzko +oera eten egin zen.

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn5https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftn5


25/44

• :rdainketa balantza hobetzen lagundu zuen.

• &eknologian inbertitu zutenez produktibitatea suspertu zuen.

• ,olitika autarkikoak behera egin zuen eta 19;. urteetako

kapitalis"oaren garapenerako oinarriak errotzen ziren aldi berean.

• lde negatiboa zera zen "endekotasun "aila gero eta handiagoa etakanpo zorraren indize handia.

!/'6 ','/ //,/'

• !kono"ia espainiarraren garapen "aila apala.

• !kipa"endu ondasunen inportazioaren liberalizazioa.

•

&eknologiari esker produktibitateak izan zuen hobekuntza.

• Barne-eskariaren hazkundeak produkzioan izan zuen eragina.

• azioarteko "erkatuarekiko harre"an estuagoa hau daesportazioen eta turis"oak eta e"igranteek utziriko dibisengorakada.

• 6ndustria-prezioek nazioartean erakusten zuten goranzko +oera.

• !nergia eta lehengaiak prezio "erkeetan erabiltzeko aukera.

• Barne eta kanpo aurrezkitik zetozen #nantza baliabideenerabilgarritasuna eta eskulan nahikoa.

O6,/'

• 2aborari askok +o zuen garapen bidean zeuden lurraldeetara etaeskulana eskatzen zuten estatu europarretara. 2angile hauek askohobetu zuten bere bizi maila$

• eknologiari esker produktibitateak izan zuen hobekuntza.

• azioarteko "erkatuarekiko harre"an estuagoa hau daesportazioen eta turis"oak eta e"igranteek utziriko dibisengorakada$

• Baina aldi berean gizarte izaerako kostu handia ordaindu beharizan zuten kultura errorik gabe geratu ziren ekono"ia kapitalistan"urgildu ziren eta esplotazioa +asan behar izan zuten


26/44

.3. Diktadura politikoa eta ekono"iaren hazkundea (;)

1. Ekonomiaren liberalizaziorako politikak ez zuen politikarenliberalizazioa ekarri$

. 19;4an onartu zen Elkarte &olitikoen )egea7 bainaAugi"enduaren barneko elkarteak baizik ez ziren onartzen.

3. 19;;ko &rentsaren )egea. endu egin zen zentsura baina legehark ez zuen adierazpen askatasuna ekarri ko"unikabideekgobernuaren kontrol zorrotzaren "enpean iraun baitzuten.

4. Estatuaren )ege 3rganikoa$ De"okrazia :rganikoa konsagratuzuen sindikalis"o o#zialean udal botere 'rankistan eta 'a"ilian


27/44

oinarriturik hau da de"okrazia liberalaren printzipio guztien kontra +okatuta.

5. zkenik erregi"enaren +arraipena ber"atu zuen 19;9an Gorte'rankistek 2oan ;arlos printzea etorkizunean estatuburu bihurtzeaonartu zutenean.

;. Hitzarmen ;olektiboen )egea$ 2angile eta enpresarien artekonegoziaziorako aukera bat suposatzen du sindikatu o#zialarenesparruan beti ere. Gainera )ege +indikala7 Gizarte+egurantzaren 3inarrien )egea7 Erlijioaren >skatasunerako)egea eta Hezkuntzaren )egea ere aldarrikatu ziren.

.3.3 6ndustrializazioa (;)

1. 19; eta 19$3. urteren artean ekonomiaren hazkunde tasanabarmena da.

. ekazarien sektoreak langile ugari galdu zuen eta industriak +aso

zuen batez ere lekuz aldatutako eskulan gehiena.

3. >tzerriko kapitalaren zirkulazioak eta inbertsioek ez zuten etenikizan.

4. eknologia berriak sartu eta aplikatu ziren ki"ika energia eta"akineriaren arloetan bereziki.

5. Barne &roduktu Gordinaren (B&G# urteko hazkundea H$koa izanzen eta ia laukoiztu egin zen industriaren produkzioa burdingintzaeta altzairugintza "akineria eta garraio "ateriala ontzigintza eta

auto"obilgintza izan ziren gehien hazi ziren arloak Garapenerako


28/44

,lanetan zehazturiko lehentasunei eta energia "erkea erabiltzekoizan zuten aukerari esker.

;. ,inantza oligarkia berri bat sortu zen botere politikoareninguruan.

.3.4 Garapenerako ,lanak (%asiera !goera 3 plan Balorazioa(3))

!/*,/8 +/an L R6' Garapenerako Lehen Plana aurkeztu zuen'

E4/8 BPG-k gora egiten 1arraitu zuen nabarmenkiro, langabetuen kopurua ez zengarrantzitsua eta in2lazioa


29/44

• Hasieran helburua merkataritzaren liberalizazioa izan zen eta ezzen praktikak ekarriko zuen berrikuntza politikorik aurreikusi.

• Hirurogeita hamarreko hamarkadan berriro +arri ziren indarreanliberalizazioak neurri interbentzionistak eta protekzionistak

ezabatuz.• 19'*an "undu "ailako krisi ekonomikoaren ondorio negatiboak

eta diktaduraren krisi politikoaren araberako zailtasunak egoeraz +abetu ziren.

.3.5 anpo sektorearen desorekak (4)

1. 19;1 eta 19$3. urteetan industriaren sektoreak "unta handikoinportazioak eskatzen zituen erregaiak lehengaiak elikagaiak%orregatik esportazioek eten gabe gora egiten badute ere aldehandia dago inportazio eta esportazioen artean$

. tzerritik etorritako turismoaren boomak dibisa kopurugarrantzitsua ekarri zuen eta merkataritza balantzaren de@zitaorekatzen lagundu zuen. Gainera enplegu eskaintza e"endatu etazerbitzuen sektorea sustatu zuen. lde t/arrak ere izan zituenlurraldeen arteko desorekak areagotu egin baitziren eta inolakoplangintzarik gabe gauzatu zenez ingurune arazo handiak sortuziren.

3. Emigratutako langileak bidali zituzten dibisak ere dibisa iturrigarrantzitsuak izan ziren eta gainera langabetuen kopurua

jaisten lagundu zuen. 19;. urteetan +ende askok e"igratu zuen (."ilioi) eta horietatik erdia gut/i gorabehera "odu egonkorrean +arrizen sorterritik urrun bizitzen. !"igrante gehienak (H*)Extremadura eta Galiziakoak ziren lur +ota baitzegoen hangoekono"ia. 19'* aldera7 krisi ekono"ikoa zela-eta eten zen"ugi"endu hau.

4. >tzerriko kapitalaren inbertsioa izan zen ordainketa balantzarende#zita orekatzen lagundu zuen hirugarren 'aktore esanguratsua.


30/44

.4 Gizartearen aldaketa 19;. urteetan (1939 195 19;19$ Gizarte egitura De"ogra#a)1939: T','/ /,/ //' //+/ *++*,/ izan zen gerra ondorengonekazaritza espainiarraren ezaugarri nagusia8 1ornalari gehiegi, lan gutxi… ekazarien

4/ /,/4+ egin zen +tik aurrera, ez baitzuten lur1abe handien aurrean babesaemango zien *,*++,/ /+/+' /'6,'.

1950: !/ egin zuen nekazarien egoerak, lur eremu handiagoak landu baitziren etaetekin gehiago atera' @ontsumo mailak ere gora egin zuen orduan eta lur1abe handiek

irabazi handiak izan zituzten'

19"0: T'4,/ mailako neurriak lehenetsi zituzten' Lursailen banatze berria eta sailureztatuen sorrera eta zabaltzea izan zituen helburu nagusi eta emigrazioa ez zuen

galarazi'

1970: E4'+/*/' P// 6, aldaketa sakonak eman ziren8'>>'>>>tik gora lagunek utzi zuten sorterria penintsulako beste lurralde batzuetako

industrien eta hirien hazkundeak erakarrita, bikoiztu egin zen biztanle kopurua, laborari

asko 1oan zen Europako industrialdeetara (Alemania, *uitza) …

ekazaritza produkzioa hazi egin zen, makinaria eta ongarri kimikoen erabilera zela-eta' ;nbertsioak emendatu egin ziren eta nekazaritza enpresak pro2esionalizatu' Aldi


31/44

berean, nekazaritza ustiategi txikiak aldatzeko beharrezkoa zen zorrari aurre egiteko

bitartekorik ez zuten lur1abeek utzi egin behar izan zituzten bere lurrak'

G,/+ 4,+/8 Hala ere, ekonomiaren hazkundeak zuen 4,/+ 4,+//6,+/*,' ekarri' K/* +/,/' ugaritu ziren eta kontsumo maila hazi egin zen,

baina talde eta lurralde desberdinen artean izugarrizko aldeak zeuden'

D4/,/: Gizartea />/+ ari zen, 1aiotza eta heriotza tasak oso apalak baitziren'

1H A##A

• 3rganiza-i5n del ratado del >tlnti-o orte$

• 1949PBelgika anada Dani"arka !B Frantzia 6slandia 6talia

2u/enburgo or>egia %erbehereak ,ortugal eta !rresu"a Batua.ideetariko bati erasoz gero besteek laguntza e"ango zioten. !Bketa bere aliatuek /38E/3 sortu zuten honen ondoren.

• 195PGrezia eta &urkia sartu ziren.

• 1955Ple"aniar !rrepublika Federala

• 19"PEspainia. %asieran &+3E sartzearen aurka agertu bazen erezeharo aldatu zen bere +arrera agintera iritsi zenean eta tlantikoerakundera biltzeko erabakia hartu zuen le"ania eta !B

gobernuek !spainia :&en sartzeko egin zituzten presioen ondorioz.%orrenbestez erakunde "ilitarretik irteteko agindu zuenerre'erendu"a erakunde hartan nola +arraitu erabakitzeko kontsultabihurtu zuen.

• Felipe Gonzalezek agerraldi luzeak egin behar izan zituen aurreztelebista espainiarrean sozialistek erabakitako +arrera-aldaketa hurasinesgarriagoa gerta zedin.

• ;anarietako7 Euskal Herriko eta ;ataluniako biztanleek berrizerakunde "ilitar horretan +arraitzearen aurkako botoa e"an zuten

gehiengo batez.

2H Marsoiako paktua edo ituna8 *E*Bren gidaritzapean Europa ekialdeko herrisozialisten artean +==eko maiatzean sortu zen hitzarmen militarra' &atorrian,

Alemaniako Errepublika !ederala A#n sartu zela-eta sortu zen'

3H arshall plana

• Bigarren 8undu Gerraren ostean >meriketako Estatu Batuek !uropari e"andako laguntza ekonomikoen progra"aren izena.194$an Aarshall +eneralak proposatu zuen !uropako ekono"iak

aurrera egin zezan. (!kialdeko herrialdeek :A!: osatu zutenBatak besteari 2aguntza !kono"ikoa e"ateko ontseilua. !Bk eta

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref2https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref3https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref2https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref3


32/44

!uropa ekialdeko bere aliatuek Aarshall planari e"andako erantzunaizan zen. %erri hauek a"erikarren as"oetarik kanpo gertu zirenean!Bk bere erakunde ek sortu zuen 1949an. !rakunde honeksozialisten bide ekono"ikoak +orratzen zituen eta horrekin bateraeuren ekono"iak koordinatzen zituen.

• 2aguntza +asotzeko gobernuek komunisten aurkako jarreraerakutsi behar izan zuten.

• !spainia galtzaile 'a/isten lagun zela-eta plan honetatik at geratuzen baina Gerra Hotzaren garaian aldaketa batzuk egin ondoren(demokrazia organikoa) lortu zuen planaren barruan sartzea(eta horrela autarkia deuseztatzea).

$H pus 5ei8 (+30)

• 2atineraz opusJobra K DeusJDei P :bra de Dios.

• ongregazio erli+ioso katolikoa.

• Eose AQ !=6R B2GO!=-ek eraiki zuen.

• %elburua ;ristautasunaren barnean7 perfekzioaren bila.

• Aundu guztian hedatu zen batez ere7 hezkuntzaren arloakontrolatuz.

• !spainiako historian parte-hartze politikoa izan dute bere kidebatzuek teknokratak . ;. ha"arkadako industrializazioan bereeragina ikusi zen beti ere kontserbadorismoaren barnean.

5H ;n2lazioa8 ndasun eta zerbitzuen prezioen igoera desordenatua, populazioaren erosahalmenean eta sistema ekonomiko osoan desdoitzeak eragiten dituena'

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref4https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref5https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref4https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/20-hazkunde-ekonomikoa-eta-gizartearen-aldaketa-espainian-1951-1975/#_ftnref5


33/44

1 !rregi"enaren aurkako oposizioa (1939-19$5)

1 !rregi"enaren aurkako oposizioa (1939-19$5)

1.1 nti'rankis"oaren iraupena eta gainbehera (1939-1953);ndar garrantzitsuenak (3)

Gerraren amaierarekin , '/+ bloke errepublikazaleko alderdi eta erakundeek izan zituzten 6*/6*+/*/' '

1. ,! (,artido o"unista de !spa


34/44

1.1.1 !rakunde bateratuak (5)

5esadostasunak desadostasun, oposizio bateraturako erakunde batzuk sortu ziren8

1. 1941 ,! alderdiak bizi zuen isola"endu politikotik atera nahianBatasun azionalerako politika bat de'endatu zuen.

. 1944 >lianza a-ional de ,uerzas


35/44

bazuen ere 'aktore politiko garrantzitsua izateari utzi zion!rrepublikako gobernuak.

1.1.3 :posizioa barnealdean (,! eta ,O eragina grupaion deGuerrilleros !spa


36/44

1.1.4 :posizioaren nekea eta borroka ar"atuaren ahultzea (Aonarkiazaleek it/aropena zapuztu errepresioa Gerra %otza)

M/',//' 1oko bikoitza eta antzua bideratu zuten urte haietan' I6/--i5n /at5li-a eta 2u=entudes 3breras /at5li-as langile

erakunde kristauak eta gero eta garrantzi handiagoa izan zutengizarte "ailako protesten susperraldian. Elizak7 oro har7erregi"enari eta nazionalkatolizis"oari leial iraun zuen bainagatazka batzuek apezpiku batzuen eta i?n at?liako sektorebatzuen eta intelektual katoliko batzuen arreta eta erantzunasortarazi zuten ez baitziren lan politika 'rankistaren alderdi batzuekinerabat ados.

4. 1951n Bartzelonan tranbien prezio berrien aurka antolatu zengreba izan zen herri langileak burutu zuen protesta garrantzitsu batboikota erabili zuen herriak bizi baldintza latzak salatzeko eta

"obilizazio handi arrakastatsu bat izan zen. !hunka lagun at/ilotuzituzten eta haiei erantzuteko berrehun eta berrogeita ha"ar "ilatik

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn1


37/44

gora langilek +o zuten greba orokorrera. Greba "ugi"endu handi hauBilbora Gasteiz 6ru/'. G/ mugimendu azkar batsortu zen, soldaten igoera garrantzitsu bat onartu zen, baina *,/ bortitza izanzen, lantegietatik bota eta atxilo hartu baitzituzten langile asko' rdutik aurrera

langileen eta ugazaben arteko zuzeneko negoziazioei ekin zitzaien, *,6,'/,*+,'//ren baitan beti ere' Gizarte borrokak han eta hemen zabaldu ziren ordutik aurrera industria lurraldeetan (Euskal Herria, @atalunia, Asturias, adril, Malentzia) eta

unibertsitateetan'

Bi izan ziren langile borrokarako hautatu ziren *+/+4,/ /4*,/'

• +indikatu bertikalean sartzea eta barnetik borroka egitea. ,!kde'endatzen zuen aukera hau.

• +indikatu bertikala errefusatzea. OG& eta !2-&R sindikatuekde'endatzen zutena.

A/,/' 8 Gizarte borroka haietako askok langile kaleratzeen, errepresaliatuen,sinbolo anti2rankisten edo nazio eskubideak errebindikatzen zituzte'


38/44

A+/'+/ ,/: +/3 eta +/ko grebak bereziki garrantzitsuak izan zirenAsturiasen eta Euskal Herrian? izan ere, greba haiek sostengu ugari 1asotzeaz gainera,

langileek beste antolabide bati ekin zioten, zuzenean hautatu baitzituzten ugazabekin

negoziatuko zituzten ordezkariak' A+/'+/ mota honen iraupenak garrantzihandiko mugimendu soziopolitiko bat, sindikatu klasiko handiak baino askoz ere

garrantzitsuagoa, ekarriko zuen denborarekin, L/4, K,*,/' (.OO.)2H.

Errepresio bortitza bideratu zuten erakunde horren aurka, baina ez zuten desegitea lortu'

Aitzitik, +//ko hauteskunde sindikaletara aurkeztu eta arrakasta handia lortu zuen

sindikatu horrek'

Beste greba mugimendu bat zabaldu zen udazkenean eta udaberrian zehar, baina

19"7' *,/' zuzeneko eragina izan zuen langileen mugimenduan +/ arte,izan ere, soldatak izoztu zituzten eta baliogabetu egin ziren hitzarmen kolektibo guztiak'

E/'6 ',*+//': E, >,/',/ aldetik 1arrera autonomoago baterakoeskubidea erdietsi ondoren, 1arrera gero eta kritikoagoak erakutsi zituzten A


39/44

1..3 2egiti"itaterik gabeko erregi"ena (19;9-19$5) (razoak (3)!rregi"enaren +arraipena () !rregi"enaren balantzak (;) Frano)

A//'

• zken urte hauetan erregi"enaren aparatu politikoak barne-zatiketetatik ezin zezakeen ihes egin 8>E+>*: auziaren aurrean'alangisten eta :pus Deiko4: kideen arteko gatazkek edoaperturistenC eta inmobilistenC arteko tirabirek agerian geratuziren.

• Gainera gero eta indar handiagoz gaitzesten zuten erregi"enagizarte sektore zabalek.

• abaria zen diktadorearen gainbehera @sikoari etorkizunhurbilari begira eragiten zuen egonezina.

E4,/ =//,/

!ran$ok erregimenari 1arraipena emateko bidea pentsatuta zeukan' M/',/E*+//,/ garbi zegoen eta, +/an, G+ /',*+' / K/* 44/,/4+ zutenean, berretsi egin zuten 1arraipen hori'

!// +/ 4+, erregimenak ,,,* ,+,'/ +/ *,/'// /'/ egin zuen? +*+/' sendotzen ari ziren esparru guztietan eta*/* 4/' ezarri ziren maiz, Euskal Herrian bereziki' Edozein gatazka ordena

publikoaren esparruko kontutzat hartzen zen'

E4,/ //+/'

1. 19;9ko greba garrantzitsuen ondoren "obilizazio handiak egin ziren19'0ean Burgosen !&ko kide batzuen aurka egin zen epaiketazela-eta. !uskal %errian izugarrizko oihartzuna izan zuen auzi honeketengabeak izan ziren protesta ekintzak eta greba orokorra ere eginzen mundu guztian barrena "obilizazioak eta elkartasunekitaldiak burutzen ziren bitartean.

. Elizaren esparruan aldaketa garrantzitsu batzuk izan zirenEspainiako >pezpikuen Batzarrak (19;*an berritua zen) Ci-ente

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn3https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn4https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn3https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn4


40/44

EnriIue J aran-5n!: sektore berritzailekoa aukeratu zuenean.Gainera euskal apaizek torturen eta polizien hilketen aurkakoprotestetan segitu zuten eta apaiz haietako batzuk hori zela-etaat/ilotu epaitu eta zigortu egin zituzten.

3. Bestalde erakunde politiko eta sindikalak diktadorea hilko zenegunerako prestatzen hasiak ziren

• entzu horretan //$33$ sindikatuak lan esparruan zuen indar gerozeta handiagoak egiturak berrantolatzeko pre"ian ezarri zuen KG sindikatua.

• Gauza bera egin zuen &+3Ek gero/eago.

• 19$1n osatu zen erakunde garrantzitsu bat ;ataluniako Batzarrahonako lau puntuen inguruan

1. a"nistia orokorra

. askatasun de"okratikoak

3. 193ko !statutuaren behin-behineko !rrestaurazioaautodeter"inazioaren eskubide osorako baliabide gisaC

4. penintsulako herri guztien ekinen koordinazioa de"okraziaren aldekoborrokanC.

• 19$an &/Ek greba orokorrerako proposa"ena egin zien oposizioko

beste alderdiei.

• Orte hartatik aurrera guztiz zabaldu zen greba "ugi"endua etaa"nistia askatasun politikoak alderdi politikoen legalizazioaautodeter"inazio eskubidea eta haustura politikoa izan zirenoposizioaren eskariak "undu "ailako krisi ekono"ikoanazioarteko testuinguruaz +abetu zenean eta !spainiako estatukoaparatuak epe laburrean nola +okatu ez zekienean.

1. 19$3ko abenduan atentatu batean hil zuen !&k /arreroBlan-o7;8 al"irante eta gobernuko burua eta gauzak asko okertu

zitzaizkion !spainiako gobernuari. arrero Blanoren heriotzarekinErregimenaren iraupenaren bermea eten egin zen.

. ahara deskolonizaturik eta Frano hiltzear zenean armadaren jarrera zein izan zitekeen zen denen buruan zegoen galdera.Diktadorea hilko zen unerako prestatzen ari ziren denek.

3. 19$5ean Franok heriotza zigorra ezarri zien bost lagunanti'rankistei eta 'usilatu egin zituzten !&ko bi "ilitante eta F=,7$8-eko hiru. ste batzuk beranduago eta denbora askoz gai/o egonondoren 19'!eko azaroaren 0an hil zen ,ran-o$ >zaroarenan izendatu zuten 2oan ;arlos Espainiako errege$

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn5https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn6https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn7https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn5https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn6https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftn7


41/44

1.3 Frankis"o garaiko kultura@ultura espainiarra 4/ +//4/,/ geratu zen gerra ostean' Alde eta arloguztietan sakabanatu eta zatitu ziren intelektualak eta, nazio historikoetan bereziki,

errepresio sistematikoa bideratu zen nazio kulturen aurka'

E*+/ 1o zuten aurreko garaiko intelektual ospetsu askok8 M/ A S66/ R*/ >/, ziren (;6,' urteetan ospe eta kalitate handia lortu zuten idazle batzuen

obrek8 D//* A* G/, /F/ eta B/* 6 O+ poetak edo A+, B&/= edo A* S/*+ antzerki idazleak dira autore hauetako batzuk'

+/>' urteetatik aurrera, ekonomiaren garapenak beste behar batzuk eskatzen zituen

hezkuntzaren alorrean eta ///+,*/ 6*/4+ zen praktikan8 Espainiako haur guztiak eskolaratu eta unibertsitateko goi ikasketak gizarte maila berrietara zabaldu

ziren'

6ineraren arloan8 B/6 B/4/ S// G+, A/4… L,* BC,erbestean, Errepublikaren garaitik 2rankismoaren amaierara arteko zuzendari

enblematikoenetakoa izan zen'

Beste esparru batzuetan ere arteak izan zuen bere distira8 P,,,6/ O+,/…'


42/44

1H Gerra Hotza

• >EBk eta bere aliatuek ("undu kapitalista) eta +E+Bk eta bereak("undu ko"unista) izan zuten aurkakotasuna bai politikan baidiplo"azian.

• ??$ 8unduGerraren ondoren hasi zen bertan batera borrokatuzuten arren.

• !Bk ez zuten !B-k !uropan eraginik izan zezan nahi eta horriekiditeko laguntza ekonomiko ugari eman zioten Aendebaldeko!uropari (8arshall &lana).

• Gauza bera egin nahi zuen !B-k /38E/3 sortuz Batak besteari2aguntza !kono"ikoa e"ateko ontseilua. !Bk eta !uropaekialdeko bere aliatuek Aarshall planari e"andako erantzuna izanzen. %erri hauek a"erikarren as"oetatik kanpo gertu zirenean !Bkbere erakunde ekono"ikoa sortu zuen 1949an. !rakunde honeksozialisten bide ekono"ikoak +orratzen zituen eta horrekin bateraeuren ekono"iak koordinatzen zituen.

• ontua arlo guztietan tentsioa sortzea zen arlo ideologiko politikodiplo"atiko ekono"iko zienti#ko kultural eta "ilitarrean. Baliabideguztiak erabiltzen ziren horretarako baina superpotentzia handi bienartean aurrez aurreko en'renta"endurik gerta ez zedin ahaleginakegiten ziren Berlineko blokeoa7 ;oreako gerra7 ;ubako misilenkrisia e.a. %irurogeiko ha"arkadatik aurrera bizikidetza baketsuagertatu zen blokeoen arteko politikak bere horretan irauten zuen

arren.

• 3> sortu zen !Ben inguruan (1949) eta Carso=iako ?tuna sinatuzuten !Ben lagunek (1955).

• &entsio gune ugari sortu ziren eta obietar blokea eta !B deseginzirenean bukatu zen 1991n

• !spainiarekiko eragina ,ran-ori oso ondo etorri zitzaion tentsiohau !Bk bere alde onak ikustera era"an baitzuen hau dakomunisten aurka zegoela bete-betean eta aldaketa /u"e batzuen

truke (sturiaskomeategietako greba garaian sortu ziren. &/Ek bultzatuta (garaihartan klandestinitatean zegoen alderdi hau) zabaldu ziren.

• 8ar-elino /ama-ho bere liderrak aldarrikapen ekono"ikoen

atzetik gidatu zuen bere ekintza eta sindikatu bertikaletan ez zeudenlangileen eskubide 'altaren aurka.

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftnref1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftnref2https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftnref1https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftnref2


43/44

• Aonarkia berrezarri zenean OG&-ekin batera langile sindikatugarrantzitsuenetako bat izan zen.

3H A#E*A

•

8>Suinaria E/til del orte +$>.

• T!hungintzarako "akinak egiten zituen espainiar industria sozietateazen.

• Bartzelona eta 6ru


44/44

• arrero Blanoren hiletan aran-on al paredonC oihuak entzunziren.

• Bilboko gotzaina zen >6o=eros bere diozesiko parrokietan !uskal%erriaren askatasuna ber"atuko zuen antolakuntza sozio-politikoa

eskatzen zuen ho"ilia irakurrarazi zuelako arresto do"iiliarioCegoeran +arri zutenean &aranon gogor "antendu zen riasa>arroren aurrean.

"H arrero Blan$o, Luis (+>-+)

• Gerra ibilean parte hartu zuen 193$tik aurrera eta erregi"en'rankistaren politikan aktiboki aritu zen ministro izan zen (1951) etalehendakariordea ere bai (19;$).

• 2ege :rganikoaren arabera 19$3an Franok gobernukolehendakari izendatu zuen (193*tik aurrera bai !statuko aginteaeta bai gobernukoa Franok berak izan zituen) eta diktadoreakfrankismoari jarraipena emateko aukeratu zuen.

• Orte horretan asasinatu zuten Aadrilen (19$3-V66-). %andikaurrera kontinuidadea e"ateko pentsatuta zuena 'altatuko zitzaionFranori eta frankisten etorkizuna kilikolo geratu zen.

7H !AP

• Frente =e>oluionario nti'asista ,atri?tio.

• , inguruko erakundea (Aar/ista 2eninista "aoista).

• $.eko ha"arkadan +aio zen Franoren diktaduraren aurka aritzeko/edean.

• !rakunde ugarik osatu zuten ikasle nekazari e"aku"e langilebaina hala ere ez zen oso eraginkorra izan. %ainbat polizia asasinatuondoren at/iloketa ugari izan zen eta $.eko ha"arkada bukaerandesagertu egin zen.

https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftnref6https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftnref7https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftnref6https://koroie.wordpress.com/historia-2/10-gaia/21-erregimenaren-aurkako-oposizioa-1939-1975/#_ftnref7

Historia Batxi 2

Documents

Transcript of Historia Batxi 2